Anda di halaman 1dari 35

TAROMBO & SEJARAH

DATU PARULAS PARULTOP


DOHOT ANAK PAPITUHONNA

TOGA SAHATA
RAP DOHOT PINOMPARNA

NAINGGOLAN LUMBANRAJA
DAFTAR ISI

A. Hadirion ni Datu Parulas Parultop


B. Barita ni Tanja Bau dohot Datu Parulas Parultop
C. Datu Parulas Parultop Mangoli tu Nai Bintang Maria Br. Simbolon
D. Mula Hajajadi ni Marga Pusuk, Buaton, dohot Mahulae
E. Datu Parulas Parultop Marhelahon Raja Tunggal Hasugian
F. Datu Parulas Parultop dohot Ianakhonna Anak Gajut (Tuan Rangga) dohot Siboro
G. Datu Parulas Parultop Borhat tu Harian Nainggolan, Pulo Samosir
H. Datu Parulas Masiujian Hasaktion
I. Masiujian Hasaktion dohot Sisingamangaraja
J. Datu Parulas Parultop Mangoli tu Siboru Parmudaan Br. Manurung dohot Siboru Pura
Nienet Haomasan Br. Manurung
K. Masiujian Hasaktion dohot Dua Datu Bolon di Uluan
L. Pasupasu Raja Sijambang Manurung tu Siboru Parmudaan
M. Datu Parulas Parultop Borhat tu Pardagangan
N. Mula Hajajadi ni Marga Lumbanraja
O. Barita ni Toga Sahata dohot Anakna Sibalanga Bosi (Ompu Somanimbil)
P. Barita ni Ampa Maksa dohot Huta Buntu Nauli
Q. Barita Parngolion ni Ama ni Parulas dohot Ompu Ronggur
R. Barita ni Ompu Balikkunda dohot Ompu Batu Guru
S. Barita ni Ompu Pulo Nagodang
T. Barita ni Ompu Ronggur dohot Ianakhonna
U. Tarombo Nainggolan Lumbanraja Toga Sahata
V. Lirik Lagu Toga Sahata Lumbanraja
W. Galeri/Foto
HADIRION NI DATU PARULAS PARULTOP
Ia Ompunta Datu Parulas Parultop, na ginjang na bolon na uli manang di hata nuaeng on na
ganteng/tampan do halakna. Molo didok Ompunta Toga Nainggolan apala na umuli sian sude angka Ompunta
anak ni si Raja Lontung. Alai dao umuli dope Ompunta Datu Parulas Parultop, mardomu muse margelombang
do sitarupna manang ikal mayang. Na malo do Ompunta i mambuat roha, pande muse marhata hata jala sursur
di angka aturan/ ruhut ni paradaton. Jadi mansai mura do tartarik roha ni halak mida ibana jala naeng manjalin
partinandaan dohot pardonganon dohot ibana.

Sian sihadanahonna dope nunga tarida haandulonna, di hamaloon, habisuhon, habaranion dohot
pardonganon. Mangihuthon na masa hatiha i, sai dilului halak do saotik halobionna sian angka donganna , na boi
mambahen gabe hatop ditanda halak ibana, jala tarbarita goarna tu desa na ualu. I ma mangonjar roha ni
Ompunta ujui marguruhon parultop on, songon parhitean na laho marburu tu tombak dohot mangalului
partapaan asa dapotsa hadatuon dohot hasaktion. Dapot Ompunta do na pinarsintana i. Ai dung lam magodang
jala lam matoras pamatangna, mulai ma tarbarita hamaloon marultop dohot hasaktion di parporangan, nang
mangubati angka ragam ni sahit pe.

Asing situtu do Ompunta i sian hahana Tanja Bau na padot mangula, dao girgir do Ompunta laho marburu
tu tombak dohot patandanghon hadatuon dohot hasaktionna tu angka luat na marragam, alai di ginjang ni
saluhutna i, apala na tung tandi di bagasan hadirionna, lumobi dung gabe parultop na utusan dohot datu na sakti
ibana, jala na so olo mangasahon halobionna laho mambuat untung di dirina sandiri dohot dalan mambahen jea
tu halak na asing. Baliksa do tahe tung hasintongan dohot hatigoran do apala na nihalomohon ni rohana. Dibahen
i tongtong do rade rohana laho mangurupi manang ise pe na mangido pangurupionna. Hinorhon ni na tarsosak,
tarlumobi sala pambahenan ni halak na girgir mangasahon gogo manang haboion, marhite hasaktion, manang
hadatuon jala na papudi uhum. Ndang na mandok na so hea Ompunta mambahen na humurang, manang
hasalaan, ala tong do jolma Ompunta i songon hita. Tontu ndang boi lias ibana sian hasalaan manang pardosaon.
Jala i do umbahen gomos rohana laho tu inganan na sonding, lumobi ala naung lam matua pamatangna jala laos
i do muse pardalanan na umbahen pola sahat Ompunta rap dohot angka donganna datu na saaliran
tu Keramat Pardagangan laho martapa huhut pabagashon hadatuon dohot hasaktion nasida. Laos di inganan
partapaan i ma Ompunta marujung ngolu, i ma di luat Pardagangan Kabupaten Simalungun.

BARITA NI TANJA BAU DOHOT DATU PARULAS PARULTOP


Ia anak ni Ompunta Mogot Pinaungan dua do, i ma Tanja Bau dohot Ompunta Datu Parulas Parultop.
Di sada ni ari marbadai ma Tanja Bau dohot anggina Datu Parulas Parultop, ia bingkas ni parbadaan ni nasida
songon on ma: Tingki si Tanja Bau rap dohot natorasna dope ibana, na padot do ibana mangula ulaonna jala na
burju suman songon amongna dohot Inongna. Tingki manogot nunga laho tu balian ibana, tingki botarina i mulak
tu huta. Alai anggo anggina Datu Parulas Parultop, sai holan na marguru hadatuon do ibana jala diparguruhon
Amana do ibana marguru hadatuon jala on do hasian ni Natorasna. Ala so hea ibana mangula ulaon, sai antar
umpudi do ibana laho mangan dilehon Natorasna.

Di na sadari sai marhusori ma roha ni si Tanja Bau marpingkir ma ibana taringot tu anggina i. Ninna
rohana boasa so hea ahu rap dohot anggingku mangan tingki arian, sai dipingkiri si Tanja Bau ma i. Di sada tingki
mulak ma si Tanja Bau sian balian tu huta. Dilului ibana ma manang didia do dibahen Inongna indahan ni anggina
i. Disigati ma hudon ndang adong be indahan, dung sai dilului ibana, jumpangsa ma di para-para do dibahen
Inongna i, jala dipohul ma indahan i, songon na otik ma berengon indahan i alai nunga tung apala polsit situtu
dibahen. Disigati ibana ma indahan i, nunga godang isina jala dibahen ma angka dengke dohot juhut na tabo tu
bagasan indahan i. Disi dibereng si Tanja Bau songon i, manigor hansit ma rohana marnida Inongna dohot
marnida anggina Datu Parulas Parultop. Dung mulak Inongna sian balian tingki botari, dimuruki si Tanja Bau ma
Inongna i jala ninna ma: “Tung na so patut do pambahenanmon Inong tu ahu. Ia ahu sai holan na mangula tu
balian do ulaonku sian manogot sahat tu botari, suang songon i tingki botari sahat tu manogot do ahu tu balian.
Hape ianggo anggingku Datu Parulas, ndang hea ibana dohot mangula tu balian alai sai ibana do na umbutong
dibahen ho jala sai ingkauna do na tumabo dibahen ho. Na so patut do pambahenanmon tu ahu, mardingkan do
ho hape maranak”. Pola do laho tanganna tu Inongna i ala ni murukna. Jadi ala ni i sai sogo ma roha ni si Tanja
Bau mida anggina Datu Parulas, gabe tubu ma di nasida sai holan na marbada. Ala ni i tubu ma di roha ni si Datu
Parulas maninggalhon natorasna nang dohot hahadolina i.

Borhat ma Ompunta sian huta Nainggolan huhut diboan ibana ultopna, jala hundul ma ibana di Batu Guru
na di lambung ni huta i. Ianggo na jolo molo didege dingkan ujung ni Batu Guru i, mangihuthon baritana, monggal
do batu i, ai songon na gantung do Batu Guru i. Dung hundul Datu Parulas dingkan Batu Guru i, sai marhusori ma
rohana naeng tudia ma rohana laho. Di tingki na marpingkiri ibana diida ibana ma sada anduhur tabu songgop di
Batu Guru i, dung i diultop ibana ma anduhur tabu i alai ndang hona, habang ma andihur i tu bariba ni Tao Toba
jala huhut ma dilele ibana laho mangultop pidong i. Dung sahat ibana tu bariba ni tao i, diultop ibana muse pidong
i alai tong ndang hona. Habang ma muse anduhur tabu i tungkan hasundutan, sai dilele ibana ma sahat tu tombak
alai tong do habang pidong i dompak hasundutan. Dung songgop pidong i di ultop ibana ma muse alai tong ndang
hona. Sai songon i ma ibana ganup ari ganup borngin sai mangalele anduhur tabu i tu tombak longo-longo, laos
gabe di tombak i nama ibana marborngin. Di tombak longo-longo naung limuton i ma ibana modom, di dangka ni
hau manang di urat-urat ni hau i ala naung loja ibana mangultop anduhur tabu i. Ndang mabiar Ompunta modom
disi ala ni hadatuonna. Manogotna i dungo ma Ompunta ala naung tiur ari. Disi hehe ibana dibereng ma muse
anduhur tabu i laos dibuat ma ultopna jala diultop ibana ma, alai ndang hona andihur i, laos habang ma muse tu
taruan ni tombak i. Dung sadia leleng Datu Parulas paihutihut anduhur i, bot ma ari muse, jala marborngin ma
ibana di tombak i. Ala dibege ibana tahuak ni manuk sian parbornginanna i, diboto Datu Parulas ma naung jonok
ibana tu huta. Alai ianggo anduhur tabu i ndang diida ibana be manang tudia laho. Gabe sada dalan ma i dibahen
Debata Mulajadi Nabolon pidong anduhur tabu i manogihon ibana jala i pe dalanna asa unang lilu ibana di tombak
longo-longo i.

Dung sai lam dipingkiri ibana na masa i, ujungna dipahimpu ma rohana. Dipauli ma sopona disi digoari
muse ma inganan i “Dolok Hutabatu” ala holan batu do na dapot idaon disi. Sian hau piangin do dibahen tiang
ni sopo i, jala dilaon-laon ni ari tubu do sada hariara sian tiang i, jala sahat ro di tingki on sai hot dope disi hariara
i. Dipillit Datu Parulas ma sada batu bolon na adong disi bahen panompaan ni anak ni ultop jala sahat ro di tingki
on dapot dope idaon batu bolon i disi, ai tung tandi do tombak na humaliang disi laho inganan marburu. Ndang
sadia dao sian sopo i, disuan ibana do sangkambona hau ni unte, jala na mamboan “riwayat” di pudian ni ari tu
pomparan ni Datu Parulas Parultop na di Pusuk.

Dung di topi ni tombak i ibana, dibereng Datu Parulas ma adong hauma disi jala adong sopo, ia hauma i
hauma ni Tuan Nahodaraja Simbolon do. Ala naung botari tingki i jadi marborngin ma ibana di sopo i. Alai
ianggo sipanganonna i ma juhut naung diboan ibana hian sian tombak. Sogot manogot i dung tiur ari, hehe ma
Datu Parulas laos dibuat ibana ma ultop laho marultop mangalului sipanganonna ala nunga ditinggalhon hian
juhut di sopo i, jala digantunghon ma i di para-para atik boha molo ro annon pamuro eme tusi asa diboto nasida
ia adong jolma marborngin di sopona i. Dung i laho ma ibana muse marburu tu tombak i laho marultop angka
pidong dohot angka na asing na boi gabe sipanganon juhut. Tingki manogot i disuru Tuan Nahodaraja ma boruna,
i ma Nai Bintang Maria tu hauma laho mamuro eme. Laho ma tutu boruna i mamuro tu hauma. Sahat ma ibana
tu sopo i jala masuk, alai dung masuk ibana diida ma sangkot juhut di para-para ni sopo i jala tarsonggot ma
rohana. “Ise ma ulaning na mambahen juhut on?” ninna rohana. Dung diida ibana na masa i, mulak ma ibana tu
huta jala mangalu-alu ma ibana tu Amana Tuan Nahodaraja jala ninna ma: “Umbahen na tibu ahu Among mulak
sian hauma songon on do Among. dung sahat au nangkin tu sopo i, huida, hutingkir, jala jou-jou do ahu sian
sopontai, alai ndang adong na mangalusi”. Jadi ninna Tuan Nahodaraja ma: “Sogot manogot i ma ho laho tu
hauma”. Songon i ma mula ni Datu Parulas Parultop sahat tu huta hasundutan na margoar Luat Pusuk.

DATU PARULAS PARULTOP MANGOLI TU NAI BINTANG MARIA BR. SIMBOLON


Di sada tingki di na marburu Datu Parulas Parultop tu tombak i, sian na so tinuntunna, tolhas ma ibana
tu huta ni marga Simbolon na margoar Sionom Hudon. Alai diparik ni huta i dope, tarpaida Datu Parulas ma
adong halak na martabuni. Mulana dirimpu ibana do na monggop, hape di na jumpangna, diida ma na mansai
mabiar do jala angka girgir. Dung disungkun Datu Parulas boasa mabiar jala angka dotdot, dipaboa nasida ma
mara na masa dompak pangisi ni huta nasida i. Na ro do sada pidong patiaraja na bolon jala na jahat na sai
mangareap-reap laho manoro manang aha na boi dapotsa. Nunga tung mansai godang pinahan disi suang songon
i nang dohot hambing, lombu, horbo dohot angka pinahan na asing. Jolma pe nunga manang piga halak.

Dung mulai bot ari, masuk ma Datu Parulas rap dohot halak na martabuni nangkin tu huta, jala sian bohi
ni pangisi ni huta i pe tarida do tangkas na di bagasan biar situtu do nang nasida hinorhon ni pidong panoro i. Di
na pajumpang Datu Parulas dohot raja ni huta i i ma Tuan Nahodaraja, didok Datu Parulas ma na rade do ibana
laho mangultop pidong na jahat i, asal ma olo nasida patuduhon inganan hasonggopan ni pidong i. Dung bagas
borngin borhat ma Datu Parulas laho mangultop pidong i, na songgop di sada hau na timbo situtu. Ala timbo ni
hasonggop ni pidong i, manjangkit ma Datu Parulas jala dung jonok diultop ma. Disi hona ultop pidong i laos
manigor madabu ma mardubur tu toru. Gabe marsurak-surak ma pangisi ni huta i ala ni las ni roha nasida.

Songon hamauliateon ni pangisi ni huta i, dilehon Tuan Nahodaraja ma boruna bahen pardijabu ni Datu
Parulas, i ma ompung borunta Nai Bintang Maria (sian hata “Bintang Mariaria”). Dung manang sadia leleng Datu
Parulas mian di huta i, mangido mulak ma ibana tu hutana. Dilaon-laon ni ari, marhata gabean ma inantana i Nai
Bintang Maria tu Datu Parulas. Ia tubu ni Datu Parulas sian inantana Nai Bintang Maria tolu anak baoa dohot dua
boru, i ma na margoar : Tuan Panalingan manang Sarmahata, Mogot Hualu manang Darmahasi, dohot Tuan
Ampir manang Guru Panuju. Jala goar ni boruna i ma: Siboru Sumangge na muli tu Raja Tunggal Hasugian
dohot Siboru Nahunik na gabe sombaon di Pusuk. Ia Tuan Panalingan i ma na mamboan marga Pusuk, Mogot
Hualu na mamboan marga Buaton, jala Tuan Ampir na mamboan marga Mahulae.

MULA HAJAJADI NI MARGA PUSUK, BUATON, DOHOT MAHULAE


Songon on ma mula hajajadi ni marga Pusuk, Buaton, dohot Mahulae: Di sada tingki, marparbue jala mulai
matoras ma parbue ni hau unte na sinuan ni Datu Parulas di lambung ni sopona i. Marnida hinauli ni parbue ni
hau unte i, tung impol ma roha ni Namborunta Siboru Sumangge marnidasa jadi dijangkit ibana ma hau ni unte i.
Uju i, Ndang di huta Ompunta Datu Parulas Parultop dohot Ompung borunta Nai Bintang Maria, na laho tu balian
do nasida.

Huhut ma dijou Siboru Sumangge ma angka ibotona na tolu i, jala dung ro be nasida, didok Siboru
Sumangge ma: “Ida hamu ma uli ni angka unte on, nda Tung so lomo rohamuna buatonhu sada be di hamu! Dia
ma buatonhu di ho, ito Sarmahata?”. Didok Ompunta si Sarmahata ma mangalusi: “Molo uli roham ito, na dingkan
pusukna i ma buat ibotongku”. “Denggan!” ninna Siboru Sumangge huhut dipareahi dompak pusuk ni hau unte i.
“Alai da, mulai sadari on si Pusuk na ma goarmu!” huhut dilehon unte i. Martata-tata ma nasida sude umbege
hata ni ibotonasida i, ai ndang ditagam rohanasida laho bahenonna goar-goar nasida holan ala ni unte i, atik pe
holan na margait sambing hian do tahi ni namborunta.

Disungkun Siboru Sumangge ma muse ibotona si Darmahasi, ninna ma: “Ia ho ito Darmahasi, dia ma
buatonhu di Ibotongku?”. Umbege i Ompunta si Darmahasi, didok ma di bagasan rohana: “Dia ma annon bahenon
ni ibotongkon gabe goar-goarhu, molo adong hutodo? Tumagon ma unang hubahen todoanhu, asa unang adong
dibahen ibana annon goar-goarhu, tagonan ma ibana sandiri mamillit di ahu”. Didok Ompunta si Darmahasi ma
mangalusi: “Manang na dia ma ito na boi buatonmu, na uli ma i”. “Denggan!”, ninna Siboru Sumangge huhut
mambuat sada unte, laos dilehon tu Ompunta si Darmahasi. “Alai da, mulai sadari on si Buaton ma goarmu!”.
Margak-argak ma muse nasida umbege na nidok ni namborunta i. Ai ndang dirimpu nasida laho boi bahenon ni
namborunta i goar-goar ni Ompunta si Darmahasi. Alai, ianggo Ompunta Guru Panuju nunga sai marhusori
rohana di Bagasan: “Ra, ala ni na adong i do dilehon unte di angka dahahang on, umbahen na dibahen ibotongkon
goar-goarnasida. Tontu, molo so adong annon di ahu, nda tung bahenonna goar-goarhu”.

Ala ni i, disi disungkun Siboru Sumangge Ompunta Guru Panuju, ninna ma mangalusi: “Unang pola loja
ibotongku, maulae pe ahu annon tu angka dahahang on”. “Denggan!”, ninna Siboru Sumangge huhut tuat sian hau
ni unte i. “alai da, mulai sadari on si Maulae nama goarmu!”. Na tetep do namborunta Siboru Sumangge on
mangkatai, jala hira tuat do nang habisuhon ni Datu Parulas tu ibana. Lam tarida do habisuhon i muse di
namborunta i, songon na boi dapot idaon di pudian ni ari, jumpa mangido pauseangna ibana sian Datu Parulas.
Atik pe na margait hian do di mulana Siboru Sumangge di na mambahen goar-goar ni angka ibotona i, gabe sai i
nama siganup ari dijouhon Siboru Sumangge tu nasida na tolu, suang songon i nang Datu Parulas Parultop dohot
Nai Bintang Maria pe. Dung lam leleng sai songon i dipanjouhon tu Ompunta na tolu i, nasida na tolu pe gabe
manjangkon goar i. Laos i ma muse pardalanna gabe marga Pusuk ma pomparan ni Ompunta si Sarmahata,
marga Buaton ma pomparan ni Ompunta si Darmahasi, jala marga Maulae (Mahulae) ma pomparan ni
Ompunta Guru Panuju sahat ro di sadari on.

DATU PARULAS PARULTOP MARHELAHON RAJA TUNGGAL HASUGIAN


Dung lam gabe Ompunta Datu Parulas Parultop, dipungka Datu Parulas ma muse haumana tardingkan
dolok na adong dope humolong sian Dolok Hutabatu i. Margoar ma dolok parhaumaan ni Datu Parulas na
imbaru i di pudian ni ari Dolok So Maila, na bonsir sian partinandaan ni Namborunta Siboru Sumangge na
parjolo dohot Amangborunta Raja Tunggal Hasugian. Ala tarholang do parhaumaan i, jotjot do Namborunta
Siboru Sumangge dohot Siboru Nahunik mian di parumaan i manjagasa, pola sipata marminggu-minggu.

Di tingki i, ndang apala binoto manang aha bonsirna, tubu do sada parsalisian ni Datu Parulas dompak
marga Manullang na marhuta jonok tu hutana i. Ala dao mansai tumorop dompak marga Manullang alona i,
dipangido Datu Parulas ma di bagasan rohana: “Aut ma nian adong sahalak na olo jala na boi mandongani ahu
laho mandopang angka musungki”. Sian naso tinagam, adong ma uju i sahalak na margoar si Raja Tunggal
marburu di tombak i, suda ma sude paheanna marribahan dibahen angka suga-suga na di tombak i, gabe
marsaemara ma ibana.

Di na sahali tolhas ma si Raja Tunggal tu hauma na jinaga ni namborunta na dua i, alai ndang barani
rohana ianggo manjonohi nasida na dua. Sian na dao dope nunga tarpaidasa sopo ni namborunta na dua i, jala
pos ma rohana laho boi ma ibana marganti pahean. Alai beha ma bahenonna, ai marsaemara do ibana. Dung sai
marhusori rohana, ujungna mulak ma muse Raja Tunggal tu tombak laho marburu, jala dapotan ma ibana tutu.
Dung bot ari jala holom, diboan Raja Tunggal ma buruanna i, ditaruhon ma i tu sopo ni namborunta i sian na so
pamotoannasida na dua, ala nunga sernep modom nasida na dua. Alai manogotna i, mansai tarsonggot ma roha
ni namborunta na dua i huhut longang marnida juhut buruan nanigantunghon ni Raja Tunggal donokhon ni pintu
di sopo nasida i. Diulakhon Raja Tunggal ma muse songon i borngin ni marsogotna i, jala sai lam longang ma roha
ni namborunta na dua i di manogotna i, huhut sai dibereng-bereng dompak humaliang, atik tung beha didia halak
na pataru juhut i. Dung manang na piga hali sai songon i pambahenan ni Raja Tunggal, lam sungkun-sungkun ma
roha ni namborunta na dua i, alai ndang tardok nasida agia aha. Martop-top ma namboru na dua i asa unang
tarsernep nasida modom borngin i, alai asa tangi umbege soara haroro ni sitaruhon juhut buruan i. Bornginna i,
dipaula namborunta i ma tumibu modom diintopi ma palito humatop. Alai ianggo sasintongna dungo do nasida
jala dipatinggil parbinegeannasida na dua.

Tutu ma antong, dung hira bagas ni borngin dibege nasida ma humeres soara di lambung ni pintu ni
soponasida i. Margora ma Siboru Sumangge jala ninna ma: “Ise do hamu nuaeng na ro i? Dia ma sai maruli ni lagu
hamu mamboan juhut di hami dung jolo borngin-borngin? Nda na tama ma nian di tiur ni ari hamu ro, asa hutanda
hami hamu, jala huboto hami mandok mauliate?”. Tarsonggot ma Raja Tunggal, ai na so panagamanna na dungo
dope namborunta na dua i, huhut sumurut ibana hatop tu tonga-tonga ni angka suan-suanan na adong di porlak
sopo i. Mangalusi ma Raja Tunggal, ninna ma: “Ue boru ni rajanami, si Raja Tunggal Hasugian do ahu. Nunga tung
leleng situtu ahu marburu di tombak an, nunga pola suda paheanhu angka ribak dibahen suga-suga. Ala na
marsaemara do ahu, beha ma bahenonku ro tingki tiur ni ari jala pajumpang dohot jolma, nda maila ahu? Ua asi
ma roham boru ni raja, ua lehon hamu ma jolo na boi gabe salinhu”. “Molo na songon i do hape” Ninna Siboru
Sumangge mangalusi, “Ianggo pahean baoa ndang adong, holan sigundal bolon sambaing do”. Didok Raja Tunggal
ma muse: “Ba, molo tung i nama na adong, ba hahuaon ma i. Tung asi ma roha ni boru ni raja i, ba sigundal bolon
i pe taho, asal ma adong bahen salinhu. Ia i didanggurhon hamu ma sian i dompak on!”. Dung songon i,
didanggurhon Siboru Sumangge ma ulosna tu ruar, gabe dibuat Raja Tunggal ma jala dipangke.

Songon i ma dalanna umbahen margoar inganan i Dolok So Maila, ala so maila be Raja Tunggal ro
mandapothon namborunta na dua i tu soponasida. Tibu manogotna i, borhat ma Siboru Sumangge rap dohot
anggina Siboru Nahunik mulak tu huta. Dipaboa nasida ma na masa i tu Datu Parulas. Dung dibege Datu Parulas
barita i sian namborunta na dua i, marhusori ma rohana. Didok ma di bagasan rohana: “Ditangihon Debata do
pangidoanhu, ai nunga disuru ro na naeng donganhu laho mandopang musungku!”. Dung i didok Datu Parulas ma
tu namborunta na dua i: “Hatop ma hamu borhat, boan hamu ma pahean jala lehon hamu ma tu ibana, asa hatop
ibana tuson!”. Manghudus ma namborunta na dua i mulak muse tu hauma mandapothon Raja Tunggal, huhut
diboan nasida pahean. Dung i ditogihon nasida ma Raja Tunggal laho mandapothon amana, Datu Parulas.

Dung jolo masisungkunan marga, masipaboaan ma nasida taringot tu angka na nidalanannasida. Datu
Parulas pe dipaboa ma taringot tu paraloanna dompak marga Manullang, gabe las ma rohanasida borhat laho
mandopang musu ni Datu Parulas i. Dipatalu Datu Parulas dohot Raja Tunggal ma musu ni Datu Parulas i di
lambung ni Aek Buaton, na digoari songon i ala na binuat aek i sian musu. Dilele jala dionjar nasida ma muse
musu i sahat tu topi ni sada lombang na bagas, jonok tu huta Banuarea, huta ni marga Manullang, laos digoari ma
inganan i huta Simaninggir, jala laos i do goar ni inganan i sahat ro di sadari on. Dung monang Datu Parulas
ninna ma: “Aha ma na tama bahenonhu laho mandok mauliate dohot mambalos na uli na denggan binahen ni si
Raja Tunggal on? Nunga pola rade rohana maneahon hosana asa mangurupi ahu mangalo musungku, jala boi ahu
monang”. Ala soadong dohot Datu Parulas na lumahet be, marsangkap ma Datu Parulas laho marhelahon Raja
Tunggal.

Dijou Datu Parulas ma Siboru Sumangge laos dipaboa ma sangkapna i huhut dihata-hata i jala dielek,
anggiat olo Siboru Sumangge bahen pardijabu ni Raja Tunggal. Bangkona do i somalna ndang manigor mangoloi
sada namarbaju pamulihonon, atik pe nian nunga mangunduk di bagasan rohana. Suang songon i nang Siboru
Sumangge, tarlobi ala ni na bisuk muse do ibana, dipaula do manjua mansai gomos. Dibahen i, ganup adong hatiha
na lehet, sai dihata-hatai jala dielek Datu Parulas ma Siboru Sumangge i. Alai sai lam dipaula Siboru Sumangge
do gomos manjua. Jut ma roha ni Datu Parulas jala marsak, lumobi ala ndang boi dope dipataridahon Datu Parulas
hamauliateonna dompak Raja Tunggal. Marnida i Siboru Sumangge, tingki na dielek amongna muse ibana, didok
ma: “Iale among, boasa tung songon i marsak ho ala dipanjuaonhu di sangkapmu laho marhelahon Raja Tunggal?
Molo na sai i nama na manggohi roham, jala na mambahen sai marsak ho, hauaon ma i. Ndang tarjua ahu be ho,
alai jumolo ma oloi pangidoanhu!”. Umbege hata ni boruna i, mansai las ma roha ni Datu Parulas jala manigor
disungkun ma: “Ai aha ma huroha pangidoanmu boru hasian?”. Ninna Siboru Sumangge ma: “Ingkon horbo do
seaton gabe panjuhuthu. Di ho anggo sibuk-sibukna, holan huling-huling pe lehon di ahu. Dung i, molo dung saut
ahu gabe pardijabu ni Raja Tunggal, lehononmu ma muse di ahu bahen pauseang tano dohot parhaumaanhu,
anggo salilit horbo panjuhuthu i!”.

Dioloi Datu Parulas ma pangidoan ni Siboru Sumangge i, diseat ma sada horbo jala dilehon ma tu Siboru
Sumangge huling-huling ni horbo i. Diboan Siboru Sumangge ma huling-huling ni horbo i, diiris ma i nipis-nipis
songon bonang na buni. Alai tagan so diseat Datu Parulas hian dope horbo i muse huta Halung-halung. Dung
manang na sadia leleng, saut ma Raja Tunggal gabe parhalang ulu ni Siboru Sumangge, ditopot nasida ma Datu
Parulas. Didok Siboru Sumangge ma tu Datu Parulas: “Among! Dia ma tano dohot hauma naung nioloanmu bahen
pauseanghu?”, “Olo tutu da inang!” Ninna Datu Parulas mangalusi. “Dia ma apala tinodo roham ito, suhat ma
songon nidokmu salilit horbo?”. Jadi didok Siboru Sumangge ma: “Ia boti ma i among! Laho ma ho aduna, jala
dung sahat ho disi, bahen ma sada paboa naung sahat ho disi. Dung i, mulak ma ho mangalangka dompak tuson
muse. Ahu pe, disi huida tanda binahenmu, mulai ma ahu mangalangka mandapothon ho. Disi ma annon hita
pajumpang, disi ma tabahen parbalohanta, jala sian i ma husuhat bidang ni tano salilit horbo, songon naung
nioloanmu”.

Borhat ma Datu Parulas songon na pinangido ni Siboru Sumangge i, alai ndang sadia leleng dope dung i,
manigor ihut ma muse Siboru Sumangge sian pudi, so pamotoan ni Datu Parulas. Dung sahat Datu Parulas tu
inganan naung nitontuhonnasida, dibahen Datu Parulas ma sada partanda paboa naung sahat ibana. Dung i, mulai
ma Datu Parulas mangalangka mulak laho mandapothon Siboru Sumangge. Siboru Sumangge pe, dihudus ma
langkana laho mandapothon Datu Parulas. Gabe pajumpang ma nasida di huta Halung-halung hombar tu
janjinasida, dibahen nasida ma disi tanda ni parbalohannasida. Dung i, dibuat Siboru Sumangge ma huling-huling
ni horbo i na nilehon ni Datu Parulas na baru on, jala naung diirisi Siboru Sumangge hian nipis-nipis songon
bonang. Disuhat Siboru Sumangge ma tano i na nililitan salit dohot huling-huling i bahen parbagianna naung
nilehon ni Datu Parulas bahen pauseangna. I do umbahen luat i di pudian ni ari digoari Parlilitan, ala nalilitan
do i laho manuhat. Gabe dao umbidang ma tano parbagian ni Siboru Sumangge sian tano na tinggal dope gabe
parbagian ni Datu Parulas. Alai martata suping ma Datu Parulas marnida pambahenan ni boruna i huhut didok
di bagasan rohana: “Na bisuk do ho tutu ito, laho mambuat sian natorasmu. Uli ma i, hipas jala gabe ma dainang,
lopus tu angka pinomparmu sogot!”.

Dung sidung disuhat Siboru Sumangge tano na laho bahen parbagianna, didok ma tu Datu Parulas: “On
pe among! Nunga tangkas dioloi ho au, uli roham. Aek na di bagasan tano on, mualhu ma i tutu. Ahu pe marjanji
ma tu ho, na ingkon tongtong somba ahu maradophon ho, jala tonahononhu tu pinomparhu asa tongtong
somba nasida tu pinomparmu. Songon tanda ni janjingku, i da ma among, punsu ni hariara na tubu sian
tiang ni sopomu, mulai on sahat ro di salelengna ingkon sai unduk ma i somba dompak hutam dohot huta
ni pinomparmu sogot!”. Saut do tutu songon naung nijanjihon ni Siboru Sumangge i. Ai sahat tu sadari on sai
somba do sude angka pomparan ni Siboru Sumangge dohot Raja Tunggal Hasugian dompak sude pomparan ni
Datu Parulas Parultop. Jala punsu ni hariara i pe sahat ro di sadari on pe, sai hot do unduk marsomba tu huta ni
pomparan Datu Parulas na di Pusuk.

DATU PARULAS PARULTOP DOHOT IANAKHONNA ANAK GAJUT (TUAN RANGGA) DOHOT SIBORO
Dung lam magodang sude tubu ni Ompunta Datu Parulas Parultop sian Ompung borunta Nai Bintang
Maria, tubu ma sihol ni rohana tu huta hutubuanna di luat Nainggolan Pulo Samosir. Di sada tingki marhobas
ma Datu Parulas jala ditinggalhon ma luat Pusuk, suang songon i nang pardijabuna Nai Bintang Maria dohot angka
ianakhonna. Alai ndang manigor laho tu Nainggolan ibana. Ditustus ibana dope pardalananna songon na jolo i
ibana huhut marburu. Jala laos i ma dalanna marsitandaan dohot sada parompuan Boru Simbolon. Adong do
hian siadopan ni ompung borunta on alai nunga marsirang be ibana dohot amantana hatiha i. Jadi Gabe-gabean
ma ompung borunta i jala tubu ma sian ibana sada dakdanak baoa. Alai habotoan ma i tu oroan ni Ompung Boru
Br. Simbolon i, gabe mansai muruk ma ripena i tu Datu Parulas. Dapot dihilala Datu Parulas do hamuruhonnasida
jala songon dalan laho pasiding hagunturon ma na boi mangusehon mudar.

Ditinggalhon Datu Parulas ma sip-sip huta i huhut diboan dakdanak tubu ni Ompung Boru Br. Simbolon
i, diboan do nang hujur na margoar Siringgis dohot sada panangga. Di bagasan gajut ma di bahen ibana dakdanak
i jala i do alana umbahen diehet ibana gabe “Anak Gajut”, alai ianggo goarna na sasintongna “Tuan Rangga” do.
Molo jumpang tangis dakdanak i ala ni na male, sai ina panarusan ma dilului laho patarushon. Dung diboto oroan
ni Br. Simbolon i rap dohot angka donganna ia na so di huta i be Datu Parulas, ndada gabe sumurut rimas nasida,
gariada tahe lam marsigorgor do. Dilului jala diburu nasida ma ibana asa bunuonna. Mandapothon Janji Raja
jumpa manguluhon ibana huhut songon na martabuni, unang diida angka na mamburu ibana i. Tompu ma
marauang pananggana i, dimuruhi ma pananggana i laos gabe batu ma disi. Sahat ro di tingki on dapot dope idaon
batu na marrupahon panangga i di dolok ni huta Janji Raja. Dung so ra dapot na mangalului ibana, gabe jut ma
rohanasida, gabe laho ma nasida mulak.

Datu Parulas pe ditorushon ma pardalananna. Sahat di na tolhas ibana tu luat Sagala, jumpa mangulon
ibana di parik ni Huta Sagala mamolus ma sada ina panarusan (Ompung Boru Boru Sagala). Di na diida ina-ina i
gajut ni Datu Parulas, longang ma rohana ala adong diida na manggulmit-gulmit di gajut ni Datu Parulas i. Naeng
martahi mamangkulingi dope Datu Parulas laho mangido pangurupion laho patarushon dakdanak i. Didok inanta
i ma: ”Ai aha do amang na sai manggulmiti di gajutmuna i?”. “Ia ale inang na uli basa, anakku do i” ninna Datu
Parulas mangalusi. “Nunga masoro ni ari anakkon, ai so adong be inana laho patarushonsa. Ua asi ma roham
inang, ua patarus hamu ma jolo anakkon!”. Umbege i asi ma rohana, dijalo ma dakdanak i sian Datu Parulas laho
patarushon huhut nanget-nanget mardalan manuju bagas ni inanta i. Diihuthon Datu Parulas ma i jala disungkun
manang marga dia do sinondukna. Didok inanta i ma mangalusi: “Ue ale amang, marga Purba do nian amanta alai
nunga sambor nipingku. Ai nambura dope dung jumolo ibana tumadingkon dakdanak na tinggal maetek on”. “Ba
ndang ba ise hape!” ninna Datu Parulas mangalusi huhut dinunuti nasida mardalan sahat tu bagas ni inanta i.
Hape disura roha ni inanta i na marga Purba do nang Datu Parulas sian huta na asing umbahen pola ndang halak
be rohana manogihon Datu Parulas tu bagasna. Alai taringot tu sinondukna i ai na margabus do inanta i. Ai
mangolu dope sasintongna amantana i, alai tutu nunga tung mansai leleng dung laho marhuta sada. Gabe
marborngin ma Datu Parulas di bagas ni inanta i.

Pola manang na sadia leleng huhut songon na patarushon si Anak Gajut inanta i, songon i ma pangalahona.
Leleng-leleng gabe denggan ma pamatang ni inanta i. Alai dung manang leleng tarportik ma tu Datu Parulas na
mangolu dope sinonduk ni inanta i jala na toho do laho marhuta sada. Ala ni i, ditinggalhon ibana ma sip-sip muse
huta i songon pasiding gora di pudian ni ari tu ibana sian parhuta i. Sorang ma sada dakdanak baoa di tubuhon
inanta i. Dibahen ma goarna “Siboro“ jala mangihuthon uhum ni ompu sijolojolo tubu na mandok: “Manang aha
na tubu di bagasan porlakku, suansuananku ma i “. Gabe anak ni Purba ma dakdanak i. Adong ma songon sada
poda siingoton di marga Siboro: “Molo tarsuruk bulusan sahala marga Nainggolan Lumbanraja di huta ni
Siboro, hodong ni suhat/hapa do bahenon mangalambuti“. Di taon 1930an, ditamba ma muse i dohot sada
aturan na mandok: “Molo naeng marborngin sahalak marga Nainggolan Lumbanraja di jabu ni marga
Siboro, ingkon tu sopo do bahenon ingananna rap dohot suhut parjabu “.

Dung i ditinggalhon Datu Parulas ma luat Sagala i laho patulus dalan dompak hutana di Nainggolan jala
tolhas ma ibana tu luat Rianiate. Hape toho diparsahatna i nunga suar sair pangisi ni huta i dibahen musunasida
na ro sian dolok. Dung diboto raja ni luat i na ro tusi do Datu Parulas na naung tarbarita tu nasida hasaktionna,
ditopot raja i ma ibana laho mangido pangurupion. Ditolopi Datu Parulas do pangidoan ni raja i laos borhat ma
nasida mandopang musu i. Tutu ma antong barita na binege ni raja i taringot tu hasaktion ni Datu Parulas, ai
ndang pola sadia leleng nunga laho maporus musu i mulak tu hutanasida di dolok. Ala balga dohot las ni roha ni
raja i dohot pangisi ni huta i, dilehon nasida ma sada parhutaan tu ibana. Alai ala holan na mamolus boti hian do
tahina sian luat i, didok Datu Parulas ma tu raja i dohot pangisi ni Rianiate na so ibana sandiri laho marhuta disi.
Dibahen i asa dilehon nasida i muse tu anakna i ma Siboro na tinggal di luat Sagala. Saut do songon na tinonahon
ni Datu Parulas, ai saut do di pudian ni ari marhuta disi pomparan ni Siboro sahat ro di tingki on.

DATU PARULAS PARULTOP BORHAT TU HARIAN NAINGGOLAN, PULO SAMOSIR


Diuduti Datu Parulas Parultop ma muse dalanna dompak Nainggolan manopinopi Tao Toba. Alai dung
sahat di Nainggolan diboto ma naung tibu jumolo matua dolok inana, Inang pangintubu ni Datu Parulas (Ompung
Boru Sitindaon, inang siadopan ni Ompunta Mogot Pinaungan). Ala dihilala ibana na soada be hinalomohonna
tu huta ni natorasna i, ditorushon ma muse pardalananna gabe sahat tu luat Harian. Uju i marragam dope angka
marga na maringanan di luat i. Alai adong ma di Tao Harian i, ndang apala dao sian topi pasir sada batu bolon na
margoar Batu Guru. Adong do sada hau hariara tubu disi mansai godang dangkana jala lomak nang bulungna.
Godang do angka pidong songgop dohot marasar disi. Gabe las ma roha ni Datu Parulas ala naung loja be ibana
mangalului tombak bahen ingananna marburu. Sai tu Batu Guru dohot hariara i ma ibana mangultopi angka
pidong na adong disi. Hape sian naso pamotoanna, olo do Batu Guru i mardalan monggal-onggal, pola do gabe
mabiar angka pangisi ni luat i ala ni i. Dibahen molo jumpa masa i, olo do marminggu-minggu ndang olo pangisi
ni luat i tuat tu tao laho mardengke manang maningkir bubu.

Di na sahali ro ma pangisi ni huta i mandok tu Datu Parulas: “Ia didok ho datu ho jala na sakti, molo na
tutu do i, ua paso ma Batu Guru i asa unang monggal-onggal manang mardalani be!. Molo na tutu do boi di paso
ho, gabe laos ho ma nampuna i”. Umbege i laho ma ibana tu Batu Guru i, dibuat ma tolu batu na balga-balga laos
dibahen ma i gabe songon Dalihan. Dung i diampehon ma Batu Guru i di ginjang ni batu dalihan na tolu i marhite
hasaktionna, olat ni i ndang hea be batu guru i mardalani manang monggalonggal. Hot ma tongtong ampe di
ginjang ni batu na songon dalihan i.

Mangihuthon hata ni angka naung hea mangungkor, boi do sian toru ni Batu Guru i marlange sian bariba
tu bariba. Dilaon-laon ni ari gabe batu partanjung-tanjungan ma di anak dohot boru ni Lumbanraja rasirasa
nuaeng. Sian Batu Guru i ma mulana Datu Parulas mamungka huta muse di luat Harian Nainggolan. Ndang so
sadia leleng dung na pinahotna Batu Guru i di pungka ibana ma sada huta jala digoari ma huta i “Huta Bunturaja”.
Disuan ma sada hau hariara disi na margoar Hariara Panduduan. Gabe songon sada alatan (tanda) do hariara i
na paboahon hagabeon ma i di sude marga Lumbanraja. Alai molo masuak dangka ni hariara i manang harhar
bulungna, paboa laho monding ma sada anak buhabaju ni Lumbanraja. Di lambung ni Hariara i disuan Datu
Parulas do hau gambiri. Sai holan sada do parbue ni hau gambiri i, jala manang ise na dapotan gambiri i, boi
bahenonna gabe ubat. Leleng-leleng gabe sude ma luat Harian i gabe parhutaan ni Datu Parulas Parultop. Gabe
marpindahan be ma angka marga na asing sian luat i jala lopus ma i tu pomparanna. Adong do di luat Harian i, i
ma: Banjar Tongatonga dohot sada Ruma Parsaktian songon museum. Di ruma Parsaktian i ma disimpan
marragam angka parhohas ni Datu Parulas. Mulai sian Ogung, Ultop, dohot angka na asing dope na somal
dipangke Datu Parulas Parultop tagan di ngoluna.

DATU PARULAS PARULTOP MASIUJIAN HASAKTION


Datu Parulas Parultop jotjot do laho tu angka luat na asing patandingkon hasaktionna dohot hadatuonna.
Asing sian na pinatalu ni ibana di angka luat na laho mangalo musu ni luat i. Jotjot do ibana tarpaksa masiujian
hasaktion dohot angka datu bolon na asing. Lumobi muse ala dung lam tarbarita hadatuon dohot hasaktionna tu
angka desa na ualu. Tung godang do angka datu bolon laho manguji hadatuon dohot hasaktionna, ndang
marimbar manang na ise pe na sian “Golongan Putih” manang na sian “Golongan Hitam”.

Ia hadatuon dohot hasaktion ni Ompunta Datu Parulas “Golongan Putih” Do. Lumobi tarida do i, ala
ndang hea ibana mangulpuhi, manang manjou begu, alai na marsumbur tu Debata Mulajadi Na Bolon do alemuna.
Sai tu Debata Mulajadi Na Bolon do ibana martonggo-tonggo jumolo, molo jumpa naeng pangkeonna hadatuon
dohot hasaktionna. Dung i muse, ndang hea olo ibana mangulpuhi, mamele begu, jala ndang adong subang ni
hadatuon dohot hasaktionna. Ndang olo ibana mamaksahon hagiotna, ia so ture dalanna, manang mambuat
untung di ibana sandiri dohot dalan maminsat na asing marhite haboionna.

MASIUJIAN HASAKTION DOHOT SISINGAMANGARAJA


Di na sahali laho ma Ompunta Datu Parulas Parultop maronan tu Muara. I ma luat tondongkon ni taripar
ni Tao Nainggolan Pulo Samosir. Adong ma uju i disi sada batu bolon na margoar Batu Lange-lange ala somal do
batu i gabe parlape-lapean dibahen halak. Molo ro tusi Sisingamangaraja sian huta Bakkara maronan tu Muara,
sai somal do laho tusi hundul-hundul laos songon na mangulon nian tahina. Hape nunga jumolo disi diida Datu
Parulas, manigor jut ma roha ni Sisingamangaraja marnida i, ai sian na sailaon ndang hea dope na masa na songon
i. Disungkun Sisingamangaraja ma Datu Parulas: “Ise do hamu lae? Dia ma dalanna umbahen buatonmu hundul-
hundulanki?”. “Datu Parulas do ahu. Ia hamu ise do huroha lae?” Ninna Datu Parulas mangalusi. Dung dipaboa
Sisingamangaraja manang na ise ibana didok Datu Parulas ma muse: “Horas ma lae!. Palias ma hatami, ndang
adong hugugat ugasanmu manang husoluk hundul-hundulanmu, Ompunta Mulajadi Nabolon do manompa batu
na huhunduli on”. Lam jut ma roha ni Sisingamangaraja hape toho do na nidok ni Datu Parulas i.

Dung i diingot Sisingamangaraja ma na naung hea tarbortik tu ibana barita taringot tu hasaktion ni Datu
Parulas dohot hamaloon na marhata-hata, na niadopan na ombas i, gabe tubu ma di rohana laho manguji
hasaktion ni Datu Parulas laos didok Sisingamangaraja ma muse tu Datu Parulas: “Ai hamu do hape Datu Parulas
i? Nunga hubege tutu taringot tu barita hasaktion dohot hadatuonmuna lae, alai ndang huhaporseai i ala sohea
dope huida”. Dung i ninna Datu Parulas ma mangalusi: “Ompunta Mulajadi Nabolon do na sakti lae, ianggo ahu
ndang pala adong na huboto. Atik pe songon i, molo tung porlu didok hamu lae naeng idaonmuna sandiri ba dang
manjua ahu”. Dung sai songon i nasida na dua masialusan, ujungna satolop ma nasida masiujian hasaktionnasida
be. Didok Sisingamangaraja ma tu Datu Parulas: “Ala di Harian do hutam lae jadi borhat ma laengku sadari on
mulak taripar tao!, ahu pe mulak tu Bakkara mamolus Tao na uli i”. Dung i didok Sisingamangaraja ma muse
hatana: “Molo tolhas do laengku sadari on tu Harian soharibo-riboan, mangangku ma au laengku ia hamu do na
lobi sakti sian ahu”. “Molo songon i denggan ma i tutu lae” Ninna Datu Parulas mangalusi.

Dung i rap ma nasida tuat dompak topi ni tao mangalului solu, bahen patariparhonnasida tu hutana be.
Hape di dalan dope nasida marhobot ma langit, mangullus ma alogo, gabe holom situtu ma di ginjang ni tao i pola
hira naung bot ari. Alai mamoto ma nasida na dua dung masipasangan ilmuna be, laho parohon udan tipo-tipo
dohot alogo halisungsung. Tutu ma antong disi sahat nasida tu topi ni tao, marsasak ma ro udan tipo-tipo hira na
niusehon sian langit. Margalusang ma ombak ni tao i jala tonu ma sude nasa halak na adong di topi ni tao i. Tung
so adong be na barani marsolu laho pasidingkon mara di tonga ni tao i. Ndang adong be parsolu manang parluga
na olo patariparhon Sisingamangaraja mulak tu hutana di Bakkara, suang songon i nang Datu Parulas mulak tu
Harian. Masiberengan ma nasida na dua huhut martata suping. Alai borhat ma Datu Parulas, dibuat ma sada
bulung ni suhat, i ma dibahen gabe solu-soluna. Martonggo ma Datu Parulas ninna ma: “Ompung Mulajadi
Nabolon, mangondingi ma ho sian ginjang, manjaga ma ho di siamun, hambirang, dohot di pudingku. Jala patiur
ma dalanhu tu jolo“!. Dioloi do tutu tonggo-tonggo ni Datu Parulas i ai tiur jala menak do dalanna tu jolo. Atik pe
margaluang ombak jala marpiu-piu alogo di siamun, hambirang, dohot di pudina. Nang udan tipo-tipo na hira
niusehon sian langit i pe, ndang mangkahuai Datu Parulas ala sio diondingi Debata Mulajadi Nabolon ibana. Tiur
dope ari di na sahat Datu Parulas tu Harian. Songon na mamereng manang na tutu do naung sahat Datu Parulas,
borhat ma Sisingamangaraja tu Harian. Songon na paulak gogo, hundul-hundul ma Datu Parulas di jolo ni sopona.
Diida ibana ma na ro Sisingamangaraja, didapothon ma tu harbangan laos didok Sisingamangaraja ma tu Datu
Parulas: “Tutu do na sakti hamu lae“. Ndang manang sadia leleng nasida marhata-hatai, mangido mulak ma
Sisingamangaraja tu Bakkara.

DATU PARULAS PARULTOP MANGOLI TU SIBORU PARMUDAAN BR. MANURUNG DOHOT SIBORU
PURA NIENET HAOMASAN BR. MANURUNG
Nunga sada hasomalan uju i na jolo, sai laho angka datu patandangkon hadatuon manang hasaktionna.
Suang songon i do nang Ompunta Datu Parulas Parultop, lumobi ala sai torop dope angka parmusuon ni angka
marga-marga uju i di Tano Batak.

Di na sahali, jumpa patandangkon hadatuon dohot hasaktionna, tolhas ma Datu Parulas tu Onan
Parsaoran (Onan Jangga), parpunguan ni pangulu dohot pardomuan ni raja paronan na adong di Uluan.
Pajumpang ma Datu Parulas disi dohot Raja ni luat Jangga i, i ma Raja Sijambang Manurung. Dung
masisungkunan marga nasida, masibotoan partuturan ma nasida, hape na Boru Nainggolan sian Hutarihit do Ina
parsinuan beu ni Raja Sijambang. Ala ni i, gabe manjou tulang ma Raja Sijambang tu Datu Parulas, jala Datu
Parulas pe manjou amangboru ma dompak Raja Sijambang.

Di tingki i adong do paraloan ni Raja Sijambang Manurung tu Datu Marhandang Dalu Pasaribu dohot Guru
Manontang Aji. Jadi dung mangkatai nasida di onan Jangga, dipaboa Raja Sijambang ma taringot tu paraloan i:
“Tulang Nainggolan, adong do nuaeng marmusu dompak ahu, i ma Datu Marhandang Dalu dohot Guru Manontang
Aji. Molo na tutu do ho na garam di pargaraman, guru di parguruan, susur di hata-hata, pande di undang-undang
na marbanua tu banua ni deba. Marlompan na tinuturan, dihaliangi ulu ni deba, usir manang buhar ma jo
musungki!”. Ia di tingki i nunga dihaliangi barung-barung ni musu huta ni Raja Sijambang. Jadi dialusi Datu
Parulas ma: “amangboru, suru ma jolo pande birara, pande biruru na malo nialapan, na pande so marguru, laho
manaba hau mambarbar losung gaja siputu mata”. Dung i dilehon ma losung gaja i tu Datu Parulas jadi didoas
(tabas) jala martonggo ma ibana tu Debata Mulajadi Nabolon. Di pahabang ma, diliut-liut ma nasa barung-barung
ni musu jala ditombomi losung gaja i ma jabu ni angka alo ni Raja Sijambang, jala masitamparan ma losung gaja i
masilelean dohot pinggan i. Madabu ma di lambung ni Lumban Lintong i ma na di tao. Dung talu musu i sude,
mulak ma Datu Parulas tu huta ni Raja Sijambang.

Marsogotna i, sogot manogot i uju marsuap jala martapian Datu Parulas di mual binanga julu, mual ni
Raja Sijambang na mardingdingkon dolok, i ma Dolok Simanukmanuk na marmualhon mual binanga julu, jadi
toho di tingki i tu mual do Siboru Parmudaan, boru ni Raja Sijambang dohot godang angka donganna sauduran
di na mangalaosi binanga i. Ndang disintak ibana abitna laho manaripari binanga i alai sude angka donganna
sauduran disintak do abit na manaripari binanga i. Marnida i Datu Parulas gabe lomo ma rohana, impol ma
simalolongna mamereng Siboru Parmudaan. Ia Siboru Parmudaan na uli do rupana. Dung sidung mangan Datu
Parulas didok ibana ma tu Raja Sijambang: “Amangboru, adong do huida nangkin martumual sada anakboru. Boru
ni raja ma i huroha? Pangidoanku ia tung i ma patoho tu au amangboru!”. Jadi didok Raja Sijambang ma tu
suruanna asa dialapi ma jo sude anakboru na adong di harajaonna. Dung pungu sude didok Raja Sijambang ma:
“Pillit hamu ma tulang!”. Jadi dipillit Datu Parulas ma Siboru Parmudaan, i ma boru ni Raja Sijambang. Didok Raja
Sijambang ma tu Datu Parulas: “ibeberem do i rajanami”. Dialusi Datu Parulas ma marhite umpasa: “Tinogu rere
rajanami, asa adong hundul hundulan. Tinogu ibebere asa adong dongan sahundulan, rap bahen dongan
sapanganan rajanami“. Dung songon i didok Datu Parulas, disuru Raja Sijambang ma naposona laho martingting,
mangalapi sude na nirajaanna asa marpungu nasida sude tu jolona. Dung sude marture dipatupa nasida ma adat
paojakhon Siboru Parmudaan gabe pardijabu ni Datu Parulas. Dipasupasu Raja Sijambang ma nasida jadi saut ma
Siboru Parmudaan gabe dongan saripe ni Datu Parulas. Di ari parbogasonna i tung tangkas do nasida dipasupasu
jala digabei raja natuatua.

Dung manang sadia leleng Datu Parulas mian di Jangga, dipangido ma tu Raja Sijambang, simatuana asa
dipaloas Datu Parulas dohot ompung borunta Siboru Parmudaan mulak tu Harian, Pulo Samosir. Dilehon ma
naposona boanon ni Siboru Parmudaan asa adong mamboan gajutna. Dung sahat di Harian, tubuan anak tubuan
boru ma Siboru Parmudaan jala tubu ma angka ompunta i ma Sitalutuk, Toga Sahata, Sabungan Raja dohot
boruna sada i ma Siboru Marsanea Bulan na muli tu Datu Arimo Manurung sian huta Sirungkungon Ajibata.
Dung i, borhat ma muse Datu Parulas dohot Siboru Parmudaan laho mebat tu Jangga, huta ni Raja Sijambang. Disi
ma dipangido Siboru Parmudaan pauseangna tu Raja Sijambang. Alai asing do sian pauseang na somal pangidoan
ni Siboru Parmudaan, i ma: Pinasa Sidungdungon dohot Hauma Simataniari, dohot Palia Sianggunon. Jala
didok ibana muse: “Molo palia dilehon ho among, sude dongan sahutangku manomunomu ahu”. Dung i, mulak
ma muse Datu Parulas dohot Siboru Parmudaan mulak tu hutanasida di Harian, Pulo Samosir.

Dilaon-laon ni ari, borhat ma muse Datu Parulas tu huta ni Simatuana di Jangga jala diboan do huhut
anakna, i ma Tuan Rangga (Anak Gajut), laos tinggal di Uluan do muse Tuan Rangga jala mamompari Disi. Di
Siarsam-arsam Sibisa do sahat ro di tingki on marhuta pomparan ni Tuan Rangga. Hatiha i, adong dope sada
boru ni Raja Sijambang na margoar Siboru Pura Nienet Haomasan. Di na pajumpang Datu Parulas dohot
anggina i dibagas ni simatuana jala uju i nunga martahi laho mulak ibana tu Harian, Pulo Samosir, didok Datu
Parulas ma: “Nunga tung masihol angkangmu naeng pajumpang dohot ho anggi. Molo une roham, rap ma jolo hita
tu hutanami, tu Harian!”. Mangoloi do antong anggina i, gabe rap borhat ma nasida sian luat Jangga dompak
Harian, Pulo Samosir. Alai, ala sai godang do hamusuon na sobu di angka luat nanibolusannasida, gabe jotjot do
Datu Parulas tarihut di bagasan hamusuon i. Ala ni i, gabe ndang jadi be nasida laho tu Harian, alai gabe tu Pusuk
nama nasida tolhas. Ala songon i ma gabe lelengna Datu Parulas dohot Siboru Pura Nienet Haomasan di bagasan
pardalanan, jala uli do rupa ni Siboru Pura Nienet Haomasan, gabe lomo ma roha ni Datu Parulas mamereng
hinauli ni anggina i. Dibahen ibana ma tungganena atik pe tingki i nunga maranak marboru Datu Parulas sian
Siboru Parmudaan. Saut mardongan saripe ma nasida laos tubuan anak dohot boru ma ompung borunta Siboru
Pura Nienet Haomasan, tubu ma angka ompunta i ma Guru Tinandangan, Guru Tinunjungan, Toga Dipasir,
Tuan Dibaringin, dohot boruna sada i ma na muli tu marga Tamba.

Ia pomparan ni Guru Tinandangan i ma Guru Pamosik parjolo, borhat ma dohot angka pinomparna
pinda tu Aek Imbo, Pintu Bosi. Sian i ma muse deba nasida pinda tu Pahae Silindung laos marharajaon di luat
i lopus tu sadari on. Ianggo Guru Tinunjungan dohot pomparanna, marhuta di Luat Sihotang ma nasida muse,
alai anggo pomparan ni Tuan Dibaringin hot do marhuta di Pusuk. Ia Toga Dipasir, diboan Ompung borunta
Siboru Pura Nienet Haomasan ma ibana tu huta ni simatuana di luat Nainggolan, Pulo Samosir, di tano
parbagian ni Datu Parulas na sian natorasna, i ma Ompunta Mogot Pinaungan. Marhite sian i, marhuta di luat
Nainggolan ma pomparan ni Toga Dipasir.

MASIUJIAN HASAKTION DOHOT DUA DATU BOLON DI ULUAN


Di na sahali martiga-tiga horbo ma Raja Sijambang dohot Datu Parulas Parultop tu Onan Nagodang Uluan
(Onan Porsea nuaeng). Dung sahat horbo i tu Onan Nagodang Uluan, diargahon raja na sampulu dua ma horbo i
asa adong bahen pelean tu Debata Mulajadi Nabolon. Ia raja na sampulu dua on, ima na mangatur parjambaran
adat di Uluan. Ia angka goar ni raja na ginoaran raja sampulu dua na di Uluan manuhor horbo i, i ma: 1). Raja
Sompa Oloan Manurung dohot anakna Raja Mangambit Manurung, 2). Raja Mamotik Manurung, 3). Raja Bolon
Simumbolumbol Butarbutar, 4). Raja Janji Nabolon Manurung, 5). Saruam Bosi Sitorus, 6). Tuan Ria Manurung,
7). Marungil-ungil Sitorus, 8). Tuan Naposo Manurung, 9). Tuan Nabolas Sitorus, 10). Raja Pagi Sinurat, 11). Raja
Huta Manurung, 12). Raja Ulu Balang Manurung, dohot 13). Datu Oloan Manurung. Angka ompu on ma na
pasahathon hata (tona) ni Debata Mulajadi Nabolon tu na torop.

Uju i tongon do ro nang dua halak datu bolon naung sar barita ni hadatuonnasida. I ma Datu Marhandang
Dalu Pasaribu dohot Datu Sumallanggak Sitorus. Didapothon nasida ma Datu Parulas tu partigatigaan ni horbo i
jala diargahon nasida ma horbo ni Datu Parulas i jala masioloan ma nasida di argana. Hape so binoto aha bonsirna,
tompu ma tinggang horbo i laos mate. Mangantusi ma Datu Parulas ai na manguji hasaktionna do nasida
sasintongna. Dibahen i didok ibana ma tu nasida na dua: “Rajanami, tarbarita do hamu patawar pangabang-
abang, patawar pangubung-ubung, sipangolu naung mate, siparata naung busuk. Ua tawar hamu ma jolo horbo
on, asa mulak mangolu muse!”. Nionjar ni na naeng patuduhon haboion dohot hasaktionna do tahi ni datu bolon
na dua i, dung jolo masiberengan nasida, Dilinsingi Datu Marhandang Dalu dohot Datu Sumallanggak ma horbo
naung mate i, gabe mangolu ma. Dung mulak mangolu horbo i, didok Datu Parulas ma tu datu bolon na dua i:
”Antong, togu hamu ma lae horbo i!”. Ditogu datu bolon na dua i ma tutu horbo i, hape ndang ra olo meret atik pe
nunga dipangke nasida hasaktionna. Diarahon nasida ma mansai godang pangisi ni luat Uluan dohot angka raja-
raja na sampulu dua i na dohot mangarga horbo i. Ditogu nasida ma hape tong do ndang ra meret nanggo apala
salangka pe. Sian na so pamotoan ni datu bolon na dua i, nunga martonggo Datu Parulas parjolo tu Debata
Mulajadi Nabolon. Dung songon i ndang na ra boi meret ditogu nasida horbo i, atik pe naung mansai godang na
mangurupi nasida, dapot ma diantusi nasida naung dipangke Datu Parulas do hasaktionna na mambahen asa
unang boi meret horbo i. Dibahen i didapothon nasida ma Datu Parulas jala ninna nasida ma: “Ua bahen ma jolo
lae pana ni horbo i, asa boi ditogu hami!”. Dioloi Datu Parulas ma pangidoan ni datu bolon na dua i, ditawari ma
horbo i gabe boi ma denggan ditogu nasida horbo i mardalan. Marnida i angka na torop i dohot datu bolon na dua
i, gabe ro ma nasida tu Datu Parulas mangido asa olo Datu Parulas manjalo jala mangguruhon hasaktionnasida.
Alai di tongan dalan mandele ma horbo i ditogu. Ndang tartogusa be laos ro ma udan so hasaongan, alogo so
hapudian mangalantap ma aek diboan ma horbo i tu huta ni Raja Manampolak Sirait di Sirait Uruk. Mangolu do
horbo i sahat tu huta ni Raja Manalompak Sirait laos saut dibahen horbo i gabe panjambaran di Tano Uluan.

PASUPASU NI RAJA SIJAMBANG MANURUNG TU SIBORU PARMUDAAN


1. Sai marongkap ma i songon bagot, marsimbar songon ambalang, jala sai marsigomgom ma tondimuna tu
na tama, sai donganmu gabe ma i donganmu mamora jala donganmu saurmatua, tumpahan ni Ompunta
na martua Debata.
2. Asa tubuan laklak antong tubuan sikkoru, tubu sanggar di parsopoan. Asa tubuan anak antong tubuan
boru asa jagar di hangoluan
3. Sai masiaminaminan ma hamu songon lampak ni gaol, jala masitungkoltungkolan ma hamu songon suhat
di robean
4. Ai na tinapu saloan, saloan situatua. Manang songon dia pe parrohaon ni dongan saripeniba, denggan ma
i dianju-anju asal ma adong dongan saurmatua.
5. Sai tubuan laklak ma hamu tubuan singkoru di dolok ni purbatua. Sai tubuan anak ma hamu tubuan boru
donganmu saurmatua.
6. Giring-giring ma tu gosta-gosta, tu dangka ni simarhare-hare. Sai mangiring-iring ma hamu jala
mangompa-ompa, ro di na margoar saurmatua jala gabean.
7. Dangir-dangir ni batu ma hamu, pandakdahan ni simbora. Sai gabe ma hamu jala saurmatua asal ma hamu
marsipaolo-oloan jala marsada ni roha.
8. Sai marurat ma hamu tu toru, marjunjungan ma tu ginjang, mardangka tu lambung, sigodang pangisi jala
sideak pinompar.
9. Tangki ma ualang, galinggang ma jala garege. Sai tubu ma di hamu anak partahi jala ulubalang dohot boru
parmas jala pareme.
DATU PARULAS PARULTOP BORHAT TU PARDAGANGAN
Somal do na jolo angka datu bolon manandangkon hadatuonna, suang songoni do nang Ompunta Datu
Parulas Parultop, marragam do angka luat ditopot jala dibolus. Jotjot do ibana pinatudu di bagasan angka
hamusuon na masa di luat i. Songon pardalananna, gabe sahat Datu Parulas tu Tano Simalungun. Jolo maradi
dope ibana tu huta ni simatuana Raja Sijambang di luat Jangga. Sian i ma ibana borhat dompak Tano Simalungun
jala rap do sahalak laena i ma Datu Manurung. Di Tano Simalungun mangalap boru do muse Datu Parulas jala
tubu do anakna, i ma: Raja Tomuan dohot Raja Bonandolok. Di Tano Simalungun pe, sai laho do Datu Parulas
patandangkon hadatuon dohot hasaktionna tu angka luat, pola do tahe sahat nang tu Tano Karo. Lam martamba-
tamba nang angka datu bolon na saaliran dohot ibana gabe donganna jala martamba do nang angka siseanna.

Dung lam matua dihilala ibana, marsangkap ma ibana dohot angka donganna mangalului sada inganan
na sonding bahen inganan partapaannasida dohot laho pabagashon ilmu hadatuon dohot hasaktionnasida.
Dipillit nasida ma Keramat Pardagangan ala mansai dao do inganan i sian torop ni jolma. Tombak longo-longo
dope uju i inganan i dohot na humaliangna, dung pe di tingki penjajahan Bolanda asa dibuka gabe perkebunan.
Ianggo apala inganan partapaan ni Datu Parulas dohot angka donganna, dang tarjamah Bolanda dope. Godang do
angka binatang buruan di tombak i, jadi godang ma anggo bohalnasida siganup ari. Ala ni hasaktion ni Datu
Parulas do umbahen na boi sahat tu inganan i, ala rawa-rawa dope inganan i jala godang angka buea di humaliang
partapaanna i. Di na sahali dipeakhon Datu Parulas ma gajutna di sada inganan na patar jala mura dapot luluan.
Dung i disuru Datu Parulas ma suruanna dua halak mambuat gajut i, dung jolo dipaboa manang na didia
ingananna. Alai mulak ma siseanna na dua i. Ninna nasida ma: “Ompung, ndang adong huida hami disi hajutmi”.
Dibahen i, dipataru Datu Parulas ma siseanna na dua i tu inganan hapeahan ni gajut i. “Ndi ma na di lambung ni
patmi!” Ninna Datu Parulas mandok tu siseanna i. “Buat hamu ma jala boan tuson!”. Alai ndang ra diida siseanna
na dua i. Jala ninna nasida ma: “Ai didia do Ompung? Soadong huida hami”. Umbege i angka datu dongan ni Datu
Parulas, ro be ma nasida mangalului. Alai tong do ndang dapot nasida gajut i. Ujungna Datu Parulas sandiri ma
mambuat huhut didok: “Beta ma hita mulak, ndang boi be tarpajumpang hamu”. Hape naung jolo dipasang Datu
Parulas do ilmu pangaliluon tu gajutna i, i ma sada ilmu na imbaru dope dapot ni Datu Parulas. Dung diida ibana
hinasakti ni ilmu pangaliluon i, las ma rohana, ai laho adong do apala tahina disi.

Dung lam manghilala Datu Parulas na so leleng be ngoluna, disuru ma muse siseanna manang suruanna
mangalului sada hau na bolon di inganan i. Dung dapot disuru ma dituhili sada liang siat jolma di bona ni hau
bolon i. Dung sidung dilubangi nasida hau i, masuk ma Datu Parulas tu bagasan hau na bolon i jala disi ma Datu
Parulas torus huhut martapa mangihuthon tona ni angka natuatua. Marga Damanik do anggo na marhuta disi jala
Boru Damanik ma na sai tongtong manaruhon tugo ni Datu Parulas di lubang na di hau i. Dung lam jonok dihilala
Datu Parulas laho marujung ma ngoluna, ditutup ibana ma lubang i sian bagasan huhut dipasang ilmu pangaliluon
i. Ndang hea be diida angka siseanna dohot suruanna i Datu Parulas suang songon i nang hau bolon naminasuhon
ibana i na gabe hau partapaan. Dung loja nasida mangalului ndang ra dapot, sae ma rohanasida mandok naung
marujung ngolu do Datu Parulas, jala ndang lomo rohana molo adong na umboto apala ingananna dohot hau na
nimasuhonna i, asa boi sonang ibana, unang adong na mangganggu di ingananna na parpudi. Datu Manurung, lae
ni Datu Parulas ma muse na paboahon barita i tu Harian Nainggolan Pulo Samosir ia naung marujung ngolu ni
Datu Parulas Parultop di Pardagangan Simalungun. Di tonga-tonga ni Pomparan Datu Parulas Parultop, digoari
ma inganan i “Na Martua Pardagangan”.

MULA HAJAJADI NI MARGA LUMBANRAJA


Di hira taon 1907, diputushon angka raja-raja na marhahaanggi ma asa marmargahon Lumbanraja ma
pomparan ni Ompunta Datu Parulas Parultop. Jadi ndang na mamargahon Lumbanraja Datu Parulas saleleng ni
ngoluna, dung pe di pudian ni ari marga i dipaojak hombar tu adat, uhum, dohot ruhut-ruhut ni pamampeon
marga di tonga-tonga ni halak Batak. Songon on ma hinajadina:

Di bona ni abad paduapuluhon, dung lam tu menakna hasobuon ni paralaon ni halak Batak, i ma
naniuluhon ni Sisingamangaraja uju i, mulai ma dipajongjong Bolanda marhite Van Der Tuuk dohot kompeni
pamarenta panjajah di tano Batak, marojahan tu “Politik Devide Et Impera” ni kolonialis, dibolat-bolati Bolanda
ma Halak Batak marhite na palolohon angka harajaon na metmet niuluhon ni Raja Ihutan, Kepala Negeri/Kuria,
Pandua, d.n.a. Ala naung torop maribur uju i pomparan ni Datu Parulas na maringanan di Harian Samosir, dijujui
Bolanda ma pajongjongon sada harajaon di nasida, alai raphon “syarat” ingkon adong sada marga na tarsandiri
laho mangkarajahonsa. Uju i nunga adong harajaon di marga Nainggolan, jala marga ni Pomparan Tanja Bau
dohot Datu Parulas uju i marga Sirumahombar dope.

Borhat ma angka natuatua pomparan ni Ompunta Datu Parulas mandapothon pomparan ni Tanja Bau, i
ma haha partubu di pomparan ni Datu Parulas. Di mulana, tung mansai borat do roha ni angka natuatua ni
pomparan ni Tanja Bau mangoloi hagiot ni natuatua pomparan ni Datu Parulas, ai ala ni i gabe marsirang harajaon
ma nasida na marhahaanggi. Alai, di ujungna gabe masioloan ma nasida jala dibuat ma goar ni Ompunta Tungkup
Raja songon ojahan ni parbagian marga di nasida na marhahaanggi. Songon ruhut ni sihahaan, gabe bagian ni
pomparan ni Tanja Bau ma hata parjolo sian Tungkup Raja, i ma Tungkup (lapatanna: pantil manang “menara”
na timbo di inganan na timbo bahen Panatapan tu na dao), jala songon sianggian, bagian ni pomparan ni Datu
Parulas ma hata na paduahon, i ma Raja. Ala dihasomalhon angka ompunta do uju i mamangke hata “Lumban” di
parmargaon (umpamana: Lumbannahor, Lumbansiantar, d.n.a.), gabe marga Lumbantungkup ma marga ni
pomparan Tanja Bau jala marga Lumbanraja ma marga ni pomparan Ompunta Datu Parulas Parultop.
Dirasmihon ma marga na dua i di jolo ni angka raja-raja ni na marhahaanggi, pomparan ni Ompunta Toga
Nainggolan (Sibatuara, Siampapaga, Parhusip, Siahaan Nainggolan, Lumbannahor, Lumbansiantar, dohot
Hutabalian) dohot angka raja na humaliang, jala diokui Pamarenta Bolanda hatiha i.

Jadi, molo didok di tonga-tonga ni pomparan ni Ompunta Toga Nainggolan sasahalak pinompar ni Datu
Parulas, marga Lumbanraja ma i, suang songon i nang sabalikna. Alai atik pe naung gabe marsirang harajaon
dohot marga pomparan ni na marhahaanggi i, dipatihi do na hot do tongtong sisada boru nasida. Dibahen i,
diondolhon ma disi ai na Boru Sirumahombar do goaron ianggo angka boru, jala ingkon umarga bahenon ni
Lumbantungkup boru tubu ni Lumbanraja, suang songon i nang sabalikna pe.

Alai ndang tarbahen paula so binoto “realitas” taringot tu marga na marragam dope di pomparan ni
Ompunta Datu Parulas, lumobi di tonga-tonga ni angka hahaanggi na maringanan di angka luat di ruar ni luat
Harian, Pulo Samosir. Mangihuthon ruhut pamampeon marga di halak Batak, songon naung pinatorang di ginjang
i, nang angka nasida pe “secara formal” dohot do marga Lumbanraja, atik pe siapari marga na asing diboanhon
nasida. Ia angka marga ni pomparan ni Ompunta Datu Parulas Parultop na marhuta manang marharajaon di ruar
ni luat Harian, Pulo Samosir, i ma:

1. Marga Pusuk, Buaton, Mahulae, dohot Nainggolan di luat Pusuk, Simaninggir, Parlilitan, Pandumaan
dohot angka luat na humaliangna (Humbang).
2. Marga Nainggolan di luat Pahae, Sibisa, Sihotang, Pangururan, Parbuluan, Simalungun d.n.a.
3. Marga Siboro di luat Sagala, Rianiate, Simalungun d.n.a.

Porlu do diondolhon, molo pe nidok di ginjang i na dohot do nasida marga Lumbanraja, ndada na adong
sangkap disi na naeng mangurangi sangap ni angka na mamboanhon marga na di ginjang i, alai tung holan na
mangondolhon na Lumbanraja do na “secara resmi” jala “formal” marga dohot “identitas” ni pomparan ni
Ompunta Datu Parulas Parultop, lumobi apala di tonga-tonga ni pomparan ni Ompunta Toga Nainggolan.

BARITA NI TOGA SAHATA DOHOT ANAKNA SIBALANGA BOSI (OMPU SOMANIMBIL)


Di huta Buntu Raja Harian Nainggolan, di huta ni Ompunta Datu Parulas Parultop do tinggal Ompung
Borunta Siboru Parmudaan raphon tolu anakna dohot sada boruna i ma: Ompunta Sitalutuk, Toga Sahata,
Sabungan Raja, dohot Namborunta Siboru Marsanea Bulan. Ia anggo Datu Parulas sai na mardalani do tu luat
na asing laho patandanghon hadatuon dohot hasaktionna. Ia Sitalutuk mangoli ma ibana tu Boru Marbun
Banjarnahor sian Bakkara, Ompunta Toga Sahata mangoli tu Ompung Borunta Siboru Marjulonggo Boru
Hutapea sian Lumbansioa Laguboti, boru ni Raja Bonanionan Hutapea, jala Siboru Marsanea Bulan muli tu
Datu Arimo Manurung sian Sirungkungon Ajibata.
Sitalutuk tolu do anakna, Toga Sahata ndang adong anakna, jala Sabungan Raja torop do anakna. Ala
soadong anak ni Toga Sahata hape umurna nunga magodang, dipangido ibana dohot ripena Siboru Marjulonggo
ma tu hahana Sitalutuk asa dilehon ainonna anakna i. Dilehon Sitalutuk ma tutu sada anakna i ainon ni Toga
Sahata. Dung adong manang sadia leleng di jolo ni Toga Sahata anakna i, monding ma anakna i. Ala ni i, dipangido
nasida ma muse ainonna sada nari anak ni Sitalutuk. Ala dua nari nama tinggal anakna jala molo dilehon sada,
holan sada nari nama tinggal anakna, jala molo monding sisada-sada i, gabe ndang adong anakna, ndang dioloi
Sitalutuk be pangidoan ni anggina Toga Sahata i.

Ala so dioloi hahana i be pangidoanna i, laho ma Toga Sahata dohot Siboru Marjulonggo tu anggina
Sabungan Raja mangido asa dilehon Sabungan Raja sada anakna i ainon ni nasida. Borat do roha ni Sabungan Raja
mangoloi pangidoan ni hahana i. Adong do sada anak ni Sabungan Raja na darang-darangon (kudisan) jala na sai
marsahit-sahit na margoar Sibalanga Bosi. Ala dipingkiri nasida tong nama laho mate Sibalanga Bosi ala
darangna dohot parsahitonna, dilehon Sabungan Raja ma anakna i tu hahana Toga Sahata. Diain jala dirajahon
Toga Sahata dohot Siboru Marjulonggo ma Sibalanga Bosi gabe anakna. Tung burju do Ompung Borunta Siboru
Marjulonggo patureture anakna i sahat tu na balga. Ala ni burju ni Ompung Borunta on pola do ditonahon
Sibalanga Bosi burju ni inongna i tu pinomparna.

Ia Ompunta Sibalanga Bosi mangoli tu Ompung Borunta Siboru Marjarojak Boru Tampubolon, boru ni
Ompu Raja Tampubolon sian Tanggabatu. Dung monding Toga Sahata dohot Sabungan Raja, alai mangolu dope
Sitalutuk, laho ma Sibalanga Bosi tu amangtuana Sitalutuk patimbangkon manang na toho do pangidoanna i tu
angka anggina tubu ni Sabungan Raja, i ma sada songon partanda paboa na saama saina nasida. Ditohoi jala
ditolopi Sitalutuk do pingkiranna i. Jadi laho ma Sibalanga Bosi mandapothon angka anggina tubu ni Sabungan
Raja pasahathon pangidoanna i. Dipangido ibana ma “Hauma Sihorbo Bulu “, alai ndang dioloi tubu ni Sabungan
Raja pangidoanna i, gariada didok dope na ingkon dohot nasida marbagi sude arta na tinadingkon ni Toga Sahata.
“Ai siteanon do i“ ninna. Di na so pamotoan ni Sibalanga Bosi, nunga mangkatai hian Sitalutuk dohot tubu ni
Sabungan Raja asa unang dioloi nasida pangidoan ni Sibalanga Bosi. “Ai laho teanon do Toga Sahata“ ninna
Sitalutuk, jala laho dohot do ibana didok rohana manean. Alana mulak pangidoan ni Sibalanga Bosi sian angka
anggina i, digong Sibalanga Bosi ma angka raja dohot angka pangintua i asa marpungu.

Di na sada ari marpungu ma sude di tonga ni alaman laho manimbang pangidoanna i. Digokhon ma asa
ro tusi Sitalutuk dohot angka anggina tubu ni Sabungan Raja. Dung dapot ari na binuhul, marpungu ma nasida
sude di tonga ni alaman jala dipaboa Sibalanga Bosi ma pangidoanna i tu angka raja na lolo asa ditimbang. Ditohoi
angka raja i do pangidoan ni Sibalanga Bosi tu angka anggina i jala laos dipasungkunhon angka raja i ma tu
Sitalutuk manang na beha do pandirianna. Ditohoi Sitalutuk do pangidoan ni Sibalanga Bosi i asa unang maila
ibana tu angka raja na torop i. Umbege na ditohoi Sitalutuk do pangidoan ni Sibalanga Bosi, muruk ma tubu ni
Sabungan Raja. Dipaboa ma tu na torop i, na diorai Sitalutuk do nasida mangalehon na pinangido ni Sibalanga
Bosi i, laho hona tean do ibana. Nang pe dipaboa nasida tongtong do ndang dilehon pangidoan ni Sibalanga Bosi
i. “Molo so boi Hauma Sihorbo Bulu, ba Hujur Siringgis pe taho“ ninna Sibalanga Bosi. On pe ndang olo tubu ni
Sabungan Raja mangalehon nang pe diondolhon angka raja i tu tubu ni Sabungan Raja asa dilehon.

Ala ni i jongjong ma Sibalanga Bosi di tonga ni alaman i, disahalahon ma tu Debata Mulajadi Nabolon laos
ditonggohon ma: “Hupasahat tonggo-tonggongkon tu Mulajadi Nabolon dohot angka raja na lolo on. Huparaja
Damang Sitalutuk asa mambahen na toho di tonga-tonganami angka anakna, hape ibana do mambahen asa
marbada hami. Asing didokna tu angka anggingku, asing muse nanidokna tu ahu. Olat ni on sian ibana tu
pinomparna, na so boi gabe raja jala na so boi parajaon!. Hutonahon ma on tu sude pinomparhu”. Dung i
ditorushon Sibalanga Bosi ma muse martonggo: “Ia anggo tu angka anggingku tubu ni amanami Sabungan Raja,
hupangido ma tu nasida partanda paboa na saama saina hami, hape na ndang olo nasida mangalehon, balik do
gabe Damang didok nasida teanon. I ma hualu-aluhon tu Ompunta Mulajadi Nabolon dohot tu hamu angka raja,
ditohoi adat dohot uhum dohot hamu angka raja do na hupangido i, hape ndang dioloi nasida. Manimbil do nasida
sian adat dohot uhum, ianggo ahu ndang manimbil. Olat ni on “Ompu Somanimbil” ma goarhu!, sai ro ma toru-
toru tu nasida sian Ompunta Mulajadi Nabolon. Mulai sadari on, hutonahon ma tu saluhut pinomparhu: Na so
boi pardomuhon pinomparnasida!. Ai na asing do ahu dietong nasida, ndang diboto nasida adat dohot uhum.
Na so lehononku dohot pinomparhu be adat dohot uhum tu nasida dohot pinomparna!. Diingot
pinomparhu ma i. Tung santung ni gaol na manuju hutanasida ingkon ditaba, bungki ni umanasida madabu
tu uma ni pinomparhu ingkon didanggurhon mulak. Timus ni api ni pinomparhu tu timus ni api ni
pinomparnasida ndang boi pajumpang. Tanda na so domu be ahu dohot pinomparhu tu nasida dohot
pinomparna. Hoda miakmiahanku mulai on “Si Lintong“ nama, asing sian hoda miakmiahannasida Si
Ganding!”. I ma tonggo-tonggo ni Sibalanga Bosi (Ompu Somanimbil) tu Debata Mulajadi Nabolon dohot tonana
tu pinomparna. Diolophon angka raja i ma i.

Hatorangan

Dihilala pinompar ni Sitalutuk do huroha hahurangan ni pangalaho ni Ompunasida Sitalutuk i, ala so torop
nasida jala soadong na boi gabe raja sian nasida. Ala ni i hira taon 1933, ro do pinompar ni Sitalutuk tu pinompar
ni Toga Sahata naeng monopoti sala, alai ndang dijalo pinompar ni Toga Sahata topot-topotnasida ala marsala tu
Ompunta Sibalanga Bosi do. Alai didok ma asa dibahen partangiangan tu Debata Mulajadi Nabolon dohot tu
sumangot ni angka ompunta asa lam tumorop nasida. Laos di taon 1933 i ma dibahen nasida partangiangan i.
Dijanjihon pinompar ni Sitalutuk ma na sisada lungun nasida dohot pinompar ni Toga Sahata maralohon
pinompar ni Sabungan Raja, jala ditontuhon ma disi na sisada miahan hoda ma nasida dohot pinompar ni Toga
Sahata i ma Si Lintong.

Tung mansai togu do tona ni Ompunta Sibalanga Bosi (Ompu Somanimbil) on ditiop pinomparna. Ia
pomparan ni Sabungan Raja on “Ama ni Hutalan” do didok goarna sahat ro di sadari on. Adong do sian pinompar
ni Sitalutuk dung taon 1933 na mangalaosi alai pintor dijalo do uhumna. Godang do na hona uhum sumangot ni
Ompunta i di angka na mangalaosi tonana i.

Tudosan (Contoh)

1. Adong do na marpariban Ama ni Hutalan dohot sasahalak pinompar ni Toga Sahata. Ala sai mardomu
nasida, sai tilahaon ma ibana, dung pe dipadao dirina sian Ama ni Hutalan i asa mian ma anakna.
2. Sian pomparan ni Sitalutuk pe, dung marjanji di taon 1933 ia sisada hata dohot sisada lungun do nasida
dohot pinompar ni Toga Sahata maralohon pangalaho ni pomparan ni Sabungan Raja i. Adong do na
mangalaosi gabe hona toru do. Tarida do i di pesta pomparan ni Datu Parulas Parultop taon 1962.
3. Di pesta pomparan Datu Parulas Parultop taon 1962, adong do nang sian pinompar ni Toga Sahata na
mangalaosi tona i, laos hona toru do.
4. Ala adong na mangalaosi sian pomparan ni Ompu Sangangna, i ma ompu Poltahan dohot Ompu Bara
Guluan, manginongi do rohanasida ditingki i ala ni na hona tembak Ompu Pagar Batu di Sirait.

Godang dope angka tudosan (contoh) na asing alai dumenggan ma disungkun be tu angka natuatuanta.
Mangihuthon tona ni angka natuatua: “Unang gait roha di tona ni Ompunta”.

BARITA NI AMPA MAKSA DOHOT HUTA BUNTU NAULI


Anak sihahaan ni Ompunta Toga Sahata i ma Ompunta Ampa Maksa na mangalap Ompung Borunta
Sirumontang Boru Sihotang marhuta di Harian do, i ma di parbatasan tu Gultom. Dipaojak do hutana disi na
margoar “Parik Debata“. Dung mansai leleng adong do panginongi ni roha ni pomparan ni Ampa Maksa di goar
ni hutanasida i. Gabe tubu ma roha di nasida mangganti goar i. Dijou nasida ma sude angka dongan sabutuhana,
i ma pinompar ni Ama ni Parulas, Ompu Ronggur, dohot Sitalutuk asa gantionnasida goar ni huta i. Ulaon i
dipatupa nasida do di tanggal 23 April 1943. Dibahen angka raja i ma goar ni huta i “Buntu Nauli“ na ma goar ni
huta na pinungka ni Ampa Maksa i. Dung diganti goar ni huta i, lam tamba ma hatoropon dohot hadengganon di
nasida.
BARITA PARNGOLION NI AMA NI PARULAS DOHOT OMPU RONGGUR
Anak ni Sibalanga Bosi (Ompu Somanimbil) toropna 4 (opat) i ma:

1. Ampa Maksa
2. Ama ni Parulas
3. Ompu Ronggur
4. Raja Moba

Dohot boruna sada i ma namborunta Nai Borngin na muli tu Ompu Gandaraja I Sitanggang sian
Sitanggang Pangururan.

Ompunta Ama ni Parulas dipaorohon Ompunta Ompu Somanimbil do tu Nai Panguhalan Boru Hutapea,
boru ni Guru Sidalian Hutapea sian Sintongmarnipi Lumbansioa Laguboti. Jala Ompunta Ompu Ronggur
dipaorohon tu Nan Sonting Halilingan Boru Siringoringo, boru ni Ampar Podang Siringoringo sian
Sipinggan, Oro ma dipaorohon, hape Nan Sonting Halilingan do dionggor roha ni Ama ni Parulas. Dibahen rohana
masipaumbuhan tondi masijaloan gabe saut ma Nan Sonting Halilingan i ma oroan ni Ompu Ronggur hian di Ama
ni Parulas.

Ala ni i laho ma Ompu Ronggur manopot tulangna tu Sipinggan jala didok ma: “Dia do nuaeng tulang, na
mardingkan do hamu marbere, umbahen na songon i bahenonmu?”. “Ndang na mardingkan ahu” Ninna tulangna
i. “Ai haham do Ama ni Parulas i. Hamu na saama saina, molo naung dibuat haham oroanmu, ba oroanna i ma
buat!” Ninna tulangna i muse. “Boi do i nian tulang alai martampuk bulung, marbona sangkalan, marnata suhut,
marnampuna ugasan. Ai ahu do oroan ni borum, ndang Ama ni Parulas!” Ninna Ompu Ronggur mangalusi. “Ndang
tu ahu dohononmu i bere, tu haham ma dokhon!” Ninna tulangna i. “Ai hoding do pahu, holiholi sangkalia, ho
dohot Ama ni Parulas hamu na saina, ise ma na mamolamola na marhaha anggi?” Ninna tulangna. “Molo songon
i tulang, ulosi ma ahu asa gabe ahu tu boru ni halak!” Ninna Ompu Ronggur. “Ba tung mangalehon ulos ma ahu tu
ho, ai so tu halak hulehon borungku, tu haham do. Hamu do na so marningot di oroanmuna be” Ninna tulangna i.
Dung so olo be tulangna i di pangidoanna i gabe didok Ompu Ronggur ma: “Na so jadi be olionna boru
Siringoringo, ia so jolo dilehon ulosna!”.

Ala naung songon i pangalahona, laho ma Ompu Ronggur mangalu-alu tu tulangna, Guru Sidalian Hutapea
di Laguboti. Dipatorang Ompu Ronggur ma na masa i ia naung di buat hahana Ama ni Parulas Oroanna, huhut
didok asa di ibana ma boru ni Guru Sidalian Hutapea, oroan ni hahana i. Alai ndang pintor dihaporseai tulangna
i ia tutu do na nidok ni Ompu Ronggur i. Muruk ma ibana, didok ma tu Ompu Ronggur: “Boi do borungki di ho,
alai ingkon olo sulangan ni haham do ahu. I ma paboa tu haham dohot tu amangboru, jala rap ma hamu sian
Harian!”. Dipaboa Ompu Ronggur ma hata ni tulangna i tu Harian.

Borhat ma nasida tu Lumbansioa Laguboti laho paturehon sihataon i dohot pasauthon boru ni Guru
Sidalian, tulangna i di Ompu Ronggur. Dijangkon Guru Sidalian do nasida nian dohot denggan alai sai
dipartahanhon ibana do, na ingkon jolo sulangan ni Ama ni Parulas ibana, i pe asa boi saut boruna i tu Ompu
Ronggur. Jadi dialusi Ama ni Parulas ma hata ni tulangna i: “Boasa ma pola manulangi ahu tu hamu tulang, ai so
na hulaoson hami borumuna. Laho pasauthon borumuna i do ro hami gabe di anggingku Ompu Ronggur. Tutu
oroanhu hian do borumuna i, alai nunga hubuat oroan ni anggiku. Ai ahu dohot anggingku Ompu Ronggur rap
beremuna do ninna rohangku, ndang na lupa hami di borumu”. Tong do muruk tulangna i jala didok: “Saut ma
borungkon di Ompu Ronggur alai na so jadi be lehononnami borunami tu pinompar ni Ama ni Parulas!”.
Dipasupasu ma boruna i gabe dongan saripe ni Ompu Ronggur, asa gabe di anak gabe di boru. Songon i ma
parngolion ni Ama ni Parulas dohot Anggina Ompu Ronggur.

Hatorangan

1. Ia dongan saripe ni Ama ni Parulas, i ma Nan Sonting Halilingan Br. Siringoringo, manjalo Pauseang do
sian Ampar Podang sada turpuk Hauma saba, i ma na di Huta Godang Sipinggan. Hauma saba on ma adong
hubunganna tu Kongsi Lumbanraja.
2. Iboto ni Nan Sonting Halilingan, i ma Raja Sibojaboja Siringoringo. Mate poso do Raja Sibojaboja di
Batu Palhang (Partalpahan ni Sirait dohot Urat). Di tingki mangolu dope Raja Sibojaboja, ditonahon ibana
do tu ibotona Nan Sonting Halilingan dohot tu angka hahaanggina, Asa arga dibahen hahaanggina ibotona
Nan Sonting Halilingan, jala ingkon doshon anggina do Nan Sonting Halilingan i bahenonnasida. Na so
jadi olion ni Siringoringo boru ni Nan Sonting Halilingan, holan pangolian ni pomparan ni Nan
Sonting Halilingan ma Boru Siringoringo. Tutu do tona ni Raja Sibojaboja, ai diulahon angka
hahaanggina do. Arga do dibahen nasida pinompar ni ibotona i sahat ro di sadarion. Jadi i do alana
umbahen na so boi olion ni Siringoringo Boru Lumbanraja, jala laos sude Lumbanraja do
mangulahon tona ni Raja Sibojaboja.

BARITA NI OMPU BALIKKUNDA DOHOT OMPU BATU GURU


Ia anak ni Ompunta Ama ni Parulas tubu ni Ompung Borunta Nan Sonting Boru Siringoringo, adong dua
i ma Ompunta Ompu Balikkunda dohot Ompu Batu Guru. Ompu Balikkunda mangoli tu Boru Gultom, boru ni
Ompu Batak Gultom sian Hutabagot Rianiate Gultom. Ompu Batu Guru mangoli tu Boru Pakpahan, boru ni
Ompu Huta Sada Pakpahan sian Lumban Sanduduk Sosor Pasir Pakpahan.

Di na sahali marporang ma Ompu Batak dohot Ompu Huta Sada, simatua ni Ompu Balikkunda dohot
Simatua ni Ompu Batu Guru. Dung diboto nasida na dua naung marporang angka simatua nasida, dijumpangi
nasida na dua ma. Dihabaranihon Ompu Balikkunda ma tu tonga-tonga ni tongtangan i, dihiraphon ma ulosna
huhut dijouhon “Bonar bonar!”, so magora i satongkin jala didok Ompu Balikkunda ma tu simatuana: “Bonar ma
jo hamu amang, hupadame hami pe goramuna on!”. Mambege hata ni helana i, muruk ma Ompu Batak jala didok:
“Musu do hape“. Dirait ma bodilna laos ditembak ma helana i laos mate. Marnida naung mate hahana Ompu
Balikkunda, muruk ma Ompu Batu Guru dohot simatuana Ompu Huta Sada. Dilele nasida ma Ompu Batak sahat
tu na bubar. Dipature Ompu Batu Guru ma bangke ni Ompu Balikkunda hahana i laos diboan ma i tu Harian
Nainggolan. Dung manang sadia leleng dipagodang Ompu Batu Guru ma Boru Gultom, jolma ni hahana i. Mulai
sian parmate ni Ompu Balikkunda sahat tu sadarion ndang adong be marga Lumbanraja na mangoli tu
Boru Gultom Hutabagot.

Ia anak ni Ompu Balikkunda dua i ma Ampangarisan dohot Ompu Somanimbil II. Metmet dope anak
na dua i tingki parmate ni Ompu Balikkunda jala magodang di jolo ni Ompu Batu Guru do Ampangarisan dohot
Ompu Somanimbil II on. Di tingki di hurungan manik (bortian) dope Ompu Somanimbil II, dijou Ompu
Balikkunda do datu asa “marmanuk gantung“ marnida manang anak do na di bortian ni Ompung Boru Gultom i
manang boru. Dung dibahen datu i manuk gantung i, di ulpuk ma: “Anak do Raja na di dibortian on, lehon hamu
parhanghukungan, jala molo dung sorang ingkon bahenonmuna dakdanak i manuruk taha-taha ni lombu. Ingkon
goar ni Ompuna do di ibana!. Molo so dibahen hamu songon na hudok on, ingkon gabe mangonjor do dakdanak i
tu amana. I do na huida di manuk gantung on rajanami” Ninna datu i. Dilehon Ompu Balikkunda ma
parhahungkungan tu datu i jala didokna bahenonna songon na niulpuk ni datu i. Dung dapot di tingkina, tubu ma
tutu anakna, hape lupa do Ompu Balikkunda di ulpuk ni datu i. Ndang dibahen manuruk taha-taha ni lombu,
ndang dibahen goarna hombar tu goar ni Ompuna. Dung mate hona tembak pe amana Ompu Balikkunda asa
dibahen angka raja dohot pangintua i ma goarna hombar tu goar ni Ompuna jala dibahen ma goarna Ompu
Somanimbil II.

Dung balga anak ni Ompu Balikkunda na dua i, tubu ma tu roha ni Ompu Batu Guru mangharajahon anak
ni hahana i. Dipatupa ma horja mangaliat horbo, ditortorhon ma anak ni hahana i. Dituak-tuak Ompu Batu Guru
ma anak sihahaan i jala ditogu-togu ma anak sianggian i huhut manortor. Disungkun Ompu Batu Guru ma tu angka
raja dohot angka na torop i: “Ise ma hami na tumimbo, ahu dohot anakku na hutuak on?“. Didok angka raja dohot
na torop i ma: “Ba anakmi ma na tumimbo ai nunga dituak ho!”. Diparis Ompu Batu Guru ma hata i tu sude angka
raja dohot angka na torop na adong di horja i. Dung disungkun sada-sada, ninna Ompu Batu Guru ma: “Ala naung
ris hamu mandok ba tumimbo anakkon sian ahu, dung hutuak gabe Ampangarisan ma goarna jala Ampangarisan
on ma Rajanta!”. Ido alana umbahen Ampangarisan goar ni anak sihahaan ni Ompu Balikkunda.
BARITA NI OMPU PULO NAGODANG
Ia anak ni Ama ni Pangarisan tolu do i ma: Amparungkat, Ompu Pulo Nagodang, dohot Ompu
Bantaraja. Di Siarsam Harian di tingki i maringanan do Ompu Marsanti Lumbansiantar, hela ni Ompu
Sangangna, amanguda ni Ompu Pulonagodang. Anak ni Ompu Marsanti Lumbansiantar i ma Ompu Tambang.
Jotjot do Ompu Pulo Nagodang laho tu Siarsam mangurupi laena dohot ibeberena i di tingki adong na masa.

Adong do iboto ni Ompu Tambang boru ni Ompu Marsanti Lumbansiantar. Lomo ma roha ni Ompu Pulo
Nagodang di iboto ni Ompu Tambang, ibeberena i. Alani i dipasaut ma gabe dongan saripena. Leleng do asa
tubuan anak dongan saripe ni Ompu Pulo Nagodang i. Jadi dijou nasida ma datu laos didok datu i ma asa
mangkuntal silaon na bolon dohot mandudu pangulu balang ma nasida. Molo dibahen aha na hombar tu na nidok
ni datu, tubu ma anak di boru Lumbansiantar i jala laos datu i do na mambahen goar ni na laho tubu i, jala goarna
i ma “Amparhalang Batu“. Dipatupa Ompu Pulo Nagodang dohot angka hahaanggina di Harian ma songon na
nidok ni datu i, i ma mangkuntal silaon na bolon jala mandudu pangulu balang. Tutu do songon na nidok ni datu
i, ai dung adong sataon tubu ma anak jala dibahen ma goarna Amparhalang Batu, songon na nidok ni datu i. Laos
marudut ma muse tubu angka anakna dohot sada boru. Dipauli Ompu Pulo Nagodang ma huta na di Siarsam, i
ma Saitnihuta laos diparajahon ibana ma angka anakna i disi.

Ia boru ni Ompu Pulo Nagodang na sasada i, i ma Nai Uruk Huta muli tu Ompu Banuara Hutabalian di
Hutabalian, jala Ompu Banuara on, Boru Pakpahan do dibuat ibana gabe parumaenna, dongan saripe ni anakna
si Ampar Hualan. Dihilala Ompu Banuara do na hurang hasangapon ala so mangulahi bona ibana tu simatuana,
tu boru ni laena Amparhalang Batu. Alani i, laho ma Ompu Banuara dohot Nai Uruk Huta mangalap boru ni laena
Amparhalang Batu gabe parumaenna, laho dongan saripe ni Ampar Hualan, manduai Boru Pakpahan i. Olo do
Amparhalang Batu mangalehon boruna Nan Dupang, i ma boru paopathonna gabe dongan saripe ni Ampar
Hualan, asal ma olo Ompu Banuara mambahen Nan Dupang gabe tuanlaen di Ampar Hualan. Dioloi Ompu
Banuara dohot anakna Ampar Hualan do songon na nidok ni Amparhalang Batu i. Jadi saut ma Nan Dupang gabe
parumaen ni Ompu Banuara dohot dongan saripe ni Ampar Hualan, jala gabe tuanlaen. Tibu do mate
Amparhalang Batu jadi tading-tading maetek do angka anakna na onom i. Diurupi Nan Dupang do inana ripe ni
Amparhalang Batu patureturehon angka ibotona i tu Siarsam.

BARITA NI OMPU RONGGUR DOHOT IANAKHONNA


Anak paitolu ni Sibalanga Bosi (Ompu Somanimbil) i ma Ompu Ronggur. Ianggo Ompu Ronggur marhuta
di Tutuk Harian Pangaloan do, ala naung binaor ni binanga do huta i umbaen na so adong be huta disi nuaeng, la
dongan saripe ni Ompu Ronggur, dua do i ma Nai Panguhalan Boru Hutapea, boru ni Guru Sidalian Hutapea
sian Sintongmarnipi Lumbansioa Laguboti dohot Nai Mangasa Tua Boru Siringoringo Sipangpang sian
Janjiraja Holbung (panoroni). Na maroroan hian do Ompu Ronggur tu Nan Sonting Halilingan Boru Siringoringo,
boru ni Ampar Podang Siringoringo sian Sipinggan jala hahana Ama ni Parulas maroroan tu Nai Panguhalan Boru
Hutapea. Alai gabe marganti oroan do nasida na dua ala gabe Nai Panguhalan do na gabe dongan saripe ni Ompu
Ronggur.

Anak ni Ompu Ronggur sian Nai Panguhalan i ma: Ama ni Ronggur, Ompu Riam, dohot Raja
Mangealjau, jala sian Nai Mangasa Tua i ma Raja Mangosong (Ompu Sohaginjangon). Ianggo Raja Mangealjau,
so binoto be baritana ala mangaranto do ibana uju i. Dung mate Ompu Ronggur, naeng pagodangon ni Ompu Riam
ma Nai Mangasa Tua, ina panoroni i. Ndang olo ma Nai Mangasa Tua dipagodanghon anakna Ompu Riam. Ala sai
didok naeng pagodangon ni Ompu Riam ibana gabe laho ma Nai Mangasa Tua dohot anakna Ompu Sohaginjangon
sian Pangaloan tu Janjiraja Holbung mandapothon amana. Hansit do roha ni Nai Mangasa Tua di pambahenan ni
anakna Ompu Riam i ai sahat tu na mate be, ndang masiebatan sahat tu pinomparna laos so marbinoto taringot
tu baritana.

Dung hira ualu sundut pinompar sian Ompu Ronggur, dung laho Nai Mangasa Tua sian Pangaloan tu Janjiraja, di
taon 1926, di pesta parsahutaon ni pinompar ni Datu Parulas Parultop na di Bunturaja Harian, pajumpang ma
pinompar ni anak ni Nai Mangasa Tua i ma Ompu Sohaginjangon dohot pinompar ni Nai Panguhalan i ma Ama ni
Ronggur dohot Ompu Riam. Masipatorangan ma nasida disi ia Ompu Sohaginjangon na di Pusuk ima anak ni
Ompu Ronggur na binoan ni ripena Nai Mangasa Tua tu Janjiraja Holbung. Sian Janjiraja ma Ompu Sohaginjangon
laho tu Pusuk jala marharajaon disi. Dihalashon pinompar ni Ama ni Ronggur dohot Ompu Riam do
parjumpangannasida dohot pinompar ni Ompu Sohaginjangon i. Dipatupa ma pesta partangiangan ni pinompar
ni Ompu Ronggur (Ama ni Ronggur, Ompu Riam, dohot Ompu Sohaginjangon). Dung sae pesta parsadaan ni
pinompar ni Datu parulas i, dipatupa ma ulaon i di Banjarpasir di tanggal 30 September 1965, diulas pinompar
ni Ompu Ronggur pesta partangiangan i di Huta Ambolasang manguduti pesta na di taon 1926 laos dipajongjong
pinompar ni Ama ni Ronggur, Ompu Riam, dohot Ompu Sohaginjangon on ma sude asa adong gabe ikatan ni sitolu
saama i.
TAROMBO NAINGGOLAN LUMBANRAJA TOGA SAHATA

RAJA BATAK

GURU TATEA BULAN RAJA ISUMBAON

RAJA BIAKBIAK TUAN SARIBURAJA LIMBONGMULANA SAGALARAJA SILAURAJA

RAJA LONTUNG RAJA BORBOR RAJA GALEMAN

TOGA TUAN TOGA TOGA TOGA TOGA TOGA


SINAGA SITUMORANG PANDIANGAN NAINGGOLAN SIMATUPANG ARITONANG SIREGAR

TOGA SIBATU TOGA SIHOMBAR

SIBATUARA PARHUSIP RAJA NAHOR (LUMBANNAHOR) TUNGKUP RAJA RAJA PADOT

SINDARNIARI LUMBANSIANTAR HUTABALIAN

SINDARNIHUTA

MOGOT PINAUNGAN

TANJA BAU (LUMBANTUNGKUP) DATU PARULAS PARULTOP (LUMBANRAJA)

Boru:
1. Guru Tatea Bulan:
a. Siboru Biding Laut
b. Siboru Pareme (Muli tu Tuan Sariburaja dohot Raja Lontung)
c. Pungga Haomasan, d. Anting Haomasan, e. Nan Tinjo
2. Raja Lontung:
a. Siboru Panggabean (Muli tu Toga Sihombing dohot Toga Simamora)
3. Datu Parulas Parultop:
a. Siboru Sumangge (Muli tu Raja Tunggal Sihotang Hasugian)
b. Siboru Nahunik
c. Siboru Marsanea Bulan (Muli tu Datu Arimo Manurung)
d. ? ( Muli tu marga Tamba)
Datu Parulas Parultop

DATU PARULAS PARULTOP


INA 1: NAI BINTANG MARIA BR. SIMBOLON

TUAN PANALINGAN/SARMAHATA MOGOT HUALU/DARMAHASI TUAN AMPIR/GURU PANUJU


(PUSUK) (BUATON) (MAHULAE)

DATU PARULAS PARULTOP


INA 2: BR. SIMBOLON

ANAK GAJUT/TUAN RANGGA

DATU PARULAS PARULTOP


INA 3: BR. SAGALA

SIBORO (Sebagian)

DATU PARULAS PARULTOP


INA 4: SIBORU PARMUDAAN BR. MANURUNG

SITALUTUK TOGA SAHATA SABUNGAN RAJA

DATU PARULAS PARULTOP


INA 5: SIBORU PURA NIENET HAOMASAN BR. MANURUNG

GURU TINANDANGAN GURU TINUNJUNGAN TOGA DIPASIR TUAN DIBARINGIN

DATU PARULAS PARULTOP


INA 6: (?)

RAJA TOMUAN RAJA BONANDOLOK


Toga Sahata dohot Ampa Maksa

TOGA SAHATA
SIBORU MARJULONGGO BR. HUTAPEA

SIBALANGA BOSI (OMPU SOMANIMBIL)


SIBORU MARJAROJAK BR. TAMPUBOLON

AMPA MAKSA AMA NI PARULAS OMPU RONGGUR RAJA MOBA


SIRUMONTANG NAN SONTING HALILINGAN NAI PANGUHALAN BR. HUTAPEA & NAI AMPA NEBUR
BR. SIHOTANG BR. SIRINGORINGO NAI MANGASA TUA BR. SIPANGPANG BR. SINURAT

OP. JAMOMO OP. BALIKKUNDA OP. BATU GURU A. RONGGUR OP. RIAM RJ. MANGEALJAU OP. SOHAGINJANGON AMPA NEBUR

OP. BANGGUR AMPANGARISAN OP. SOMANIMBIL II OP. PAIRING OP. SOBONGGURON OP. PANDAPOTRAJA OP. PANGAMBEJAU

OP. SOMANIMBIL II

OP. PARIK DEBATA OP. HUTANAHOR

OP. MONANG RAJA OP. LIAT AMPA NAMBOS OP. GINDAR

OP. TUNGGAL NABOLON OP. JONGGI NABOLON OP. BERANG OP. JUMONANG

OP. GARANG OP. SUNGGALIK OP. LIMBONG OP. SOMANIMBIL IV A. JONGGI A. BERANG A. JUMONANG A. RUSLI

A. GARANG A. LENA OP. ESMI OP. KARIM A. SOMANIMBIL OP. JAMELAM OP. ERGUNA A. PORHOT OP. PAROLIM A. GOMAL

A. SAUDARA A. DAPOT ALEXANDER MARKUS SOMEN KASIANUS ABEL OP. LINDUNG A. RULI A. DAULAT A. ALMER LINGKAT

SAUDARA GUSAL (?) SUMAN PARO SAHAT HOMBAR JAPAJA KARIMON NATSIR A. LINDUNG MARALIM HEBER LUDIN

LINDUNG THOMSON

Boru:
1. Sibalanga Bosi (Ompu Somanimbil):
a. Nai Borngin (Muli tu Ompu Gandaraja I Sitanggang)
Ampangarisan dohot Ama ni Pangarisan
AMPANGARISAN

AMA NI PANGARISAN OMPU SANGANGNA AMPA TURLA

AMPA RUNGKAT OMPU PULO NAGODANG OMPU BANTARAJA

GURU MANGARAJA OP. BAHAL GAJA OP. BUNTULAN AMPARHALANG BATU OP. DARI SETAN OP. SABUNGAN BOSI

OP. RUMAGAJA AMPA AMPANGARISAN II OP. RANTE OP. DEBATA AMPA AMPA OP. JAE AMPARJUMBOL OP. GALUNG
MAHAR BOSI ULUAN MANGGAR LAKSAK

OP. NIANGGABULAN OP. PAHAT OP. TUAN DIROHA A. SORBARUMA OP. BATU HOLING OP. PULO II AMPANG GADING

Ompu Bahal Gaja


OMPU BAHAL GAJA

OMPU MULA OMPU PARAGA OMPU PANJARU

OMPU JARTA AMA NI PALA

OMPU PARIN

OP. DISTON OP. BERTON OP. NATASYA OP. JAMIA


Ompu Sangangna
OMPU SANGANGNA

AMA NI SANGANGNA OMPU TIMBO AMPA KAUT AMPA SINGIR OMPU BARA GULUAN

AMPANORO AMPARUBA OMPU PATUSOHOM OMPU SOUMPATON A. MARSINGIR

OP. TIMBANGAN OP. ASSAR A. HORIS GURU NIADANGAN

A. TIMBANGAN OP. MEBAS OP. PAILIM OP. HOLPU OP. DAULAT A. MASIANNA

OP. JAPATIR OP. SIHAR OP. RISTA

Ompu Bara Guluan


OMPU BARA GULUAN

OMPU ANTAR MALU OMPU POLTAHAN OMPU SAUDARA OMPU JAHANG OMPU TUAN SINALA OMPU JAHORAS

OMPU JASIHAT OMPU SANGANGNA II AMPANGALIPAT AMA NI DUNI

O. GERMAN O. BUDIMAN A. MARSASI O. BONGGALI A. TINATAP O. BULEHER O. LEMAN O. RENCIUS O. ASDIN O. RUSMIAN

Ompu Somanimbil II
OMPU SOMANIMBIL II

OMPU PANGONAI OMPU TURPUK OMPU BATUSUKSUK

AMA NI PANGONAI OMPU SANGGAOLOAN

AMA NI JARANGO

AMA NI MARANGKUP

AMA NI TUNDUN AMA NI POHAN AMA NI BENGGOL

JAIRUS KILIAN GAYUS NABOT ARTINUS JAHIMA DEWASA JOSUA


Ompu Batu Guru
OMPU BATU GURU

OP. SAOANGIN OP. MARHUOSONG OP. MARHUJOGO OP. RAJA DEBATA OP. SODIHA OP. GENDAM

A. SAOANGIN RAJA UONGNA OP. BATULAN OP. MARHUOROR OP. TUAN NABOLON A. GENDAM

OP. JUARA OP. PANGAUAN OP. MARTIANG OMAS

OP. JONGGI OP. GULONTAM OP. RUNGGA OP. LAMBAS A. PANGAITLAN OP. JEHUTAN OP. TOBOK

OP. SIBARUNG (RAJA ISRAEL)

JUDA SAMUEL MUSA DAUD JONA DANIEL

Ama ni Ronggur
AMA NI RONGGUR

AMPANJOJANG OP. UJULAUT OP. MANJUA AMPANGALIBAS

Ompu Riam
OMPU RIAM

OP. BADIA OP. RAJA ITUBUNGNA OP. BATU LAMAK OP. SUHIL OP. HUTAPAUNG

OP. UJUNG SAHAT OP. MORGA OP. SENDE

A. MORGA OP. SOPULUON OP. ANTAR DOLOK

OP. SITARAJUAN OP. ARTI


Raja Mangosong (Ompu Sohaginjangon)
RAJA MANGOSONG (OMPU SOHAGINJANGON)

A. SOHAGINJANGON OP. TAHI GURU MOMBANG OP. LAUM OP. JONGGI TUAN SIDOMDOM OP. SIPORHIS BULU LAGA
SUMURUNG SAILAN DIPASIR (OP. ULANGJUJI)

OP. BONGOTNIHUTA OP. PADAN OP. BAHALGAJA RAJA MEDANGEDANG OP. LOHAT OP. SOLIAPA

SI TUMANG OP. MANGIHUT OP. BUNGA HUTA OP. TOGA BUHIT OP. TUAN (?) GURU SINALA

Ompu Tahi Sumurung


OMPU TAHI SUMURUNG

OMPU SOPUDUON OMPU SOHALIAPON

OMPU RAJA UNANG OMPU RUMANTO PAHIEME PANDALODAP

OMPU JUMANGKA AMA NI RUMANTO (MALIM) OMPU PANGANTAK OMPU PAMONDANG

OP. HASIAN OP. DAMAK OP. NAMO OP. PAMILANG A. MANGANTAK OP. LANDUS

OP. MANULHING OP. SIMANGUMBAN OP. MANEAK A. NAMO OP. PARPUNGUAN OP. PARLILITAN OP. DEAK

OP. BANGUN PARSANTI LONTUNG OP. MARTUNAS OP. BAHARA OP. GANDA OP. SIUTAN PETUARAN OP. PANDE OP. JUARA

PARSARUNE A. MANSAM A. TOGA SIALA A. SADAN A. RASO OP. ROSU OP. BELTOK
Ompu Laum

OMPU LAUM

OMPU PATAR OMPU BARITARAJA

OMPU SORIPINANG

OMPU SOHOTIHON OMPU TOGA

OMPU TUMORDING

OMPU RAJA TUK OMPU ASALAN

A. RAJA TUK BARITA RAJA HITA SAITAN MANGIDO A. ASALAN KALARODI OP. HOTLER

Ompu Jonggi Dipasir


OMPU JONGGI DIPASIR

GURU SOJUANGON

OMPU SIAMUN

AMA NI SIAMUN

OMPU PARDAMEAN

OMPU ANDAR OMPU TOGA LONTUNG OMPU PASODAR OMPU SAGALA

A. ANDAR A. JASON JULIUS JEREMIAS ANTONIUS

USIA ELI TINGGAL JASON SALMON MARSINGKAT JAMUDA TOGA TUMBUR


Tuan Sidomdom (Ompu Ulangjuji)
TUAN SIDOMDOM (OMPU ULANGJUJI)

SISUHAR ULUBALANG

OMPU JOLING OMPU SORDATU (OMPU PARDATAR) OMPU NIANARNA DATU RANDANG

A. SAURDATU OP. NIAHASA GURU HUMUNTAL OP. BONAL OP. PARULIAN OP. SOHALINGKING

O. TUKANG O. SOHARAON G. DAITU G. PANGGALAN SORMALIGA O. PANDANG O. SALIT O. ANGGUN O. PARUNG O. MONJO

OP. LIAN OP. PITOLA OP. SENNA A. PENGGANG OP. JUMIAN

Ompu Pairing
OMPU PAIRING

AMA NI PAIRING

OMPU PAET

OMPU TARONGGI

AMA NI TARONGGI

AMA NI TAMBI

TAGONI TURMAN PAUK


Ompu Sobongguron
OMPU SOBONGGURON

OMPU TONJOLAN AMA NI PATUJALA

OMPU HABONARAN OMPU BOHANG

OMPU SONAR

OMPU BOTORAN OMPU GALOGAT AMA NI JANUNGGAS

MARTIN PETER

SONAR PARDAMEAN SAHATMA TARIPAR SIKKAT

Ompu Pandapotraja
OMPU PANDAPOTRAJA

OMPU BALADONIA AMPAR BUNGA RAJA PARHALANG AMPAR MOTIK


LIRIK LAGU TOGA SAHATA LUMBANRAJA

Cipt: Op. Michael Lumbanraja/Hans Siagian

Toga Sahata... Lumbanraja i... raja na burju... na serep roha i...


Pomparanna... mangarerak i... di desa na ualu i...

O amang dohot hamu inang tangkas ma jolo bege hamu,


Tarombo ni Toga sahata, raja na burju na serep roha i.
Mamompar songon bintang di langit, tarsongon rihit na di topi tao i.

Ompunta i Toga Sahata, anak ni Datu Parulas i.


Tubu ni Boru Manurung, boru ni Raja Sijambang sian Jangga i.
Marhuta di Negeri Harian, bona pasogit ni pinomparna i.

Boru ni Raja Hutapea Laguboti soripada ni Toga Sahata i.


Anakna ma Sibalanga Bosi, gelarna Ompu Somanimbil i.
Mangalap boru sian Tangga Batu, boru ni Raja Tampubolon i.

Opat ma ompunta i marhahaanggi anak ni Ompu Somanimbil i.


Palimahon ma i pinabotna na margoar Nai Borngin i.
Na muli tu Sitanggang Upar, marhuta di luat Pangururan i.

Reff:
Anak dohot boru sahata saoloan, tu ginjang rap mangangkat, tu toru rap manimbung.
Marsiamin-aminan songon lampak ni gaol, marsitungkol-tungkolan songon suhat di robean.

Ampa Maksa ma anak na siangkangan i, raja jolo di angka anggina i.


Boru Sihotang parsondukna, marhuta di Buntu Nauli.
Sipanuturi di angka anggina, parroha na malo manganju i.

Ama ni Parulas ma sipaidua na hot di bona ni pasogit i,


Huta ni ompu i Toga Sahata di huta Negeri Harian i.
Na mangalap boru ni raja i, Boru Siringo sian Sipinggan i.

Ompu Ronggur ma anakna i sipaitolu mangalap boru ni Raja Hutapea,


Boru Pangpang Siringo panggantina, marhuta ma i rap dohot hahana.
Pinomparna ma i na mangarerak, na sahat tu luat Pusuk i.

Raja Moba ma anakna i sipaiopat, siampudan ni ompunta i.


Na laho mandapothon ibotona tu luat Pangururan i.
Boru ni Raja Sinurat parsondukna, mamungka huta Sosor Simanampang i.

Kembali ke reff
Ruma parsantian sitolu ransang i na pinungka ni ompunta i.
Ruma gorga na mansai uli, disi do pusaka ni ompu i.
Partungkoan di pinomparna i, parpunguan di parrapotan i.

Tugu ni Toga Sahata i na jongjong di bona pasogit i,


Pataridahon hasadaon i di sude angka pinomparna i.
Na tinggal di bona pasogit i, songon i nang na di parserahan i.

Adong do sada na so tarlupahon i di angka pinomparna i,


Batu Guru na bolon na di tao i, inganan paridian ni ompu i.
Na gabe partanjungan ni angka naposo i, torop do manghasiholi i.

Reff II:
Anak dohot boru sahata oloan, tu ginjang rap mangangkat, tu toru rap manimbung.
Ngaros haraton pining, momo haraton togu, horas tondi madingin jala pir tondi matogu.

Di pomparan ni ompu i, horas ma hita sude.


Horas na di huta songon i nang na di pangarantoan,
Di pomparan ni ompu i.

Barang Pusaka Peninggalan Ompu Datu Parulas Parultop


1. Hobung, tempat penyimpanan barang berharga
2. Sahan, tempat penyimpanan ramuan obat-obatan
3. Ogung Panggora
4. Raga-raga
5. Ruma Parsaktian
6. Ultop
7. Losung Gaja
GALERI/FOTO

Anda mungkin juga menyukai