Marhusip
December 11, 2009 by Sampe Sitorus (A. Hitado Managam)
Dung sidung marhorihori dinding, borhat ma paranak rap dohot uduranna hira-hira 8 -15 kaluarga
Parsidohot ma di si haha-anggi ni paranak, dongan tubu na sumolhot , boru, bere, dohot ibebere.
Disagi ma bilangan ni nasida asa unang pagodanghu, alai ingkon dohot ma di si boru. Somalna nunga
Di partingkian songon on, asing do sian tingki na marhori-hori dinding na holan manggolom-golom
sipanganon kue manang parbue natonggi(buah). Parborhat ni paranak saonari laho patua hata/
marhusip ingkon do mamboan sipanganon na marsintuhu; indahan na las dohot lompan na tabo na
Horong ni Parboru pe nunga rade manjalo haroro ni Paranak jala di jou Parboru ma haha-anggina
(termasuk pande hata na), boru, bere, ibeberena, dohot manang piga halak dongan sahutana.
Diparade Parboru ma dengke si mudurudur sipasahaton nasida annon tu Paranak dung sidung manjalo
Dung pungu uduran ni Paranak (marjarak 3-4 jabu sian bagas ni Parboru) di parjolo ma boru ni
Paranak manungkun tu bagas ni Parboru manang naung boi Hulahula nasida masuk tu bagas ni
Parboru.
Dung mangarade Parboru dohot na nigonghonna manjalo haroro ni Paranak, dijouhon nasida ma
Protokol ni Paranak.
Horas ma di Raja i.
Protokol ni Parboru.
Dung i marsijalangan ma nasida angka na naeng martondong di bagasan las ni roha. Dipeakhon
paranak ma sipanganon boanboan nasida di tonga ni jabu (manang tu ginjang ni meja di adopan ni
Tulang na burju..tona ni namborumuna ima dainang mandok molo borhat hamu anaha tu bagas ni
Tulang mu na ingkon do boanon mu sipanganon na tabo laho manubut roha ni Tulangmu, tung na so
jadi mangembal hamu, jadi Rajanami na marningot ma hami di tona i, ido umbahen na huboan hami
Protokol ni Parboru
Mauliate ma tutu Amangboru, ingot do hamu antong di poda ni namboru nami, Horas ma di hamu.
Raja ni Borunami… asa jolo sigati hamu jo boanboan ni paribanmu Raja Marpaung.
Di hamu hula-hulanami nunga husigati hami, jala suman do boanboan ni Raja Marpaung. (lapatanna
Protokol ni Paranak
Borunami… asa dongani hamu paturehon andorang so hupasahat hani tu Raja i (diboan ma tu dapur
asa dihobasi satongkin, mangaturhon na margoar di ginjang ni talam na bolak, alana tongkin nari
marsipanganon).
Protokol ni Paranak:
“Di hamu Tulang, molo naung rade hamu, naeng ro hami mandapothon hamu.” (laho pasahat
tudutudu ni sipa-nganon)
Protokol ni Parboru:
“Di hita namarhaha maranggi, Raja ni Boru, Bere, dohot Raja ni Dongan Sahuta, ala naeng ro ma Raja
“Di hamu Tulangnami (ndang apala didok dope hula-hula) di ari na uli di bulan na denggan on ro do
parhorasan ma on di hamu Rajanami. Molo tung songon on pe naboi hupasahat hami di tingki on, las
ma rohamu manjalo.
Protokol ni Parboru:
“Di hamu Raja ni Pamoruonnami, hami pe naeng ro ma mandapothon hamu.” asa mangarade ma
hamu.
Laos digorahon ma boruna nasida asa diboan dengke sipasahaton nasida, ima dekke simudur-udur.
“Di hamu Raja ni Pamoruonnami, di son hupasahat hami tu hamu dengke simudurudur, dengke
sitiotio, dengke sahat, dohot pangidoan tu Tuhanta, asa sai mudurudur ma hamu tu dolok tu toruan,
tio ma aek inumonmuna, jala sahat ma angka nauli angka nadenggan di hamu.” Diolophon angka
Protokol ni Parboru:
Protokol ni Paranak:
“Nauli ma i Tulang.” Dipangido ma donganna mambahen tangiang mangan. Jala dung simpul tangiang
Marjomukma hita.
“Di hita na marhaha maranggi, Raja ni Boru, Bere, lumobi di Raja ni Dongan Sahuta, molo tung di jolo
nasida).
Dung i dipangido ma pamoruonna maneati aliangaliang dohot ateate ni sipanganon i (somalna nian,
Protokol ni Paranak:
Manariashon, patamahon tu dongan tubuna dohot uduranna taringot tu dekke naung dijalo nasida sian
parboru.
“Di hita namarhaha maranggi, suang songon i di Raja ni Boru, Bere nami, rap dohot Raja ni Dongan
Sahuta, molo tung di jolo ni hasuhuton pe dengke napinasahat ni Raja i Tulang….., naung rap manjalo
Protokol ni Parboru:
“Di hamu Raja ni Pamoruonnami, nangkin tangkas do dipasahat hamu tu hami tudutudu ni sipanganon
na marsaudara.
“Boha Amangboru, tarsongon dia partording ni tudutudu ni sipanganon naung pinasahat muna on tu
hami?”
Protokol ni Paranak:
“Nauli Tulang. Taringot tu tudutudu ni sipanganon naung hupasahat hami tu hamu Rajanami, ba
Protokol ni Parboru:
“Di hita namardongan tubu, Raja ni Boru, Bere, lumobi di Raja ni Dongan Sahuta, nunga tangkas
Unang lupa pasahat hamu tangkas jambar tu Raja ni Dongan Sahuta, ate!”
Protokol ni Paranak:
“Suang songon i di hamu Borunami asa pauli hamu dekke naung tangkas tajalo sian Raja i nangkin.”
Protokol ni Parboru:
Protokol ni Paranak:
“Nauli Rajanami.”
Protokol ni Parboru:
“Alai mangido tingki hami satongkin, asa jolo mangalap hata jala masipasangapan jolo hami na
mardongan tubu.”
Songon on ma hatana: “Di hita na mardongan tubu, Raja ni Boru, Bere, Raja ni Dongan Sahuta, ala
naeng pungkaonta ma panghataion, asa martangi-tangian hita. “Jala laos songon i ma di hita
namardongan tubu. Songon naung somal taulahon, ala hami haha doli muna ma nuaeng songon
hasuhuton bolon, jadi hamuma na gabe raja panungkun, raja hata, di ulaonta on.
Songon naung somal taulahon di hita namarhaha maranggi Sitorus, ala haha doli Raja Pane ma
nuaeng hasuhuton, ba dohot on pinasahatma tu anggi doli Raja Boltok na gabe Parsinabung (Raja
Hata)
Songon i ma Raja Boltok mar dos ni roha ma nasida ise nagabe Parsinabung (somalna nunga dos hian
Parsinabung ni Parboru:
“Mauliate ma di hamu suhutnami. Tangkas do dipasangap hamu hami dongan tubumu. Hujalo hami
ma pangidoanmuna i. Toho do i tutu, sada songon daion mual do hita nasailaon, si sada anak si sada
Laos diuduti ma panghataion tu Paranak. “Di hamu Raja ni Pamoruon nami, molo dung rade hamu asa
tapungka manghatai.”
Protokol ni Paranak:
“Nauli Rajanami, alai lehon hamu jolo tingki di hami pamoruonmuna, asa jolo masipasangapan hami
Jala dung dos roha ni paranak, ditontuhon ma sahalak Raja Parsaut di nasida. Jala diuduti Raja
Parsaut i manghatai.
NB: Nian sian mulana pe nunga hira tangkas ise na gabe Parsaut, baik sian pihak parboru songoni
nang pihak paranak. Alai i do huroha bangkona dohot pangalaho ni ruhut-ruhut paradaton i, lumobi di
Mangkatai ma hita Raja ni Boru. Nunga tung las rohanami manganhon sipanganon nabinoanmuna i.
Bosur hami mangan indahan na las, sangat marlompan juhut na tabo dohot minum aek sitio-tio. Asi
“Gabe jala horas, Rajanami. Namanungkun ma Raja i di hata ni indahan masak dohot lompan na
sosadia i. Alai jumolo ma hupasahat hami mauliate. Malambok pusu hami di panjalo, di panjangkonmu
dohononnami Rajanami:
Otik si butong-butong, godang si pir ni tondi.
Otik so sadia pe na boi hupatupa hami Rajanami,
Sai pamurnas ma i tu pamatang, saudara ma i tu bohi,
Huhut sipasindak panaili.
Parsinabul ni Parboru:
“Mauliate ma Raja ni boru, panggabean parhorasan do hape haroromuna di tingki on. I do
nataparsinta. Alai, sai marangkup do inna nauli, mardongan do nadenggan. Asa siangkupna songon
nahundul, jala siudurna songon namardalan.
“Tangkas ma dipaboa Amangboru tu hami asa adong sibegeon ni sipareon jala sipeopon di roha.
Botima!”
Raja Parsaut ni Paranak:
“Ro alu-alu ni anaknami tu hami, paboahon naung tangkas masitandaan jala masihaholongan dohot
boru ni Raja i sian bagas on. Didok tu hami, ‘Bapatua laho ma hamu mandapothon Tulang Marga
Sitorus na marhuta di Jln Putrisma VII/5 Perumnas 4 Karawaci – Tangerang, ala nunga
masihaholongan hami dohot boru ni Tulang i, jala nunga mardos ni roha, satahi-sapanghilaan hami
“Tarsonggot do hami umbege alu-aluna i, nang pe las roha-nami. Alana, tingkos do di rohanami, ro
anaknami tu bagas muna on. Alai, molo hurimangi hami dirinami tung na so barani dope hami
mandapothon Raja i, molo sian hadirionnami. Alai, ala las ni roha dohot holong do namamboan hami
dohot anaknami ro tu jolo ni Raja i di tingki on, jala nunga tangkas huida hami, minar-minar do
bohimuna manjangkon haroronami, on pe Tulang, molo tung siat elek-elek pangidoannami, asa unang
holan hata ni naposo be hata ni nasida nadua i, asa mangihut ma nian gabe hata ni angka natua-tua.
“Jadi Tulang, na patua hata ma haroronami di tingki on. Asa i ma elek-elek pangidoan nami.
Botima!”
Parsinabul ni Parboru:
“Mauliate ma Amangboru”.
“Asa di hita namardongan tubu, Boru, Bere, suang songoni Raja ni Dongan Sahuta, nunga tangkas
tabege sian pamoruonta di haroro nasida, i ma di napatua hata. Andorang so nilehon tingki di laho
mangido pandapot sian hita, jolo tapatangkas ma jolo borunta ate, manang natutu do dijalo hata sian
anak ni pamoruonta.
Alai amangboru na manangkasi ma hami alana torop do borunami di bagas on na dia ma i nuaeng jala
Dung di dok paranak goarni si boru na tinodo ni anakna, di suru Parsinabung ni Parboru ma tu boruna
Alus ni boru: “Nunga hutangkasi hami maennami, sintong jala tutu do Amang nanidok nasida i,
botima”
“Mauliate ma dihamu Borunami. Asa on pe di hita namardongan tubu, boru, bere, Raja ni Dongan
Sahutanami asa talehon pandapotta. Jala parjolo ma sian dongan tubu, haha doli/anggi doli, Boru,
Hata sian haha doli/anggi doli, Boru, Bere, Dongan Sahuta manolopi nauli nadenggan sude. Jala
ndang apala ris jala sude manghatai, alai porlu do lehonon tingki tu nasida.
“Mauliate ma di hamu saluhutna. Jadi nuaeng pe hupasahat ma jolo tu suhut nami di jabu on.
Suhut/Paidua ni Suhut:
“Mauliatema, molo sian hami hasuhuton, sian mulana pe nunga tangkas hupasahat tu hamu
haha/anggi. Sisada hata ma hita, bulung ni dangkana do bulung ni rantingna, ulaon ni hahana do
ulaon ni anggina. Tandokmu do tandokhu, pandokmu do pandokhu. Jadi gabehon da amang. Ima sian
Parsinabul ni Parboru:
“Jadi di hamu Raja ni Pamoruonnami, nunga dibege hamu angka pandapot sian hami. Nunga satolop
hami asa hujalo hami ma haroromuna di napatua hata. Sai didongani Tuhanta ma hita sude jala
2. Marhusip (Mangarang-rangi)
Ulaon patua hata dohot marhusip nasomal diulahon di Jakarta, gabe sada ulaon do i (sada paket).
“Mauliate. Malambok pusu rohanami Tulang, di naung tangkas dioloi hamu elek-elek pangidoannami di
“Alai Tulang, songon i do huroha pangalahona, molo tung siat muse elek-elek pangidoannami, asa
mardomu tu sangkap (rencana) parsaripeon ni anaknami dohot boru ni Raja i, marlambas roha ma
Parsinabul ni Parboru:
“Mauliate di Raja ni Pamoruonnami. Andorang so hualusi hami lehon hamu jolo tingki, asa
masipasangapan laos pasada tahi hami angka namardongan tubu, boru, bere, nang di raja ni dongan
sahutanami.
Ditariashon ma tu sude horong ni parboru i taringot tu ulaon parhusipon. Jala sude manolopi (setuju).
“Ipe di hamu Raja ni Pamoruonnami, taringot tu pangidoanmuna i hujalo hami ma i, songon dia husip-
husip manang angka dia ma naung disangkapi rohamu, hupasahat hami ma tingki tu hamu asa hamu
ma namanariashon. Botima!”
“Gabe jala horas ma Tulang. Nunga tamba las ni rohanami. Songon nahudok hami nangkin,
diharoronami tu bagasmuna on ala ni alu-alu ni anaknami naung ro tu bagasmuna on, jala sai
“Tulang, andorang so hutariashon hami husip-husip dohot pangidoannami, mangido tingki hami
satongkin namarhaha-anggi asa masipasangapan jolo hami, songon i tu boru dohot berenami.
“Di hita saluhutna, nian andorang laho borhat pe hita tu bagas ni hula-hulanta di jabuon, nunga sada
tahinta jala sisada pangidoan hita laho mangelek dohot pasahathon angka pangidoanta. Boha, ahu ma
“Di hamu Tulang, Nantulangnami, dohot sude hamu na huparsangapi hami. Sian hami pamoruonmu
mangido mangelek hamu, asa tung sangap hamu, Rajanami, hami ma nian na pabolak amak jala
janghonon nami ma haroro ni Raja i dipogu ni alaman nami, jadi ulaon taruhon jual ma nian Rajanami
“Taringot tu somba ni uhum, somba ni adat, boli ni boru ni Raja i, Rajanami, nunga dos rohanami,
suang songon i nang tahinami, asa sisahali mangelekhon, sahali manombahon ma hami tu hamu,
Parsinabul ni Parboru:
sangkapmuna ulaon taruhon jual, ulaon sadari. Tarsingot di ulaon taruhon jual ido sasintongna
Tarsingot di pangidoanmuna na sahali manombahon hamu di bolini ni borunami, asa tangkas taingot
ingkon jolo nirangrangan do angka nanaeng ulahononta haduan. Asa lehon hamu ma jolo tingki as
hupasahat jolo panghataion on tu hami na mardongan tubu, boru, berenami, nang di raja ni dongan
sahutanami.
“Di hamu pamoruonnami, taringot di ulaon taruhon jual dohot ulon sadari, mauliate ma. Alai molo
taringot tu sinamot ni borunami, tung tangkas jala godang pasahat hamu, asa las rohanami hula-
hulamu. Asa ndang apala horbo, hoda dohot angka mas hupangido hami, alai tangkas ma godang
“Molo sian hami, songon nanidok ni hula-hula/tulangnami nangkin do. Asa las roha nasida, godang ma
Dongan sahuta:
“Mauliate ma di hasuhutonnami di jabuon na pasahat panghataion tu hami. Sian hami dongan sahuta,
molo dung dos rohamu, denggan masipaolo-oloan, na marhula-marboru asa dapot jala tarida ma di si
Parsinabul ni Parboru:
“Di hamu Raja ni Pamoruonnami, nunga apala tangkas dibege hamu di angka panghataion dohot
pangidoan sian hami. Taringot di pangidoanmuna, ulaon sadari, hujalo hami ma i. Alai taringot di boli
ni borunami, di dok hamu sisahali manombahon jala rambu pinudun, Amangboru tarsingot tu suhi ni
Jadi asa tung tangkas godang ma pasahat hamu, songon nidok ni natua-tua:
“Ipe Raja ni Boru, huoloi hami ma pangidoanmuna i jala tangkas ma hatahon hamu.”
“Mauliate ma di hamu Rajanami. Suang songon i di paribannami dohot raja ni dongan sahuta ni Raja i.
Malambok pusu jala lumbang panghilalaannami di naung tangkas dioloi hamu angka pangidoannami.
Suang songon i di boli ni Boru ni Raja i, na naeng parumaennami, i ma rambu pinudun. Ia godang ni
sinamot na laho sipasahatonnami Rajanami, Rp 10.000.000 (sampulu juta rupiah) ma. Asa las ma
Parsinabul ni Parboru:
“Mauliate ma di Raja ni Pamoruonnami, nunga tangkas hubege hami boli ni borunami, godangna Rp
10.000.000 (sampulu juta rupiah). Jadi di hita pe na mardongan tubu, lumobi hasuhutonnami, songon
i di boru, bere, dohot dongan sahutanami, ala nunga dos rohanta jala ta oloi nangkin pangidoan ni
“Alai, di hamu Raja ni Pamoruonnami, taringot tu jambar panggohi ima suhi ni ampang na opat dohot
Catatan:
Ia sinamot ndang tarmasuk suhi ni ampang naopat, alai upa suhut ma i langsung tu nampunasa boru
muli.
Parsinabul ni Parboru:
“Naporlu muse tahe Amangboru, taringot tu si jalo tintin marangkup, tu haha parhundulnami, tulang
“Nauli ma i, Rajanami.”
Parsinabul ni Parboru:
“Di hamu Raja ni Pamoruonnami. Asa dos tuatna, dos nangkokna, molo tung adong sidohonon
“Mauliate ma Rajanami. Molo boru sai adong ma tutu sipangidoonna tu Hulahulana. Namauas jala
masihol do hami di angka tangiang dohot pasu-pasu sian hamu Rajanami. Molo siat elek-elek
pangidoan nami, asa sude ma hami pasupasu hamu marhite tangiang jala ulosi hamu ma hami dohot
Parsinabul ni Parboru:
“Pos ma rohamu Amangboru, sude do hamu pasu-pasuonnami marhite tangiang dohot elekelek nami
tu TUHAN i. Alai parbue ni holong marhite ulos herbang sipasahaton nami tu hamu, bilanganna 11
(sampulu sada) bulung ma. Pos roha muna sude do hamu taruli las ni roha marhite ulos-ulos
natinonun sadari.
“Hombar tusi tahe Amangboru, taringot tu ulos-ulos i dohot pinggan panganan, dos ma rohanta ate,
asa marsinakkohi tangga ni balatukna (masialusi di ibana be) ma hita Raja ni Boru?”
“Mauliate ma Rajanami. Uli jala las ma rohanami laos hugabehon hami ma i, alai taringot tu Pinggan
Parsinabul ni Parboru:
“Nauli amangboru. Naporlu muse hataanta ima taringot tu teknis ni ulaon, ari ni ulaonta i, inganan
“Mauliate ma di hamu pamoruonnami. Taringot di angka parjambaran, nasomal i ma ate? Jala solup
namasa dihutamuna ma tapamasa. Alai, molo boi botoon nian, antar songon dia panjuhuti di ulaon i
laos songon diama solup namasa di hutamuna, ulima dihatahon amangboru. Botima
“Nauli Tulang, Nunga dihusiphon suhutnami. Molo panjuhuti ima lomuk manang didok nuaeng on
namarmiakmiak (pinahan lobu), i do Raja nami.” Jala tarsongon onma parjambaron namasa dihami
Parsinabul ni Parboru:
“Ala nunga hira sude tarangrangi di sangkap ni ulaonta, saonari sahat ma hita tu namarhata si gabe-
Alai andorang so taujungi dijahahon ma jolo angka naung tatolopi diulaon marhusip na gogo on
(notulen dibacakan). Boi do sian parboru manang paranak manjahahon angka naung ditolopi Paranak
dohot Parboru.
Parsinabul ni Parboru:
“Nunga denggan mardalan ulaonta sadari on, jala nunga godang tahatai, tarangrangi na hombar tusi,
(Nunga diparade hian hepeng laho ingot-ingot i. Dipasahat pihak paranak ma i tu Parsinabung ni
jala somal taida adong indung ni ingot-ingot i ima na gabe di Parsinabul ni Parboru dohot Parsinabul ni
Paranak).
Asa unang adong hita na paubahonsa, on pe rap tadok ma; Ingotingot; ingotingot; ingotingot.
Diolophon natorop.
Note : Dibagi ma ingotingot i jala ingkon sude do na ro di ulaon i dapotan
Parsinabul ni Parboru:
Amangboru asa lehon hamu jo tingki di hami laho mangalehon poda tu borunami.
Nauli Tulang, molo siat pangidoan, hami ma parjolo mamodai anaknami. Lehon hamu ma jolo
partingkian tu hami.
Dipodai horong ni Paranak ma anakna asa unang be mampar roha na jala patoranghon nunga
manghatai natua-tua.
Parsinabul ni Parboru:
Mangalehon poda tu boruna asa unang be mampar roha na jala patoranghon nunga manghatai natua-
tua.
Sekaligus menyuruh ke dua calon mempelai untuk menyalami semua yang hadir.
“Mauliate ma di hita saluhutna, lumobi di Tuhanta. Jumolo hupasahat hami mauliate di dongan tubu,
haha/anggi, raja ni boru, bere, dohot raja ni dongan sahuta nami, ima di naung rade rohamu
mandongani hami ..dst. Suang songon i di pamoruonnami marga.., dohot uduranmuna .dst.
“Hita pe na ro tu bagas ni hula-hulanta di son, dos ma rohanta. Molo namangampu hata nauli
Parsinabul ni Parboru:
“Amangboru…, ala nunga renta jala singkop be ulaonta, asa taupaujung (tatutup) ma di bagasan ende
Marende jala ditutup ma dohot tangiang. Marsirarihan satongkin, manghata-hatai, dihobasi boru ni
hasuhuton Parboru ma di dapur siboanon ni Paranak, ima dekke, songon ulak ni sipanganon na binoan
ni Paranak, laos tu panci manang sambongna i ma i dibahen, jala tangkas dipasahat tu pihak Paranak.
Masijalangan jala marhehe nauli ma angka tutur. Ima sahatna. Gabe ma jala horas!
Catatan:
Ise nagabe Parsinabul (Raja Parhata) di ulaon Patua Hata & Marhusip laos ibana do na gabe Parsinabul
Di acara marhusip (mangarang-rangi), molo pangoli naeng mangalap paribanna (boru tulang) laho
1. Tingki namangelekhon somba ni adat sinamot, Parhata ni Paranak, unang be mangihut hata
“sitombol” manang “rambu pinudun”, songon i hata “ulaon sadari”. Alana, paribanna do
dialap pangoli jala na patio mata ni mualna do i muse. Alai sudena i tu dos ni roha ma.
2. Tulang ni pangoli unang be didok sijalo tintin marangkup, alai gabe sijalo surung-surung ma
i.
3. Ulaon sadari (paulak une tingkir tataring) dipatupa di ari namangihut hombar tu dos ni roha
ni Parboru dohot Paranak.