Anda di halaman 1dari 62

!

l,)m!ulm mm
I'

rilt

Dn ln btr lum mn mn mln t-;,iintum mD mn [,n ntm tntn

nlD

n;:,1 rrul

!lmnn
m

'Hr"ll'

L[E

trNN MlIllNN nn mmmD Dn nn nln tDm Inm Dtnngllnm mn nm tDmmlDlilrn


MTOIDJII

fiH Hfl'm,,[in flfl

HA

nm
tfi mm
t0

h n

laI

lnr( Inttl rrn nltn mm nun mnnE nrn nElllmn Em mtn llfDEmul 22 1-arnpahan, r,rlylt oaking AII
mm mr4 mm

I0m[t m]n ElIn mn flrn mln mln mtn nm mm tlln mB nlu mm mm

InD

runrmmm mm

mm

Inn

BAXYUI,JANGI

PAI.IASA RABI PUTRIngantorr dunugl lampahan PE"IAHIPUN DANESWARA.

Kahlronun

denlnr

l,/ivit dintsn TanggaL

: Ki S U R I 0 S AP U T R0 lng $rrakar-ta. : Konle Klivon. : 28 Jull 1983.

u88868ts11U8U8UU8Uts888868U80888ts8ts888888868

[lt0fl 1ulnultil t!)n mtDut ltnlulDrutuullrrllml[m mntnmmu ntDtnDI0ml0ull um

&.

Pindaian ini untuk studi wayang dan tidak diperdagangkan. Pindaian ini adalah salah satu hasil kegiatan Konservasi / melestarikan Kepustakaan Wayang terbitan lama.

Kegiatan nir laba / non komersial dari perorangan sukarelawan di persaudaraan masyarakat wayang Indonesia, dengan cara memindah rekam dari bentuk kepustakaan tercetak di kertas menjadi bentuk kepustakaan digital , dengan tujuan :

1.

Melestarikan kepustakaan wayang, agar bisa disimpan lebih lama, disimpan lebih ringkas tanpa mengurangi isi kepustakaan, penyimpanan dengan cara lebih mudah ( tidak memerlukan

kondisi penyimpanan yang rumit ), memungkinkan dibaca dari jarak jauh

2. 3.

/ tempat yang berbeda. Persiapan isi ' Perpustakaan Digital Terbuka tentang Wayang ' ( ' Digitized Wayang Open Library ')yang mungkin terwujud di kelak kemudian hari. Memudahkan atau lebih memungkinkan siapapun bisa membaca kepustakaan tersebut.

Nama tulisan :

Serat Pustakaraja Purwa jilid 1, 2, 3, 4, 5, 5, 7, 8, 9,

tl

iilid

10

tidak ada ).
Nama penghimpun cerita :
Yang

Ki Surysaputro, Surakarta. mengeluarkan ketikan : Ki Suryosaputro [ 8 Mei 1983 ].

I Catatan : Ki Suryosaputro terkenal juga dengan nama Ki Tristuti ]

Foto copy tulisan tersebut diusahakan oleh : Neno Giri, Leuwinagung, Depok Timur, Jawa Barat Dikonservasi di : Jakarta, pada tanggal : 02 Juli 2011 Dikonservasi oleh : Budi Adi Soewirjo, laman Wayangpustaka

Untuk mengetahuijudul kepustakaan lain yang sudah di-konservasi, silakan kunjungi laman http://wavangpustaka.wordpress.com , http://wavangpustaka02.wordpress.com atau Facebook : http://www.facebook.com/pages/wavang-Purwa-Buku/82972305747
Peran serta Anda dalam kegiatan konservasi ini sangat diharapkan. Untuk ber peran serta dalam kegiatan konservasi buku wayang lama, silakan kunjungi halaman

http://wava nepusta ka.word press.com/konservasi-kepusta

kaa n-wava

ns/

Dalang Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro. Oleh Budi Adi Soewirjo ; admin blog Wayangpustaka, Facebook: Wayang Purwa Jakarta, 04 Juli 2011

Links ;
la

https://www.facebook.com/#!/notes/wava ne-nusantara-indonesian-shadow-puppets/da tristuti-ra hmadi-survosa putro/L0 1503699301261 10

ns-ki-

Tulisan ini disusun oleh admin blog Wayangpustaka sebagai seorang penonton wayang kulit, dari sudut pandang penonton awam di luar lingkaran pelaku langsung seni pewayangan, ditulis untuk sesama penonton wayang kulit, dengan tujuan berbagi bahan pengayaan guna apresiasi yang lebih baik terhadap pewayangan. Harapan lebihnya, mudah-mudahan, bisa menambah panduan bagi peminat untuk mendapatkan banyak pengayaan lebih banyak, dengan akan disajikan banyak alamat tautan sebagai sumber rujukan.

Admin blog Wayangpustaka mulai tertarik, bagi dirinya sendiri, untuk mengetahui lebih banyak tentang Tristuti Rahmadi Suryasaputra setelah menerima dari Neno Giri seorang pecinta wayang kulit bermukim di Leuwinanggung Depok Timur sepuluh bendel foto copy an naskah ketikan ukuran folio dengan judul " Serat Pustakaraja Purwa " yang dihimpun oleh Suryosaputro, Surakarta. Sepuluh bendel tadi merupakan jilid 1 sampai dengan 9, ditambah jilid 11. Tidak ada foto copy untuk jilid 10. Foto copy tadi hasil copy dari foto copy juga yang didapat Neno Giri dari daerah Wonogiri, Jawa
Tengah. Dari catatan lama bertanggal 08 Oktober HPVaitu berita dari koran Solopos tentang meninggalnya dalang KiTristuti Rahmadi Suryasaputra serta Obituariyang ditulis oleh Kitsie Emerson, ada hal yang

menarik bahwa Ki Purbo Asmoro melakukan penelitian terhadap karya tulis / naskah Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra serta pengaruhnya sebagai bahan thesis untuk mendapatkan gelar Magister
Humaniora.

https://www.facebook.com/pages/Wava ng-N usa ntara-l ndonesia n-ShadowPuppets/171041283735#!/notes/wavans-ourwa-links/08-nop-puianssa-pedalanean-ki-tristutirach madi-survosa putro-wafat/173895586085

Mengapa Ki Purbo Asmoro berminat untuk meneliti Naskah Tristuti RahmadiSuryasaputra

Foto dari blog Melissa Alarez (seorang wanita asing yang meminati wayang kulit Jawa) 18 Juli 2008

http://castingshadowsindonesia.bloespot.com/2008/07lpak-tristuti-rahmadi-survosaputro.html

Penelusuran pertama dilakukan terhadap thesis tersebut dan didapatkan bahan pengayaan mengenai Tristuti Rahmadi Suryasaputra sebagai berikut : http:/li-lib.uem.ac.id/iurnal/detail.php?datald=399
Thesis tersebut berjudul

" Kehadiran Naskah Pedalangan Karya Tristuti Rahmadi Suryasaputra Dalam Pertunjukan Wayang Kulit Gaya Surakarta ", UGM 2004, penelitian disusun dan dilaksanakan Purbo Asmoro ( Sekolah Tinggi Seni Indonesia di Surakarta ) dan Soetarno ( Institut Seni Indonesia di

Yogyakarta ).

Thesis untuk mencapai gelar Magister Humaniora pada Program Studi Pengkajian Seni Pertunjukan dan Seni Rupa, Sekolah Pascasarjana Universitas Gadjah Mada, Yogyakarta.

Abstractnya termuat dijurnal Humanika, 18(3), Juli 2005 dan file format PDF nya bisa diunduh di http://www.4shared.com/document/b6NqpO25/Abstract Thesis Ki Purbo Asmor.html

Penelitian ini memusatkan perhatian pada sejumlah permasalahan sebagai berikut : 1. Mengapa naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi Suryasaputra banyak digunakan para dalang penganut pakeliran gaya Surakarta?

2. 3. 4.

Bagaimana cara dalang menyikapi naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi Suryasaputra ? Bagaimana dampak kehadiran naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi Suryasaputra di kalangan pedalangan ? Bagaimana aspek tekstual-kontekstual naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi Suryasaputra ?

Di dalam abstract tersebut juga dijelaskan latar belakang kehidupan Tristuti Rahmadi Suryasaputra pada ' masa jaya ' nya sebagai dalang sebelum terjadi peristiwa G30S. Dan sedikit uraian mengenai masa penahanan Tristuti Rahmadi Suryasaputra di Jakarta dan Pulau Buru.(#) Kemudian kehidupan kesenian / pedalangan Tristuti Rahmadi Suryasaputra setelah kembali dari Pulau Buru terutama pada masa Tristuti Rahmadi Suryasaputra produktif menghasilkan karya tulis pedalangan. Dengan rinci dijelaskan tentang bermacam karya tulis pedalangan yang dihasilkan Tristuti Rahmadi Suryasaputra.

(#) Kalimat yang menarik berkaitan dengan penahanan di Pulau Buru

Penderitaan Tristuti Rahmadi Suryasaputra selama 14 tahun di pengasingan (Pulau Buru) sebagai tahanan politik di era Orde Baru, juga merupakan tempaan baginya yang dapat memacu kreativitas demi mempertahankan kelangsungan hidup. Oleh karena itu, tidak mengherankan jika teks-teks wacana pakeliran susunannya mempunyai ciri khas dan betul-betul mampu menyentuh rasa hayatan ". .....

.....

"

(Humanika halaman 374)

" Di tengah hutan belantara Pulau Buru inilah Tristuti Rahmadi Suryasaputra banyak mendapat inspirasi tentang sanggit pakeliran ". ..... (Humanika halaman 370)
.....

Selanjutnya, berikut ini Admin blog Wayangpustaka ingin mengutip abstrast hanya hal-hal yang berkaitan dengan " Serat Pustakaraja Purwa " yang dihimpun dan diketik oleh Tristuti Rahmadi Suryasaputra , termuat pada Humanika halaman 371 [ dengan sedikit suntingan tata letak kalimat dari Admin untuk lebih memudahkan pengertian I :

" Tristuti, sejak tanggal 12 Mei sampai dengan tanggal 27 Juni 1983, juga membukukan lakon-lakon wayang purwa dan madya dalam bentuk kerangka lakon ( Jawa: balungan lakon ), diberijudul " Serat

Pustaka Raja Purwa (Sampun Kadhapuk Balungan Lakon ) ",yofrEdikelompokkan dalam sebelas jilid ( lihat catatan kaki nomor 8 di bawah ). Jilid Jilid Jilid Jilid

mulaidari lakon Lahire 6uru sampaidengan Amitaya. l berisi 30 kerangka lakon, mulai dari lakon Rukmowoti sampai dengan Robine Kitaka. lf l berisi 28 kerangka lakon, mulai dari lakon Rabine Sokrisampai dengan Pandhu Tuwuh. lV berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Rabin e Sucitro sampai dengan Rabine Jayadrato. Jilid V berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Eondhqn Poksa Jandhu sampai dengan Gandawardayo. Jilid Vl berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Somodinola sampai dengan mBongun Candhi Godomadano. Jilid Vlf berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Brotoyudo Seta Gugur sampai dengan Sudarsona Kethok. Jilid Vlll berisi 23 kerangka lakon, mulai dari lakon RobrneYudayoka sampai dengan Patine Anglingkusuma (lakon wayang modyol. Jilid lX berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Roji Pamoso Rabi Putri Bonyuwongi sampai dengan Potine Daneswora (lakon wayang madyo). Jif id X berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Robrne Jatimurtisampai dengan Lohire Rohwono (seri Lokapala). Jilid Xl berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Potine Mahesasuro sampai dengan Prabine Kunthiboja (seri Romoyono). "
I berisi 22 kerangka lakon,
f

(cotatan kaki nomor 8)

Menurut Tristuti, kerangka lakon tersebut merupakan versi pedalangan Ngasinan (Klaten), sehingga urutan adegannya ( kadang-kadang juga nama-nama tokoh wayangnya ) berbeda dengan " Serat Pustaka Raja Purwa " tulisan R. Ng. Ranggawarsita dan " Serat Padhalangan Ringgit Purwa " susunan K.G.P.A.A. Mangkunagara Vll, yang merupakan pakem pedalangan versi keraton.

Admin blog Wayangpustokq : Catatan kaki nomor 8 ini penting diketahui oleh pembaca blog Wayangpustaka yang mengunduh file digital konservasi serta membaca naskahnya Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro ; supaya tidak perlu bingung membaca isi naskah itu jika sebelumnya sudah pernah membaca naskah lain karya R.Ng.
Ranggawarsita dan K.G.P.A.A. Mangkunagara Vll

http://wavanspustaka02.wordpress.com/20L1107/03/serat-padha manekunegara-vii/ Iniloh berogam khasonah kepustakaon woyang Jowo.

lanqan-rinssit-purwa-kspaa-

I tulisan tentang topik

keragaman khasanah kepustakaan wayang bisa dibaca di

https://www.facebook.com/home.php#l/notes/wavang-nusantara-indonesian-shadowpuppets/berasam-khasanah-kepustakaan-wavane-nusantara/10150346064996110 l

Blog Wayangpustaka akan meg-konservasi ketikan " Serat Pustakaraja Purwa " tersebut dan menampilkan bertahap ringkasan isi masing-masing jilid di blog Wayangpustaka t http://wavanepustaka.wordpress.com l, sebagai salah satu kegiatan menuju ke Perpustakaan
Terbuka Wayang Digital.

Nantinya file digital konservasi akan berukuran 44. Foto copy ukuran folio tadi difoto copy perkecil menjadi ukuran A4. Hal ini disesuaikan dengan kemampuan alat pemindai yang ada.

Dari penelusuran di dunia maya, banyak diketahui tentang Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro ; selama

di tahanan Pulau Buru maupun sesudahnya. Admin blog Wayangpustaka akan mencoba menulis
lanjutan dari tulisan ini.
Jakarta, 04 Juli 2011

Karya tulis KiTristuti Rahmadi Suryasaputra sekembalinya dari Pulau Buru akhir tahun 1979 sampai dengan 2002 ( masa thesis Purbo Asmoro

mulaidisusun

Data disusun oleh : Budi Adi Soewirjo Jakarta, 07 Ju|i2011..

laman http://wavangpustakaO2.wordoress.com

Semua bahan untuk menyusun data terurut waktu / kronologis di bawah ini adalah dari abstrak thesis Magister Humaniaora Purbo Asmoro di Universitas Gadjah Mada Yogyakarta tahun 2004 berjudul " Kehadiran Naskah Pedalangan Karya Tristuti Rahmadi Suryasaputra Dalam Pertunjukan Wayang Kulit Gaya Surakarta ". Namun di sini data diolah dan disajikan terurut waktu. Terbentuk data mentah daftar karya tulis Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra yang barangkali bisa dimanfaatkan sebagai bahan pengayaan para pengapresiasi wayang ; dan barangkali bisa diolah lebih lanjut oleh peminat atau peneliti lain.
Mengapa saya merangkai data sehingga terbentuk data mentah ini ? Landasan nya sama dengan ketika saya mengumpulkan data kepustakaan, meng-annotasi, mengklasifikasi serta menyajikannya dalam bentuk buku " Kepustakaan Wayang Purwa (Jawa). Terbitan Indonesia antara tahun t948 s/d 1995 " yang sudah diterbitkan tahun 1995 dengan sponsor Senawangi dan KITLV Belanda. Landasannya adalah keingintahuan pribadi, keinginan mendokumentasi, keinginan berbagi baha n pengayaan pengetahuan wayang. Di era digital dan internet landasan tersebut bertambah dengan keinginan * sebatas kemampuan untuk mengkonservasi ke dalam format digital ; "berbagi baca" dengan pengapresiasi wayang lain dengan memperhatikan rambu UU HAKI Indonesia ; persiapan isi dari Perpustakaan Terbuka Wayang Digitalyang bisa dimasuki dibaca oleh siapa saja, dari mana saja, kapan saja.

Di bawah ini daftar terurut waktu karya tulis Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra - sebatas data yang ada di abstrak thesis Purbo Asmoro. Sekiranya ada Pembaca yang mengetahui atau bahkan mempunyai karya tulis atau foto copy karya tuli lain yang belum tersebut di bawah ini , sudilah "berbagi pengetahuan" ; sehingga makin banyak khasanah karya tulis yang tertelusuri, terdokumentasi, terkonservasi untuk kepentingan jagad pewayangan kita.

Daftar terurut waktu karya tulis

Antara tanggal 12 Meisampaidengan tanggal 27 Juni 1983, menuliskan Ibahasa Tristuti : kahimpun dening I lakon-lakon wayang purwa dan madya dalam bentuk kerangka lakon {Jawa: balungan lakon

Raja Purwa ( Sampun Kadhapuk Balungan Lakon dikelompokkan dalam sebelas jilid { lihat catatan kaki nomor 8 di bawah ).

), diberi judul " Serat Pustaka

) ", Y?tE

Jilid Jilid Jilid Jilid

I berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Lohire Guru sampai dengan Amitoya.
f

l berisi 30 kerangka lakon, mulai dari lakon Rukmowdtisampai dengan Rabine Kitoka.

lll berisi28 kerangka lakon, mulaidarilakon Robine Sakrisampaidengan PandhuTuwuh. lV berisi25 kerangka lakon, mulaidari lakon Rabine Sucitro sampaidengan Rabine Joyadrota. Jilid V berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Bondhan Poksa Jandhu sampai dengan
Gandowardoyo.

Jilid Vl berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Somodinola sampai dengan mBangun Candhi
Godamodana.

Jilid Vll berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Brotoyudo Seta Gugur sampai dengan Sudorsanq
Kethok.

Jilid Vlll berisi 23 kerangka lakon, mulai dari lakon RobrneYudayoka sampai dengan Potine
Anglingkusumo (lakon wayang modyal. Jilid lX berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Roji Pomasa Robi Putri Bonyuwangi sampai dengan
Patine Doneswora (lakon wayang madyo).

Jilid X berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Robine Jatimurtisampai dengan Lahire Rohwana
(seri Lokapala).

Jilid Xl berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Patine Mahesasuro sampai dengan Prabine Kunthibojo (seri Ramoyene). "

(catatan kaki nomor 8):

Menurut Tristuti, kerangka lakon tersebut merupakan versi pedalangan Ngasinan (Klaten), sehingga urutan adegannya ( kadang-kadang juga nama-nama tokoh wayangnya ) berbeda dengan " Serat Pustaka Raja Purwa " tulisan R. Ng. Ranggawarsita dan " Serat Padhalangan Ringgit Purwa " susunan K.G.P,A.A. Mangkunagara Vll, yang merupakan pakem pedalangan versi keraton.

Antara 17 Agustus 1"983 sampai dengan 12 Oktober 1983 menulis naskah janturan yang akhirnya menjadi satu buku yang diberi judul Janturan Wayang Purwa dengan kronogram Kagunan Dhalang Hangesthi Gusti, terdiri dari 52 macam teks janturan dan / atau pocapan yang siap pakai, antara lain : janturan jejer Astina Ptabu Parikesit, Dhayohan Sabrang, janturan Gapuran, janturan Keputren Purwacarita, janturan Keputren Mandura Dewi Kunthi, janturan Keputren Pancala Wara Srikandhi, janturan Keputren Astina Dewi Banowati, janturan candrane Raden Dursasana, pocapan Kreta Jaladara, pocapan Gajah Puspadenta, janturan Karang Kadhempel, pocapan Madya Ratri, pocapan Gara-gara, dan pocapan Gagat Enjang. Naskah janturan itu semula hanya digunakan oleh Anom Soeroto, Manteb Soedharsono, Sukasna Mudhacarita, dan Purbo Asmoro, akan tetapi selanjutnya berkembang luas di kalangan para dalang, baik diperbanyak oleh Tristuti maupun disebarluaskan para dalang bersangkutan tanpa sepengetahuannya.
Tahun 1983 data naskah tersebut : Judul "Janturan Wayang Purwa." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1983.

Tahun 1985 Data naskah : Judul "Lahire Harjunasasra." Naskah ketikan, tidak diterbitkan., 1985

Tahun 1987 menyusun naskah pakeliran lengkap 12 episode serial tokoh Bima untuk Ki Manteb Soedharsono. Pakeliran satu tahun I satu bulan satu episode ] di Bentara Budaya Jakarta atas prakarsa Yayasan Rara Wilis dan Harian Suara Karya. Duabelas episode tokoh Bima susunan Tristuti : Bima Bungkus, Bale Sigala-gala, Gandamana Sayembara, Babad Wana Marta, Dewaruci, Sesaji Raja

Suya, Pandhawa Dhadhu, Wirathaparwa, Kresna Gugah, Kresna Duta, Rubuhan (Duryudana Gugur), dan Pandhawa Muksa.

Tahun L987 , data 3 naskah lain : Judul : "Lampahan Babad Wana Marta," naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1987 Judul : "Lampahan Sasaji Raja Suya," naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1987 iudul : "Lampahan Wirathaparwa," naskah ketikan, tidak diterbitkan., 1987

Tahun 1988, data naskah


Judul : "Lampahan Samba Sebit." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1988

Tahun L993 menyusun naskah pakeliran serial Bharatayuda untuk Ki Manteb Soedharsono. Pakeliran satu tahun I satu bulan satu episode ] di Bentara Budaya Jakarta atas prakarsa Yayasan Rara Wilis dan Harian Suara Karya. Kegiatan acara ini seperti yang sudah dilaksanakan tahun 1987. Sembilan lakon serial Bharatayuda susunan Tristuti : Bisma Gugur, Ranjapan (Abimanyu Gugur), Suluhan (Gathutkaca Gugur), Tigas/Timpalan (Burisrawa Lena), Jambakan (Dursasana Lena, Druna Gugur), Salya Gugur, Brubuh (Sangkuni, Duryudana Gugur), Aswatama Nglandhak, dan Parikesit Jumeneng Nata.

Tahun 1993 menyusun naskah Janturan Jilid ll, dengan kronogram Cahyaning Kusuma Hambangun Praja. Buku ini berisi 24 macam janturan, 2 macam pocapan, 3 macam ginem, dan 30 tembang
sinopsis lakon wayang. Data naskah tersebut: Judul : "Janturan jilid ll." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1993 Data naskah lain : Judul : "Lampahan Kresna Duta." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1993

Tahun 1994 menyusun naskah pakeliran Banjaran Karna untuk Manteb Soedharsono.
Tahun 1"994 menyusun naskah pakeliran Anggada Balik untuk Ki Purbo Asmoro.

Tahun 1995 menyusun naskah pakeliran Banjaran Baladewa untuk Manteb Soedharsono.

Tahun 1995 menyusun naskah pakeliran Banjaran Rahwana untuk Manteb Soedharsono.

Tahun L995 menyusun naskah pakeliran Sumantri Ngenger untuk Ki purbo Asmoro (dipentaskan
pada Festival Greget Dalang)

Tahun 1997 menyusun naskah pakeliran Wahyu Darma untuk Ki purbo Asmoro (dipentaskan di Pondok Tingal Borobudur)

Tahun 1998 menyusun naskah pakeliran (bersama Sumanto) Rama Tambak untuk Manteb
Soedharsono. Tahun 1998 menyusun naskah pakeliran padat lakon Pikukuhan untuk Manteb Soedharsono.

Tahun 1998 menyusun naskah pakeliran Alap-alapan Sukeksi untuk Ki Purbo Asmoro (dipentaskan di Jakarta dan forum Rebo Legen). Judul lakon diganti oleh Purbo Asmoro menjadi Melik Nggendhong Lali. Sanggit pakeliran ini banyak mengalami perubahan, dipadukan dengan sanggit pakeliran padat
lakon Alap-alapan Sukeksi karya Sumanto (19S0).

Tahun 1999 menyusun naskah pakeliran padat lakon Srikhandi Gugat untuk Manteb Soedarsono.

Tahun 1999 menyusun naskah pakeliran Bimasuci untuk Ki Warseno Slenk (dipentaskan di lAlN
Sunan Kalijaga Semarang)

Tahun 2000 menyusun naskah pakeliran Babad Wana Marta untuk Muhammad pamungkas prasetyo Bayuaji (dipentaskan untuk ulang tahun Rebo Legen)

***

Akhir daftar.

204.
rnmnn nn mn mnn Dn nn Dm nm mn mn nrunmnm mm mn nn mm mm nm nn nm nn nn mm nn mm nlllllun mn
nDruDl[ mnrun nmnnn nn nn nm nm nn Inm mm nm mn mn mm mo nn nm mmmnm mnmilnm DInIunn nu mmn nm mm mm mm mm mn mn nnrun nn run nm
nn
nmrn

-1-

nn

run llmnFm nu[

nnmmm mnmn nn nm llm n mn mm mn mn mrun mm nun n nu nm nn nm mmmnmm nn m nmntrm mlpmrnnn mm mmm mn n no mn nn llln Inm mn umnn mn mn mn mm mm mm mm mnnnn EIil nm nm nm nm

nn mm

[tID mlu nn nuun mm ilun nnnn mrn IDm I[m n nm uun mn non nm nn nn nm nm nE Emn IDn mn mm mnnnmm nm nm lIlIII mn nnn mrn mmntrmm mm nnm mm IIuDIn Dn nm nn mnmn nnnn nmnn mm nnm nmn mn mn IBm unnnnnnnnn mn nm nun mm nm nmnm mm nn mn l[In mn nun mmmm rnn

nn nm

r.
Sri Bathara Aji

NAGART
Pamase

KEDHiRI

wtaarua/Manenang/oaba)

.-

lngglh Sang Kusuna l{lcitra nyang patih Tanbakbaya telvin pujangga Brahnana Carl, Narlpati ing Mandrapura Prabtr Mandralntnarar turoenggung llirapraba, lan Wlrabaya. Sgg.big : - Sang Nata roentas na:npi vangslt kinen rabl putri Banytrvangt lng Pertapan Tirtaganda afunaJaning Begaran ts'apyara, nalra frtdhang fugandeni lngglh Retna Damkl. Pranlla Salg Nata nunten dhavuh roring Brahmana Cari kinen bj-dhal nglarnar nring Banyuuangi. Sang l,Jiku natul' sandlka gya panlt bldhal, kadherekaken Prabu l,landrakunara Ian tunenggUngf/lrapraba l,lirabaya.

II.
RaJa

NACARI

U.JUNG - TIMUR.-

Dltya Prabu Glri T\rngu loyang puJqngga Dltya Resl Niskala, patlh Dltya Wrlslka. Rembas : - Sang Nata lalcsL ngayunaken Erdhang Daruki lrrg Banyg vangl. Pranila gya utusan Sang FuJangga Yaksa ResL Nl-skala lan patlh llrlsika, kinen nglanar nrJ-ng Portapan Ttrtaganda. Sandika, nunten sanl- bl-dhal nganthlr.'adya raseksa. PERANG AAGdL : - Wadya raeekga UJung Tlnur kapapag berlEsn saklng Kedhlrl, sulayaning ronbag dados bandayuda. l{anglng bnla buta sa'i kasog an gya nyiropang marga nekuk penjalin golek dalan kang nyargkal putr-urg,

III. NAGARI BOJANAGARA.gaffa Dewi S.ttilmauatl dalah Senar Gareng Pe-truk. Renbae ; - Rad.en Gondolmsuoo dahgt prlbatos labet tansah enget sedani-ng kang rarna swargl Prabu Angllngkusuma i.ng Bojanagara dening Prabu Aji Parnasa lng Kedhlrl. Nanging Sang Bagus narlmah bawit enget lcaruurkaning kang rena lng kang nedya ngurnbar hardanlng driya. Wasana Gondokusuno parnit kang garva ne$ra sablyantu Prabu .$1 Parnasa ntJgenya arsa kra.na klayan putrl Banyuwangl. Kal-ilan gya bldhal nganthi panakavan. PERANG SEKAR r - Drnugi tengahlng uerra, Ra den Gondokusuno kabegal wadya rasekss saklng UJung tlnur, temah dados pancekg ra, nanglng para denawa sanl kasoran, kathah lngkang dunugL lng pejah.
Radyan Gondokusuno myang

-2IV.
BERlllP_4li

TIRTAGANDA

(rUtarr

Bantrruua.-

putra &tdhang $rgandanl lnggih Retna Danrkl. Nanpl ravuhnya utusan oaklttg Kedhtri Brahnqna Carl lan Pratu Mandrakr.rnali&o Renbas : - Sa:rg Hiku natur kautus denlng Narondra KedhLri Sl Bathara AJi Pamasa kinen nglaner Retna Darukl. l,llnangsulan denlng Bgr. Ibpyara btllh kangputra kacaosaken. Katungka sowanipun Brahmala. Ditya Resl Nlskala lngkang ugl natur kautus dening Prabu Giri Tungu 1ng UJung Tlmur, klnen nglanar Retna Danrkl. Ing nrlki. Prabu Mandrakuoara tngkang parlng vangsulaa bi1lh Sang Devt wus kadarbe dg ning Prabu Aji Panasa. Resl. Niekala nurlng, temahan dados perang rane. Para denava kasoran, patlh Kal-a Wrisika mundur natur urlng ratu gustineo Dene T\rnenggrrng Hlrapraba ugl nunt,en lunajar nrlng Kedhlrt atur uninga mri.ng Prabu AJi Paroasa bilih Sang Putri. Retna Dantkl dadoe rebatanlng RaJa Ditya. Erggaling carita, Prabu Glri Tungu wus prapta ihg paprang.ar, sanarten ugi Prabu ,{1 Panasa inggih uus nJujug palagan, tenah dados carnpuh yuda. Slttg
Begar.ran Kapyara mysng kang

putingdalu,

sigeB.V.PERTFAN

UJUNG

JALA

Naga Danrka (kadadosan saklng puseripun Retna Derukl) nenbe tapa brata, katungka karauruhan dening Hywang Narada, parlng nugreha pusaka MANIK SANTIKA.

klnen nguntal, lc,rasane saged. suka daya karrcsan lngk"ng nggegirisl. Nun ten Naga Daruka kiaen mbiyanLr nrlng Pertapan Tlrtaganda karana kang nbalqlu Retna Daruki dados rebatan. Naga Daruka matur sandlka gya nesat nggegana. Dene Hyvang Narada gya sirrrr. CANDHAKAN : '- Ing psprangan Tlrtagenda, Naga Damka rnangglhl Roden Gondokusuno nunten nafur bfu.h piyanbek'lpun punlka kadhng anen saklng Ratna Da41 ' k1r ne{ra sabiyantu prang nglavan RaJa Ditya. Raden Goudoh,rguno nClLIaPusaka

Oirl T\rngu, aben kaee! ten. Wasana Naga Daruka nanJlng lng hunL, dupl junedhul, ngedalaken banjlr bandhang nenpuh Prabu Gtri I\rngu savadya raseksa ternah sanl pojah kakelen 1ng toya. {g.g.i;!gl sasirnanlng mengsah, Srl dj 1 Panasa ndangu dhoteng kang putra Gondokusumo, sinten ingkang mbrastha nongsah punlka Hau ? Winangsulan blIlh kadangipun Retna Danki, rrujud Nagar nana Naga Daruka, ingkang kadedosa:rsaklng pusering Sang Dewl Denrkl ganrra Nata AJ i Parnaga. Midlranget abrrlpun f;g den Gondokusumo makaten rau, Sri AJi Parnasa osulu ulrang Jroning panggallh deNaga Damka gya uangsah yuda napagaken Prabu

ni,

ne sirnanlng nengsah labet kabyantu denlng sipating keuan. Prarnila enrning rg os lingsen, Prabu -AJl Pa.nesa gya kundur tanpa pa,nit. Para harya nunten sanl -

nututi

wangsul.

jtANcEB - KAY0N. 28 Ju1l 1983,

-3-

qnR a\tv.

nmnm nmnmlun nu mltl nm non'tmIt nnunn lrltr mm nt0 nm nm mm nm mn mm nn nn mEm nm nn nmnmnun nm mmmmn HIfi*'ilH Hm Hfi Hs 'Hn Hmn'

f;R

Hll HH Hf,

f,S

Efl

EH

fi$"'

mmmm mm mn nnnn mm nn nnnn mnuun mn nn trurull nm mm IIln m Iun mm lnm muln nm Illn InD lun Inm mm mm nn nn mm En |IIII nm nn nn nn nm ruItr mm un nn nrulmmn nn mmnluDm mm mum nm mmElnmn nn umm mn nnluDmn ltn nn nnnmnur nm nm aq4n un luu rnm nn m m IDm un nut nn IIIE Inn nn nnm nn$ nnl nrD mn IDn IDID lln lDlo run trn nm rul rlm IDTDruD mn Inm trn lun IDn IuIl nnmn tltlll nn IDm nn nul

I. NAGA4I K E D H I Srl Batbare .\ii


Panasa Dyang

(UfaarUa/Manenang/Daha).-

Tanbakbaya. lggEgg : - Sang Nata meg tas nenpi serat pgnantang oa-klng Nagarl Nusva l(encana RaJe Dltya Prabu Svancg ya lngkang nurina sedani.g lcang raka ing UJung T1nur Prebu Oi.rl thngu denlngNaga Daruka srayanlng Prabu

patih

AJi Panasa gya dharuh mring patih Tanbakbaya kinen pacak barls. Sandika nunten bidhal sawa{yanya.

,\j1

Parnasa. Prabu

rI. UAGARI NU St,l A-K AN C AN A.RaJa Ditya Prabu Swan,caya ny&ng arl Ditya Nlscaya, patlh Wrabatbalar dl tya l{rasaba, lan ditya Abls:raua, tuwln ditye Srllgsa. Reubas : - Sang Nate ag sa males ukum sedanj-ng kang rake Prahl Glri lUngu 1ng UJung Tlnur dontng srayanipun Sri r\j i Pamasa. Prauila gya ngerlgaken rla{ya rasokaa nenpuh prang dha tong Kedhlri. PERANG GAGAL : - Wadya raseksa Nusue Kencaaa kapapeg barisaa sg
king Kedhlrl temah dados dur mauJlng vana.
canpuh yuda. Nanglng

bala buta sani kasoranr gya ou!

III.
Radeu Gondokusumo myang Sernar Gareng

.Petnrk.
Rembag

: -

Sang Kueuna ng

{ya sablyantu prang mring Nagarl KeChlrl. Gya pangkat sapanakawane. PERA}IQ S! KAR : - Wonten tengah vana, Raden Gondokususro kabegal ua{ya raseksa saklng ltg sr.ra Kencana, dados pancekara. Nanglng para yaksa saml kasoran, kathah lngkary
katlr.rasan.

IV.NAGARI MALA,l,JA . (Nagari sanpun rlsak).


Pandhite. buta Begauar Kala Slwldha (putranlpun svargl Sri Anglingdama, patutan saking yaksl Dewl Wldatar nyang para cantrik. .Bgbgg : - Salg Wiku yaksa tan trlmah sedaning lcang raka Sri Anglingkusuna dening RaJa llidarbe Prg

bu Jayaroisels', praJnlla gya bidhal nedya rienpuh prang mring Widarba, arsa rnrajaya Prabu AJi Paroasa.

V.
Banbang Saeana nyuvun panlb mring kang rana nodya ngudl

,.R.enba.e:

Begauan Sarabasata nyang kang putra kakung nana Ba.nbalg Sasana;

pasunltanf Sxg Wi!:u parlng ancer-ancer klnen suuita : l.Ja1roa lngkarp luhur. 2. Jalrua ingkang luuih.(Tegese kang saking trahing r.rong pangkat). fatitan, Sasana gya bidhal.

- ltKacarita,
Banbang Sasana nggenya ngupadl

pasuvitan ngantos njaJah dega ni-

lang kor11 dereng pikantuk pasur.rltan kados ingkang kadhavubaken denlng karrg rana Resl Sarabasata. Pramila Sang Bagus gya patrap sanadL wontn lng nana.Ie.j eng uonten gandarwa namrl llrahaspatl rawuh nggugah nggenya sa.nadl- tsarqbarg Sasana. lfusnya wungu saklng oaroadi, Banbang Sasana unlnga Sang Ganderwa l,/rhag patl ingkang dedegipun ager inggll, sarta xorlpatipun tiga, gya natur ne{ya sur.rita, (latrt ageng lnggll-Ing dedeg punlka olnengguh kang vinaoten Ja1.a 1uhur. Done mripatipun tiga, punika kakinten lngkang slnebat Jalna lunih). Gandarua Wrahaspatl grrmuj eng earyL ngandlka bllth Banbang Sasana salahing clpta, lngkang sinebat Jalna luhur 1ku tegese RATU, dene kang den karepake Ja}oa luvih llni TITAH KANG MID'IPUNI ING XAWRUH. Nunten Sasane plnarJ.ngal ng graha : 1. Llsah PRAI'IAWA, kang kwasale 1e!0un kasLpataken lng netra saged uninga vujuding Jlm. Lesun katetesaken lng ka:ma blsa ngertl caturlng lelenbut.

2. Lisah
loi'

WARSAYA, kwasa.ne

kenging kangge srana pengaslhan nrlng easa-

kenglng kangge njanpeni tiyang sakit. - Nunten Banbang Sasena kadhavuhan surrita mrlng Narendra KedhJ-rl Prabu.\! i Pamasa. Banbang Sasana rnatur eandlka, gya pamlt bidhal-. Dene Gandarya Hrg haspati gya mesat sir't2a. CAI'IDHAKAN : - Ing Arga Wa.nu, Buyut Kuet:uta (kaleres kadang nlsananlpun Begawan Sarabasata lng Arga Kencana) nyang gerwa Nyai Nar1. Rembag : BuyutKusruta lan Nyai Nari nembe sungkaua labet kang putra estri nama Niken Sruti nandhang saklt bisu len.budbggr mangka Balnpun dJ.r.rasa. Ngantos kg vlyos pangandikano, lamun uonten ingkang saged maluya-kaken Xiken Sruti yen uadon kadadosaken kadang sudara uerdi, yen lanang nedya kadhaupaken. Katungka oouanipun Barnbang Sesana, natur sagah njarnpeni Nikeu S1rtl.Nunten pados RON INGKANC DATAN mAH, ANGGBIIPUN ME'IHIK KEDAH MUN0KUR, punika sinebet eodhone. BfSU. Sarta pados RON INGKAI{C NCIJNTHINC, ANGCENIPUN MDTHIK KEDAH MEGtrl{G NAPAS, punlka uinestan sodhone BUDHE. Rori kakalih lenberBAYURA, kwassne

3. Tlrta

sarul sldhikara, katlngal bllih oakltlpun Niken Srutl uonten ingkang ngganggu. Tlrta kaborehaken, sarrellka Niken Srutisaras, saged wlcanten 1an tengen karnanlpun. Salajenglpun Banbarg Sasana kadhaupaken plkantuk Nlken Srutl. Bakda pog dhonganr Banbalg Saeana minggah nrlng gurnuk sarpi ngagen sipet Lisah Pranaua. Tenah uninga jiu lngkang ngganggu Niken Snrti lnggih punika BEKEL KALA DRUI-IA 1an I{YAI BEKEL SUSESTRI. Kalabrag denlrrg Banbang Sasana, Jin kakallh kd.soran, nunten teluk. Malah lajeng ngaturaken pisungsung wujud brane donya se.kalang-kung kathah. Nunten bandha donya vau kadhawutran ngusungi rnring ngarsanlng rawau
TIITTA BAYURA ma Bu;rut

laieng trinor ing

Kusruta, Enggallng kendha,

Barnbang Sasana !,rus rnaxgaraa

rana Buyut

Kg

sruta gya ngaturaken

bandha donya pl.sungoung saklng

jJ:n

Drurna

lan S.rsestri.

-5SalaJenglpun, Bambang Sasana pantt nring kang rama Buyut Kuerutar ne{ya suslta mrlng Prabu dji Pamaea. Denlng Buyut Kusnrta maLah dlpun karlthi kaeovanaken nring Brahma:ia Cari (pujangga Kedhiri) nunten kang putra nantu kapasrahaken. Denlng i]rahrnala Car:1 , Barnbang Saoana nunton kaeoltanaken nring SriAJI Paruasa, natur yen kang pubra kepuhrnan nyuwun suwita. Srl Batbara AJI Pamasa kapareng narnpl.

Kasaru panempuhnya Begawan Kala $ruidha, dados prar ra&er para raja sg ml kasoran. Lajeng Raden Gondokusuno sovall ngarsanlr Sang Hlku Kala S.tvidhat natur angrerepa bilih sedanlpun suargl kang rana Prabu AnglJ.ng kusuna puni.ka-

lnggih hawit saking pokal palcartinlpun plyaubak ingkang tuhu harnbeg duroila lan nguJa angkaranlng drlya. Mldhanget aturi"ng kang putra kepuluna:r nskaten ug.u, kang parran Resi Srwldha gya lilih dukanlpunr nalah nunten dbamh kiJten nanggung nring Raden Gondokusrurno nggonya. Kala $rrridha arsa suvita Prabu N1 paroasa. Raden Gondokusurno maliur sagah nanggungr gya kang psrnan kasor.ranaken

ngarsanlng Prabu fii Parnasa, lan ingglh katanpl. Katungka pangamukipun ltaja Dttya lng Nusva Kencala Prabu Svancaya, kapg pagaken dening Sri Aji Panasa. plya-mbak ingkang ng1-epasaken ss:xiata Sarutaaarprabu Swancaya pejah, Ditya Niscaya teluk. Slsan{r vadya kabibaraken dsningpatih Tanbakbaya dalah para harya Kedtr-lrl.

TANCEB - [AY0N, 28 Juli 1983.

206.
mm

mm mnntr nn nn EIII nmulln nnnllllll mm nn ntn IDn nm mtr lIuD rDlll nn nm nrn Dm mn nn nn DIII nm mm mmnnmm nnmmmm mn m[unmrD mmtun mn mn mnm mn Dn mrn mm mm nm mm nrB mm Inm mm mntDll mn nmmnn nm nn mm nru mm un ID[un nrunnn

nnnn mn nillmmnnn nnmnm mntrn nnnt! ulnnrnm RIrt nm Dlurun run nm nn mm lun nn nm nn nn nn mm mn nm mn mm mn mil mtr IDIIn mnnlllmn ntr nE nn nm mm lDnnnn notnnnm mrunulnm nnm! nn nmn nmnnmn mm mm nm mm mn mn mm nm mnm nm mm nm mm nm nn nm nni mn nm nm mnnm nn mn nn mm nn nm nn mn nlnnn DID mm mn Dnm mm nm mEIIln nInIDnn mn mm DIn DII

I. NAGARI K E D H f

( Manenang/Vtaaraa/Wha).-

Sri Bathara AJi Parnasa Dyang pujangga yakea Resj- Kala Slwidha tuuin patih Tarobakbaya. @beg : - Sang Nata nanggellh bab kang garva kargJ eng ratu Sang De\.ri Soma nggenya nggarbini nalih nyuwun dhahar ularn PEI(SI I.J'JIIS lngkang vonten ing Ardi Aeuata. Kasam sowanlpun ilarya Sanbegana lng Adireja, natur bllth ingkang ralraResi Kanva lan ingksng paman IIarya Malaya tuuin itarya Layana, sa.uri nad.eg kranan nedya ngrebat buui Adireja. Sang Nata nunten dhamrh mring patih Ti.bakbaya kinen nylrep kraman. Sandlka ki Patlh gya bidhal pinarlngan karrtbl lirarya Sudarsa, Harya Sasana. Dene Sa:rg Prabu dJl Parnase gya tedhak mring Ardl Asvata nedya ngupaya peksi vilis nolhtruti panyuuunlng kang gama Dewi Sona.

!"

-6II.
Resl Kirnwa
PASA}ICGRAHAN D

T.I

ALA-MANIK.

ar:L lhrae Malaya tuvLn }hrya layana, narpl rarnrbnya K! patlh Tanbakbayar Ilartrra $.rdaraa la:r ilr:ya Sagana. Rsnbas : - Kl. Patlh Ta"nbakbaya udharmhakon uenesardng Prabr,r AJI Panaoa babagan Bural Adl-reJa ne{ya dlpun fata adillpun. Rest Kanve uboten purun narpl, nalah Durlng. Tenah da&a Ebnyr;og
RANG CACAL.

TIa ngundur:l saug tasls. Reel Ksnlra, IlarTa l{elaya 3.an llrrya Iayana rJegl Buni Adlreje.

Patlh

Tanbakbaya daLah

para Earya

sa.uL kasoraDr

rII.

NAGARA

BOJANAGARA.
Petmk.
Ronbas

Faden Gondokusuro DyaJrg Senar Gareng

:-

Sa:rg Bagua

ne-

dya nusul ftang rana AJJ. Panraea nrlng Ardl Asvata. Gye bldh+l kadherekaken panakassn. PERA}{C SEKAR : - funugi rng tJ.atah Nagar{. Erarna}e, Raden Condokr.rsuto

kabegal dsn{ng va{ya r.arrara balanlpun Prabu Kapl Sangara, Dongglb Kapl l{areeya1 Kapl Sadpaya lan Kapi Gal-ba, {ngkang Balah pan{ngal olnengguh Condokuauno nodya nblyantr Prabu Deuagars.aa lngka:lg nenbe nenengsaban klayan RaJa llnnalsKapl Sarqgara. Tsnah da&s pancakaral nangl:tg vadya vano?a kaeoranl gya satll keplayu.

IV.

PERTAPN

TI-LTALANDA.-

Resl Kapyara Eyang putra hdbarg tugan,rnni Lngglh Retna Darluki. .Bgglggt Sang Devl kaqgen nring kang raka Srl Nt Panaaa, prarolLa gya EanJrng tanan ag rl seeanbat aenanlng Sang Nata AJi Panasa. Kadadak sonten pokel- nllrrls putihJaler estrl nyaketl Retna Darlkl, naroe Calrra Anggana Lan Ca"kra Angginl. Peksl kakaUh natur nring Sang .\yu, blllh segah sovqn nglaroanlng Srt Nata AJt PS naea. Retna Demkl nunten partng nesala kakalungakn {ng Jangganlng peksl,' \! nen ngaturakon Sang Nata Kedhlrl. lfusnya sanapta, nllvJ"s putlh kakallb gya ug

sat

nggegana.

v. a&J_I
Sri Bathara $1
Panaaa

_ dsu--4

IA.-

Dyng Resl K"la, $rrrldba,rqlah Rad.en Gondokuolno, tls1l panekevan. Renbs.s : - Sang Nata unlnga $onten pekoi ulee rrille ingknngnenbe tapa, gya d6n caket'l. tradadak rpntou Dacan lan naga nyaut, tenab dadospera1lg, Macan dalah naga peJah, kuandha elma. Peksl ullLe dlpun palahr babar vldodarL Batharl TLrnJung Biru, narLngakon kvandha pekal dbatang {fl Panasa.Sarta ugi sang Devi narJ.ngalen ganJaran punalca mJud CIIPU l'tANIK ASTHAOII{A trg kang darbe prabava porot uolung uarali. lfuanya gnnJaraJl tlnanpL, Sang Nata gya iaDtt kundur ubEkte kvandha poksl vi1ls. Sang Bathart ugl laJeng sli:ta. Kacerttal vonton nargl. Prabu AJL Panaea ptnangglh peksl nlLvls putlh kg kaLlh lngkang narne Calra An3gane 1an Cakra Anggtnll natur nr{'g Srl Nata bll|h kautus denlng Retne Darrkl kLuen ngaturaken nasala. lfusnya navale tlnanpl ]an nunteu tlnuplksa, Pratru AJI Panasa pltadoa bitLh pekal kalLh punlka lerss urueanipun kang gana Derrlkl. Franlla nunten narlngaken tan4ha SESUPE SOTIA LUDIRA klnen ngaturaken Ratna Daruli. Ml:lvls nafur sandika, gya panit vangsul Salg Prabu AJI Paneoa ugl enggal-2 kundur nring Kedhlrl.

: - Ing Nagar!. Kedhirl, Prabr .AJl Panaoa rme kundur nunten narlngakon kuandha peksL vtlls dhateng knng garsa Devl Sona. l.tr.ronya kaolahrulan pekoi gya kadhahar denlng kangJeng ratu. Tan dangu Sang Devl babal annlJll kalungr pJ.narLnganknkaolhRADE{ C I T RASEN A.Prabr Ajl Panaoa gya dbamh nrl.ng Baden Gondokusuuo klnen mboyongl Retna Darrkl saldng BanyunangL (ttrtaganaa). Condokusuao sandlkar gla bi4hal. &ggalrng lsldhnr Raden Goudolmswo rnre prapta rng Tirtagsda, gya nboyong Retna Dan&l nrtng Kodhlrt. Nangr"g uonten tlatah ha.nata plnangglb klayan Prab,u Dewasarana lngklury rotnta-oraya ngunduraken parangnuka RaJa lrlnnqns Kapl Sangara. Sang Baguo sagahr gya nagut pupuh prnng ]rn (spl- Sangara. Katanan snnJata arpuh, Pratu lhpt Sangara peJah, knandba afuna, badh.r da&g
CANDHAKAX

Sangara. Sang Bathara parlng ntgraha Tanan Maherakaca dhrteng Re! na Dantki. !fuenya purna 1rg uacanar Iiyvang Bayu olraa. Dene Raden Gondohrgurno lan Retna Danrkl nglaJeng!&en lanpah nrlng KEd.h{rl. Drmugl lng KedbJ.rl, Raden Gondokusuno nasrahaken Retna Danrkl dhateng Prabru AJI Panasa. lfuenya tina.npLr Sang Nata gya leJ.angen klayan 1".9 garve DB rukl lng Taraan Maherakaea. Bakda pondhongan, Srt AJI Panaoa gya nesat n1{ng Bunl AdlreJa. CANDHAKAN : - Ing A&ireJa, ResL Kanva nanpl ranubnya Prab'u dll Parnaca. Srlayg nlng renbag <ladoe pl'ang raroo. Sarg Hlku Kanva !4rlhrvqha4 SanJate Semtg, na, teuah peJah. &relrnanllg Resl Kanna, Pratrtr .\ll Panaaa nuuten uanJlng Sang gar PanuJanipun Reo!- Kanva, kadadaL slnaut naga. Naga dlpun pedr badhar He,p sall BatharL Wazusatlr pa:rln SEKAR I{IJAIA KUSIIMA dbateag Srt djl Pa.nasa. Ba,! d.a parJng nugraha, Devl lJaguvatl slrna. Sang Nata gya dbaruh Dr{hg llarya Sarnbegana klnsn nadeg lng AdlreJe. hrg ne nranatar Srl AJ I Panaoa hmdur Dring Kedldrl. Sanarga-narga ketbah tlysJcgsaklt ingk"ng nJruvun Janpl., labt salcl-ng kueaaning skar HlJaya Ku'8u.ua.
Hywang Bayu

1]ANCEB - KAION. 28 JnJ-t 1983. $tr#*ffi


ffi ffi

i$**f**#r**tr*r*ff rqqger
nn nn
HfiroEE Hf,rH

207.

nn mnnn nnEtD nD nn nn trn Em nn nt! nD nr! En IIUIE ntutuln nn

nn ilcD mnEnn lln Eut nn trD ltut t!t!l

IDIN

H"ftfr Hf,'nn" DN E N EE !I!I

$,n" HHH HH HH* nmtlEE HH mrn nh rnnEEIn

nfi -frf,f BE'* EH Bn HH HH'n Hfr"Hn n' HH,ff' f;H,, nm f;f, ffi Hf;,.H# Hfi Hfutr HH IDIU nn UUn Hfl HH. Hfirrn HH'.E HS HH Hfi HFg." AH

I.

NAG4RI K E D U I R I,(ltanenaag/Wldarba,/Da.ba).
Panasa nyang

: - Sary llata manggalLh kadadosan Baesnpunlpun negor KAW REIASA lngkalg tbkul yo1ton sglg betrng pura. hrbuhtng kayur uonten lare tanpa sangkan eanl nyvara I f,INTABING
Tanbakbaya. .E@gg
KoTAMENG BATIJ, SAruN0 KAUIKANCAN

Srl Bathara N1

patlh

ADIL

SANGKAIIE KAtIc PUTRA

HAlr.rU, TAI{ HnUH KA-

TAHA}{

ING SANUI,

MARCA WI$,tAIru K.ABUBRAH.

8panggall[ pasupenEn &rk uancl dalu, kados unl'ga pLataraning pura da{ya nargar kangge llvat barle a8eng. NnlLka satrEntn Prabu AJi Panasa kllntu lng clpta, olnengguh Hontn Jalna lngkang nbalang teluh ah& teng Sang Nata2 pranlla gya dharnrh nrlng Tunenggung l{lrabaya klncn ngupaya Jalna fngkang tourang tsta varl Bas&ng teuung urlng ka4haton f,edh't1t. Tuoenggung lllrabaya sandlka gya bldh"l nganthl puDggasa savatarrls. Sang llata AJf PS DaBe gya krrndua ngadhaton plnapag garve kakal-tb : 1. Devl Sorna (putranlpun Prab.r Jayahreurna tng Nagar:L Metah,rn).2. hdhang fuga.ndanl tngglh Retna Danrkl {ng tlrtagande (Ba"nyusrngf)rputranlpun Rosl- Kapyara. Nunten tnrJana andraniDa klayan para garya.Saba

nallb

Sang Nata

rI,

PERTAPAI{ C A R D A

I' R A-S-E T T A .-

dal8b garsare rrane Eudeng Maatrre, narnpl praptanlra beea! eaklng Gurnrirg Keludl Begevan hriiaka, qynng putra Banbang Kanlgara, hruln para Durld kakallb nana J"nggan Bablrl lan f,qnggan Drrtra:nba. lgg$g : - Sang t{flru Tejal.aku uarggallh nggenya Eentas supena avon. f'atungke eovanlpun Trrnenggung Ulrabaya apl-apl nggeguru, nunten kalantbl denlng Bgv. TeJal+lu nrlng papan kang aepl. Ihnadakan Sang t{l!il TeJalakudlpua peJahL. PeJahlpun Resi TeJala.h"rr u1lar asantn kunara btlth nedlra ngrlea} Nagara itlldarba (feanrrr). !EE!I9-9!S4!. r - Para putra sanl ngrangaang TuneDggung Wlrabaya tenah d,adoa pancakara. NqnglnB Banbang Kanlyacqr Kanigara Fa-rovangnya kesoranr EIa lunaJar.
Begauan TeJalalcu try?.g

putra

Barubang Karr{yaoa

ITI.

NAGAru

B0

aNAG

j A .dr1

ab Sonar Crarong Pe--tntk. @bgg : - song Baguo tansah kraos nboten sakeca bg nanah, ruraoa Eo-fang-2 kados rmnten slragat ason. PraEtJ.a gya pa.ult kang gana, ne{ra 6osrn nrlng Kedhlrl-. Kalllan nunten bldhal nganthl panakavan. PERANG SH(AR ; - !{cnten lng vana, Gondokusuno kabegal denarra alasan arsa nangsa, tenah dados bandayuda. Buta poJah, badb,crr Euo'rg Srdareono pa!{r'g ylalk nrlng Sang Kusuna, klnen prayitna sabab KedhLrl bedbc katanan lelaupaban ayrat. !fuanya pu::na n1-olk llprang Srdaroono sirqa.

Radcn Gondokusuno nyang gan

a Deyl, S.rttlnasatl

IV. I,lAl'iA f,RENDgA

-lJlHANA.-

nyang Dttya Dbadbngawk. Renbas : - DLtya Dhadt'""'taurk natur ten trfusah eeclanlng.kang bapa ggru ReBl TeJe1aku denlng ufusnnlpun Pratu Ajl Parnaoa. Hyvat'g Kala Iuuatl partng dhavuh, blltb lelanpqhnq pun{lrq sau rua ktnodrat labet ld.narya Jalaran Prab,r AJL Pauaaa kedah plndbab Nagcrl. Pranlla Dhadhungalruk kautilg nyutrurupakon dhateng Pratu AJL Parnaoa beb dunurglng kalepatan, Vasana Dltya Dhadhlngaeuk kadaldosan nql{h rnrJud HAIIEST LAHIiNG dalah eadaya va{ya baJubarat nallh varna dados huron van&, Dgsnuk nr{ng Kedi{ 11.

Ifisng Ka]o Yuuat"l

-9CAND.IIAKAII

nana aanl nganuk, kapapag aken denlng Ilnenggung l{lrabaya, nang{ng Sang thnenggung kadravasanrpeJah kanangsa sato galak, Prabu AJI Pa.nasa gya nglerpasa.ken, sanJata Sarotana, l{ahesa Iawung aJrlh gya lunaJar nanJlng sara KiondharahaFa.
Mahesa lannrng

- Ing Kedhirir

lan gato

Prahr Ajl Panasa ve.rlnguten, terua nhrnr


Krend.havahana.
I'

Mahega Ianmng dhqtcng

rana -

cuNul{c

KAI{I

(putra.rFun Naga Rangsarg) kakslg adhllngkang JeJodboan. Renbal: : - Naga kakn'l1h nlrong pauarta yen kang bapa guru Beol TeJalaku kapravaoa denlng utersanlpuu Srf AJt Panasal pranlla ganl datan trinah. Nunten sari na}[h dados Ja]:aa nanungsar b14hr1 nrtng Ke,rhlrl. Drnugi padhrsunanr Jalna naU-han Naga uau plnanggih klayan Kl Deue.g Srklla. Nunten pltaken bab kebar patraping Srl .AJL Paroasa, vlnangoulan yon 4yata'r dereng dnngu prrn1ft6 vonten g6sl ingkang plnarJaya ta4a doaa. Saklngbingah lng nanah dene vuer anfurk katrengan, Jalna nallh:'r Naga narlngaken beblngah rnrlng Domarog $rktl-a nrJud SELA PANCA KIIMARI, kvagane keng{,ng krqgge nJa"rFeni eesak'lt. Sarta rrinarah, KJ. Deuang sakulavarganlpun kl-nen kesah lngka:rg teblh sabab lng bavr*t nrlhr badhe nonten bencana. Kl Dena.g aanrJuk, 14 Jeng tata-tata salculalrarga plndhah pangSn'n. Done Jalna nallhan Nage truo laJu nrlng Kedhlrl. CANDHAKAil : - Ing pandbapl Kraton KedhJ.rl, Raden Gondokusuno 1an para raJa.Sadaya sani uanggalllbaken Sang Nata Sri AJI Paroasa nggonya ngoyak Marlq sa Iavung ngantos tnanJlng vana Krendhanrahonar BaoDgga dlntan pnngke d9 reng kundur. Kasam panganuQya Naga Kunte Lan Ktrntbl, tenah dadog perang rane. Kadadat Naga nanJlng bunl, tlupl Junedhrl, nbokta banJlr bandhsng ngelen Nagari Kedh{ri saleinlpun kalqF {ng toya bena. Patth Tanbakbaya ngungaekakon para garrra tryang putraning Natal hanung Raden Cltrasona lngLnng datan plnangglh labst vue kbtir lng 'oonJtr plndhe 5fuq{ut ing deua.
Naga Kunt'a nyang Naga KuntbJ.r

TAilq-EB - KAYON. 28 Jull 1983.

208.
mmnnn nnnElnm nnDnn mmnEnrl Dn ntr nn nm mD nn Dn) lrn nB mm Du nln nm nn Dn rilD mn Bu mn nD ntn mn nntrnn Dn nn nnnnn En ntn nnlllmn EnclE nE n[ nn u|rDtr nn nnllnq nu NE nn nn u[ nnn u[ Iln mn mm nn lllnnnnE EMnn En mnnnnD ND mm nE nlll[unnn n|l mm nm nm nntrEn nu nnn I!D nnn nn Dnm ntr nn nmtr nn BnE nmnnn nm lull nn nn Dn ltn lxo llul nn mn nn nm ntr |lul NE DE INM DI! NE Dtr IDIII NM nn Dnt nm nnrnDl[n nn EtI nm u mnm nmnn nn nm nfir InnDn

trDlnmm Dutu! nntnDnDn nn DI mn Inn Dn un mn rulllE B[ ntllnnnl m!0 En nln nm nn nm nn nl! un En mn

I.

NAGARI

B-

!-Jl-[_A

qL

A R,A .

Prabu Gondokusuno uya'g patlh Tanbakbaya daLah RqJe JatuaLa. .&@, : Salg Nata mangga'lihqkeu lngkang rana Sri AJI Panasa dene seprLkl. tanpa kabar, nalah Nagarl Kedhlrl Eanpun rleak denlng Naga Kunta larr Naga Kunthl, -

-I0praptanlra pekot n}lnis putlh Jaler eotrlr narna cakra Anggana larr cakra Anggtnl. Ahr plroa nrtng sang Nata Gondokusuno blllh kang rarna S?f AJt Panaga uonton lng tJana Kren4]"qvahq.a, lal badhe babad l{A}lA Pts{CrGINO. Prabru Gondo}iusuuo nrrntn natur rorlng t ang lbu Devl Sona 1an Retna Dat:ukl, bab atltrlpun nlltrls put'lh vau. Saba nunten nyuvun panlt ne$ra nusul kang raua nrlng Uana Pongglng. KaltLan gya pangkat. pg
kang rana
AJ

Pa.nasa dorong unlDgao Katungka

tlh

Tanbakbeya savaclyane nguntabakon.

II. IlAqAIiI NUSWA - RUKMI.


Prabu Branaotmgg"l's {ngglh Prsbu Kanlyasa nysng rayl lpe llarya [nn{gg ra, patlh IIarya lJtsangkatba. @!gg : - Sang Nata nedya nalee ukun,oedanLngkang rana Reei TeJalaku denlng Prabu AJl Panasa, Eupung sanangke Srl AJi Parrasa nenbe babad vana Pengglng. Gya nbldbalsken vadya nenpuh praJ:'g,nrlng t{ana Pengglng; PERITIIG G'AGAL I - lladya Nusvamlrt kapapag barlsan gqk{ng Boiarg gara, oulayanlng rembag dadoa bandayuda. ganglng uadya Nuevarulel kaeoran, gya neluk pe4JalLn goLek dalan karq; nyrngkn] putlngr nyl-npang narg1.

III.

PERTAPAN

cANDRAGEIr.

labet kang putra hdbangyangka plkantuk ya''gslt bllLb badhe AhgSrlyantL eLrara kadhretha duratrualca" eal. 11ntu. Sa.lag }Jlhr gya tedhak nrlng Hana, ptnangglb J-aro, kadalgu ngaken yen lare snk{ng KodhirJ- nanl Cltraeona. SakLng uelaolpun Sang l,lihr Sldhiuacg na, Cltraoona tlnantun kapundhut putra. CLtra,sona natur y6n putun. Gya kapug dbut putra, kasanfunan na.ui Banbong SCITRA. Slgeg.Begauan Si.dhivac"na tngkang nedheng sungkaua

IV.l.lANA KRENDHA

}IAHANA.

Wuang Kala Yuwatl nanpl- oouanipun Sl AJ I Panaea dabh Seuar Gareng lan Potnrk. Renbap : - $nrang Kata dbasuh nrl.g Srl AJi Panasa bilLb ldaheeqLavung lngkong nganuk urlng Ksdhlrl duk {ng unl puulka nenuxg adbapur Jalaran oupadoo Sa.ng Prab'tt rauuh {ng Krondhawahana, lngknng vLgatoo ne{ya kavlslk

denlng (yr^ranC Kala yen ta Kraton Kedhl.ri rnrs pundhat unure, 1an aanongke rrus kakelen lnS banJlr. Dene nlnargka llntunipun, Srt AJi Panasa kadbarmbar babad l{ana Pengglng. Sarta kaparlngan Jlnat KAIPA-TARU, kraeane yen dipur otrut datan kraos ugelak lan ngelth. ltuenya purna 1ng gatJ., AJi- Panasa gya panlt -

bldhal

sapanalcavano.

Drnugi ing nargar AJI Panasa plnangglh peksl nlinia putlh kekelt! ysku Cakra Alggala lan Cakra Angglnlr. atrr pJ.roa nrlng Sang Nata bllt-h para rqjasanl nusul mrlng Wana Pengglng. Sarta ugi atur unlnga,, Sa:rg Prabu katuran nuqdln't pusaka ttlaralipurr euargl kang eyang Raden Arjuna, nana Sa-nJata Cu:rdhananik lngkqng trapan lng ArdJ' Udaratl kslgge panunah.lng satru Jln, Sang Nata dahat rona, gya nl.ng6;ah nrlng Ardl Udaratl nyaketi papanlng pueaka Grndhaqanlk. PERANG SEKAR : - KacarLta, kang nrneksa Qladhennnn{k wuJud raaeksa

-rtlnn Radhl,nlr dlpl unlnga Srf AJl. Paraara ne{ra nnn dh,tt Cundhananik, gya elnsut tenrah dadoa perallg. Deaava ka'lih peJdr badbarllyvang Narada lan lfuvang Ta:nburun gya naringaken sa.Jata Cundhananlk. Drpl Cundhananlk tlnanpl astal kadadak nljtl dalana nulub, ngobar peksl nllvls Cakra Anggarua lan Cakra Anggtnl katenaban psJah. Peksi k"kal.J-b badhar dadog llyrang Cakranggana lan Cakralgglni gya sima klayanrifirang Natada tuuln truang Tanturrr. Srt AJI Pauaea gya nandhap saklng Ardl Udaratl, plnangglh klayan Raden Gondokugurao 1an para raJa, nunten sasatengan bldhal urlng Uana Pengglng. funugl Pengglng, para va'{ya strlt babad sana. CANDHAKAN : Telenging Wana Pengging, para dubrlkga Dltya SakrJ-yap royang arlyakat Salcrlni daleh vadya jlu DLtya Anlgora, DLtya Anlrangrong. @!gg 1.lgalr{ng uala d.e.alng va{ya bal'n{pun AJI Panasa. Nunten oa.ul nggora gg kakallh na.a Dltya
Radhana

dba para vadya kang eanl" babad. Prah,r AJi Panaea gya qylpata-ken Idsah Pranaua sand ngasta Grndhrne4[k nurub nlJll dahana, ngobar para lolenbut sarl peJah. Alor'ng yakal Sakrlnl. {ng ka4 lundar uadul dbatong boJonlpun yoku Dltya Harkanaya.

: - Ditya l{erkanaya arga nondhong putrl mlonga:r Enallurg Srlyantl, kasaru praptanlrr kang galva yaksl Sa^krlnl nSaJak ng'ugsi- labct yana kabesnl denlng Sri AJt Panasa. Derong ngantoe lunaJar, katungka uballnB latu vul nu:rgkep Jf! Herka.uaya lau yakeJ. SalcrlnJ- peJah kobong. Deno Devl Srlyantl tlaulungan denlng Prabu AJI Pa.uaoe, nunten kapundh,rt putra,
CANDHAKAN

plnarlngan nsnl &rdhang Ia.ra Tenon. finggs]{ng oarLta, l{ana Pengglng vus binaba^a. 1an mg gatra praJe, elnobat NACARI PA{GGING WITARADIA. I(aea:ru panenpuhqya Prabu Branestrngkara sava{ra, kapapagaken donlng Srl AJI Panasa lngkang nuJa barat gedhe, tenah Prg bu Branastungkara sabalatro kanprung.-

TANCEB - KAYON. 28 Jult L983.

209

o$oo$ooloo$oo$oo$oo$oo$oo$oo$oo$oo$oo$oo$oagao$oo$o

ED DN nDnp nDnn nnnEu nI !lt! Dn nn E n nB nD Bu lil! nn nn ultr EE Dn lrlA nn nn Dn nm ma Dm n rD ltn nE ntr Dru mn nE Eo nq trl! nn nn I[mrnhDn mtnEluln Druuu! En En nE Em tr n nll Dnlutml Elr! tutn Dn NN DN trN &NE NN DN DI! IIID EN DD IIII ND INED EE NN ED tDIl Dlr lill Dn ED ll|r DInn !u0 n[ runtrBn lIE IDU DIIII !}ID ITIDITT 'I)ln II|BI npnal nnnn nEEI[trI nlEal! ru rn nIIl EIE rBE ETN NE NNEIq N4t[E IINBINE EN
ID.EI

DID

Btrnrul

I. N4g4&[_! [N.GC I
Srl AJt
Parnasa nysng

rrrTABApyA.-

patlb Tarnbakbaya. .&S!gg 3 - Sang Nata clabat pribatog labet taneah anget nrlng knng putra Radon Cltraeona lrkapg elrna na{ ka KedhlrL kelen, sopriki Sang Bagua doreng kLnantcn peJah utanl geoangipun. Saba nallh, S1 AJl Panasa dbavub ni'ln8 patlb Tarnbakbaya klnen yaea Kadbaton tng Uana harauatl, .laangka Jangkeplng kraton Penggrng Hltera{ya.
KatunEka sQ!1qn{6p6 nenihlf'u aalr:lac h^-+---^--r-----'

-]..2sun d.baup k'lrya"n putrl Nebei PenggtnSr tngltqng nana Derrt Rara Tenon. Sang Prg bu IJ1 Pamasa par{ng vangsular, kapareng aanpl prnglaraarlpur Jaka Pupon, nanCiDS dbanth kln6a nJujugaken Lng Kepatl-hnn kenarpn. Sang l{llrr nahrr sandlka gya pa.u1t vangeul. Nuntern Xl Patih Tanbaktaya kadbanrhan blrlhr.l babad l{ana D,laraveti. Sandlka gya parngkat nga.nthl punggan a.-

II.
RaJa

JRONING

CUNUNG - SEMERU.

Dltya Prabu Ka1+ Pravata nya'g ga:ma Dsvi Panratl, dalah ka.g putra Raden Paraau. Renbac : - Salg Nata Yaksa tlnanglsan denlng k"ng putra lg den Paraeu, r{ruHun dbalp klayan putrl Penggrng Der.l Ram Tenon. Prabu PrauatagyautusanCAI{DAIIUA B A HE D f,I kinonnyldra Rara Tenon tng KratonPengg{.g. Ganda:sra Band1ka, gys bldhsl. Dene petlh Kalq Drastha nbld}r't.k6nya{ya raeeksa nJanparrgl lepast'g gardanra. PERANG C4iAL 3 - l'ladya taeekea Bg klug Nagarl Prasapta kaFapag barLean Pengglngr sulayaJrlng renbag da&g bsnQe yuda. Narrglrrg bala buta galrJ. kasoranl gya lrtrnqlar nanJlng vana.
r

III.

HANA

TIKBRASABA.-

Putre Narondra sak{rag Nagar{, Sonapura, kakaclh Raden Uqbulsar{ uyslg Sonar Garong Petrrrk. Renbaq : - Uutulaarl lelsBa brate labet taneah dlpun ag ngtt denlng kang rana, Jalrran rnggen{purr ronen ngtkls ratrl (totkl rnrngon) Drmadakan Unbr"rlsarl- nrlreng suantn bayl nangls kekoJer, gya plnunrgaa. Jebul sonten Gandanra nena Karah.r nenbo ngenben kang putra lngka.trg takel.b Jg lnng bayl Jaler na.na Gandarna Marcun, kekoJor nanglo Jala,ran kBtlLq3 peJah denlng blyungtpun.'Dahat uolag Sarrg Unhr1earl gya nggentoet ngeubarl bayl MsX cun, dlpun 1e1a-1e1a, diputt rongug-rengengaken teuah jabary bayl strep anggenlpun na.nglsl nalah nuntan puruu tllen kepatl. Ingk"t'g uakaton sau Gandarva liarabr kn'lnnglung blngah, I'n ugahna.kon panuvun dbatong Radon UnbulearL, earyi. praJanji ne{ye dados zuultranlpun {ngkElrg olnomb-vadl.. KacarLta, la.upablpun Gandarna Bahedh{ utusan aakl-ng Prasapta, nggsnyanyldra Desl R&ra.Tenon, ktl.trr nyldra Deul Sidhasatl putrrn{pun Begavan KaJa $rvldhn puJangga lng Pengg{ng. Dlnugl sang{nggl]{ng lJara Tlkbrasara, Derrl I dbauatl nJerJ.t, tenah Raden Unbtrl.earl nlrong nuntn nututi.-EEBJNS-flSKAB : Unbulsarl nlabrung Gandarya Babedh{ r dadoa pancakara, Nangr.g Unbulsarl kaeoX a:r. Nunten Gandanra Karqh lngkr-g nd eng napag yudar earyl na.tak .AJ'I GINITNG tenahan Gandarya Bahedh{ nglurrpmk tanpa daya ptndha kabarrda, laleng te1uk. SaleJengipun Devl Sldhauati kabekta denlng Unbulsarl, Oanda:sra Karalnr, Gandarya Bahedhl r an panakaran sorran nrlng Reel KaIa S.rvldha. ltuonya ketur ngarsadng Reel Kala Srvldhal Devi Sldhavatt katorrpl. Gag darsa Laretu.r ngaturaken le.Lanpahrn{Fun Desl Sldhavatl nring eang lpe Kala Qg rrldbs, Ing nr{kl Resl K&ls Stwldha parlng ganJaraJr dbatong Raden UnbnrloarllvuJud pusaka SESIPE MAI{IK SAI{TANU, lDgkang ksaear,e 3 III{ DIPUU AGEM, MANGKATAKSIH SAIII SADALU, SAGED UNINGA SADAIA IALAI{PAEAN INGK.AIG DIJI'IADS. Sarta @ g1 lr.ala. Susldha parlng dhauuh, btlih Gandarva F.arahr punlka kalerep e!{h'llrun

].3kalg ganta Retns. Horauatlr sanl-sa.nl putranlpun Gandarsa Urabaspatl BakJ.ng Deul Panuntn. lfusnya purna vacana, Resl Kn'la $nrlclba rya nganthl para ktdr"ng lan para putra, sonan nrLng Penggrlg saperlu ne{ra ngatura.ken sad$ta lelanpahare vau.

IV.

NAGT.RT P E N C G

}IITARADIA.-

Pratu Sri AJi Parnasa nanpt s6srnlpur lrnng bapa pujangga Rosl EaJa fuq! dha, Gandarva Karahr, Gan<larua Bahed.hl, Raden Unbu}aerL, Devl Sidbavatl, hruln panakavan. @bgg : - ResL Kala $rvidha ngabrra.ken aadaya l6lsq'ahan bab

Ing sakavlt Srl AJI Panaoa nboten pLtadoa aturlpun ReeL Srrridhae Danglns dupl Raden UnbrLsad: ngat{ngalakon pusaka Seaupe Manlk Santanu, lDgknng renot ganbar sadaya lela:npahan ingkang senpun kapengker, Sang Nata 1aJeng pttados. Nunten Devi SlahawatL kadbaupaken pl-kantuk Raden Unbulsarl. Dg, ne Gandarva Bahsdhl kadhalruban yq4gsul nrl-ng Nagarl Prasapta. .qand{.ka nunteu
mundur.

larnpah{Fun Gandarsa Bahsdbl lngkqng kautug deulng Prabu Kala Prasata noSle nyidra Devl Rara Ternon, runglng scged kegagalrken don{ng Raden lhbnrlearl.

Katungka prapta:rLra penganten kakung saklng Per.tapan Caredregenll yugnya nJuJug lng Kepatlhan, Kl Patlh Tarobakbaya datan p&ngl{ng bj.ffii Jnka p1pon punika kang gustl put:'a Nata SrI AJl Panaaar kakaslh Re,den Cllrasona tng

ga.g lea1 Janan kelenlpun praJa Kedhl.rl. Nunten katur nring Sang Nata, AJ{ Pg nasa. KacarLta, d.tpl Jaka Pupon kadhaupaken klayaa Derrt Rara Tenon, kalgJeng ratr: Devl Sona ngranglorrl penganten kalsung jalaran nboten pang'l{ng btIlh pu.l ka lngkang putra Raden C:ltraeona lngtcattU tcal. Jauan banJlr Kedhlrl. Done Begasan Sldhluacana

ugl raJeng ngrengtrol

na datan p'nglJ.ng Lanun cLdra duratoaka fuk fng unJ.. PramlLa nunton 'sa.ul Jarrn-Jlnarvan 1ng antarrls! pun Prabu AJI- Panasa lq. Bsel Sidhivacena, arggen{pun sael uupu putra putri kalcalih vau. (Raden Citrasoua Jarnan banJlr Kedhlrll kabandhang teblh, nwrten tlnulungan denlng Bgv. Sldh{vac&n&. Deno Deni Srlyantl anaklpun Sld,blvasaD^aslnsa kacldra donlng Jln Herkanaya, nunten r:tnebat denJ,ng Sf AJi Panaea).Satenah pafa sepuh eaul suka oyukur deae saged plnangglh klayan putralngkqr'g lJue datgu den upaya.-

putrl D6rrt Rars Tenoa, kang punllor lngkang putra Devi. Sriyantl, tngkang olrna kg
pengenten

V.

NAGABI

P R A S A P T A ;(Arnung Senenr).-

Prabu Kn'la Prasata nLreng kabqr b{'l{b utuoanlpua yelu Gandanra Baherlhi roboten saged nyidra Deul Rara tenon {ng Pengg{n8, naLah oanangke aoelngldaning vdra Ksndhqka. Pranlla Sang Yakocndra gya utusan rah.ulng banappatL aarna Dltya Kela Bralnrtlu, k3.nen nyidra Rara Temon. Bralnrthr natrr aandlka, gya eg, sat alanpah leIlnuna:r, rduJug rng petanalan Pengging, nallh tlados u.aga. IISSEI*I*' Begawan Kala $rvidha unlnge dtnatneLa naqJtlg tanaar gya natpr dlg

teng Srl AJI Panasa, bllLh lng tanan $ontn nallng aguur uqllh tlqga nedya nyldra Devl Rara Tenon. Sang l,Eku nJruHrn palllah nedya Dgla'uan. Kn'l{Jnn nunteu bldbal nganthl Gqadarsa Karabr, Reel KaLa $rlri,lha gya nalth dados De1.rl Rara Tenonr nenJing t'lnga Elrar! Janas. C.mnagah Htye Breluthr gya nyaut Rara

-upalou kabekta va:rgsu1 nrlng Nagarl Praaapta. Ergga}l-ng carltar Dltya Bralorthr mrs ngaturaken Rara Teoon paLou dhateng Prqbu Kala Prasata. Drpl kg pondbong denlng Raden Parasu, Rana Tornon lsdhar dados Bogavan Kala.iSrvl.dha.Tenah dados porpng rane. llasana Raden Paragu peJeh. Prabu Pravats, surt-ng, gya na11h varna dadoe genl" upao, nbeenl Reai Kale SlvldhE katenahan peJab.Pratu Kala Praseta eesunbarr ngunbar suara btLlh lngka.ug Bagod DED=dhfngl kadLgdayanlpuu nanung SanJata Cundhananlk. Gandanra farahr nlreng zug baroya Sang Nata Pravata, gye cengkelak vargsul, natrrr torlng Srl AJI Pa.neea. Nunten Pratm {Jl Parnasa plyanbak lngkang ngedall paprangan srr:$ri ugasta SanJata Cundharnrrrr{k tonah nurub niJll lotrr nrakqr nobor Prabu Ka'la Prauata da{ya peJah, Sleantng uadlra raseksa kaseblak naruta d6n{ng 8a$on Unbuloarl, tenah Ba[ya lcatlpmng.
Tenon

@.-

n JuIt

1983.

2lo.

r0nDI[ nnnlln E! nI nrunDn Ml'D DE NM NE NIN NN EE IIIN UD mn uro nn nn nD rntr E! DtrulllEtl tDrDr[!0n Enlrtrnn Dr[trEtr lun nn nnn EIIDIII DM IUN UN llll nIO DN ND nnnE nn nn l6rn nn nn EE D[ nm nlnn nn I0B t!,nEEIt ntr trn no

lnnnm nn lllltnmtu! ErInnE IlMln nnEr! Ennnn rn nlllm t|nn l|tF nm Dtr DE nn Do DE En no nn lllri nn En iln nE DrD Dll lln mn nn ur[ En Dn EEEt!!l! t!t! [u! Ennmnr mnEtrllnn unnEnn nEmn nn DEIII mn nn nn onQruun ntl lnm rnE mn Dm nm unm Dlr nu tln lnn mt! mm nnDn mn mn nE !uu! !$! lltr El[ nD EIn Dn nE trn nnntrp En nn nmmn E[Unn nn nn En IIE nn Ell nll nln

I.
Srl Ajt

NAGAru P E N O G I N G

IfITARAI'TA^-

Panasa myang Raden Unbulsad- (zutrantpun Prebu Deve Katong 1',g

Souapura), dalah patlh Tanbakbaya. -&,8!gg r - Raclen UEbulsad. natlrr nr{qg Sang Nata AJI Pamasa bitth karrg robalyu Derd Sontllrangoari tngkang ca-l.nn krJatu krarna donlng putra Pengglng Radon Cltrasena, uekdal punllca elrya eaklng karihaton Soroapura. Prab,r AJI Pa.nasa gya utuaan nrlng Raden Gondolq'guno klnen ngupaya olrnanlpg calon penganten ostrl uau. Sang Bagus rnatur een$ikar gye panlt bldbal. Dens Petlh Tanbakbaya lan Gandanra Xarahr ka4hormhan pacak baris bavlt vonten parangrouka sek{ng Nagarl Praoapta ba'lantpun Prahr Derl Paluatl kang nedya nalea ulun patlnlng ga.rsa ovargl Prabu KaLa Prasata. SandJka nuuten bebLdha'lan. Kacarlta, lnglrong uonten 1ng paeeban njaul :
i

l-. Prabu Devasfrugkara {.9 Punranegara. 2. Prahr Sueladara lrtg Inbalagara. 3. Prabu Senar"Ja L19 Uaatlpura.

6. Prab,u Mandraldlana ing


Handrapura.

7.

{, j.

Pratu

Sa.ubegana

lrtg AcllraJar

8. 9.

RaJa &rnaba

lng lesanpura.

pllr&o RaJa

RaJa fudarsa Lag BanJarr.Jungut. \Ja Iasnana 1ng Ca:rcrhr-

vatl.

tttlpala {ng Panca-

_151O. RaJa Satnata lng l.lLayapura.

1L. na.Ja Sadhaka lng Hadyapura. 12. RaJa Partaka lng Medhongpura. 13. Prabu Jatnnka ing Ngavu-arm. 14. Prabu Jayandara lng TungguL Malqya. 15. RaJa lndradl lng Puraneya.

16. Prabu Praneethlra 1ng U::unako. 1?. Prabr,r Deva Sera4a Lng &araaka. 18. Pratru lJldyavama lng \EJuDgPUra.

19. RaJa Partaklrgutra {.9 Batsretrs 20. RsJa Slldra {ng Kurlpan.

Patlh Tanbakbaya nyang Gandarua Kalurnr f-ugksng nandhege.l pa{a rq|a 20 vau gya ngerlgalon va{ya napagaken parargnrrka srL{Dg Nagart Praeapta.-

II.

NAGART

PRASAPTA.

(Arnung Soneru).-

Raja yakst Prabu Denl PanatJ- nyo.g para gandarua : Gauda,trua Urohqspatl, Gandana Bahedhi, Gandarsa Dltya Brakuth,t, dqlnh patlb Drltadrastha, Ian Dltya Dlnyapaloa. 3g!gg : - Sang Ratu Derl Panratl tan trlnah sedan'lng kang raka (gana) ssargl Prabu Kala Pravata de.{49 Srl Nl Panaga lng Penqg{ng. Pranlla g:ya parentah dhnteng kl patlh uyang para gandanra klnen nJpuu prsng

nrlng Pengglng. SandLka, gya salll bebidhalan


lJadya gaadarva Praoapta kapapag

savad;ra

lelenbut.

PERANG CAGALI

barlsan pare raJa saldng Peagglngr teuah dadoe bandayuda. Nalg:l,ng pala gandarua klsor'nr gya aaui luaqjar nanJ{ng ragalan sanavasa. Prahl Devt larsatl nunton nesat ngupeya srayan.

III.

HANA

KANDEAILA.Petmk.

Raden Gondokueulo nys,ng Senar Gareng

no nundhl dhamh{ng Nata Penggi:cg klaen ngupalra Kadeclalc ulreng svanten paveoir:l nalgls, gye plnunrgan. Jebul ttevl Sendhqrgqg ri kabekta Gandarua Bel{k11, nunten karebat ternah da&e PERAL{G SEKIR. De11l Sendhangsarl- saged karebat, gandarva Ball-lca kasoran 1rudar gya lurnaJar. Raden Gondokueuro gya ngalthl }lvl Sendhargsarl uodye kaeovanaken mr{.g Srt Ajl Pg,
roasa

- Dyan Gondokr,rsg purl str:nardng Ssndhengsarl.

Re$bae s

1.9 Pengglng l,lltara{;a.

CANDHAKAI

: - PlaJeuglpun Gandanra Ballka p{.angglh klayan Prabu Desl Par-yatl 1an patlh DLtTa Drnyapaksa. Dewl Paruatl auton nlnta sraya rrhqtlg

gandarua Balik'a klnrgn nalgsah prang ngundura\on para raJa s{t lng PengBin. Garrdarwa BallFs sagehr nunten nraJang bari.sentrg rqJa-raJa Pengglngr taneh dadps plnng ralle. Ga.udanra Ballka nuJa barat, nenpuh para raJa teneha' oanl kanpnrng' Llasala' Sandana !s] lkn anggarva Prabu Derl

Parvatl r gya pouclhongan.

IV.

NAGART P E N C G

TIITARADIYA.

praptnn{ra calon besaJr nenglh Narondra {ug Sonapure Pratnr Dewa Katong, tuwlu bebantil aaklrrg l{yvang Kala {'g l{ana l(rendhasaba.na, Ditya Svllapa lan Ditya MarsaJrj.. Ronbas : - Bab slrnantng calon pelgag ten putri Devl Sendhangsarl. f'atungfua, Bosrn{Fun Radon Crondo}usuno ngaturaken Deul Sendhqngsarls eerri natur blllh lng vau Sang Doui kacldra deni:rg gandsl wa Baljkar sanangke sanpun kaeoran yuda. Sang Nata knkal'lh dahat 1s16 {ng

Srl Nl

Panasa nanpl

-16pqnggallh. Nuntea Dosl SldhangaarL kadhaupaken klalan Radeu Cltraacnr. Kaea:iu panenpuhnya ua{ya gandann utrrranlpun Pra}u Derrl Panrati 3ak{ag Praaapta, p{ng pagaten denlng para uad3ra cXrbriksa bebaotr Bsk{ng [rend-bavabala ( Utya Mtapa 1qn DLtya Xaryant) tooah dadog preng ranc. tlekasan para galdanra karoran, Barl kapllalt, nunten katur nrlng Srl Nata AJI Panaaa. Denl"ng H. Atl Panasa, pate gandarua uau sadaya kl.nen ngatrrakon Er{ng Suang Kala {-g ttaria trrenalaug
baDa.

W. 2

aguobrs

1983.

2ll .
H$ HHT.H$ HH $H HH HN HH Hft HB HX frH Hf, TH HE nwuBpr ilnnDnD trn'BtrE E![ nn nE Eq ',, p[ ----nn mn nn Fh Dh llh rru Dfi"r# nnt D[ ntrEElt ErF u4Euts4 Fa E!! Eq[mI0 !n pq ffi nE nE Hfr HH Fn nn HS f,H'"$E Hf,nH* 'H"'AE
NEEE DN UE NN lEEl[NE NE EE EIEEN

''

DlIllN DEIII!

EEET

nINNll!n! E!
lqIT

tsE

u!

UE

Bn Bl! EII

tn

ES
NE

ffi

I.
Srl

NAGABI

PENCGING

UIIYARADIA.

Ba,tbara AJi Panasc Eyalg patth Tanbckbaya. .Eeglgg : - Sang Nata rnenter pllrantuk teluLan pa:ra gandarra snk{ng Nagad. Prasapta (Ornung Sanenr) bal"ntpun Pratnr Dcvi Parnatl., {ngkang oanangke kapaor.eha-ken nrJng Svarrg Kals-

1ng llnna

Krendbavahana.

Kaeanr sovanlpua brahnana 6rklng Pertapan Eeebangl, RosL illme-l{acqna Eysng putra hadhang Na:rr. Sang Ulku nyuuun blyantr, gebab kabuJung-buJung derrrng R4Je aaklng Nagarl Slndrra trah Jayadrata JeJuluk Prabu XeabrrJJa rnggltF Si-ndurapatir {pgkang nedya ngatrrunrlren Devl ilanrr nangka Sang Dca,f datatr Purua.

Ing uriku Shng trliku nagrabaken kang putre hdbn-g Nam .lhateng Sbl {Jl Pa^nasa. Sang Nata nanpl Sang Doulr nunten kagana. Dene Patlh Tanbakbaya lsJcng kadhayuhen pacak barLs napagaken ua{ra sak{ng Slndura. Kl Patlh nehrr saad{kr, gy1pault bebldhalan ngantbl para raJa Eyang para harya.r

'

II.

NAGARI S I N D U 4 A

.-

(Tanah Slndu).

Pratu KeoturaJa rngglh Slndrrapatd Dyang puJangga Rerl UasubLpte, pat1b Jayanarkatas Ilarya Srd#adrata, hunonggung Ja;rasudlra. Eg.bgg r - Sang Nata ncdya nututl plaJengtpun Devl Nanr nring Pengglug. Gya parentah dhateng patlh Jqyanarkata klnen ngorlgaken vadya nenpuh pratog nrlng Pengging lditcradya.Sandlka, gya

bldhal.

Done Prabu Slndurapat!. nasanggrah

lng Glagah Tlnunu.

lladya sakJ.ng s{ndulg kapapag barisa.n Pengg{ng, dadya pr&ng caupuh. Wskasan vadya Slndura kasoran, gya nundur mrt-ug Paaanggrahan Gl4 gah Tltrunu.
PERANG GAGAT

:-

rrr.

l[Aq4&[

B0JAUA_G_ARl[.a Desl $rtlhauatl dalah Senar Gareng


Pe-

Raden Goudokueuuo Byang garr

-L7rana Sri AJI Paraca ing Penggrng garua yoku hdhang Nanr, kagunga:r nanglng nbekta nengaah RaJa Slndura.enggal. Pranlla Raden Gondolusuno panlt nr{n8 kang garva, ne{ra oabyaatu nrlng Pongging. Icq,'!l'lrn Dulya. bldh&l Baparukanan. EEBN_.SEAB r - l{oBtn tongab vanarlanpahlra Sang Kuouna kabegal va{ra rasekea selr{ng Slndrra, tenah dadog pancakara. Tenahan uadya denasa kaooran, sall peJah sadaya.

tnrk. Sgbgg : -

Sang Bague raraooan bab lrarg

IV. IAGARI ll A N T I P U R A (Pancanatt). Prabu Tltlpala Dyalg garya Dewl Satva-uatl rral qh Patlb Setyabava. Rqg lSg : - Sang Nata ne{ya sosarr rr{'!g Fengglng, Iabet ntrsng panarta yen Srl AJ1 Pauasa nentaa krana enggaf nanglng kaserang uungenrh. l,lasana earlublt klryaa garya, Prabr Tltlpala tdbak Erlrg Pengglng. Kacarlta, durugi tapel satss Pengglng, Prabu ttttpaLa ptnargglh kJ-ayan Prahr Slndurapetl. Devl Satsa-uatl dtpun Jaluk denlng Slndurepatl. TlttpaIa tan suka, tenah dadya bandayuda. Kad-bavalran aar\iata ASTRA PI,i{UNCKAS, (ttlgl nnlpun Jayadrata), Prabu Tltlpala peJah. Derl Satsa-vati lunaJar nr'!.ng Pongglug, dipun buru denlng Prabu Slndurapatl.

v. !49!Rr
Srl

PENGGING
putra

UITARAI'TA.Rgdeu Croudokuguuo

daleh panakavan, saoarongan kfayan eovanlpun Deul Satrra-vatL, ngahraken sedanipun .t.g karrg raka Prabu Tltlpalal <lenlng Slndrrapatl. Sang Hata drhrt nurl.gr gye te-dhak nrlng paprangan napagnkeu Prabu Slndurapatl. Kadhavahan sanJata Actra Panungkasl Prehr AJl Pa.nasa nboten pasah. Oentos Sri {Jl Pauasa nglopaaaken sanJata Sarotena, Prabu Sinciurepatl peJah. Sles.lng va{ya Slndura kaguoah denl-ngRaden Crondokueuno rrysng

AJ1 Parqase nanpl aouanlpun kang

patth

Tanbakbaya.

TANCEB - KATON. 2 agustue 1983.

212.
D

u8t888U88Ul88UB888U8UUU8U8UUBU88ttttrtBU

nnElln nn ntr DI! h! r!rulEm

IIIDtr llotrB nn nrnltr

D|!nn nED&n l! lll DEm!r!t! rnn nl |llll Il|! Dn DI EIIE ntr DN NN NN NE EE EIIIIDEE EII nuDr!trn nErulr nn nn nInD nllIrllt IIl[ EN NB &D IlO D[ DI En nn EU nB nE E! ltts l[I ![o Bn EE tDnnDD Dn DD IqIl trtrlirnnn

DE
rlD

tsll t! nnnE En &nnnEEnnn md trE DNN NN NUEN ND

TlE IIlIlIlDE lIE

r! ul lll!0 I0D DEr DII lltr DF Dn nn Dn nnl lrll trn nn D[n ntr Dn f,f,rrr ffi"rn H$ ilH Hf, HHn 'S"HE 'H'"B"S"!H" *H $ts ilff 'ffH

Nn!IN TN t![E EI ET EEEI! IlD DI IIELI nlEI EIEE nn tDm u! rutrn no Etrlll[ Innn nu unuEnnEnE! nEunnImEE! EE u! mnnnnD n! IDNN'NUN D[Tq Ntr nnnE DN DNEDDD ru DI! NN T N DD DNNUbD

Dn

nfi

HH

I. ful

NAGART

PENCGII{G

gITAR^IXA^

AJf Panasa lnggfb Srl Kuauna Hlcttra tngglh Prabu AlL Drasa lngglh Sri Klovara, nyalg patlh Tanbakbaya. .Eg.bgg r - Sang Nat nrnggallh bab 1. Slrnadng kang putra sekar kedhaton Denl Oltrasati. 2. Sedan{ng kgrg rauanarasopuh lng Ttrtaganda Rosi Kapyara. Pranila gya ntnball Gantlen a Kara}u, hrvln [ang rayl lpc Naga Danka. Gandarua Karahr kadhawban Dgupaya etnanlng-

18lrang

putra Devl Cltrauatlr dcna $aga Danka tJ.uou rupalra krng nyodanl Ta;1r Rctl rrpya:ra. Sdql trahrr surdlka gya parlt !!dha'l. K1 Patlh Taubakbaya nyang-

Psra punggssa aa.nya nguntab$kcn.

rr.
Song

ll.Lq4El

EIHA-HI}.{ANTAK.{. -

-l{ata nanggallh Bdanl.trf lang putra RaJa lng Praeapta Prabir Kala Pracata dnlng Sr1 AJt Panaga tng Pengglng. Kasaru covanlpun tang putra Prabu Devl Pqg vatJ., n;rurarn btyantar nrfua oedsJllpun l.ang raLa Prabu Kale Prasata, trryh ngtobat vangsul Ganda::na lr]{l.g gqLitg Sf AJf Panaaa Pengglng. f,aag rana Prabu {g la Martlkl aagah, uuntn dhavuh dhateng patth Eonrpakra lc{.eu neupuh prrng d\g teng Pengglng, $andlka laJeng ubldbalaken va{ra raaoksa. PER.A}IG GAOll, t - l{a(ya raseka& saklng lilna-hLnantala kapapag barlcan Penggt'gr Bulayrn{ng rcnbagt dados bandayuda. N"nglug bala buta Earal kaaorslrr Bya nundur tsqj{qg rrala. III.
UANA

RaJa Dltya Prabu Eala ]tartltJ. ny"'g gu'leng-gulang buta baJalg Dltye Dnaparastbar patlh Honrpaksar KaltraLata, $rbadbara, Hltyakardh.. &glgg 3

SIGRAXOCA.-

nsja putra Matahrn, at&aJening Pratu Jayahrcrunar kadattg lpe klayan Sr1 AJI Panasa, (arlnlpun Devl Sona), kakaoih MDEN UEL|KUSI}IA uysJog Sener Gg reng Petnrk. Renba.s I - llela,lrusuna nggryuh kcpengLn lcapua,rh't nantu d6nbg {ng karg rqka Narsndra Pengglngr pra.ulIa ne(ya Dgupsya slr.rlradng Devl Cltrayatl. Kaeelru praptanJ.ra Gand.anra Karahr, netur nrlrg Sang tJol"tueuna b111bplyanbFk{pun kauhre ngupaya olrnanlng Desl Cltrasatl. Pra[Lla Karrhr lan He],ah,rsuEa gya Baeka-kaptl ne{ya ngupaya slrnaalng Sang Derl. Kadadak nlrong ssanttr tanglsing varc{ra, t.n dangu Dssr. CltrauatJ- \g tlngal lunaJar kabuJulg denlng selunan qaqa GurLtua. Raden l{el.akuauta gya truandang napagaken sclulaa CurLtnar tcuah dadya PEMXG SE$R. Nanglng Radon UeIakuauna eonu karopotcn labot nebgrahlpun tan oaged poJah. Ganda.nra Karah-r gya tlnandang parrd natak AJI Gtnungl katrnrknken geluuan Gurltna tenah luupuh kadya kabaada, nunton nafur tobat. lfuenya tluk, Gurttaa gya kabekta e)uan Er'tng Pengg{'g, d"lah DenI Cltranati ugl ka}anthl.

IV.

ReJanlng baya Prabu BaJul Serqgara Dlnng patlh BaJul SengaJa. Ronba.s I Sang Nata nentaa nraJaya ResJ. Kapyara lng tlrtaganda l.abet duk ing unl palgla-

natlra urlng kang putra Desl Danrkl thulak. Kacaritar rslaosaF{pun Prabu BaJul Seugarc nRkaten tsu kaplreng d6'llFg Naga Damka sakrug rlhaearlng bantala. Pranlle gya Junedbrr tng ngaraaniDg BaJul Sengara, ]rn ngaken yo.r anak Kapyara ne(ya nalca ukun Berlnn{ng rarna, tenaha,a dados pancakara. BaJul Sengara rlDogoh pusalanlpun bgkang ronten ing tA tuk nana RETNADIT pranlJ.a kaeoran nunten krpJ.hrt, kabekta aouarr nrLng Penggr.g
V. NAGART P E N C C I N G
YITARAIITA.

19-

V..
Sr1 AJl Penaaa aarpl. sova:rlpun krng rali lpc Raden ilelakuguna (arfnfpun Devl Sona lng Hatahrn) nyrng Gandanra Krrahr, ngaturaken kang putra Derrl Gltranatl, hrsln ugl Dyovenakon gelxnan Gurltaa fDgkang duk vau nyldra Cltravg t|. Ksda,lnlr eontn Sets1,natur nrlng Sang Nata bllth Badhah pueaka Alr{f, 1anClnC karebat donlng Gurltaa. Pra$114 aL{k nunten kapundhrt den{ng $rl AJI Panasar dene Gurltna laJeng klhrnJara. Katungka sovanlpun Naga h'ntka ngaturakon beban,ra. RaJa BaJUI Serlgara lngknng tetel-a nrql aya kang rana Ronl Kapyara. Sang Nata nunten dhamh nrbg patih Taubakbaya klnen noJahl BaJul Songara. Nanglng BeJuL Sengara uatlr ngrerepa nJrurmn gegang, BaJflrL gadhah kaeagahan nedya tsluk ngantoe nu-tununra, og ha sagah nrneksa Mabssa nDailr r.g Krendlrarahe.a gatlnn-tlnrnlpun. Srl AJl Panasa nrlrtu parlng prngapuntgn, sarta ngl5.lqnl BaJul Sengara uengflrl mrlng Pag pnng BanlruvaDgi. Kasatxr panenpuhLng nungeub vadya ragekea grk'l.g fflaa-hlnantsta. Srl AJ I Panaaa nunten dbarnrb rorlng vaclya clmblkea Xlendbarahr-a : 1. Dltya SnI'l ef a 2. Dltya Hslsnnl. 3" Ditya Dnryinds. 4. Dltya Barat DhEla, kinen napaga]cn parnngruka. Sadaye natur sarrdlka, gya ngedall- paprangan, oanpuh yuda klayan rg eekse Hlna-hftoantaka. Patlb Eentpakce, Dltya KaltraLatc, Lrbadbara, lan Hltyaksrdha sanl ka'eorau. Pratr.r l[ale Hartlkl. dabat unrrLng laJcug nganukr nanglns kA papagaken den{ng Srf AJl Pa$asa ptyanbak lngkang ngaota salJafa Qll4harnnn{k, rourrrb ntJtl dahe.a ngobar Prabu KaJ.a Martlki toneh peJah gooong. Devl Paryatllan Dltya Drlparaotha natu:r tobat, nunten toluk. seng Nata AJL Paroaaa na.apl, sangtng pusekanlpun Prabu Devl Pgrvatl lngkang nara MASIK XINANTAS.A,T, lngkrng , knagane lanun glnelar HarI]8. prdar kapuadtqrt. Pusaka kaaturaken denfurg Parwetl dhateng Sang Prabu AJI Panena. Nunten DesL Paruatl kadadosaken patl.h lng lJanaKrendhasaba:ca, ouvl-ta Svang; Ka.la. Sang Nata gye lundur nrlng purar nnl{ka sarlantn para garsB ; 1. De$i Sona (lng Hatalnr.) r 2. De,ul $rgandanr hgglh Retna Darukl lng Tlrtagarda, 3. Derrl Nanr lngglb Retna Bengl rng Pertapan llerba4gl atuaJa Resl Nlrnavacana, aadaya sarni n1ruvun' a::gea1-angsal unggultng pr4ng. SrJ. AJI Panasa nunten dharnth nt{ng Gendanra Kare,}ur klnen nglebetakenpera Jl:o perl pr4rangan, kadlarnrhana nbekta ea.Dukawla lngkang adl. aengr Danglng kinon nantba-nantba. Deuo Dltya Dvl-peraotba ftsdhasqhoe rlyendbord svararblnarrng ungol-'lng gangelo Oya sanl uindakakon rnenJlng pura (para lelenbnrt) sqg vi nbekte lang odl. pnlr anut svaranlng pangldnnglpun Dulparaatha Eyang lrarraning gangeg. Para garsa Dyang para putra earl euka-suka, aaton.h para Eenedl sarul 1c&1 prabauanlpun. Sr1 AJL Panaea nunten sIeh kaprabon, kagantoa kang putra, slnekeenan para raJe, joJuluk PRABU C I T R A S 0 l{ A lngglh Sang I(UStt}'{A I{ICITRA ka-

Pinglcn'!tr'

TANcEB-KAyoN.

aguohra 1983.

-20-

213.

NE |l!ID tDm ntl ru Sf, Bf, Hil"Hr EH*' nn nt[ trD nm Dn En Dn rnd nn mm ulllEltut tll[tlulnB nn ntsE!!! bnmm mm nn nn NE [U! EB ENE DIN' IIN EE INIn nlll llltl &tr E[tnn nn l[Dt[BE l[Mt[ t!!l ,u! DtI[ ED DIto DmrlEt! bnrnn nn IrF nllloE EEDI Frinlll IIDEDE Ell ElnnrnB nm DE En nn nnn n[t EE tlB Dt! Em ED nE En ntr nm Dn llllD trIo nn lln nn iln nn nm nnnnBn nn nn Eul Elt IilttEnE |llln nmnnn un Dn nm nnn nE nE &!l MN MN TlE IIIB IDD NB MnIN EN DIN NN NE EE !u! Em nn un DB Er! ntr nn nE nn nn utDlo mn nn nnul nn mE rultllo mnDE DnnEr! nn nElt lut

"

l'nrlpl I nn n nn luD D! mnru! n nn !t !0n nm un TIIEED EN DD nn Dn Ettr nm ln]lnll

ffi

IfITAnADYA. Pratu Cltrasona lnggth Prabu Kuzuna lllcltra kapfng kallh, Ty"oC patdb Tanbakbaya. Renbae l - Qanrn Nata Deul Srlyantl etoaJanlpu:r Bgv. Sd.dhlsaeana i

I.NAGARI PEI{GGING

lng Pertapan 0andragenl,

eanangke aaupun

nggarblnlr narglng nyuuun idhan-ldh"g

an kepengJ-n dhahar IJOH PAIICADRIYA. Ingkn.g punl.ka Prab,r Cltrapona dehst ketrraa lng panggalLir, pranlla gya paroJ.t ne{ya tedhak nrlng vana nanogeo kaparenglDs bathara. Gya bidhar, nganth5. rqJa S.rnaba, ScnaraJa Bynng Earye $rtralru.

II.

NAG.ARI

sELA _Ill{A.

RaJa Dltya Prabu Dl.bya Ratnuka nyrng patlh Kah Dfbyagsar Dltya lhntlf h"gnlr Ditya Mahadyu. Reubaq : - Sang Nata ne{ya nalee ukul oedanlng kang rrka Prabu Kala $rdlbya den{ng Ne'rendra Pengglng Srl AJI Pauaoa, pra.nlLa 666angke -

nalee nyfunakaken turunlpun nongglh Prabu Cltraeoma. Nunten dbaruh patlh KaJ-e Dlbyagsa kinen qgaqthl va{ra rasekea qyeget ted}iaklng Prabu Cltramna rn8i, kang nedya tetekl {ng lrlqns, Krendbasahana. Sandlka, kl patth ear.ra{ya yakss gyepangkat. PERANG GAGAL : - l.ladya reseksa Sola llna kapapag berlaan saklng Pengg{ng, daqya canpuh prang. Dltya llanhr-lagrd naJeng prang, saben peJah saged gg aang nal.lb. Pratrr Cltrasona gya ngaota puoala Grndhananlk, nunb nljtl dahana, ngobng Dltya ilanhr-hagnL tenah pej ah dadya aw. PatLh Dlbyagsa eava$ya rasoksa glrls, gya nundur nanJfury slrao
ned5ra
:

III.

NAGART B O J AN AG

ARA.

Prabu GondohrsuEo Eyeng putra Raden Sri Malava dalah Senar Gareng Petruk. Rsnbas : - Sang Nata mrlhatoseken kang rayl Prabu Cltrseona nggeq)'a nodya ngupaya panyurarning garua kang nenbe nggarbtnl. Pra.nlla nunten dba,rub dhateng kang putra Srl Malava kinen nusul kang panan Prabu Cl-traeona uri.ng tlana Krendbarabana, dene Prabu Gondokuguno Jengkar hlrl nrlng Penggfucg. Gya oarni bg bldhq]anr pa,nqLavan ndherek Raden Sri llalana. PERAI{0 SEIilR : - Drnugl nedya-

ning uana,

ra,

Malava kabegal- yakoa s"ldng Sela Una, tenah dados pancalg nanglng bale buta sanl kesoran, kathah tngkang duuglnlng tlvaa.
Rad.en

Srl

rv.

l4NA____E_&_E_ll

DRAUAHAI{A.

Batbart Kala Iuuatl nyang patth Panratl, dq,'lab para drbrlkge : I. D[tya Svllapat 2. Ditya l.larrre.lr l-an 3. Dltya Dhadhrngarnrk. -&.g.bgg, ; - Sang Be-

2Ltharl neqya anggora godha Prabu Cltra ReJa Ponggins hgkang nmbe nuJa bratalng wana. Gya dbarmh punggava drbrl-kea klnon bldhaL. Sandlka g:ya pangkat. CANDHAK$N : - Telenglng Uana Krendhauahana, RaJa Pengglng Prabu Cltramna neg be tapa brata nanegcs kaparonglng Jevetal nenggah psnyuvtudng kary garva {ngkang nedheng ueveg-vaJa (nggarbtd). Katungka sovanlpun kn.g putra Raden Srl Helava, rnatur Ert4g kahg panan Prabu Cltrasoua btlth kautua der{ng kan8 raDa Prabr Gondohrsu[o lr{nsp p4tur yea vreksa Pancadriya puulka nboten vonten. Natogrttg Prabu Cltrasona alatsn nundur, nalah sanggqya oengkud nggenya sanadl naladi henlng. Kahrngka dbatenglpun panggodbs denlng va{ya dubriksa Setra Gandatayu (balanlpun Batharl Kala Yuuatl) teua-h dados perangr nang{ng Salg Nate Cltrasg na ngasta sa.Jata Grndhananlk nurub nlJtl daharar nbtrnr saguDg d,rbrlksa. llekasan Prabr,r CLtrasona unlnga uonten gurdar plnandsng tonah na.'l lk pantngal rrujud Kadhaton. Kadadat Batharl f,a1a Iuuatl ravuhr parfng nlelk lsrun ptdeneqg ane punLka aunltranlpuu kang rana sva:rgt Sr1 AJI Panasa. Sarta nunten paringkatrangan bllih vlt pancadrlya punlka dunuuung tng Engganlpun Sang Nata plyag bak. LsJeng Prabu Cltrasona kapar{-gor pusaka I^tsah Pranauar sarvl- kanletk nangke yen nus kr,rndur nrlng pura k{non nylpataken netra Lan ka:na, vlgatoe sg pados unlnga larr nireng neJatlarng sedya kang alue-alug. Prabu CttresoEe ns.epi peper{.g }rau, gya panlt }undur. Drpl- vus pinangglb para kadang, nnnten srdaya kakanthi kundur mrfuig Pengglng.
r

V.NAGARI PNNGG, INC


KangJeng

I{ITARADYA.

lang rara Bgv, Sldh{uecsrea lng pertapan Candragenl, nanpJ" rarmhnya lqng raka fng Bojanagara Prabu Oondokuguno. Kahrngka rauubnya Prabnr Cltraoouar Radon Srl Malava ataLah para panakavan. Renbae : - Prabu Citraeona uaterr nrlng ka:og rana marasepuh Bgu. SLdhlu&caDa dalah kang raka Prabu Cond,okusuno, blJ-lh plkanhrk puoalca Llsab Pranaua, 1ngkang konglng klnarya BarEIra ngavunlngant oedyaning kang garva Devltsriyantl. Bgv. Sldhivacana lan Prabu Gondokueumo nunten ehrr pamrayogl nrlng Prabu Cltrasona zupadoo ngagen Llsah Pranasa lng Palataran. Sang Neta eandlka gya nl-yoe ing Palataran, ngagetr Ltsah Pranaua kaetpataken netra lan karoa, kg dadrk unlnga uonton Narendra gangeal sanl lenggah lng dhnnpar koncana, sarlyangaken kadang nudha klayan Prabu Cltrasouar lngglh punlka : 1. RAIA MEMETRI, dumunung lng JtrIA. 2. RAJA UIIAIIA, dununung nura.kabi lng ANCGA.
Dyang

ratu Dovl Srlyanti

3. RA.rA SUKSI'IA I"AIIGCEIC. lr. RaiA $IKSI'IA PI'RBA. 5. RAJA STKSMANTANA SAKING

PUSER.

Kadang rudha gangsal uau sinebat PAIICADRIYA,

pepetrL, sagd nJunJung draJattng Sang Nata. Prab,u oo loga done oaged plnarggih kasunyatan. Gya palllt ua4Jtng purao lfusnya dunu{ng pura, Sang Nata natur urlng kang rarna Lan kang raks, bllLh vua pinangglh
kasunyatanlnC IPH
PANCADRIYA.

carta natur blllb dipun C{trasona sagahr len runs-

, ie.rgjeog :aEr i'.: S:il;vgtf,i- Dabs--sn n;i^ L:hrgr !-rS rJ.ngan kakaslh RADEIi P 0 N C 0 D R I I 0 , Iabet Lapendhetsken s"Hng gggg'unClnC kadang gangeal lnglcang vus kaslpatan kasunyatanlpun dening Pratru Cluiotan
oa!1I

tragona.

Katlngka p&nenpuhnya Prabu Dlbya Ratuuka sauadya raseksa, kapapagaken doning Prebu Cltraeona plyanbak kanthl ngasta aanJata Sarotala. KatsEan Banjata Sarotaroa, Pratnr Dlbya Ratnuka peJah. Patlh Kala Dlbyagsa lunaJar sarvi ngungoekakeu putra Nata SeIa Uq6 ingkqng takglh tirur, nana RADEN SRi SIUE

LA. Slsq.{ng vadya raseksa kablbaraken denlng Ki Patth Tanbakbaya.

LANCEB - KAr.0N. 2 aguetua 1983.

214.
hr[nnD 'n'lpit[ uuulD D[ !n Dn FpDlr! HH $B HH HE nf, ilE eE ffif,r$S ffi nn nnEnbn BDrl EFIII! llliluru gu! nD lt|m !n nnaEln nn ruu mmE ntr lllll BE lcn nm nn n0 un hmlllo nm En un En nnFnq nn nn nn nDEnE I[rl rulE r[m luD nu ENIIDNnm DDEUT !'N TOE DTDNM NtrDE trIIUIllD pll NNDEID qE Il! nu nct nBn trn nn lun EE qE nrD En E4 nE llln frim nn niri nn hn nnEnnln Dn [u! nm nn nn nm ntr nE En Em nn En Dn EIDn nE Dn !lllll!![ ron n& nnnnm no nn lqDnE nn nn trn mn rom llrl tuul uul nm EE llu! mn nutll nD mm brn rDb ltrlr lln !0n Em Inn DE nm nn luulE nn NN ENMN DB DI! DEIUq EUBIIN DlIlllUDI! DIll EEN DO !1tr

IgDU nt! na nn nn n.EnE nn Dt! !u llD

nnhn

Dn

lrn

I.

NAS4&L

Al'IANTIPURA.

Prabu Partaka Eysulg patlh Umandaka dalah putra nantrr Raden Pancadriya (putra Pengglng). Iggb$g : - Sang Nata nanggallha.ken ka.ng putra Devl Part! ul msnya kaganra denlng Raden Pa:readriya, sanangke sarnpun nggerb{nJ r uanglng kalanar dening R.qJa Dltya lng Sela Una (Sela Crfngglng) prabr,r Sri Snela. Pranila kang putra nanhr Radon Pancadriya kadbaruban pacak barls napagaken trengsah. Ketungka sowanlpun bebanUr srk{ng Penggiagr Prabu Senarajar Prahr funaba Ilarya Sasana dalah putra:rlra aana liarya Drryanar natur ne{ya aablya.ufur Dgunduraken r.radya saklng Sela Grlngg{ng. Sa aanl bldhaI. Deno patih {Jqsrrttrla'lan

iiarya Sadha Baktl qJarpaqSi.

II. la

NAGABI s E t

GR

NGC

N O .(Ss18 Una).

RaJa Dttya Prabu Srl Svela nyang patlh Dlbya Sasra (patlb sepuh KaDtbyagsa kinarTa puSangga), puJangga l.rllm DLbya (ttala Dl.byagsa)r para selg

patL putralr.punpatlh Dlb'yasaera: 1. ]lrr?a Sasra Drastha, lan 2.,llary. Drasthaka. Re4lae : - Sang,Nata nrntik Ja-Laran trho'pik denlng Derl PJltfnl putrl Avantlpura atmaJantng Prabu Partake, naLah oa.mangke ms kagarva Raden Pancadrlya putra Pengglng. Pra.nila gya rlh"wuh mring oenapatl !nlra[[ llarya Saera Drastha 1an Draetbaka klnen nenpuh prang lnr{ng Arantlpura. Sandlka, gya bidal. sava{ya raaeksa. PERANO qAGAt : - lladya resoksa Sela Gringgilg kapapag barlr

-23an bebantu saktng Pengglng, tenah dados canpub pralg rana. Senapatl kakatth saklng Sel-a Grlngg{ng, Il"rya Saera Drastha lan Harya Drasthalca peJah dedag Raden Pancadrlya. Sisqn{ng va{ya raoeksa lunaJar vangoul nrlng dhangkane.

III. N{}J,RI },1 A t A tJ A P A -T I,


Raden

(noJanaeara).-

Sri

Malana nyang Sornar Gareng Petrrtk. Renbg"q

raoaan klayan Senar bab pulung tngkang nglenpak dhateng Srt AJI Panasa meroengoahau klayan lngkang oyang Angl{nghrsuna. Pra.ro{Ia dunugl dinton nalgke, Srl Malava kedah tansah manut dbateng Narcndra Pengglng. Nunten Radeu Srl Malaua nga:rthl panskavanr b1.rh4,1 bebantrr lang rayl Raden Pancadrlya nggenya palakrana rng Nagarl Auantlpura. Iru._ggA& r - tbntsn i-ug ug na, Raden Sri Malava lsa.begal denlng va{ra raseksa saking Sela Grtngg{'g, te-nahan dados bandayuda. tan da:cgu balg ttuta aa:al, peJah.

: - Sslg Bagus qg Pengglng, viutt Jsnan

IV.

Prabr Cltrasona nyang arJ. RadEn Cltraeena nqd''pl souanlpun keng putra kepulunan Raden Srl Malava dalah panalauan. Reubae.: - Srl Malaua natsr nring ftang pa.nan blllh oagah sabi:fantl nrlng Avantlpura, Gya eedaya bbldhalan dhatong Nagarl Awantlpura eunusul Raden Pancadrlya nggoqya nangsah prang. CANDIIAKAN 3 - Ing Nagari. Sela Grlngg{.gr Prabtr Srl- Suela nampi ravubnye SsDPuJangga Reel Ulkx Dlbya, nga:rpah ee{yanlng Sang Nata, nggenye ayunayunan yuda klayan aatrJ.ya snk{sg Pengglng, eabab eadaya pulung ngug

pul nonten Penggfucl. Kasam souanlpun prtlh Dlbya Saora, raatrr blLJ.h eenapatl krlcal{l !19 glh putranlpun ki patth Dl.bya Saoral (Sasra Draetha 1an Drastbaka) peJah doni:rg
Pancadriya, Prabu Srl- Svela dahat nurlng, nunten ngerlgaken vadyarasekoa, nglurug nrlng Auerntipura.
Rad.en

V.

I{AGARI

AItANTIPIIRA.-

Prabu Partaka nanpl ravuhnya karg guetl bese.u sqk{ng Pengglng PrabuCitrasona lan Raden Sri l'lalava dalah panakavan. Renbae : - Prabu Citraaona ndangu nrlng Pratu Partaka bab kang putra Pancadriya nggnya dadoe savunglngpraJa Auanti.pura. l,llnangoulan yen ungguUxg Jurlt. Pratu Citrasona dahat lega lng nanah. Nunten ndangu nggenya nggarblnl kalg putra nantu Deui Partld, vlnangsulan yen vuB sapta candra. SalaJenglpun Pralxr Citrasona kapareng nanJfrg pura, rya anggege nggonya 4ggarbtni Dewl Partlal, sasana babaran utjll kenbar

Ingkang sepuhptnaringankakaelhRADB{ DUIP A- llIN AT A. Dene fngkang nudbaplnarlngankakaglh RADEbI AN C LI N C,DRI I A. SacaTlt#., nyerongl lahiripun Jabang bayl kaka]jh, pulur:g ra,tx sek'lng
Prabu Cl-trasona ngallh manJtng dhatong RADE'I AI'ICIJNCDRIYA. Makaten vau PrabuCltrasoma unlnga, pranila gya kapareng seleh kaprabon, nad,eg pandhlta. Nunten ninball para raja klnen neksenl Junenengentpun kang putra Raden Pancadrlyer-

?4plnarlnga-u Jejuluk PRABU P A N C A D R I Y A .Kasar:u panonpuhnya RaJa Sele Gringglng Prabtr Srl Swela, prat tandhlng klayan Prabu Citrasona. Kacarlta, ffvarg Guru dharruh dhateng ifvang Narada klnon nbanJut Prg t. Clt""sona, eabab puluug narencha vrs ngallh dbateng kang vayah Anglixgddya. Uyvang Narada sandika, gya tunurun nganthl Hnrang Yana ngasta JaJ,a sutra. CAIiDHAKAN : - Ing paprangeur, Prabu Cltrasoua tandh{ng yuda klayan Pratu SrlSve1a. Kafurngka lVua''g Narada lan fov".g lama hrnunrn, nunton nbanJut Prabu Cltrasoua kabekta lundur nring ssalgao Geger para rqje dupl untnga Pra'ou Cl-traeona kabanJut dera., Nunten pg ra reJa eanl anbyuk nangaab prang tandhlng Prabu SrJ. Svela, nanglrd se!1 kasoran. Prab,u Pancadrlya la:gku:rg waskitbar gya nbopong lcang putre Radea AnSIlngdrlya kaselehakeu lng paprangan. Pratru SrL Ssela gya nulasara jabang bayl AlgUngdrlya, nanrglng nboton saged peJah nalah sangsaya sgeng. Prabu SrJ. SveIa ngantos run{los wogah, vaeana nar${ng nJ.tie sdlsa dhateng Raden AngllngdrL ya. Sleanlng uadya raeekea eek{ng SeIa Gr{'gglng kabtbaraken den{ng para raJa
I

215.
tltut!4tr UUTNE DD nE plo nn nll IDN nn nID mrn EN IIM nn nn nlt DJn rnt[ nmnnm DITNNNN nm Dm nn nn lllll ltn nm nnuD nn nn nn

W. 2

aguabrs 1983.

nn nn llDmnD

tnB DII

nm

InIN

trt[

llD

SH*fin rH*nlo bm nrn nn Hff mm nm fiH'"fir nn Hn DE nn mm nn nu mDnmh trtl nm nn nonmnm Eln trn [t!l IDn M nnn nmtrn mn nm nmnD mm Dn nm nlll Blllnt0tr ltn ![nrn nun mn mn nm

"

uln En ummm mnuo nn rnm m'lr HHr Hfr rH-f,r B**' nnnmnD nn nD ultt|nDnn Inn Dn En nn nnD luunuu! nE r!u[t nn nDr0 tu! xo&trlruln

"t

HH f,H H$

HH

nfl

En

ltn , ttln nn nn Efl nfir"S" HE'S"rS'


um

ES

I.

Pratu Pancadrlya uyang rana traraaepuh kinarya puj angga Resi Jetl $rrasa (duk Buvau Prabu Partaka lng Avantlpura) aabh patlh Taubakbaya. !gn!gg,: Sang Nata manggallhnken kang putra kakall-h Raden Drlpa tllnata lqn tug'l{ngdr:lya lngkang vr.s lrancl mnusak taxan. Dene Raden AngHngdrlya lngkapgl cunlerc puulka, sanpun plnten-pinton dinten tansab nangl.s revel, nyuvun PUIIING BTDRAS I'IARA. Mangka karg garua katgjeng,ratu DevL fr1 Partlnl sarpun nggaiblnl nallb Sang Nata PaacadrJ.ya gya panlt nod,ye nlnggah nrlng Ka\yvangan, q)rumrn Pulung hdrasmara dhateng llywang &rdra. Ka1l1an laJeng Jongkar. Kl PatilrTanbatbaya nguntabaken.

II.PERTAIA}I GIRI

- DUKSINA

Putra puJarrlpun suargl Reei KaLa fuvldha, nana Resl Puja Suara tuuin kang putra knkgll[ Banbang Bahegoi 1an Banbang Sa-keU. Renbag : - Sang lll]xt -

_25_
dbawh nrlng putra kakalihr lCnen ngudi uabyu nerpll draJat rafu PenggLDg.- Sabab ngengetl bllth kang ra.na evargi Reel Srvldha punlka agng t.*5"1anrFrun dhateng Nagerl Pengglng llttara{ya. Banbang Baheget lan Sa}ell gye puott btdal Dusul Prabu Peacadriya mring Katgnre"ngan. PERANC GACAL : - D"rnugl ing narga, Bahegsl ny4.ng Sskelt kapryag pa-

Taubakbaya, I{arya Drrasena lnn }furya Drraketu dalah vadya Pengg{ng. Drpiunlnga yen banbangan kakall.h vau ned;ra zunusul Prabu Paneadrl-ya Ering Ka$ang enr gya p5.enggak, Narrglng Bahegsl / SatcaU daton purun, tenah dadya panoakara

tlh

l{aeana IIarya

hrasena 1an lhrya Drrakohr

peJ

ah.

Wadya Pengging nundur.

III.
Radeu

NAGABI

MA

L A H A P A T I,

(nolanagara).-

Sri Malava nyalg Senar Gareug Pet:rrk. Reubeg s - Sang BaUa takslh sungkaya labet nentas katllar nuksva den{ng [ang rana Prabu Gondo]usuno. Gya bldha3. nusul kang rayl Pengg'l.g Einggah Kahyuauganr kadherekaken parlq kaualr. PERANG SEKAR : - l.lonten na{yanlng HarIBr Raden Srt Malava kabegal Eacnn
arsa oangsa, tonah dadoe pancakara. Masan poJahr badher iVvang Nalada parlDgvlslk nrlng Sang Sr! Halaua }lnon Esnut Drbg Narendra PenggJng. lfusnya nLslk ltyr{8J39 Narada gya sLma.

IV.

NAGAru

s0l,tAPuRA.-

Resl Deua-Sarana, patlh Kartalg sa dalah putranya Harya $ba]artt lan flarya Jatuata. Feuba.e t - Sang Nata nlreug pavarta bllth lVuo"g hrc:ra badhe numuakon Wabyu &rdreenare, pranila gya bidhal rntnggab, mrlng Kahyuanganr ne{a ntrmnrnaken Wa}\yu knhggo keng putra RaPrabr,r Madukusuna nyang Sang Ptrjnngga

den Madu-Srdhana.

v.

{AItrIIANGAN E N D R A

L 0 K A .-

IVsang Erdra nqt"pl oova.nlpun Pratf,r Pancadrlya, n)mrun vabyu h'drasng ra. Nunton kaperlngan JIHBU DI{IPA NIRMALA lngl"ang Hontu aeratanlpun hdramg ra. Kasaru sovanipun Prabu Maduhrsuua ugi nyuvun valryu hdragnara. Wlba:rggu1an denlng qytlang frrdra blllh sa^npun tinaopl dentng Pancadriya. Kedartql Prab'u Madukuguna nubmk Pratu Pancerdrlyar lng panrlh nedya ngrebat va\yur nanglrg gya tlnand&ngan ternah dados perolg. Prahr Madukueuna kaoorenr nunten koplayu, nanging seeunber yon ne{ra ngrJ-sak Pengglng. Drnugi repat kopenaoanl Prabu Pancadrlya pl:a"ngglh klayan Bsn$ng Bg hegsl lan Barnlsl1g Sakell, rqatlrr yen ne{ra aonpll vetlyu labet kang oyarg srrarL

gi Rosl fuuldha sanpuD katbab lalabetanlpun dhateng Nagarl Pengglng. Prabtr Pancadrlya tan ouka, tenah dados perang. Kafungka praptanlra Radeu Sri Malara Ian panakavanr Bya nla.burg y,rda ngl.aran Bahegsl lan SakeH, teuab banbqngan kakoUh kagorur gya lunajar vangsul HAdul nrlng kong rana Rool PuJasns.re. Prg bu Pancadrlya gya nganthi. kang rqLa Sri Malaua eaparrakavane, lundur pflng Nagarl Pengglng.

lrt.

NACARI

PENGGINC

}fiTARADYA.

-26VI.
Ka.ugj

nyang kang rarna Resl Jatlsurasa, kahmgka ra!ruhnya Prabu Pancadrlyal Raden Srl Ma1asa dalah p&nnkas"o. Ja.nbu @ eng

tabr Devl Sbi Pertlni

pa Nlroala fngkalg navl tulLsr l,Iahyu Erdrasnara , kaFarlngaken dhateng karrg pu tra Raden Ang'llngdriya. Nunton lngkang lbu Derd Srl Partlnl dtpun sukanl, saha l.ang raka Raden Dvlpa t'Ilrurta lngglh dlpun sukanl. Drpl clhahar Janbr Dw1paNlrnala, Sang Der.rt Sri Partlni nunten babaran dJil kalung, ptaar!:ga"n kalaslh RADEN D A R M A - t{ I N A T A . Raden Anglbgclrlya nunten ngloloh knng rayl Deloa Ul-nata klnen dhalrlrr Ja"nbu Erlpa NLmaJa. PrauLla kadya kageger Ja5nng

bali

eDgg&I aeuB,

Kahrngka panenpuhnye Prabu Maduh,rguua nye.g Begauan PuJasuara

ulnta-

nenpil vahyu hdrasnara.

Ssng Hfku RrJasvara

pejah dening Prabu PancadriyarI

dene Prebu Madrrhrsuna kasoralx

prangr gya lunaJar.

@. 2

agustuo L983.

216.
EIN
INN nn mm mn mD nm ntr DIn nn ru]l nn run nn mnmllm mm

nn mm

EmEo un EE llD nn nn nn Btr nnun ID I[Ill NN nn nn rnn nn m nn Em mnnnmn nm nmnnnn uE ENNN ruDBTIE ruI nIT nn nm mm ntr nmmn nn nm nnru nul mln uun nn nnrlDn !m ltn rDn Bn DD N NND ININDDIlln
DN

IDE nrll nuunE llnntrn un u!0 ntllllm nn En nD lul En nn EB nn BIII rnn mn Enrutnn Etu nn nn Etlt Dnmn mn mn nn mn Etr IDIn rrlni lln

IDlt

nnuD

DID

nn mm nllltrnn unEnuu! nn nnnull! nn nm nn nn HH HH *H HN Bf, HN ilfr Hf, nrr nmmm luunm nm ntr mn nnrrr|r nn
llrlll lllllE

nn nn nEullqn nmErl un nn !l!t ulll InD EII !u! nn luD E& un llllll u! nun nn

EIIIID nDlnl nn na

I.

Prabu Pancadrlya nyang patLh Tanbakbaya, nanpl souanlptrn Begauan Uebulseri saklng partapan Andong Clnasl. Renba.q t - Sang Wlku nyurnrn slh k8d1byaning Sang Nata Pengglngr labet rgaatoa dunugl dlnten na.ngker t ang ga-rua De, ul Sldhauati dereng peputra" Prabcr Pancadrlya nunten parlng dharmh bllth kang garva Rotoa Sldh'ng ti vekdal punlka sanpun rlggarblnl, tur jaba.ng bayl lng ternbe calon narendta,Nanglng nbe4jang lanun lare puntka vus rabL, badhe va:rgsul trcnten kaelokan.Rosl UnbulsarL stldhanget sabdanl.ng Nata nakatrn uau dahat lega tng nanahr nug ten panlt uangsul. Sapengkerlpun Sang Ulhrr Prabu Pancadrlya gya dhaurh nrlng

kl patlb nyang para putra : 1, tlsden Dlrlpaulnatar 2. Raden Anglrngdriyar lan3. Raden Darrnavinata kinen pacak barls naPagaken uengsah snLtng Nagarl SoEapg ral balanipun Prabu Maduh.reuna. Sandi-kar gya sanl bebidhaLan.

II.NAGARI SOMAPUX-A.Prebu Madulusuna nynng Sang Pujangga REel Deuasaranar patlh Kartlbaoa, dalah tunenggung S.rba Dragtha. Remba.s : - Sang Nata ne{ya nalss ukun lara

-2'l_
slr'ng dhatong Narendra Pe4gg{ng, nanglng takslh ngraog sarlar. Nunten dbasuh. nring patlh Kartlbasa k{nes nyobl ngepung Nagar-L pongging. Kl pau_h natur gag dlJcar gya bidhal save$ra punggaua. I'}ERIIIG .GAGAL I - Hadya Sonapura kapapag hA rlsan snk{ng Pengglngr dadya prang carpuh. Nanglng uadya somapura lcrooraa, gya lumaJgr. uen8Eulo
III.NAGART
Raden

HATAl.rAPATI

Malasa nyang Senar Gareng Petnrk. RePba.e : - .qcng Bagus ne{ya sorran nrlng Penggtng sabyantu ngundura}en nengoah saHng Sonapura. Nun-

Srl

ten bLdhal nganthl p4nokavan.


l,lalava pinangglh klayan l,lllar kokor15, Rool Bahegsl 1an Reei Sakel! saklng Portapan 01ri Dlks'lna lngkang nedya nalee ukun sedaning kang rana Resl PuJaevara denl-ng Prabu Pancadrlya. $rb'yanlng ronbag dadoe pancnkara, na:rg{ng Saltg Ulku koLa}Lh lraooranr gya lundar.
PERING SE4AR

: -

Wonten

nargl

Raden

Sri

IV.

PI'RT-AI'AI{ A_}I D_q I G

I NAHI .

Devi Sldhawatl (garvanipun Rsel Unbnrlsarl) fugkang dahat kSgyat labet kadaaak runaos nggarblnl. Katungica ramrlu:ya lnng jekn Unbulsarl, nunten par{ng dbasuh ngandharaken bab gabdanlng Salg Nata Pancadrlya ing Pengg{ng babagan nggeqya badhe peputra. Rosl Unbulearl nunten stdblkarar r'Bgefe nggeqye nggarbini ka.g garsa. l.atariuah sfdtrlftalan{ng Sang Hlku, tenah babaran nl Jl1 kalung, nenging ruJud t'aseksa. Dotrt Sldhavatl seda kunduran. Kvandha gyep{harlPurna. Reel Umbulsarl nunten kesah nbekte knng putra Jeba"g bayll ngantos dunugl papanlng RECA BUTA lJA[t)N (vadhaglpun NyaJ. Rara Jonggra',g) kehg putta nunton kaeelohakea snngatrdhaptng !sca, runaog plkantuk snnggitp kaqg putra pL narlngan narll DITIA G,U P A L A lngglh JAKA K A R U N G .- SalaJenglpun Resl Unbulsarl lunanpah nalLh kanthl ngernban kang putra gapurug-purugo CANDHSIAN : - Ing Nagari. Sonapura Prabu Madulusuoa nanpJ, aturlng patlh Kartlbasa biljh kasorfuig yuda te.rrdhJ-ng vadya PenggLng. Katungka Eouanlpun ResJ- Bahegel lan Resl Sakell, matur nr{.g Sang Ng ta ne{ya oabyantu nales ukuu patl nrlng Prabu Paacadrlya lng Pengg'lng. lfuonya saeka-kqptl lan nunantlr Bya btdhal ngIurug nrJ:rg Pengglng.
,

v. NA@_--8=E

NGG

N C, UITARADI4

Prabu Pancadriya narpl praptanlra Lqng raka Raden $i Malasa Eyrng panakavan. Kasem panenpubnya PrAbu l'ladukusuua, dadya pra.g rane. Prabu Palql drlya nglepasa.ken sanJata Salotana, Prabu Madr!ilsuna peJah. Resi DoHa Saranalunajar ngungsekaken putra Nata Sonapura lngkang takeih a}[t, na"na Raden Madg Sldhs.n8. Resl Bahegsi lan Saksll ugl nunton luuaJal aJrlh nrlng Prabu Pansa-

driya. Kacarlta, plajenglpun Reei Bahegol 'lan Satel1 plnanggih k+Fg parnan -

-28Resl Unbulsali lngkang luna.npah nggeudhong bayl Dltya Oupala, trslrngal slrahipun nurub naua cahya' Resl Bahogel nunten natr .ihunatong kang panan Unhrlag rir kong putra Ditya Gupala kasusun. Reei Unbulsari narengeken, na:cgfng darbe
paruundbut

rngglh punlka

1. Mundhrt kauntapaken sedaulpun nurLh aatpurna. 2. Ing tenbe kang putra Dltya Gupala kaeayak'ra nagarl.
lan Sakeb sagah, nunten aaul sldhlkara. Resl Urobuleari ugi nunten sedbakop patrap sa.nadl-, ngesthl psngrasut,tr, tenah sed!, lruksua saF raganeo Resl Bahegsi 18n Sakell gye ngeuban bayl DLtya Gupata ka.bkta ktradurnrlng Pertapan Glri Drkelna. D'ruugl pertap'n, Jabnng bayt buta gtnege tonah ResJ. Bahegsi

dadya raseksa vuo dlwaga.

TANCEB - KAyON.. 2 agushrs L983.

"'H$ un nn nn nn trutt Etu lun


nn nnmr nn mn nn nE I. l{Aq4rq PENqCING
IfITARADYA.

nHt$n EIN DD llluuDmt! lln uun &!l ntn ItrI! uut

uro

IlIl

Jatlsurasa natut, bllth para putra Uati tettga sau sanargke uenbe ngudl Habyu Karaton, tusln badhe plkantuk Jodbo. Nunton Sang Nata dh"wuh nrlng Resi Jatl $rraea kinen nusul para putra. Sandlka, gyapanit bidhal. Dene patlh Ta.nbakbaye kiaen rnbldhalakerl na(ya nguntabaken tlnar:cfpun Saxg lllkur nganthl Hat1fa $rnJaye, Harya Snanjate, hrnenggrrng $rtra1ru, len $.rtrayude.nurc& tanpa

Prabu Pancadrlya nyang rana Ears,sepuh klnarya PuJangga Begavaa JatlSrraga dalah patlb Tanbakbaya. .!gEW, : - San6 Nata prlhatos labet lcrng putra tetlga : RADES DIIIPA I{INATAT RADni NGIJNCDRIIA lan RADEN DARI'IA I{INATA sanl -

panit.

Sang t{lku

II.W.
Prabu }ladu $rdhn4a nynng kqng eyang Resl Dova Sarana dnlahipatlh f"al tibaoa, hrnonggung $rbadraertba. lgbgg : - Sang hllha atlr panrayogl mrlng Prg bu Medu tudhsru. supadoo pal.alcarna klayan putr{. lng Ardi l{ills atnqJan{ng Begg san Welskuouna lnggih Maharsl Tarna, cacab routon tlga, lngglb pun!.ka I 1. De-

ul

Devl S1 Panuethil 3. Derl Srl furd; nabab punlla sadaya takslh trah RaJa Pengglng. (Mrlks"''a"4. lng lanprt'an RABINIPIIN UELAKUSUUAT roner un t z 272, kaca l?).-Sang Nata Prabtr Madu $rdhana dahat karenan, NntenSr1 Panardll

2,

-?9pstllt bld}ur ptyanbak dhateng Ardi }Jills. Patlh f,artlbasa nganthl


uerlya

nJar

pangl Jongkarlng Satrg l{ata. FJeAUq-gIg4! : - }ladya Sonapura kaFapag padya eaklng Pengglng, sulayan{.9 reabag dadoa bandayuda. Neng'lng ua{ra Souapura eanl kasoran gya ooafupangan Dargs,.

III.
Radon Dvlpa

ARDI

MAHENDRA.-

lllnata, Raden AngllngdrJ.yal Raden Da:cla llLnata, SelarrGarDg lan Petruk. Rernbas : - Sat'rlya tetlga vau sall baua raos bab dhedha.rsar{,ng nadeg Narendra. Salebctlpun sanl bava r:aos sau, lngksng katd.ngal nnggu1 {ng renbag, nanung Raden Ang}tng&iya labet uue katltlsalx sevar1gl Prabu Sri Ssela lng SeLa Grlngg{ng. PERANC EEK$E : - Kadadak yonton rn&carlr, oauor t44 vln ganrrlha ne{ya nangsa eetrlya tetlga naur tenah dadoe pa"rcakara. Hacan, og uer lan ganrdha paJah, badbrrr kang eyang }Vvang H eJf Panasa, tfuang Basukt hn ryuary Aenara, dhamrh ndDg para uayab biIlb fngkang kiyat Junenong Netaing Pengglng hanung Raden .bgltngdrlya. I'hlerlya uisik, Javate tetlga rya alnra Ka,tungka rarnrhnya lceng eyarg Roel Jatl $rraea, parlDg dbarmh nrl-ng rlayah tetlga klnen nglomar putrl Gunrng UlLle atuaJanlng ReeL l{elakusunar tlge cacahipun, havlt ilnr takelh trah Pengglng. Kang vayah natrr BandLka, gye BaEl kak8ntht bldhal nring Arga 1{t11s daLah para panakanan.

rv. lupr

lJrLIs.

(Pertspan

LI-Q-II---&-E [' T A ).

Begaual Ulelakus&e lngglb Resl Tana, dqlah putra sekarren rngglh punL ke : 1. Desi Sl Pamardl, 2. Derrl Sri Parusthl; 3. Derl Srl tlrnlr, /r. Ban6rng UlLata. .@@, : - Ssasana taksih prlhatoa; labet enget nontas s6dnn{pun yrng ibu (garuantpun Rcst UeLalnreuna) nevf Cltrayatl. Kattrngka praptanil:a Dltya Gupala uyar knn8 rnlra krkalifu Rset Babegsl lan Resl SakeJ.l, vlgaton nJnrsun keng putra tetlga. Nang{ng Banb+ng lltlatadatan ouka, tenah dadoe pancakara. Ba.nbang Ullata eenu kaeeaerl kadadnk praptanira Reel Jatl Srrasa nyang vayah tetiga Rsden Dvlpa l./inata, Ang?{ngdriyarDama l{inata 1an panakavan, trgkang tnts nLrnbrung prang eablyantu Banbang U1lata. Anglrngdrlya najeng praxg tandhlng klayan Dltya Gupala, sanrl ngaata eanJata Sarotarna, tervlu eesunbar bll-lh putra RqJa Pongglng. Sanallka Regl Sake1!. gya robekta lunaJar mundur kang rayl Dltya 0trpala, labet *s nnngertoe a41 puhlng puseka Sarctarna. Regl Jatl Srrasa Eyang uayah tetlga gya kaeovanakon nrlng song Reslllelelnrsuna. Drpl oatrlya tetiga ngakon yen putra Nata{ng Pengg'tng, gya ri-

sangkul dening Reei WelakLrsutea, labet kang putra putrl tetlga punika tulu tal alh uayah sa}lug Prahr Ajl Panaia ing Penggrng. Nunten eatriya tdtlga knpuudtmt nantrr : I. Raden Dnlpa lJllata kadbaupalen plkqntrrk DeHi Srt PanardL. 2. Raden Angllngdrlya kadbaupalen plkanfuk Deul Srl Panusthl. 3. Raden Darna lllnats kadbaupakan plkantuk DenL Srt lt'nt.
Kahmgka praptanlra Prahr Madu $rdhana no{ya nyuuun putrL totlga, t4 nah dados perangr nanglng Prabu Madu Srdhana kaaoran, kabuncarrg nartrta kLutas

30Sang

lltlu Jatl furasa nuntnn ngantbl kang uayah tetlga aarinbLt

para ganra,

lundur nrlng Pengging. CAIIDHAKAN : - Irrg K'a1l Opalc, Derrl nara Jonggrang lngkang nenbe tapa brata nig ta aksana nrlng bathara. f.atungka praptanlra Ditya Grpa1a darab Resi Bahogsl 1an Sakell. Dltye Qupala ngandtka nodya enggarua ErlDg RaraJonggrang. Seng Devl purun, nansfng nundhrt bebana klnen ngyaoakaken prqJa lng sauetanrlpun KaIl 0p*. Saxg l{i-hlr kakallh sagab, nunten sanya sldhikara, gya oodhakep patrap sanadl ualadi hordngr nuJa nagarl. KatarLnah panuJan'lng Sang Resl, kadadak vonten nagarl tlban dununung savetanlrg Kall Opa}. Tunuaton sanl nanJlng praJa uau, sarta plnarlngan na.ul P R A H B.A N A N .- Dltya Gupnla gya noadhong Doul Rara Jonggratg, ssrta Juneneug - Ng GKAtA lneethPrebu RqjaC,uta ingPrambanan, JejulukPRASU K A RU N pa1a. Nunten uonten gaJah 1nn nacaa sovan DSarsanlng Pratru Kanrnglra'tar n)mvur aunlte, jalaran nggenya tapa saaaroDgan klayan Rara Jonggrangr tunggf paru11,trn urlh antuk aksananlng brathara. Dsvl Rara Jonggra4g gya nuJ a aato knka]'t buau dados EanuDgaa. C,aJab d,ados Jalna glrah dvlpanggl, kadadosaken patlb, nana PATIII P E R M A D A . Dene nacrn plnuJa dados rasekea, uSl JlnunJung nlnangkapatlh, plnaringannanl PATIH SU T I B A R.- .&98'

v.

NAg,aRl_-B__E

l{ _q_G_I ,N_4 ,_l{lTARAprA.-

Prabu Palcadrlya nanpl aovanlpun putra tetlga earlnblt garsa &yahg Reel Jati $traBa. Sang Nata dahat rena lng penggal{hr gya Parlng poparab dhateng para nantu, lngglh punlka Devl Srl Panardl (garvanlpun Raden Dnlpa Ylnata) phartngan poparab REft{A M I t U T A . Dons DevL sri PanusthL (garvan:ire RadenAnel"lnedriya) pinariuganpoparab REINA ]lU ST HI K AIIATI. Katungka psnganukfpun ua{ra sak{ng Nagarl Sonapura, patth Kartlbaea aoroh aruk. Nangbg kaseblak lesus denlng Raden Angttn*6"tya tena-h ealtl kaDpruug kabuncang teblh.

2lg.
nn nn nn lon
IDn

TANCEB - KAYON. I agueiue L983.


rDD ntr Dm nllnnn Dllnntr rnm DD Dn En DIn nh mmnmnn DnM hirmmnm nE nBnnln DrnDu HS HHf,n HF HH nxo Bfr irE nn hn hnn nmnnD nD Dlotnnrll |nnl uul mmmmm hn lnII u
llE nn D0 Dn nnq lltl EE nn EE Dt[ lOD IDE IIIIIIDtr IDID DIDID FN nm tH"E nur DE HH HH nrnnmn llnBtnll tt HHt Hff

nnn

nnElllr nBl nn

nn mm

mn Ini[mn

n|Il

Hfr

nnnn BDnryr unxlnnltr ED Dnllntr ItntrD n nDn DN NE EN DN MN EI! htt hm rln nn lllnmDD I[n DD DD nn nD mn Dr! trtrt Db nD nu ntr nD uD nD nn nmnuun nBlllrEl! &nullll EB EINEII EIIIOIIDI! IDNENND NN nn lln Dtr lilll rnn Dli ntr Eu[n Dn En Dntr ntr nm mn tlln nn nB nB nn nnru! utl lun nnrun trln lull0 t!tr ull! En Eoq Ell !lt! mnmn n& lllll tr"E ttllll Ell

I.

Prabu Pancaddya ny4ng patih Tanbakbaya, dnlah putra Nata kakalib 89 den Dnipe llinata Ian Raden Darma l{inata. Reubap : - Sa:rg Nata Pancedrlya ne-

'3Ldya nylraoi kang putra nantu tetlga : 1. DesL $lt Panardt tnggih Rstna Mlluta garuani.ng Raden Dutpa lllnata. 2. Deui Srl Parusthl lngglh Retna Husthikasatl.garuanir Raden Ang[ngdtfyi. 3. Desl Sri funt ganranlng Raden Daraa l,llnata.Tiga-tlgnalpun sanpun sa:d nggarblnl. Nattgrt'g ganl darb psnyurrun kepergin
kados Jananlpun keng eynng Desl Padrnosati nallka bad,ha nglahlraken Sr1 Jayabaya. Ing nangka vekdal nangks Raden Angllngdr:lye Eurca soking Kaaatrl-yan tanpa panlt. PraaLla Srl Nata PancadrLya gya dhawh nrlng

dbabar

tl{OE SUMARHANA

k4ng

putta

kakal:t

Raden

hlpa l{luata 1s'' Da:laa Ulnata kinen ngupaya nurcanlRaJa

pun AngltngdrLye. Sandlka gya parntt bldhal, kadherokalen Prabu SenaraJar Srnaba, Ilarya Saaana nyang lang putra ilarya Urryana.

II.
gih
Bogavan' l.lelakueura

NAGARI

SOI,IAPURA.
patth l,tlluta (putranipun Habargi, Tana lng-

Prab'u Madu $rdhana Eyang

fng Ardi ll|i11a), Resl Kartlbaga d"'lah tunonggurrg $rbedrastha. Renbas : - Sa:cg Nata nentas plkantuk vangslt bilth Nagabi- Sonapura vus dunugl r.anci h't}crt, pranlLa panlt nedgra soda Euksrr6. Nangl-ng aadorenglpun nuksva, Prabu lladu $rdhana ue$ra lanpah ]91rns brata putar puja lnnghrng rutrl yin, nglrag nelat J.ekaetng pare raJa-raJa lehlur ovargl. Katungka ravubnya kang rakq, RaJa Dltya {ng Pranbalrn Prabu Kanrngkala lngglh RaJa Gupala. Wlgatoa Sang Nata Pranbanan nundhut panrayoglnlng k.ng ray1, labet kang gana Rala Jonggrang EaoDgga nangke dorong peputra. Kang rayi Madu $rdhana nahtr, aupadoo kang raka Karlnglrols nlruuun IPH glMARliAl{A dll tong ArdJ. Asvata. Sa:n l atur uninga blllh perJenengan{Fun badhe seda nukgya.Prabu Kanrngkala gya panlt ne{ra ngttdJ. ltoh $rnanrang lrngkung nrniyin, dene roanasi supun kasenbadanr badho nengganl nggenya uukesa kalg rayl Sonapura. Sapongkerlpun kang rayl Prahl Kanrngkala, Prabu Hadr fudhana uuntenJengkar le'lq'a brata. Patlh lllluta nguntabaken va{ya nJanpangl Se.g Nata. !pRANG GAQAL : - Ua{ya Souapura kapapag barlean aak{ng Pengglngl sulayanlng reg bag dadoa bandayuda. Nanglng va{ra Sonapura karcrFh, tonah nuudr nanJlng vaIlSo

III.

WA}IA

TUNC.GUt.
Pet:rrk.
Renqbae

Raden AngHngalrlya nyang Sonar Gareng

:-

Sang Kusura

nggayuh vahyuning kraton. PERANG SEKAR : - llonten Bacrn nubmk Angltngdrtyarternah dadoe pancaka.ra. Macan peJahl badher lfvalg Nqradar parlng uielk papan-

Karaton lng Gunung Asvata. lfusnya nlslkr iVvutg Narada Sla sinra.Kahrngka praptanlra para kednng Raden Drtpa l{lnata lan Daroe ltlnati,, gye sasarngan nlnggah nrl-ng Gunung Assata. CANDHAKN : - Ing Gunung Aovata, Bathari TtnJungblru lngk".g muekaa Wafuuringgih havit oak{ng ngenban dharruh saklng Srf DaranJaya. l{anpl $sag

lng

blalryu

ipun oatrlya totlge oeklng Pengglngl Dulpa l{in*t*; AngUngdrfyar DaI ua l,llnata nya.g pana"ka,rran. Satriya tetlge natur nyuuull h/oh funaryana
Nunton Sans Deirt nandu! Wahw : 1. LIoh Srnaryana tngkang narl tu}[s
B{DRASI.{ARA

kapartngaken dbateng-

32Raden Angllugdrlya1

lngkn.g nenglrr uerdl lng tenbe

Sang Bagus natrfBhnr Karaton.

rung poputra oatunggaL ntJ lJ estrl dadya vadhablng

2.

uavl tulLs ABRII, kaparlngakcn dbatong Raden D.rlpa WLnata. Puntka nongku yordJ. ing toube Dulpa lJlnata baWoh Slmarvana Lngkang

dhe peputra kakung

putrl ingknng uokal pakartlne.


I

3. lloh fuuaruana ingkang naul hrlls PETI{AK, kaparlngaken dhateng Raden Dama lJlnat.a rnrJud t/ahyu ANIJA$.IARA, ategoe tng tcnbe Baden Danea l,llnata tndhe peputra oahrnggal nlJtl kahrng dados viJi.n{nglatll,
oatrlya tetlga gya panlt kundur nrlng Pgnggrng.Sapengkerlpun satrtya tetlga vaur kahrngka sova.JFun Prabru figrrrngkaIa ugl nyuvun lloh Srnarvanar kangge arana nggenyE kang gerve Rara Jonggrnng dereng peputra. Winangsulan la-nun !{oh $rnanlen4 uus katanpl donlng tr1utra Peng gin$. Prabu Ib.nrngkala qn{n88 oulietyrnlng Batbart l\mJungbtnt dabat kaguaran nunten Javab ne{ra knganra. Sang Bathari datan purunr gya lunaJarr qa:rg{ng kg buru denlng RaJe Dltya Prarbanan. lJasana l\rnJungblnt sfuna, saryL ngoootakeuPrabu Kanrngkala bilth badho nboten dangu nggenya nuktl nadeg narendle. Prab'u Kamngkala gya nglaJengaksn larpah, duladnknn pLnangglb aatrlya Penggiag totLga, nunton Sang Yakseadra nedlra nJalt& lloh $rnaryana, tenah Bakde nanp! vahyu,

dadya perang. Karungksls kaeoran yudar gya keplayu.


CANDHAKAN

: - Prabu l'{adu $rdhana le1ana brats puter puJa nggenya badhe sukgsa njaJah tng brang tretan, es.rsi nirsanl patLlaeanlputr avargl Sr1 Jaya-

baya. Ingglh punlka. : 1. Reca Buta Nyal. 2. Reca Kuda Dhah1u Iagaran {ng Bogu., Sang Nata, nunten nesat pongllonl nlraanl patllasanlpun GaJah Oya, Beoa GaJab da{ya slra}ring Kall.Opak. Isjeng trus uar:glIen, prapta lDg tlatahKedhu, unlnga tlaga fngkang karan tlaga Kedtu Slrnrr, lngglh puuika rika'la Sri Jayabaya ndangu dhateng Nlni Klara-lara, eivuripun na{trg t'lega, luluplpun dadoe renda emao. Sang Nata nunten nangl-duI, nyatakaken tlatah Ksdhu Mergavat1, lngglh punlka patl-lesan rlkala Srt Jayabaya ndangu dhateng tl;rnng {ngkang kapengkal- jaran nadon, Jaran kausap laJeng uanak tarpa neteng. hhrsnyq tapls prda nggenya n1ngaI1 oadaya patllaean, Pratu Madu $tdbana gya lmndur
Somapura.

Uggaling carita Prabr Madu 9rdhala, ure prepta {ng ptda Sornepurar ptnangglh klayan patlh llllatra lan para na{ra. Salg Nata par{-g dbarmh yen nus durnugl tlt1 vancl seda uukeue, nangtng kedah napan lng Ardl. ADdon. Nunten sg daya ndherek bldhal Sang Nqttr ninggah nrLng Ardl Andoqg. Drnugi tng Ardi Andorr Prabu Madu $rdhana gya dharnrh yasa gunuDg &g ni. Sang ileta gya nanJlng dahana nurubr blnanng prabaua gvalrtn Junegur, kadadak dbana

prda

ugl vontn svantn Junogur. Sang Nata l,{edu Srdseda nuksua, sareng kalayan Nagarl Sonapura lnggib si:lrra gnpsng dadoe
Sonapura ninbangt

'33 ara-ara Io. rava. segung vad3ra Byang patlh !I118ta aanl gllapsa dsn{ng ca$a gunobyar, laJcng eanl- va:rgauI uring Nagarl Sonapura. Narglttg dnuugl SorapuraJebr,rl Nagarl sanpun elrna dados rana lan ara-BlBo llagana e6.uL aaeka-kaptl uedya pasrah suslta nrlng Pengglng. Gya bldhal Bassrongan nring PcnggJ-ng.

IV.

NAGARI

PRAMBANAN

lysng kang paran Resl Bahegat lan Sa$ell. Katung ka ramrbnya k"n raka Prabu Karurgka-la. Sgpbgg I - Pratrr Kanrngkala natur dlg teng Sang lflku btlth nggelrya dhatong Sonapura nalah dlpun pa.ultl \alg rayl Me du S.ldhana nedya eeda uuksua. Ssrta nggeuya ngudl lfob $rnarrana dbatong ArdlAsvata vue karuniyinan denlng eatrlya Pengg{ng tetlga. Ing nrlku }sng garya Rare Jongglang nanglo adrong nJruvun l{ch Srnarvane. Prabu Ka:r-rngkalg esgsb, 1g Jeng bldbal nrlng Pengglng.
Der.rt Rara Jonggrong

V.NAGARI

PENGGINC

MTARADTA^

Prah,r Pancadrlya na"upt souanlpun patih tlllata tryal,tg uadya Sonapurarfngk&g eanL natur nrJ.ng lirt l{ata Pancadrlya nedya surrlta ing Pengglng Jsh:.an Nagarl Sonapura slnoa Bareng klayan uukavaning Prahr Madu $r.lhana. Kabekta

Kl Patlh lrtt18ta punlka tanlra tlnanpl.

kadehg Lpe kLaya:r para putra Penggirgl

prallla

pssurrL-

Kafungka $ovan{pun putra tetlga, nabrr nring kang rana blllb rn:e pikaatuk I'loh Srnarvana. San{; Natq dahat zuka ing pangga't{h. Ntrnten Raden DdpaHlnata parlng ty'oh $:narvarra dhateng kang garea Dsrri Srt Parardl rnggib Retna-

Ml1uta, blbar dbabar, Sang Devl babara! nlJtL dhqnpltr Ing;knng oy"'lg pariry nanl-' RADEII SEP UTRA , donakangputrina.na DEI{I NATA Sl{AlI.Raden Anglingdrtya parlng lbh Srnaryana rrhatang kang gama De11rl tr-Panuethl ineglh Retna ifunthlkevatl. BLbar dhabar, Sang Derrl babaran ntJtl putrl, plnarlngan nanl DBI{I R A R A S A T I .-

Srl Ds{ DAXAR-MAIA.-

l,ftnata nartngaken lbh Srlnanlana, dhateng La:lg ga:rua DerdlfunL. Bakds, dhah.er Ssng Derd babaran ulJl1 kalcung, plnarr'gaa krkaslh RARaden

hma

Drpi sanpun blbar selapanan para uayah, Pratu Pancadrlya eeleh kaprg bon, dhatong kang putra panadya Raden Angljngdrlya, JlnuaJung Nata Fengg{'grJeJulukPRABU ANGIJNGDRIYA inggtbPRAtsU Dl{ I P AN AG A R A. Irrgkang putra sepuh Radsn Drlpa l{lnata kaJumenenga}en Narerpd,ra {.gNagarl SIJilBI JeJulukPRABU DtIIP A- l{ I N AT A. PutrarnrragllkaJunenengakenNarendra lng NagarJ- $rdyanara, JeJulukPRABU DARM A- UI N AT A .-Prahr Pancadriya gya nandhlta. Kasanr praptan['a Prabu Karungkala nyuvun ve{ya Sonapura ingkeng eru{.8 Pengglng, b.rvln eruuun lJoh $unanrana. Pratu Angtlngdrtya nurJ:rg, nug vlta ten da(ya porar:g. Prabu K.amngkala sara{ya raeeksa kaeoran, gya sanl keplayu. nnlonn$$$$$$$$$$$$$$nnnntrrnm T A N C E I - K A Y 0 N nnronnn$$$$$$$$$$$$$$Em'"nm'" J aguatue 1983.
i

-)lrEu nn ntr !l!i nrr'lp ultnnn nEnn EEl nn nnnnn on nn an Dn tru nnn nn Eq nE lrn |lu! nnn r|'tr llE llE Ern nn En nn un nDEnDn [ln En nn ntrtrnnn nrnBBn wlEllrrm En nBn Eo !!n nn nE ED BDn nn llnm nn trtD nm lltr ltn UU! !ll'l IIIII E[ nE tnnt IDh mm En mn nu! mB llE ton Dn nu nt! Dn bn nE nn hn no IU!EEn trn mE nm nn nnnla Dnxn DD nD nnmn

2l g.

I.

NAGARI

PENGCING

'YITARADYA

patth TanbatbayarHarya Drrya.na, lhrya lllratar IIarya Gentang, tunenggung Tcngger. Renba.E t Sang Nata nanggallh kang putra Devl Raraeati. lngknng kalarnar de'{n RaJa Prag Pratrr Dnlpanagara lngglh Pratru Angltngdrlya
rnycng

banan Pratu Karungkala. l.lengka Sang Daul Raraeati ngaeontoaken paBangglrl eBngkrlnanl elnten lngknng eaged ubatang gqngkrl.Eanlpun Salg Ayu, lnggth punl

ka tngkang dlpun guvitan{.


Katungka oovanlpun utusan saktng Pranbanan, Resl Babegsl lan Regl Sg koll, natrr btl-lh nlnangka yrlr{}1pun Prahr Kanrngka,la kinen nbatang 6englcinanlpun Devi Raraeati. Nunten Salg Lllhr kqkalth kapmgglha,ken klayen Ded ntrasatl. lfusnya piaanggih nuntn Sang Deul parlng cangkrlnan kinen nbatang. Ng nglrtC [tiku kakaltb datan sagsd nbatengl tooah kavlrFngau BYa ned,"l nr{.ng DJav11 dharnrb dbateng kang putra JAKA B U R D A Nr patih gcjah Perued8 lan patlh Dt tya Srtibar klnen ngrabaoa Penggtng, SanA*a nunten nenSsab prs.lg kLeyan uadya Pengging. (PERANq !4SAI,). Na''glng ve{ya Pengging sarya karcraa, rasana Prabu Pancadrlya dbasuh nrlng patlh Tanbakbaya Hnen Dyamya pnng putrakopulunan lng $rdyanara atnaJaning Prabu Dartavtnatg, RADtrlI D A !t A R l'{ A Y A .- Kl Patlh Eandlka, gya panlt bldhal.

II.

NAOAru

SUDIAUARA.

Prabu Ib:sa lllnata nyang putra Raden Danannaya dalah Senal Gareng Pg tnrk, nanpt sovanlpun patlh Tanbakbaya. Rsnbas I - Ki Patth nafur yen kautusdentng Sri Nata Drtpanagar& {ng Pengglng klnen nlnta sraya Raden n+'araaya \g dbarnrhan ngunduraken uengeah saktng Pranbs-nan. Prabu Daroe tllnata gya dharmbnring kang putra Raden Dana::naya kLneu bldhal. Sandlks gya pangkat rngantbl pg nakasan. PERANG 9ECAR : - Arnugi 1ng tlatah M11hJon, Radon Dana:maya lcapapagvadya Prambanan, dadya pancakara. Patth Pemada lan petLh Srtlbar pojah kakaron6. Raden Darna::oaya nunten eovatl ngareaning Nato Pengglng kang uva Prabu
Dntpanagara ( engffngdrtya) . CANDHAKAN 3 - Ing Kraton Pongglngr Prabu Ddpanagara nanpl oovanlpun kang pu-

tra kepulunsl ftsdon Daraa:mayar natur billh


denasa

sarrpun kalokealrdo nrqJ aya

patih kakallh utueaa Pranbanan.

Dene Jqka Burdan

lunqJar.-

Nuateu Sang Bagua kapangg3-heken klayan Devi Rarasatl, IaJeng bat,algan cangkrlnan. Ing nrlkr Sang Dewi taneah kaeoran, prarnlla Raden hnaruaya nunten kadhaupaken plkantuk Daul P(arasatl, nunten pondbongan. lrlusnya ko.g gql

"" Dltya Kanrngkala

lsflngal nggarblnll Radon Dana::nqya pantt


saklng
Prrs.nbanan.

ngedalL paprangs.n mapsgakon RaJa

III.

]IAGARI P RAM B AN AN .

-35III.
NAGART P R

AMB AN AN .-

Prabu Kamngr.ors tngglh RaJa Gupala, nailpl atur{ng sarg Ulku takallh Real Bahogsl lan Saksl1 bllth kang abclJ. patlh lraknll! Peruada Lan grtlber eag pun peJah clenlng Raden Danaruaya. Prabtr l(anugkala nurlng, gya rrgerlgekga gs{ra raseksa nglurug nrlng Pengglng. Kacarlta, dunugL tlatah Pengglng, Prabu Karungkala kapapagaken d-ning Raden Danarnaya, tenah dados bandayuda. Deuaroaya nglepaeaken sa''Jata qg rotcrnar Prabu Kantngkale poJah. Bool Babegel lan SakelL gya lunaJar usngsuL -

nring

Pramba.nan.

CANDHAKAN

: - Ing Pranbanan, Denl Rara Jonggra"g nanpl afurtng tllkq kslra?{hrblljth kang raka Prabu Kanrngkala peJah lng pal'gan. Nunten Seng i{lh,r
mahrr dhateng Sang Denlr rnanaul kersa dadye roba, badhe kapadoeekensrayan. Rara Jonggrang eagah, Hiku kakaltb gya btdbal ngupaya.sraya.

rv.IyG0ISIK PARANC. TRIT

.-

RaJa Slenbl Pratu Di.rtpa ltr'lnata lngkalg nenbe totekl netrba l{lkr.r, nanpl sovanipun lhdhang Mastura lngkang aqJatoslprm Dert Nataanatl- (putraatputl Pratu hipa Winata plyanba!, nengLDg pangr{ng). Sang lJlh,r kaguarsr, gya kapog 4bong nanJLng ing paoareyan. Drpl BaErpun cunbana karta:rgu natur blet q yen putri eaklng NagarL Slenbl nsna Dvl Netasnatl. Sang UlLu kaget, gya badbar Prg hr Dulpa lllnat. Sang Derl nSgarbln{, gya ginege. Tan dangu babaran oijil ka!urg. Jabang bayi tlnu1j-san : PUTRA NARB{DRA SLD!.|BI, NAl.lA B A K A . Jabang -

bayl gya

nrlng Ka'l{ Opak. Dsvl Natqsvatl kundur nrlng Nagarl SleubLrdone Prabu hlpa wlnata td.bak nring Pengging ne{ra oguo"y" pepadhor"g karanakabuca-l-

rumaos nandhang dosa deno yua cunbana klayan putranlpuu piya.nbak.


0ANDHAKaN

: - Resl Bahegal lan sakell

rfupJ-

un{nga ca\ra gunebyar ing Karr

- Opak' gya kapundhut, Jebul Jebang bqyl navi tults : PUTR.A NARENDRA SLIUBI r NAI'IA B.0J(A. Nunten lrngoge tenah dluasa. Bala nunten kabekta denlng Sang Lfiku kakellh kahrr urlng Dert Rara Jonggrang. Kacaritar dunugJ- lng Prarnbanan, Baka katernpt denlng Rara Jonggl^ng, ran kaJunenengaken Narendria JeJuluk PRABU B A K A , s+ng Deul Rara Jonggrang kqgarua. Rsta Jonggrang dereng purun careE earesnl nanaul Prabu Baka dereug nylrnakalen nengoah ssklDg Pengglng. Prab'u BnLa aagahr 6ya bidhal- rnrlng Pengglng. i'ionlen J.ng roarga, Sang lJlhr Bahegel nahr Er{ng Pratm Brka, 6111h Radsn hna4 naya punika teksib kadangl kaleres kang rayi nsf,-snnqle putranlpun lnng panano Pranlla Prabu Baka nunten kinfun nanala dhateng Raden Danar:naya, ngaten ysD putra Narendra Slenbl Prabr Dripa l{lnata. Ssrat katarpi dening Dana:maya, uang{ng nboten ngandel, pranile tetep dados bandayude ngantoe rane dedreg.
v.

I49AE PENGGING

r{iTARApr{.

Prabr Dripauagara rngglh Prabu Ang]rngdrlya narpi ravuhrlya Srng rala Narenrira Slenbl Prabu Dulpa l,llnata. Renba.p r - Prabu Dripe l{tnata udangu dba-

-xteng knng rayl .Angltngdrlya bab ukune uong caren kJ-ayan n.ak. Prabr,r AngUDgdrlya nboten nentala natu!, prarl-la gya nda:rgu dhntong putra Sleubl ingkang nanl Raden Soputra bab ukune vong cunbane klayan nnako dbovo. Raden Seputra nabtr, bt1lh kedah dlpu:r tdhanl tinJa kacanpur dhedhak. Prebu Drlpa Ulnata kagetr nangiug sinanun Lng earnudana. Oya parllt nanJlng tarnan Earl, sengedi ng {ya ngenggar-enggar na'ah. Drnugl tanan sari, dhlnrng cJ.lancang i:rS vrekeargya tlnubruk, Pratnr ltulpa lillnata nglanpua dhlrl, 'benah peJahr labat nulaos Hl-rnng saking funlndak renon lqng putra Deul Natasvatl ngantoo sarprrn peputra nana pun Baka. Kasatu nallka sananten garyanlpun Raden lhnarorya, Devl Rarasetl babaren niJll kalung, pl.narLngau kakaslh RADIII B A N D U N G . leJeng kagege dadoe dluasa, dedegira gqgab ageng lnggllr narglng enblng-eublng dat'an Fsggdpedhot, Jaka Bandtrng nunten pltaken si.nten sudarnantpun, vl.nangsulan bt1ib pg tr"nlpun Raden Darnarrnaya Ingkang eanengke nenbe nengnah prang lavan Prebu Baka. Jaka P"odurrg nunten sunusul kang raua nr{ng papralcgan, kanthi nbopong eobing-enblng (arr-ari) .Iegerllgr duuugJ. tlatab Tlarrcngl Jaka Bandttng kabegal denbg tlynngHaJasanga, ua.na Bandarraea, tenah dados per6ng. Bandanasa peJah, suksEa Denltle dhateng Jaka BandrnS. lllvlt kala esnanteu laJeng lganggo narnl. Bll{[JNG BAI
DAi{ASA.

Pabrlg lsn Dltya

barisan Gondhang, Banfung Ba.ndavaaa pancakare klayan &Ltya Oentbo, d.enara kakallh kablesegaken Lng hrnl tenah peJdr eg reug klayan enblng-enblng sl-nca. Nuntsn ptnangglh kang rarna Raden Danaluaya, uronya kaaken putra, Bqg dung Bandavasa klnen ngunduraken Prabu Baka. Bandung oandlka, gya nangsah pe. pang lavan Prabu Balca. l{a'l{lcg pa:tc"lrqra, auuplnglpun Bandung karendhet 1Dg pandhan tenah Blrne. Ing tlateh nrLku slnastan Pgnllban-S,ruotns. t+Jeng pemlg tng gurmng. Prah,r Baka oncad, nondbong kang garva Rara Jonggrang. lfuenlra cun)ana gya porang nallh. Kadad,nk Prabu Baka kaeat)takeo lng gulungr nSentos pBlat gununglpun, Pratu B.La pejah. Tlatah nrlku vlnastan 9glggg_E9gg!. Jaka Bandung gya plnangglh Rara Jonggr$rg, lan area kaga:nra. Ss.ng tts rl sageh, nanglng nyuuun dlpun yasakaken candhl sevu gcdalu kedah rarpungr Bandung Bandasasa eagah, nunten nguaungL oela, kapuJa dadog candblranging uourbe 999 (sesu klrang eatunggal), nenbe nggarnbar vuJud Rara Jong-pang, kadadak nonton pravan dtusun sa^ul nutur etegea vue gagat oqjnng. Ban. rlng runaps geupung lng nanah gya ngeootakon tlateh Pranbananr lng tenbe bahe kathah prauan kasep lng unur dereng p46ng enah-Dah. DerL Rata Jonggrang gya nstng cacablng candhl, katltl klrang oatrqg 11. D,rpi k11mpe denlng Bordungr Rara Jonggrang lunaJarr tl-nututan denlng Be& mg nanglng datan plnanggih. Teuahan Bandung tapa lng Gunung IJor nanl ReslDrnnugl

rbrata.

Kacarlta, Jalta Bu:edan (anak Real Bahegst) dahat gegetun dupl Rara)nggrang slrna, sabab sanpun lar"l Jaka Burdan kaemaran nrlng Sang Deul, na-

37lng batoo. Pranlla naUka sananten Jelra $ui4qn gya nCupg ya eirnaning Rara Jonggrango Kadadak .Iaka Burdan plnalgglh Reel Slbratar gyadlpun takonl rng pundl dununglng Rara JonggrFng, nangJ.ng Salg Hlku datan vqrg eulan. Jaka Burdan uurJ-ngr Sang Hfh arsa pluerJqya. REgl $rbrata ngeeota-kenJaka Burd.an t"ffn dados asu, Kacarlta, Rara JonggrFy'g nggonya lunaJar nurut Ka11 Opak lngkang nedbeng $n7ljlrl nargka sanpun nggarbinl sepub, gya babaran uonten r-g tengah Kg It, nlJil putri. Rara Jongglnng lr{nl!3 lng banjlr. Dene Jabang bayl tlnenu dg N)raJ. Dhadh'Fan, plnarlngan narnl RARA T E M 0 N . Sareng sanpurl pranrg'r, pedsnelanlpun nenun lng pepanggungalr. Satrrnggallng dlnten, troponglpun dtrasah eaking pepanggungan. Nunton furra Tenon prasape, sLnten lugkang saged nltnlunglnCiDC harung kandhog
,

DgtDggehaksu tropong vaue sanadyan vujud punepa keneuon, nodya don ourritan{.

]{s{6dak Srenggala Burdan nlrong prasap& Vau, gya tetqlung nglnggaheken ti)pong kahrr Rana Tenon. &rggnl-lng carlta, Rara Tenon kagarua denlng SrenggalaBurdaq.

@.
nn

3 aguetla 1983.

220.

un nn IDIO nn

!t!tEl! tln nE DE nn nB nB Dn I|nllnn trn nE llEmnn nn


trlm nE nn nD qm nn DED untrmn EnDIn trillE E DNEIUUq EE UnE! 0 lull nn nun Dn m mnEntr nn Hffi."HH HH HH.,M E EM IilN lnll &E Dm nn Dn nn !I|II EIT 8m uD Fl! nn mm|nnlloi EB EM DD IINEII nur DM NN

nm

Et0

ffi.HH HHB"F HH^ lltn nnDll hn DD nn Hfr*ffi Dm IDUI Hil

nrnDD ntr|mn lut no DD Ell nn nm B trm um nm nn nnn mmtrnmn nmnnnn nn rnnm Emnn EE Bl! llE nnnnnn mm trm nnBn tlEt nn Ets Enn I[I0

lI!nn nm nE
HH,,HH MM nn EE IIID lUT

un
.

Bll

ND

I.

Pretu .fingltngdrlya tngglh Drlpanagare, na.npl praptanlra kang rayl bg san 1ng Srdyanara Prabtr Darna lJlnata ny'ng patth Batnrdarua. Ieobap r - .qrrg Nata kakallh nanggallh bab patlne RqJa Gupala ing Pranbanan denlng kang putra Raden Da.ua:nayar sarta ugl peJahlpun RaJa Pranbanan kaplng kallh Prabu Bata denlng karrg vayah Jaka Bandrng. Nanglng dupl Dcnl Rarasatl (garuanlpua hrannaya) nggarblnl nalih, Raden Dana::naya nalah nurca tanpa panit. Saklxg pan&rgin{pun para sepuh, harrbok bi}l.h Raden Danamaya talceih sungkava karana ei:ag nlpun kang putra Ja.ka Bandung eaeugga nangke datan nonten uartoslpun. Sang Nata AttgUngdrlya gya dhauuh mrlng Earya Gentang Linen ngupayanurcanlng Radeu Danamayal yen pinangglh klnon nganthl lundur sabab aroa kaJg neneqgakon narendra ing Pengglng. Itarya Centang sandlke, gya panlt bldh^al., Sang Nata, gya lcundur ngadbaton, plnapag gana kangJ eng ratrr Denl Sr! Panusthl ingglh Retna Musthlkasatl atuejarlng Resl Tana lngglh l{el-alo-lsuns lng

Ardi l{llle.

II.

Dltye fubatsah putrnnlng ovargi patlh $rtlbar lng Pranban+r l"n iqg

'38lbu REtna $rblyatL, dal"uh putranJ.pun patlh CaJah Pernada, nana Dltya Heg thltana. Renbap : - Denarra kakallb nedya naleg u!:uu sedan{ng kang rana nr:lrgPengging. Gya oanl bldha.l, ruE$g-$q& : - Dltya $rbateah lan Dltya Heathltg na kapapag va{ya pandherekipun Harya Gentang J-ng Pengging, dados bandayuda. kang
Donaua

ka-kallh kasoranr gya ,LunaJar nanJlry sana.

III. rtk lng

I{AITA

SETRA

GANDA MATII .
Petmk.
Renbap

Raden Dauannaya tlyang Senar Glrrcng

: -

De.EarEaIa

ge-

nanah dhateng kqng rwa tng Pengglng, J.abet zupe lng prasetya, nalikaSang Bague saged dgunduraken nungsub ealtng Prambanan, nedya kaJunenengeken -

narendra lng Pengglng, nanglng saengga dlnten nangke dereng dlpun leksaneni.PERTNG SIKAR : - Kadadak uonten denava alasan araa nangsa Danarnaya, tenah dg doo pancakgyg. Denaua peJahr badhar i{yuang Narada par{"g ulslk, Danarrnaya kadhanuha. va:rgaul nrlng Pengglng eabab nedya plnarlngan praJa. !fuenya nlol-krWveng Nareda glrrra. Raden Darnarnaya ugt laJeng kundur.

IV.NAGAET

SIGALU E.

Pratnr Desata Cengkar nys,ng garva Derl Jahenll da'lah para kari"ng naksanak : 1. Harya Pradangga. 2. HarTa Pradana. J. Ilalya Guntur. .(,. Ilarya I4, yar. 5. tlerya Gtrtuk Apl. 5. Ilarya Kalant"La, Reuba.q ; - Kang garsa Dsvl Ja-

natur nrlng kang raka Prabnr Denata Cengkar, bilLh Sang Derri kepengln uapan (nanggen) lng Tanah Javi Tengab. Sang Nata nunten dharnrh nr{ng kang raylpara Harya klnen nltlk papan panggenatr J.ng ravetanipun Srnung I'lrapl. snndlkBr gya aanl bebl.rhelan. Kecaritae dunugl tlatah PenggLng, para harya Stgaluh pinangglh Raden Danarnaya. DrpL para barya ngaken ycn ne{ra nltik panggenan, nunton kavangoulaken. Pera harya tan punra, teuah dados bandayude. lLrr?a Pradengga takadang kaaoran, gya lunaJar va:rgoul nrlng Slgaluh. CANDHAKAN : - Ing Dtukuh p5qdhrpanl Nytrt Syanl Dyang putra Ra,ra Tenon, da'tats Srenggala Burdan. Renbae : - Rsra Tenon sanFurr nggarbinl, ngJ-dtran S pngln nedba EI'IPAL BANTHENG lang DHEIIDHNC SANCSAI.I. Srenggala Burrlan gya btdhal nring vana., perarg larran bantheng deJ.ah sangsan. Buron \g Ilh vau peJah, nunten kagendhong uangsul nrLng Dhadhapan. UIan nunten dlpun olah. Rara Tenon nedha enpal ba-ntbeng runaoe nlhat eangot. Tan dangu babaran ntJtl prlya tur bagua v&rnanar plnarlngan nanl JAKA T R U K A ,Srenggala Burdan untnga cunlomtJ.ug lfahyu Patlh nltle nrt.g bayt Jaka lbuka. Done llallyu Ratu nanjlng tng ulau dhendheng lngkang dipun pope. PrahenJ.

nlla Srenggala Burdan nunton kesab'klayan

nggondhol ularn dhendbeng. Ilgggr.llg, koeahlpun Srenggale. Burdan plnangglh Raden Dana::naya. UIan dhendheng katingal nuntb, nunten kaeolehaken 1!g ngaroaning Raden Danarnaya.-

Srenggal.a Burdan nulya uangauJ., dene Raden Danannaya gya ngasta dhendheng uau kundur nring Pengglng. Kaleresan Sang Bagus plnanggth }lrrya Gentang, gya ka-

-79dherekaken larndur nring PenggLng.-

v.
tu ea. Sa:rg Bagus ngaturaken

.-

Prabu Angll-ngdrlya lnggJ-h Drlpanagara nanpl sonanlpun kang putra nan Raden Danarroqya. Repba.s : - Sang Nata ndangu kang putra bab vlgatosing nug

lelarapahanlpun ngantoa plkantuk ulan dhendhong {.gkang naua cahya punlka, Nuntsn Ulan DttEndheng tlabyu Ratu kaparlngakeu dhateng

kang garua Devl Rarasetl. Wusnya kedhabar, kraoe nukrqat aanget. nBoteu danguDesi Raraeati babaran ntJtl keubar. Kang eyang sallnblt dahs.t auka tng p"r'ggg 1lh, nunten parlng nanl dhatoqg kang vayah. Ingglh punlLe RADEN S A }i E L A
CA

LA Lan RADB{ P AN DAI AN A T A.Kasanr panenpubnya DLtya $rbateah lan


Devata Cengkar.

Hosthlta-ma, tlnandhingau d+--

nJ-ug Raden Darnarmaya. Baseksa

kakallh kasoran, gya lunaJar nrlng Nagerl Slgg

luh susita Prabu

@.

agtretas

1983.

221.
mnnnn utrEuu! mE EII EE ntr En mn ntrnnn nnEu nE nn nn nE llm Dn tuEtrtlltl lillurtru

nD nEtrr tDilnEn trtr nE lln Ell nn nn nn ql! !u no nn un !1t! lll|[ nEEDqm nn nnunmkr E in mm rlD EIt nD mrn EO nn Dn mn nn nm D 0!lEn urn En nrD En

nE nE mtrnFut lrE tntn EIN DN ntr NO BllllltBt nnll|m DrD nn un tlrD nn nm IIlr! nn nnEIuE
NE NIN NN NE|!!

nnntrn nntrnE ED nn nnEn DEtrt! mn nn rnn nI! IIlt! !0D Dn DII ED nm En nm lutn DIIlIltDnn DD mmDED tlnDn nra Dlln torD Dnrn nD EEn nn nn nm En mE nn IDn nB rnF nn mn un nn nn Dtr mm nm mnuutE ulr nn Erlllln urErD

Dn nD nn m! Dnn DuDutnm En nn nn Enm nn Drun rur Dn Inm mn nn nn En un nlr mm nE nn Dn nD[uI

r.w
Prahr
Danarmaya Eyang

.putra kakalLh
Radeu Se.selacala

ln'l

Raden Pandg

yanata, patlh Gentang, IIarya Tengger, IIarya l{llata, tunenggung furyana, Srbadraetha, hasthaka, Ronbas : - Sang Nata nanggalth bab panantang snk{ng RaJaSegaluh Prabu Deuata Cengka.r. Sang Nata gya dhavuh nrJ-ng patlh Gentang k{nenpacak barls lng Boyolau.. Sandlka gya bebldhalal

II.W.
Prabu Deuata Congkar nyang arL nek-ea.nak : Patlh Prada:rgger Harya Pradana, Harya Layar, llarya Gentur, Earya Gutuk Aplr lbrya Ka]o'rtakar Eyeng raseksa andel-ande1 kakalih Dl"tya $rbatsah 1an Ditya Hesthltsna. lgElgg l -iang Nata eaeslu ne$ra nggeuPur Prang nrlng PenggLng. Gya dhatJuh para harya radaya kakanthl bldhal nr{ng Pengglng, masanggrah ing Sela. PERANG G.ASAL : luenya uasanggrah, Prehr Doueta Cengker seva{ya gya nsnpuh barlean Pengglng ng

'entang. Snng Nata nunten parlng ganJaran dhater nrandhanlpun Patlh Genttng,

Boyolall. Dadya preng raner Patih Gento.B peJah. Hadya Pengging nundurrtur uninga nrlng Prabu Danatnaya bab kasorlng )'uda trrvin gugurlng kl Petlh -

'l+Orrujud butrl Sangkeh Jenbaripvn' 25 Jung. Nyal ra:rdh" Gentang gya bidhq'l nr{.ng Sa-ngkeh rialah anaklpun {ngklng nanl Nlken Rarasatl. Sasaupunlpun parlng gadaran dhateng Nyal Fandh-n Gentang, Srl PrabuDanaruaya gya na.j eng lDg pal-agan prang tandhttg adu kasekton klayan Prabu Devata Cengkar. Kadhauahan llanjata ll,srave.o, Prabu Danannaya peJalt Putra kakal1h, Raden Savelecala l.an Raden Pandayanata lunaJar ngungsl gesaxS. Prabu Desnta Cengkar nunton nadeg narendra lng Pengglng, aarta lryeng kal bunl" fisdhang Knrnu\ran. Kacarlta, nalLke Prabu Deuats Cengkar kundur radhaton nunton dbahsr, baos segor sunyahr prarlla nunton ndaryu aheteng ksrgganta Retna Jahpnlr burubu punapa lngkang lrangge na:rgoak. I'llnangoul-an blllh nq llka kolanl aotanya katlrpal Pesor ngantos dagfng la. rah snlcisg asta ksfi'lt dlpun ol-air. l{ivit dlntcn punika Pratu Dovat'a Cengkar nanggrl{h bllth u].an ng nutrg6a pun:ika eca sanget. Nunten dbarmh dhateng KL Patlh Tengger (tetukon sekJng Pengging), kinen sundtmt paJ6g Jnlma nanungae sat)en eewulan saternggal ni nangks larnrh dhabar dalen Sang Nata. K1 Patlh oandLka, gya ndha$haken dhateng para karnrla lng Pengglng,

III.
Begavan hrenan

IIG_I4NAE B A N I S R A

I I L .-

putra AJlarkqr fupu 8ra Tanqle.gr bpuBra hrntlng, hpu Bra Radyal daLah para sekabat : brar Sembadar Drga lan Pr3 yogao Renbaq : - Begamn hrslDan AJI dhawh Erl'Dg ka'g putra dllonke klnen ugg dJ- kanukten lng Ta:rah Javll sabab duk lng unl Begauan ftrenan AJI nrnaoo tluut ngteenl tiyang lng Tnnah Jawll nallka Jarnanlpun kautug den'lng St fu1tan Iskandar Isknk lng hrn. Sarg AJfaaka natrr oandlkar gya panit bialhEl kleyal para rayi tuvln eekabat seklvan. .bgglljq, nall-ka AJJ.enka dlnugL tng Pufo HaJethl, sekabet keknLlh :Drga lan Prayoga katllar lrg nrl}o,t. PERANG SDKAR : - Druugl trg tlatah Pengglng, uioaka Ba.karrarg kapapag Para lhrya ing Penggi:rg ( lhrye Prad.ana lan thrya Layer), eulaya'lng renbag dadoe bandayuda. Pere barlra kasoran, gya lunqfar. AJlsako nglaJengaken -

$l

uyaqg kr:rg

lanpab.

rv.
Nyal

DHUKUH

s_l_N_-G__f,__E__E

. (saleu).-

nyarg putra Niken Raraoatll nqrpi souanlpun Ajisaka sakadangnya. .@!gg : - AJlsaka mafur nrlng Nyl Ra-udha nyulrun badbe arvl ta. Nyal Ranrtha kalarglilng !{ngahl gya tlnarpi. Katungka praptanlra Pattb Tenggorr mahr t"lp lcarg nbalyu Nyai Rar dha Gentang, bi}[h kautus denlng Prabu Dsvata Cengkar klnen nundhut tlyarg sg lah saUinggaLlng hrlauarga urilm kangge pBJg dhahar dalen S"ng Nata Pengging Nisaka ingkang sagah kaeouanakon ninangka PaJeBr nalglng darbo pan$lsun kapartngana bnrml sanlyartng Eorbanlpun. Patth Tengger nyagahir gya k&Randha Gentang

kanthl

Eoiran

nrtug Penggllg.

tt'
V. NAGARI P E N G G. I N C
WITARADIA.-

Prabu Denata Cengkar nanpl sovanlpun Patlh Tengger, ngaturaken paJC dhahar dalsn Sang Nata, suJud Eenungsa jaler lngkqng nana AJlsaka. ldang{ng AJisrka n)'uuun kaparlngan bunl oanlyarlng aerbanlpun. Sarrg Nate. rnarengaken, nunten AJisaka kadhanuhan nJerong eorbanlpun. Sareng serban kaJereng, salra Eg lur, aaya nulur, saya vlyar ngantoe nelasa.ken basah Pengglng. Prabru Devata Cengkar nurlng, laJeng dados poralrg rano. F}'pu Bra Tandang, hpu Bra hrntlng, Dapu Bra Ra{ya sanl nagur ytrda ngod"laken pengetatr-stan kasektn uaral-sa.trd. h$l saged ngerlnlaken later, idu dados upao, sarta AJtonka nalih Batua dadoe uler dhanpa neupuh Prabu Devata Cengkar. Prebu Devata Cengkar tekslb nga&ukrnunten 4J.pun sotaken nal1h dadoa baJul putlh tnrs slrnng gya nnnJlng sanodra. Devi Jehenl lundar ngungaekakon kaJrg putra ingka:rg takslb ali! tu1gkangnana DAN E S l{ A RA.- Done AJl.sakanuntennadeg narendra {ngPengglnC JeJuluk.PRABU l, f D ;\ I A K A .-

TANCEB-KAYON.3 agustug 1983.

222.
lll lD ml0n trE llillE mt' lnm

llnl tllll

lttuDtD mpt ulEl EIII

nn lffi fiF mffi, fifi''fifi rllJ! Irn nntr qu! EII Dnlun nn ffi
nm um

npl

nut

nn mnnmh

I.

NAqART

LE

DHAN

K A M U LY AN

Prabr lftdaya-ka tnggth Prabu Isaka Eyrng para rayl Bra Tandangl Bra hrntlng, Bra Radya daLah Petlh Tongger. 3ggpgg r - Sang Nata dhavuh nrlng abdi k"kalih Kl bra ]nn Kt Soubada kluon ninball karg s,bd1 kalrallh lng PuJo Mg Jethl, nana Kl Drga 1an Ki Prayoga. Sandlka. nunten panit bidhtl. Kl Patth kadhavuhan nbldhalalcen vadya nrneksa praJa. Sandlka gya pengkat.

II.

r4SlNgqRAHAN

uI{A = uIrU.-

Jahenl 4alah lngkatg pa,Inal llarlye Pl3 dangga, iiarya Pradana, Ilarya La;rar, ilarye Guntur, Ilerya Ciltuk Api lon ilerya Kalarrtaka. Renbae s - Raden Danesyara tan tri-uah ssrlnntag kang rana Prabr Dewata Cengkar dening AJisala kang oanalgke juneneng Nata lng Medhang K!'ul'yan.
Raden Danesvara tryang
Ret'na

thr

pra,nila gys utuBan kang panan klnen ngrabaoa Modhang Kanulyan. S8-Ddikar gya sanl bebldhalan. PIRANG GAG& : - Para harya salCng ULa-UIu kapapag barLsan sak{'g Medhang Karulyan, sulayanlng renbag dedoe bandayude. Nangirg tlarya Pry

-L2dangga eatada"ng kaaoronr 6ya lunaJar uangsul nr{ng Ula-u1u.-

III.@.tng Pengglng) nyang Seuar Gareng Petmic. !nLqg, : - Savelacala d.abat prlhatos naqggnllfu s64qnlpun kang ra.na Prabu Dana::maya denlng Prabu Deuate Cengkar {ng Segaluh. PERA}iO SERaden Saselacala
Darnamaya KAR

(putra suargl Prabu

:-

blonton Eacan ne$ra nangsa Sang Bagusl tonnh dadoe pancakara. Hacen pg

Jahl barrhqr llyuirng Narada paring uloik, supadoa Radsn Ssvelacal" surita rurfug Prabu djisnka (Wfaayata/Ioaka) tng Medlung Kanulyan. ttusnya nislke tgyeng N6rada sl:rna.

rv, &q4EI

I,I

DEANG -

K AI,{U

LY AN .

Prabu l,Ildayaka frgglh Prabu .0Jisaka fngglh Prabu Isala, hn'rrpi soss4 lpun Raden SaroLacala nyang paaakanran. Renbag : - Raden Savelacs,'t a nehrr nytrsun euvlta. Sang Prabu AJloaka na.npl kanthl blngah, nalah nunton kaakon putra ltusnya nakaten, Prabu Ntsaka panit ne(ya tedhak n!futg Dhhh Sa^keb, saperlu rnartervl kang lbu angkat Nyal Ranrltre Gentang. Nunten kauatabaken J!gkaring Nata Ajlsaka. CAIIDHAKAN 3 - Ing Dlukuh Sakehr Nyat Randha Genta::g na.npl prapt/a'ba Prabnr {lle"ka. Sarmonya bage-btneger Prabu AJiaaka piteken uonten pundt Nl ken Rarasatl. lJl.aangsulan yon nembo nutu pantun lng grlye rlngking.Prabqr $isaka gya nurugl papadpun Nlken Rarasetd lngkang nenbe nuh: pantun tng leoung. X9S.Il!fl, na1lka nanl pondeng-pluandeng Prabu {Jleeke larF Nlken Rarasatl, saml-sanl katonan esnara, tenah KAIIAIIIPUN Prabu AJisalca krrut dhanah fug bunl, thlnotbL babon ulca petha&, kabekta nring luobung, Kededskdadya gara-gara. ISveng Gunu parentah dhateng }svaDg Narada ktnen nanJlng dhj, teng lumbung Sakeb, ndadosL Jabang bayi lngkang badhe nlJi1 saklng tdgan ayarn Narada' sandlka gyn tunurun. Drnugl lunbung Saleh, tVuang Narada. gyatunandong ndandoel bayl lngkang necah eak{ng tlgan ayan. Futlhanlpun dadoo og ver ageng, tur Jaler, pinarlngan c1r1 anak AJloaka, tuvln kanauekakon J A f A L I N G L U N G . Dene krrningnn{pur dados putrl plnarl.ngan narnl DEI{I- D A R M A S T U T I .- Itfir"hg Narada gya neoat hrndur nring Katlyva:rgan. Ilgca&r dupl Nyal Randha Genta:rg lan kang putre Nlken Rarasatl plnuJu dhateng lulbung, uninge saser aglgr krget gya lunaJar, Nanglng Jaka -Ltnglung nalah ngolakr lang eaJatosl.pun nalnung ne{ya pltelcen beb gJ.nten su,iaX nanlra. PlayunLng Nyal Randha Oent"nB dunugl Kepatihan Medlu.ng Karculyan. Ki Patlh Tengger gya ndangu dhateng Jaka LlngluDg, nabrr yen putranlpun Pratnr djlsaka. Prarnila te-ksaka rlau gya kaksntbl sovan ngaroqnlng Nata AJloaka. Prabu AJlsalca kadugl ngaken putra "'srglng kapuudlnrtan beba.ua kedah saged neJahl Baya Putih Donata Cengkar tngkang rpnten segaxa kldul. Jaka Ldng lung sagahr Bya bldhal. Sapongkerlpun.Ta^ka Llng1ungl Patih Tenggor nbialkl pg ra radya kinen pacak baris nyegat ua,ngsullpun Jaka Tdnglung klnen neJahl, lng

13gfh punL-k8 : l. ?acak barle {ng Pr8.E'Ds!83. 2. Pccak berls iq lor Bayat. 3. Pacak barle lng kldul prqja. ltusnya elyagar para va(ya sanl bebldhs.laJr url-ng papare dherre-dheve.CANDE{KAII : - lakr"ne Jqkr T,ing}ung dunugi egara kldul gya ca-upuh prrng favan Baya h,rtlh Devala Cengkar. Baya Putlh peJab, dados sslgqnn"fratungka prapten{ra Patlh Anpuban kautere Prabu Angln-angln fng Sang dra Ki&rlr niqbali 3.1" T^{nglung labst katari-nah Dggenya uus Bagod neJatrl Baya Putlh lngkang sadlnten-dlntsn tansah rls.el reresah ing segara. ltusqya aosan ngs.rsalrng Prabu Angln-srgln, Jaka T.inglung glnanJar pg tranlrg Sang Nate, narna DEI{I LARA B LO RO N G.-Bskdapond}ranganl Jake I^lnghr\g nyuvurl parolt uaqgsul urlng Hedlu:rg Karnu\yan. Prahr Angln-rngln ngltlan{ sarnl nLslk bl}th Jrlra Llnglung clnegat barlsan Hediung Karnulyan {ng tlgAng panggnanr yeku Pra.nbana.nr Ior Bayatr lan Kldul PraJa. Prarnlla Jrkn l.{ng Iung nggeqya vangsul gya neCal Jronlng ba:rtala. funugl kicluI Praubanan, Jakal"tnglung nJedhul, uyeteJca.ken noutenlpun bariear kang nyegat. Sareng nus kstlngaf nyata yen clnegatr g:ya enblss tuni nallh. PatLl*sanlpun dados TLAGA PINI YAN. D.uougl 1or Bayat, ugl nJerlhul, nunteu angelup nallh. pstilasrn{Fun dadoe TI,AGA JII'{BUNG. l.lonten lng lcldul praja inggih nJed}ula na[h, laJeng angslgp hrnl. Patllasanipun dados TLAGA KUWU. Drnugi kadhaton Metharg Kanu\ran, Jaka Idngtung eaged sovrn ngareant pun kang rana Prabu AJisalar sarta nunten natur bil-lh Benpun saged kaleksanan neJabl Baya Putih. Sang Nata AJlsaka dahat suka, nunten ngrangkul Jaka IdngIung oarta kaa-ken putra. Nanging slnaleran datan kenging nangsa Ja'lnra Danungsa. Jaka Idnglug sandlka, gya panl.t lgaaor Kaearita, tng uancl tengah dalu Jaka I,lnglung }raos luve, supe dbswhing kang rana Nata AJloakat la Dsngsa tlyang kenLt. Prabru Ajioaka tukarnunten Jaka Linglung tapa, earv! irlneleran tan kenglng nodha yen tan uonten ttedhan ingknng nenj{qg tutuk. Ja}a Linglung sagah nunten btdhat tapa {ng Cu nung I'lrapi.

v.

Eu.!9_

MAJETHI.-

KI. Prayoga, E-enbgs I - Sanl ngaroa-arse ravuhnya AJleaka nanglng rulraoa kadangon dereng uonten dhateng. Kakaflh punika dang!-dangu daredah rebat leros. Kang satrrngga-l badhe rnrsul {lLea}ra, keng gatunggal prnggah

Kl

D.rga

lr.

ngaJak ngentosi sarasuldpun. llasana dados prnca.kara. Kabngka praptanrira Kl hra lan Kl Senbada, nedya Eleah kang bandayuda, nanglng wB katrucrrt, karona D.rga lan Prayoga Banpun suduk sinuduk keris ngantos p6jab sanpyuho Kvandha kg

kalth Bj.rnar dados AKSARA CACAH 30 (eksera Arab) l"n AKSARA CACAH 20 (AksaraJaui). Nunten Kl Dora lan Senbada nbekta aksara 30 lan 20 uau kahrr Prabu Aji
saka.
,C"AtlpSS$.{,

Irrg Gunung Mrepi, Jaka Llnglung nenbe tapa. PlnuJu Jarah deres, uonten lare angen nend.a cacah 10 ssrl badho ngeyup tng futukipun $ ka Linglung. Nanglng dunedakan kang satunggal dlpun slya-sLya kalana

i-

'l*4nandhang

saktt gudhrgen, praslla dlpun otngtang-2 dsn'lng kancallpun

katenahan lngkeng gudhlgen sau nboton plkantuk ndherek ngeyub, trJ.nah keJauahan ngantoe th5.li-Z. Kadadak tutukipun Jaka Llnglung ning ken, ateges lare digon cacalr t peJah katedha Naga Jaka i,lnglung. !g ne lare angon ingkaxg eatrrnggal vau $eug lunqJar dhateng ndlnrsun nab.rr d.hn teng para prrnggava bllih tpnten 6avT ageng Eangsa lare angen. Geger Bafutdhongr''g praJa lledlulg Karoulyan, tenahan Pratu AJlsaka nurlng, rarruh nrin Gunung Mrapi. Par,tng pldana dbateng kartg putra Jnlra Linglung, lugglh punlka, ilatipun Jake Ulglurg rl{pun pantek klayan buni, katenahan Jaka T.'inglung peJah. Kumara tilar sv&ra bllLh bad.he nales ngrloak Nagari Medhang Kenulyan. Sang Nata AJiaaka gya lilndut nrlhg Medtralg Ka.uulyan, ndtraupakeu r-g kang putra Dosi Dar:nastutl pikantuk Raden Saselacels, lfuerrya dbaupan, PrabuAJlsaka nunten seleh kaprabon, kagantos Radeu Sevel.cal.a kaJunanengakeu ne-

rendra lng Medhang Eanulyan Jejuluk PRABU SAI{ELACAI.A,. Bakda nJunenengaken kang putre nentu, Ajtsaka aakadangnya gya kundur nrd.ng hu.

Sggglls.,

nggony& Junenong Nata Prabu Sauelacala nenbe eatunggaL

varBar tngkang garua Devl Daroastutl Baupu4 babarau uLyoe 4 (sekandl) Jate:ssadaya, teneh dadoe horeg salndhonglng praJa karaaa. eloktng Ielanpaban, ( euyr 4 nanl : JAKA PANUHUN, SAIIDHANG CA-RBA, TIINCCIIL PEtrUNG, la:r KARIINGUTA)

TANCEB - KAYON. 3 agtrstuo 1983.

22a.

Hfi Hfr nmutunn nn nm nn Dn m[ trn lnnErlnn nn bm

ll|lt

Mfl nn

lltrEln

t!t! utr El! tDDnnn Hfl HB HB fiB Dlu!:!nn En nrlllutur "" rnnn IIE t[n nn nn DnDlt Dr! Dn Dt! Dn un nn nD![

En m ffi HH nn Hn Hf, Hfi'E$nEUu EHr "'Bn'"nn EB nu nrn HH trn et nutq$ff HH Hfi Sfi rr lr' rln n't ntn En nDIIln nnnDmn un nnn nm rnm nE[ulnn hm nm infi irir itiln i[m nn ullt nn nm mn nn Tnn &lll EIn nn nn nm nmnm nm nF- El! En En nn mn nb nn rnm mu 4nl En nn nn mn nru! trln nn pD nn pn mn nmIuDIl m$ hfii hnmm tum ,rinrltn--

I.
Prabm Pandayanata
Remba"q

.(putra Prabu rfnnaroaya) nysng Patlh


l.Iodha Andaya.-

Prabu Pandayanata reraosan bab lngkang raka Nata Medbang Ka"nulyanPrabrr Savelaeala nggeuya nentag kagungan putra sekaua:x Jalor oadayar tur uujudlpun sanl klrang prayogio l. Jaka Panuhun agenglpun langkung sa.klng bayi bayl padatan. 2. Sandhang Garba calonlpun cebol kepalang. 3. 'funggu1 Pebrng badanlpun lmnr nuntlng gering

:-

ponglirlng. 4. Kantngkala ruJudipun menpor ra-

geksa. rhget^enget k4ng nba\yu DeHl Dar:nas'butl puntka kadangipun anen Naga Jg ka Innghng, tngkang sarll-sanl lalllr saltng ttgan aVarr pranlla nboten rrans.nokal nanavi anak-anak inggth sarul luciva kadoe nakaten. HekdaL punlka kang raka Prabu Sawelacal-a na:rdhaq slrang, nuntn

-lr5Jengkar B4k{ng praja, seperlu nedtrra Dggayuh vabyu katarfunah, sabab ingknng garra Devi Darnaetuti salrpun nggarb{ni na]{h. Nanglng yekdar pengkol Devl h4 nastutl kakubonaken denlng lang rata Savelacala.

gana Deui Srerrg Ki Patth fengger) nedheng nggarblnl, ngidh.n-!-d6an karouoran kepengln nlngall vidodarL garwanLpun kalg eyang sauargl Raden Jan8ka.Sang Nata gya parnit nring Kl Patlh, nedya nlnggah Kabyvangan nlturutl patyuvunlng ga'rwa. Kl Patlh nguntabaken sava{ra, tln'lndhllran denlng 1\rnenggung I[
ganasarL (putranlpun
daya Darma.

Sang Nata Pandayanata piyarnbak neube nanggaLib ka.ng

II.SAH

CIREB0N

(UANT

)._
Devl
Sang

e Deul lllnbanlngeib. !'eubag I Sang nggarbini, wus ngldhan kepergln dhahsr 'rl0H PAIASA dbaharanlng para deva.
Pratru Barra Angkara nyang ga:r

Nata sagahr 8Ya Jengkar nlnggah mrlng Ka\rvnngan nedJra Dyuvun l{cb payasa. pBtlh Jaya Iatna, PatLh Kelata, I\rnenggung Sosrabava, lan Suarentaka sagL rurtabaken. PERANG GAQAI : - lJa(ya llerrtrpura krpapag barisan pengging, sulayanlng renbag dados bandayuda. lJadya llantlpura kaoorahr gya oeslnpangan Darga.

IrI.ARII

MRAPl.-

Prabrr Saeelacala nyang Sonar Gareag Petrrk. Reubap : - Sa.ng Nata dabat prlhatoa rullaos dstan katarinah geoangipun LabEt peputra sekasan sani kirarg prayogi wuJu'l'tpun tenah adanol vlralg. Kasam rpnten raseksa alasarx arsa nangsa, na.na Dltya Kala Herunuka. Teneh dadoe pancakara. (PESA]IG SH$R). mr1' wa peJah, badhar dados ubruban pandho. Senar nurlng, ububan dtFun euilrt, babar 4vsans Ranadir paring vlslk btrth eyanglpun {lsaka ingknng parlng praJa dhateng Seng Prabu. Serta ugl paring nugraha .A,II ASI'{ARAAAilA lngkang lanun vina-

tak saged anJalarl peputra pekik varnane tur lng tenbe dadya vlJinlng ratu. Purnaning parlng nugraha, Isvang Raraadl nesat slrrra. praLru savelacg Ia gya kundur nrJ-ng PraJa.-

IV.
tlyt a"ng Erdra

KA}ryl.lA.ICAN E N D R A

OKA

.-

nanpi aovanipun Prabu Pandayarrata lng Pengging, natlr nyuwn vldoda.rl nugl kaplrgalsra kalg garva Deni Srengganaearl labet nenbe .ol 4hqn. $rnang &rdra nunton parlng ganbar rrrdodari pitu, $rpraba, wlluta:na, furendrar l,Iarslkir lrim-lrln, Iang-leng Mandanu lan 1\rnJungbinr, kenglng ka.ngge pangarerFaren {ng galnrnlnfpun. Garobar tlna.npi, Prabu pandayalat& gya palolt
uangsul,

Sapengkeripun Pratn Pandayanata, lVwang Drdra'dhemrh dbaterg para dg ua klnen nbalekake RaJa Wantlpura Prabu Bana Angkara. Sandlka gya sanl bbl-

dhai.en. Drmugl repat kepanaoan, para d6lre ptnanggth Prabu Bava Angkars ing-kang nedya stnggah Kahyvangan nyuwun Hoh Payasa, kavangsulaken nboten pqrunrl I

jl

'l+6tenah dados bandayuda. Narrylng para deva sanl kasoran gya lunaJar nanjlng K,g \yvangan. Hywang Narada trrnurun nangglhl Pratu Basa Angkara, nunten roarlngaken l{oh Payaoa. lfuenya narnpl nugraha ltoh Payase, Prq,bu Bava Angkara nunteu panlt kundur. OjNDEAKAN : - Ing Tanah CLrebon inggih Nagart lJantJ.pura, Prahr Bave Angkaratrue kundur prapta 1-ng pura, gya narlngaken !*rh payasa dhateng kqng ganta Deui Wlnbanlngoih. lfusaya dhahar l$oh Payasa, Donl Wlubaningslh babaran olJil putri, ptnaringan nanL DEWI N A T A S l.l A T I ._

v.

PAKUB0NAN NAGARI UIDI{ANC KAMULIAI{._

Dovi Da:maetutL lngka"g uue nggarblnl, na.npl ravubngra kang roka Neta |'{6flhnng Kanulyan Prabu Sauolacala. .@!gg : - Sang Nate n.lhasuhqken uggenyBnentag karavuhan Javate parlng nugraha AJl Asmaraganar lngkang kyesane lnnrrn vinatak nunlen cunbana klayan gama, saged anJalart peputra peklk vaxnane Ian dadya viJlning ratu. Pra:nila Sang Nata nunton rnatak aJ-t Aanaragatral purna panat'aking aJl gya nondlnDg kans ganra Devi Damaahrtl. Bakde cunb'na, qg tan dangu Sang ibvl babaran nlJll kslrung peklk uarneher plnarlngan kakaslh RADni K A I'l D HU Y U.- Sarrg Netagya ctbarmhnrlng patlhTengger klnennlg ball kang rayi Prabu Paadayanata irlg pongglng.. KI patth sandlka gya pangkat.

YI. IAGARI P E N G G I N C . UITARADIA.Prahi Pandayanata rarmh saklng Ka\rvangan gla nar{nga}en ganbar vLCg dnrt pltu dhateng kang garua Deu'J. Srengganasarl. Katlrngka oovanlpun patlh Tenggerr nahlr yen kautus Prabu SavelacaLa klnen nlnbn]l Prabu pandayanatarlabet tqng rska Medbang Karnulyan nenbe babaran niJll kalnrng hrr peklk var11gne. Prabu Pandayanata sarlnblt garua gya bidhnt nrlng l.tedhang Kanu\ran. 0ANDHAKAN ' - Ing M6dhnng Kanulyan, Prabtr Saselacal-a sagarva putra nanpL sovanlpun lgqng ralrl Prabu Pandayanata nyaDg ga::rta Dewl seengganagela.Nedhenglpun saltlya nargun suka, kadadak Delrl Srenggaaaaarl babaran, nlJil putri. OuCup Prabu Pandayanata karana kaag garsa babararr lonten prdaning kang raka. Nunten kang putra kang mijlL putri uau pinaringan oeslllh :-

DELII T u N J u N G B r R u .- Jtab'ng bayi kakallh Jal-er estri, Raden Ks-adluyu lan DevL Tur{ungbint nunten plnangku denlng Prabu Sawelacalar saryi dharruh btlth lng ternbe putra kakallh vau dFdoea Jatukra.uanipun. Kasa:rr praptanlra Patth Kelata utuEan eaklng Clrebon, roatur,blllh kg utue donLng Prabtr Bava Angkara klnen nyulntn nga.npll ga:abar sldodarl pltu. Prabu Savelacala nurlng, nunten dadoe prang amuk-arnukan. Pratm Pandayanata gya nuja barat gedher patlh KeLata sauaSra kaseblak 1ezus tenab kanpngrg.

TTNCEB

agustus

KAY0N.
L983..

-t'7-

224.

nutlttrE BBlrts nrunnB nn nE nE nE nn nn nn ntr uu! nut tlllunEn nnnnn nn IDTI DN DD ItrID mn nn mn Illtll ltn nE nn nn

E!! Dlt n[ nEEnln nIutl nE lun Da nluDnnn nut nn nn nnm nEEn NN NN mq MN nn MN

nn nn trn nn

IDm

nnutun

rn|nnm nn nnnn EuIlul nn nmnnnn nn nnnn Elltttn nE &EDII nn nn trln nm nn nn nn nrn nm mn llln nn nm un u Etr ru! EUI IDo lln nn utn IilD un Iiln trnln nn ntn nn nn ID[t DMnn nn nrnmn&n mn nnnnnn nntrnn& Elt nnn nn nlIlIBIlB nll nnDllunn ru! nnnllmn nn nn mn n mn nrr ntr nn nn nn nn !m nn mn m nnl lqn rqn Dr! lut nn Elr nnB trDnltrnn InD ED ulr! nn En Etr nn rnlnnn ua nrulEu uE nn nnn& nn llnt nn l[lu[ nn ltln Dln nn u[ nnEnlll D.El n0

nn rui

I.NAGARI MEDHANG - KAMULIAN. Srt Maba Kurung rngglh Prabu Savolacala nyang putra sekevsl s 1. naden Jaka Panulnrn. 2. Radon Sandhang Garba. 3. Raden Tunggul Petung. 4. Radon Kamngkala, Eyang patlh Tongger. Renba.s : - Sang Nata uentas na.rrpl serat
panantnng sa-klng Raden Dauesuara putranlpun ssstgi Prabu Dosata Cengkar lngSegaluh. Prabu Sawolacala gya dbavuh mring para putra klnen pscak barls uapagaken mengoah. Sandika gya sanl parLt nedaL 4javl.

II.
Radon Danenuara nl'ang kqng panan

.I 1. Patl-h Pradangga. 2. Ha:ya PraGuntur. 5. Ilarya Gutuk Apl. 5. }brya KaLantatan triuah, ne{ya nalea ukuu patt Ering M+-

dana. 3. I{arya leJrar. l'. }Lrrya

ka. !@jA : dhang Kanulyan,

Raden Da:resvare

Denata Cengkar* ing Segaluh dentng AJianka. Gya parentah knng paflan oadaya klneu nenpuh yuda nrlng lledhang Kanulya:r, Sandtka, gya eanl bebl-dha]an. PERANG GAGAL : - Patlb Pradongga aatad"ng kapapag para putra Hedhang

ruJl pepulih sedanlng keng rane avargi Prabu

Kanulyan, dadya band,ayuda. Dedreg nggenya pancakara, slnaput lng dalu, g'ya -

sanl-sani

mundur nakuwon.

III. ll{4 KAND_UA_KA.Radon Kandlmyu (putra ragil Modhang Kanulyap) nyang,Senar Gareng,Petrrk. Rembag : - Radon Kandhuyu dahat sungkaua l-abst roentas nglmpeknken keng rana Prabu Savelacala auon. PfnANG SEKAR : - llonten nacan nubruk Sang Bagust tenah dados pancakara. Macan peJahl badhar lyvcng llrahaspatl perlng vlslk ag
padoo Raden Kandhryu ngupaya vahyu karaton. Sarta bab lrykang ra,na, k{ne11 prayltna sabab badho kataraan lelanpahan avrat. Wusnya nielkr Wvalg Wrahaspg

lrrndur nrtng l'ledhang Kanulyan. Drrougi nJavlning kltba, Radea Kandluyu kapapag barlsan saklng UIaUlu, Ilarya Pradana, IIarya Iayar J.an Harya Guutur, dados perang rane. Nr:rgfng para harlya tetiga sanl kaeoranr gya kepla1ru.

tl gya slrna.

Raden Kandhryu nunten

IV.
Prabu Pandayanata loyang

.patlh
Uedha Andaya. Renbaq

t-

Setrg

Nata ng

- l+8'
dya sablyantu kang raka Prabu Savelacala. Pramila gya jengkar savadya-bala -

nrlng

Medbang Kamulyan.

CANDHAKAN

: - Ing Pesenggrehan Ula-Ulu, Raden Danesirara naupl atrrrlng para paDan billh saDi kaeoran taadhlng putra Medha:rg Kanulyan lngkang nana
Raden Kandtuyu. Raden Danosvara dahat

nuring, gya ngerigaken va--

dya nglunrg mr{ng Modhang Ke.nulyan. Drnugi tapel uates Nagarl Hedhalg Kenulyan; Raden Danecuare saue{yakapapag Prabu Pandayanata. Stlayenlng renbag dadoe baadayuda; nanslng RaJa Penggrng kasoran, gye nunArr nanJlng pura Med.bang Kanulyan.

v.

I&

.-

Prabu Savelaeala narpl oowanlpun kang rayi Prabu Pandayalatar tuvlnkang putra laden Kandhryr. Renbas : - RaJa knkafifu siyaga napagaken nengsab. Katungka paneurpuhnya Raden Daneguara sara{rar gya pJ.napag prang denlng Prab.u Sauelacala pLyanbak, nunton aben kasoktenr nanglng Daneovara kaooran gya Iu-

uaJar nundur.

Kacarita, plaJengtpun &neeuara dlpun pargglhl lnng eyang svargi RaJa Sindul-ar gya roarlngl knsektn nrlug kang uayahr yeh l AII SARA PAI'fUNGKAS lngkalg ksasane larnun vLnatak saged ngedal.eken genJ- upas ngobar nengoah. Sag

ta

ug1- narlngakon pueaka rurpub andelLng prang. Wusrlya na.upi

kasekten, Danesvara r.angaul Eajeng pralg nallh, tandhfng yude klayan Prabu *rrrelecala., Daneevara nunten uatak aJl Sara jPanungkas, kadadek nonten dahaur upaa nlJl1 snle{ng aota, ngobng Prabu Sarielacela, tenah peJah dadl ayu. Putra-putra Medhang Kanulyal bubar navut ngungsL gesang. Prabu Pandayanata qjrih, nunton g1ls lundar. Patlh Tenggor dlpun peJahl denlng Raden Danesvarar bault pun{ka kaanggep lngkalg ndhatengaken Ajteaka ngantoe nyedanl kang rana Prabu Devata Cengkar. Itaden Danesuara gya junenoDg Narendra rng Nagarl ltedbang Kanulyan.

@.

agustus L983.

_lr9_
EMnINE Dtr IIBIIND FUIID mnr nn trn ntr EDtrIDTN nm nI[ MN nnE uD Inn ulE Fln tun nm nB nn nnDDun ntr nn Itmnnn nnEtlnn nn IID &nn nnultr nn nn nn nm nn nn Do nn nn nn mE nu nn EB on llEl nn nn nm nn nn lln nn nnnnul

225.

mml'ltD tuEEIn mEnntr mlltBl! nn nlnnb DE Dn En[uDIlltm uluun nn nm nn nm Innn trn nn nn nn nn mnn n nD nn mn nn nn nn !lI! mm IDn nm nE nn nn nn mmtrnnun nn IoE mn nm mn nrulnnn ED nln nm nn IDmtDInntr nn uum nuuu nnulEmn nn nnn nn nmqnmn nntnEn nm nD IDm mn nn mE ltn mn nn n n nrn trn nE |nlnn Em En mnrD Dul DIB mnuD Drn nD Dm nrn nn nm ntr nn mn lDurn rprh lnnmlntr nn trn nD IIE InEI[Dt! nnnl?| Dn nn nD mn lnm EDD nn nn nlo

I.

NAGARI

HEDHANG . KAHULY AN.-

Prabr Danesuara nyang patlh Pradangga. Ronbap s - sang Nat'a ngaJenoa ken putri Pengging atrnaJan{ng Prabu Pandayanata, natna Devi Ilnjungbln.. Nunten l{arya Pradsna lan l{a:rya Layar kautus nglanar nring Penggbg. Sandlka gya bldhal.

II.

IAN4E___Q_!_&

E B 0 N .(wantr

pr{a).-

Prabu ggrrs Angkara uyang garue Devl lij-nbanlngsib, dalah kang putra Devi Nataswati, tusln patth Jaya Iatna, Patih Kelata. Renbae : - Sang Nata tinA"'glsan kang putra Denl Natsevatl lngkang supena kaganra Raden Kandlmyu.-

Pranila

Seng Prabu Bava Argkara gya dhasuh

kinen ngupaya Raden Kandhuyu. Sanctika tia{ya Clrebon kapapag wadya Med}ang Kanulyan, sulayanlng renbeg da{ya berds1ruda. Nanging vadya Clrebon ngundurt pran8r sabab ruraos tanpa paedah.

nrlng patlb Kbt"ata lan Jaya Yatna nunten eani parnlt bldhal. PERA}|G GA04.

III.lNA

TRIBASARA
Petnrk.

Renbae : - Raden Kandbuyukang rana Prabu Sg,velaca.la (p{'tardebat sungkava karana katllar eeda denlng 'lqn jaya dening Prabu Danesuara) pleah klayan para kadang sekauan. PERANC SE Raden Kandlmyu nyaJrg Seuar Garoog

[S :

Jaler estrL Dltye Kala Atogeng nyang raseksl Tr1t1g Genlg, arsa nangsa lbng Bague, tenah dados pencnkara. Denava peJah, badhar fuvang Patuk lan Teinburur parlug ulelk A,II AS].{ARA TURIDA 1a-n ASI.IARA NALA. Sarta dharmh nrlng Sang Kuouna kluen manut nring R4Ja UantlpraJa. I.luonya purna lng vacana, ieuata kakalih vau gya slrna.
Uonten denaua ala$an

IV. DHTIKUH DHADHAPAN.Srenggala Burdan myang garwa Rara Tenonr dalab kang putra Jaka 1luka Re@aq : - Jaka Tnrka ne{ya neJahl asu, nanglng kang ibu nanbengi lan perlng dhevuh yen segavon punlka lngkang ranao Jaka Truka na'lah sangss,ya v!3angt nl 1a gya ndhauahaken dqdarnel nrJ.ng Srenggala Burdan. Burdan gya nuJB dabanar -

sokallyan kang ganra Rara Tenon nanJlng dalura nunrb tenah pejah oatnpyuh. Jg ka Tnrka nuntn kooah B&par8tr-peroDo

-frPENOGINC WITARADYA. Pratnr Pandayanata aarnpL sonanlpun Jaka lYuka. Renbae ; - Jaka TnrkaV.NAGARI
i

matur n1ruvun badhe suvlta., Sang Nata kapareng nanpl.. Katu:cgka sovanlpun llarya Pradana lan llarya I*r.yar, natur bl}Lh kautus denlng Prabu Danesvara khen nglan&r kang putra Delrl TrrnJungblru. Prabu Paadayanata dahat nurlng, nulak panglanarlng Danoeuara. Harya kakall-h ne{ra noa xnuk, tlnandangan Jaka T:uka, da{ya prang rane. Earya Pradana peJdr Harya !e yar hnqjar yqngsule Prabut Pandayanate gya Jengkar ngupqye kang putra kepuluna:r Raden Kandhuyu. CANDHAKAII : - Raden Kandluyu Dyang Seuar Gareng Petmk, naTpl praptnn{3a p6tlh Kelata salCng LJanttpraJa, natur yen kautus Prabu Bana Ar4gkara k! nen nbyongl Sarg Bagua nedya kadhaupaken klayan kang putra Nata, Qg

vi

Nats.svratl,

Kahrngka praptanlra kalg panan tng Pengging Prahnr Pandayanat'a, dhar.ruh nr{.g kang putra kopulunan Raden Kandbuyu klnen nanut nr{ng RqJa VantlpraJa. Uasaaa Raden Kandluyu, Prabr Pandayalata, Patlh Kelata ]qn pengJcaua.D-

bidhal sovan nring llantlpraJa.

YI.

NAGARI

l,

ANT

PRAJ

(tanafr Ctrebon).

Prabu Bava Angkara nyang ganta Dotrl llfubanlngsLh J.an putra DerI Natesuetl-. Na'trpl oovanlpun patlb Kelata nglarapaken Radon Kandlnrlm lan Prabq Pandayarata. Ifusnya bage-bluager Prabtr Panclayanata uatur bllth Reden rsldhuyu punlka vayah saklng ovargl Prabu Dana::naya ing Ponggrng Hltara{ra. Dene sanangke sagah kadhaupaken klayan kang putra WantlpraJa, nstrgl.ng n;rurnrn b1yantu ngrebat nagarl Medhang Ka.nulyan lngkang dlpun JaJah Prabqr Ddresnela. Prabu Baua Angkara eagah, nunten udhaupaken kang putra Detrl l{e,taesat1 plkantuk Raden Kandhryu. Bakda pondbongan, nunten Earrl bldhal ngrebat Nagarl Medhang Kanulyan.

VII.ING
Radon Karungkala.

GUNUNC

SELA.lan

Raden Jaka Panularn, Raden Sandhang Garba, Raden lUnggu1 Petung

taneeh karerentan Jalaran nentae keplayu saktng Medhang Kernu\yan, kang rana oetla dening Danesvara. Katrngka rarrubnyaingkang elnng llyu"''g AngHngdrlya, parlng vlslk nring vayah Bekavan vau, k1non kenpal klayan kang rayl Raden Kandhuyu lngkang sanangko kapundht nantu denlng \Ja llantlpraJal la:r plkanfuk hiyanfu ngrebat Medbang Ka.nutyan. lfusnya nisik, IVvang Angltngdrlya slrna. Satriya sekasan vau nunten b{dhql qsSad.aya

3gglgg : -

dosl kang rayl

Kandhuyu.

plnangglh klayan knnB rayi Raden Kandhuyu tryang ft+ng paruan Pandayanata. Sadsya oanl bingah deno sg ged pi:nangglh nelJ-h. Nt'nten Baearengan bldhal nenpuh prang nrlng Metlhang Kanulyan. Raden Kandhryu nunten dbauuh nring Jaka 'Druka klnen nbekta serat paDlrggaling
Raden Panuhun sakadang vus

cartta,

-5rnantang nring Medhang Kanulyan katur Prabu Danessara. Jaka Truka aandlka, gya blahal tanpa va{ra.

\[II.

NACJRI I'I E D II

LN E- K A M U t Y A N

Prabu Danesvara nanpl so$anlpun Jaka tmka ngaturaken serFt panan tang saklng Radon Kandhulru. Danegvara nurlng, gya ngerlgeken vadya ngda]{ paprangan. Drnugl tapel nates praJa Medhang Kalru\yan, carpuh pr4ng na{ya fla& tlpraJa, Ian Pongglng lawan baLa Medhang Kanu\yan. lia{ya Medbang Karnu\yan kg thah lngkang peJah. Pratm Danesnara naJeog, uatak AJt Sara Panungkao, ualih,iadss gen:!-upas. Prabu Bava Angkara natak AJI Sara Panuhrp, nali-h dados toya nusthlka, canpuh klayan gerni upao. I{yva.g Narada trrnurun narlngaken sanJata Cundhamanlk dhateng Raden Kandlaryu. Nunten Cundbananik kaasta, rurub niJl1 dabana kadeuatan, ubesnl -lngkang saril carnpuh yuda. Prabu Da:rsevara kobar denlng dahana kadevatan tenah pejah lebur kuandhane. Dene Prabu Bava Angkara uangsul rnrJud nanungaa ng llh (saking mrJud tlrta rortothlka). Sisanlng va{ya balanipun Prabu Danesvara-

katraJang dening para harya ing Pengg{ng lan l{antlpraJa, tenah tunpea tapie. Ifwang Narada nunten ngepyakaken Radon Kandhuyu kaJunenengaken Nareg dra {ng Medhang Kanulyan, plnaringan JeJuIuk PRABU SRI I.{AIIA KURUNG tnggth RAJA KANDHIffiJ. Putrl Ponggrng Devl 1\rnJungbinr kinarya gaffa sepuh, dene putri seking Uantipraja Desl Natesvatl garwa lngkerg anen. Je-ka Tnrka s1nlsudha nlnangka patlh, plnar:'.ngan nanl PATIH BURDANDAYA. ingkrlg raka sekauan, 1-. Raden Panuhun ptaaringan papan lng Bagelen, ngratonl anong tanl. 2. lladen Saadhang (brba kadunungaken lng Jeppra, ngratont para anoDg dagang. 3. Raden Tunggul Petung klnen napen lng Mageta.n, ugratonl tlyong deres. /r. Raden Kanngkala kapapanaken lng Pranbanan, ngratonl tuva-buru (Junr rnbebodbag).-

TANCnB - r!Ar0N.3 aguetus 1983.


r + I + + + + + + +++ + + +.l.+ r r-L
+

lng Serat purtaka RaJe JatLnurti. Jiltd 10 lan 11 ngerrat I 1. MahespatL. 2. IokeFala. 3. SeratKsroJenga.ken
Rama.

fugeng tr8oBr. Nuvun.-

;$IWfi ffi Wfi WWUWfi $Iwlfi SI$ffi *T.T,,-ff

1
t

52trruln DEnEn ntnnll mlll nn ntr Eul lllll Ilt! llll[Elo mll EDIUUD& EIt llul lu! Dnnon IIu0 nm nn mD mmtrn h|n mE lut !l!t totr mn nn nnEEnn nEnEn nn nnmEnE Dn nrD DID !lt! mB nE !!n nntr En Dn nE ntr trE tnrn nn nrD mn IIEEEII l[q IBB IIIIII NN trI4 Etr IUN Dmtlln NN NEN
lrnEr! mDnlr nmln

|l|nnn En DII nn nE mrt Dn mm Em llmnrnn4 B! DMlltD irrn uu nn nn EIII INN NEIUN


EEr/rnn

trH S fl HnnH Hrrm H fi HrrH H*H H n" Hr-n fl Emnn nnn rn* Hrr$ B H'nB H $".r H f,rt f,"rg H _ EE Etr_ n ts ul E D n D D $rrH Il mnn n n g $*SHrrr$"$ H H n frnnHS"'H m H HH-n"E tll!0E!ilnn 4nI0!Elonts D!ilos8 FDx[!EE _ EEEnD En n mE n mu n n nE nt n nE n m tr mru un r$'*HH"B"fitrT rnDM nEnn n nlnmn n m Jl'Lrd Htt""t IDS! n n mn o'$ H*" H.,H fiq: H'* H*$ fr', E n H,,f, H H,'**"
E

nuHr0n

Dlxunn

Noner

utfit
244. 205. 206. 207.
208.

Nau,i letroahan

Kaca
1
9
aoaaa

AJi Fanaoa rabi putrl Banlruvangl ......

Patlne Ssance
Lahlro Citrasena Kelene Kedhir
.

ya
1

209. 210.

Babad Peng Unbulear!.


Rablno Cltraeena

Slng
taaaoaaaaaaaa

.......

u
16
aaaaaaaa aaaaaa

It

2r1.
aL<.

Sinclurapatl
Rablne l.Ielakusuna Ia'h1-re Poncodrlyo Rablne Poncodrlyo . . . . Bayt AngHrgdrlya nanglo

L7
20 22 24 26 28

42.

?u.
2r5.
2L6.
2L7. 218.

. . . . . . . o. . . . . o. . . .
aataaa

Iahlre Dltya

Gupala

Rabine Angl'lng61'1t"

2r9.
2?O.

22L.
112.

223.
22/,,
?,25.

Ighlre Deul Rarasatl . . r . ., 30 B a a <t u n $ , . . . . . . . . . . . . . 3t, Laldre Sauelacala, . . . . . . . . . . o . . 37 Bedhab Pengglrg .. o...... 99 Jaka Llnglung ......... i. 1l Lahlre Kandhuyu 44
PatL:ne

Savelacala

. . . .

. . . .

17
lr9

Patlne Danesuara

IralaJEngaken I'g Serat h,rst"ka RaJa Punre JfUd X LeL 27 lanpahqnr ulvlt saking RABINIPUN .IATIMURTI nganton dunugi lnmpaha:x i.AHIRIPUN RAHl.lA.lIA.-

hrrna lng dlnten

Rebo

Legl, tanggal-

3 Aguetus 1983.-

Anda mungkin juga menyukai