y= y h + y p
#
= jawaban homogen
Persamaan menggunakan
y h= A e sx
yh
# y = jawaban parsial/partikuler
Permisalan y mengikuti ketentuan-ketentuan berikut.
p
(1) Untuk
f ( x )=e ax Pn ( x )
, dengan
Pn ( x )
= polynomial berderajat
.
ax
, dengan
(2) Untuk
(a) ( a bi ) 0
polinomial berderajat
(b)
N maksimum { n , m }
SN ( x )
dan
TN(x)
ax
adalah polinomial-
( a bi ) 0
( a bi )
sx
'
Substitusikan
sx
yh
dan
y h'
A e sx + s A e sx=0 ( 1+s ) A e sx =0
Dicari nilai
dari
( 1+s ) A e sx =0
, maka:
3
1+s=0 s=1
Catatan:
1+s=0
s=1
Jawaban homogen:
y h= A e
Jawaban Parsial
Bentuk persamaan untuk jawaban parsial, adalah:
'
y p + y p=e
f ( x )=e x =e ax Pn ( x )
, maka:
a=1
dan
Pn ( x )=1
. Berarti
n=0
yp
Substitusikan
x
dan
x
B e + B e =e 2 B e =e
Dicari nilai
2 B=1 B=
1
2
dari
yp
'
2 B e x =e x
, maka:
Jawaban parsial:
1
y p= e x
2
1
y= y h + y p =A ex + e x
2
d
5 x
y +12 y=10 x e
dx
4 y h+12 y h=0
Dimisalkan:
y h= A e
Substitusikan
yh
sx
>>>>>>
dan
yh
'
'
y h =s A e
sx
Dicari nilai
dari
( 4 s+ 12 ) A e sx=0
, maka:
Catatan:
6
4 s+ 12=0
s=3
Jawaban homogen:
3 x
y h= A e
Jawaban Parsial
Bentuk persamaan untuk jawaban parsial, adalah:
4 y'p+12 y p=10 x e5 x
, maka:
#terdapat fungsi x .
5 x
f ( x )=10 x e
5 x
y p=e
'
ax
=e Pn ( x )
a=5
Pn ( x )=10 x
. Berarti
n=1
4 y p +12 y p
, maka:
7
5 x
20 e
20 Bxe
8 Bxe
5 x
Bx20 Ce
5 x
5 x
+12 Bxe
5 x
+4 B e
5 x
5 x
+4 B e
5 x
+12 Bxe
+4 B e
20 Ce
5 x
5 x
8 Ce
5 x
5 x
+12 Ce
5 x
5 x
+12 Ce
5 x
=10 x e
5 x
=10 x e
=10 x e
8 B=10 B=
5
4
1
1 5
4 B8 C=0 4 B=8 C C= B C=
2
2 4
( )
8
C=
5
8
Jawaban parsial:
5
5
x
4
8
( 54 x + 58 ) e
y p=
5 x
( 54 x + 58 ) e
y= y h + y p =A e3 x
5 x
d
y15 y=20 x 3 e 3 x
dx
5 y h15 y h=0
Dimisalkan:
y h= A e
yh
Substitusikan
sx
>>>>>>
dan
yh
'
'
y h =s A e
sx
5 sA e sx 15 A e sx =0 ( 5 s15 ) A e sx =0
Dicari nilai
dari
( 5 s15 ) A esx =0
, maka:
Catatan:
5 s15=0
s=3
Jawaban homogen:
y h= A e
3x
Jawaban parsial
Bentuk persamaan untuk jawaban parsial, adalah:
'
3 3x
5 y p15 y p=20 x e
f ( x )=20 x 3 e3 x =xr e ax P n ( x )
Berarti
r
n=3
y p=x Bx e
r=1
) dan
Pn ( x )=20 x 3
ax
'
3x
y p =Bx 3 e + 4 Bx e
3x
11
Substitusikan
yp
dan
yp
'
ke persamaan parsial-nya (
'
5 y p15 y p
), maka diperoleh:
5 ( Bx 4 3 e 3 x +4 Bx 3 e 3 x )15 Bx 4 e3 x =20 x3 e 3 x
( 15 Bx 4 15 Bx 4 ) e3 x + 4 Bx3 e3 x =20 x 3 e 3 x
3x
3 3x
4 Bx e =20 x e
4 Bx 3=20 x 3
4 B=20 B=5
Substitusikan
B=5
ke
y p=Bx 4 e 3 x =5 x 4 e 3 x
, maka:
Jawaban parsial:
y p=5 x 4 e 3 x
y= y h + y p =A e3 x +5 x 4 e 3 x
B#METODE PEMISAHAN
d
y+ f ( x )=0
dx
g ( y ) dy=f ( x ) dx
atau
g ( y )
d
y=f ( x )
dx
x ( 2 y3 )+ ( x +1 )
d
y=0
dx
13
PENYELESAIAN#CONTOH#1#metode pemisahan
Diubah dalam bentuk:
g ( y ) dy=f ( x ) dx
, sehingga diperoleh:
( x 2+ 1 ) d y=x ( 2 y 3 )
dx
1
x
dy= 2
dx
( 2 y3 )
( x +1 )
( 2 y 3 ) dy = (
x dx
x 2+ 1 )
1
1
x
dy= 2
dx
2 ( 2 y3 )
( x +1 )
1
1
2
ln ( 2 y 3 )=
ln ( x + 1 )
2
2
1
2
1
2
( 2 y3 ) =( x +1 ) 2 y3=
1
x +1
2
14
2 y=
1
1
x 2 +1
+3
2
y
=
+3
x 2+ 1
x 2 +1
x 2 +1
2 y=
1
3 x2 +3
1+3 x2 +3
+
2
y=
x 2+ 1 x 2+1
x 2 +1
2 y=
3 x 2+ 4
3 x 2+ 4
y
=
x2 +1
2 ( x 2 +1 )
y=
3 x 2+ 4
2
2 x +2
CONTOH#2#metode pemisahan
Selesaikan persamaan berikut!
( 1e x ) sec 2 y dy +3 e x tan y dx=0
PENYELESAIAN#CONTOH#2#metode pemisahan
15
g ( y ) dy=f ( x ) dx
, sehingga diperoleh:
sec 2 y
3 e x
dy=
dx
tan y
( 1e x )
sec y
3 e
1
dy=
d ( 1e x )
x
x
tan y
( 1e ) e
sec 2 y
( )
1
3 e x d ( 1e )
dy =
tan y
e x ( 1e x )
d ( 1e x )
1
cos y
dy=3
2
cos y sin y
( 1e x )
d ( 1e )
1
dy =3
cos y sin y
( 1e x )
16
d ( 1e )
dy
=3
sin y cos y
( 1e x )
dy
1
[ sin ( y + y ) +sin ( y y ) ]
2
=3
d ( 1e x )
( 1e x )
d ( 1e x )
=3
1
( 1e x )
[ sin 2 y+sin 0 ]
2
dy
dy
1
sin 2 y
2
=3
d ( 1e x )
( 1e x )
d ( 1e )
dy
=3
sin 2 y
( 1e x )
d ( 1e x )
1 d (2 y )
2
=3
2 sin 2 y
( 1e x )
d ( 1e x )
csc 2 y d ( 2 y ) =3
( 1e x )
17
csc 2 y d 2 y=3
d ( 1e x )
( 1e x )
x 3
y=tan ( 1e )
C#METODE REDUKSI
Untuk kondisi dimana terdapat persamaan diferensial dalam bentuk yang mengandung
(karena
y
=u
x
y'
dikalikan dengan
y
x
y
d
'
=u y=u x y = y
x
dx
18
y ' =u+ x
d
u y ' =u+ x u'
dx
'
CONTOH#1#metode reduksi
Selesaikan persamaan diferensial berikut!
x y ' = y + x 2 sec
( yx )
PENYELESAIAN#CONTOH#1#metode reduksi
'
x y = y + x sec
y
y x
y
'
y = + sec
x
x x
x
( )
()
'
'
y =u+ x u
.
19
y
y
y ' = + x sec
u+ x u ' =u+ x secu
x
x
()
d
d
u=uu+ x sec u x u=x sec u
dx
dx
d
d
u=sec u
u=dx cos u du=dx
dx
secu
y
u=sin 1 x =sin1 x
x
y=x sin x
CONTOH#2#metode reduksi
Selesaikan persamaan berikut!
20
( x 2+ 1 ) y ( x y ' y )=x 3
PENYELESAIAN#CONTOH#2#metode reduksi
( x 2+ 1 ) y ( x y ' y )=x 3 (dikalikan deng an 1 )
x
( x 2+ 1 ) y y ' y =x 2
y y'
y
x2
= 2
x ( x +1 )
x2
'
(
)
ux u+ x u u = 2
( x +1 )
21
u ( x u' )=
x
1
u u' = 2
( x +1 )
( x +1 )
2
d
1
dx
u= 2
u du= 2
dx
( x +1 )
( x + 1)
u du=
2
2
1 d ( x +1 )
1 d ( x +1 )
du=
2 ( x 2+ 1 )
2 ( x 2+ 1 )
1 2 1
2
2
2
u = ln ( x +1 ) u =ln ( x +1 )
2
2
u= ln ( x +1 )
2
y + f ( x ) y=r ( x )
22
maka penyelesaiannya:
y=eh [ e h r ( x ) dx+ C ]
faktor integral
h=
h= f ( x ) +C
y'
x
x
y= 2
( x +1 )
( x +1 )
2
23
y ' + f ( x ) y=r ( x )
, sehingga:
x
x
r ( x )= 2
2
( x + 1)
( x +1 )
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Digunakan teorema dasar:
h
y=e
[ e r ( x ) dx+ C ] .
h
h=
(faktor integral)
h= f ( x )+C
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
h=
x
1
dx h=
ln ( x 2+1 )
2
2
( x +1 )
h=ln ( x +1 )
1
2
24
y=eln ( x +1 )
1
2
[
[
( x 2+ 1 )
1
2
y=( x 2 +1 ) 2
y=( x 2 +1 ) 2
1
1
2
eln ( x +1)
( x + 1)
3
2
x
dx +C
( x 2+1 )
x
dx+C
( x + 1)
dx +C
y=( x 2 +1 ) 2 x ( x2 +1 ) 2 dx +C
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Gunakan teorema bentuk integral:
n
x ( ax 2+ c ) dx=
n +1
2
1 ( ax +c )
2a
n+1
; n 1
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Diperoleh:
25
1
2
2
2
1 ( x +1 )
y=( x 2 +1 )
+ ( x 2 +1 ) 2 C
2
1
2
( )
y=1+ ( x 2+ 1 ) 2 C y=1+C x 2 +1
x y +2 xy =sinh 3 x
x 2 y 2 +2 xy =sinh 3 x dikalikandengan
y 2+
1
x2
2
1
y = 2 sinh 3 x
x
x
y ' + f ( x ) y=r ( x )
, sehingga:
26
2
1
f ( x )= r ( x )= 2 sinh 3 x
x
x
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Digunakan teorema dasar:
y=eh [ e h r ( x ) dx+ C ]
h=
(faktor integral)
h= f ( x )+C
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
2
2
h= dx h=2 ln x=ln x
x
h=ln x
y=eln x
e ln x 12 sinh 3 x dx+C
2
y=eh [ e h r ( x ) dx+ C ]
]
27
1
x2
y=
1
sinh 3 x dx+ C ]
2 [
x
y=
1
x2
y=
1 1
x2 2
y=
1 1 1 3 x 1 1 3 x
e
e +C
2 3
x2 2 3
y=
1 1 3 x 1 3 x
e + e +C
6
x2 6
y=
1 1 3 x 3 x
( e +e ) +C
x2 6
x2
[ [
[
1
sinh 3 x dx +C
x2
y=
1 3 x 3 x
e e ] dx +C
2
e3 x dx
1
e3 x dx +C
( )
]
]
]
28
y=
[ (
1 1 1
1 1
sinh 3 x +C y = 2 sinh 3 x +C
2
x 6 2
x 3
y=
sinh 3 x C
+ 2
3 x2
x
( 1a ) ya
sehingga:
( 1a ) ya y ' +f ( x ) y ( 1a ) ya=g ( x ) y a ( 1a ) y a
( 1a ) y a y ' +f ( x ) ( 1a ) y 1a=( 1a ) g ( x )
Selanjutnya dimisalkan:
29
u ( x ) = y 1a u' =( 1a ) y a y 1
Sehingga:
u' + ( 1a ) f ( x ) u= (1a ) g ( x )
h= f ( x ) dx
r ( x ) =g ( x )
Penyelesaian:
'
y +x
y=x y
1
1
a=2 ; f ( x )= ; g ( x ) =x ; u= y 12= y1=
x
y
u' + ( 1a ) f ( x ) u= (1a ) g ( x )
Diperoleh:
1
u' + ( 12 ) u=( 12 ) x
x
1
u' u=x
x
1
h= dx=ln x
x
u=eln x [ eln x x dx +C ]
u=x
1
x dx +C
x
]
2
u=x [ x +C ] u=x + cx u=
1
y
31
1
1
=x 2+ cx y = 2
y
x + cx
Penyelesaian:
'
4
3 y + y =( 12 x ) y {ruas kiri dibagi dengan 3 }
y+
1
4
y=( 12 x ) y
3
1
1
14
3
a=4 ; f ( x )= ; g ( x )=( 12 x ) ;u= y = y = 3
3
y
Diperoleh:
32
1
u' + ( 14 ) u= (14 ) ( 12 x )
3
1
'
'
u 3 u=3 ( 12 x ) u u=3 ( 12 x )
3
'
u u=6 x 3
h= dx=x
u=e x [ e x ( 6 x3 ) dx +C ]
u=e x [ e x 6 x dx 3 e x dx +C ]
u=e x [ 6 x de x 3 e x dx +C ]
u=e x [ 6 x e x 6 e x dx 3 e x dx +C ]
u=e x [ 6 x e x 9 e x + C ]
33
u=e x [ ( 6 x9 ) e x +C ]
u= (6 x 9 ) e2 x +Ce x
u=
1
1
3 = ( 6 x 9 ) e2 x +Ce
3
y
y
y= 3
1
( 6 x9 ) e 2 x +C e x
34