4/29/2015
Mat2-Unpad
4/29/2015
Mat2-Unpad
b
x
f ( x , y )A
yd
i 1 i 1
yk
xk
(x k , yk )
i 1 i 1
f ( x, y)dA lim f ( x , y )A
R
4/29/2015
Mat2-Unpad
i 1 i 1
Jika
lim
P 0
f ( x , y )A
k
k 1
f ( x, y)dA
lim
P 0
ANIMASI
k 1
n
f ( x, y)dx dy lim f ( x , y )x y
P 0
R
4/29/2015
f ( x , y )A
k 1
Mat2-Unpad
f ( x, y)dA
4/29/2015
Mat2-Unpad
z= f(x,y)
A(y)
a
A(y)
c
d
a
A( y ) f ( x, y) dx
4/29/2015
Mat2-Unpad
f ( x, y) d A A( y) dy
R
c
d b
f ( x, y ) dx dy
c a
d b
f ( x, y ) dx dy
c a
Maka
f ( x, y) dA
R
4/29/2015
d b
f ( x, y ) dx dy
c a
Mat2-Unpad
z= f(x,y)
A(x)
A(x)
a
d
c
A( x) f ( x, y ) dy
b
x
4/29/2015
Mat2-Unpad
f ( x, y) d A A( x) dx
R
f ( x, y ) dy dx
a c
b d
f ( x, y ) dy dx
a c
Maka
b d
f ( x, y) dA f ( x, y) dy dx
R
4/29/2015
a c
Mat2-Unpad
Contoh
2
2
x
2
y
dA
1. Hitung integral lipat dua berikut ini :
R
dimana R = {(x,y) | 0 x 6, 0 y 4}
Jawab:
6 4
2
2
x 2 y dA x 2 2 y 2 dy dx
0 0
4
2
2 3
x y y dx
3
0
0
6
2 128
4x
dx
3
0
6
R
6
4
128
x3
x
3
3
4/29/2015
Mat2-Unpad
0
10
Contoh
2. Hitung integral lipat dua berikut ini :
sin x y dA
R
dimana
Jawab:
sin x y dA
R
sin x y dy dx
0
/2
y
/2
R
/2
4/29/2015
/2 /2
/2
cos( x y )
dx
0
0
6
cos y cos y dx
2
0
/2
/2
sin y 0 sin y
2
0
sin sin sin 2
2
2
Mat2-Unpad
11
Latihan
1. Hitung
1 1
a. xy e
1 2
x2 y 2
dy dx
c.
0 0
0 0
y
dy dx
2
x 1
2 1
b.
xy
dy dx
0 1
f x, y dx dy
2.
untuk
a. f ( x) x 2 y 2 , R [0,1] [0,1]
b. f ( x) ( x 2 y)2 , R [1, 2] [0, 2]
4/29/2015
Mat2-Unpad
12
k f x, y dA k f x, y dA
1.
2.
f x, y g x, y dA f x, y dA g x, y dA
R
3. Jika R R1 R2
maka
f x, y dA f x, y dA f x, y dA
R
R1
R2
f x, y dA g x, y dA
R
4/29/2015
R
Mat2-Unpad
13
Definisikan
Maka
f ( x, y ), jika( x, y ) D
g ( x, y )
0, jika( x, y ) R D
f ( x, y )dA g ( x, y )dA
D
4/29/2015
R
Mat2-Unpad
14
1. Jenis 1 ( x konstan )
D ( x, y ) | a x b , g1 ( x) y g 2 ( x)
2. Daerah jenis 2 ( y konstan )
D ( x, y ) | , h1 ( y ) x h2 ( y ) , c y d
4/29/2015
Mat2-Unpad
15
Jenis 1 D ( x, y) | a x b , g1 ( x) y g 2 ( x)
y
q(x)
D
p(x)
b q( x)
f ( x, y )dA
4/29/2015
f ( x, y ) dy dx
a p( x)
Mat2-Unpad
16
D ( x, y ) | , hJenis
1 ( y ) 2x h2 ( y ) , c y d
D
c
s (y)
r (y)
d s( y)
f ( x, y)dA
D
4/29/2015
f ( x, y ) dx dy
c r( y)
Mat2-Unpad
17
Aturan Integrasi
Urutan pengintegralan dalam integral lipat dua
tergantung dari bentuk D (daerah integrasi).
Dalam perhitungannya, kadangkala kita perlu merubah
urutan pengintegralan. Hal ini dapat disebabkan
dengan perubahan urutan pengintegralan akan
memudahkan dalam proses integrasinya.
Oleh karena itu, langkah pertama kita harus dapat
menggambarkan daerah integrasi, selanjutnya kita
dapat merubah urutan integrasi dengan mengacu pada
sketsa daerah integrasi yang sama.
ANIMASI
4/29/2015
Mat2-Unpad
18
Contoh
1. Hitung
R = {(x,y)| 0 x y2, 0 y 1}
y
x = y2
1
x
2
1 y
2 y e dA 2 y e x dx dy
x
0 0
1
2y e
2
x y
dy
2 y e 1 dy
y2
e y
4/29/2015
Mat2-Unpad
y2
e 1 1 e 2
0
19
Contoh
Atau dibalik urutan pengintegralannya, yaitu:
R = {(x,y)| 0 x 1, x y 1}
y
x = y2
x
2
y
e
dA
1 1
2 y e dy dx
x
e y
x
2 1
x
dx
e x xe x dy
0
e xe e
x
1
0
2e e (1 1) e 2
4/29/2015
Mat2-Unpad
20
4 2
2.
y2
dy dx
Jawab:
Daerah integrasinya
R ( x, y) |0 x 4, y 2
2
y
y = x/2
x=2y
2
x
D ( x, y) |0 x 2 y ,0 y 2
y
4/29/2015
Mat2-Unpad
21
Sehingga
2 2y
4 2
e
0
y2
dy dx
e dx dy
y2
0 0
e x 0 dy
2y
y2
0
2
2 y e dy
y2
ey
e4 1
0
4/29/2015
Mat2-Unpad
22
Latihan
A
3 3y
1.
xe
y3
4 1
dx dy
1 y
2.
dx dy
sin x
3.
1 1
4.
x3
y cos x dy dx
5.
y2
cos x
y sin x dy dx
dy dx
0 x
4/29/2015
Mat2-Unpad
23
B
1.Hitung integral berikut
a. f ( x, y )dydx
0 0
4/29/2015
1 y
b.
f ( x, y )dxdy
0 y
Mat2-Unpad
24
tetrahedron 2z + 3x + y = 6 berikut.
Mat2-Unpad
25