Model (1):
X1
r13
p31
r12 p21 X3
p32
r23
X2
Model (2)
r13
X1 X3
p31
p41 r14
r34
r12 p43
p32
r23
r24
X2 X4
p42
Model (3)
e1 X1 r14
p41
p31 r13 e3 e4
r12
p21 X3 r34 X4
p43
r23 p32 r24
e2 X2 p42
Keterangan:
• Variabel yang mempengaruhi disebut variabel eksogen
• Variabel yang dipengaruhi disebut variabel endogen.
C. Rumus hubungan: Data (Xi), Skor Baku (Zi) dan Koefisien Korelasi (rij).
Xi X xi
1. Skor baku: zi
si si
x = simpangan (deviasi)
s = simpangan baku (deviasi standart)
s2 = varians
2
x2
s untuk populasi, atau
n
x2
s2 untuk sampel.
n 1
xi xj
2. Karena zi dan zj
si sj
xi .x j
maka: z i .z j
si .s j
xi .x j xi .x j xi .x j xi .x j
z i .z j n. n.rij
si .s j si .s j xi2 x 2j xi2 x 2j
.
n n
z i .z j 1
sehingga: rij z i .z j
n n
sehingga: z2 n
X1 X2 X3 X4
X1 1 r12 r13 r14
X2 1 r23 r24
X3 1 r34
X4 1
1 1 1
a) r12 z1.z2 z1. p21.z1 e2 p21. z12 z1.e2
n n n
1
p21 .n 0 p21
n
r12 p 21
1 1
b) r13 z1 .z3 z1 p31 .z1 p32 .z 2 e3
n n
1
p31 z12 p32 z1 .z 2 z1 .e3
n
1
p31 .n p32 .n.r12 0 p31 p32 .r12
n
1 1
c) r14 z1 .z 4 z1 p41 .z1 p42 .z 2 p43 .z3 e4
n n
1
p41 z12 p42 z1 .z 2 p43 z1 .z3 z1 .e4
n
1
p41 .n p42 .n.r12 p43 .n.r13 0 p41 p42 .r12 p43 .r13
n
1 1
d) r23 z 2 .z 3 z 2 p31.z1 p32 .z 2 e3
n n
1
p31 . z 2 .z1 p32 . z 22 z 2 .e3
n
1
p31 .nr21 p32 .n 0 p31 .r21 p32
n
1 1
f) r34 z3 .z 4 z3 p41 .z1 p42 .z 2 p43 .z3 e4
n n
1
p41 . z3 .z1 p42 . z3 .z 2 p43 . z32 z3 .e4
n
1
p41 .nr31 p42 .nr32 p43 .n 0 p41 .r31 p42 .r32 p43
n
Berdasarkan uraian di atas, secara singkat dapat dibuat rumus reduksi untuk
menentukan koefisien jalur (p):
r12 p21