Sejarah Tingkatan Jan.

2011
5

BAB 1 : KEMUNCULAN DAN PERKEMBANGAN NASIONALISME DI ASIA

TENGGARA
Imperialisme Barat di Asia Tenggara

 Imperialisme bermaksud dasar perluasan kuasa sesebuah negara dalam meluaskan pengaruh dan
wilayahnya dengan menjajah negara lain untuk kepentingan tertentu.

 Wujud sejak empayar Rom dan Yunani lagi.

 Imperialisme moden pada abad yang ke-15 – Barat menguasai wilayah-wilayah di Amerika Latin,
Afrika dan Asia.

Faktor-faktor Imperialisme Barat

Persaingan Kuasa-Kuasa Kekayaan Bahan Mentah

Barat

 Jamin kepentingan nasional  Negara-negara Barat berlumba menjadi

 Meningkatkan imej negara kuasa besar
 Luas tanah jajahan dipandang tinggi dasn  India dan China – sasaran pasaran Asia
dihormati Tenggara
 Tanah Melayu, Indonesia dan Thailand kaya
dengan sumber biji timah

Sistem Pengangkutan dan Revolusi Perindustrian

Perhubungan
1 Disediakan oleh : Cik Puteri Siti Fatinnur
 Sejarah Tingkatan Jan. 2011
5

 Kapal berkuasa wap mempercepatkan  Mengubah dasar Imperialisme Barat di

perjalanan ( Timur – Barat )
 Mengangkut barang lebih banyak dan
muatan lebih besar
 Pembukaan Terusan Suez ( 1869 ).
Memendekkan jarak dan masa ke Timur
 Penciptaan telegraf
 Memberi arahan kepada pegawai-pegawai di
tanah jajahan dengan lebih cepat dan mudah
 Memudahkan urusan perniagaan dan
galakan perdagangan antarabangsa
Timur
 Bertujuan mendapatkan barang dagangan
( teh dan rempah )
 Berkembang di Barat pada kurun ke-17
 Hasil perkilangan besar-besaran
 Memerlukan bekalan bahan mentah
( banyak dan berterusan )

Beban Orang Putih dan Tugas

Menyebarkan Tamadun

 Slogan beban orang putih ( British dan Belanda )

 Mendakwa mereka lebih maju dan bertamadun
 Rasa bertanggungjawab memimpin orang Timur ( lebih sejahtera )
 Tugas menyebarkan tamadun menjadi slogan Perancis
 Mubaligh Kristian berpendapat bertanggungjawab sebar agama kristian kepada penduduk tanah
jajahan.

Praktis 1

A. Apakah yang dimaksudkan dengan imperialisme ?

B. Mengapakah negara China dan India menjadi sasaran kuasa Barat untuk dijajah ?

C. Senaraikan kuasa Imperialisme Barat yang menguasai Asia Tenggara.

D. Nyatakan slogan yang digunakan orang Perancis di Timur.

E. Bincangkan tentang faktor-faktor Imperialisme barat.

F. Tahun bilakah Terusan Saez dibuka dan apakah fungsinya ?

G. Apakah yang membuatkan Imperialisme Barat berminat menjajah Tanah Melayu, Indonesia dan
Thailand ?

Perubahan Sistem Politik

 Sebelum kedatangan Imperialisme Barat – sistem pemerintahan diraja diamalkan.

 Imperialisme Barat berpendapat – Sistem politik mesti dikuasai terlebih dahulu sebelum ekonomi.

 Perkara ini menjadi matlamat utama Imperialisme Barat.

2 Disediakan oleh : Cik Puteri Siti Fatinnur

 Sejarah Tingkatan Jan. 2011
5

Sistem Birokrasi Barat

Ciri-ciri umum Sistem Birokrasi Barat

Penubuhan Kerajaan
Pusat

Hasil penyatuan wilayah-wilayah

di tanah jajahan
Pelaksanaan Undang-undang Pentadbiran Tanah Jajahan
Barat oleh Gabenor Jeneral

 Menggantikan undang-undang
tempatan  Pemerintah tertinggi
Sistem Birokrasi Barat
 Bahasa Barat sebagai bahasa  Bertanggungjawab terus pada
rasmi Kementerian Hal Ehwal Jajahan
di negeri masing-masing

Pegawai-pegawai Barat Pelaksanaan Pentadbiran

mengetuai biro melalui Biro ( jabatan )
( jabatan )

 Urusan pentadbiran dijalankan

melalui biro-biro

 Diketuai pegawai barat

Sebelum kedatangan Sepanyol, Filipina terdiri

FFIILLIIPPIINN daripada daerah-daerah kecil ( barangay )
AA yang diperintah oleh Datu

3 Disediakan oleh : Cik Puteri Siti Fatinnur

 Sejarah Tingkatan Jan. 2011
5

Gabenor Jeneral
Encomiendero
(Pemerintah Tertinggi )

Ketua Datuk Bandar

( Pentadbir Wilayah ) Encomienda (Barangay-barangay yang
digabungkan )

Gabenor Kecil
( Pentadbir Bandar )
Tugas-tugas
Encomiendero

1. Menjaga keamanan

Penduduk Filipina amat benci 2. Mengutip cukai

sistem Encomienda (cukai
3. Meng’kristian’kan penduduk
tinggi dan kerahan tenaga)
barangay

Penyatuan
Ciribarangay
– ciri menyebabkan kemerosotan sistem
Perubahan
pemerintahan tradisional dan pengaruh golongan datu.
Pentadbiran Diketuai oleh Gabenor Jeneral
Pusat ( Pentadbiran Pusat )
Sebelum kedatangan Belanda,
Indonesia terdiri daripada Pentadbiran Ditadbir oleh pembesar tempatan dengan
beberapa buah kerajaan yang Tempatan pengawasan pegawai Belanda
I N D
berasingan
I N Ddan O N
seperti
OBantam. E S I
Mataram
NE S IA A
Penubuhan
Kerajaan tersebut diketuai oleh Jabatan
raja dan dibantu oleh golongan Jabatan Pelajaran dan Jabatan Pertanian
Kerajaan /
pembesar. Biro
Pada peringkat pemerintahan
tempatan, pentadbiran diketuai Penubuhan
oleh pembesar daerah atau Sebagai penasihat pentadbiran Belanda tetapi tiada
Dewan
Bupati ( Jawa ). kuasa perundangan
Tempatan

Volksraad Merupakan Majlis Rakyat hasil desakan Sarekat

4 Disediakan oleh : Cik Puteri Siti Fatinnur
1916 Islam
 Sejarah Tingkatan Jan. 2011
5

Perubahan selepas kedatangan Belanda

SistemBirokrasi BaratdidiBBUURRM
BirokrasiBarat MAA
Sistem

Sebelum kedatangan British Selepas kedatangan British

Kemenangan British dalam Perang Inggeris-Burma

Raja 1886 menyebabkan penguasaan British terhadap Burma
dan pemerintahan beraja dihapuskan

Hluttaw Wun Pesuruhjaya Tinggi British - Pemerintah tertinggi di

Burma
Institut Hluttaw ( Majlis Diraja ) hilang fungsi.
Myothugyi Ketua Bandar Wun,Myothugyi,ahmudan,athi dimansuhkan

Akta Kampung Ulu Burma 1887 dan Akta

Perkampungan Burma 1889 – sistem pentadbiran
Ahmudan ( Pegawai diRaja ) tradisional dilenyapkan
Pentadbiran daerah diambil alih oleh Myo-ok (Pegawai
bandaran)
Athi ( Pembesar-pembesar tradisional )
Undang-undang Barat dijadikan undang-undang utama
Sistem Pemerintahan Dinasti
Konbaung Majlis Perundangan diperkenalkan

Penubuhan balai polis dan kem tentera

Sistem Birokrasi Barat di T H A I L A N D
Raja Chulalongkorn
Pemodenan pentadbiran memperkenalkan
Diperkenalkan sendiri oleh–
mengekalkan Raja Mongkut melantik 80 Majlis Penasihat Rendah
Raja Mongkut dan Raja Majlis Mesyuarat Tertinggi
kemerdekaan Thailand. orang penasihat Barat
Chulalongkorn Kabinet Menteri :
Thailand merupakan
Juruauditgolongan
. Terdiri daripada
satu-satunya negara Asia
Tenggara yang tidak bangsawandariberpendidikan
•Penasihat Britain
Barat untuk mengetuai
pernah dijajah oleh •MengetuaiKewangan
jabatan- dilantik
•Penasihat kementerian
Imperialis Barat. jabatanPelabuhan
yang 1932, sistemuntuk
berperlembagaan
•Penasihat Polis
ditubuhkan seperti di Barat diperkenalkan
Tujuannya untuk mengurangkan pengaruh
•Penasihat Kastam berkhidm
•Melatih
pembesar tradisional dan institusi pegawai-pegawai
raja menggantikan sistem raja
at dalam
•Penasihat
tempatanKetenteraan berkuasa mutlak
5 Disediakan oleh : Cik Puteri Siti Fatinnur
Perbende
haraan
 Sejarah Tingkatan Jan. 2011
5

IINNDDOOCCHHIINNAA Union Indochinoise 1887

Sebelum kedatangan Selepas kedatangan Perancis menguasai keseluruhan

Perancis Perancis pentadbiran

• Negeri-negeri ditadbir oleh

sebuah pusat berkuasa
mutlak (kuasa penuh pada
pembesar tempatan)
• Setiap birokrasi diketuai
golongan Mandarin yang
dipengaruhi sistem
Pentadbiran Tanah Besar
China
Pentadbiran diketuai Gabenor Diketuai Gabenor Jeneral
Jeneral
Penyertaan Laos – 1904
Merupakan persekutuan Indochina
Leftenan Gabenor
( Pemerintah wilayah jajahan
/ naungan )
Undang-undang diluluskan oleh
Parlimen Perancis
Residen Jeneral
Pengasingan pentadbiran kerajaan
pusat dan kerajaan tempatan
Residen Wilayah

Sistem birokrasi barat di T A N A H M E L A Y U

Sistem birokrasi barat di T A N A H M E L A Y U

British memperkenalkan
sistem kehakiman Barat,
Sebelum kedatangan Portugis
Tugas menakluk Melaka
utama Residen Belanda menakluk
pelaksanaan Melaka
sistem
Portugis, Kesultanan
Pemerintah tertinggi dan Penasihat kutipan cukai,
Melayu Melaka
Negeri-negeri Selat adalah  Menasihati
 Institut beraja merosot
Sultan  pembahagian
Institut berajanegeri
terhapus
Perak, Selangor, Pahang Negeri-negeri Melayu
mengamalkan
Gabenor
British yang Sistemoleh
dibantu
memerintah, dalam
dan semua
Negeri perkara
Sembilan kepada beberapa terdiri
Tidak Bersekutu daerah
Pembesar Empat Lipatan
Residen. Pentadbiran
Negeri-negeri Selat kecuali hal agama
dikenali sebagai Negeri- dan penubuhan balai
daripada negeri Kedah, polis
dandiwujudkan
menjadi oleh
kampung ikutan negeri-
penghulu
(Melaka, Islam
Peranan
negeri dandan
raja
Melayu adat istiadat
pembesar
Bersekutu Kelantan, Perlis,
negeri didikekalkan
Pulau Tanah Melayu
Pinang, dan Melayu
Melayu terjejas. Terengganu dan Johor
6 Disediakan oleh : Cik Puteri Siti Fatinnur
Singapura)
 Sejarah Tingkatan Jan. 2011
5

Kesan-kesan Pengenalan Sistem Birokrasi Barat

 Peranan raja diambil alih di Indonesia dan  Pengaruh pembesar tradisional dihapuskan
Tanah Melayu
 Sistem raja berkuasa mutlak (Thailand)
digantikan sistem Raja Berpelembagaan
Barat
 Burma, peranan raja sebagai penaung agama
Buddha diambil alih
 Wilayah / negeri disatukan menjadi sebuah
negara (Persekutuan Tanah Melayu,
Filipina, Indochina dan Indonesia)
FAKTOR-FAKTOR KEMUNCULAN NASIONALISME
(Mandarin-Indochina dan Datu-Filipina)
 Sistem undang-undang Barat diperkenalkan
 Sistem cukai baru diperkenalkan di Tanah
Melayu
 Balai polis dan pasukan polis ditubuhkan
 Institusi Beraja terhapus (Melaka dan
Burma)

Dasar Penjajahan Barat Kemunculan Intelektual

 Sistem birokrasi Barat yang tidak memberi
peluang rakyat tempatan dalam sistem
pentadbiran moden (kekal dalam ekonomi
tradisional)
 Contoh, Sistem Tanaman Paksa (Indonesia) dan
Sistem Polo (Filipina) menunjukkan penindasan
penduduk peribumi
 Mewujudkan jurang sosial
 Mereka berada dalam kelas tersendiri dan layak
bergaul dengan golongan elit tempatan
 Dasar terbuka (imigran) menimbulkan rasa tidak
puas hati rakyat tempatan (penguasaan bidang
ekonomi)
 Golongan yang melanjutkan pelajaran di Barat
dan di Asia Barat
 Pendedahan idea falsafah Barat dan Islam
 Sedar penjajah tidak mentadbir tanah jajahan
sebaik mentadbir negara sendiri
 Memimpin gerakan nasionalisme
 Menuntut taraf hidup bangsa mereka dibela
mulanya tapi lama kelamaan meminta
kemerdekaan negara
Karya Kesusasteraan
 Mesej kesengsaraan dan kekecewaan
(penindasan penjajah)

7 Disediakan oleh : Cik Puteri Siti Fatinnur


5
 Membangkitkan kesedaran dan cinta kepada
tanah air
 Novel Noli Me Tangerekarnya (Filipina)
 Cerpen Kerikil-kerikil Tajam dan Ke Makam
Bonda karya Chairil Anuar di Indonesia
 Di Tanah Melayu novel Putera Gunung Tahan
karya Pak Sako
Pengaruh Media Massa
 Menyebarkan idea-idea nasionalisme
 Menanam perasaan anti-penjajah
 Al-Ikhwan, Saudara, Warta Malaya dan Majlis
adalah akhbar berpengaruh
 Di Vietnam, akhbar yang berpengaruh adalah
Tribune Indigene dan Cloche Felee
Sistem perhubungan dan pengangkutan
 Perkhidmatan telefon dan telegraf
 Pembinaan jalan raya dan keretapi
menghubungkan kawasan yang terpisah
 Mudahkan rakyat dan pemimpin bertemu dan
membincangkan idea-idea nasionalisme
Sistem Pendidikan
8 Disediakan oleh : Cik Puteri Siti Fatinnur
Sejarah Tingkatan Jan. 2011
 Pilih kasih - mengutamakan sekolah bahasa
penjajah
 Faktor pemangkin nasionalisme Asia Tenggara
 Hanya beri pendidikan peringkat rendah dan
terhad golongan elit dan penduduk bandar
 Indonesia – anak Priyayi diberi pendidikan
tersendiri dan diasingkan daripada anak-anak
kebanyakan
 Memecahkan perpaduan rakyat tempatan
 Pendidikan sekular dan pendidikan mubaligh
mengancam sekolah Buddha ( Burma )
 Tanah Melayu – lepasan sekolah Inggeris senang
mendapat pekerjaan
Pengaruh Agama
 Menyatukan rakyat tempatan hadapi penindasan
Barat dan Kristian
 Gerakan Islah (Tanah Melayu dan Indonesia),
Persatuan Belia Buddha 1906 (Burma)
menunjukkan agama sebagai alat perpaduan dan
pencetus nasionalisme
 Memperjuangkan Pan-Islamisme (Penyatuan
dunia Islam menentang penjajah Barat)
 Kristian (Sepanyol) menyatukan penduduk
peribumi menentang kuasa