/////KUNCI JAWAPAN UNTUK SOALAN LATIHAN DALAM BUKU

PEMIKIRAN KRITIS

Bab 1

1. logik. Tidak benar (fakta)

2. logik. Tidak benar (fakta)
3. tidak logik
4. logik. Tidak benar (fakta)
5. tidak logik.
6. logik. Tidak benar (fakta)
7. logik. Tidak benar (fakta)
8. logik. Tidak benar (fakta)
9. tidak logik.
10. tidak logik
11. logik. Tidak benar (fakta)
12. tidak logik
13. logik. Tidak benar (fakta)
14. logik. Tidak benar (fakta)
15. logik. Tidak benar (fakta)
16. tidak logik
17. tidak logik
18. logik. Tidak benar (fakta)
19. logik. Tidak benar (fakta)
20. logik. Tidak benar (fakta)
21. logik. Tidak benar (fakta)
22. logik. Tidak benar (fakta)
23. tidak logik
24. logik. Tidak benar (fakta)
25. tidak logik
26. tidak logik
27. logik. Tidak benar (fakta)
28. logik. Tidak benar (fakta)

Bab 2

1. tidak
2. ya
3. ya
4. tidak
5. tidak
6. ya
7. ya
8. ya
 2

9. ya
10. tidak
11. ya
12. tidak
13. tidak
14. ya
15. tidak
16. ya
17. ya
18. tidak
19. tidak
20. ya
21. tidak
22. ya

Bab 3

1. implikasi sama maksud

2. implikasi sama maksud
3. implikasi sama maksud
4. kontrari
5. kontradiksi
6. implikasi subset
7. implikasi subset
8. implikasi subset
9. implikasi sama maksud
10. kontrari
11. implikasi sama maksud
12. implikasi sama maksud
13. implikasi subset.
14. implikasi sama maksud
15. kontrari
16. kontradiksi
17. implikasi sama maksud
18. implikasi sama maksud
19. implikasi subset
20. kontradiksi
21. implikasi sama maksud
22. implikasi subset
23. implikasi subset
24. kontradiksi
25. konsistensi jenis kebebasan logik
26. subkontrari
27. subkontrari
28. subkontrari
 3

Latihan 4.5 (Bab 4)

1. Tidak Sah

2. Sah

3. Sah

4. Sah; Silogisme haipotetika tulen

5. Sah; Modus Tollens

6. Tidak Sah

7. Tidak Sah

8. Tidak Sah

9. Sah

10. Tidak Sah

11. Sah; Modus Ponens

12. Tidak Sah

5.5 (Bab 5)

Latihan 5.5A.
1.

gunung di Malaysia gunung yang boleh didaki

X X

Gunung Everest
Hujah yang tidak sah
 4

2. mangga buah-buahan yang manis

buah-buahan di kebunnya.

Hujah yang tidak sah

3. bahan kursus yang dijelaskan di dalam

kuliah itu

bahan mengenai isu-isu moral yang rumit

falsafah
Hujah yang sah

4. ahli falsafah

Socrates orang yang berfikiran jelas

Hujah yang sah

5. pensyarah USM manusia

X X
orang akademik bidang kimia
 5

Hujah yang tidak sah

6. kereta buatan kereta yang dijual di kedai itu

Amerika Syarikat

kereta yang telah dibeli oleh Montgomery

Hujah yang sah

7.
kedai buku di pulau pinang kedai buku yang menjual buku
rujukan sekolah menengah
X
X X X

kedai buku Simple

Hujah yang tidak sah

8. orang yang pernah menggunakan kaedah

empirikal dalam penyelidikan mereka

X
ahli falsafah ahli sains

Hujah yang tidak sah kerana kesimpulannya, iatu Beberapa ahli

sains bukan ahli falsafah, tidak mengikuti premis. Kesimpulan yang mengikuti premis
ialah Beberapa ahli falsafah bukan ahli sains.

Latihan 5.5B

1. P1: Kalau seseorang itu melakukan perbuatan yang dia fikir adalah moral, maka
perbuatan itu memang moral.
P2: Perbuatan membunuh diri dilakukan oleh seorang yang fikir bahawa
perbuatannya itu adalah moral.
 6

K : Jadi, Tiada perbuatan membunuh diri yang merupakan perbuatan yang tidak moral.

perbuatan yang moral perbuatan yang dilakukan oleh

seorang yang fikir bahawa
perbuatannya itu adalah moral

perbuatan membunuh diri

Hujah yang sah

2. P1: Semua pencinta haiwan suka memelihara musang.

P2: Rahim tidak suka memelihara musang.
K : Jadi, Rahim bukan seorang pencinta haiwan.

pencinta haiwan orang yang suka memelihara

musang

X Rahim

Hujah yang sah

3. P1: Hanya penunggang basikal yang bekerja di pejabat itu.
P2: Hanya penunggang basikal yang suka bermain gasing.
K : Jadi, semua ornag yang bekerja di pejabat itu suka bermain gasing.

penunggang basikal

orang yang suka orang yang bekerja di pejabat itu

bermain gasing

Hujah yang tidak sah

 7

4. P1: Tiada kursus yang anda pelajari di universiti yang dapat membantu anda
menyelesaikan masalah emosi anda.
P2: Raymond tidak mempelajari apa jua kursus di universiti.
K : Jadi, Raymond ada sesuatu untuk membantu dia menyelesaikan masalah emosinya.

Raymond
X

kursus yang anda sesuatu yang dapat membantu anda

pelajari di universiti menyelesaikan masalah emosi anda

Hujah yang tidak sah

5. P1: Semua orang yang menulis buku Pemikiran Kritis ialah penjual buku Pemikiran
Kritis.
P2: Robert ialah seorang penulis buku Pemikiran Kritis.
K : Jadi, Robert ialah seorang penjual buku Pemikiran Kritis.

penulis buku penjual buku

Pemikiran Kritis Pemikiran Kritis

Robert

Hujah yang sah

6. P1: Hanya pengangat berat yang merupakan orang yang rajin berlatih di pusat latihan
sukan.
P2: Semua orang yang rajin berlatih di pusat latihan sukan ialah orang yang kuat.
 8

K : Jadi, tiada pengangkat berat yang tidak kuat.

orang yang kuat orang yang rajin berlatih di pusat latihan

sukan

pengangkat berat

Hujah yang tidak sah

7. P1: Beberapa buku terbitan universiti itu akan dipamerkan pada upacara pembukaan
dewan kuliah yang baru.
P2: Semua buku yang akan dipamerkan pada upacara pembukaan dewan kuliah yang
baru akan disimpan di dalam sebuah bilik yang khas.
K : Jadi, beberapa buku terbitan universiti itu akan disimpan di dalam sebuah bilik
yang khas.
buku yang akan dipamerkan pada
buku terbitan universiti upacara pembukaan dewan kuliah
itu yang baru

X
buku yang akan disimpan di dalam sebuah
bilik yang khas
Hujah yang sah
8. P1: Semua pelukis yang mempunyai idaman untuk berjaya dalam bidang seni mereka
merupakan pelukis yang berbakat tinggi.
P2: Semua pelukis yang akan dipilih untuk bertanding dalam pertandingan melukis
esok merupakan pelukis yang mempunyai idaman untuk berjaya dalam bidang
seni mereka.
K : Jadi, hanya pelukis yang berbakat tinggi yang akan dipilih untuk bertanding dalam
pertandingan melukis esok.

pelukis yang mempunyai idaman untuk

berjaya dalam bidang seni mereka

pelukis yang akan dipilih untuk

pelukis berbakat tinggi bertanding dalam pertandingan
melukis esok
 9

Hujah yang sah

Latihan 5.5C

1. P1: Tiada ahli sukan yang malas.

P2: Lincoln ialah seorang ahli sukan.
K : Jadi, Lincoln bukan seorang yang malas.
Hujah yang sah

2. P1: Semua pelajar USM ialah orang yang bijak.

P2: Semua orang yang bijak mempunyai potensi untuk berjaya.
K : Jadi, semua pelajar USM mempunyai potensi untuk berjaya.
Hujah yang sah

3. P1: Tiada sistem pentadbiran pejabat swasta merupakan sistem kawalan alat senjata.
P2: Beberapa sistem pentadbiran kerajaan merupakan sistem perkawalan alat senjata.
K : Jadi, beberapa sistem pentadbiran kerajaan bukan sistem pentadbiran pejabat
swasta.
Hujah yang sah

4. P1: Semua alat-alat komputer disimpan di dalam makmal itu.

P2: Semua teropong halus disimpan di dalam makmal itu.
K : Semua teropong halus ialah alat-alat computer.
Hujah yang tidak sah

5. P1: Tiada binatang yang pintar yang bertanduk.

P2: Beberapa landak ialah binatang yang pintar.
K : Jadi, beberapa landak tidak bertanduk.
Hujah yang sah

6. P1: Semua jabatan sumber manusia ialah jabatan dalam sebuah syarikat.
P2: Tiada jabatan pendidikan yang merupakan jabatan sumber manusia.
K : Jadi, tiada jabatan pendidikan yang merupakan jabatan dalam sebuah syarikat.
Hujah yang tidak sah

7. P1: Semua skim yang sah ialah skim yang diluluskan oleh kerajaan.
P2: Beberapa skim pinjaman wang ialah skim yang sah.
K : Jadi, beberapa skim pinjaman wang ialah skim yang diluluskan oleh kerajaan.
Hujah yang sah

8. P1: Semua penyelidikan dalam bidang metafizika merupakan penyelidikan falsafah.

P2: Tiada penyelidikan dalam bidang kejuruteraan merupakan penyelidikan falsafah.
 10

K : Jadi, tiada penyelidikan dalam bidang kejuruteraan merupakan penyelidikan dalam

bidang metafizika.
Hujah yang sah

Bab 6
(Beberapa contoh yang berlainan boleh diberikan untuk menunjukkan hubungan antara
kesahan hujah dan nilai kebenaran pernyataan.)

Latihan 7.4 (Bab 7)

1. Hujah Deduktif

2. Hujah Induktif

3. Hujah Induktif

4. Hujah Deduktif

5. Hujah Deduktif

6. Hujah Induktif

7. Hujah Deduktif

8. Hujah Deduktif

9. Hujah Deduktif

10. Hujah Induktif

11. Hujah Deduktif

12. Hujah Deduktif

13. Hujah Induktif

14. Hujah Induktif

15. Hujah Deduktif

 11

Bab 8

1. Dalam sebuah pernyataan bersyarat, antesedennya adalah syarat mencukupi kepada

konsekuen pernyataan tersebut kerana peristiwa antesedennya cukup untuk membawa
kepada peristiwa konsekuen; manakala konsekuen pernyataan tersebut adalah syarat
perlu kepada anteseden pernyataan yang sama kerana tanpa peristiwa konsekuen
peristiwa anteseden tidak akan berlaku.
2. Oxigen adalah sebab yang perlu untuk kehidupan manusia.
3. Api adalah sebab yang mencukupi kepada penghasilan cahaya.
4. Cecair adalah sebab yang mencukupi dan perlu untuk mebasahkan sesuatu.
5. (i) telefon bimbit: bahan yang dijadikan telefon bimbit; struktur penciptaan telefon itu;
pencipta; untuk kegunaan komunikasi.
(ii) komputer: bahan yang direka bentuk menjadi komputer; struktur penciptaan
komputer itu; penciptanya; kegunaan komputer.
(iii) drama: manusia dan benda yang digunakan dalam drama itu; skrip, plot, dan
semua skema yang merupakan intipati drama tersebut; pencipta drama; matlamat
pementasan drama.
(iv) muzik klasik: bunyi, nada, dan sebagainya yang terdapat dalam muzik itu; nota
dan skrip muzik tersebut; pemain muzik; matlamat permainan muzik.
(v) negara: warga dan penduduk negara itu; sistem pentadbiran negara; semua
dinamisme yang menghidupkan negara; matlamat kewujudan negara itu.

Bab 9

1. P1: Kalau sejak saya mendapat jerawat pada muka saya sering ditimpa nasib buruk,
maka saya tidak patut mendapat jerawat itu.
P2: Sebenarnya, sejak saya mendapat jerawat pada muka saya sering ditimpa nasib
buruk.
K : Jadi, saya tidak patut menapat jerawat itu.
[Falasi tidak formal jenis Sebab yang Palsu]

2. P1: Semua orang yang cantik tidak berapa sihat.

P2: Sandra tidak berapa cantik.
K : Jadi, Sandra seorang yang sihat.
[Hujah yang tidak sah (falasi formal)]

3. P1: Kalau Jinak selalu tertidur di dalam perpustakaan semasa membuat ulang kaji
pelajarannya, dan keadaan ini berlaku sebelum seorang guru menasihatkan Jinak
agar sentiasa minum air sebelum mula membuat ulang kaji, maka selepas
mengikut nasihat guru itu Jinak bersemangat untuk membuat ulang kaji dan lebih
ceria.
P2: Sebenarnya, Jinak selalu tertidur di dalam perpustakaan semasa membuat ulang
kaji pelajarannya, dan keadaan ini berlaku sebelum seorang guru menasihatkan
Jinak agar sentiasa minum air sebelum mula membuat ulang kaji.
K : Jadi, selepas mengikut nasihat guru itu Jinak bersemangat untuk membuat ulang
kaji dan lebih ceria.
 12

[Falasi tidak formal jenis Sebab yang Palsu]

4. P1: Kalau konflik politik yang berlaku di sesebuah negara adalah suatu perkara yang
agak rumit, maka boleh dikatakan bahawa knoflik tersebut berpunca daripada
masalah peribadi ahli-ahli politik sesebuah negara.
P2: Sebenarnya, konflik politik yang berlaku di sesebuah negara adalah suatu perkara
yang agak rumit.
K : Jadi, boleh dikatakan bahawa knoflik tersebut berpunca daripada masalah peribadi
ahli-ahli politik sesebuah negara.
[Falasi tidak formal jenis Sebab yang Palsu]

5. P1: Semua orang yang kaya memandu kereta Porche.

P2: Abby memandu kereta Porche.
K : Jadi, Abby seorang yang kaya.
[Hujah yang tidak sah (falasi formal)]

6. P1: Kalau seorang pensyarah boleh merujuk kepada buku teks yang relevan semasa
menyediakan kuliah dan kelas tutorial, dan seorang guru sekolah juga boleh
merujuk kepada buku teks yang relevan semasa menyediakan pengajarannya,
maka seorang pelajar patut boleh merujuk kepada buku teks yang relevan semasa
menduduki ujian dan peperiksaan.
P2: Sebenarnya, seorang pensyarah boleh merujuk kepada buku teks yang relevan
semasa menyediakan kuliah dan kelas tutorial, dan seorang guru sekolah juga
boleh merujuk kepada buku teks yang relevan semasa menyediakan
pengajarannya.
K : Jadi, seorang pelajar patut boleh merujuk kepada buku teks yang relevan semasa
menduduki ujian dan peperiksaan.
[Falasi tidak formal jenis Analogi Palsu]

7. P1: Kalau seorang pegawai polis yang cekap akan bertindak dengan berkesan seperti
ubat antibiotik, dan ubat antibiotik digunakan untuk menghapuskan kuman yang
berbahaya di dalam tubuh kita, maka begitu juga seorang pegawai polis yang
cekap akan menghapuskan anasir yang berbahaya yang boleh mengancam
kesejahteraan masyarakat.
P2: Sebenarnya, seorang pegawai polis yang cekap akan bertindak dengan berkesan
seperti ubat antibiotik, dan ubat antibiotik digunakan untuk menghapuskan kuman
yang berbahaya di dalam tubuh kita.
K : Jadi, begitu juga seorang pegawai polis yang cekap akan menghapuskan anasir
yang berbahaya yang boleh mengancam kesejahteraan masyarakat.
[Falasi tidak formal jenis Analogi Palsu]

8. P1: Kalau dia mencintai saya, maka dia akan berjanji untuk berkahwin dengan saya.
P2: Semalam dia telah berjanji untuk berkahwin dengan saya.
K : Jadi, agak jelas bahawa dia mencintai saya.
[Hujah yang tidak sah (falasi formal)]
 13

9. P1: Kalau sejak kita menggunakan pesawat Airbus 737 cuaca menjadi amat buruk,
maka kita tidak patut menggunakan pesawat Airbus 737.
P2: Sebenarnya, sejak kita menggunakan pesawat Airbus 737 cuaca menjadi amat
buruk.
K : Jadi, kita tidak patut menggunakan pesawat Airbus 737.
[Falasi tidak formal jenis Sebab yang Palsu]

10. P1: Kalau bintang filem yang terkenal seperti Sophia Jane yang mempunyai kulit
yang gebu dan bersih menggunakan sabun mandi Dettol, maka anda patut
menggunakan sabun mandi Dettol jika anda inginkan kulit yang gebu dan bersih.
P2: Sebenarnya, bintang filem yang terkenal seperti Sophia Jane yang mempunyai
kulit yang gebu dan bersih menggunakan sabun mandi Dettol.
K : Jadi, anda patut menggunakan sabun mandi Dettol jika anda inginkan kulit yang
gebu dan bersih.
[Falasi tidak formal jenis Analogi Palsu]
[Falasi tidak formal jenis Merayu kepada Pihak Berkuasa]

Bab 10

1 Syarikat yang mengeluarkan cip komputer memang kaya kerana keuntungan yang
diperoleh daripada hasil jualan mereka. Oleh itu, setiap pekerja syarikat tersebut mestilah
kaya juga.
Jawapan : Falasi Divisi
P1: Kalau syarikat yang mengeluarkan cip komputer memang kaya kerana keuntungan
yang diperoleh daripada hasil jualan mereka, maka setiap pekerja syarikat tersebut
mestilah kaya juga.
P2: Sebenarnya syarikat yang mengeluarkan cip komputer memang kaya kerana
keuntungan yang diperoleh daripada hasil jualan mereka.
K: Jadi, setiap pekerja syarikat tersebut mestilah kaya juga.

2. Lim Chong Wei amat mahir dalam bidang seni lukis. Saya pasti dia seorang yang
berkebolehan besar dalam segala bidang.

Jawapan: Falasi Komposisi

P1: Kalau Lim Chong Wei amat mahir dalam bidang seni lukis, maka saya pasti dia
seorang yang berkebolehan besar dalam segala bidang.
P2: Sebenarnya Lim Chong Wei amat mahir dalam bidang seni lukis.
K: Jadi saya pasti dia seorang yang berkebolehan besar dalam segala bidang.
 14

3. Setiap sel di dalam badan kita hanya boleh dilihat melalui mikroskop yang berkualiti
tinggi. Oleh yang demikian, badan kita hanya boleh dilihat melalui mikroskop yang
berkualiti tinggi.

Jawapan: Falasi Komposisi

P1: Kalau setiap sel di dalam badan kita hanya boleh dilihat melalui mikroskop yang
berkualiti tinggi, maka badan kita hanya boleh dilihat melalui mikroskop yang berkualiti
tinggi.
P2: Sebenarnya setiap sel di dalam badan kita hanya boleh dilihat melalui mikroskop
yang berkualiti tinggi.
K: Jadi badan kita hanya boleh dilihat melalui mikroskop yang berkualiti tinggi.

4. Garam ialah sejenis campuran yang tidak beracun. Oleh itu, komponennya, iaitu natrium
dan klorin juga tidak beracun.

Jawapan : Falasi Divisi

P1: Kalau garam ialah sejenis campuran yang tidak beracun, maka komponennya, iaitu
natrium dan klorin juga tidak beracun.
P2: Sebenarnya garam ialah sejeni campuran yang tidak beracun
K: Jadi natrium dan klorin juga tidak beracun

5. Persatuan Diraja telah ditubuhkan lebih daripada 300 tahun yang lalu. Janet Lee ialah
seorang ahli persatuan itu. Jadi umur Janet Lee mestilah lebih daripada 300 tahun.

Jawapan: Falasi Divisi

P1: Kalau persatuan Diraja telah ditubuhkan lebih daripada 300 tahun yang lalu dan Janet
Lee ialah seorang ahli persatuan itu, maka umur Janet Lee mestilah lebih daripada 300
tahun.
P2: Sebenarnya persatuan Diraja telah ditubuhkan lebih daripada 300 tahun yang lalu dan
Janet Lee ialah seorang ahli persatuan itu.
K: Jadi umur Janet Lee mestilah lebih daripada 300 tahun.

6. Seluruh enjin turbo Rolls Royce yang digunakan dalam kapal terbang jet berjenis
Eurofighter itu dibina di Britain. Oleh itu saya yakin bahawa seluruh kapal terbang jet
Eurofighter mestilah dibina di Britain.
 15

Jawapan: Falasi Komposisi

P1: Kalau seluruh enjin turbo Rolls Royce yang digunakan dalam kapal terbang jet
berjenis Eurofighter itu dibina di Britain, maka saya yakin bahawa seluruh kapal terbang
jet Eurofigher mestilah dibina di Britian.
P2: Sebenarnya seluruh enjin turbo Rolls Royce yang digunakan dalam kapal terbang jet
berjenis Eurofighter itu dibina di Britain.
K: Jadi saya yajin bahawa seluruh kapal terbang jet Eurofighter mestilah dibina di Britain

7. Setiap bintang seperti matahari terdiri daripada atom-atom gas hydrogen dan setiap atom
hidrogen itu adalah tidak berwarna, maka setiap bintang seperti matahari juga mesti tidak
berwarna.

Jawapan: Falasi Komposisi

P1: Kalau setiap bintang seperti matahari terdiri daripada atom-atom gas hidrogen dan
setiap atom hidrogen itu adalah tidak berwarna, maka setiap bintang seperti matahari juga
tidak berwarna
P2: Sebenarnya setiap bintang seperti matahari terdiri daripada atom-atom gas hidrogen
dan setiap atom hidrogen itu adalah tidak berwarna.
K: Jadi setiap bintang seperti matahari juga tidak berwarna.

8. Belanda merupakan sebuah negara kecil yang sangat kaya, dan Dr Obama Barrack
berasal dari Negara Belanda. Jadi Dr Obama Barrack seorang kecil yang sangat kaya.

Jawapan: Falasi Divisi

P1: Kalau Belanda merupakan sebuah negara kecil yang sangat kaya dan Dr Obama
Barrack berasal dari negara Belanda, maka Dr Obama Barrack seorang kecil yang sangat
kaya
P2: Sebenarnya Belanda merupakan sebuah negara kecil yang sangat kaya dan Dr Obama
Barrack berasal dari negara Belanda
K: Jadi Dr Obama Barrack seorang kecil yang sangat kaya

9. Hampir 80 peratus daripada tulang kita terdiri daripada kalsium. Jadi hampir 80 peratus
daripada tubuh kita terdiri daripada kalsium.

Jawapan : Falasi Komposisi

 16

P1: Kalau hampir 80 peratus daripada tulang kita terdiri daripada kalsium, maka hampir
80 peratus daripada tubuh kita terdiri daripada kalsium
P2: Sebenarnya hampir 80 peratus daripada tulang kita terdiri daripada kalsium
K: Jadi hampir 80 peratus daripada tubuh kita terdiri daripada kalsium

10. Enam puluh peratus daripada kapal terbang Concorde dibina di Perancis, dan enjin jet
yang digunakan dalam kapal terbang Concorde yang merupakan sebahagian daripada
kapal terbang Concorde mesti dibina di Perancis.
Jawapan: Falasi Divisi
P1: Kalau enam puluh peratus daripada kapal terbang Concorde dibina di Perancis, maka
enjin jet yang digunakan dalam kapal terbang Concorde yang merupakan sebahagian
daripada kapal terbang Concorde mesti dibina di Perancis
P2: Sebenarnya enam puluh peratus daripada kapal terbang Concorde dibina di Perancis.
K: Jadi enjin jet yang digunakan dalam kapal terbang Concorde yang merupakan
sebahagian daripada kapal terbang Concorde mesti dibina di Perancis.

Bab 11

1. mengkritik penghujah
2. mengkritik penghujah
3. merayu kepada pihak berkuasa
4. mengkritik penghujah
5. merayu kepada pihak berkuasa
6. merayu kepada pihak berkuasa
7. merayu kepada pihak berkuasa
8. mengkritik penghujah.

Bab 12

1. ancaman
2. kasihan
3. argumentum ad populum
4. kasihan
5. argumentum ad populum

Bab 13

1. ekuivokasi
2. merayu kepada kejahilan
3. merujuk kepada kepentingan sendiri
4. merayu kepada kejahilan
 17

Bab 14

1. dilema palsu
2. ekuivokasi
3. dilema palsu
4. divisi
5. falasi formal (hujah yang tidak sah)
6. kekeliruan antara deskripsi dengan preskripsi
7. komposisi

Bab 15

1. hujah berbelit-belit
2. domino
3. mengkritik penghujah
4. falasi formal (hujah yang tidak sah)
5. mengaplikasi prinsip umum secara salah
6. falasi formal (hujah yang tidak sah)
7. generalisasi tergesa-gesa.