Modul Sains SPM Daerah Pasir Gudang

MODUL SAINS TINGKATAN 5 Panitia Daerah Pasir Gudang 2012
1
PRAKATA
Modul Sains SPM diterbitkan khusus untuk memenuhi

keperluan pelajar yang akan menghadapi peperiksaan
SPM Sains. Modul ini ditulis sebagai alat bantu
mengajar bagi guru dan juga sebagai bahan ulangkaji
pantas bagi pelajar-pelajar yang bakal menghadapi
SPM.
Nota penting dan latihan yang komprehensif merupakan

teras kepada persediaan mantap modul ini. Setiap bab
dimulakan dengan nota penting sebagai persediaan
pelajar untuk mengulang kaji pelajaran dengan mudah,
tepat dan berkesan.
Latihan pengukuhan disediakan sebagai latihan intensif

untuk membiasakan pelajar dengan bentuk soalan SPM.
Semoga modul ini akan membantu pelajar mencapai
kejayaan yang cemerlang dalam peperiksaan dan juga
sebagai pemudah cara untuk guru-guru baru dalam
mata pelajaran Sains di dalam bilik darjah.
Selamat Maju Jaya.
2
JAWATANKUASA PEMBINAAN MODUL SAINS SPM 2012

DAERAH PASIR GUDANG
KETUA PENYELARAS : SMK PASIR GUDANG

PENASIHAT : GURU CEMERLANG DAN JU SAINS
PANEL PENULIS:
TAJUK PENULIS
M9 Mikroorganisma & Kesannya Ke Atas Hidupan SMK Permas Jaya

SMK Permas Jaya 2
M10 Nutrisi & Pengeluaran Makanan SMK Pasir Gudang 2
M11 Pemeliharaan & Pemuliharaan Alam Sekitar SMK Pasir Gudang 3

SMK Pasir Gudang
M12 Sebatian Karbon SMK Tanjung Puteri

Resort
SMK Kota Masai
SMK Pasir Gudang
M13 Gerakan SMK Kota Masai 2

SMK Pasir Putih
M14 Teknologi & Pengeluaran Makanan SMK Permas Jaya 3
M15 Bahan Sintetik Dalam Industri SMK Taman Molek
M16 Elektronik & Teknologi Maklumat serta SMK Pasir Gudang

Komunikasi
3
Isi kandungan
Prakata
Panel Penulis
BAB 9: Mikroorganisma dan kesannya ke atas 1

hidupan
BAB 10: Nutrisi dan pengeluaran makanan 35

BAB 11: Pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar 44
BAB 12: Sebatian karbon 58
BAB 13: Gerakan 73
BAB 14: Teknologi dan pengeluaran makanan 100
BAB 15: Bahan sintetik dalam industri 120
BAB 16: Elektronik dan teknologi maklumat serta 137
komunikasi
Sekalung Penghargaan
4
BAB 9 : MIKROORGANISMA DAN KESANNYA KE ATAS HIDUPAN
9.1 PENGELASAN MIKROORGANISMA
Mikroorganisma Rupa Bentuk Saiz Nutrisi Habitat Cara

Pembiakan
Virus Pelbagai 0.02 m parasitik Hidup dalam Replikasi dalam

bentuk seperti 0.4 m dalam sel sel perumah
pilin, sfera, rod Paling kecil perumah
dan vibrio
Bakteriofaj
Bakteria Kokus, basilus, 0.5 1.0 Autotrof, Hidup dalam belahan dedua
vibrio, spirilum m sapropfitik, air, udara,
unisel parasitik tanah,
Basilus Spirilum tumbuhan
dan haiwan
Kokus vibrio
Protozoa Berbeza-beza 5 - 250m sapropfitik, Hidup dalam Aseks :-

dan mempunyai unisel parasitik air tawar belahan dedua
silium untuk dan
ameba
bergerak seks :-
pengkonjugatan
paramesium
Alga Mempunyai 1 10000 Mempunyai Hidup dalam Aseks :-

struktur sel m klorofil. air, tanah belahan dedua
tumbuhan. Unisel atau Menjalankan lembap, atas dan
Klamidomonas Spirogira
Tidak multisel fotosintesis - batu dan di seks :-
mempunyai autotrof kulit pokok. pengkonjugatan
batang, akar,
Pleuroccocus diatom
atau daun.
Kulat Mempunyai 10 -100 m sapropfitik, Tempat Aseks

pelbagai rupa Unisel atau parasitik gelap dan pembentukan
bentuk multisel lembap spora dan
Mukor Yis
- filamen pertunasan
- sfera
5
Latihan:
1. Rajah di bawah menunjukkan beberapa jenis mikroorganisma. Kelaskan mikroorganisma

di bawah mengikut jenisnya.
A B C D E
F G H I J
Lengkapkan jadual di bawah untuk menunjukkan jawapan anda.
Virus Bakteria Protozoa Alga Kulat
2. Mikroorganisma di atas boleh dijumpai di permukaan makanan seperti roti berkulat dan
buah reput.
Y:
X:
(a) Apakah nama mikroorganisma yang ditunjukkan?
(b) Label struktur-struktur X dan Y dalam rajah tersebut.
(c) Apakah fungsi Y?
(d) Bagaimanakah mikroorganisma ini mendapatkan nutriennya?
(e) Namakan struktur Z yang membolehkan mikroorganisma tersebut menyerap nutriennya.
6
9.2 FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI PERTUMBUHAN MIKROORGANISMA
NUTRIEN KELEMBAPAN
- Perlu nutrien untuk hidup hasilkan - Perlu air untuk hidup.

tenaga dan membiak. - Dalam keadaan kering:-
- Parasit mendapat nutrien daripada tisu - bakteria tidak aktif.
organisma hidup yang lain. - bakteria membentuk spora
- Saprofit mendapat nutrien daripada - Apabila keadaan sesuai, bakteria aktif
organisma yang telah mati dan mereput semula.
- Mikroorganisma yang mempunyai - Mikroorganisma yang tidak boleh membentuk
klorofil - menghasilkan makan sendiri spora akan mati.
FAKTOR-FAKTOR YANG
MEMPENGARUHI
PERTUMBUHAN
MIKROORGANISMA
CAHAYA pH SUHU
- Mikroorganisma aktif di - pH7(neutral) atau hampir - Mikroorganisma aktif pada

dalam gelap dan tidak neutral aktif membiak. suhu 35 oC 40oC ( suhu
aktif - pH terlalu tinggi atau optimum pertumbuhan)
dengan kehadiran cahaya. rendah merencat - Suhu rendah tidak aktif
- Mikrorganisma yang pertumbuhan / membunuh - Suhu terlalu tinggi
mempunyai klorofil mikroorganisma. mikroorganisma mati.
memerlukan cahaya untuk - keadaan berasid atau Tetapi sebahagian spora
melakukan proses beralkali lemah masih boleh terselamat.
fotosintesis sebahagian
mikroorganisma boleh
hidup
Latihan:
Isikan tempat kosong dengan perkataan yang sesuai tentang faedah mikroorganisma.
1. Bakteria sesuai hidup dalam keadaan tetapi tidak sesuai dalam keadaan yang
sangat berasid atau .
2. Suhu optimum bagi pertumbuhan bakteria ialah diantara .
3. Bakteria menjadi dalam keadaan sejuk dan terbunuh dalam

keadaan .
3. mendapat nutrien daripada tisu organisma hidup yang lain manakala

Saprofit .
4. Kekurangan nutrien menyebabkan manakala nutrien

yang berlebihan mikroorganisma.
7
5. Bakteria gemar hidup di dalam keadaan dan menjadi tidak aktif

dalam keadaan .
6. Dalam keadaan kering, bakteria membentuk dan apabila keadaan

sesuai, bakteria akan .
7. Jadual menunjukkan keputusan eksperimen kajian kesan suhu terhadap pertumbuhan

bakteria.
Suhu/ oC Saiz koloni bakteria selepas 24 jam/mm

0 2
15 5
25 10
35 15
60 3
(a) Nyatakan satu hipotesis berdasarkan Jadual.
(b) Apakah pemboleh ubah yang

(i) dimalarkan ?
(ii) dimanipulasikan ?
(c)(i) Berdasarkan Jadual, lukiskan graf menunjukkan hubungan antara saiz koloni
bakteria dengan suhu.
Saiz koloni
bakteria/mm
Suhu
8
(ii) Berdasarkan graf, nyatakan suhu optimum untuk pertumbuhan bakteria.
(iii) Ramalkan saiz koloni bakteria pada suhu 80oC.
7. Rajah dibawah menunjukkan eksperimen yang dijalankan untuk mengkaji kesan pH

terhadap pertumbuhan bakteria.
Koloni bakteria
Agar nutrien
(a) Nyatakan satu pemerhatian berdasarkan kepada rajah di atas
(b) Apakah pemboleh ubah yang

(i) dimalarkan ?
(ii) dimanipulasikan ?
(iii) bergerak balas ?
(c) Berdasarkan rajah di atas, lengkapkan jadual di bawah.
Nilai pH Bilangan Koloni

2
7
10
(d) Nilai pH yang mana menunujukkan bilangan bakteria yang paling tinggi?
9
SOALAN ESEI
Jawab soalan-soalan berikut.
8. Kaji pernyataan berikut.
Pertumbuhan bakteria adalah lebih baik dalam keadaan gelap daripada

keadaan bercahaya
(a) Cadangkan satu hipotesis untuk menyiasat pernyataan di atas. [ 1 markah ]
(b) Menggunakan piring petri, agar nutrien, bacteria Bacillus subtillis dan radas-radas lain,
huraikan satu eksperimen untuk menguji hipotesis di 8(a) berdasarkan kriteria
berikut:
(i) Tujuan eksperimen [ 1 markah ]
(ii) Mengenal pasti pembolehubah [ 2 markah ]
(iii) Senarai radas dan bahan [ 1 markah ]
(iv) Prosedur atau kaedah [ 4 markah ]
(v) Penjadadualan data [ 1 markah ]
Nutrien boleh mempengaruhi pertumbuhan bakteria
Anda diberikan bubur nutrien, bubur tanpa nutrien dan kultur bakteria.
(a) Cadangkan satu hipotesis untuk menyiasat pernyataan di atas. [ 1 markah ]
(b) Huraikan satu eksperimen untuk menguji hipotesis di 9(a) berdasarkan kriteria
berikut:
(i) Tujuan eksperimen [ 1 markah ]
(ii) Mengenal pasti pembolehubah [ 2 markah ]
(iii) Senarai radas dan bahan [ 1 markah ]
(iv) Prosedur atau kaedah [ 4 markah ]
(v) Penjadualan data [ 1 markah ]
10
9.3 MIKROORGANISMA YANG BERFAEDAH
Pencernaan Makanan
Membantu dalam salur - Protozoa dalam usus - Bakteria dalam usus besar
makanan herbivor anai-anai merembeskan manusia bertindak ke atas
contohnya lembu, biri-biri enzim selulase untuk sisa-sisa makanan dan
dan kuda mencernakan selulosa menghasilkan vitamin B
- Bakteria merembeskan dalam kayu menjadi dan K.
enzim selulase untuk glukosa.
mencernakan selulosa
menjadi glukosa.
Proses pereputan
- Bakteria dan kulat menukarkan bahan - Bakteria, protozoa dan kulat digunakan
organik mati kepada bahan yang lebih dalam loji pengolahan kumbahan untuk
ringkas yang dapat diserap oleh tumbuhan. menguraikan bahan kumuh yang toksik
- Mikroorganisma ini juga membantu dalam kepada bahan tidak berbahaya seperti
mengekalkan kesuburan tanah karbon dioksida, air dan garam mineral.
- Bakteria juga digunakan dalam tangki

kumbahan untuk menguraikan kumbahan
kepada gas metana yang boleh digunakan
sebagai bahan api.
Perubatan
- Virus dan bakteria - kulat digunakan untuk - Yis digunakan sebagai

digunakan untuk menghasilkan antibiotik makanan berkhasiat dalam
menyediakan vaksin seperti penisilin. perubatan kerana kaya
dengan vitamin B dan
- Contoh: Vaksin hepatitis - Bakteria menghasilkan protein.
disuntik untuk merangsang antibiotik streptomisin - Alga mengandungi bahan
badan menghasilkan antibodi kimia seperti beta-karotina
hepatitis (mencegah kanser) dan
asid lemak (mencegah
penyakit jantung).
11
Pertanian
- Bakteria dan kulat - Bakteria pengikat nitrogen - Bakteria pengurai

pengurai yang hidup dalam nodul mencernakan sisa-sisa
menguraikan bahan organik akar tumbuhan legum tumbuhan daripada kelapa
mati kepada humus. (kekacang) dan dalam sawit, padi, dan kelapa
tanah mengikat gas untuk menghasilkan bahan
nitrogen di atmosfera dan api seperti gas metana
menukarkannya kepada - Bahan organik yang
nitrat. tertinggal boleh dijadikan
- Nitrat diserap tumbuhan makanan haiwan dan baja
untuk menghasilkan protein tumbuhan.
Perindustrian
- Yis digunakan untuk - Bakteria digunakan untuk - dalam pembuatan

menaikkan adunan roti dan membuat cuka, dadih dan tekstil bakteria bertindak
kek. keju. balas dengan tumbuhan
- Penapaian berlaku, karbon untuk menyingkirkan tisu
dioksida dibebaskan dan lembut dan meninggalkan
menaikkan adunan gentian panjang dan
ditenun menjadi kain.
- Yis digunakan membuat - sejenis kulat digunakan - Dalam industripembuatan

minuman beralkohol dalam pembuatan kicap barangan kulit, bakteria
menyingkirkan tisu dan
lemak daripada kulit
haiwan.
Latihan:
1. Isikan tempat kosong dengan perkataan yang sesuai tentang faedah mikroorganisma.
(a) dan digunakan untuk membuat vaksin.
(b) mengikat nitrogen di udara dan menukarkannya kepada nitrat

dalam tanah.
(c) membantu mencernakan selulosa dalam salur makanan haiwan

herbivor .
(d) dan saprofit menyingkirkan hidupan mati

daripada permukaan bumi.
(e) digunakan untuk menaikkan adunan roti dan kek.
digunakan untuk membuat makanan seperti cuka, dadih

dan keju.
12
Latihan:
1 Bakteria boleh dikelaskan berdasarkan

A Saiz C rupa bentuk
B Cara pembiakan D cara pemakanan
2 Apakah suhu optimum untuk pertumbuhan bakteria ialah

A 5oC C 37oC
o
B 30 C D 60oC
3 Antara mikrooranisma yang berikut, yang manakah hanya tumbuh dan membiak di dalam
sel hidup ?
A Kulat C Virus
B Bakteria D Alga
4 Mikroorganisma yang membantu mengikat nitrogen daripada atmosfera dan

menukarkannya kepada nitrat dalam tanah ialah
A Bakteria C Virus
B Alga D Kulat
5 Mikroorganisma yang manakah adalah protozoa ?
A C
B D
6 Satu mikroorganisma X membebaskan gas Y yang menaikkan adunan roti. Apakah

mikroorgabisna X dan gas Y ?
Mikroorganisma X Gas Y
A Yis karbon dioksida
B Bakteria Karbon monoksiada
C Yis Oksigen
D Mukor Karbon dioksida
7 Streptomisin ialah sejenis

A antibiotik C antiseptik
B antitoksin D disinfektan
8 Antara berikut yang manakah tidak benar tentang protozoa ?

A Boleh membiak secara seks
B Merupakan haiwan unisel
C Merupakan organisma akuatik
D Hidup sebagai parasit
13
9 Mikroorganisma yang manakah membiak melalui spora ?

A virus C alga
B fungi D yis
10 Yis digunakan untuk menghasilkan alkohol. Apakah proses yang terlibat ?

A penapaian C penyulingan
B pengesteran D fotosintesis
11 Mikroorganisma manakah yang boleh digunakan untuk membuat vaksin?

A Alga C kulat
B virus D protozoa
12 Mikroorganisma yang manakah paling seni ?

A Alga C kulat
B virus D bakteria
13 Gambar rajah menunjukkan mikroorganisma P, Q, R dan S.
P Q R S
Antara berikut manakah pengelasan yang betul ?
Bakteria Protozoa
A P dan S R dan Q
B P dan R Q dan S
C R dan Q P dan S
D Q dan S P dan R
14 Jadual di bawah menunjukkan suhu dan pH suatu kultur bakteria di dalam piring pateri.
Piring Petri Suhu (oC) pH

P 20 14
Q 25 12
R 37 7
S 40 3
Piring petri yang mana menjadi sangat keruh selepas dua hari ?
A. P C R
B. Q D S
15 Bakteria boleh hidup di dalam keadaan yang tidak sesuai kerana bakteria boleh
membentuk
A pertunasan C flagela
B Spora D chlorophyll
14
16 Antara berikut, yang manakah benar tentang alga?

A Semua alga adalah sel uniselular
B Alga mengandungi klorofil
C Alga hanya boleh hidup dalam keadaan yang kering.
D Semua alga hidup sebagai saprofit.
17 Rajah di bawah menunjukkan empat buah tabung uji dengan kandungannya.
Kapas
yang telah
disteril
Bubur
nutrient +
kultur
bakteria
Disimpan
pada Kapas
yang telah
disteril
Bubur
nutrient +
kultur
bakteria
Disimpan
pada
Setiap tabung uji disimpan pada suhu yang berbeza. Diantara tabung uji A, B, C dan D,
larutan yang mana satu akan menjadi paling keruh di akhir eksperimen ini?
18 Rajah di bawah menunjukkan piring petri mengandungi agar nutrien yang telah disteril
dan telah di dedahkan kepada udara untuk jangkamasa beberapa hari pada suhu bilik.
Koloni bakteria
Piring petri
Kawasan jernih
Di akhir eksperimen , kawasan jernih dapat dilihat seperti di atas. Antara yang berikut
bahan mana yang terdapat di dalam kawasan jernih ?
A Vaksin
B Antibiotik
C Serum
D Antibodi
15
19 Manakah antara berikut benar mengenai bakteria?

A Bakteria tidak mempunyai dinding sel.
B Bakteria adalah bakteria adalah organisma multiselular.
C Bakteria membiak melalui belahan dedua.
D Bakteria wujud dalam bentuk hablur dalam keadaan yang tidak sesuai.
20 Di antara pernyataan di bawah, yang mana adalah benar tentang virus ?

I Virus hanya boleh menjangkit kepada binatang.
II Virus hanya boleh membiak di dalam sel hidup.
III Virus tidak boleh dimusnahkan dengan antibiotik.
A I dan II sahaja
B I dan III sahaja
C II dan III sahaja
D I, II dan III
16
9.4 KESAN BERBAHAYA MIKROORGANISMA
9.4.1 Penyakit yang disebabkan oleh Mikroorganisma

Mikroorganisma berbahaya yang menyebabkan penyakit disebut PATOGEN
Kebanyakkan PATOGEN adalah parasit yang hidup pada perumah dan
memperoleh nutrient daripadanya.
Toksin yang terhasil telah menyebabkan penyakit pada organisma yang
diserangnya.
PATOGEN adalah terdiri daripada BAKTERIA, VIRUS, KULAT atau
PROTOZOA
9.4.2 Penyakit yang Disebabkan Oleh Bakteria
1 TAUN / KOLERA
Patogen: Bakteria Vibrio
Tempat jangkitan: Usus
Simpton / gejala: cirit-birit, demam,
muntah, otot kejang dan penyahidratan
Cara jangkitan: tersebar melalui air dan
makanan yang tercemar (melalui vektor
lalat)
Bakteria Vibrio Pencegahan: menjaga kebersihan dalam
penyediaan makanan dan didihkan air
minuman sebelum minum
17
2 TIBI
Patogen: Bakteria Bacillus
Tempat jangkitan: Peparu
Simpton / gejala: demam dan batuk
berpanjangan, kurang selera makan, kahak
berdarah
Cara jangkitan: tersebar melalui titisan air
atau debu, makanan dan minuman tercemar
Pencegahan: vaksin BCG diberikan kepada
bayi atau kanak-kanak
Bakteria Bacillus
3 GONOREA
Patogen: Bakteria Kokus
Tempat jangkitan: sistem pembiakan
Simpton / gejala:
i. Perempuan pada awalnya,
jangkitan pada organ pembiakan.
Sakit membuang air kencing.
Akhirnya, tiub fallopio, uretra dan
uterus akan membengkak
ii. Lelaki pada awalnya, sakit pada
zakar semasa membuang air kencing,
Bakteria Kokus air kencing bernanah, demam dan
sakit kepala. Akhirnya, testis akan
membengkak.
Cara jangkitan: tersebar melalui
perhubungan seks dengan pasangan
yang terjangkit.
LIS
9.4n.:3 BaPketn
eryiaakSitpyirailia
ng Disebabkan oleh Virus
t jangkitan: sistem pembiakan
n / gejala:
umbuh di kawasan kemaluan
ilang selera makan, demam, sakit otot dan sendi serta sakit kepala
h dan lemah jantung
ngkitan: tersebar melalui perhubungan seks dengan pasangan yang terjangkit.
ahan: penggunaan kondom semasa mengadakan hubungan seks.
18
19
9.4.4 Penyakit yang Disebabkan oleh Kulat
Tempat jangkitan: kulit
Simpton / gejala: tompok merah / putih yang merebak pada kulit, gatal
Cara jangkitan: sentuhan, berkongsi tuala, pakaian dan sikat (dijangkiti

melalui spora kulat)
20
9.4.5 Penyakit yang Disebabkan oleh Protozoa
CARA JANGKITAN PENYAKIT
21
LATIHAN
1. Nyatakan patogen yang menyebabkan penyakit berikut:
a) Tibi :
b) Malaria :
c) Demam denggi :
d) Selesema :
2. Tentukan jenis penyakit berdasarkan simpton yang diberi:
(a) (b) (c)

Kurus Muntah Hati bengkak
Kahak berdarah Cirit-birit letih
(d) (e) (f)

Sakit kerongkong Tompok putih yang Tompok merah
Hidung berhingus gatal pada kulit yang gatal pada
kulit
3. Nyatakan cara jangkitan penyakit.
a) Taun :
b) Hepatitis B :
c) Selesema :
d) Panau :
e) Tibi :
f) Demam campak :
4. Nyatakan vektor yang menyebabkan penyakit-penyakit berikut.
a) Demam denggi :
b) Taun :
c) Malaria :
22
9.5 PENCEGAHAN JANGKITAN PENYAKIT YANG DISEBABKAN OLEH

MIKROORGANISMA
KAWALAN VEKTOR
Kawalan Nyamuk Nyamuk dewasa
Guna penyembur
serangga untuk
musnahkan
Telur
1)Memusnahka
n tempat
pembiakan Pupa
seperti parit, Pupa dan Larva
kolam, bekas 1) Sembur minyak
dan takungan pada permukaan
air air
2) bela ikan gapi
untuk memakan
jentik-jentik
3) bubuh ubat
jentik-jentik ke
dalam air
bertakung
Larva
Kitar Hidup Nyamuk dan Kawalannya
23
Kawalan Lalat Rumah
Lalat Telur
KITAR HIDUP LALAT
Pupa Larva
LALAT RUMAH DEWASA TELUR, LARVA DAN PUPA

Kaedah
Gunakan penyembur kawalan Musnahkan tempat
serangga pembiakan seperti tutup tong
Perangkap elektrik sampah, tutup makanan dan
Pelekat lalat jaga kebersihan rumah dan
sekelilingnya
PENSTERILAN
Definisi: Pensterilan ialah cara menghapuskan pathogen yang menyebabkan
penyakit
Tiga kaedah pensterilan iaitu penggunaan haba, penggunaan bahan kimia dan
penggunaan sinaran.
24
PENGGUNAAN HABA
PENGGUNAAN BAHAN
KIMIA
25
PENGGUNAAN SINARAN
1 SINARAN GAMA
Digunakan untuk mensterilkan
alat-alat pembedahan yang
tidak dapat disterilkan oleh
kaedah lain
Memusnahkan
mikroorganisma dan sporanya
2 SINARAN UV (Ultraungu)
Sumber utama ultraungu adalah
cahaya matahari
Boleh membunuh bakteria dan
virus
Sesuai igunakan ke atas peralatan
yang tidak memerlukan suhu yang
tinggi
Boleh merawat penyakit riket
Digunakan untuk untuk mensteril
peralatan pembedahan dan bilik
pembedahan
26
PENGIMUNAN
Pengimunan ialah proses yang meningkatkan keupayaan badan untuk

menentang penyakit
Keimunan ialah keupayaan badan manusia untuk melawan serangan patogen
dengan penghasilan antibodi
Antibodi ialah bahan kimia yang dihasilkan oleh sel darah putih dalam badan
untuk menghapuskan antigen-antigen yang menyebabkan penyakit
Antigen ialah jasad asing seperti toksin atau mikrob yang dapat merangsang
penghasilan antibodi oleh sel darah putih supaya antigen itu dapat disingkirkan
dari sistem peredaran darah seseorang
Badan menghasilkan sendiri antibodi Badan menerima antibodi atau

untuk melawan serangan patogen antiserum yang diperoleh daripada
Jenis
1 Semula jadi: keimunan yang
1 Semula jadi: keimunan diperoleh apabila antibodi ibu
yang diperoleh apabila dipindahkan kepada fetus menerusi
seseorang pulih daripada plasenta atau penyusuaan
sesuatu penyakit 2 buatan : keimunan
2 buatan : keimunan yang yang diperoleh melalui
diperoleh melalui suntikan suntikan
vaksin antiserum
27
Keimunan aktif (badan menghasilkan antibodi sendiri)
1 Keimunan aktif semulajadi

Seseorang yang sembuh daripada jangkitan penyakit akan menghasilkan antibodi
untuk menyerang penyakit.
Contohnya : demam campak dan cacar memberi keimunan seumur hidup kepada
pengidapnya.
2 Keimunan aktif buatan

Vaksin disuntik ke dalam badan seseorang untuk merangsang penghasilkan
antibodi.
Contohnya vaksin BCG untuk tibi,vaksin anti-hepatitis A dan B,dan vaksin anti-
rubella.
Keimunan pasif (badan menerima antibodi dari luar)

1 Keimunan pasif semulajadi
Diperolehi apabila antibodi daripada ibu dipindahkan kepada fetus melalui plasenta
dan semasa penyusuan bayi.
2 Keimunan pasif buatan

Serum yang mengandungi antibodi disuntik ke dalam badan penyakit.Keimunan tidak
ini adalah serta merta tetapi kekal.
28
Perbandingan antara keimunan aktif dan pasif buatan
KEIMUNAN AKTIF KEIMUNAN PASIF
Melawan penyakit Persamaan Melawan

penyakit
Perbezaan
Plasma darah
Bakteria atau virus haiwan yang
Kandungan bahan
yang dilemahkan mengandungi
yang disuntik
atau dimatikan antibodi atau
antitoksin
Mencegah penyakit Tujuan keimunan Merawat penyakit
Merangsang badan Antibodi dari

menghasilkan Peranan bahan haiwan melawan
antibodi untuk dalam badan patogen dalam
melawan patogen badan
Gerak balas
Lambat bahan dalam Serta merta
badan
Orang sihat yang Jenis penyakit

Orang yang sedang
belum lagi dijangkiti yang diberi
dihidapi penyakit
penyakit keimunan
Tahan lama Ketahanan Tidak tahan lama

keimunan
Kepentingan keimunan kepada manusia

Keimunan membantu manusia mencegah diri daripada jangkitan penyakit.
Pemvaksinan dapat membantu mengelakkan penyakit daripada merebak.
Pemvaksinan dapat mengurangkan kadar kematian di kalangan kanak-kanak.
29
Latihan
1. Nyatakan dua kaedah untuk mengawal populasi lalat rumah (untuk mencegah
penyakit taun)
a)
b)
2. Nyatakan dua kaedah untuk mengawal populasi nyamuk (untuk mencegah demam
denggi)
a)
b)
3. Lengkapkan jadual yang berikut dengan istilah yang sesuai.
Vektor Pensterilan Pemvaksinan Patogen Vaksin Antigen Antiserum Antibiotik
Pernyataan Istilah
a) Proses untuk membunuh mikroorganisma
b) Agen yang membawa penyakit
c) Mikroorganisma berbahaya yang menyebabkan

penyakit
d) Bahan yang mengandungi pathogen yang
dilemahkan
e) Pathogen atau mikrob dalam darah
f) Proses suntikan vaksin
g) Bahan yang digunakan untuk membunuh bakteria
h) Bahan yang mengandungi antibodi haiwan
30
Soalan Esei
Jawab soalan-soalan yang berikut.
(a) Nyatakan dua perbezaan antara keimunan aktif buatan dengan keimunan pasif
buatan.
Sertakan satu contoh penyakit yang dapat dicegah atau dirawat oleh setiap jenis
pengimunan ini.
(b) Satu jangkitan demam denggi telah dikesan di sebuah kampung. Terangkan
bagaimana penduduk kampong itu dapat mengatasi masalah merebaknya penyakit
itu. Jawapan anda hendaklah mengandungi perkara-perkara berikut:
Kenal pasti masalah [1 markah]

Penjelasan masalah [1 markah]
Kaedah-kaedah penyelesaian [3 markah]
Pilih kaedah terbaik dan jelaskan pilihan anda [1 markah]
RAWATAN PENYAKIT YANG DISEBABKAN OLEH MIKROORGANISMA
31
Latihan:
1. Rajah 1.1 menunjukkan dua piring petri, X dan Y, yang mengandungi agar-agar
nutrient dan bacteria dibiarkan selama tiga hari di dalam makmal.
Rajah 1.1
(a) Nyatakan satu pemerhatian daripada eksperimen ini
(b) Nyatakan hipotesis bagi eksperimen ini
(c) Nyatakan pembolehubah yang
i. Dimalarkan:
ii. Dimanipulasikan:
iii. Bergerak balas:
(d) Nyatakan inferens bagi pemerhatian pada piring petri Y.
(e) Nyatakan definisi secara operasi bagi antibiotik
32
(f) Rajah 1.2 menunjukkan mikroorganisma P, Q, R, dan S.
i. Kelaskan mikroorganisma P, Q, R dan S kepada bakteria dan virus.
Bakteria:
Virus:
ii. Nyatakan mikroorganisma yang dapat dibunuh oleh antibiotik.
2. Dalam suatu eksperimen, bakteria Basillus subtilis dikulturkan dalam piring petri yang
mengandungi agar nutrien selama lima hari pada suhu 37C.
Keputusan eksperimen ditunjukkan dalam Jadual 3.
Hari Bilangan koloni bakteria
1 8
2 15
3 19
4 21
5 22
Jadual 3
33
a) Dengan menggunakan data dalam Jadual 3, lukis graf bilangan koloni bakteria
melawan masa.
b) Apakah hubungan antara bilangan koloni bakteria dengan masa?
c) Ramalkan bilangan koloni bakteria yang terhasil pada hari ke-6
d) Nyatakan pembolehubah yang
i. Dimalarkan:
ii. Dimanipulasikan:
34
Latihan:
1. Antara yang berikut, yang manakah tidak mempunyai struktur mikroorganisma?
A Saprofit
B Bakteria
C Kulat
D Virus
2. Mikroorganisma yang boleh menyebabkan penyakit dipanggil
A antigen
B patogen
C nitrogen
D antibodi
3. Mikroorganisma adalah
A tumbuhan seni yang hanya dapat dilihat melalui mikroskop

B benda hidup seni yang hanya dapat dilihat melalui mikroskop
C haiwan seni yang hanya dapat dilihat melalui mikroskop
D benda bukan hidup yang hanya dapat dilihat melalui mikroskop
4. Antara yang berikut, yang manakah tidak berespirasi, makan dan berkumuh?
A Virus
B Alga
C Kulat
D Protozoa
5. Antara pernyataan berikut, yang manakah benar tentang bakteria?
A Bakteria tidak boleh menghasilkan spora

B Bakteria menyebabkan penyakit AIDS
C Bakteria membiak melalui pembelahan dedua
D Bakteria gemar tinggal di persekitaran yang terang dan kering
6. Antara yang berikut, yang manakah bukan faktor yang mempengaruhi

pertumbuhan dan pembiakan mikroorganisma?
A. Cahaya
B. Ruang
C. Nutrien
D. Kelembapan
35
7. Apakah pH optimum bagi aktiviti bakteria?
A 14
B 10
C 7
D 4
8. Makanan yang disimpan di dalam peti sejuk boleh tahan lebih lama
kerana aktiviti-aktiviti bakteria di dalam peti sejuk menjadi lebih
perlahan disebabkan oleh
A Suhu yang rendah

B Persekitaran yang gelap
C Persekitaran yang tertutup
D Bebas daripada habuk dan kuman
9. Antara keadaan-keadaan berikut, yang manakah akan menghasilkan

paling banyak bilangan koloni bakteria dalam kultur?
pH Kelembapan Cahaya
A 3 kering gelap
B 7 lembap terang
C 7 lembap gelap
D 10 kering terang
10. Pensterilan menggunakan autoklaf merupakan cara yang lebih

berkesan daripada pendidihan kerana
A Ia memusnahkan semua jenis mikroorganisma

B Ia memusnahkan bakteria pada suhu rendah untuk jangka
masa yang lama
C Ia memusnahkan bakteria dan spora pada suhu yang tinggi
untuk jangka masa yang lama
D Ia memusnahkan bakteria dan spora pada suhu yang tinggi
untuk jangka masa yang singkat
11. Microorganisms are important in the following aspects except

Mikroorganisma penting dalam aspek-aspek berikut kecuali
A Penguraian
B Pencernaan makanan
C Respirasi
D Pertanian
36
12. Antara mikroorganisma-mikroorganisma berikut, yang manakah

terlibat dalam pembuatan roti dan kek?
A Protozoa
B Bakteria
C Yis
D Alga
13. Yang berikut disebabkan oleh virus kecuali
A Selesema
B AIDS
C Sifilis
D Hepatitis
14. Pesakit yang menghidap batuk kering diasingkan kerana penyakit ini
merebak melalui
A Udara
B Air
C Vektor
D Sentuhan
15. Seekor lalat merupakan satu contoh bagi vektor.

Apakah penyakit yang disebabkan oleh vektor ini?
A Batuk kering
B Kolera
C Hepatitis
D Demam malaria
16. Ali mempunyai simptom-simptom berikut.
Rasa pening
Muntah
Penyakit kuning
Apakah penyakit yang mungkin dihidapi oleh Ali?
A AIDS
B Demam malaria
C Kolera
D Hepatitis B
37
17. Apakah pensterilan?
A Proses untuk melambatkan aktiviti-aktiviti mikroorganisma

B Proses untuk mensteril mikroorganisma
C Proses untuk memusnahkan semua jenis mikroorganisma
D Proses untuk memusnahkan semua jenis mikroorganisma
dan sporanya
18. Seorang budak perempuan telah sembuh daripada campak yang

merupakan sejenis penyakit berjangkit. Beberapa tahun kemudian,
adiknya mengalami campak tetapi dia tidak.
Ini kerana dia mempunyai
A Keimunan pasif buatan

B Keimunan aktif buatan
C Keimunan pasif semula jadi
D Keimunan aktif semula jadi
19. Vaksin disuntik ke dalam badan seseorang untuk merangsang

badan menghasilkan
A Antigen
B Antibodi
C Antibiotik
D Antiserum
20. Penyakit yang berikut boleh dielakkan melalui pemvaksinan kecuali
A Cacar air
B Hepatitis B
C Disentri
D Difteria
38
BAB 10 : NUTRISI DAN KEPERLUAN MAKANAN
10.1 KEPERLUAN AMALAN PENGAMBILAN NUTRISI YANG SEIMBANG
Gizi Seimbang : mengandungi semua kelas makanan dalam kadar yang betul.
Kelas Makanan :
1. Karbohidrat: membekalkan tenaga

2. Protein : untuk pertumbuhan dan mengantikan sel-sel yang rosak
3. Lemak : membekalkan tenaga dan melindungi organ-organ dalaman
4. Vitamin : melindungi badan daripada penyakit
5. Garam Mineral : mengekalkan kesihatan
6. Pelawas : membantu pergerakan makanan melalui salur percernaan
7. Air : untuk mengangkut makanan tercerna dan bahan buangan dalam badan
UMUR
Orang muda memerlukan SAIZ BADAN
lebih kalori berbanding Orang gemuk
JANTINA memerlukan lebih banyak
Lelaki memerlukan perempuan
kalori berbanding orang
lebih kalori yang kurus
berbanding
perempuan FAKTOR-FAKTOR YANG
MEMPENGARUHI
KEPERLUAN KALORI INDIVIDU
SUHU SEKELILING
Orang yang berada
di kawasan sejuk
KEADAAN KESIHATAN AKTIVITI FIZIKAL memerlukan lebih
Orang (PEKERJAAN )
D yang sakit kalori berbanding
memerlukan lebih Individu yang aktif/kuat orang di kawasan
makanan bernutrien bekerja memerlukan lebih panas
untuk menentang kalori berbanding individu
penyakit yang bekerja ringan
TENAGA yang dibekalkan oleh makanan diukur dalam unit KALORI
NILAI KALORI ialah kuantiti tenaga haba yang dibebaskan apabila 1g makanan
dibakar dengan lengkap.
39
10.2 KEPERLUAN NUTRIEN OLEH TUMBUHAN
Proses Fotosintesis
Cahaya Matahari
Karbon Dioksida + Air Glukosa + Oksigen
Klorofil
Proses penghasilan makanan oleh tumbuhan hijau
Tunbuhan mempunyai pigmen klorofil untuk menyerap tenaga

cahaya matahari
Tenaga cahaya matahari digunakan untuk memecahkan molekul air

kepada gas oksigen dan hidrogen
Hidrogen bertindak balas dengan karbon dioksida untuk membentuk

glukosa
Tumbuhan dan Keperluan Nutrien Boron

MIKRONUTRIEN
MAKRONUTRIEN
Nutrien yang diperlukan oleh
Nutrien yang diperolehi oleh Zink
tumbuhan dalam kuantiti
tumbuhan dalam kuantiti yang
yang sedikit
banyak
Kuprum
Kalium
Nitrogen Besi
Fosforus
Penting untuk
pertumbuhan Molibdenum
pokok
Penting untuk
pertumbuhan Penting untuk
pokok (daun pertumbuhan
dan buah ) pokok (akar )
40
Latihan:
1. Carta palang dalam rajah dibawah menunjukkan keperluan tenaga lelaki dan
perempuan bagi empat jenis pekerjaan.
40
35
30
25
20
Perempuan
15
Lelaki
10
5
0
Guru Petani Kerani Buruh
binaan
a) i. Pekerjaan yang manakah memerlukan jumlah tenaga yang paling tinggi?
ii. Cadangkan kelas makanan yang patut dimakan dalam kuantiti yang besar untuk
memenuhi keperluan tenaga yang paling tinggi?
b) i . Pekerjaan yang manakah memerlukan jumlah tenaga yang paling rendah?
ii. Berikan sebab bagi jawapan anda di (b) (i).
c. Terangkan mengapa keperluan tenaga lelaki lebih tinggi daripada perempuan ?
SOALAN ESEI
a) Namakan tiga jenis makronutrient yang mempunyai fungsi yang berbeza untuk
tumbuhan hijau.
( 6 markah )
b) Nyatakan dua faktor yang mempengaruhi keperluan kalori individu dan berikan
penerangan bagi setiap faktor.
( 4 markah )
41
10. 3 KITAR NITROGEN DAN KEPENTINGANNYA
Nitrogen di atmosfera
Bakteria Bakteria
pendenitritan Kilat pengikat nitrogen
Diserap
Nitrat dalam tanah Protein tumbuhan
Bakteria
penitritan
Bakteria
penitritan Bakteria Mati & Mati & Dimakan
pengurai mengurai mengurai oleh
Nitrit
Sebatian
ammonium Protein haiwan
Bakteria
pengurai
Nitrogen merupakan unsur penting bagi tumbuh-tumbuhan.

Nitrogen tidak boleh diserap oleh tumbuhan dalam bentuk gas, oleh itu, gas nitrogen
perlu ditukarkan menjadi ION NITRAT.
Nitrogen dalam alam semula jadi dikitarkan semula melalui kitar nitrogen.
PROSES-PROSES DALAM KITAR NITROGEN.
1) PENGIKATAN NITROGEN
- Nitrogen di atmosfera ditukarkan kepada nitrat dalam tanah melalui dua cara
iaitu:-
-
Fenomena semula jadi iaitu KILAT.
BAKTERIA PENGIKAT NITROGEN yang berada di dalam akar
tumbuhan kekacang seperti kacang tanah.
2) Nitrat di dalam tanah akan diserap oleh tumbuhan dan bertukar menjadi protein
tumbuhan. Seterusnya, protein tumbuhan akan dimakan oleh haiwan dan bertukar
menjadi protein haiwan.
3) PENGURAIAN
Tumbuh-tumbuhan dan haiwan akan mati dan seterusnya akan
diuraikan oleh BAKTERIA PENGURAI menjadi SEBATIAN
AMMONIUM.
42
4) PENITRITAN
Sebatian ammonium akan ditukarkan menjadi ION NITRIT dan
seterusnya ion nitrit akan ditukarkan semula menjadi ION NITRAT
oleh BAKTERIA PENITRITAN.
5) PENDENITRITAN
Ion nitrat di dalam tanah akan ditukarkan semula menjadi NITROGEN
DI ATMOSFERA oleh BAKTERIA PENDENITRITAN.
Kandungan ion nitrat di dalam tanah juga boleh ditambahkan dengan menambahkan
baja ke dalam tanah.
KEPENTINGAN KITAR NITROGEN
Mengekalkan kesuburan tanah.

Mengekalkan kandungan nitrogen di atmosfera.
Mengurangkan masalah pencemaran alam disebabkan proses pereputan bahan
organik oleh bakteria dan kulat.
10.4 KEPENTINGAN NUTRISI YANG BAIK
Antara kepentingan mengambil nutrisi yang baik:-
Membantu mengekalkan kesihatan badan.

Menjaga sistem penghadaman.
Menggelakkan diri daripada penyakit.
Contoh tabiat makanan yang sihat:-
Makan secara sederhana.

Makan makanan berdasarkan keperluan harian dan dalam kuantiti yang
mencukupi.
Kunyah makanan dengan sempurna untuk memudahkan pencernaan.
Elakkan mengambil makanan ringan di antara waktu makan.
Kurangkan pengambilan makanan yang mengandungi terlalu banyak gula,
garam dan lemak.
Makan pelbagai makanan berkhasiat setiap hari dalam nisbah yang betul.
Minum banyak air kosong setiap hari.
43
Latihan:
1. Apakah jenis bakteria yang dijumpai dalam akar tumbuhan kekacang?
A Bakteria pendenitritan
B Bakteria pengikat nitrogen
C Bakteria pengurai
D Bakteria penitritan
2. Rajah menunjukkan sebahagian daripada kitar nitrogen.
Q
P Protein Protein
tumbuhan R
S
Nitrat dalam tanah
Antara berikut, yang manakah adalah bahagian di mana bakteria penitritan dan
bakteria pendenitritan berfungsi?
Bakteria Penitritan Bakteria Pendenitritan

A P Q
B Q S
C S P
D R Q
3. Apakah fungsi bakteria pendenitritan dalam kitar nitrogen?
A Untuk menukarkan nitrat kepada nitrogen

B Untuk menukarkan ammonia kepada sebatian ammtonium
C Untuk menukarkan nitrogen di atmosfera kepada nitrat
D Untuk menukarkan sebatian ammonia kepada nitrat
4. Bagaimanakah haiwan memperolehi nitrogen untuk membina protein?
A Dengan meminum air hujan

B Melalui proses respirasi
C Dengan menyerap tenaga daripada matahari
D Dengan memakan tumbuhan
5. Antara berikut, bakteria yang manakah mengurangkan kandungan nitrat dalam

tanah?
A Bakteria penitritan
B Bakteria pengikat nitrogen
C Bakteria pendenitritan
D Bakteria pengurai
44
6. Antara berikut, yang manakah adalah tabiat pemakanan yang baik?

I Mengelakkan makanan berlemak
II Memakan makanan berkhasiat setiap hari
III Memakan makanan ringan di antara waktu makan
A I dan II sahaja
B I dan III sahaja
C II dan III sahaja
D I, II dan III
7. Rajah menunjukkan piramid makanan untuk pemakanan seimbang.
P
P
Antara berikut, makanan yang manakah diklasifikasikan dengan betul?
A P Ikan
B Q Sayuran
C R Gula gula
D S - Bijirin
8. Antara berikut, pemakanan yang manakah dianggap sihat?

I Kurang garam
II Kurang kolesterol
III Kaya dengan lemak tepu
A I dan II sahaja
B I dan III sahaja
C II dan III sahaja
D I, II dan III
9. Antara berikut, yang manakah adalah kebaikan mempunyai tabiat pemakanan yang
baik?
I Jangka hayat yang lebih panjang
II Mengelakkan malnutrisi
III Sistem penghadaman yang sihat
A I dan II sahaja
B I dan III sahaja
C II dan III sahaja
D I, II dan III
10. Apakah kesan jika mengambil makanan yang kaya dengan gula?
A Mendapat penyakit skurvi C Mendapat penyakit anaemia

B Mendapat penyakit gout D Menghidap diabetes
45
Latihan:
1. Rajah menunjukkan kitar nitrogen.
Bakteria Z Bakteria X
Diserap
A Protein tumbuhan
Bakteria Y
Bakteria
penitritan Bakteria
pengurai Dimakan
Mati & oleh
mengurai
Nitrit
B Protein haiwan
Bakteria
pengurai
a) Namakan:-
i) Bakteria X:-
ii) Bakteria Z:-
(2 markah)
b) Namakan proses yang dilakukan oleh Bakteria Y.
(1 markah)
c) Di manakah Bakteria X boleh dijumpai?
(1 markah)
d) Apakah:-
i) A:-
ii) B:-
(2 markah)
e) Namakan fenomena semulajadi yang menukarkan nitrogen di atmosfera

kepada A.
(1 markah)
f) Dalam bentuk apakah nitrogen diserap oleh tumbuh-tumbuhan?
(1 markah)
46
SOALAN ESEI
1) Rajah menunjukkan masalah kesihatan yang dihadapi oleh Encik Ahmad.

Terangkan bagaimana Encik Ahmad dapat mengatasi masalah kesihatannya.
Arterioskelerosis Serangan
jantung
Masalah
kesihatan
Kencing manis Kegendutan
Penerangan anda perlu melibatkan aspek-aspek berikut:

i) Kenal pasti masalah
ii) Penjelasan masalah
iii) Cadangan tiga langkah untuk memperbaiki masalah kesihatannya.
iv) Pilih satu cadangan terbaik dan nyatakan sebabnya.
(6 markah)
2) Jadual menunjukkan tiga menu berlainan untuk sarapan pagi.
Menu A Menu B Menu C

1 mangkuk oat 1 pinggan nasi lemak 3 keping roti dengan
mentega
1 cawan susu 1 cawan kopi 1 cawan susu
Pn. Natasha sedang menghadapi masalah berat badan. Berdasarkan jadual

di atas, pilih menu yang sesuai untuk mengatasi masalah Pn. Natasha.
Penerangan anda perlu melibatkan aspek-aspek berikut:-
Tujuan pemilihan.
Penerangan tentang kebaikan setiap menu berdasarkan kepada kelas
makanan dan fungsinya.
Senarai menu mengikut kepentingannya.
Alasan untuk memilih menu.
(6 markah)
47
BAB 11: PEMELIHARAAN DAN PEMULIHARAAN ALAM SEKITAR
11.1 : KITAR OKSIGEN-KARBON
Lengkapkan peta konsep di bawah tentang proses-proses yang berlaku dalam kitar
oksigen-karbon.
Fotosintesis Organisma Pernafasan Respirasi Petroleum

hidup
Arang Pembakaran Bahan api Tumbuhan Pengaratan
batu hijau
Oksigen dalam atmosfera

digunakan
membebaskan digunakan dalam proses
melakukan melakukan
proses proses berlaku
apabila

membakar
Digunakan
untuk membebaskan
contoh
membebaskan
48
11.2 : KITAR AIR
AWAN & WAP AIR
KONDENSASI
SIMPANAN
TRANSPIRASI
AIR DALAM
AIS & SALJI
PENYEJATAN DARI
LAUT & SUNGAI
ALIRAN AIR
BAWAH TANAH
49
Lengkapkan kitar air tersebut.
Pembakaran Respirasi Hujan

Transpirasi Awan Penyejatan
50
11.3 : KITAR TENAGA
Lengkapkan siratan makanan di bawah dengan organism yang diberikan untuk

menunjukkan kitar tenaga yang berlaku dan jawab soalan berikut.
Tikus Beluncas Helang Burung Ular Padi
Katak
Belalang
1. Nyatakan satu organisma yang berperanan sebagai :
Pengeluar
Pengguna primer
Pengguna sekunder
2. Namakan proses di mana makanan dihasilkan oleh padi.
3. Namakan dua mikroorganisma yang bertindak ke atas semua organisma mati

dalam siratan makanan.
4. Apakah yang akan berlaku kepada bilangan organisma yang berikut jika semua
katak, burung dan ular telah ditangkap?
(a) Bilangan Beluncas :

(b) Bilangan Belalang :
(c) Bilangan Tikus : _
(d) Bilangan Padi :
51
5. Apakah kepentingan mewujudkan keseimbangan dari segi bilangan organisma

dalam suatu siratan makanan?
.
6. Anda diberi rantai makanan yang berikut :
Tumbuhan Beluncas Katak Ular

hijau
Lengkapkan piramid nombor yang diberi untuk mewakili rantai makanan di atas.
52
11.4 : KESAN BENCANA ALAM TERHADAP KESEIMBANGAN ALAM
Contoh kejadian-
kejadian bencana
alam
Apakah yang akan berlaku kepada keseimbangan alam dalam ekosistem jika
bilangan haiwan yang ditunjukkan pada gambar foto bertambah dengan pesat tanpa
terkawal?
Keadaan ini akan menyebabkan dalam ekosistem.
53
11.5 : PUNCA-PUNCA PENCEMARAN
Lengkapkan penerangan yang disediakan dengan memilih perkataan yang sesuai

dipadankan.
gas beracun sisa industri peti sejuk bunyi petroleum

plastik baja kimia asap gas asli penyaman udara
kumbahan arang batu pestisid sampah- Klorofluorokarbon
sarap (CFC)
(a) Penggunaan (b) Pembuangan bahan

bahan api fosil seperti seperti
, bahan toksik, asap, bahan
, radioaktif dan haba
dan
yang tidak terkawal.

(c) Penggunaan
dan
(d) Penghasilan
, PUNCA-PUNCA
PENCEMARAN dalam bidang
pertanian
dan
seperti karbon (g) Penggunaan

monoksida daripada
kenderaan dan jentera dalam tin aerosol,
(e) Pembuangan dan
seperti (f) Pembuangan

,
sisa makanan dan
bahan pepejal daripada kawasan
perumahan
54
11.6 : KESAN PEMBAKARAN BAHAN API FOSIL TERHADAP ALAM SEKITAR
Rajah menunjukkan bahan buangan yang dihasilkan daripada pembakaran bahan

api fosil dari sebuah kilang.
(a) Namakan dua gas yang dihasilkan daripada pembakaran bahan api fosil dalam
petak yang disediakan dalam Rajah. [ 2 markah ]
(b) Namakan satu jenis bahan api fosil yang boleh digunakan oleh kilang dalam
Rajah.
[ 1 markah ]
(c) Nyatakan dua kesan yang berbeza hasil daripada gas yang dibebaskan dalam
Rajah.
1.
2.
[ 2 markah ]
(d) Nyatakan satu kaedah untuk mengurangkan pencemaran udara dari kilang
dalam Rajah.
[ 1 markah ]
55
11.7 : KESAN PENCEMARAN ALAM SEKITAR
1. Antara yang berikut, yang manakah bukan disebabkan pembalakan haram?

A. Hujan asid
B. Mengubah habitat haiwan liar
C. Mengganggu rantai makanan
D. Mengurangkan populasi haiwan di kawasan itu
2. Apakah cara untuk memelihara dan memulihara organisma marin?

A. Mewujudkan zon larangan memancing
B. Membiarkan tumpahan minyak
C. Menganjurkan kempen untuk mencintai sumber-sumber laut
D. Memperbanyakkan penggunaan pukat tunda
3. Antara yang berikut, yang manakah bukan menunjukkan pengurusan yang baik
dalam membangunkan suatu kawasan perlombongan?
A. Menukarkan kawasan perlombongan kepada kawasan rekreasi
B. Meninggalkan tanah perlombongan yang terdedah
C. Menggunakan sumber tenaga alternatif yang baru bagi menggantikan bahan
api fosil
D. Menggunakan kaedah terbaik dan teknologi yang sesuai untuk kawasan
perlombongan
4. Pengurusan hutan dapat dilakukan melalui cara-cara berikut, kecuali......

A. Menghalang pembalakan haram
B. Menghalang kebakaran hutan
C. Pembukaan tanah yang tidak terancang
D. Mewujudkan lebih banyak hutan simpanan
5. Pengurusan sumber alam member kesan-kesan berikut, kecuali.......

A. Kepupusan haiwan
B. Mengurangkan pencemaran
C. Melindungi sumber alam
D. Mengurangkan pemanasan global
56
11.8 PEMANASAN GLOBAL
MATAHARI
Tenaga haba dari bumi

yang terlepas ke angkasa
SEBAHAGIAN TENAGA SOLAR

YANG DPANTUL SEMULA
GAS RUMAH HIJAU
Inframerah & tenaga

haba dari bumi TENAGA
SOLAR
DARI
MATAHARI
57
Latihan:
1. Rajah 1 menunjukkan empat kawasan yang berbeza di mana sampel-sampel

air diambil. Nilai pH bagi setiap sampel air diuji.
Rajah 1
Keputusan nilai pH sampel air ditunjukkan dalam Jadual 1.

Sampel air Nilai pH
Kawasan hutan 7.0
Kawasan Bandar 6.5
Kawasan perumahan 6.7
Kawasan perindustrian 6.0
Jadual 1
(a) Berdasarkan Jadual 1, lukiskan graf palang bagi nilai pH sampel air untuk
kawasan yang berbeza.
Nilai pH
Sampel air
58
(b) Nyatakan kawasan yang paling berasid.
[ 1 markah ]
(c) Berikan dua sebab mengapa air berdekatan kawasan yang anda nyatakan di
(b) adalah paling berasid.
1.
2.
[ 2 markah ]
(d) Nyatakan dua bahan buangan dari kawasan perumahan yang dibuang ke dalam
sungai.
1.
2.
[ 2 markah ]
2. Rajah 2 menunjukkan pembentukan hujan asid.
Rajah 2
(a) Lengkapkan Rajah 2 [ 2 markah ]
(b) Namakan satu kilang yang menghasilkan gas yang ditunjukkan di atas dengan
banyak.
[ 1 markah ]
59
(d) Berikan dua kesan hujan asid ke atas haiwan akuatik dan tumbuhan darat.
1.
2.
[ 2 markah ]
(e) Nyatakan dua sumber lain yang menghasilkan dua gas ke atmosfera.
1.
2.
[ 2 markah ]
SOALAN ESEI
1. Rajah 1 menunjukkan aktiviti beberapa orang yang sedang berkelah di tepi

sebatang sungai.
Rajah 1
a) Senaraikan aktiviti yang merosakkan alam sekitar. [ 4 markah ]
b) Anda diberikan satu tugasan untuk memperbaiki dan memulihara sungai di atas.
Terangkan apa yang boleh anda lakukan untuk mengurangkan pencemaran sungai
itu. Penerangan anda perlulah merangkumi perkara-perkara yang berikut:
i) Pengenalpastian masalah. [ 1 markah ]

ii) Penjelasan masalah [ 1 markah ]
iii) Kaedah-kaedah penyelesaian. [ 3 markah ]
iv) Pilih kaedah yang paling sesuai untuk menyelesaikan masalah tersebut dan
jelaskan pilihan anda. [ 1 markah ]
60
2. (a) Terangkan kesan pembuangan bahan toksik daripada kilang terhadap alam
sekitar. [ 4 markah ]
(b) Kebanyakan bahan buangan domestik seperti kertas dilupuskan dengan cara
pembakaran terbuka.
Pembakaran terbuka akan menyebabkan pencemaran udara.

Terangkan kaedah untuk mengatasi masalah ini.
Penerangan anda hendaklah mengandungi aspek-aspek berikut :
Kenal pasti masalah

[ 1 markah ]
Terangkan dua kaedah penyelesaian

[ 4 markah ]
Pilih kaedah terbaik dan jelaskan pilihan anda

[ 1 markah ]
61
BAB 12: SEBATIAN KARBON
12.1 Sebatian Karbon Organik & Bukan Organik
APA ITU SEBATIAN KARBON?
Sebatian karbon ialah bahan kimia yang mengandungi unsur karbon didalamnya.
Terdapat 2 jenis sebatian karbon.
Sebatian organik
sebatian karbon yang berasal dari benda hidup (haiwan & tumbuhan)
Sebatian tak organik

Sebatian karbon yang buakan berasal dari benda hidup (batu & mineral)
Protein ialah satu contoh sebatian organik manakala kalsium karbonat ialah sebatian
tak organik.
12.2 HIDROKARBON
Hidrokarbon ialah sebatian organik yang mengandungi unsur karbon dan hidrogen
di dalamnya. Hidrokarbon berasal dari petroleum, arang batu atau gas asli.
SUMBER UTAMA HIDROKARBON
PETROLEUM GAS ASLI

ARANG BATU
62
12.3 ALKOHOL
Alkohol adalah bahan yang mengandungi unsur karbon, hidrogen dan oksigen di
dalamnya.
Etanol dan propanol adalah contoh alkohol. [nama tersebut berakhir dengan OL]
Alkohol boleh dihasilkan melalui proses "penapaian" [alcoholic fermentation].
Penapaian dilakukan apabila yis menukarkan glukosa menjadi alkohol dan karbon
dioksida.
Gambarajah Proses Penapaian
SIFAT SIFAT ALKOHOL
Larut dalam dalam air

Wujud sebagai cecair pada suhu bilik.
Takat didih yang rendah.
Mudah terbakar menghasilkan nyalaan biru
Bertindakbalas dengan asid organik untuk menghasilkan ESTER.
63
12.4 KEGUNAAN DAN KESAN ALKOHOL
PELARUT BAHAN API PEWARNA

TIRUAN
KEGUNAAN
ALKOHOL
KOSMETIK MINUMAN UBATAN
64
Pengambilan alkohol boleh memudaratkan kesihatan manusia:
Menyebabkan gangguan sistem saraf

Menyebabkan seseorang tidak berfikiran waras
Kehadiran alkohol dalam badan boleh merosakkan hati (sirosis hati)
Boleh mengakibatkan penyakit jantung.
Ketagihan alkohol telah menimbulkan banyak masalah sosial seperti
penderaan kanak-kanak, kemalangan jalanraya dan kecacatan fetus.
12.5 LEMAK
Lemak mempunyai unsur yang sama iaitu karbon, hidrogen dan oksigen tetapi
dalam komposisi yang berlainan.
Lemak terbahagi kepada 2 jenis iaitu :
LEMAK TEPU
Berasal dari sumber haiwan seperti lembu, babi dan kambing
Keadaan pepejal pada suhu bilik
Mempunyai takat lebur yang tinggi
Tidak baik untuk kesihatan kerana mengandungi banyak kolestrol
LEMAK TAK TEPU

Berasal dari sumber tumbuhan seperti kacang soya dan kelapa sawit
Keadaan cecair
Takat lebur yang rendah
Tidak memudaratkan kesihatan kerana kandungan kolestrol yang rendah
65
LEMAK TEPU LEMAK TAK TEPU
(a) Diperolehi daripada hasil haiwan Diperolehi dari hasil tumbuhan
Kebanyakan pepejal pada suhu

(b) Cecair pada suhu bilik
bilik
(c) Takat lebur tinggi Takat lebur rendah
Meningkatkan aras kolesterol LDL Merendahkan paras kolesterol dalam

(d)
(jahat) badan
Lemak berfaedah kepada badan kerana ia memberi tenaga.

Selain daripada itu ia juga membawa vitamin A,D,E dan K yang sangat penting
kepada badan.
Walau bagaimanapun, kita hendaklah memilih jenis lemak yang kita makan.
Lemak tepu yang mengandungi kolestrol yang tinggi boleh menyebabkan
penyakit jantung.
Kolestrol yang berlebihan itu boleh terenap di dalam lumen arteri yang
menyebabkan pengaliran darah tersekat.
66
KEPENTINGAN LEMAK
Lemak berfaedah kepada badan kerana ia memberi tenaga.

Medium pelarut vitamin A,D,E dan K yang sangat penting kepada badan.
12.6 KESAN PENGAMBILAN LEMAK SECARA BERLEBIHAN:
PENYAKIT JANTUNG
STROK KOLESTEROL
TINGGI
DIABETES
Lemak tepu yang mengandungi kolestrol yang tinggi boleh menyebabkan penyakit
jantung.
Kolestrol yang berlebihan itu boleh terenap di dalam lumen arteri yang
menyebabkan pengaliran darah tersekat. Ini menyebabkan jantung terpaksa
mengepam darah dengan lebih kuat. Lama kelamaan jantung akan "letih" dan tidak
boleh menanggung beban kerja yang lebih. Oleh itu jagalah pengambilan makanan
anda.
67
12.7 MINYAK KELAPA SAWIT
Pokok Kelapa Sawit Kelapa Sawit
Kulit
Sabut
Tempurung Isirung
Pengekstrakan Minyak Kelapa Sawit
Pemprosesan Minyak Kelapa sawit melibatkan proses berikut :-
Pensterilan - Tandan dan buah disembur dengan stim untuk membunuh

mikroorganisma dan melembutkan tandan.
Penanggalan Buah kelapa sawit ditanggalkan dari tandannya menggunakan

mesin penanggal.
Pencernaan - Buah kelapa sawit dipanaskan dan dikacau untuk mengoyakkan

sabutnya daripada biji buah
-kira 50 % minyak telah dikeluarkan daripada buah
Pengekstrakan - Minyak diperah dari buah kelapa sawit dengan "penekan skru".
Penulenan - Minyak kelapa sawit ditulenkan dengan mengalirkannya kedalam

"karbon diaktifkan" untuk membuang bau dan menjernihkannya.
68
12.8 Kegunaan Minyak Kelapa Sawit
Dakwat percetakan
Marjerin
Minyak Masak
Bahan gentian lemak koko
Sabun dan bahan pencuci
Lilin
Minyak pelincir
Kebaikan Minyak Kelapa Sawit
Sumber vitamin A dan E

Mengandungi beta-karoten : bahan pencegah kanser
Kandungan pengantioksida yang tinggi
Mengurangkan kolesterol yangberbahaya dalam badan
Menghalang pembekuan darah yang
12.9 SABUN
Sabun diperbuat daripada minyak kelapa sawit.

Molekul Minyak kelapa sawit dipecahkan oleh tindakan haba dan alkali pekat
(Natrium hidroksida).
Sabun yang terhasil dimendakkan oleh garam dan seterusnya ditapis untuk
membentuk pepejal sabun.
Proses pembuatan sabun dinamakan sebagai saponifikasi.
Minyak + natrium hidroksida garam natrium asid lemak + gliserol + air
69
Hidrofilik
AIR
Hidrofobi k
Struktur Sabun
"Kepala" Molekul sabun suka kepada air manakala "ekor"nya suka kepada
gris.
Sifat ini menyebabkan sabun sangat sesuai digunakan sebagai ejen pencuci.
Mekanisme tindakan pencucian gris dari kain adalah seperti berikut :-
molekul sabun
kain kotor Larutan bersabun
kekotoran
Ekor molekul sabun melekat pada gris

Kepala molekul sabun berada dalam air
Apabila air cucian dikocak, molekul sabun akan menarik gris keluar dari kain
Kekotoran tertanggal dari kain.
70
12.10 Polimer
APA ITU POLIMER?
Tahukah anda nasi yang anda makan setiap hari adalah terdiri daripada glukosa. Para
saintis mendapati bahawa beribu-ribu glukosa membentuk rantai panjang. Rantai panjang ini
ialah kanji, bahan yang terdapat dalam nasi. Para saintis telah bersetuju memangggil kanji
sebagai satu "POLIMER" dan glukosa sebagai "MONOMER".
Polimer secara ringkasnya adalah rantai panjang molekul-molekul.

Monomer pula ialah molekul yang membentuk polimer itu.
STRUKTUR MONOMER & POLIMER
PEMPOLIMERAN unit polimer PENYAHPOLIMERAN

POLIMER
Pempolimeran ialah proses menyatukan monomer-

monomer untuk membentuk polimer.
Penyahpolimeran ialah proses memecahkan polimer
untuk menghasilkan monomer.
Terdapat 2 jenis polimer.
Polimer asli ialah polimer yang berasal dari benda hidup.

Kanji ialah polimer asli kerana ia berasal dari tumbuhan padi.
Polimer sintetik ialah polimer buatan manusia dengan menggunakan bahan

kimia
Perspeks ialah polimer sintetik.
Ia terbina dari monomer iaitu metil metakrilat metakrilat
71
12.11 Getah Asli
GETAH
ASLI
lembut & melekit apabila

Kenyal Monomernya dipanaskan.
Penebat ialah
Lembut ISOPRENA keras & rapuh apabila
Tidak larut dalam air disejukkan.
Getah asli boleh diperolehi dari pokok getah. Pokok getah yang ditoreh,
mengeluarkan susu getah yang disebut "lateks".
Lateks boleh dibekukan (istilah yang sesuai ialah "menggumpal") dengan

mencampurkan asid etanoik kedalamnya.
Ini memudahkan pengusaha menjadikan ia dalam bentuk kepingan yang

mudah dijual.
Bagi mencegah penggumpalan pula, larutan ammonia ditambahkan kedalam

lateks.
Ini membolehkan lateks dihantar ke kilang penggumpalan dengan

menggunakan lori tangki.
Jika lateks didedahkan, ia juga boleh menggumpal secara semula jadi. Ini
adalah kerana ia mudah diserang oleh bakteria.
Bakteria tersebut menghasilkan asid yang seterusnya menggumpalkan lateks.
72
PEMVULKANAN GETAH
molekul
poli(isoprena)
poli(isoprena) rangkai silang sulfur
molekul
sulfur poli(isoprena)
Proses Pemvulkanan Getah
Proses "Pemvulkanan" getah digunakan untuk mengeraskan getah asli.

Ia dilakukan dengan memasak getah asli dengan serbuk sulfur.
Atom sulfur boleh mengikat molekul getah untuk membentuk "rangkai silang
sulfur". Rangkai silang ini menghalang rantaian molekul getah dari
menggelongsor.
Getah menjadi keras.
Getah asli telah divulkankan [getah tervulkan] sesuai digunakan untuk
membuat tayar.
KEGUNAAN GETAH
73
Latihan:
1. Rajah 1 menunjukkan satu proses menghasilkan alkohol di dalam makmal.
Rajah 1
(a) Namakan proses yang berlaku dalam kelalng kon itu.

(b) Apakah gas yang terhasil yang menyebabkan air kapur bertukar menjadi keruh?

(c) Lengkapkan persamaan di bawah bagi menunjukkan tindak balas dalam kelalang kon
itu.
Glukos Yis
+ Karbon
enzim zimase
Hasil daripada Rajah 1 ditempatkan di dalam kelalang penyulingan seperti di

bawah.
Rajah 2
Fermented product
Liquid X
74
(d) Tunjukkan arah pergerakan masuk dan keluar air di dalam Kondenser Liebeg.
(e) Namakan cecair X.

(f) Apakah suhu optimum bagi mendapatkan cecair X?

2. Rajah 3 menunjukkan proses pengekstrakan sejenis minyak di dalam makmal.
Peringkat 1: Pengsterilan
Peringkat X :

Peringkat 3: Penurasan
Rajah 3
(a) Dalam rajah 3, namakan peringkat X.

(b) Pada peringkat manakah mikroorganisma-mikroorganisma di dalam minyak kelapa

sawit dimusnahkan?
75
(c) Di dalam industri pengeluaran minyak, namakan peringkat selepas peringkat

penurasan.

(d) (i) Apakah M?
(ii) Namakan satu vitamin yang dijumpai dalam M.

.
SOALAN ESEI
1.
Seorang pekebun getah hendak menjual lateks (susu getah) dan getah.
Beliau mencampurkan lateks dengan alkali (ammonia) untuk
memastikan sentiasa cair.
Untuk menghasilkan getah beliau mencampurkan lateks dengan asid
(asid etanoik).
(a) Berdasarkan pernyataan di atas, tuliskan satu hipotesis yang sesuai.

(b) Terangkan satu eksperimen yang boleh kamu jalankan di dalam makmal bagi
membuktikan hipotesis itu. Penerangan kamu mestilah melibatkan yang berikut;
(i) tujuan eksperimen
(ii) kenal pasti pembolehubah
(iii) senarai peralatan dan bahan
(iv) cara kerja
(v) penjadualan data
(vi) kesimpulan
76
BAB 13 : GERAKAN
13.4 KONSEP MOMENTUM
Nota Ringkas
Momentum ialah hasil darab jisim dengan halaju suatu objek yang bergerak.
Momentum = Jisim x
Halaju
Unit SI bagi momentum = kg m s-1
Semua objek bergerak mempunyai momentum.
Objek yang pegun tidak mempunyai momentum kerana halajunya adalah sifar.
Suatu objek yang mempunyai jisim yang besar dan bergerak dengan pantas
mempunyai momentum yang lebih besar.
Hubungan antara momentum, jisim dan halaju :

a) Momentum suatu objek bergantung kepada jisim dan halajunya.
b) Objek dengan jisim yang lebih besar memiliki momentum yang lebih besar
berbanding dengan objek berjisim lebih kecil.
c) Objek yang bergerak dengan halaju yang lebih tinggi mempunyai momentum
yang lebih besar berbanding dengan objek yang bergerak dengan perlahan.
Prinsip Keabadian Momentum
Jumlah momentum = Jumlah momentum

sebelum perlanggaran selepas
Aplikasi momentum dalam kehidupan harian

a) Ciri-ciri keselamatan kenderaan
- Sistem brek mengurangkan halaju kenderaan supaya momentumnya
berkurang.
- Bahagian hadapan dan belakang direka untuk memanjangkan masa
perlanggaran bagi mengurangkan hentaman semasa perlanggaran.
- Bampar menyerap hentaman yang disebabkan oleh perlanggaran.
- Ruang penumpang mempunyai binaan banda kereta yang kuat untuk
melindungi penumpang.
b) Pelantak cerucuk
- Pelantak cerucuk yang berat dinaikkan sehingga ketinggian yang tertentu
sebelum dijatuhkan.
- Momentum menyebabkan cerucuk dipacakkan ke dalam tanah.
c) Had kelajuan dan berat kenderaan berat

- Kenderaan mempunyai had ke atas kelajuannya dan berat bebannya yang
diangkut.
- Ini dapat mengurangkan momentum dan memastikan keselamatan semua
pengguna jalan raya.
77
Soalan Objektif
1. Kereta direka dengan bampar yang senang kemik apabila dilanggar. Apakah tujuan
mempraktikkan rekaan ini?
A Untuk mengurangkan momentum kereta
B Untuk menambahkan momentum kereta
C Untuk memanjangkan masa perlanggaran
D Untuk menyahpecutkan kereta dalam tempoh masa yang singkat
2. Suatu objek yang berjisim 10kg bergerak dengan halaju 20m s-1. Berapakah
momentum objek yang bergerak itu?
A 0.2 kg m s-1
B 2 kg m s-1
C 20 kg m s-1
D 200 kg m s-1
3. Suatu objek yang berjisim 0.5kg telah bergerak dengan halaju 3.0m s-1. Apakah
momentunnya?
A 1.5 kg m s-1
B 9.0 kg m s-1
C 12.0 kg m s-1
D 15.0 kg m s-1
4. Antara penyataan-pernyataan berikut, yang manakah merupakan aplikasi

momentum yang tidak benar?
A Setiap kenderaan mempunyai had kelajuan yang tertentu.
B Setiap kenderaan boleh bebas membawa sebanyak mana beban.
C Bahagian belakang dan hadapan direka untuk memanjangkan masa
perlanggaran.
D Sistem brek direka untuk mengurangkan kelajuan kenderaan.
Soalan Subjektif
1. Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul.
tinggi jisim halaju laju momentum
a) Momentum dapat ditakrif sebagai hasil darab dengan .. sesuatu

objek bergerak.
b) Semua objek bergerak mempunyai .. manakala objek yang pegun tidak
mempunyai
c) Momentum sesuatu objek bergantung kepada dan .nya.
d) Objek yang mempunyai halaju yang lebih . dan bergerak mempunyai
momentum yang lebih besar.
78
2. Tandakan () bagi ciri-ciri keselamatan dalam rekaan sebuah kereta yang berkaitan
dengan momentum.
Penyandar kepala (
Cermin hadapan yang Tali pinggang
tidak mudah pecah ( keledar ( )
Zon mudah
remuk ( )
Bampar (
Batang keluli
yang kuat ( )
Beg udara automatik (
Turus stereng
yang mudah
3. Rajah 1 menunjukkan set eksperimen untuk mengkaji hubungan antara momentum,

jisim dan halaju.
Sebuah troli dengan jisim m dilepaskan dari keadaan rehat dan menuruni
cerun yang condong. Troli tersebut berlanggar dengan sebuah troli yang
sama di kaki cerun dan kedua-dua troli bergerak dengan bersama selepas
perlanggaran yang melalui jarak y sebelum berhenti.
Eksperimen ini diulangi beberapa kali dengan sudut condong yang semakin
bertambah dan menambahkan blok kayu yang sama untuk memperoleh nilai-nilai y
yang berlainan.
(a) Apakah momentum?
79
[1 markah]
(b) Apakah yang digunakan untuk menunjukkan momentum troli itu?

.
[1 markah]
(c) Namakan pemboleh ubah yang bergerak balas.

.
[1 markah]
(d) Namakan pemboleh ubah yang dimalarkan.

.
[1 markah]
(e) Jadual 1 menunjukkan keputusan yang diperolehi oleh seorang pelajar.
Bilangan blok 1 2 3 4
y (cm) 10.5 15.7 19.3 25.4
Jadual 1
Apakah kesimpulan yang boleh dibuat daripada eksperimen ini?

.
[1 markah]
Soalan Esei
Untuk tujuan keselamatan, semua pemandu patut memperlahankan kelajuan kereta

mereka untuk mengurangkan momentum.
(a) Cadangkan satu hipotesis untuk mengkaji hubungan antara halaju dan
momentum.
(b) Huraikan satu eksperimen untuk menguji hipotesis anda di (a) berdasarkan
kriteria-kriteria berikut :
Tujuan eksperimen
Mengenal pasti pemboleh ubah
Senarai bahan dan radas
Prosedur
Penjadualan data
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
LATIHAN:
1. Rajah 1 menunjukkan seorang wanita memakai kasut bertumit tinggi. Jika

tekanan yang dikenakan ke atas lantai oleh kasut ialah 50 000 Nm -2 , apakah
luas tapak kasut di A.
Rajah 1
A 0.01 m2
B 0.05 m2
C 0.10 m2
D 0.20 m2
95
2. Antara objek yang berikut ,yang manakah mengenakan tekanan paling tinggi ke
atas permukaan bumi?
A
Rajah 2
3. Rajah 2 menunjukkan satu bongkah keluli yang diletakkan di atas sebuah meja.
Permukaan manakah yang akan mengenakan tekanan yang paling tinggi ke atas
permukaan meja?
A KLSR
B KMPR
C KMNL
D NQSL
4. Satu kubus seberat 500N diletakkan di atas lantai yang mendatar. Jika jumlah
luas permukaan kubus yang bersentuhan dengan lantai mendatar adalah 8 m 2,
apakah tekanan yang dikenakan oleh kubus ke atas lantai mendatar itu?
A 0.625 N m2
2
B 6.25 N m
2
C 62.5 N m
2
D 625 N m
96
5. Antara yang berikut, yang manakah tidak melibatkan aplikasi fenomena tekanan?
A Memotong
B Menjahit
C Meluncur
D Banyak corak tapak kasut
SISTEM HIDRAULIK
Rajah 3
6. Rajah menunjukkan satu daya 10N dikenakan terhadap omboh P dengan luas
permukaan 0.02 m2 . Hitung daya yang dipindahkan kepada omboh Q dengan
luas permukaan 0.05 m2.
A 200 N C 500 N
B 250 N D 1000 N
7. Antara yang berikut yang manakah tidak menggunakan sistem hidraulik?

A Sistem brek kereta
B Lori pengangkut sampah
C Jentera pengorek tanah
D Basikal lumba
Rajah 4
8. Rajah 4 menunjukkan penggunaan sistem hidraulik untuk mengangkat satu
beban 120 N. Hitung daya F yang dikenakan pada omboh P.
A 5N C 12 N
B 10 N D 15 N
97
Rajah 5
9. Rajah 5 menunjukkan satu sistem hidraulik untuk menaikkan beban 100 N.
Omboh P ditolak dengan daya F. Apakah tekanan yang wujud di X, Y dan Z?
A Tekanan di X, Y dan Z adalah sama
B Tekanan di X adalah lebih besar daripada tekanan di Y dan Z
C Tekanan di Y adlah lebih besar daripada tekanan di X dan Z
D Tekanan di Z adalah lebih besar daripada tekanan di X dan Y
Rajah 7
10. Rajah 7 menunjukkan satu sistem hidraulik untuk menaikkan beban . Sekiranya
daya 12.5 N dikenakan terhadap omboh P, hitung beban yang dapat diangkat
oleh omboh Q.
A 100 N C 500 N
B 125 N D 960 N
GERAKAN KENDERAAN DI AIR
11. Empat objek pelbagai bentuk dijatuhkan ke dalam satu turus tiub kaca yang
berisi air. Antara objek yang berikut yang manakah mengambil masa paling
pendek untuk sampai ke paras bawah tiub?
A C
B D
98
Rajah 8
12. Rajah 8 menunjukkan satu objek direndam dalam air dan berat objek yang
direkodkan ialah 8 N. Jika berat air yang disesarkan objek ialah 2 N, berapakah
berat sebenar objek dalam udara?
A 6N C 9N
B 8N D 10 N
Rajah 9
13. Rajah 9 menunjukkan satu kayu diletakkan secara menegak di dalam cecair
oktana . Eksperimen diulangi dengan meletakkan kayu itu dalam air dengan
larutan garam. Ramalkan kedudukan kayu dalam ketiga-tiga larutan .
[Ketumpatan oktana= 0.7 g cm-3]
Oktan Air Larutan garam
A aP Q R
B R Q P
C P R Q
D Q R P
5.4 GERAKAN KENDERAAN DI UDARA

14. Antara alat-alat berikut yang manakah tidak melibatkan aplikasi prinsip Bernoulli?
A Brek hidraulik C Pam penapis
B Penunu bunsen D Penyembur racun serangga
99
15. Rajah 10 menunjukkan bentuk aerofoil yang bergerak di udara.
Rajah 10
Antara kawasan yang berlabel A, B, C dan D yang manakah mempunyai tekanan

udara yang paling tinggi?
Rajah 11
16. Rajah 11 menunjukkan arah aliran air melalui satu tiub Bernoulli. Antara rajah
berikut yang manakah menunjukkan paras air dalam setiap turus tegak dengan
betul?
A
100
Rajah 12
17. Rajah 12 di atas menunjukkan arah aliran air melalui satu tiub Bernoulli . Antara
rajah yang berikut yang manakah menunjukkan paras air dalam setiap turus
tegak dengan betul?
18. Sebiji bola ping pong terapung di atas pancutan air seperti yang ditunjukkan
dalam rajah 13. Nyatakan prinsip yang terlibat dalam pemerhatian ini.
Rajah 13
A Prinsip Bernoulli
B Prinsip Archimedes
C Prinsip Pascal
D Prinsip Keabadian Momentum
101
Rajah 14
19. Rajah 14 menunjukkan bentuk aerofoil rentas satu sayap kapal terbang .
Bandingkan halaju udara dan tekanan udara di bahagian X dan Y.
Halaju udara Tekanan

udara
A Lebih rendah di Lebih rendah di
X Y
B Lebih rendah di Lebih tinggi di
X Y
C Lebih tinggi di Lebih rendah di
X Y
D Lebih tinggi di Lebih tinggi di
X Y
20. Antara kenderaan pengangkutan berikut yang manakah menggunakan prinsip

Bernoulli?
A Bas
B Helikopter
C Basikal
D Kereta api Maglev
102
SOALAN ESEI
1. (a) Huraikan bagaimana kapal selam boleh menyelam dan bergerak di bawah
permukaan air.
[4 Markah]
(b) Rajah 1.1 dan rajah 2.2 menunjukkan perbezaan ciri keselamatan dua buah
kenderaan.
Rajah 1.1
Rajah 1.2
Kaji rajah 1.1 dan rajah 1.2
Berdasarkan ciri keselamatan, pilih kenderaan yang paling sesuai untuk kegunaan
anda.
Terangkan jawapan anda berdasarkan perkara berikut:
Tujuan pemilihan. [1 Markah]
Perbandingan antara ciri keselamatan bagi kedua-dua kenderaan. [2Markah]
Pilih jenis kenderaan yang terbaik, berdasarkan ciri keselamatannya. [1 Markah]
Nyatakan satu ciri keselamatan pada kenderaan yang telah anda pilih dan terangkan
kegunaan. [2Markah]
103
LATIHAN:
Rajah 1.1
1. Rajah 1.1 menunjukkan eksperimen untuk mengkaji tekanan yang dihasilkan
oleh bongkah logam P dan bongkah logam Q yang sama jisimnya.
Rajah 1.2
Rajah 1.2 menunjukkan kesan ke atas plastisin apabila bongkah logam P dan
bongkah logam Q dijatuhkan.
a) Apakah pembolehubah yang dimalarkan dalam eksperimen ini? (1M)
b) Tuliskan satu pemerhatian bagi hasil eksperimen ini. (1M)
c) Nyatakan satu inferens yang boleh dibuat berdasarkan pemerhatian pada rajah
1.2. (1M)
104
d) Bongkah logam R dalam rajah 1.3 mempunyai jisim yang sama dengan logam P
dan bongkah logam
Q.
Rajah 1.3
Ramalkan kedalaman lekukan yang terhasil pada plastisin apabila bongkah
logam R dijatuhkan pada ketinggian yang sama. (1M)
SISTEM HIDRAULIK:
1. Rajah 2 menunjukkkan susunan radas bagi mengkaji pemindahan tekanan

melalui air. Daya 5 N ditekan terhadap omboh P.
Rajah 2
a) Namakan satu cecair yang boleh digunakan untuk menggantikan air. (1M)
b) Hitungkan tekanan yang dihasilkan oleh omboh P. (1M)
c) Berapakah tekanan yang bertindak terhadap omboh Q? (1M)
105
d) Hitungkan berat objek W yang boleh diangkat. (1M)
e) Nyatakan satu mesin yang beroperasi menggunakan prinsip yang sama. (1M)
GERAKAN KENDERAAN DI AIR:
1. Rajah 3 menunjukkan satu eksperimen untuk mengkaji Prinsip Bernoulli
Rajah 3
a) i) Nyatakan satu pemerhatian tentang paras air dalam rajah 3. (1M)
ii) Nyatakan inferens yang dapat dibuat berdasarkan pemerhatian

di1(a)(i). (1M)
b) Nyatakan pembolehubah bergerak balas dalam eksperimen ini. (1M)
c) Berdasarkan eksperimen ini, nyatakan definisi secara operasi bagi Prinsip

Bernoulli (1M)
106
d) Tandakan ( ) pada petak yang disediakan bagi menunjukkan radas yang

menggunakan Prinsip Bernoulli. (1M)
GERAKAN KENDERAAN DI UDARA:
1. Rajah 4 menunjukkan pengaliran udara melalui aerofoil sayap kapal terbang.
Rajah 4
a) Gunakan anak panah untuk menunjukkan arah pengaliran udara di rajah 4. (1M)
b) X, Y dan Z ialah tiga kawasan dalam aerofoil . Nyatakan kawasan yang

mempunyai
i) Halaju udara paling tinggi. (1M)
ii) Tekanan udara paling rendah. (1M)
c) Aerofoil menghadapi satu daya angkat di Z

i) Terangkan bagaimana daya angkat ini dihasilkan. (2M)
ii) Nyatakan prinsip yang terlibat dalam menghasilkan daya angkat. (1M)
107
BAB 14 :TEKNOLOGI DAN PENGELUARAN MAKANAN
14.1 Kaedah dan Bahan yang digunakan dalam Teknologi Makanan
BAHAN KIMIA YANG DIGUNAKAN DALAM MAKANAN
Bahan kimia Fungsi Contoh Contoh makanan

Bahan kimia
Bahan awet Melambatkan Asid Benzoik Jus buah-buahan
makanan daripada Natrium benzoat Sosej
rosak dengan Tartrazin
mencegah Sulfur dioksida
pertumbuhan
mikroorganisma
Pewarna Mewarnakan Metanil kuning Mi
makanan supaya Karamel Kek
kelihatan menarik
Perisa Menanbah rasa dan Ester Aiskrim
bau harum Mononatrium Mi segera
makanan glutamat(MSG)
Penstabil Membaurkan dua Kanji Aiskrim
cecair yang tidak Gelatin Sos cili
bercampur Agar-agar
Menghalang bahan
tertentu daripada
termendap
Bahan kimia Fungsi Contoh Contoh makanan
Bahan kimia
Pengantioksida Melambatkan Asid askorbik Minyak masak
pengoksidaan Asid sitrik Biskut
lemak dalam Mentega
makanan
Mencegah
ketengikan
makanan berminyak
Pengemulsi Menstabilkan Lesitin Aiskrim
campuran minyak Asid sitrik coklat
dan air Asid tartarik
Peluntur Menyingkirkan Benzoil peroksida Mi
warna yang tidak Karbon yang Jus tebu asli
diingini. diaktifkan
Pemanis Memaniskan Sakarin Buah-buahan dalam
makanan atau Aspartam tin
menggantikan gula Xilitol Buah-buahan kering
dalam makanan sorbitol
Jadual 14.1 Bahan kimia dalam makanan,fungsinya ,contoh bahan kimia

dan contoh makanan .
108
Tujuan memproses makanan:
1. Membunuh mikroorganisma seperti bakteria dan kulat untuk mengelakan

keracunan makanan.
2. Menjadikan makanan lebih tahan lama kerana mikroorganisma telah dibunuh dan
enzim makanan telah dijadikan tidak aktif.
3. Memudahkan pencernaan kerana makanan telah dilembutkan.
4. Menjadikan makanan lebih enak, lebih berkhasiat dan lebih menarik kerana bahan
tambah makanan seperti garam mineral, vitamin, perisa dan pewarna ditambah.
TEKNOLOGI DALAM PEMPROSESAN MAKANAN
Teknologi digunakan untuk memproses dan membungkus makanan:
1. Pengetinan
Jenis makanan : ikan,buah-buahan dan daging.
Kelebihan
a. membunuh bakteria
b. memusnahkan enzim yang merosakkan makanan
c. menyingkirkan oksigen yang menyebabkan pengoksidaan makanan.
Kekurangan
a. merosakkan rasa makanan
b. merosakkan nutrien makanan.
Kaedah
a. Sebelum tin dimaterikan ,makanan dididihkan pada suhu 115C di bawah
tekanan tinggi untuk mensterilkan makanan dan menyingkirkan semua
udara
109
2. Pempasteuran
Jenis makanan : susu dan jus buah-buahan.
Kelebihan
a. tidak merosakkan rasa dan bau cecair
b. tidak merosakkan nutrien makanan
Kekurangan
a. spora makanan tidak dibunuh
b. makanan tidak tahan lama
c. makanan perlu disimpan di dalam peti sejuk
Kaedah
a. Haba digunakan untuk membunuh mikroorganisma dalam cecair tanpa
mendidihkannya
b. Makanan dipanaskan pada suhu 63C selama 30 minit atau 72C selama
1 saat diikuti dengan penyejukan yang segera.
3. Pendehidratan
Jenis makanan : ikan,udang,bijirin
Kelebihan
a. Makanan boleh disimpan lama (dapat menghalang pertumbuhan dan
pembiakan mikroorganisma dan merencat tindakan enzim)
Kekurangan
110
a. memusnahkan nutrien makanan

b. merosakkan rasa makanan
Kaedah
a. Haba digunakan untuk menyingkirkan air daripada makanan
b. Garam dan gula biasanya ditambah
c. Cara-cara pendehidratan:
i) menjemur dibawah cahaya matahari
ii) mengering di atas nyalaan api
iii) mengering di dalam ketuhar
4. Penyejukbekuan
Jenis makanan : makanan sejukbeku, ikan dan daging
Kelebihan
a. makanan boleh disimpan lama
b. tidak merosakkan rasa dan warna makanan
Kekurangan
a. tidak mensterilkan makanan. Mikroorganisma aktif semula apabila suhu
sesuai
b. enzim makanan menjadi aktif semula apabila suhu sesuai
Kaedah
a. Makanan disejukkan di bawah -180C
b. Makanan sejuk beku yang telah dinyahfros,tidak sesuai disejukbekukan
semula.Ini kerana bilangan bakteria dalam makanan.
111
5. Penyejukbekuan kering
Jenis makanan: bijirin,kekacang,sayur-sayuran
Kelebihan
a. mengekalkan warna,rasa dan nutrien makanan
b. dapat tahan lebih lama
Kekurangan
a. tidak mensterilkan makanan.
b. tempoh pemprosesan yang lebih lama (12-14 hari)
Kaedah
a.Kombinasi kaedah penyejukbekuan dan pendehidratan
b.Makanan disejukbekukan kepada suhu antara -18C hingga -50C
kemudian,tekanan dikurangkan untuk mengubah air dalam makanan
daripada ais terus kepada wap air.
c. Air disingkirkan daripada makanan sejuk,beku melalui proses
pemejalwapan.
112
6. Pendinginan
Jenis makanan: buah-buahan dan sayur-sayuran
Kelebihan
a. mengekalkan rasa makanan
b. tidak merosakkan makanan
Kekurangan
a. tidak mensterilkan makanan.
b. makanan tidak tahan lama
Kaedah
a. Makanan disejukkan antara suhu 0C hingga 10C di dalam peti sejuk.
7. Pembungkusan vakum
Jenis makanan: kacang tanah,susu tepung dan serbuk kopi, makanan laut
Kelebihan
a. makanan tahan lama
b. mengekalkan kesegaran makanan
c. tidak merosakkan rasa makanan
Kekurangan
a. digunakan pada barangan terhad sahaja.
Kaedah
a. Makanan dibungkus dalam bekas atau selaput plastik kedap udara.
b. Sesuai untuk mengawet makanan yang mudah rosak akibat pengoksidaan
oleh oksigen seperti makanan berlemak.
113
8. Penyinaran
Jenis makanan: ubi kentang,buah-buahan,halia,kacang tanah
Kelebihan
a. tidak melibatkan penambahan bahan kimia pada makanan
b. mengekalkan kesegaran makanan
Kekurangan
a. merosakkan sesetengah vitamin
b. dos sinaran gama sukar dikawal dan memerlukan kemahiran yang tinggi.
Kaedah
a. Makanan disinarkan dengan sinaran gamma atau sinaran ultraungu pada
jangkamasa pendek untuk membunuh mikroorganisma dalam makanan.
b. Sesetengah makanan seperti ubi kentang dicegah daripada bercambah.
114
Kesan penggunaan bahan kimia yang berlebihan dalam makanan
1. Bahan awet
Lelah
Kulit gatal
Gangguan sistem pencernaan
Cirit birit
Memusnahkan sesetengah vitamin
2. Pewarna
Kanser
Keracunan makanan
Mandul
Kanak-kanak terencat akal
3. Pengantioksida
Kerosakan hati
Otak dan ginjal
Keguguran
4. Pemanis
Kanser
5. Peluntur
Keracunan makanan
Kanser
6. Perisa
Sakit dada
Sesak nafas
14.2 Kaedah-Kaedah Meningkatkan Pengeluaran Makanan
Usaha meningkatkan kualiti dan kuantiti pengeluaran makanan

bertujuan :
1. Menampung keperluan rakyat

2. Mengurangkan import makanan
3. Menambahkan eksport negara
4. Meningkatkan mutu pengeluaran makanan
115
KAEDAH MENINGKATKAN PENGELUARAN MAKANAN:
1. Penggunaan baka bermutu.
Penyelidikan dijalankan untuk

mengacukkan bijirin, buah-buahan
dan haiwan ternakan untuk
mendapatkan baka yang bermutu.
Baka tanaman atau ternakan yang

terhasil lebih tahan kepada serangan
perosak dan penyakit
2. Penggunaan teknologi moden
Jentera dan alat moden digunakan

bagi memudahkan kerja
Bioteknologi yang menggunakan

kejuruteraan genetik,teknik
pemindahan embrio,permanian
berhadas dan pengklonan
diperkenalkan
Kejuruteraan genetik mengubah suai

ciri organisma melalui pemindahan
gen
3. Pendidikan dan bimbingan kepada

petani
Para petani didedahkan melalui

kursus
teknik dan kaedah moden:
a. benih yang bermutu
b. baja yang berkualiti
c. pestisid yang berguna
d. cara melawan serangan perosak
tanaman dan penyakit
e. makanan ternakan yang berkualiti
f. penggunaan jentera dan alat moden
116
4. Penyelidikan dan pembangunan
Agensi seperti MARDI,MPOB dan

FAMA sentiasa berusaha:
a. menghasilkan varieti tanaman dan

ternakan yang bermutu tinggi
b. memperbaiki teknik pengeluaran
5. Penggunaan tanah dan kawasan

tadahan air secara optimum
Penghasilan makanan yang baik

melalui skim tertentu seperti Skim
Pengaliran Kuala Muda
Agensi kerajaan seperti FELCRA

sentiasa berusaha memajukan tanah
untuk tujuan penanaman dan peternakan
6. Pengurusan tanah yang cekap
Penanaman tanaman tutup bumi dan

bergilir menereskan dan lereng bukit,
Menambahkan baja asli dan baja

kimia
untuk memelihara kesuburan tanah
117
MAKANAN YANG DIMODIFIKASIKAN SECARA GENETIK
1. Dalam kejuruteraan genetik, gen daripada suatu organisma dimasukkan ke dalam

nukleus organisma lain untuk menghasilkan ciri-ciri yang diingini.
2. Kelebihan:
(i) Tanaman yang mempunyai rintangan yang tinggi terhadap kemarau, penyakit
dan serangga perosak dapat dihasilkan.
(ii) Tanaman yang tidak memerlukan banyak pemprosesan di kilang kerana
mempunyai gen yang membolehkannya tahan lama.
3. Keburukan:
(i) Makanan baru yang dihasilkan mungkin boleh mengubah fungsi badan.
(ii) Sesetegah makanan seperti anggur yang dimodifikasikan secara genetik
mempunyai rintangan tinggi terhadap pestisid tertentu telah didapati membiak
dengan rumpai tertentu dan menyebabkan rumpai itu juga mempunyai daya
rintangan itu.
14.3 SUMBANGAN TEKNOLOGI DALAM PENGELUARAN MAKANAN
Agensi Kerajaan seperti MARDI dan MPOB sentiasa berusaha untuk

meningkatkan pengeluaran makanan.
1. Dalam bidang pertanian MARDI telah :

(i) menghasilkan varieti tanaman seperti pokok orkid dan nanas.
(ii) memperkenalkan jentera dan alat moden untuk pertanian
(iii) memperkenalkan cara-cara pengawalan serangga perosak dan penyakit yang
berkesan.
(iv) memperkenalkan teknik penyimpanan hasil pertanian yang baik.
(v) menghasilkan baka haiwan ternakan yang bermutu seperti lembu yang
membesar dengan cepat.
118
2. Peranan agensi ini adalah penting untuk memastikan pengeluaran bekalan

makanan sentiasa mencukupi untuk kehidupan rakyat agar tidak menghadapi
masalah seperti:
(i) kebuluran
(ii) malnutrisi
(iii) masyarakat yang kelaparan dan terdesak kerana kekurangan makanan.
14.4 PEMIKIRAN KRITIS DAN ANALITIS SEMASA MEMILIH MAKANAN YANG

DIPROSES
1. Akta Makanan 1983 dan Peraturan Makanan 1985 telah digubal oleh pihak
berkuasa untuk mengelakkan penipuan dan ancaman makanan ke atas kesihatan
oleh pegilang dan pengedar.
2. Akta Makanan mewajibkan pengilang melabelkan setiap bahan makanan dengan

maklumat yang berikut:
(i) Nama dan alamat pengilang

(ii) Jenis makanan
(iii) Ramuan makanan
(iv) Kuantiti makanan (berat atau isipadu)
(v) Tarikh luput
Hak Pengguna Penerangan
Hak keselamatan Pengguna berhak dilindungi daripada makanan yang

mengancam kesihatan
Hak untuk Pengguna berhak untuk mendapatkan maklumat seperti

mendapatkan kandungan,berat dan tarikh luput makanan
maklumat
Hak untuk mengadu Pengguna berhak melaporkan peniaga atau peruncit

yang tidak bertanggungjawab menjual makanan
tercemar dan melepasi tarikh luput
Hak untuk memilih Pengguna berhak memilih barangan yang bermutu

dengan harga yang berpatutan semasa membeli-belah
Hak untuk mendapat Pengguna berhak menuntut ganti rugi ke atas makanan
ganti rugi yang telah melepasi tarikh luput atau telah rosak
Hak mendapat Pengguna berhak untuk mendapat pendidikan

Pendidikan pengguna pengguna seperti Akta Makanan,bahan kimia dalam
makanan,punca dan kesan keracunan makanan
Jadual 14.2: Hak-hak pengguna ke atas makanan yang dibeli

119
Latihan:
1. Pak Ali ingin mengeksport udang ke Jepun. Apakah kaedah untuk mengekalkan
kesegaran udang itu?
A. Pengetinan. C. Penyejukbekuan
B. Pempasteuran D. Pembungkusan vakum.
2. Raah 1 menunjukkan satu produk minuman.
Rajah 1
Apakah kaedah pengawetan makanan yang paling sesuai digunakan bagi

penyediaan minuman itu?
A. Pendinginan C. Pendehidratan
B. Pempasteuran D. Penyejukbekuan
3. Antara bahan kimia berikut, yang manakah digunakan dalam makanan yang
diproses untuk menjadikan makanan itu lebih menarik?
A. Pemanis C. Penstabil
B. Pewarna D. Pengantioksidan
4. Antara bahan berikut, yang manakah digunakan untuk menghalang

pertumbuhan
bakteria di dalam makanan?
A. Penstabil C. Pengemulsi
B. Bahan perisa D. Bahan awet
5. Maklumat yang manakah mesti ditunjukkan pada label makanan mengikut

Peraturan
Makanan 1985?
A. Harga C. Tanda halal.
B. Tarikh luput D. Nilai kalori
6. Pilih padanan yang betul tentang bahan kimia dalam pemprosesan makanan dan
fungsinya.
Bahan Kimia Fungsi

A. Peluntur Menyingkirkan warna yang
tidak dikehendaki
B. Penstabil Melambatkan pertumbuhan
bakteria
C. Pengemulsi Memperbaiki rupa makanan
D. Pengawet Menjadikan makanan lebih
sedap
120
7. Seorang peladang sayur ingin mengeksport sayur ke Taiwan. Apakah kaedah

pengawetan yang paling baik untuk mengekalkan kesegaran sayur itu?
A. Penyinaran C. Pengetinan
B. Pendinginan D. Pengeringan
8. Rajah 2 menunjukkan suatu label bungkusan makanan.
Rajah 2
Maklumat manakah yang sepatutnya terdapat pada label tersebut mengikut Akta
Makanan 1983 dan Peraturan Makanan 1985?
A. Harga C. Tanda Halal
B. Tarikh luput D. Nilai kalori
9. Apakah kaedah yang paling sesuai digunakan untuk menyimpan sayuran hijau
agar
sentiasa segar pada angka masa yang lebih lama?
A. Pendinginan C. Penyejukbekuan
B. Pembekuan kering D. Pembungkusan vakum
10. Seorang petani mendapati sawah padinya telah diserang oleh tikus. Apakah
kaedah
yang paling sesuai untuk mengurangkan populasi tikus tanpa mencemarkan
persekitaran?
A. Guna racun perosak.
B. Amal tanaman bergilir
C. Pelihara burung hantu di kawasan tersebut.
D. Optimumkan penggunaan tanah dan pengairan
11. Apakah kaedah yang paling sesuai untuk mengeluarkan hasil tanaman berkualiti
tinggi dalam tempoh yang singkat?
A. Guna tanamam bergilir
B. Guna tanaman teres.
C. Guna pembiakbakaan terpilih.
D. Guna peralatan pertanian moden.
121
12. Maklumat berikut menunjukkan langkah-langkah dalam pemprosesan makanan.
Makanan dipanaskan pada suhu 63C selama 30 minit diikuti

dengan penyejukan segera.
Makanan manakah yang sesuai diproses dengan kaedah ini?

A. Susu C. Daging
B. Keju D. Sayuran.
13. Maklumat berikut menunjukkan cirri-ciri sejenis buah.
- Tahan rintangan terhadap serangga perosak

- Tinggi kandungan nutrisi
- Rasa, warna dan tekstur yang lebih baik
Kaedah manakah yang paling sesuai untuk menghasilkan buah yang

mempunyai
ciri-ciri ini?
A. Kejuruteraan genetik
B. Penggunaan baja kimia.
C. Pengurusan tanah yang berkesan.
D. Pendidikan dan bimbingan kepada petani.
14. Antara yang berikut, yang manakah merupakan fungsi perisa?

A. Menghilangkan warna asal makanan.
B. Menyedapkan makanan.
C. Memaniskan makanan.
D. Menghindar makanan daripada pengoksidanan.
15. Kaedah pemprosesan makanan yang manakah menggunakan bahan radioaktif?

A. Pembungkusan vakum C. Pendehidratan
B. Penyinaran D. Pengetinan
16. Antara maklumat berikut, yang manakah tidak termasuk dalam label makanan?
A. Tarikh luput C. Harga makanan
B. Bahan ramuan yang digunakan D. Berat makanan
17. Antara yang berikut, yang manakah bukan kebaikan pengetinan makanan?
A. Makanan boleh disimpan untuk tempoh yang lama.
B. Menghalang pengoksidaan makanan.
C. Rasa dan vitamin sesuatu makanan dapat dikekalkan.
D. Menghalang pembiakan mikroorganisma.
122
18. Pengeringan sejuk beku merupakan proses...

A. mengeluarkan air dari makanan.
B. mengawet makanan pada suhu -18C kepada -40C.
C. pemprosesan makanan dengan mendedahkannya kepada radiasi radioaktif.
D. menyingkirkan udara daripada makanan.
19. Antara bahan kimia yang digunakan dalam pemprosesan makanan berikut,
yang
manakah dipadankan dengan fungsinya yang betul?
Bahan kimia Fungsi

A. Cuka Pengawet
B. Oksida besi Penstabil
C. Sakarin Perisa
D. Gelatin Pemanis
20. Antara yang berikut, yang manakah akan meningkatkan kualiti dan kuantiti
makanan di dalam negara?
I Menggunakan teknologi yang moden
II Menggunakan lebih banyak buruh asing
III Kurangkan kajian dalam penghasilan makanan untuk mengurangkan kos
IV Bekalkan lebih banyak maklumat kepada petani untuk meningkatkan
kecekapan mereka dengan menggunakan teknologi moden
A. I dan IV C. II dan III
B. I dan II D. III dan IV
21. Antara yang berikut, yang manakah betul tentang proses pendehidratan?
A. Makanan disimpan pada suhu antara 0C dan 10C.
B. Makanan ini diawet dengan mengeluarkan air dari makanan.
C. Makanan ini diawet dengan mengeluarkan udara dari makanan.
D. Makanan disimpan pada suhu -18C dan ke bawah.
123
Latihan:
1. Rajah 1 menunjukkan makanan yang telah diproses melalui tiga kaedah yang
berbeza.
IKAN
SUSU SEGAR
J K L
a) Tuliskan kaedah pemprosesan makanan, J, K dan L , dalam petak yang

disediakan pada Rajah 1
(3 markah)
b) Apakah yang terjadi kepada kandungan air dalam makanan yang telah diproses
melalui kaedah J?
(1 markah)
c) Makanan dipanaskan pada 121C semasa proses dalam kaedah K. Apakah

tujuan pemanasan tersebut?
(1 markah)
d) Susu segar dipanaskan selama 30 minit dalam kaedah L. Berapakah suhu yang
digunakan?
C (1 markah)
124
2. Rajah 2 menunjukkan sebuah bekas berlabel bagi makanan yang diproses.
BUAH MANIS
Ingredients:
Ramuan:
Fresh mango, sugar, benzoic acid,
flavouring.
Mangga segar, gula, asid benzoic,
perisa.
Use before : Dec. 09
Guna sebelum : Dis.
09 Net weight : 500g
Berat bersih : 500g
Rajah 2
a) Berdasarkan Rajah 2, kenal pasti dua bahan kimia yang dicatatkan pada label.
1.
2.
(2 markah)
b) Berdasarkan label dalam Rajah 2, bahan kimia yang manakah digunakan

sebagai pengawet?
(1 markah)
c) Namakan kaedah pemprosesan makanan yang digunakan dalam Rajah 2.
(1 markah)
125
d) Apakah maklumat lain yang sepatutnya tercatat pada label dalam Rajah 2 di
atas berdasarkan Peraturan Makanan 1985?
1.
2
(2 markah)
3. Rajah 3 menunjukkan label makanan bagi jus buah yang telah diproses melalui
satu kaedah pemprosesan makanan yang mematuhi Peraturan Makanan 1985.
Nama dan alamat syarikat.

Tarikh luput.
Kandungan pati avocado, Gula, asid
benzoik.
a) Namakan bahan pengawet yang ditambah dalam jus buah dalam Rajah 3.
(1 markah)
b) Apakah maklumat yang tidak ditunjukkan pada label makanan pada Rajah 3
mengikut Peraturan Makanan 1985?
(1 markah)
126
c) Namakan kaedah pemprosesan makanan dalam Rajah 3.
(1 markah)
d) Selain jus buah, nyatakan minuman lain yang boleh diproses dengan kaedah
di 3(c).
(1 markah)
e) Berdasarkan Rajah 3, nyatakan suhu dan tempoh pemanasan semasa

kaedah pemprosesan makanan di 3(c).
Dipanaskan pada suhu:
C > Penyejukan segera
Tempoh pemanasan:
(2 markah)
( Soalan Esei)
1. a) Seorang petani mendapatkan hasil buah-buahan dari ladangnya telah

meningkat. Hasilnya dihantar ke kilang untuk diproses.
Nyatakan dua kaedah yang boleh digunakan untuk memproses buah-

buahan itu. Jelaskan kaedah itu.
b) Ladang buah-buahan itu terletak di cerun bukit. Selepas beberapa tahun

hakisan tanah telah berlaku di ladangnya.
Terangkan bagaimana petani itu dapat mengatasi masalah tanah
ladangnya.
Jawapan anda hendaklah mengandungi perkara berikut:
i) Mengenal pasti masalah

ii) Penjelasan masalah
iii) Kaedah-kaedah penyelesaian
iv) Pilih kaedah terbaik dan jelaskan pilihan anda.
127
BAB 15 : BAHAN SINTETIK DALAM INDUSTRI
15.1 : POLIMER SINTETIK
Proses Pembuatan Polimer Sintetik
Polimer sintetik dihasilkan dengan menyambungkan sebilangan besar molekul kecil

atau monomer untuk membentuk satu molekul yang raksaksa. Proses ini disebut
pempolimeran.
Rajah menunjukkan Proses Pempolimeran
128
Sintetik Polimer Monomer

Politena Etena
Polivinil klorida Kloroetena
Polistirena Stirena
Neoprena Kloroprena
Jadual menunjukkan contoh-contoh Polimer Sintetik dan monomernya
GETAH SINTETIK
1. Getah sintetik ialah satu polimer sintetik yang mempunyai ciri-ciri getah asli
yang elastik
2. Getah sintetik mempunyai daya ketahanan terhadap minyak, air dan udara.
3. Gentian sintetik ialah polimer yang mempunyai ciri-ciri yang menyerupai
gentian asli dan banyak digunakan dalam industri barangan tekstil seperti
benang ,tali dan kain.
4. Jadual di bawah menunjukkan contoh-contoh getah sintetik , ciri-ciri dan
kegunaannya.
Getah sintetik Ciri-ciri Kegunaan
Neoprena Tidak mudah Pembalut dawai

terbakar,tahan elektrik,salur getah
panas,rintangan tinggi penunu Bunsen,sarung
terhadap oksigen, tangan,paip getah
cahaya matahari,minyak
dan petrol
Getah stirena butadiena Mudah divulkankan Tayar kereta,tapak

(SBR) kasut
Tiokol Rintangan tinggi Pelapik tangki untuk

terhadap minyak dan menyimpan minyak dan
pelarut pelarut,paip petrol
Getah silikon Tahan terhadap suhu Bahagian tertentu

yang tinggi pesawat
129
Penebat haba Tidak

mudah Tidak
dan elektrik
dioksidaka mudah
Tidak yang baik terbakar
mudah dan tahan
diresapi panas
oleh gas
dan air
Sifat Umum Getah
Sintetik
Mempunyai
Tahan rintangan yang
terhadap sangat tinggi
cuaca Mudah terhadap bahan
buruk dan divulkankan kimia seperti
suhu untuk asid
meningkatkan dan alkali
tinggi
kekuatan ,minyak
dan pelarut
organik
Barangan gabungan getah asli dengan getah sintetik
Sesetengah barangan yang diperbuat daripada gabungan getah asli dan

getah sintetik mempunyai kualiti yang unggul.
Getah asli dan getah sintetik boleh digabungkan untuk memperolehi sifat
yang diingini seperti tayar kenderaan, tapak kasut, kusyen, tilam dan belon
kaji cuaca.
Getah asli mempunyai sifat rintangan yang tinggi terhadap kesan haba
dalaman dan kebolehan menyerap gegaran yang tinggi
Getah sintetik mempunyai sifat rintangan yang tinggi terhadap pengoksidaan

oleh udara dan bahan kimia
Peratus kandungan getah asli yang lebih tinggi digabungkan kepada getah
sintetik untuk membuat tayar kenderaan yang lebih besar untuk menyerap
kejutan
130
Perbandingan antara Getah Sintetik dan Getah Asli
GETAH ASLI GETAH SINTETIK
PERSAMAAN
Kedua-duanya
adalah polimer
Kedua-duanya boleh
divulkankan
PERBEZAAN
Getah Asli Perbezaan ciri Getah Sintetik

Tidak Ketahanan haba Ya
Bertindak balas dengan
Ya bahan kimia, minyak dan Tidak
pelarut organik
Tinggi Kebolehan menyerap Rendah
bunyi
Tinggi Kebolehan menyerap Rendah
getaran, kejutan atau
tekanan
Kenyal dan mudah Sifat kekenyalan dan Kurang kenyal dan sukar
diregang keregangan diregang
Latihan:
1. Rajah 1 menunjukkan proses yang terlibat dalam penghasilan politena.
Monomer Polimer
RAJAH 1
a. Namakan proses yang terlibat
131
b. Namakan monomer yang digunakan.
.
c. Nyatakan satu ciri politena.
d. Namakan dua contoh polimer sintetik @ polimer buatan.
i. ......................................................................
ii. ........................................................
e. Namakan 3 jenis getah sintetik.
i. ii. ...............................................
iii. ................................
f. (a) Nyatakan perbezaan antara getah asli dan getah sintetik.
Getah Asli Getah Sintetik
132
15.2 : PLASTIK
1. Plastik ialah bahan organik yang terdiri daripada karbon,hidrogen dan sedikit
unsur yang lain seperti oksigen, nitrogen,klorin dan florin.
2. Ada 2 jenis plastik
Jenis Plastik
Termoplastik Plastik Termoset
3. Perbezaan Termoplastik dan Plastik Termoset :
Ciri-ciri Termoplastik Plastik Termoset

Struktur Molekul
Polimer
polimer
Rangkai
silang
-Molekul termoplastik tidak Molekul plastik termoset

mempunyai Rangkai silang mempunyai rangkai silang
antara polimer polimernya antara polimer-polimernya
menyebabkan ia mudah yang menghalang rantai-
menggelongsor atas satu sama rantai polimer daripada
lain apabila dipanaskan. menggelongsor atas satu
Sifat ini menjadikan sama lain apabila dipanaskan.
termoplastik lembut dan dapat Bentuknya tidak dapat
diacu semula . diubah
setelah diacu pertama kali.
Keadaan apabila Menjadi lembut apabila Hanya boleh menjadi lembut

dipanaskan dipanaskan dan keras semula sekali sahaja dan akan kekal
apabila sejuk keras apabila disejukkan
Takat lebur Rendah Tinggi
Kekerasan Lembut keras
Kelenturan Mudah dilenturkan Sukar dilenturkan
Kebolehan Mudah terbakar Tidak mudah dibakar
dibakar
Contoh Politena, Perspeks,Polivinil Bakelit, Melamina dan Resin
klorida, polistirena Epoksi
,Polipropilena
133
3. Contoh Termoplastik dan kegunaannya:
Termoplastik Kegunaannya
Politena Beg plastik, botol plastik , baldi
Perspeks Cermin mata, tingkap kapal terbang, cermin tingkap
kereta
Polivinil klorida Kabel elektrik, paip air
Polistirena Kotak pembungkus, papan kenyataan
Polipropilena Botol susu, Dulang makanan
4. Contoh Plastik Termoset
Termoset Kegunaannya
Bakelit Palam elektrik, suis elektrik, bampar kereta
Melamina Pinggan, mangkuk
Resin Epoksi Bahan pelekat (logam dan kaca)
5. Potensi Penggunaan Plastik

a. Sifat plastik
Tahan kakis
Tidak membahayakan badan
Tahan lama
Boleh dihasilkan dalam pelbagai bentuk
Kuat , bersih, ringan dan murah
b. Digunakan secara meluas dalam pelbagai bidang seperti perubatan

Mengganti kerosakan arteri dan injap-injap jantung
Mengganti tulang-tulang rosak seperti sendi, pinggang, lutut dan jari
Membina semula struktur muka yang musnah
Plastik yang mendegradasi dalam badan diguna untuk membuat
benang jahitan luka dan kapsul ubat.
Membuat pil-pil kamera yang direka khusus untuk menangkap gambar
organ-organ dalaman.
c.. Kebanyakan bahagian kereta seperti bumper, cermin depan, penutup

tangki minyak,
kipas dan stering juga dibuat daripada plastik.
d. Plastik juga digunakan untuk membuat kapal terbang dan kaca kalis peluru.
134
e. Kajian terbaru, Plastik Komposit iaitu plastik yang dihasilkan daripada

percampuran pelbagai jenis plastik yang berlainan seperti:
Kevlar iaitu plastik yang digunakan untuk membuat baju kalis peluru,
peralatan sukan, bilah helikopter dan perahu layar
Nomex iaitu plastik yang tahan haba dan api seperti yang digunakan
untuk membuat pakaian ahli bomba dan pakaian yang digunakan
dalam perlumbaan kenderaan
Mylar iaitu plastik yang kuat, ringan dan penebat haba yang baik yang
digunakan dalam industry elektronik dan elektrik
Lexan iaitu plastik yang ringan dan kuat yang digunakan untuk
membuat bot, bahagian kereta dan kapal terbang
6. Kesan pembuangan bahan plastik terhadap alam sekitar.

a. Pembakaran bahan plastik
Membebaskan bahan pencemar yang membahayakan kesihatan seperti:
asap hitam
gas yang busuk, beracun dan bersifat mengakis seperti hydrogen klorida,
karbon monoksida, ammonia, dan hidrogen sianida
b. Pembuangan bahan plastik

Menyebabkan berlakunya banjir kilat semasa hujan lebat
Beg-beg plastik yang dibuang ke dalam laut akan mencemarkan laut
Hidupan akuatik seperti penyu yang termakan bahan plastik akan mati
7. Cara-cara pengawalan pembuangan bahan plastik

a. Menggunakan plastik jenis terbiodegradasi yang dapat diuraikan oleh
mikroorganisma
b. Bahan-bahan plastic dikumpulkan, dihancurkan dan ditanam di suatu
tapak pembuangan khas
c. Bahan buangan plastic dibakar dalam incinerator yang mempunyai system
pembersihan udara sebelum asapnya dibebaskan ke udara
d. Mengitar semula, mengurangkan dan menggunakan semula penggunaan
beg plastic
e. Bahan-bahan plastik dibakar untuk menghasilkan tenaga haba
135
LATIHAN:
1. Namakan dua jenis plastik .
i. ...........................................................
ii. ...................................................................
2. Nyatakan 3 perbezaan antara plastik termoplastik dan plastik termoset.
3. Lukiskan struktur molekul plastik termoplastik dan plastik termoset.
4. Kaji struktur molekul plastik termoset.
a. Namakan bahagian berlabel P :
..............................................................................................
b. Apakah fungsi bahagian berlabel P :
..................................................................................
136
c. Apakah kesan bahagian berlabel P terhadap sifat plastik termoset

berbanding plastik termoplsatik.
i. ............................................................................................................
ii. ............................................................................................................
5. Nyatakan 2 kesan pencemaran plastik.
i. .................................................................................................................
ii.
.................................................................................................................
6. Nyatakan 3 langkah yang perlu diambil untuk mencegah pencemaran plastik.
i. .................................................................................................................
ii. .................................................................................................................
iii. .................................................................................................................
7.
Jenis Plastik Pemerhatian

Perspeks Cair
Bakelit Tidak cair
JADUAL 1
(a) Berdasarkan Jadual 1 nyatakan satu inferens untuk eksperimen ini.
..
[1 markah]
137
(b) Nyatakan pembolehuah-pembolehubah dalam eksperimen ini.
(i ) Pembolehubah dimanipulasikan
(ii) Pembolehubah bergerak-balas

[2 markah]
(c) Perspeks adalah termoplastik
Nyatakan definisi secara operasi bagi palstik
..........................................................................................................................
[1 markah]
(c)Tandakan () objek yang diperbuat daripada termoplastik
8. Jadual 2 menunjukkan ciri-ciri dua jenis plastik .
Jenis plastik Ciri-ciri fizikal

Plastik A Perintang haba dan boleh diacu hanya
sekali
Plastik B Perintang haba rendah dan boleh diacu
berulang kali
JADUAL 2
138
(a) Nyatakan jenis plastik A dan B

(i) Plastik A
.
[1 markah]
(ii) Plastik B
.
[1 markah]
(b) Berdasarkan ciri-ciri yang diberi dalam Jadual 2, lukiskan struktur
polimer
plastik A.
[1 markah]
(c) Berikan satu contoh plastk A dan kegunaannya dalam kehidupan

seharian
..
[1 markah]
(d) Nyatakan dua cara bagaimana plastik boleh meyebabken pencemaran

kepada alam sekitar.
(i) ..............
(ii).
[ 2 markah]
139
(e). Seorang pegawai dari Jabatan Alam Sekitar mendapati pembuangan

sisa plastik yang tidak teratur , menyebabkan pencermaran alam sekitar
Cadangkan tiga kaedah yang boleh digunakan oleh pegawai tersebut

untuk mengawal pembuangan sisa plastik.
Terangkan pilihan anda berdasarkan aspek berikut:
Mengenalpasti matlamat
----------------------------------------------------------------------------
( 1 markah)
Analisis Tiga Alternatif
----------------------------------------------------------------------------
( 3 markah)
Urutan pilihan
----------------------------------------------------------------------------
(1 markah)
Keputusan
----------------------------------------------------------------------------
(1 markah)
140
LATIHAN:
Bahan X Bahan Y
1. Rajah di atas menunjukkan proses pempolimeran. Antara berikut yang

manakah mewakili bahan X dan bahan Y?
Bahan X Bahan Y
A Politena Etena
B Polivinil Kloroetena
C Neoprena Kloroprene
D Stirena Polistrena
2.
Jenis Plastik
X Termoset
Rajah di atas menunjukkan pengkelasan jenis plastik. Antara berikut yang manakah
ciri- ciri plastik X?
A Takat lebur yang sangat tinggi
B Pengalir elektrik yang baik
C Boleh dikitar semula
D Tidak larut dalam pelarut organik
3. Rajah di atas menunjukkan satu polimer jenis termoset. Pernyataan manakah

yang benar?
A Terdapat rangkai silang antara molekul polimer.
B Panjang molekul polimer adalah
C Molekul polimer mudah menggelongsor antara satu sama
D Tindakbalas kimia berlaku antara molekul polimer.
141
4. Cara yang paling berkesan untuk mengawal pencemaran yang disebabkan

pembuangan bahan plastik
A ditanam di dalam tanah
B dibakar dalam insenarator
C dibuang ke dalam sungai
D dikitar semula
5. Antara pernyataan berikut yang manakah menerangkan nilon adalah ko-

polimer
A Nilon terbentuk daripada monomer yang sama jenis
B Nilon terbentuk daripada monomer yang berlainan jenis
C Polimer nilon adalah kecil
D Polimer nilon adalah besar.
6. Antara berikut yang manakah adalah termoplastik?

I Nilon
II Perspeks
III Polivinil klorida
A I dan II sahaja
B I dan III sahaja
C II dan III sahaja
D I, II and III
7. Antara berikut yang manakah adalah plastik termoset?

I Bakelit
II Melamin
III Polistirena
A I dan II sahaja
B I dan III sahaja
C II dan III sahaja
D I, II and III
8. Antara berikut yang manakah bukan ciri termoplastik

A lembut atau cair apabila dipanaskan
B Tidak mudah dilenturkan
C Tidak mengalir elektrik
D Tidak bertindakbalas terhadap bahan kimia
9. Antara ciri-ciri berikut yang manakah menerangkan ciri plastik termoset?

I Keras dan tidak boleh dilentur
II Tidak mudah terbakar
III Tidak mudah cair apabila dipanaskan
A I dan II sahaja
B I dan III sahaja
C II dan III sahaja
D I, II dan III
142
10. Antara berikut yang manakah padanan yang salah antara polimer sintetik
dengan monomernya
Polimer sintetik Monomer

A Polithena Etena
B Polivinil klorida (PVC) Metil metakrilat
C Neoprena kloroprena
D Polistirena Stirena
11. Polimer sintetik adalah takterbiodegradasi. Apakah maksudnya?

A Polimer sintetik tidak berfungsi sebagai pemangkin
B Polimer sintetik tidak diperolehi daripada tumbuhan atau haiwan
C Polimer sintetik adalah tidak merbahaya kepada hidupan
D Polimer sintetik tidak boleh diurai oleh bakteria
12. Antara berikut yang manakah getah sintetik ?

A Neoprena
B Politena
C Perspeks
D Nilon
13. Antara berikut yang manakah benar menerangkan perbezaan antara getah
sintetik dan getah asli?
Getah sintetik Getah asli

A Tidak tahan dengan suhu Tahan suhu tinggi
tinggi
B Penebat haba yang baik Penebat haba dan elektrik yang
baik
C Kurang tahan rintangan Lebih tahan rintangan terhadap
terhadap asid, alkali , minyak asid, alkali, minyak dan pelarut
dan pelarut organik organik.
D Berat Ringan
14. Antara sumber-sumber bahan mentah berikut yang manakah digunakan

untuk membuat plastik?
A Neoprena
B Arang batu
C Petroleum
D Garam galian
15. Antara berikut yang manakah tidak benar tentang termoplastik?

A Mudah dibakar
B Mempunyai rangkai silang antara rantai monomer
C Boleh diacu berulang kali
D Ia adalah bahan takterbiodegrasi
143
16. Kenapakah pinggan dan mangkuk yang diperbuat daripada termoset lebih
baik daripada pinggan dam mangkuk yang diperbuat daripada termoplastik?
I Keras
II Lebih tahan lama
III Lebih baik dan cantik
A I dan II sahaja
B I dan III sahaja
C II dan III sahaja
D I, II dan III.
17. Apakah yang berlaku kepada perspeks apabila dipanaskan?

A Cair dan keras semula apabila disejukkan
B Ia tidak berubahIt remains unchanged.
C Ia bertukar kepada bentuk serbuk
D Ia akan cair
18. Plastik boleh menyebabkan pencemaran kerana

I Ia adalah takterbiodegrasi
II Sistem pemparitan tersumbat
III Pembakaran plastik membebaskan gas beracun.
A I dan II sahaja
B I dan III sahaja
C II dan III sahaja
D I, II dan III
19. Antara berikut yang manakah bukan alasan kepentingan pengendalian bahan
pembuangan plastik yang betul?
A Plastik adalah bahan terbiodegrasi dan perlu dibuang di tempat pelupusan
sampah
B Pembakaran plastik menyebabkan pencemaran
C Plastik akan menyebabkan aliran air tersumbat dan banjir jika dibuat ke
dalam sungai.
D Plastik di tempat pelupusan sampah tidak akan berubah untuk jangka
masa panjang
20. Antara berikut yang manakah kaedah pembuangan plastik yang tidak
memusnahkan persekitaran.
A Bakar plastik
B Tanam plastik
C Kitar semula bahan plastik
D Diharamkan penggunaan plastik
144
BAB 16 : ELEKTRONIK DAN TEKNOLOGI MAKLUMAT
16.1 Gelombang Radio
panjang
gelombang
amplitud
amplitud
Amplitud
Sesaran maksimum bagi suatu zarah daripada kedudukan seimbang
Frekuensi, f (Hz)
Bilangan gelombang lengkap yang dihasilkan dalam masa satu saat
Panjang gelombang, (m)

Jarak antara dua puncak yang berturutan
Halaju gelombang, (ms-1)

Jarak yang dilalui oleh gelombang dalam 1 saat ( = f )
Spektrum Elektromagnet
Frekuensi semakin bertambah
Panjang gelombang semakin bertambah
145
Jenis Gelombang radio dan kegunaannya
Jenis Gelombang Kegunaan
Gelombang panjang (LW) Untuk siaran radio tempatan
Gelombang sederhana (MW) Untuk siaran radio dalam negeri dan

komunikasi antara kapal dengan
stesen kawalan di darat
Gelombang pendek (SW) Untuk siaran radio jarak jauh antara

benua
Gelombang berfrekuensi sangat tinggi

(VHF)
Sambungan telefon jarak jauh, siaran
Gelombang berfrekuensi lampau tinggi TV melalui satelit dan komunikasi
(UHF) dengan satelit.
Gelombang mikro
16.2 KOMUNIKASI RADIO
Komponen Simbol Fungsi

Elektronik
Sel kering Membekal arus elektrik
Perintang Mengurangkan arus mengalir

dalam litar
Menyimpan cas elektrik dan

Kapasitor hanya membenarkan arus ulang
alik melaluinya
Menghalang pengaliran arus

Induktor ulang alik
Menyimpan cas dan boleh

Kapasitor boleh laras mengubah frekuensi arus ulangalik
146
Membenarkan pengaliran arus

Diod sehala sahaja
Menukar arus ulang-alik kepada
arus terus
Reostat/ perintang
boleh laras Mengawal saiz arus
Mengubah nilai voltan arus

Transformer ulangalik
Transistor
Sebagai penguat arus

Sebagai suis
Sistem Komunikasi Radio:
Terdiri daripada 2 komponen:
Sistem Pemancar Radio

Sistem Penerima Radio
Sistem Pemancar Radio:
modulasi amplitud
modulasi frekuensi
147
Pengayun Modulator Amplifier Aerial Pemancar
gelombang radio
gelombang bunyi
mikrofon
Komponen Fungsi
Menukarkan bunyi kepada gelombang
Mikrofon frekuensi audio
Pengayun Menjanakan gelombang radio

Menggabungkan gelombang frekuensi
audio dengan gelombang radio untuk
menghasilkan gelombang radio
termodulasi.
Modulator Nama proses : Modulasi
*Kepentingan: supaya gelombang bunyi
boleh
dihantar pada jarak yang jauh
Menguatkan gelombang radio

Amplifier termodulasi
Aerial Pemancar Memancarkan gelombang radio

termodulasi
148
Sistem Penerima Radio
Aerial Penerima
Litar Talaan Litar Pengesan Litar Amplifier PembesarSuara
Aerial Penerima Menerima semua gelombang radio termodulasi
Litar Talaan Memilih frekuensi gelombang radio termodulasi yang

dikehendaki
Komponen Elektronik: Induktor dan kapasitor
Litar Pengesan Mengasingkan gelombang frekuensi audio daripada

gelombang radio
Komponen Elektronik: Diod
Litar Amplifier Amplifier Menguatkan gelombang frekuensi audio
Komponen Elektronik: Transistor
Pembesar suara Menukarkan gelombang frekuensi audio kepada gelombang

bunyi
149
16.2 Perkembangan Teknologi Penghantaran Maklumat
Sistem Komunikasi Satelit:
Terdiri daripada dua komponen:
Stesen satelit bumi

Satelit komunikasi
Stesen Satelit Bumi, Pemancar dan Penerima:
Maklumat dapat dihantar dari satu tempat ke tempat yang lain dengan
menggunakan satelit komunikasi.
Satelit komunikasi menjadi stesen geganti di angkasa lepas.
satelit komunikasi
pemancar
penerima
stesen satelit bumi

stesen satelit bumi
1. Stesen satelit bumi.

Stesen ini mempunyai aeriel yang berbentuk cakera parabola.
Ia mempunyai pemancar dan penerima yang sangat berkesan.
Pemancar menghantar maklumat seperti panggilan telefon dan siaran
televisyen sebagai isyarat gelombang mikro melalui aerialnya kepada satelit
komunikasi di angkasa lepas.
2. Satelit Komunikasi
Mempunyai pemancar dan penerima yang cekap.
Penerima di satelit menerima isyarat gelombang mikro dari setiap stesen
satelit bumi.
Isyarat itu kemudiannya diamplifikasikan kerana sebahagian dari tenaganya
telah hilang semasa bergerak melalui angkasa lepas.
3. Stesen satelit bumi.

Aerial pada stesen satelit bumi menerima isyarat gelombang mikro dan
menyalurkan kepada rangkaian yang sesuai untuk ditukarkan kepada bunyi
atau gambar asal.
Maklumat yang dihantar dari stesen satelit bumi boleh diterima oleh mana-
mana tempat di bumi dalam masa beberapa saat sahaja.
150
Ciri Satelit komunikasi
Kelihatan berada di tempat yang sama di atas bumi

khatulistiwa
dihubungkan dengan 3 satelit

tenaga elektrik daripada sel suria
tenaga elektrik daripadatindak balas hidrogen dan oksigen
tenaga elektrik daripadasinar uranium dalam pek kuasa nuklear
Kelebihan Penggunaan Satelit:
Tidak bergantung kpd lapisan atmosfera untuk pantulan gelombang

Tidak dipengaruhi oleh perubahan cuaca
Dapat memancar dan menerima banyak isyarat pada satu masa
Penerimaan maklumat yang jelas.
Kegunaan satelit:
Komunikasi
Tujuan kaji cuaca
Perisikan ketenteraan
Penyelidikan astonomi
151
Latihan:
1. Rajah di bawah menunjukkan graf gelombang jarak-anjakan
Anjakan / m Q
Jarak / m
Namakan bahagian berlabel P dan Q.

P : .
Q :
2. Rajah di bawah menunjukkan spektrum elektromagnet.
Gamma
X Ultraviolet Y Infrared Microwave Z
rays
(i) . meningkat.
(ii) berkurang.
(a) .Berdasarkan rajah di atas, isikan ruangan (i) dan (ii) dengan factor yang sesuai.
(b) Kenalpasti gelombang;
X : Y : .
Z : ..
(c) Apakah kesan negatif sinar ultraungu yang berlebihan pada kulit manusia?

(d) Berikan 2 kegunaan gelombang mikro.

(i) .
(ii) .
152
3. Lukis simbol dan padankan fungsi bagi setiap komponen elektronik dalam jadual.
Komponen
Elektronik Simbol Fungsi
1. Kapasitor Mengawal saiz arus
2. Diod Menyimpan cas elektrik dan

hanya membenarkan arus
ulangalik melaluinya
3. Induktor Mengubah nilai voltan arus

ulangalik
4. Transformer Mengurangkan arus

mengalir dalam litar
5. Transistor Membenarkan pengaliran

arus sehala sahaja
Menukar arus ulang-alik
kepada arus terus
6. Perintang Sebagai penguat arus

Sebagai suis
153
4. Rajah menunjukkan gambarajah skema sistem penerimaan radio.
(a) Labelkan E,F,G,H.I dan J pada rajah tersebut.
(b) Terdapat dua jenis gelombang modulasi iaitu modulasi amplitud dan modulasi
frekuensi. Lukiskan kedua-dua gelombang termodulasi tersebut.
Frekuensi Termodulasi Amplitud Termodulasi
5. Rajah menunjukkan Rangkaian Satelit Komunikasi Global.
X: ...
Y: ...
154
(a) Namakan X dan Y

(b) Berapa banyak satelit komunikasi yang diperlukan untuk memenuhi keperluan
komunikasi sedunia?

(c) (i) Apakah jenis isyarat yang dihantar oleh stesen satelit ke satelit
komunikasi?

(ii) Beri satu kelebihan isyarat yang dinamakan di (c)(i).
..
(d) Nyatakan tiga jenis penghantaran yang boleh dihantar melalui satelit
komunikasi.
(i) .
(ii) .
(iii) .
(e) Nyatakan dua kegunaan satelit komunikasi.

(i) .
(ii) .
155
SEKALUNG PENGHARGAAN
Jutaan terima kasih diucapkan kepada Jawatankuasa Panitia

Sains Daerah Pasir Gudang 2012, SMK Desa Cemerlang di
atas inisiatif cadangan untuk menerbitkan Modul Sains Daerah
versi 2012
Terima kasih juga kepada Jurulatih-Jurulatih Utama, Ketua-

Ketua Panitia Sains dan guru-guru sains Daerah Pasir Gudang
yang terlibat secara langsung atau tidak dalam usaha
merealisasikan Modul Sains SPM Daerah ini.
Diharap usaha murni kita membuahkan kecemerlangan buat

anak-anak pelajar kita.
156

Modul Sains SPM Daerah Pasir Gudang

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Modul Sains SPM Daerah Pasir Gudang

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

MODUL SAINS TINGKATAN 5 Panitia Daerah Pasir Gudang 2012

Modul Sains SPM diterbitkan khusus untuk memenuhi

Nota penting dan latihan yang komprehensif merupakan

Latihan pengukuhan disediakan sebagai latihan intensif

Selamat Maju Jaya.

JAWATANKUASA PEMBINAAN MODUL SAINS SPM 2012

KETUA PENYELARAS : SMK PASIR GUDANG

M9 Mikroorganisma & Kesannya Ke Atas Hidupan SMK Permas Jaya

M10 Nutrisi & Pengeluaran Makanan SMK Pasir Gudang 2

M11 Pemeliharaan & Pemuliharaan Alam Sekitar SMK Pasir Gudang 3

M12 Sebatian Karbon SMK Tanjung Puteri

M13 Gerakan SMK Kota Masai 2

M14 Teknologi & Pengeluaran Makanan SMK Permas Jaya 3

M15 Bahan Sintetik Dalam Industri SMK Taman Molek

M16 Elektronik & Teknologi Maklumat serta SMK Pasir Gudang

BAB 9: Mikroorganisma dan kesannya ke atas 1

BAB 10: Nutrisi dan pengeluaran makanan 35

BAB 9 : MIKROORGANISMA DAN KESANNYA KE ATAS HIDUPAN

9.1 PENGELASAN MIKROORGANISMA

Mikroorganisma Rupa Bentuk Saiz Nutrisi Habitat Cara

Virus Pelbagai 0.02 m parasitik Hidup dalam Replikasi dalam

Protozoa Berbeza-beza 5 - 250m sapropfitik, Hidup dalam Aseks :-

Alga Mempunyai 1 10000 Mempunyai Hidup dalam Aseks :-

Kulat Mempunyai 10 -100 m sapropfitik, Tempat Aseks

1. Rajah di bawah menunjukkan beberapa jenis mikroorganisma. Kelaskan mikroorganisma

Lengkapkan jadual di bawah untuk menunjukkan jawapan anda.

Virus Bakteria Protozoa Alga Kulat

(a) Apakah nama mikroorganisma yang ditunjukkan?

(b) Label struktur-struktur X dan Y dalam rajah tersebut.

(c) Apakah fungsi Y?

(d) Bagaimanakah mikroorganisma ini mendapatkan nutriennya?

(e) Namakan struktur Z yang membolehkan mikroorganisma tersebut menyerap nutriennya.

9.2 FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI PERTUMBUHAN MIKROORGANISMA

- Perlu nutrien untuk hidup hasilkan - Perlu air untuk hidup.

- Mikroorganisma aktif di - pH7(neutral) atau hampir - Mikroorganisma aktif pada

2. Suhu optimum bagi pertumbuhan bakteria ialah diantara .

3. Bakteria menjadi dalam keadaan sejuk dan terbunuh dalam

3. mendapat nutrien daripada tisu organisma hidup yang lain manakala

4. Kekurangan nutrien menyebabkan manakala nutrien

5. Bakteria gemar hidup di dalam keadaan dan menjadi tidak aktif

6. Dalam keadaan kering, bakteria membentuk dan apabila keadaan

7. Jadual menunjukkan keputusan eksperimen kajian kesan suhu terhadap pertumbuhan

Suhu/ oC Saiz koloni bakteria selepas 24 jam/mm

(a) Nyatakan satu hipotesis berdasarkan Jadual.

(b) Apakah pemboleh ubah yang

(ii) Berdasarkan graf, nyatakan suhu optimum untuk pertumbuhan bakteria.

(iii) Ramalkan saiz koloni bakteria pada suhu 80oC.

7. Rajah dibawah menunjukkan eksperimen yang dijalankan untuk mengkaji kesan pH

(a) Nyatakan satu pemerhatian berdasarkan kepada rajah di atas

(b) Apakah pemboleh ubah yang

(iii) bergerak balas ?

(c) Berdasarkan rajah di atas, lengkapkan jadual di bawah.

Nilai pH Bilangan Koloni

Jawab soalan-soalan berikut.

8. Kaji pernyataan berikut.

Pertumbuhan bakteria adalah lebih baik dalam keadaan gelap daripada

(a) Cadangkan satu hipotesis untuk menyiasat pernyataan di atas. [ 1 markah ]

(i) Tujuan eksperimen [ 1 markah ]

(ii) Mengenal pasti pembolehubah [ 2 markah ]

(iii) Senarai radas dan bahan [ 1 markah ]

(iv) Prosedur atau kaedah [ 4 markah ]

(v) Penjadadualan data [ 1 markah ]

9. Kaji pernyataan berikut.

Nutrien boleh mempengaruhi pertumbuhan bakteria