Bab 3: Sosiobudaya Masyarakat Kerajaan Alam Melayu

3.1 Bahasa dan Tulisan

a. Kerajaan Funan
- Kerajaan Funan menjadikan bahasa Sanskrit sebagai bahasa utama. Hal ini
dibuktikan dengan penemuan batu bersurat Funan bertarikh abad kedua.
- Tulisan masyarakat Funan berasaskan tulisan orang Hu yang menggunakan tulisan
orang India.
- Funan menggunakan calendar Saka yang berasal dari India.
b. Kerajaan Champa
- Masyarakat Champa menuturkan bahasa Melayu Champa dan bahasa Sanskrit.
- Masyarakat Champa menggunakan tulisan Palava dan tulisan Champa Kuno.
Penggunaan tulisan Palava dibuktikan dengan penemuan inskripsi yang ditulis oleh
Raja Sambhuvarman.
- Sejak abad ke 8, agama Islam tersebar di Champa.
c. Kerajaan Srivijaya
- Masyarakat Srivijaya menggunakan Bahasa Melayu sebagai bahasa utama.
- Penemuan batu bersurat di Sumatera membuktikan bahasa melayu menerima
pengaruh daripada Bahasa Sanskrit
d. Kerajaan Angkor
- Masyarakat Angkor menggunakan bahasa Sanskrit dan Khmer
- Dua jenis tulisan iaitu tulisan Palava dan tulisan Khmer.
e. Kerajaan Majapahit
- Bahasa utama ialah Jawa Kuno dan tulisan Jawi
f. Kerajaan Kedah Tua
- Masyarakat menggunakan bahasa Sanskrit dan tulisan Palava

3.2 Persuratan

a. Kerajaan Funan
- Kegiatan persuratan masyarakat kerajaan Funan dibuktikan dengan penemuan batu
bersurat terawal di Alam Melayu yang bertarikh abad kedua.
b. Kerajaan Champa
- Kegiatan persuratan masyarakat kerajaan Champa dibuktikan dengan penemuan
batu bersurat tertua di Kauthara bertarikh 192 M.
- Sebanyak 206 buah batu bersurat ditemui di Champa
c. Kerajaan Srivijaya
- Kegiatan persuratan masyarakat kerajaan Srivijaya dibuktikan dengan penemuan
beberapa batu bersurat seperti Karang Brahi dan Palas Pasemah bertarikh abad
ketujuh. Batu bersurat ini memerihalkan pengukuhan kerajaan terutama
kepentingan taat setia terhadap raja.
d. Kerajaan Angkor
- Kegiatan persuratan masyarakat kerajaan Angkor dibuktikan dengan penemuan batu
bersurat Sdok Kok Thom di barat laut Kemboja yang mengisahkan pemerintahan
 Jayavarman II. Inskripsi yang terpahat pada dinding – dinding candi pula
mengambarkan aspek keagamaan dan pemerintahan.
e. Kerajaan Majapahit
- Kegiatan persuratan masyarakat kerajaan dibuktikan dengan penemuan batu
bersurat Trowulan bertarikh 1358 yang ditulis dalam bahasa Jawa Kuno bertulisan
kawi.
- Karya sejarah termasyhur ialah Nagarakertagama yang dikarang oleh Prapanca pada
tahun 1365. Karya lain yang terkenal ialah Pararaton dan Tantu Panggelaran.
f. Kerajaan Kedah Tua
- Kegiatan persuratan masyarakat kerajaan KedahTua dibuktikan dengan penemuan
batu bersurat di Bukit Choras dan Bukit Meriam bertarikh abad kelima
- Ditemukan juga inskripsi yang ditulis di atas pinggan tanah liat, kepingan emas dan
kepingan perak. Sebahagian besar inskripsi menyentuh tentang doa dan amalan
dalam agama Buddha.

3.3 Seni Bina

a. Kerajaan Funan:
- Masyarakat Funan mampu membina kapal besar yang boleh memuatkan sehingga
700 orang dan 1000 tan kargo barangan. Perahu yang dibina juga boleh membawa
100 orang penumpang.
- System pengairan dibina untuk mengawal limpahan air dan mengalirkan air masin
keluar dari tanah pertanian.
- Candi telah dibina sebagai rumah ibadat, pusat pendidikan dan pertemuan
masyarakat. Tinggalan candi masyarakat kerajaan Funan yang ditemukan ialah Candi
Go Cay Thi di Oc Eo.
b. Kerajaan Champa
- Seni bina masyarakat kerajaan Champa dapat dilihat melalui binaan candinya. Candi
yang termayshur ialah kompleks candi di Lembah Mi Son, Dong Duong dan Po Nagar.
c. Kerajaan Srivijaya
- Masyarakat kerajaan Srivijaya membina candi. Antara Candi yang terkenal ialah
Candi Muara Takus dan Candi Muara Jambi di Sumatera.
- Ibu Kota Srivijaya menjadi pusat binaan kapal. Rekod kerajaan China mencatatkan
Palembang sebagai pusat binaan kapal – kapal Melayyu (Kun – lun – po) yang besar,
boleh belayar hingga pelabuhan Tonkin dan tenggara China
d. Kerajaan Angkor:
- Masyarakat Angkor membina baray berukuran 2 x 8 kilometer yang dapat
menampung 30 juta meter padu air untuk disalurkan ke sawah – sawah padi di
sekitarnya.
- Seni bina kerajaan Angkor yang masyhur ialah Angkor Wat dan Angjor Thom. Angkor
Wat dibina oleh Raja Suryavarman II pada abad ke 12. Angkot Wat dibina dengan
keluasan 208 hektar. Binaan menara utama di tengah – tengah candi ini ialah
setinggi 65 meter.
 - Masyarakat kerajaan Angkor turut membina kapal untuk kegunaan perdagangan dan
peperangan.
e. Kerajaan Majapahit:
- Masyarakat Majapahit membina banyak candi, termasuklah Candi Tikus di Jawa
Timur dan Candi Cetho di Jawa Tengah.
- Masyarakat Majapahit juga membina pintu gerbang seperti Gapura Wringin Lawang,
iaitu pintu gerbang laluan raja dan Gapura Bajang Ratu, iaitu pintu masuk ke dalam
sebuah bangunan suci di Jawa Timur
f. Kerajaan Kedah Tua:
- Seni bina Kedah Tua lebih tertumpu kepada binaan candi bagi agama Hindu dan
Buddha di Lembah Bujang.
- Tinggalan candi Hindu yang masyhur adalah di Bukit Batu Pahat dan Bendang Dalam.
Kedua – dua candi ini mendapat pengaruh seni bina kerajaan Cola, India.
g. Kerajaan Gangga Nagara:
- Penemuan patung Buddha yang diperbuat daripada gangsa setinggi 18 meter di
Tanjung Rambutan merupakan antara bukti seni bina masyarakat Kerajaan Gangga
Nagara.
- Turut ditemukan beberapa binaan patung Buddha lain di Sungai Siput dan
Pangkalan. Seni bina arca tersebut menerima pengaruh daripada kerajaan Gupta,
India.

3.4 Struktur Sosial

- Asas struktur social terbahagi kepada kelas atasan yang dikenali sebagai golongan
pemerintah dan kelas bawahan dikenali sebagai golongan diperintah.
- Golongan Diraja: Status tertinggi. Ia terdiri daripada raja dan kerabat diraja
(Permaisuri, putera, puteri, adik – beradik, ibu bapa dan ahli golongan)
- Bangsawan: Mendukung system pentadbiran kerajaan. Ia terdiri daripada pembesar,
ilmuwan, golongan agama, pujangga dan pendeta istana.

a. Kerajaan Funan
b. Kerajaan Champa
c. Kerajaan Srivijaya
d. Kerajaan Angkor
e. Kerajaan Majapahit
f. Kerajaan Kedah Tua