‫څﻴړوﻧﻜﻰ‪ :‬ﭘﻮﻫﻨﺪوى ډاﻛټﺮ ﺟﻨﺖ ﻣﻴﺮ‪ ،‬ﻧﻨګﺮﻫﺎر ﻃﺐ ﭘﻮﻫﻨځﻰ‪ ،‬ﺟﻼل آﺑﺎد‪1388 ،‬‬

‫د ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ )‪ (Erectile dysfunction‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ‪ :‬ﭘﻪ ﻧﻮرﻣﺎل ﺣﺎﻟـﺖ ﻛـﯥ د ﺟﻨﺴـﯥ ﻋﻤـﻞ داﺟﺮاﻛﻮﻟـﻮ ﭘـﻪ وﺧـﺖ‬

‫ﻛـﯥ ﻗﻀـﻴﺐ ﻧﻴـﻎ ‪ ،‬ﻛﻠــﻚ اوﭘـﻪ ‪ Vagina‬ﻛـﯥ د داﺧﻠﻴــﺪو ﭘـﻮره ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﻟــﺮې ‪ 0‬ددې ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﻛﻤـﻮاﻟﯥ او ﻧﺸــﺘﻮاﻟﯥ ﺗـﻪ )‪(E.D‬‬

‫‪ Erectile dysfunction‬ﻳﺎ ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ واﺋﻲ ‪0‬‬

‫د ﻧﺎرﻳﻨﻪ ﺟﻨﺴﯥ وﻇﺎﻳﻒ او دﻟﻜﻴﺪ ﻧﯥ ﻓﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻛﻨﺘﺮول‬

‫‪Physiologic Control of erection and Male sexual function‬‬

‫د ﻧﺎرﻳﻨﻪ ﺟﻨﺴﯥ وﻇﺎﻳﻒ څﻮ ﻓﻜﺘﻮروﻧﻮ ﺗﻪ ﺿﺮورت ﻟﺮې ‪0‬‬

‫‪ 1‬ـــ ﻛﺎﻓﯥ ﺟﻨﺴﯥ ﺧﻮاﻫﻴﺶ ) ‪(an intact libid0‬‬

‫‪ 2‬ـــ د ﻗﻀﻴﺐ دﻟﻜﻴﺪو ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‬

‫‪ Ejaculation‬ﻳﺎ دﺧﻼﺻﻴﺪو ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‬ ‫‪ 3‬ـــ‬

‫‪ 4‬ــــ ‪ Detumesences‬ﻳﺎ دﻗﻀﻴﺐ د ﭘړﺳﻮب او اوږدﻳﺪﻟﻮ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‬

‫‪ Libido‬ﺟﻨﺴﯥ ﺧﻮاﻫﻴﺶ ﺗﻪ واﺋﻲ ﭼﯥ دﻟﻴﺪﻟﻮ ‪ ،‬ﺑﻮﻳﻮﻟﻮ ‪ ،‬ﻟﻤﺴﻮﻟﻮ ‪ ،‬اورﻳﺪﻟﻮ ‪ ،‬ﺗﺼﻮرې او ﻫـﺎرﻣﻮﻧﯥ ﺗﻐﻴﺮاﺗـﻮ ﭘـﻪ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻛـﯥ‬

‫ﻣﻨځ ﺗﻪ راځﯥ ‪ 0‬ﭼﯥ دﺳﺴﺘﺮون ﭘﻪ واﺳﻄﻪ زﻳﺎﺗﻪ او ﻛﻴﺪاې ﺷﯥ د ﺑﻌﻀﯥ ﻫﺎﻣﻮﻧﻮﻧﻮ ‪ ،‬روﺣﯥ ﺗﺸﻮﺷﺎﺗﻮ او دوا ګـﺎﻧﻮ ﭘـﻪ واﺳـﻄﻪ‬

‫دﻣﻨځﻪ ﻻړه ﺷﯥ ‪0‬‬

‫د ﻗﻀـﻴﺐ دﻟﻜﻴـﺪﻟﻮ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ د ﻳـﻮ ﺷـﻤﻴﺮ اﻧﺎﺗﻮﻣﻴـﻚ ﺟﻮړښـﺘﻮﻧﻮ ﭘـﻪ واﺳـﻄﻪ ﻗﻀـﻴﺐ ﺗـﻪ ورﭘـﻪ ﺑﺮﺧـﻪ ﻛﻴـږې ﭼـﯥ داﺟﻮړښــﺘﻮﻧﻪ‬

‫ﻋﺒﺎرت دې د درې د ﻣﻠﺴﺎ)‪ (Corpora‬ﻋﻀﻼﺗﻮ ﻳﻮه ﻛﺘﻠﻪ ده ﭼﯥ د ‪ Lacunar space‬ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻮړه وې ( څﺨﻪ ﭼﯥ ﻳﻮه ﺟﻮړه ﺋﯥ‬

‫‪ Cavernosa‬او ﻳﻮ ﺋﯥ ﺳﭙﻮﻧﺠﻴﻮزوم دې ﭼﯥ داﺣﻠﻴﻞ ‪ Urethra‬ﭘﻮښﻮې ‪0‬‬

‫ﻫﺮه ‪ Corpora‬د ﻳﻮ ﻛﻮﻻﺟﻨﯥ ﭘﻮخ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﭼﯥ ‪ tonica albogenia‬ﻧﻮﻣﻴږې اﺣﺎﻃﻪ ﺷﻮې ده ‪0‬‬

‫‪1‬‬
‫د ﻗﻀﻴﺐ ﭘړﺳﻮب د ﻟﻜﻴﺪﻧﯥ ﺳﺒﺐ ﻛﻴږي او دځﻜﻪ ﭼﯥ د ‪ Lorporal smoth M‬او ﺷﺮاﻳﻨﻮ د ﭘﻮره اﺳﺘﺮﺧﺎ څﺨﻪ وروﺳﺘﻪ وړې‬

‫ﻋﻤﻴﻘـﯥ ﺷـﺒﻜﯥ ) ‪ ( Laruar net wark‬ﺗـﻪ د وﻳﻨـﯥ ﺟﺮﻳـﺎن زﻳـﺎﺗﻴږې ﭼـﯥ ﭘـﻪ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻛـﯥ ‪ Lorporal smoth M‬ﻓﺸـﺎر ﻛــﻢ د‬

‫‪ Fibrohlastic tunica albogenia‬ﭘــﻪ ﺧــﻼف ﭘــﻪ ‪ Passive‬ډول د ‪ Emissary Veio‬د ﺑﻨﺪﻳــﺪو ﺳــﺒﺐ او ﭘــﻪ ‪ Corpura‬ﻛــﯥ‬

‫دوﻳﻨﯥ ﺗﺠﻤﻊ ﺻﻮرت ﻧﻴﺴﯥ او ‪ ) Erection‬ﻟﻜﻴﺪﻧﻪ ( ﻣﻨځ ﺗﻪ راځﯥ ‪(1) 0‬‬

‫د ﻧﺎرﻳﻨﻪ ﺟﻨﺴﯥ ﻋﻤﻞ ﭘﻪ څﻠﻮرو ﻣﺮﺣﻠﻮ ﻛﯥ ﺻﻮرت ﻧﻴﺴﯥ ‪:‬‬

‫‪ 1‬ــ ﻟﻜﻴﺪﻧﻪ )‪ :( Erection‬ﭼﯥ درﺟﻪ ﺋﯥ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً د ﺗﻨﺒﯥ د درﺟﯥ ) ﻛﻪ ﺗﻨﺒﻪ روﺣـﯥ وې او ﻛـﻪ ﻓﺰﻳﻜـﯥ ( ﺳـﺮه ﻣﺘﻨﺎﺳـﺒﻪ ده ‪0‬‬

‫ﻟﻜﻴﺪﻧﻪ دﻫﻐﻪ ﭘﺎراﺳﻤﭙﺎﺗﻴﻚ اﻋﺼﺎﺑﻮ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﭼـﯥ د ﻣﻼدﺗﻴـﺮ د ﻋﺠـﺰې ﺑﺮﺧـﻲ ﻧـﻪ د ‪ Pelvic nerve‬ﭘـﻪ واﺳـﻄﻪ ﻗﻀـﻴﺐ ﺗـﻪ‬

‫راځﯥ ﺻﻮرت ﻧﻴﺴﯥ ‪ 0‬دﻏﻪ ﭘﺎراﺳﻤﭙﺎﺗﻴﻚ اﻋﺼﺎب دﻧﻮرو ﭘﺎراﺳﻤﭙﺎﺗﻴﻚ ﻋﺼﺒﯥ اﻟﻴﺎﻓﻮ ﭘﻪ ﻋﻮض ‪ Nitric Oxide‬اﻓﺮازوې‬

‫ﻧﺎﻳﺘﺮﻳــﻚ اوﻛﺴ ـﺎﻳﺪ د ﻗﻀــﻴﺐ ﺷــﺮاﻳﻨﻮ ﺗــﻪ اﺳــﺘﺮﺧﺎ ورﻛــﻮې او دﻛﺎرﭘﻮراﭘــﻪ ‪ Erectile‬اﻧﺴــﺎﺟﻮ ﻛــﯥ دﻣﻠﺴــﺎ ﻋﻀــﻠﻲ اﻟﻴــﺎﻓﻮ‬

‫اﺳﺘﺮﺧﺎ ﻣﻨځ ﺗﻪ راوړې ﭼﯥ ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﯥ ﭘﻪ ‪Erectile‬اﻧﺴـﺎﺟﻮ ﻛـﯥ دﺷـﺮﻳﺎﻧﯥ وﻳﻨـﯥ د راټﻮﻟﻴـﺪو ﺳـﺒﺐ ﻛﻴـږي ‪ ،‬ورﻳـﺪې وﻳﻨـﻪ‬

‫ﻗﺴﻤﺎً ﺑﻨﺪﻳږي ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﭘﻪ ﻛﯥ ﻟﻮړ او ﻟﻜﻴﺪﻧﻪ ﺻﻮرت ﻧﻴﺴﯥ ) ‪0 ( 2‬‬

‫‪ 2‬ـــ ښﻮﻳﻪ وا ﻟﯥ )‪ : (Lubrication‬ﭼﯥ دا ﻫﻢ دﭘﺎراﺳﻤﭙﺎﺗﻴﻚ اﻋﺼﺎﺑﻮ وﻇﻴﻔﻪ ده او ﻫﻐﻪ ﭘﻪ دې ډول ﭼﯥ دﺟﻨﺴﯥ ﺗﻨﺒـﻪ ﭘـﻪ‬

‫وﺧﺖ ﻛﯥ ﭘﺎراﺳﻤﭙﺎﺗﻴﻚ ﺳﻴﺎﻟﻲ ﺑﺮﻋﻼوه ددې ﭼﯥ دﻟﻜﻴﺪﻧﯥ ﺳﺒﺐ ﻛﻴږي ‪ Urethral gland‬او ‪ Bulbo urethral‬ﻏﺪاوت ﻫﻢ‬

‫ﺗﻨﺒﻪ ﻛﻮې او ﻣﻴﻮ ﻛﺲ ﻳﺎ ﻣﺨﺎط اﻓﺮازوې او ﻫﻤﺪﻏﻪ ﻣﺨﺎط دﺟﻨﺴﻲ ﻋﻤﻞ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﭘﻪ اﺣﻠﻴﻞ ﻛﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻟﺮې ﺗﺮ څﻮ دﻣﻬﺒـﻞ‬

‫ﭘﻪ ښﻮﻳﻪ واﻟﯥ او ﻏﻮړواﻟﯥ ﻛﯥ ﻣﺮﺳﺘﻪ وﻛړې ‪0‬‬

‫ښﻮﻳﻪ واﻟﯥ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺎرﻳﻨﻮﺗﻪ ﭘﻪ زﻳﺎﺗﻪ اﻧﺪازه دښځﻮ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﺻﻮرت ﻧﻴﺴﯥ ﺧﻮ ﻛﻪ ښﻮﻳﻪ واﻟﯥ ﻧﻪ وې د ﺟﻨﺴﯥ ﻋﻤﻞ ﭘـﻪ وﺧـﺖ‬

‫ﻛﯥ زﻳږواﻟﯥ او درد ﻣﻨځ ﺗﻪ راځﯥ او دا ﻛﺎر ﭘﻪ ﻋﻮض ددې ﭼﯥ ﺟﻨﺴﯥ ﺣﺴﺒﺖ ﺗﻨﺒﻪ ﻛړې ﻧﻬﯥ ﻛﻮې ﺋﻲ )‪0 ( 2‬‬

‫‪ 3‬ـ ‪ 4‬ـ د ﺧﻮﻧﺪ اﺧﻴﺴﺘﻨﯥ او ﺧﻼﺻﻴﺪﻧﯥ )‪ (Emission& ejaculation‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪:‬‬

‫ﭼﯥ د ﺳﻤﭙﺎﺗﻴﻚ اﻋﺼﺎﺑﻮ وﻇﻴﻔﻪ ده ‪ ،‬دﻧﺎرﻳﻨﻪ ﺟﻨﺴﯥ ﻋﻤﻞ ﻟﻮړه او ﺧﻮﻧﺪوره ﻣﺮﺣﻠﻪ ده ‪ ،‬ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺟﻨﺴﯥ ﺗﻨﺒﻪ ﭘﻪ زﻳﺎﺗـﻪ اﻧـﺪازه‬

‫ﺷﺪت اﺧﺘﻴﺎر ﻛړې د ﻣﻼدﺗﻴﺮ ﻋﻜﺴﻮې ﻣﺮﻛﺰوﻧﻪ د اوﻟﻲ او دوﻳﻤﯥ ﻗﻄﻨﯥ ﻓﻘﺮاﺗﻮ د ﻣﻨځ ﻣﺴﺎﻓﻮﻧﻪ ﺳﻤﭙﺎﺗﻴﻚ ﺳﻴﺎﻟﯥ ﺗﻨﺎﺳﻠﯥ‬

‫اﻋﻀﺎو ﺗﻪ راﻟﻴږي او ﺧﻮﻧﺪ اﺧﻴﺴﺘﻨﻪ ﺷﺮوع ﻛﻴږي ‪0‬‬

‫ﺧﻮﻧﺪ اﺧﻴﺴﺘﻞ د ‪ Vas defens‬اواﻣﭙﻮﻻ دﺗﻘﻠﺺ ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﯥ ﺷﺮوع او ددې ﺳﺒﺐ ﻛﻴـږي ﭼـﯥ ﺳـﭙﺮم ﭘـﻪ داﺧﻠـﯥ اﺣﻠﻴـﻞ ﻛـﯥ‬

‫ورواﭼﻮې ‪ ،‬ددې ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ دﭘﺮوﺳﺘﺎت دﻏﺪې ﻋﻀـﻠﯥ ﭘـﻮښ ﺗﻘﻠـﺺ ﻛـﻮې دا ﺗﻘﻠـﺺ د ﻣﻨـﻮې وﻳﺰﻳﻜـﻞ دﺗﻘﻠـﺺ ﭘـﻪ واﺳـﻄﻪ‬

‫ﺗﻌﻘﻴﺒﻴږي ﺗﺮ څﻮ دﭘﺮوﺳﺘﺎت ﻣﺎﻳﻊ اوﻣﻨﯥ وﺑﺎﺳﻲ او ﺳﭙﺮم ﻣﺨﻜﯥ ﺑﻮځﯥ‪ 0‬ټﻮل ﻣﺎﻳﻌﺎت ﭘﻪ داﺧﻠﯥ اﺣﻠﻴﻞ ﻛﯥ د ﻫﻐﻪ ﻣﻴـﻮﻛﺲ‬

‫ﺳﺮه ﭼﯥ ﭘﻪ اﺣﻠﻴﻞ ﻛﯥ اﻓﺮازﻳږې ﻣﺨﻠﻮط او ﻣﻨﻮې ﻣﺎﻳﻊ ﺟﻮړوې ‪0‬‬

‫‪2‬‬
 ‫دﻏﻪ ټﻮﻟﯥ ﭘﺮوﺳﯥ ﺗﻪ ‪ Emission‬واﺋﻲ ‪0‬‬

‫دداﺧﻠﯥ اﺣﻠﻴﻞ ډﻛﻴﺪل ﺳﻤﺪﺳﺘﯥ ﺣﺴﯥ ﺳﻴﺎﻟﯥ راﭘﺎروې اود ‪Pudendal nerve‬‬

‫ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﺋﻲ د ﻣﻼ دﺗﻴﺮ ﻋﺠﺰې ﺑﺮﺧﯥ ﺗﻪ ﻟﻴږي او داﺧﻠﯥ ﺗﻨﺎﺳﻠﯥ اﻋﻀﺎو ﺗﻪ د ﻧﺎڅـﺎﭘﯥ ډﻛـﻮاﻟﯥ ﺣﺴـﻴﺖ ورﻛـﻮې او دﻫﻤـﺪې‬

‫اﻋﻀﺎو دﺗﻘﻠﺺ ﺳﺒﺐ ﻛﻴږي ﭼﯥ ﻫﻤﺪﻏﻪ ﻛﺎر د ﺗﻨﺎﺳﻠﯥ ﻗﻨﺎت او اﺣﻠﻴﻞ ﭘﻪ ﻓﺸﺎر ﻛﯥ زﻳﺎﺗﻮاﻟﯥ راوړي او ﺧﻼ ﺻـﻴﺪﻧﻪ ﺻـﻮرت‬

‫ﻧﻴﺴﯥ ‪ 0‬ﭘﻪ ﻫﻤﺪﻏﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﺣﻮﺻﻠﯥ او ﺗﻨﻔﺴﯥ ﻋﻀﻼت ﭘﻪ ﻣﻮزون ډول ﺗﻘﻠﺺ ﻛﻮې او دﻗﻀﻴﺐ او ﺣﻮﺻﻠﻲ د ټﻴﻞ وﻫﻮﻧﻜﻮ‬

‫ﺣﺮﻛﺎﺗﻮ ﺳﺒﺐ ﻛﻴږي ﭼﯥ ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﯥ ﻣﻨﻮې ﻣﺎﻳﻊ د ﻣﻬﺒﻞ ﻋﻤﻴﻘﯥ ﺑﺮﺧﯥ او ﺣﺘﯥ درﺣﻢ ﻏﺎړې ﺗﻪ رﺳﻴږي د ﺧﻮﻧﺪ اﺧﻴﺴـﺘﻠﻮ او‬

‫ﺧﻼﺻﻴﺪﻟﻮ دﻏﻪ ټﻮل ﭘﺮﻳﻮد ﺗﻪ ‪ Male orgasm‬واﺋﻲ ددې ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ دﻧﺎرﻳﻨﻪ ﺟﻨﺴﯥ ﺗﻨﺒﻪ ﺑﻴﺮﺗﻪ ورﻛﻴږې او د ‪ 1‬ـــ‪ 2‬د ﻗﻴﻘﻮ ﭘﻪ‬

‫ﻣﻮده ﻛﯥ ﻟﻜﻴﺪﻧﻪ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ځﯥ ﭼﯥ دﻏﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻪ رﻳﺰوﻟﻮﺷﻦ واﺋﻲ )‪0(2‬‬

‫د ﻧﺎرﻳﻨــﻪ دﺟﻨﺴــﯥ ﻋﻤــﻞ داﺟــﺮا ﻟﭙــﺎره ﻋﺼــﺒﯥ ﺗﻨﺒﻬــﺎت ډﻳــﺮ رول ﻟــﺮې اوداﻛــﺎر د ﻋﺼــﺒﯥ ﺳﻴﺴــﺘﻢ ﭘــﻪ واﺳــﻄﻪ دﻟﻴﻜﻴــﺪﻟﻮ او‬

‫ﺧﻼﺻﻴﺪﻟﻮ ﻧﺘﺎﻳﺞ د ‪ Spinal Pathway‬دﺗﻨﺒﻪ ﻳﺎ ﻧﻬﯥ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﻛﻨﺘﺮوﻟﻮې‬

‫دﻟﻜﻴﺪﻟﻮ ﻋﻤـﻞ د ﻣﺮﻛـﺰې )ﺳـﺎﻳﻜﻮﺟﻨﻴﻚ ( او ﻣﺤﻴﻄـﯥ )ﻋﻜﺴـﻮې ( ﺗﻌﺼـﻴﺐ د ﻳﻮځـﺎې واﻟـﯥ ﭘـﻪ واﺳـﻄﻪ ﭘـﻼن ﻛﻴـږي ‪0‬ﻫﻐـﻪ‬

‫ﺣﺴﻲ اﻋﺼﺎب ﭼﯥ دﻗﻀﻴﺐ د ﻟﻐړې ﺑﺮﺧﯥ )‪(glan‬او ﭘﻮﺳﺘﻜﯥ د رﻳﺴﭙﺘﻮروﻧﻮ څﺨﻪ ﻣﻨﺸﺎ اﺧﻠـﻲ ﻳـﻮ ځـﺎې ﻛﻴـږي او دﻗﻀـﻴﺐ‬

‫‪ Dorsal nerve‬ﺟﻮړوې او داﻋﺼﺐ ﭘﻪ ‪ Pudendal-N‬ﻛﯥ ‪ Dorsal root ganglia S4-S2‬ﺗﻪ ځﯥ ‪0‬‬

‫ﻧﻮټ ‪ :‬د ﺟﻨﺴﯥ ﻋﻤﻞ د ﺷﺮوع ﻟﭙﺎره د ﺣﺴﯥ ﻋﺼﺒﯥ اﻟﻴﺎﻓﻮ ﻣﻬﻤﻪ ﻣﻨﺒﻊ د ﻗﻀﻴﺐ ﺳﺮ دې )‪(1‬‬

‫داﺳﺮ )‪ (glan‬ﻳﻮ ﺧﺎص ‪ ،‬ﺣﺴﺎس او ﻧﻬﺎﺋﻲ ﻋﺼﺒﯥ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺮې ﭼﯥ ﺣﺴﯥ ﺳﻴﺎﻟﯥ ﭘﻪ ﻛﯥ ﻣﺮﻛﺰې ﻋﺼﺒﯥ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻪ اﻧﺘﻘﺎﻟﻴږي‬

‫ــ ددې ﺣﺴﻴﺘﻮﻧﻮ ﺧﺎص ﺣﺴﻴﺖ د ﺟﻨﺴﯥ ﺣﺴﻴﺖ ﭘﻪ ﻧﻮم ﺑﺎﻧﺪې ﻳﺎدﻳږي )‪0 ( 2‬‬

‫د ﺟﻨﺴـﯥ ﻋﻤـﻞ ﭘـﻪ وﺧـﺖ ﻛـﯥ ﺳـﻮﻟﻴﺪل د ﻗﻀـﻴﺐ ﭘـﻪ ﺳـﺮﻛﯥ ﺣﺴـﯥ ﻋﺼـﺒﯥ ﻧﻬﺎﻳـﺖ ﺗﻨﺒـﻪ ﻛـﻮې او ﺳـﻴﺎﻟﯥ د ‪ Pudendal N‬ﭘـﻪ‬

‫واﺳﻄﻪ وړل ﻛﻴږې او ﺑﻴﺎ دﻋﺠﺰې ﻇﻔﻴﺮي ﭘﻪ واﺳﻄﻪ د ﻣﻼ دﺗﻴﺮ ﻋﺠﺰې ﺑﺮﺧﯥ ﺗﻪ ﻧـﻨﻮزې او ﺑﻼﺧﺮه دﻣﺎغ ﺗﻪ اﻧﺘﻘﺎﻟﻴږي )‪0 ( 2‬‬

‫د ﻗﻀﻴﺐ دﻣﺠﺎورو ﺑﺮﺧﻮ ﻟﻜﻪ د ﻣﻘﻌﺪ اﭘﻴﺘﻴﻠﻴﻮم او دﺻﻔﻦ دﻛڅﻮړې ﺗﻨﺒﻪ ﻛﻴـﺪل د ﻣﻼﺗﻴـﺮ ﺗـﻪ ﺳـﻴﺎﻟﯥ ﻟﻴـږي او دﺟﻨﺴـﯥ ﻋﻤـﻞ‬

‫دﺗﻨﺒﻪ ﺳﺒﺐ ﻛﻴږي ‪ 0‬ﺟﻨﺴﯥ ﺣﺴﻴﺖ ﻛﻴـﺪاې ﺷـﯥ د داﺧﻠـﯥ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻮﻧﻪ ﻟﻜـﻪ اﺣﻠﻴـﻞ ‪ ،‬ﻣﺜـﺎﻧﯥ ‪ ،‬ﭘﺮوﺳـﺘﺎت ‪ ،‬ﻣﻨـﻮې وﻳﺰﻳﻜـﻞ ‪،‬‬

‫ﺣﺼﻴﻮاو ﻣﻨﻮې ﻗﻨﺎت څﺨﻪ ﻣﻨﺸﺎ واﺧﻠﯥ ‪( 2) 0‬‬

‫څﺮﻧګﻪ ﭼـﯥ د ﺟﻨﺴـﯥ ﺣﻴﺴـﻴﺖ ﻳـﻮ ﻣﻬـﻢ ﺳـﺒﺐ دا ﻓﺮازاﺗـﻮ ﭘـﻪ واﺳـﻄﻪ د ﺟﻨﺴـﯥ اﻋﻀـﺎو ډﻛﻴـﺪل دې ﻧـﻮ دﻫﻤـﺪې ﻛﺒﻠـﻪ دﺟﻨﺴـﯥ‬

‫اﻋﻀﺎو اﻟﺘﻬﺎب او اﻧﺘﺎن ﺑﻌﻀﯥ وﺧﺖ د دواﻣﺪاره ﺟﻨﺴﯥ ﺳﻮج ﺳﺒﺐ ﻛﻴږې ‪ 0‬ﺑﻌﻀﯥ دواګﺎﻧﯥ ﻟﻜﻪ ‪ Canthrades‬دﻣﺜـﺎﻧﯥ او‬

‫اﺣﻠﻴﻞ دﺗﺨﺮﺷﻴﺖ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﺟﻨﺴﯥ ﺳﻮج ﺗﻘﻮﻳﻪ ﻛﻮې او ﻫﻤﺪارﻧګﻪ ﻧﺎﻳﺘﺮﻳﻚ اوﻛﺴﺎﻳﺪ ﭼﯥ داوﻋﻴﻮ داﺳﺘﺮﺧﺎﺳـﺒﺐ ﻛﻴـږې د‬

‫ﻟﻜﻴﺪﻧﯥ ﺳﺒﺐ او د ‪ Endothelin I‬ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﻟﻜﻴﺪل دﻣﻨځﻪ ځﯥ )‪0 ( 1‬‬

‫‪3‬‬
‫دﺟﻨﺴﯥ ﻋﻤﻞ داﺟﺮا ﻟﭙﺎره ﻣﻬﻤﻪ ﺗﻨﺒﻪ ﻋﺒﺎرت دروﺣﯥ ﺗﻨﺒﻪ څﺨﻪ ده ﭼﯥ ﺷﺨﺺ ﺗﻪ دﺟﻨﺴﯥ ﻋﻤﻞ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ورﺑښـﯥ ﻟﻜـﻪ دﺟﻨﺴـﯥ‬

‫ﻋﻤﻞ ﭘﻪ ﺑﺎره ﻛﯥ ﺳﻮج ﻛﻮل او ﭘﻪ ﺧﻮب ﻛﯥ ﺟﻨﺴﯥ ﻋﻤﻞ اﺟﺮا ﻛﻮل ﻛﻴﺪاې ﺷﯥ ﺷﺨﺺ ﭘﻪ ﺟﻨﺴﯥ ﻋﻤﻞ ﻣﺠﺒﻮر ﻛړې ‪0‬‬

‫ﻧﻮټ ‪ :‬د ﺧﻮب ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﺟﻨﺴﯥ ﻋﻤﻞ زﻳﺎﺗﺮه دﻋﻤﺮ ﭘﻪ اوﻟﻪ ﻟﺴﻴﺰه ﻛﯥ ﻣﻮوﺟﻮد وې ‪0‬‬

‫ﺳﺮه ددې ﭼﯥ دﺟﻨﺴﯥ ﻋﻤﻞ داﺟـﺮا ﻟﭙـﺎره روﺣـﯥ ﻓﻜﺘﻮروﻧـﻪ رول ﻟـﺮې ﺧـﻮ ددﻣـﺎغ وﻇـﺎﻳﻒ ددې ﻋﻤـﻞ داﺟـﺮا ﻛﻮﻟـﻮ ﻟﭙـﺎره ډﻳـﺮ‬

‫ﺿﺮورې ﻧﻪ دې ځﻜﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺣﻴﻮاﻧﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﺗﺠﺮﺑﻮ ښﻮدﻟﯥ ده ﭼـﯥ د ﻣـﻼ دﺗﻴـﺮ دﻗﻄـﻊ ﻛﻮﻟـﻮ ﻧـﻪ وروﺳـﺘﻪ ) دﻗﻄﻨـﯥ ﻧـﺎﺣﻴﯥ څﺨـﻪ‬

‫ﭘﻮرﺗﻪ ( ﺑﻴﺎﻫﻢ ‪ejaculation‬ﺻﻮرت ﻧﻴﺴﯥ ‪ 0‬ﻧﻮ ځﻜﻪ وﻳﻠﯥ ﺷﻮ ﭼﯥ ﺟﻨﺴﯥ ﻋﻤﻞ د ﻫﻐﻪ ﻋﻜﺴﻮې ﻣﻴﻜﺎﻧﻴﺰﻣﻮﻧﻮﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﭼﯥ‬

‫د ﻣﻼ دﺗﻴﺮ ﭘﻪ ﻗﻄﻨﯥ او ﻋﺠﺰې ﺑﺮﺧـﻪ ﻛـﯥ راټـﻮل ﺷـﻮې دې ﺻـﻮرت ﻧﻴﺴـﯥ او دا ﻣﻴﻜﺎﻧﻴﺰﻣﻮﻧـﻪ ددﻣـﺎغ ﻧـﻪ د ﺣﻘﻴﻘـﯥ ﺟﻨﺴـﯥ او‬

‫روﺣﯥ ﺗﻨﺒﻬﺎﺗﻮ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﺷﺮوع ﻛﻴږي )‪0 ( 2‬‬

‫د ‪ ED‬اﺳــﺒﺎب ‪ :‬ﻧﺎرﻳﻨــﻪ ﺟﻨﺴــﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴــﺎ ﭘــﻪ ﻋﻤــﻮﻣﯥ ډول ﭘــﻪ دوو ګﺮوﭘــﻮ وﻳﺸــﻞ ﻛﻴــږي ﭼــﯥ ﻳــﻮ ﺋــﻲ روﺣــﯥ ﻣﻨﺸــﺎ ﻟــﺮې او د‬

‫‪ Psychogenic ED‬ﭘﻪ ﻧﻮم او ﺑﻞ ﺋﻲ ﻋﻀﻮې ﻳﺎ ﻓﺰﻳﻜﯥ ﻣﻨﺸﺎ ﻟﺮې او د ‪ Organic ED‬ﭘﻪ ﻧﻮم ﻳﺎدﻳږي ‪0‬‬

‫‪ Psychogenic‬ﻳﺎ روﺣﯥ ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ ﭘﻪ زﻳﺎﺗﻪ اﻧﺪازه د ﻗﻬﺮ ‪ ،‬ﺗﺸﻮش ‪ ،‬ﺧﻔګﺎن او وﻳﺮې ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ ﻣـﻨځ ﺗـﻪ راځـﯥ ‪(3) (1) 0‬‬

‫)‪ 0 (4‬ﻫﻤﺪارﻧګﻪ د ﺣﺎﻣﻠګﯥ وﻳﺮه ‪ ،‬او دﺟﻨﺴﯥ ﻋﻤﻞ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ د ﻧﺎروﻏﻴﻮ اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻪ ﻛﯥ رول ﻟﺮې ‪ Organic ED 0‬د ﻳﻮ ﺷـﻤﻴﺮ‬

‫ﻋﻀــﻮې اﻓــﺎﺗﻮ ﻟﻜــﻪ دﻳﺎﺑــﺖ او ﻗﻠﺒــﯥ وﻋــﺎﺋﻲ ﻧــﺎروﻏۍ ﭼــﯥ ﻗﻀــﻴﺐ ﺗــﻪ دوﻳﻨــﯥ ﺟﺮﻳــﺎن ﭘــﻪ ﻛــﯥ ﻣﺘــﺎﺛﺮه ﻛﻴــږي ﻣــﻨځ ﺗــﻪ راځــﯥ ‪0‬‬

‫ﻫﻤﺪارﻧګﻪ دﻣﺜﺎﻧﯥ ‪ ،‬ﭘﺮوﺳﺘﺎت ‪ ،‬ﭘښﺘﻮرګﻮ او ﭼﻮرې ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮﻧﻪ ﭼـﯥ ﻛﻠـﻪ ﻛﻠـﻪ ﭘـﻪ ﻛـﯥ ﺗﻨﺎﺳـﻠﯥ اﻋﻀـﺎو ﺗـﻪ ﺗﻠـﻮﻧﻜﯥ ﻋﺼـﺒﯥ‬

‫رﻳﺸﯥ ﻗﻄﻊ ﻛﻴږې او ﺗﻨﺎﺳـﻠﯥ اﻋﻀـﺎ د ﻋﺼـﺒﯥ ﺗﻨﺒـﻪ ﻧـﻪ ﺑـﯥ ﺑﺮﺧـﯥ ﻛﻴـږي د ﻧﺎرﻳﻨـﻪ دﺟﻨﺴـﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴـﺎ ﺳـﺒﺐ ﻛﻴـږي ‪ 0‬دﻣﺨـﺪره‬

‫ﻣﻮادو ﻟﻜﻪ ﻫﻴﺮوﺋﻴﻦ ‪ ،‬ﺳګﺮت ‪ ،‬ﻧﺴﻮار ‪ ،‬ﭘﺎن او داﻟﻜﻮﻟﻮ اﺳـﺘﻌﻤﺎل د ﻧﺎرﻳﻨـﻪ ﺟﻨﺴـﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴـﺎ ﭘـﻪ ﻣـﻨځ ﺗـﻪ راﺗﻠـﻮﻛﯥ ﻫـﻢ رول‬

‫ﻟﺮې ‪ 0‬ددواګﺎﻧﻮ ﻟﻜﻪ د وﻳﻨﯥ د ﻓﺸﺎر ﺿﺪ دواګـﺎﻧﯥ ‪ Anti peptic ulcer ،‬دواګـﺎﻧﯥ او ‪ Anti depressant‬ﻛـﻮﻟﯥ ﺷـﯥ د ‪E.D‬‬

‫ﺳﺒﺐ ﺷﯥ ‪ 0‬ﻧﻴﻮروﻟﻮژﻳﻚ اﻓﺎت ﻟﻜﻪ ﭘﺮﻛﻦ ﺳﻮﻧﻴﺰم او داﺳﯥ ﻧﻮرددې ﻧﺎروﻏﯥ ﻳﻮ ﻣﻬﻢ ﺳﺒﺐ ﺟﻮړوې ‪0‬‬

‫ﺳﭙﻮرﺗﯥ ﻟﻮﺑﯥ ﻟﻜﻪ ﺑﺎﺳﻴﻜﻞ ﺳﻮارې ‪ ،‬ﺟﻤﻨﺎﺳﺘﻴﻚ ‪ ،‬د اس ﺳﭙﺎرﻟﯥ ﻛﻮﻟﯥ ﺷﯥ د ‪ E.D‬ﺳﺒﺐ ﺷﯥ)‪0 (4)(3‬‬

‫ﭘﺨﻮا داﺳﯥ ﻋﻘﻴﺪه ﻣﻮﺟﻮده وه ﭼﯥ د ‪ E.D‬زﻳﺎﺗﺮه اﺳﺒﺎب روﺣﯥ ﻓﻜﺘﻮروﻧﻪ ﺟﻮړه وې ﺧﻮﺗﺎزه څﻴړﻧﯥ واﺋﻲ ﭼـﯥ د ‪ E.D‬زﻳـﺎﺗﺮه‬

‫ﭘﻴښﯥ ﻋﻀﻮې ﻣﻨﺸﺎ ﻟﺮې ) ‪0 ( 7‬‬

‫د ‪Psychogenic‬او ‪ Organic E.D‬ﺗﺮﻣﻨځ ﻓﺮﻗﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻻﻧﺪې ډول دې ‪:‬‬

‫‪ 1‬ـــ ﭘﻪ روﺣﯥ ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ ﻛﯥ د ﻧﺎروﻏۍ ﺷﺮوع ﻧﺎڅﺎﭘﯥ او دﻳﻮﺧـﺎص ﻣﺸـﻜﻞ ﺳـﺮه ښـﻜﺎره اړﻳﻜـﯥ ﻟـﺮې ‪ 0‬ﺣـﺎل داﭼـﯥ ﭘـﻪ‬

‫‪ Organic E.D‬ﻛﯥ ﭘﻪ ‪ %95‬واﻗﻌﺎﺗﻮ ﻛﯥ د ﻧﺎروﻏۍ ﺳﻴﺮ ﭼﻠﯥ او ﭘﻪ ﺧﭙﻞ وﺧﺖ ﻧﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻛﻴږي ‪0‬‬

‫‪ 2‬ـــ ﭘﻪ روﺣﯥ ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ ﻛﯥ د ﻧﺎروﻏۍ ﻛﻮرس اﻧﺘﺨﺎﺑﯥ ‪ ،‬وﻗﻔﻮې او ﺣﻤﻠﻮې وې ﺧﻮ ﭘﻪ ﻋﻀـﻮې ﺟﻨﺴـﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴـﺎﻛﯥ‬

‫دواﻣﺪاره او ﭘﺮﻣﺦ ﺗﻠﻠﯥ ﺗﺸﻮﺷﺎﺗﻮ ﺳﺮه ﻣﻠګﺮې وې ‪0‬‬

‫‪4‬‬
‫‪ 3‬ــــ ﭘﻪ روﺣﯥ ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ ﻛﯥ د ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ ﺗﻨﺒﻬﺎﺗﻮ ﭘﻪ واﺳـﻄﻪ ﻟﻜـﻪ دﻣﻠګـﺮې ﺑﺪﻟﻴـﺪل ‪ ،‬ﻣﻮټـﻚ وﻫـﻞ او ﻧـﻮرو ﭘـﻪ واﺳـﻄﻪ‬

‫ﻟﻜﻴﺪﻧﻪ ﺻﻮرت ﻧﻴﺴﯥ ﺧﻮ ﭘﻪ ﻋﻀﻮې ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ ﻛﯥ ﺻﻮرت ﻧﻪ ﻧﻴﺴﯥ ‪0‬‬

‫‪ 4‬ـــ ﭘﻪ روﺣﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ ﻛﯥ ﺷﭙﻴﻨﯥ او ﺳﻬﺎرﻧﯥ ﻟﻜﻴﺪﻧـﻪ ﭘـﻪ ﻋﻤـﻮﻣﯥ ډول ﻣﻮﺟـﻮد وې ﺧـﻮ ﭘـﻪ ﻋﻀـﻮې ﺟﻨﺴـﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴـﺎ ﻛـﯥ‬

‫ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻪ وې او ﻳﺎ ﺋﻲ ﭘﻪ ﺷﺪت ﻛﯥ ﻛﻤﻮاﻟﯥ ﻣﻮﺟﻮد وې )‪0 ( 8 ) ( 7‬‬

‫‪Patho Physiology‬‬
‫‪ E.D‬د درې اﺳﺎﺳﯥ ﻣﻴﻜﺎﻧﻴﺰﻣﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﯥ ﻣﻨځ ﺗﻪ راځﯥ ‪0‬‬

‫‪ 1‬ـــ د ‪ Erection‬دﺷﺮوع ﻛﻴﺪﻟﻮ ﻋﺪم ﻛﻔﺎﻳﻪ‬

‫‪ 2‬ــــ د ﺗﻨﺎﺳﻠﯥ ﻗﻨﺎﺗﻮﻧﻮ او ‪ erectile‬اﻧﺴﺎﺟﻮ دډﻛﻴﺪﻟﻮ ﻋﺪم ﻛﻔﺎﻳﻪ‬

‫‪ 3‬ـــ ﭘﻪ ‪ Lacunar Space‬ﻛﯥ د ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻘﺪار وﻳﻨﯥ ﻧﻪ زﺧﻴﺮه ﻛﻴﺪل ‪0‬‬

‫اوﻟﻨﯥ ﻓﻜﺘﻮروﻧﻪ ﺋﻲ د ﺳﺎﻳﻜﻮ ﺟﻴﻨﻚ ‪ ،‬ﻧﻴﻮروﻟﻮژﻳﻚ او اﻧﺪوﻛﺮاﻳﻨﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺗﺸﻮﺷﺎﺗﻮ ﺳﺮه ﺗړاو ﻟﺮې د ﺗﻨﺎﺳﻠﯥ ﻗﻨـﺎﺗﻮﻧﻮ او‬

‫‪ erectile‬اﻧﺴﺎﺟﻮﻧﻪ ډﻛﻴﺪل زﻳﺎﺗﺮه دﺷﺮﻳﺎﻧﯥ اﻓﺎﺗﻮ دﻛﺒﻠﻪ ﭼﯥ ﻗﻀﻴﺐ ﺗﻪ د وﻳﻨﯥ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻪ ﻛﯥ زﻳـﺎﻧﻤﻦ ﻛﻴـږي ﻣـﻨځ ﺗـﻪ راځـﯥ او‬

‫ﭘﻪ ‪ Lacunar Space‬ﻛﻰ د ﻣﻨﺎ ﺳﺐ ﻣﻘﺪار وﻳﻨﻰ ﻧﻪ ذﺧﻴﺮه ﻛﻴﺪل د ورﻳﺪى ﺑﻨﺪش او ﻋﺪم ﻛﻔﺎ ﺋﻲ د ﻛﺒﻠﻪ ﻣﻨځ ﺗﻪ راځﻰ )‪0 ( 1‬‬

‫‪Vasculogenic‬اﻓﺎت ﻟﻜﻪ اﺗﻴﺮو ﺳﻜﻠﻴﺮوزس ‪ ،‬ﺗﺮ ﺿﻴﻀﯥ ﺷﺮﻳﺎﻧﻰ ﻧﺎروﻏۍ اوداﺳﻰ ﻧﻮر ﻗﻀﻴﻰ ﺗﻪ د وﻳﻨﻰ ﺟﺮﻳﺎن ﻛـﻢ اوﭘـﻪ‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﻲ د ﻗﻀﻴﺐ ﺷﺨﻮاﻟﻰ ﻛﻢ اود ﭘﻮره ﻟﻜﻴﺪﻟﻮ وﺧﺖ اوږدﻳږى )‪0 (1‬‬

‫ﻫﻤﺪارﻧﮕﻪ د ورﻳﺪ ﻧﻮ ﭘﻮاﺳﻄﻪ زﻳﺎﺗﻪ ‪ out flow‬د ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ ‪ In flow‬ﺳﺮه ﻣﻤﻜﻦ د ‪ ED‬ﭘﻪ ﻣﻨځ ﺗﻪ راﺗﻠﻮ ﻛﻰ رول وﻟـﺮى اودا‬

‫ځﻜﻪ ﭼﻪ ﭘﺪى ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﻪ اﻧﺪازه وﻳﻨﻪ راځﻲ او زﻳﺎﺗﻪ اﻧﺪازه ﺑﻴﺮﺗـﻪ ځـﻲ ﻧـﻮ ﭘـﻪ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻛـﻰ د ﻟﻜﻴـﺪوﻟﻮ ﻟﭙـﺎره ﺿـﺮوت ﻧـﻪ‬

‫ﭘﻮره ﻛﻴږى دا ﺣﺎﻟﺖ زﻳﺎﺗﺮه د ‪ Trabecullar‬ﻣﻠﺴﺎ ﻋﻀﻼﺗﻮ د ﻋﺪم اﺳﺘﺮﺧﺎ د ﻛﺒﻠﻪ ﻣﻨځﺘﻪ راځﻰ ) ‪( 1‬‬

‫ﻫﻐﻪ ﻧﻴﻮ روﻟﻮژﻳﻚ اﻓﺎت ﭼﻪ د ﻣﻼ د ﺗﻴﺮ ﻋﺠﺰى ﺑﺮﺧﻲ اوﻳـﺎ ﻗﻀـﻴﺐ ﺗـﻪ د اوﺗـﻮ ﻧﻮﻣﻴـﻚ اﻟﻴـﺎﻓﻮ ﭘـﻪ ورﺗـﮓ ﻛـﻲ ﺧﻨـډ راوﻟـﻰ د‬

‫ﻗﻀﻴﺐ د ﻣﻠﺴﺎ ﻋﻀﻼﺗﻮ داﺳﺘﺮﺧﺎ ﺳﺒﺐ ﻛﻴـــږ ي اوﭘﻪ ‪ ED‬ﻣﻨﺠﺮ ﻛــﻴــږي ‪0‬ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﭼﻪ دﻣﻼ د ﺗﻴﺮ ﺗﺮﺿﻴﺾ وﻟﺮى د ﺟﻨﺴﻰ‬

‫ﻛﻤﺰورﺗﻴـﺎ درﺟــﻪ ﻳـﻲ د ﺗﺮﺿــﻴﺾ ﭘـﻪ ﻟﻴــﻮل او ‪ complance‬ﭘــﻮرى اړه ﻟـﺮى ﻫﻐــﻪ ﺧﻠـﻚ ﭼــﻪ د ﻣـﻼ ﭘــﻪ ﺗﻴـﺮ ﻛــﻰ ﭘـﻪ ﻛﻤــﻪ اﻧــﺪازه‬

‫ﺗﺮﺿﻴﺾ وﻟﺮى اوﻳﺎ ﺗﺮﺿﻴﺾ د ﻣﻼ دﺗﻴﺮ ﭘﻪ ﭘﻮرﺗﻨۍ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﻰ وي د ﻟﻜﻴﺪﻟﻮ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﭘﻜﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﭼـﻪ ﺗـﺮ ﺿـﻴﺾ‬

‫ﭘﻜﻰ د ﻣﻼ د ﺗﻴﺮ ﭘﻪ ښﻜﺘﻨۍ ﺑﺮﺧﻮ ﻛﻰ وى زﻳﺎت دي ﺳﺮه ددي ﭼﻪ ﭘﻪ ‪ 75%‬ﺧﻠﻜﻮ ﻛﻲ ﭼﻲ د ﻣﻼد ﺗﻴﺮ ﺗﺮﺿﻴﺾ وﻟﺮى ﻳـﻮ څـﻪ‬

‫اﻧﺪازه د ﻟﻜﻴﺪوﻟﻮ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻟﺮي ﺧﻮ ﺻﺮف ‪ 25%‬ددﺧﻮل ﻟﭙﺎره ﻛـﺎﻓﻰ ‪ erection‬ﻟـﺮي ﻧﻴﻮروﻟﻮژﻳـﻚ اﻓﺘﻮﻧـﻪ ﻟﻜـﻪ ‪Multipale‬‬

‫‪ scleroisis‬او ‪ peripheral nevropathy‬ﭘﻪ ﻣﻌﻤﻮل ډول د ‪ ED‬ﺳﺮه ﻣﻠﮕﺮى وى ‪0‬‬

‫ﻣﺤﻴﻄﯥ ﻧﻴﻮروﭘﺎﺗﯥ ﭘﻪ زﻳﺎﺗﻪ اﻧﺬازه د ډﻳﺎﺑﺖ او اﻟﻜﻮﻟﻴﻮم د ﻛﺒﻠﻪ ﻣﻨځﺘﻪ راځﻰ‬

‫د ﺣﻮﺻﻠﻰ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ د اوﺗﻮﻧﻮﻣﻴﻚ اﻋﺼﺎﺑﻮ د ﻗﻄﻊ ﻛﻴﺪﻟﻮدﻛﺒﻠﻪ د ‪ ED‬ﺳﺒﺐ ﺷﻰ‬

‫‪5‬‬
 ‫اﻧﺪوﻛﺮاﻳﻨﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻓﻜﺘﻮروﻧﻪ ﻟﻜﻪ اﻧﺪروﺟﻦ ‪Libido‬زﻳﺎﺗﻮى ﻟﻜﻦ ﺻﺤﻴﺢ رول ﺋﻲ د ﻟﻜﻴﺪوﻟﻮ ﭘﻪ ﭘﺮوﺳﻪ ﻛﻰ واﺿﺢ ﻧﺪى ‪0‬‬

‫ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﭼﯥ د ﺗﺴﺘﺴﺘﺮون اﻧﺪازه ﭘﻪ ﻛﯥ ډﻳﺮه ﻛﻤـﻪ وې ﻛﻴـﺪاې ﺷـﯥ دﻟﻴـﺪﻟﻮ او ﻳـﺎﻧﻮرو ﺟﻨﺴـﯥ ﺗﻨﺒـﻪ ګـﺎﻧﻮ ﭘـﻪ واﺳـﻄﻪ ﭘﻜـﯥ‬

‫ﻟﻜﻴﺪﻧﻪ ﺻﻮرت وﻧﻴﺴﯥ ﺧﻮﺑﻴﺎﻫﻢ د ﺗﺴﺘﺴﺘﻴﺮون ﻧﺎرﻣﻞ اﻧﺪازه ﺧﺼﻮﺻﺎ ﭘﻪ زړو ﺧﻠﻜﻮ ﻛﯥ د ﻟﻜﻴﺪﻧﯥ ﻟﭙﺎره ﺿﺮورې ده ) ‪( 1‬‬

‫ﻛﻪ ‪ ED‬د ﻫﺎﻳﭙﻮ ګﻮﻧﺎدﻳﺰم د ﻛﺒﻠﻪ ﻣﻨځ ﺗﻪ راﻏﻠﯥ وې د اﻧـﺪروﺟﻦ ﭘـﻪ واﺳـﻄﻪ ﺗـﺪاوې ﻣﻤﻜـﻦ ښـﻪ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ورﻛـړې ﺧـﻮ ﻛـﻪ ﭼﻴﺮﺗـﻪ‬

‫دداﺧﻠﯥ ﺗﺴﺘﺴﺘﺮون ﻟﻴﻮل ﻧﺎرﻣﻞ وې ﻧﻮ ﺑﻴﺎﻛﻮﻣﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻪ ورﻛﻮې ‪0‬‬

‫دﭘﺮوﻟﻜﺘﻴﻦ زﻳﺎﺗﻮاﻟﯥ ﻟﻴﺒﻴډوﻛﻤﻮې او داڅﻜﻪ ﭼﯥ ‪ Gonado tropin releasing‬ﻫﺎرﻣﻮن د ﻓﺸﺎر ﻻﻧـﺪې ﻧﻴﺴـﯥ او دا ﻛـﺎ ر د‬

‫ﺗﺴﺘﺴﺘﺮون ﭘﻪ اﻧﺪازه ﻛﯥ ﻛﻤﻮاﻟﯥ راوړې ‪0‬‬

‫ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﭼﯥ ﭘﻪ ډﻳﺎﺑﺖ اﺧﺘﻪ وې ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎ ‪ 35‬ــــ ‪ %75‬ﻛـﯥ ﭘـﻪ ‪ ED‬ﻫـﻢ اﺧﺘـﻪ وې ﭼـﯥ ﭘﺘﺎﻟﻮژﻳـﻚ ﻣﻴﺨﺎﻧﻜﻴـﺖ ﺋـﻲ د وﻋـﺎﻳﻲ او‬

‫ﻧﻴﻮروﻟﻮژﻳﻚ اﺧﺘﻼﻃﺎﺗﻮ ﻧﺘﻴﺠﻪ ده ‪0‬‬

‫د ډﻳﺎﺑــټ ﻏــټ اﺧﺘﻼﻃــﺎت زﻳــﺎﺗﺮه دﻋﻤــﺮ ﺳــﺮه راﺑﻄــﻪ ﻟــﺮې ﺧــﻮ واړه اﺧﺘﻼﻃــﺎت ﻳــﻲ دډﻳﺎﺑــټ د دوام او ګﻼﺳــﻴﻤﻴﻚ ﻛﻨﺘــﺮول‬

‫ددرﺟﯥ ﺳﺮه راﺑﻄﻪ ﻟﺮې ‪0‬‬

‫ﻧﻮټ ‪ :‬ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﭼﯥ ﭘﻪ ډﻳﺎﺑټ اﺧﺘـﻪ وې ﭘـﻪ ﻋﺼـﺒﯥ او اﻧـﺪوﺗﻴﻞ دواړو اﻧﺴـﺎﺟﻮ ﻛـﯥ د ‪ Nitric oxide synthetase‬ﻛﻤـﻮاﻟﯥ‬

‫ﻣﻮﺟﻮد وې ‪0‬‬

‫ﺳﺎﻳﻜﻮ ﺟﻨﻴﻚ ﻓﻜﺘﻮروﻧﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ‪ ED‬ﻛﯥ ډﻳـﺮ زﻳـﺎت ارزښـﺖ ﻟـﺮې ﭘـﻪ دووﻣﻴﺨـﺎﻧﻜﻴﺘﻮﻧﻮ د ﻟﻜﻴـﺪﻧﯥ ﻣﺨـﻪ ﻧﻴﺴـﯥ اول داﭼـﯥ‬

‫روﺣﯥ ﻳﺎ ﺳﺎﻳﻜﻮﺟﻨﻴﻚ ﺗﻨﺒﻬﺎت ﻛﻮم ﭼﯥ دﻣﻼﺗﻴﺮ ﺗﻪ ځﯥ ‪ Reflexogenic‬ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ ﻧﻬﯥ ﻛﻮې ﭼﯥ ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛـﯥ ﻗﻀـﻴﺐ‬

‫ﺗﻪ داوﻋﻴﻮ دﺗﻮﺳﻊ ﭘﻪ ﻣﻴﺨﺎﻧﻜﻴﺖ ‪ Out flow‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﻼك ﻛﻴږي دوﻳﻢ داﭼﯥ ﭘﻪ ﻣﺸﻮش ﺧﻠﻜـﻮ ﻛـﯥ د ﺳـﻤﭙﺎﺗﻴﻚ اﻋﺼـﺎﺑﻮ‬

‫زﻳﺎت ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ د ﻗﻀﻴﺐ د ﻣﻠﺴﺎ ﻋﻀﻼﺗﻮ ټﻮن زﻳﺎﺗﻮې ‪( 1 ) 0‬‬

‫‪ B-blocker‬دواګـﺎﻧﯥ ‪ %25‬د ‪ED‬‬ ‫ﭘﻪ ﻋﻤﻮﻣﯥ ﻃﺒﯥ ﻛﻠﻴﻨﻜﻮﻧﻮ ﻛـﯥ د دواګـﺎﻧﻮ ﻟﻜـﻪ دﻓﺸـﺎر ﺿـﺪ دواګـﺎﻧﯥ ډاﻳـﻮ رﻳﺘﻴـﻚ او‬

‫ﻟﭙﺎره ﻣﺴﺎﻋﺪ ﻓﻜﺘﻮروﻧﻪ ﺟﻮړوې ‪( 1 ) 0‬‬

‫دا دواګﺎﻧﯥ ﻳﺎ ﭘﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ډول ﭘﻪ ﻛﺎرﭘﻮرل ﻟﻴﻮل ﺑﺎﻧﺪې ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻛﻮې) د ﻛﻠﺴﻴﻢ ﭼﻴﻨﻠﻮﻧـﻮ ﺑـﻼك ﻛـﻮوﻧﻜﯥ دوا ګـﺎﻧﯥ ( او ﻳـﺎ ﭘـﻪ‬

‫ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ډول ‪ Pelvic blood pressure‬ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﭼﯥ د ﻗﻀﻴﺐ ﭘﻪ ﺷﺨﻮاﻟﯥ ﻛﯥ رول ﻟﺮې ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻟﺮې ‪0‬‬

‫اﺳـﺘﺮوﺟﻦ‪ H2-receptor antagonist ،‬او ﺳـﭙﺮﻳﻨﻮ ﻟﻜﺘـﻮن د ګﻮﻧـﺎدوﺗﺮوﭘﻴﻦ ﺟﻮړښـﺖ دﻓﺸـﺎر ﻻﻧـﺪې ﻧﻴﺴـﯥ او داﻧـﺪروﺟﻦ‬

‫ﺗﺎﺛﻴﺮات ﻗﻄﻊ ﻛﻮې ﻧﻮ ځﻜﻪ د‪ ED‬ﺳﺒﺐ ﻛﻴږي ‪0‬‬

‫اﻧﺘــﯥ ډﭘﺮﻳﺰاﻧــټ ‪،‬اﻧﺘــﯥ ﺳــﺎﻳﻜﻮﺗﻴﻚ ‪ ،‬ﻧﻴﻮروﻟﭙﺘﻴــﻚ اوﺗــﺮاې ﺳــﺎﻳﻜﻠﻴﻚ د ﻟﻜﻴــﺪﻧﯥ ﺧﻼﺻــﻴﺪﻧﯥ اورګــﺰم او ﻟﻴﺒﻴــﺪو د‬

‫ﺗﺸﻮﺷﺎﺗﻮ ﺳﺮه ﻣﻠګﺮې وې ‪ 1)0‬ــ ‪( 8‬‬

‫‪6‬‬
‫‪ Digoxin induced ED‬د ‪ Na+ K+ATP ase‬ﭘﻤـﭗ ﺑـﻼك اوﭘـﻪ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻛـﯥ داﺧـﻞ ﺣﺠـﺮوې ﻛﻠﺴـﻴﻢ او د ﻛـﺎرﭘﻮرا د ﻣﻠﺴـﺎ‬

‫ﻋﻀﻼﺗﻮ ټﻮن زﻳﺎﺗﻴږي ﻛﻪ ﭼﻴﺮﺗﻪ ددوا اﺳﺘﻌﻤﺎل او ‪ ED‬ﭘﻴښﯥ ﭘﻪ ﻳﻮ وﺧﺖ ﻛﯥ ﺻﻮرت وﻧﻴﺴﯥ ﺑﺎﻳﺪ دوا ﻗﻄﻊ ﺷﯥ ﻛﻪ ﭼﻴﺮﺗﻪ د‬

‫‪ ED‬ﺗﺪاوې ﭘﻪ ﻏﻴﺮ ددوا څﺨﻪ ﺻﻮرت وﻧﻴﺴﯥ داﺑﻪ ډﻳﺮه ښﻪ وې )‪0 (8‬‬

‫ﻛﻠﻴﻨﻴﻜﯥ ﺑڼﻪ )‪ :(Clinical evaluation‬ددې دﭘﺎره ﭼﯥ د ‪ ED‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺒﺎب ﺗﺮ ﻳﻮﺣـﺪه ﻟـﺮې ﺷـﯥ ﺑﺎﻳـﺪ ددې ﺳـړې ﭘـﻪ‬

‫ﺑﺎره ﻛﯥ ﭘﻮره ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﺷﯥ ﺗـﺮ څـﻮ ﻣﺸـﻜﻞ ﭘـﻪ اﺻـﻠﯥ ﺷـﻜﻞ راښـﻜﺎره ﺷـﯥ ددې ﻫـﺪف دﺳـﺮﺗﻪ رﺳـﻮﻟﻮ ﻟﭙـﺎره ﺑﺎﻳـﺪ د‬

‫داﻛﺘﺮ او ﻧﺎروغ ﺗﺮﻣﻨځ اول ښﻪ راﺑﻄﻪ ﺟﻮړه ﺷﯥ او ﺑﻴﺎ ﻣﻜﻤﻠﻪ ﻃﺒﯥ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ او داﻣﻜﺎن ﭘﻪ ﺻﻮرت ﻛﯥ ﻣﻜﻤﻞ ﻣﻌﺎﻳﻨﺎت اﺟـﺮا‬

‫ﺷﯥ ﺗﺮ څﻮ ﻣﻌﻠﻮﻣﻪ ﺷﯥ ﭼﯥ ‪ ED‬ﺳﺎﻳﻜﻮﺟﻨﻴﻚ او ﻛﻪ ﻋﻀﻮې ﻣﻨﺸﺎ ﻟﺮ ې ‪0‬‬

‫اوﻟﻨﯥ ﺳﻮاﻟﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ د اﻋﺮاﺿﻮ ﭘﻪ ﺷﺮوع ‪ ،‬د ﻟﻜﻴﺪو ﭘﻪ دوا م ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدﻳـﺖ او ﭘﺮﻣﺨﺘـګ ﺑﺎﻧـﺪې ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰې ﺷـﯥ ‪ 0‬د ﺳـﻬﺎرﻧﯥ‬

‫وﺧﺘﯥ او ﺷﭙﻴﻨﯥ ‪ erection‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﺑﺎﻳﺪ واﺧﻴﺴﺘﻞ ﺷﯥ ‪( 1 ) 0‬‬

‫د ﻗﻀﻴﺐ دﻛﻮږ واﻟﯥ ‪ ،‬درد او دﻟﻴﺒﻴﺪو ﭘﻪ ﺑﺎره ﻛﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻜﻤﻞ ﻣﻌﻠﻮﻣـﺎت ﺗـﺮ ﻻﺳـﻪ ﺷـﯥ اوداځﻜـﻪ ﭼـﻲ د ﻟﻴﺒﻴـﺪو ﻛﻤـﻮاﻟﯥ او‬

‫‪ ED‬ﻛﻠﻪ ﻛﻠﻪ داﻧﺪوﻛﺮاﻳﻨﯥ ﺗﺸﻮﺷﺎﺗﻮ ﻟﻜﻪ دﭘﺮوﻟﻜﺘﻴﻦ زﻳﺎﺗﻮاﻟﯥ او دﺗﺴﺘﺴﺘﺮون د ﻛﻤﻮاﻟﯥ ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ ﻣﻨځ ﺗﻪ راځﯥ ‪1 ) 0‬ـــ ‪( 8‬‬

‫د ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ ﻣﻠګﺮو ﺳﺮه د ﺟﻨﺴـﯥ ﻋﻤـﻞ ﭘـﻪ ﺑـﺎره ﻛـﯥ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻌﻠﻮﻣـﺎت ﺗﺮﻻﺳـﻪ ﺷـﯥ ‪ 0‬ښـﻜﺎره ﺗﺸﻮﺷـﺎت ﻟﻜـﻪ ډﻳﺎﺑـټ ‪ ،‬دﻛﺮوﻧـﺮې‬

‫ﺷﺮﻳﺎن ﻧﺎروﻏۍ ‪ ،‬د ﻟﻴﺒﻴﺪو ﺗﺸﻮﺷﺎت ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ‪ ، Smoking ،‬اﻟﻜﻮﻟﻴﺰم ‪،‬د اﻧﺪوﻛﺮاﻳﻦ او ﻧﻴﻮروﻟﻮژﻳﻚ ﺗﺸﻮﺷﺎت ﺑﺎﻳﺪ ځﺎﻧﺘﻪ‬

‫ﻣﻌﻠﻮم ﻛړو ‪0‬‬

‫د ﻧﺎروغ څﺨﻪ دﺟﺮاﺣﯥ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﻟﻜﻪ د ﻛﻠﻤﻮ ‪ ،‬ﭘﺮوﺳﺘﺎت ‪ ،‬ﻣﺜﺎﻧﯥ او داوﻋﻴﻮ ﺟﺮاﺣﯥ ﭘﻪ ﺑـﺎره ﻛـﯥ ﭘـﻮره ﺗﺎرﻳﺨﭽـﻪ واﺧﻴﺴـﺘﻞ‬

‫ﺷﯥ ‪ 0‬د واده ﺗﺸﻮﺷﺎﺗﻮ ‪ ،‬د ﺻﺤﺖ ‪ ،‬ﻃﻼﻗﻮ ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻰ ﻣﺸﻜﻼﺗﻮ اود ﺧﭙﻠﻮى ﭘﻪ رﺷﺘﻪ ﻛﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮره ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻻس ﺗﻪ راوړو ﭘـﻪ‬

‫ﻓﺰﻳﻜﻰ ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﻛﻰ ﺑﺎﻳﺪ د ﻓﺸﺎر ﻋﻼﻣﻰ ‪ ،‬ﻫﻴﻤﻮ ګﻠﻮﺑﻴﻦ ‪ ،‬د ﺗﺎﻳﺮود ﻏﺪى ﺟﺲ ﻛﻴﺪل ‪ ،‬ﻗﻠﺒﻰ وﻋـﺎﺋﻲ ﻧـﺎروﻏۍ ‪ ،‬د اﻧـﺪوﻛﺮاﻳﻦ‬

‫ﺗﺸﻮﺷﺎت ‪ ،‬د ﺧﺎرﺟﻰ ﺗﻨﺎﺳﻠﻰ اﻋﻀﺎو او ﭘﺮوﺳﺘﺎت د ﻏﺪى اﻓﺎت ﺑﺎﻳﺪ ټﻮل وﻛﺘﻞ ﺷﻰ ــ ﻗﻀﻴﺐ د ﻛـﺎر ﭘـﻮرا ﭘـﻪ اﻣﺘـﺪاد ﺟـﺲ‬

‫ﺷﻲ اووﻛﺘﻞ ﺷﻲ ﭼﻪ ﻛﻮﻣﻪ ﻓﺒﺮو ﺗﻴﻚ ﻛﺘﻠﻪ وﺟﻮد ﻟﺮى او ﻛﻪ ﻧﻪ ‪ 1 ) 0‬ـــ ‪( 8‬‬

‫ﻧﻴﻮروﻟﻮژﻳﻚ ﻣﻌﺎﻳﻨﺎت او ﺧﺼﻮﺻﺎًدﻣﻘﻌﺪدﻣﻌﺼـﺮې ټـﻮن ﺑﺎﻳـﺪ وﻛﺘـﻞ ﺷـﯥ ‪،‬اﻧﺘﺨـﺎﺑﯥ ﻻﺑﺮاﺗـﻮارې ﺗﺴـﺘﻮﻧﻪ د ‪ ED‬ﭘـﻪ ټﻮﻟـﻮ‬

‫ﭘﻴښﻮ ﻛﯥ ﻳﻮه اﻧﺪازه ﻣﺸﻮره ورﻛﻮﻻۍ ﺷﯥ ‪( 1 ) 0‬‬

‫ﻣﺜﻼ دﺳﻴﺮوم دﭘﺮوﻟﻜﺘﻴﻦ ﻟﻴﻮل او ګﻮﻧﺎدوﺗﺮوﭘﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺪازه ﺷﯥ ‪( 1 ) 0‬‬

‫‪ , C.B.C .‬ﺳــﻴﺮوم ﻛﻤﻴﺴــﺘﺮې ‪ ،‬ﭘــﺮوﺗﻴﻦ او دﻟﻴﭙﻴــﺪو ﻣﻌﻠﻮﻣــﻮل ﻣﻤﻜــﻦ ارزښــﺖ و ﻟــﺮې ‪ 0‬دﻧﺎرﻳﻨــﻪ ﺟﻨﺴــﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴــﺎ ا ﭘﻴــﺪ‬

‫ﻳﻤﻴﻮﻟﻮژې )‪:(Epidemiology of erectile dysfunction‬‬

‫ﻫﻐﻪ ﺳﺮوې ﭼﯥ ﭘﻪ ‪ 2003‬ﻛﺎل ﻛﯥ ﭘﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ‪ ،‬ﻣﺼﺮ ‪ ،‬او ﻧﺎﻳﺠﺮﻳﺎﻛﯥ ﭘﻪ ﺷﺮﻳﻜﻪ ﺷـﻮې ښـﯥ ﭼـﯥ ﭘـﻪ ﭘﺎﻛﺴـﺘﺎن ﻛـﯥ ‪ %80،8‬ﭘـﻪ‬

‫ﻣﺼﺮ ﻛﺮ ‪ %63،6‬او ﭘﻪ ﻧﺎﻳﺠﺮﻳﺎﻛﯥ ‪ %57،4‬ﺧﻠﻚ ﭘﻪ ‪ ED‬اﺧﺘﻪ دې ‪( 5) 0‬‬

‫‪7‬‬
‫ﺧﻮﻫﻐﻪ ﺳﺮوې ﭼﯥ ﭘﻪ ‪ (Massa chuat mate aging study) MMAS‬ﻛﯥ ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻮې راښﯥ ﭼﯥ د ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻜﻮ ﭼـﯥ ﻋﻤﺮوﻧـﻪ‬

‫ﻳﻲ د ‪ 40‬ـــ ‪ 70‬ﻛﻠﻮﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨځ وې ‪ %52‬ﻳﻲ ﭘﻪ دې ﻛړاو اﺧﺘﻪ دې ﭼﯥ ددې ﺟﻤﻠﯥ ﻧﻪ ‪ %10‬ﻳﻲ ﻣﻜﻤﻠﻪ ﺟﻨﺴـﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴـﺎ ‪ %25 ،‬ﻳـﻲ‬

‫ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ اﻧﺪازه او‪ %7‬ﺋﻲ ﭘﻪ ﻛﻤﻪ اﻧﺪازه ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ ﻟﺮې ‪(1) 0‬‬

‫‪ Complet ED‬ﻫﻐﻪ ده ﭼﯥ ﻟﻜﻴﺪﻧﻪ ﭘﻪ ﻛﯥ ﺑﻠﻜﻞ ﺻـﻮرت ﻧـﻪ ﻧﻴﺴـﯥ ‪ Moderale 0‬ﻫﻐـﻪ ده ﭼـﯥ ﻟﻜﻴﺪﻧـﻪ ﭘـﻪ ﻛـﯥ ﭘـﻪ ﻛﻤـﻪ اﻧـﺪازه‬

‫ﻣﻮﺟﻮد وې ﺧﻮ ددﺧﻮل ﭘﻮره ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻧﻪ ﻟﺮې ‪0‬‬

‫‪ Minimal ED‬ﻫﻐﻪ ده ﭼﯥ ﻟﻜﻴﺪﻧﻪ ﭘﻪ ﻛﯥ ﻣﻮﺟﻮد وې او ددﺧﻮل ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﻢ ﻟﺮې ﺧﻮ ددﺧﻮل ﺳﺮه ﺳﻢ اﻧﺰﻻل ﺻـﻮرت ﻧﻴﺴـﯥ او‬

‫ﻗﻀﻴﺐ ﺳﻤﺪﺳﺘﯥ ﺧﭙﻞ ﻛﻠﻜﻮاﻟﯥ او ﭘړﺳﻮب دﻻﺳﻪ ورﻛﻮې ‪( 5) 0‬‬

‫ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻧﻮرې څﻴړﻧﯥ )‪ (Impotence causes and solhtion‬ښﯥ ﭼﯥ د ‪ ED‬زﻳﺎﺗﺮه ﭘﻴښـﯥ د ﻋﻀـﻮې اﻓـﺎﺗﻮ ﻟـﻪ ﻛﺒﻠـﻪ ﻣـﻨځ ﺗـﻪ‬

‫راځـﯥ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎ ‪ %33‬ﭘﻴښـﯥ ﻳـﻲ د وﻋـﺎﻳﻲ اﻓـﺎﺗﻮ د ﻛﺒﻠـﻪ ‪ %6‬ﻳـﻲ د ﻫـﺎرﻣﻮﻧﯥ ‪ %8 ،‬ﻳـﻲ ددواګـﺎﻧﻮ داﺳـﺘﻌﻤﺎل ‪ %10 ،‬ﻳـﻲ دﺟﺮاﺣــﯥ‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ‪ %11 ،‬ﻳﻲ دﻧﻴﻮروﻟﻮژﻳﻚ اﻓﺎﺗﻮ ‪ %7‬ﻳﻲ دﻋﺎدت او ‪ %25‬ﻳﻲ د ډﻳﺎﺑټ د ﻛﺒﻠﻪ دﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ راﭘﻮرورﻛړې ) ‪0 ( 3‬‬

‫‪ NHSLS‬د ‪ ED‬ﭘﻴښﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻜﻮ ﻛﯥ ﭼﯥ زﻳﺎﺗﻪ وﻳﺮه او ﺧﺮاﺑﻪ ﺣﻔﻈﺎﻟﺼﺤﻪ ﻟﺮې راﭘﻮرورﻛړې ‪(1) 0‬‬

‫ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ څﻴړﻧﯥ )‪ ( Impotence causes and solution‬ښﯥ ﭼﯥ د ‪ ED‬ﭘﻴښﻲ د ﻋﻤﺮ ﭘﻪ زﻳﺎﺗﻴﺪوﺳﺮه زﻳﺎﺗﻴږي ﭼﯥ ﭘﻪ ﻻﻧـﺪې‬

‫ﺟﺪول ﻛﯥ ښﻮدل ﺷﻮې دې ‪0‬‬

‫ﻋﻤﺮ او ﻧﺎرﻳﻨﻪ ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ )‪(Aging and Impotence‬‬

‫ﻋﻤﺮ ﭘﻪ ﻛﺎل‬ ‫ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﭼﯥ ﻣﻜﻤﻠﻪ ﺟﻨﺴﯥ‬ ‫ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﭼﯥ‬ ‫ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﭼﯥ ﻛﻤﻪ‬ ‫ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﭼﯥ‬

‫ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎﻟﺮې‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ ﺟﻨﺴﯥ‬ ‫درﺟﻪ ﺟﻨﺴﯥ‬ ‫ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ ﻧﻪ‬

‫ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎﻟﺮې‬ ‫ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎﻟﺮې‬ ‫ﻟﺮې‬

‫‪40‬‬ ‫‪%5‬‬ ‫‪%17‬‬ ‫‪%17‬‬ ‫‪%61‬‬

‫‪8‬‬
 ‫‪45‬‬ ‫‪%7‬‬ ‫‪%21‬‬ ‫‪%17‬‬ ‫‪%56‬‬

‫‪50‬‬ ‫‪%8‬‬ ‫‪%23‬‬ ‫‪%17‬‬ ‫‪%52‬‬

‫‪55‬‬ ‫‪%10‬‬ ‫‪%26‬‬ ‫‪%17‬‬ ‫‪%47‬‬

‫‪60‬‬ ‫‪%12‬‬ ‫‪%28‬‬ ‫‪%18‬‬ ‫‪%43‬‬

‫‪65‬‬ ‫‪%13‬‬ ‫‪%32‬‬ ‫‪%18‬‬ ‫‪%37‬‬

‫‪70‬‬ ‫‪%15‬‬ ‫‪%34‬‬ ‫‪%18‬‬ ‫‪%33‬‬

‫‪ ED‬د ‪ aging‬دﭘﺮوﺳﯥ ﻧﺎرﻣﻠﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻧﻪ ده ﺧـﻮد ﻋﻤﺮﭘـﻪ ﺗﻴﺮﻳـﺪو ﺳـﺮه ﻳﻮﺷـﻤﻴﺮ ﻧﻮروﻓﻜﺘﻮروﺗـﻪ ﭼـﯥ ﺟﻨﺴـﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎﺗـﻪ ﻣﻮﻗـﻊ‬

‫ﺑﺮاﺑﺮه وې ﭘﻪ ﺳړې ﻛﯥ ﻣﻨځ ﺗﻪ راځﯥ ‪0‬‬

‫ﺑﻌﻀﯥ ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻮ راﭘﻮرورﻛړې ﭼﯥ ﺟﻨﺴﯥ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ د ‪ 80- 70‬ﻛﻠﻨـﯥ ﭘـﻮرې ﻣﻮﺟـﻮد وې ﺧﻮدﺑـﻞ ﻃﺮﻓـﻪ د‪ ED‬زﻳـﺎت واﻗﻌـﺎت ﭘـﻪ‬

‫زړوﺧﻠﻜﻮﻛﯥ ﻣﻮﺟﻮد وې اوﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﭼﯥ ﻋﻤﺮوﻧﻪ ﻳﻲ د‪ 40‬ـــ ‪ 70‬ﻛﻠﻨﯥ ﭘﻮرې وې ‪ %25‬ﻳﻲ ﭘﻪ ‪ ED‬ا ﺧﺘﻪ وې ‪( 8)0‬‬

‫ﭼﯥ ددې ﺟﻤﻠﯥ څﺨﻪ ‪ %30‬ﻳﻲ ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ دې ﭼﯥ ﻋﻤﺮوﻧﻪ ﻳﻲ د‪ 65‬ﻛﻠﻮڅﺨﻪ ﻟﻮړ وې ‪( 8) 0‬‬

‫اوﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﭼﯥ ﭘﻪ ډﻳﺎﺑﻴټ اﺧﺘﻪ وې ‪ %50‬ﻳﻲ ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ ﻟﺮې ‪0‬‬

‫د څﻴړﻧﯥ ﻣﻮاد‬

‫‪ 1‬ــــ ﻣﻔﺼﻠﻪ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﭼﯥ د ﻧﺎرﻳﻨﻪ ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ ‪ Erectile dysfunction ED‬ﭘﻪ اړوﻧﺪ ټﻮل ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﭘﻪ ﻛﯥ راټﻮل ﺷﻮې‬

‫دې ‪0‬‬

‫‪ 2‬ـــ د ﻓﺸﺎر اﻟﻪ ‪0‬‬

‫‪ 3‬ــــ ﺳﺘﺎﺳﻜﻮپ‬

‫‪ 4‬ـــ ﺗﻠﻪ‬

‫‪ 5‬ـــ ﻓﻴﺘﻪ ) ﻣﺘﺮ (‬

‫‪ 6‬ـــ دﺳﺖ ﻛﺸﯥ‬

‫‪ 7‬ـــ د وﻳﻨﯥ دګﻠﻮﻛﻮز دﻣﻌﻠﻮﻣﻮﻟﻮ اﻟﻪ )‪0 (Blood glucose meter‬‬

‫د څﻴړﻧﯥ ﻛړﻧﻼره‬
‫ﺳﺮه ددې ﭼﯥ ددې ﻛړاو دﭘﻮره ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻟﭙﺎره ﻛﺎﻓﯥ اﻣﻜﺎﻧﺎت زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﻻس ﻛﯥ ﻧﺸﺘﻪ ﺧﻮﺑﻴﺎ ﻫﻢ ﻣﺎﺗﺮﺧﭙﻠﯥ اﻧﺪازې ﻛﻮﺷﺶ‬

‫ﻛړې ﺗﺮڅﻮ ښﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت راټﻮل ﻛړم ﻧﻮ ددې ﻫﺪف دﺳﺮﺗﻪ رﺳﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻣﺎ دﻏﻪ څﻴړﻧﻪ ﭘﻪ ‪ 1386/4/25‬ﻧﻴټﻪ ﺷﺮوع ﻛړې او ټﻮل‬

‫‪ 1000‬ﺗﻨﻪ ﻋﺎم ﻧﺎرﻳﻨﻪ وګړې ﭼﯥ ﻋﻤﺮوﻧﻪ ﺋﻲ د‪ 20‬ـــ ‪ 70‬ﻛﻠﻨﯥ ﭘﻮرې وه ﭘﻪ ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﺧﺎﻧﻪ د ﻋﺎﻣﯥ روﻏﺘﻴﺎ ﭘﻪ روﻏﺘﻮن او دﺧﭙـﻞ ﻛـﺎر‬

‫‪9‬‬
‫ﭘﻪ ﺳﺎﺣﻪ ﻟﻜﻪ ﭘﻪ ﻛﻮرو او ﻛﻠﻴﻮ ﻛﯥ ﻛﺘﻠﯥ او دد ې ‪ 1000‬ﺗﻨﻮ د ﺟﻤﻠﯥ څﺨﻪ ﻣﯥ ‪ 550‬ﺗﻨﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ دﻏـﻪ ﻛـړاو اﺧﺘـﻪ وه ﺑﻴـﻞ ﻛـړې او‬

‫ﭘﻪ دې ډول ﻣﯥ دﺧﭙﻞ ﻛﺎر ﻛړﻧﻼره ﻣﺨﻜﯥ ﺑﻴﻮﻟﯥ ‪0‬‬

‫ﭘﻪ ړوﻣﺒﯥ ګﺎم ﻛﯥ ﻣﯥ دﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ ګﻴﻠﻪ ﻣﻦ ﺳړې ﭘﻪ ﻳﻮه ﺑﻴﻞ ځﺎې ﻛﯥ ارام ﻛﻴښﻨﺎوه ﭘﻪ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯥ او ورﻳﻦ ﺗﻨـﺪې ﻣـﯥ‬

‫ورﺳﺮه ﺧﺒﺮې ﺷﺮوع ﻛﻮﻟﯥ او دې ﺑﻪ ﻣﯥ ﭘﻮﻫﺎوه ﭼﯥ ﻛﻪ رﻳښﺘﻴﺎ وواﻳﻲ او ﺧﭙﻞ رازوﻧﻪ ﭘټ وﻧﻪ ﺳﺎﺗﯥ ﻧﻮ ښﻪ ﻛﻴږي ﺑﻴﺎ ﻣﯥ ﺗﺮې‬

‫ﻣﻔﺼﻠﻪ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﻟﻜﻪ ﻧﻮم ‪ ،‬دﭘﻼرﻧﻮم ‪ ،‬ﻋﻤﺮ ‪ ،‬واده ‪ ،‬روﺣﯥ ﺗﺸﻮﺷـﺎت ‪ ،‬اﻗﺘﺼـﺎدې ﻣﺸـﻜﻼت ‪ ،‬ورځﻨـﯥ ﻛـﺎروﻧﻮ ‪ ،‬ﻋـﺎدت ‪،‬‬

‫ﻣﺨﻜﻴﻨﯥ ﻧﺎروﻏﻴﻮ ﻟﻜﻪ ﻗﻠﺒـﯥ وﻋـﺎﻳﻲ ﻧـﺎروﻏﯥ ‪ ،‬ډﻳﺎﺑـﺖ ‪ ،‬دﺟﺮاﺣـﯥ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻮﻧﻮ ﻟﻜـﻪ دﭘﺮوﺳـﺘﺎت ‪ ،‬ﻣﺜـﺎﻧﯥ ‪ ،‬ﻛﻠﻤـﻮ او ﭼـﻮرې‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮﻧﻪ ‪ ،‬د ﺟﻨﺴﯥ ﻳﻮ ځﺎې واﻟﯥ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ د درد ‪ ،‬ﺳﻬﺎرﻧﯥ ﻟﻜﻴﺪﻧﯥ د ﺧﭙﻠﻮې ﭘﻪ رﺷﺘﻪ ﻛﯥ د ﻣﺸﻜﻼﺗﻮ ‪ ،‬د ﻟﻜﻴـﺪﻧﯥ‬

‫ﭘﻪ دوام ‪ ،‬ﭘﺮﻣﺨﺘګ او دﻗﻀﻴﺐ دﻛﻮږ واﻟﯥ ﭘﻪ ﺑﺎره ﻛﯥ ﭘﻮره ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت راټﻮل ﻛړې ‪0‬‬

‫ﭘﻪ ﻓﺰﻳﻜﯥ ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﻣﯥ ددې ﺧﻠﻜﻮ ښﻜﺎره ﺑڼﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ ﺳﺘﺮګﻮ ﻟﻴﺪﻟﯥ او ﻫﻢ ﻣﯥ وزن ددې ﻓﻮرﻣﻮل ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛړې‬

‫وزن  ‬
‫ ام‬
‫ﻫﻐﻪ ﭼـﯥ ‪ B.M.I‬ﻳـﻲ د ‪ 28‬ـــ ‪30‬‬ ‫ﺧﻠﻜﻮ ‪،‬‬
‫‪B.M.I‬‬ ‫ﻧﺎرﻣﻞ =‬ ‫ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﭼﯥ ‪ (B.M.I ) Body mass index‬ﺋﻲ د ‪ 25‬ــ ‪ 27‬ﭘﻮرې وه ﻣﻮﻧږ ﭘﻪ‬
‫ـــــــــــــ‬
‫ـــــــــــــ‬
‫   ‬
‫ﺧﻠﻜﻮ ﻛﯥ ﺷﻤﻴﺮﻟﯥ دې ‪0‬‬ ‫زﻳﺎت وه ﭘﻪ ﭼﺎق‬
‫ـــــــــــــ‬
‫ـ‬
‫ﭘﻮرې ﭘﻪ زﻳﺎت وزن ﻟﺮوﻧﻜﻮ او ﻫﻐﻪ ﭼﯥ ‪ B.M.I‬ﺋﻲ د ‪ 30‬څﺨﻪ‬

‫ﺑﻴﺎﻣﯥ دﺳﺖ ﻛﺸﯥ ﭘﻪ ﻻس ﻛړې د ﻗﻀﻴﺐ او ﺧﺼﻴﻮ ﺟﺴﺎﻣﺖ ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ‪ ،‬ﭘړﺳﻮب د ﺻﻔﻦ ﭘﻪ ﻛڅﻮړه ﻛﯥ د ﺧﺼﻴﻮ ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻊ او‬

‫ﻛﺘﻠﯥ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﻣﯥ ﭘﻪ ﻻﺳـﻮﻧﻮ ﺟـﺲ ﻛـړې ‪ ،‬دوﻳﻨـﯥ ﻓﺸـﺎر ﻣـﯥ ﻛﺘﻠـﯥ او دوﻳﻨـﯥ ګﻠﻮﻛـﻮز ﻣـﯥ د ډﻳﺎﺑـﺖ دﻣﻌﻠﻮﻣﻮﻟﻮﻟﭙـﺎره ﭘـﻪ‬

‫‪ Blood glucose meter‬اﻧﺪازه ﻛړې او ددې ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ ﻣﯥ ﭘﻮرﺗﻨﯥ ټﻮل ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت راټﻮل ﻛړې او ﻛﻮم ﺳﺒﺐ ﭼﯥ زﻣﺎ ﭘﻪ ﻧﻈـﺮ‬

‫ﺑــﻪ ﺋــﻲ د ﺟﻨﺴــﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴــﺎ ﺳــﺮه ﺗــړاو ﻻره ﭘــﻪ ﻫﻐــﻪ ﺟــﺪول ﻛــﯥ ﭼــﯥ ﻣﺨﻜــﯥ ﻣــﻲ دﻛﺎرﻟﭙــﺎره اﻣــﺎده ﻛــړى وه ﭘــﻪ ﻧښــﻪ او د‬

‫‪Percentage‬ﭘﻪ ﻣﻴﺘﻮد ﺳﺮه ﻣﯥ دﺧﭙﻞ ﻛﺎر ﻛړﻧﻼره ﻣﺨﻜﯥ ﺑﻴﻮﻟﯥ ‪0‬‬

‫ﭘــﻪ دې څﻴړﻧــﻪ ﻛــﯥ ﻣــﺎټﻮل ‪1000‬ﺗﻨــﻪ ﻋــﺎم ﻧﺎرﻳﻨــﻪ وګــړې د ﻋﻤــﺮ ‪ ،‬ﻇــﺎﻫﺮې ﺑڼــﯥ ‪ ،‬اﺳــﺒﺎﺑﻮ او دﻧــﺎروﻏۍ دﺷــﺪت ﻟــﻪ ﻧﻈــﺮه ﻛﺘﻠــﯥ او‬

‫داﺳﺒﺎﺑﻮ ﻟﻪ ﻧﻈﺮه ﻣﻮ ﭘﻪ دوه ګﺮوﭘﻮﻧﻮ ﺗﻘﺴـﻴﻢ ﻛـړې ﭼـﯥ ﻳـﻮ ﻳـﻲ د ﺳـﺎﻳﻜﻮﺟﻨﻴﻚ او ﺑـﻞ ﺋـﻲ د ﻋﻀـﻮې ﺟﻨﺴـﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴـﺎ څﺨـﻪ‬

‫ﻋﺒﺎرت دې او ﺑﻴﺎ ﻣﻮ ﭘﻪ څﻮ وړو ګﺮوﭘﻮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛړې ﭼﯥ وروﺳﺘﻪ ﺋﻲ ﭘﻪ ﭘﻮره ډول ﻳﺎدوﻧﻪ ﺷﻮې ده ‪0‬‬

‫ﭘﺎﻳـــــــــﻠـــــﻪ‬

‫ﭘﻪ دې څﻴړﻧﻪ ﻛﯥ ﻣﺎ ټﻮل ‪1000‬ﺗﻨﻪ ﻋﺎم ﻧﺎرﻳﻨﻪ وګړې ﭼﯥ ﻋﻤﺮوﻧﻪ ﺋﻲ ‪ 20‬ـــ ‪ 70‬ﻛـﺎﻟﻮﻧﻮ ﺗـﺮﻣﻨځ وه دڅﻴړﻧـﯥ ﻻﻧـﺪې ﻧﻴـﻮﻟﯥ ﭼـﯥ ددې‬

‫ﺟﻤﻠﯥ څﺨﻪ ‪ 550‬ﺗﻨﻪ ) ‪ ( %55‬ﻳﻲ دﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ ﺳﺮه ﻻس ﭘﻪ ګﺮﻳﻮان دې ‪ 0‬ﻟﻤړې ﺟﺪول‬

‫ﭘﻪ دوﻳﻢ ګﺎم ﻛﯥ ﻣﯥ ﻧﻮﻣﻮړې ﺧﻠـﻚ د ﻋﻤـﺮ ﻟـﻪ ﻧﻈـﺮه څﻴړﻟـﯥ ﻫﻐـﻪ ﺧﻠـﻚ ﭼـﯥ ﻋﻤﺮوﻧـﻪ ﺋـﻲ ‪ 20‬ـــ ‪ 30‬ﻛﻠﻨـﯥ ﭘـﻮرې وه ټـﻮل ‪ 80‬ﺗﻨـﻪ‬

‫)‪ (%14،5‬ﻫﻐﻪ ﭼﯥ ﻋﻤﺮ ﺋﻲ د ‪ 31‬ـــ ‪ 40‬ﻛﻠﻨﯥ ﭘﻮرې وه ټﻮل ‪ 90‬ﺗﻨﻪ )‪ (%16،3‬ﻫﻐﻪ ﭼﯥ د‪ 41‬ـــ ‪ 50‬ﭘﻮرې وه ټﻮل ‪ 90‬ﺗﻨـﻪ ) ‪ (% 16،3‬د‬

‫‪ 51‬ـــ ‪ 60‬ﭘﻮرې ‪100‬ﺗﻨﻪ ) ‪ ( %18،3‬او ﻫﻐﻪ ﭼﯥ ﻋﻤﺮ ﺋﻲ د ‪ 61‬ــ ‪ 70‬ﭘﻮرې وه ‪ 190‬ﺗﻨﻪ )‪ ( %34،5‬وه ‪ 0‬دوﻳﻢ ﺟﺪول‬

‫‪10‬‬
‫د ﻧﺎروﻏۍ دﺷﺪت ﻟﻪ ﻧﻈﺮه زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ څﻴړﻧـﻪ ﻛـﯥ راﻏﻠـﯥ ﭼـﯥ ﭘـﻪ ﻣﻜﻤﻠـﻪ ﺟﻨﺴـﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴـﺎ اﺧﺘـﻪ ﺧﻠـﻚ )‪110 (Complete ED‬‬

‫ﭘﻴښﯥ )‪ (%20‬ﭘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ درﺟﻪ اﺧﺘﻪ ﺧﻠﻚ )‪ 82 (Moderate E.D‬ﭘﻴښﯥ )‪ ( %15‬او ﭘـﻪ ﻛﻤـﻪ درﺟـﻪ ﭘﻴښـﯥ )‪(Minimal E.D‬‬

‫‪ 358‬ﭘﻴښﯥ )‪ ( %65‬وې ‪ 0‬درﻳﻢ ﺟﺪول‬

‫د ﻇﺎﻫﺮې ﺑڼﯥ ﻟﻪ ﻧﻈﺮه زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ څﻴړﻧﻪ ﻛﯥ راﻏﻠﯥ ﭼﯥ د ‪ 484‬ﺗﻨﻮ ) ‪ ( %88‬وزن ﻧﺎرﻣﻞ ‪ ،‬د ‪ 55‬ﺗﻨﻮ ) ‪ ( %10‬وزن دﻧﺎرﻣﻞ ﻧﻪ زﻳﺎت‬

‫)‪ (Over weight‬او ‪ 11‬ﺗﻨﻪ )‪ ( %2‬ﻳﻲ ﭼﺎق ‪ \Obese‬وه ‪ 0‬څﻠﻮرم ﺟﺪول‬

‫د اﺳﺒﺎﺑﻮ ﻟﻪ ﻧﻈﺮه زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ څﻴړﻧﻪ ﻛﯥ د روﺣﯥ ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ )‪ (Psychogenic E.D‬ﭘﻴښـﯥ ‪ 341‬ﺗﻨـﻪ )‪ ( %62‬او دﻋﻀـﻮې‬

‫ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ )‪ (Organic E.D‬ﭘﻴښﯥ ‪ 209‬ﺗﻨﻪ )‪ ( %38‬دې ‪0‬ﭘﻨځﻢ ﺟﺪول‬

‫زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ څﻴړﻧﻪ ﻛﯥ ﻣﻮﭼﯥ ﻋﻀﻮې ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ دﺳﺒﺒﯥ ﻋﺎﻣﻞ ﻟﻪ ﻧﻈﺮه ﭘﻪ څﻮډوﻟﻮﻧﻮ وﻳﺸﻠﯥ ﭘﻪ ﻻﻧﺪې ډول ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻳﻲ ﭘﻪ‬

‫ﻻس راﻏﻠﯥ ‪0‬‬

‫‪55Vasculogenic E.D‬ﺗﻨﻪ )‪ 60 Medicated E.D، (%10‬ﺗﻨﻪ )‪ 38 Diabetic E.D (%10،9‬ﺗﻨﻪ )‪ 34 ،(%6،9‬ﺗﻨـﻪ )‪(%6،18‬‬

‫ﺋﻲ ‪ Post. Surgical ، Habitual‬ﻳﻲ ‪ 16‬ﺗﻨﻪ )‪ (%2،9‬او ‪ Alcholic E.D‬ﻳﻲ ‪6‬ﺗﻨﻪ )‪ (%1‬ﺟﻮړوې ‪0‬ﺷﭙږم ﺟﺪول‬

‫‪11‬‬
‫ﻟﻤړې ﺟﺪول ﭘﻪ ‪ 1000‬ﺗﻨﻪ ﻋﺎم ﻧﺎرﻳﻨﻪ وګړو ﻛﯥ د ﻧﺎرﻳﻨﻪ ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ ﭘﻴښﯥ راښﯥ ‪0‬‬

‫ﻓﻴﺼﺪې‬ ‫ﭘﻴښﯥ‬ ‫د ﺧﻠﻜﻮ ټﻮل ﺷﻤﻴﺮ‬

‫‪%55‬‬ ‫‪550‬‬ ‫ﻏﻴﺮﻧﻮرﻣﺎل‬

‫‪%45‬‬ ‫‪450‬‬ ‫ﻧﻮرﻣﺎل‬

‫‪12‬‬
 ‫‪55%‬‬
‫‪45%‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪55%‬‬

‫‪50‬‬ ‫‪45%‬‬

‫‪40‬‬ ‫غير نورمال‬

‫نورمال‬

‫‪30‬‬

‫‪20‬‬

‫‪10‬‬

‫‪0‬‬
‫فيصدې‬

‫ﻟﻤړې ګﺮاف ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻋﺎم ﻧﺎرﻳﻨﻪ وګړو ﻛﯥ د ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ اﺧﺘﻪ ﺧﻠﻜﻮ ﻓﻴﺼﺪې ﭘﻪ ګﻮﺗﻪ ﻛﻮې ‪0‬‬

‫دوﻳﻢ ﺟﺪول د ﻋﻤﺮ ﻟﻪ ﻧﻈﺮه د ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎو ﭘﻴښﯥ راښﯥ ‪0‬‬

‫ﻓﻴﺼﺪې‬ ‫ﭘﻴښﯥ‬ ‫ﻋﻤﺮ‬

‫‪%14،5‬‬ ‫‪80‬‬ ‫د ‪ 20‬ـــ ‪ 30‬ﻛﻠﻨﯥ‬

‫‪%16،3‬‬ ‫‪90‬‬ ‫د‪ 31‬ـــ‪ 40‬ﻛﻠﻨﯥ‬

‫‪%16،3‬‬ ‫‪90‬‬ ‫د‪ 41‬ـــ ‪ 50‬ﻛﻠﻨﯥ‬

‫‪%18،2‬‬ ‫‪100‬‬ ‫د ‪ 51‬ـــ ‪ 60‬ﻛﻠﻨﯥ‬

‫‪%34،5‬‬ ‫‪190‬‬ ‫د ‪ 61‬ـــ ‪ 70‬ﻛﻠﻨﯥ‬

‫‪13‬‬
‫‪35‬‬
‫‪34%‬‬

‫‪30‬‬

‫‪25‬‬ ‫‪20-31‬‬
‫‪31-40‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪18%‬‬ ‫‪41-50‬‬
‫‪16% 16%‬‬ ‫‪51-60‬‬
‫‪14%‬‬
‫‪61-70‬‬
‫‪15‬‬

‫‪10‬‬

‫‪5‬‬

‫‪0‬‬
‫فيصدې‬

‫دوﻳﻢ ګﺮاف د ﻋﻤﺮ ﻟﻪ ﻧﻈﺮه د ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ ﭘﻴښﯥ او ﻓﻴﺼﺪې راښﯥ ‪0‬‬

‫درﻳﻢ ﺟﺪول د ﺷﺪت ددرﺟﯥ ﻟﻪ ﻧﻈﺮه د ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎو ﭘﻴښﯥ راښﯥ ‪0‬‬

‫ﻓﻴﺼﺪې‬ ‫ﭘﻴښﯥ‬ ‫د ﻧﺎروﻏۍ دوﺧﺎﻣﺖ درﺟﻪ‬

‫‪%65‬‬ ‫‪110‬‬ ‫ﭘﻪ ﻛﻤﻪ درﺟﻪ ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ‬

‫‪%20‬‬ ‫‪82‬‬ ‫ﻣﻜﻤﻠﻪ ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ‬

‫‪%15‬‬ ‫‪358‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ درﺟﻪ ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ‬

‫‪14‬‬
‫‪70‬‬
‫‪65%‬‬

‫‪60‬‬

‫‪50‬‬

‫مکمله جنسې کمزورتيا‬

‫‪40‬‬
‫متوسطه درجه جنسې کمزورتيا‬

‫په کمه درجه جنسې کمزورتيا‬

‫‪30‬‬

‫‪20%‬‬

‫‪20‬‬
‫‪15%‬‬

‫‪10‬‬

‫‪0‬‬

‫فيصدې‬

‫درﻳﻢ ګﺮاف دﻧﺎروﻏۍ دﺷﺪت ددرﺟﯥ ﻟﻪ ﻧﻈﺮه د ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ )‪ (E.D‬ﻓﻴﺼﺪې او ﭘﻴښﯥ ﭘﻪ ګﻮﺗﻪ ﻛﻮې ‪0‬‬

‫څﻠﻮرم ﺟﺪول د ﻇﺎﻫﺮې ﺑڼﯥ اړﻳﻜﯥ دﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ ﺳﺮه راښﯥ ‪0‬‬

‫ﻓﻴﺼﺪې‬ ‫ﭘﻴښﯥ‬ ‫ښﻜﺎره ﺑڼﻪ‬

‫‪%88‬‬ ‫‪484‬‬ ‫ﻧﺎرﻣﻞ وزن‬

‫‪% 10‬‬ ‫‪55‬‬ ‫دﻧﺎرﻣﻞ ﻧﻪ زﻳﺎت وزن‬

‫‪%2‬‬ ‫‪11‬‬ ‫ﭼﺎ ق‬

‫‪15‬‬
‫‪90‬‬
‫‪88%‬‬

‫‪80‬‬

‫‪70‬‬

‫‪60‬‬

‫‪50‬‬
‫نارمل‬
‫دنارمل نه زيات‬
‫‪40‬‬ ‫چاق‬

‫‪30‬‬

‫‪20‬‬
‫‪10%‬‬

‫‪10‬‬
‫‪2%‬‬

‫‪0‬‬
‫فيصدې‬

‫څﻠﻮرم ګﺮاف د ﻇﺎﻫﺮې ﺑڼﯥ ﻓﻴﺼﺪې دﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ ﺳﺮه راښﯥ ‪0‬‬

‫ﭘﻨځﻢ ﺟﺪول د ‪ Psychogenic E.D‬او ‪ Organic E.D‬ﭘﻴښﯥ او ددوې ﻓﻴﺼﺪې راښﯥ ‪0‬‬

‫ﻓﻴﺼﺪې‬ ‫ﭘﻴښﯥ‬ ‫د‪ ED‬ﻧﻮ ع‬

‫‪% 62‬‬ ‫‪341‬‬ ‫روﺣﯥ ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰور ﺗﻴﺎ‬

‫‪% 38‬‬ ‫‪209‬‬ ‫ﻋﻀﻮې ﻛﻤﺰور ﺗﻴﺎ‬

‫‪16‬‬
‫‪70‬‬
‫‪62%‬‬

‫‪60‬‬

‫‪50‬‬
‫‪38%‬‬

‫‪40‬‬ ‫روحې جنسې کمزورتيا‬

‫عضوې جنسې کمزورتيا‬

‫‪30‬‬

‫‪20‬‬

‫‪10‬‬

‫‪0‬‬
‫فيصدې‬

‫ﭘﻨځﻢ ګﺮاف دروﺣﯥ ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ او ﻋﻀﻮې ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎو دﭘﻴښﻮ ﻓﻴﺼﺪې راښﯥ ‪0‬‬

‫ﺷﭙږم ﺟﺪول د ‪ Organic E.D‬د ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ ډوﻟﻮﻧﻮ د ﭘﻴښﻮ ﻓﻴﺼﺪې راښﯥ ‪0‬‬
‫ﻓﻴﺼﺪې‬ ‫ﭘﻴښﯥ‬ ‫د‪ E.D‬ﻧﻮع‬

‫‪% 11‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪Medicated E.D‬‬

‫‪% 10‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪Vasculogenic E.D‬‬

‫‪%7‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪Diabetic E.D‬‬

‫‪%6‬‬ ‫‪34‬‬ ‫‪Habitual E.D‬‬

‫‪%3‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪Post Surgical E.D‬‬

‫‪%1‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪Alcoholic E.D‬‬

‫‪% 38‬‬ ‫‪209‬‬ ‫ټﻮل‬

‫‪17‬‬
‫‪12‬‬
‫‪11%‬‬
‫‪Vasculogenic E.D‬‬
‫‪10%‬‬
‫‪10‬‬
‫‪Medicated E.D‬‬

‫‪Diabetic E.D‬‬
‫‪8‬‬
‫‪7%‬‬
‫‪Habitual E.D‬‬
‫‪6%‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Post Surgical E.D‬‬

‫‪Alcoholic E.D‬‬
‫‪4‬‬
‫‪3%‬‬

‫‪2‬‬
‫‪1%‬‬

‫‪0‬‬
‫فيصدې‬

‫ﺷﭙږم ګﺮاف د ﻋﻀﻮې ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ د ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ ډوﻟﻮﻧﻮ ﻓﻴﺼﺪې راﭘﻪ ګﻮﺗﻪ ﻛﻮې‬

‫ﻣﻨــــــﺎ ﻗـــــــﺸﻪ )‪:(Discussion‬‬

‫زﻣﻮﻧږ څﻴړﻧﻪ ﭼﯥ دﻧﻨګﺮﻫﺎر وﻻﯦﺖ ﻛﯥ ﻣﻮﺗﺮ ﺳﺮه ﻛړې ښﯥ ﭼﯥ دﻋﻤﻮﻣﯥ ﻧﺎرﻳﻨﻪ وګړو ﭼﯥ ﻋﻤﺮوﻧﻪ ﯦﯥ د ‪ 20‬او ‪ 70‬ﻛﻠﻮﻧﻮﺗﺮﻣﻨځ‬

‫وې ‪ % 55‬ﺧﻠﻚ ﭘﻪ ‪ ED‬اﺧﺘﻪ دې ﺧﻮ ﻫﻐﻪ څﻴړﻧﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻛﺎل ‪ 2003‬ﻛﯥ ﭘﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻣﺼﺮ اوﻧﺎﻳﺠﻴﺮﻳـﺎ ﻛـﯥ ﺷـﻮې او ﭘـﻪ ‪inter‬‬

‫‪ national journal of impot research‬ﻛﯥ ﺋﻲ ﻳﺎدوﻧﻪ ﺷﻮې ده ښﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻛﯥ ‪ 80،8‬ﭘﻪ ﻣﺼﺮ ﻛـﯥ ‪ %63،6‬اوﭘـﻪ‬

‫ﻧﺎﻳﺠﻴﺮﻳﺎﻛﯥ ‪ %57،4‬ﭘﻪ دې ﻛړاو اﺧﺘﻪ دې ﭼﯥ ددې ﺟﻤﻠﯥ څﺨﻪ دﻧﺎﻳﺠﻴﺮﻳﺎ اوﻣﺼﺮ ﻓﻴﺼﺪې زﻣﻮﻧږ دڅﯧړﻧﯥ ﺳﺮه ﻧـﮋدې واﻟـﯥ‬

‫ﻟﺮې ﺻﺮف ﭘﻪ دوﻣﺮه ﺗﻔﺎوت ﭼﯥ دﻣﺼﺮ ﭘﻴښﯥ زﻣﻮﻧږ دڅﻴړﻧﯥ څﺨﻪ ﻟږې زﻳﺎﺗﯥ دې ﭼﯥ ﺷـﺎﯦﺪ ﻋﻠـﺖ ﯦـﯥ ﭘـﻪ ﻣﺼـﺮ ﻛـﯥ دﺧﻠﻜـﻮ‬

‫ښــﻪ ژوﻧــﺪ اوددې ﻛﺒﻠــﻪ زﻳــﺎت وزن ‪ ،‬ﻗﻠﺒــﯥ وﻏــﺎﯦﯥ ﻧــﺎروﻏﯥ ‪ ،‬ډﻳﺎﺑــﺖ او دوﻳﻨــﯥ ﻓﺸــﺎر اوﻏــﺬاﯦﯥ رژﯦــﻢ وې اوﭘــﻪ ﻣﻘﺎﺑــﻞ ﻛــﯥ‬

‫دﻓﺰﻳﻜﯥ ﺗﻤﺮﻳﻨﺎﺗﻮ اوددراﻧﺪﻛﺎروﻧﻮ ﻧﺸﺘﻪ واﻟﯥ وې ﺣﺎل داﭼﯥ داﻓﻜﺘﻮروﻧﻪ زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﻫﻴﻮادﻛﯥ ﻧﺴـﺒﺖ ﻣﺼـﺮ ﺗـﻪ ﻛـﻢ دې او‬

‫داﭼﯥ ﭘﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻛﯥ وﻟﯥ د‪ ED‬واﻗﻌﺎت ﻧﺴﺒﺖ زﻣﻮﻧږ څﻴړﻧﯥ ﺗﻪ زﻳﺎت دې ﻛﻴﺪاﺷﯥ ﻋﻠـﺖ ﯦـﯥ داوې ﭼـﯥ ﭘـﻪ ﭘﺎﻛﺴـﺘﺎن ﻛـﯥ‬

‫دﻳﻮې ﺧﻮا دوﻳﻨﯥ د ﻓﺸﺎرﻟﻮړواﻟﯥ ‪ ،‬ډﻳﺎﺑﺖ ‪ ،‬ﻗﻠﺒﯥ وﻏﺎﯦﯥ ﻧـﺎروﻏﯥ اودزﻳـﺎﺗﻮ ﻣﺨﺮﺷـﻮ ﻏـﺬاګﺎﻧﻮ دﺧـﻮراك ﻟـﻪ ﻛﺒﻠـﻪ دﭘﺘﭙـﻚ‬

‫اﻟﺴــﺮ ﭘﻴښــﯥ زﻳــﺎﺗﻲ وې اودﺑــﻞ ﭘﻠــﻮه ﻛــﻪ زﻣــﻮﻧږ ﭘــﻪ ﺧﻠﻜــﻮﻛﯥ روﺣــﯥ ﺗﺸﻮﺷــﺎت زﻳـﺎت دې ﻧﻮﭘــﻪ ﭘﺎﻛﺴــﺘﺎن ﻛــﯥ ﻫــﻢ ﻛــﻢ ﻧــﺪې‬

‫‪18‬‬
‫اوﺑﺮﻋﻼوه ددې ﭘﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺑﺎ ﻳﺴﻜﻴﺖ ﺑﺎل ‪ ،‬ﺳﺎﻳﻜﻞ ﺳﻮارې ‪ ،‬ﻧﺴـﻮار‪ ،‬ﺳـګﺮﻳﺖ ‪ ،‬اﻟﻜﻮﻟـﻮ اودﭘـﺎن اﺳـﺘﻌﻤﺎل ﻧﺴـﺒﺖ‬

‫زﻣﻮﻧږ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ زﻳﺎت دې ‪0‬‬

‫دﻧﺎﻳﺠﻴﺮﻳﺎ څﻴړﻧﻪ زﻣﻮﻧږ دڅﻴړﻧﯥ ﺳﺮه ﻛﻮم ﺧﺎص ﻓﺮق ﻧﻠﺮې ﭼﯥ ﻛﻴﺪاې ﺷﯥ ﻋﻠﺖ ﯦﯥ دﻣﺤﻴﻄﯥ ﻓﻜﺘﻮروﻧﻮ ‪ ،‬ﻣـﺬﻫﺒﯥ رﻳﺸـﺘﯥ‬

‫اوﻏﺬاﯦﯥ رﻳﮋﻳﻤﻮﻧﻮ ﻧﮋدﻳﻮاﻟﯥ وې ‪0‬‬

‫دﺑﻞ ﻃﺮﻓﻪ ﻫﻐﻪ څﻴړﻧﯥ )‪ (MMAS‬او ‪N.H.L.S‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﻏﺮﺑﯥ ﻫﻴﻮادوﻧﻮﻛﯥ ﺷﻮې د ‪ ED‬ﭘﻴښﯥ ﻧﺴﺒﺖ زﻣﻮﻧږ څﻴړﻧـﯥ ﺗـﻪ ﻛﻤـﯥ‬

‫ښﻜﺎره ﻛﻮې داﭼﯥ وﻟﯥ ﻛﻴﺪاﺷﯥ ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ‪ ED‬زﻳﺎﺗﺮه اﺳﺒﺎب روﺣـﯥ ﻓﻜﺘﻮروﻧـﻪ ﺟـﻮړه وې اوداځﻜـﻪ ﭼـﯥ د‬

‫ﺧﻠﻜﻮد ژوﻧﺪ ﺳﻄﺤﻪ ﻟﻪ ﻫﺮاړ ﺧﻪ ﺧﺮاﺑﻪ ده‪ ،‬ﺑﯥ ﺳﻮادې ﻣﻮﺟﻮده ده ‪ ،‬ودوﻧﻪ دﻣﻮراو ﭘﻼر ﭘﻪ ﺧﻮښﻪ ﻛﻴږې او ﻧﺴﺒﺖ ﻏﺮﺑـﯥ ﻧـړې‬

‫ﺗﻪ ښﻪ درﻣﻞ او اﺣﺘﻤﺎﻣﺎت وﺟﻮد ﻧﻠﺮې ‪0‬‬

‫اوم ﺟﺪول ‪ :‬د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ‪ ،‬ﻣﺼﺮ ‪ ،‬ﻧﺎﻳﺠﺮﻳﺎ او زﻣﺎ دڅﻴړﻧﯥ ﭘﺮﺗﻠﻴﺰ ه ﭘﻴښﯥ ‪ ،‬ﻓﻴﺼﺪې او اﺳﺒﺎب راښﯥ ‪0‬‬

‫ﻓﻴﺼﺪې‬ ‫اﺳﺒـــــــــــﺎب‬ ‫ﺷﻤﻴﺮ‬ ‫څﻴړﻧﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎره‬

‫زﻣـــﻮﻧږ ﭘـــﻪ څﻴړﻧـــﻪ ﻛـــﯥ ددې ﻛـــړاو زﻳـــﺎﺗﺮه ﻻﻣﻠﻮﻧـــﻪ روﺣـــﯥ ‪%55‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫زﻣﺎ څﻴړﻧﻪ‬ ‫‪2‬‬
‫ﻓﻜﺘﻮروﻧــﻪ او ﭘــﻪ ﻛﻤــﻪ اﻧــﺪازه ﻻﻣﻠﻮﻧــﻪ ﺋــﻲ ﻋﻀــﻮې اوﻧــﻮر‬
‫ﻓﺰﻳﻜـــﯥ ﻓﻜﺘﻮروﻧـــﻪ ﻟﻜـــﻪ ﻗﻠﺒـــﯥ وﻏـــﺎﯦﯥ ﻧـــﺎروﻏﯥ ‪ ،‬ډﻳﺎﺑـــﺖ‬
‫‪،‬دوﻳﻨــــــﯥ ﻓﺸــــــﺎر‪ ،‬ﻧﺴــــــﻮار ﻫﻴــــــﺮوﻳﻦ ‪ ،‬اودﺑــــــﯥ ځﺎﻳــــــﻪ‬
‫دواګﺎﻧﻮاﺳـــــﺘﻌﻤﺎل دې ﭼـــــﯥ ددې ﺟﻤﻠـــــﯥ ﻧـــــﻪ د ﭘﭙﺘﻴـــــﻚ‬
‫ﻗﺮﺣﺎﺗﻮﺿﺪ دواګﺎﻧﯥ ډﻳﺮ رول ﻟﺮې ‪0‬‬

‫ﭘـــﻪ ﭘﺎﻛﺴـــﺘﺎن ﻛـــﯥ ﺑـــﺮﻋﻼوه دروﺣـــﯥ ﻓﻜﺘﻮرﻧـــﻮ ﻋﻀـــﻮې ‪%80،8‬‬ ‫‪585‬‬ ‫دﭘﺎﻛﺴﺘﺎن څﻴړﻧﻪ‬ ‫‪2‬‬
‫ﻓﻜﺘﻮروﻧـــﻮ ﻟﻜـــﻪ دوﻳﻨـــﯥ ﻓﺸـــﺎر زﻳـــﺎﺗﻮاﻟﯥ ‪ ،‬دﻳﺎﺑـــﺖ ﻗﻠﺒـــﯥ‬
‫وﻏــﺎﯦﯥ ﻧــﺎروﻏﯥ‪ ،‬ﺟﺮاﺣــﯥ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮﻧــﻪ ‪ ،‬ﻣﺨ ـﺪره ﻣــﻮاد ﻟﻜــﻪ‬
‫ﭘـــﺎن ‪ ،‬ﺳـــګﺮﻳﺖ ‪ ،‬ﻧﺴـــﻮار اﻟﻜـــﻮل ‪ ،‬زﻳـــﺎت وزن ‪،‬دډﻳﺎﺑـــﺖ‪،‬‬
‫ﭘﭙﺘﻴﻚ اﻟﺴﺮاود وﻳﻨـﯥ ﻓﺸـﺎر ﺿـﺪ دواګـﺎﻧﯥ ﻏـﻮره ﻻﻣﻠﻮﻧـﻪ‬
‫ﺟﻮړه وې ‪0‬‬

‫ﻧﺴــﺒﺖ روﺣــﯥ ﻓﻜﺘﻮروﻧﻮﺗــﻪ ﭘﻜــﯥ ﻋﻀــﻮې ﻓﻜﺘﻮروﻧــﻪ ﻟﻜــﻪ ‪%63،6‬‬ ‫‪600‬‬ ‫دﻣﺼﺮ څﻴړﻧﻪ‬ ‫‪3‬‬
‫ﻗﻠﺒــــﯥ وﻏــــﺎﯦﯥ ﻧــــﺎروﻏﯧﯥ دﻳﺎﺑــــﺖ‪ ،‬زﻳــــﺎت وزن ‪ ،‬ﺟﺮاﺣــــﯥ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮﻧــﻪ دوﻳﻨــﯥ ﻟــﻮړ ﻓﺸــﺎر ‪ ،‬اوددﻳﺎﺑــﺖ ﺿــﺪدواګﺎﻧﯥ‬
‫ﻏﻮره ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ ﺟﻮړه وې‬

‫‪19‬‬
 ‫څﺮﻧګﻪ ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ د څﻴړﻧﯥ ﺳﺮ ه ډﻳﺮ ﻓﺮق ﻧﻪ ﻟﺮې ﻧﻮځﻜﻪ ﻫﻐﻪ ‪%57،4‬‬ ‫‪984‬‬ ‫دﻧﺎﻳﺠﻴﺮﻳﺎڅﻴړﻧﻪ‬ ‫‪4‬‬
‫ﻓﻜﺘﻮروﻧﻪ ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ دﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ ﺳﺒﺐ‬
‫ﻛﻴږې ﭘﻪ ﻏﻴﺮ دﻧﺴﻮارو اوﻫﻴﺮوﻳﻨﻮ ﻫﻠﺘﻪ ﻫﻢ رول ﻟﺮې‬

‫‪80‬‬
‫‪80%‬‬
‫‪70‬‬
‫‪63%‬‬
‫‪60‬‬ ‫د پاکستان څيړنه‬
‫‪57%‬‬
‫‪55%‬‬ ‫د مصر څيړنه‬
‫‪50‬‬
‫د نايجريا څيړنه‬
‫‪40‬‬ ‫د جنمت مير‬
‫څيړنه‬
‫‪30‬‬

‫‪20‬‬

‫‪10‬‬

‫‪0‬‬
‫فيصدې‬

‫اوم ګﺮاف ‪ :‬د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ‪ ،‬ﻣﺼﺮ ‪ ،‬ﻧﺎﻳﺠﺮﻳﺎ او زﻣﺎ دڅﻴړﻧﯥ ﭘﺮﺗﻠﻴﺰ ه ﻓﻴﺼﺪې راښﯥ ‪0‬‬

‫زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ څﻴړﻧﻪ ﻛﯥ دﺳـﺎﻳﻜﻮﺟﻨﻴﻚ ﺟﻨﺴـﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴـﺎ ﭘﻴښـﯥ ﻧﺴـﺒﺖ ﻋﻀـﻮې ﺟﻨﺴـﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎﺗـﻪ ﺗـﻪ زﻳـﺎﺗﯥ دې ﺧـﻮ ﺗـﺎزه‬

‫څﻴړﻧﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻏﺮﺑﯥ ﻧړې ﻛﯥ ﺗﺮﺳـﺮه ﺷـﻮې ښـﯥ ﭼـﯥ د ‪ED‬زﻳـﺎﺗﺮه اﺳـﺒﺎب ﻋﻀـﻮې ﻓﻜﺘﻮروﻧـﻪ ﻟﻜـﻪ ﻗﻠﺒـﯥ وﻏـﺎﯦﯥ ﻧـﺎروﻏﯥ ‪،‬‬

‫ﺟﺮاﺣﯥ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮﻧﻪ ډﻳﺎﺑﺖ اوداﺳـﯥ ﻧـﻮر ﺟـﻮړه وې ‪ ( 7 - 4)0‬داﭼـﯥ وﻟـﯥ زﻣـﻮﻧږ ﭘـﻪ ﻫﻴـﻮاد ﻛـﯥ د ﺳـﺎﻳﻜﻮﺟﻨﻴﻚ ‪ ED‬ﭘﻴښـﯥ‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻋﻀﻮې ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ ﺗـﻪ زﻳـﺎﺗﻲ دي ښـﻜﺎره ﺧﺒـﺮه ده ﭼـﻪ دﻟﺘـﻪ د ﺧﻠﻜـﻮ ژوﻧـﺪ ﺧـﺮاب دي ‪ ،‬اﻗﺘﺼـﺎدى ﻣﺸـﻜﻼت ‪،‬‬

‫ﺟﻨﮕﻮﻧﻪ ‪ ،‬ﭘﻪ زوره د واده ﺗﺤﻤﻴﻠﻴﺪل او دﺻﺤﻰ درﻣﻠﻮ ﻧﺸﺘﻮاﻟﻰ ﻣﻮﺟﻮددي او د د ﻋﻀﻮې ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ ﭘﻴښﻲ ﭼـﻪ ﭘـﻪ‬

‫ﻧﻮرو ﻫﻴﻮادوﻛﻰ زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﻮاد څﺨﻪ زﻳﺎﺗﻰ دي ﺷﺎﻳﺪ ﻋﻠﺖ ﺋﻰ د ﺧﻠﻜﻮ د ژوﻧﺪ د ﺳﻄﺤﻰ ډﻳـﺮ ﻟـﻮړواﻟﻰ وي ﭼـﻪ ددې ﻛﺒﻠـﻪ ﭘـﻪ‬

‫ﻛﻰ ‪ ،‬ﻫﺎﻳﭙﺮ ﺗﻨﺸﻦ ‪ ،‬ډﻳﺎﺑﺖ ‪ ،‬ﻗﻠﺒﻰ وﻋﺎﺋﻰ ﻧﺎروﻏﻰ اود ﻛﺎﻧﺴﺮې ﭘﻴښﻮ د زﻳﺎت ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ د ﻛﺒﻠﻪ ﭘﻪ ﻛـﻰ ﺟﺮاﺣـﻰ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮﻧـﻪ‬

‫زﻳﺎت اوداﻟﻜﻮﻟﻮ د زﻳﺎت اﺳﺘﻌﻤﺎل د ﻛﺒﻠﻪ وﻋﺎﺋﻰ اﻓﺎت ﭘﻪ ﻛﻰ ﻣﻮﺟﻮد دى‪0‬‬

‫زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ څﻴړﻧﻪ ﻛﻲ د ﻋـﺎدت اواﻋﺘﻴـﺎ د ﻛﺒﻠـﻪ د ‪ ED‬ﭘﻴښـﻲ ﻧﺴـﺒﺖ ﻧـﻮرو ﻫﻴـﻮادو ﺗـﻪ زﻳـﺎﺗﻰ دى اوداځﻜـﻪ ﭼـﻪ دﻟﺘـﻪ ﺧﻠـﻚ د‬

‫زﻳﺎت ﻏﻢ او دﺧﻔﮕﺎن د ﺧﺎﻃﺮه ﻧﺴﻮار ‪ ،‬ﺳﮕﺮت ‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎوى ‪ ،‬ﻫﻴﺮوﺋﻴﻦ ‪ ،‬او داﺳﻰ ﻧﻮر ډﻳﺮ اﺳﺘﻌﻤﺎﻟﻮى ‪0‬‬

‫‪20‬‬
‫زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ څﻴړﻧﻪ ﻛﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﻏﺮﺑﻰ ﻫﻴﻮادوﺗﻪ د ‪ Alcoholic ED‬واﻗﻌﺎت ﻛﻢ دي اوداځﻜﻪ ﭼﻪ دﻟﺘﻪ د اﻟﻜﻮﻟﻮاﺳﺘﻌﻤﺎل ﻧﺴـﺒﺖ‬

‫ﻏﺮﺑﻰ ﻫﻴﻮادوﺗﻪ ﻛﻢ دي ‪0‬‬

‫د ﻋﻤﺮ د ﻧﻈﺮه ﻫﻐﻪ څﻴړﻧﻰ ﭼﻪ ﭘﻪ ﻧﻮرو ﻫﻴﻮادو ﻛﻰ ﺷﻮي ښـۍ ﭼـﻪ دﻋﻤـﺮ د زﻳـﺎﺗﻮاﻟﻰ ﺳـﺮه د ‪ ED‬ﭘﻴښـﻲ زﻳـﺎﺗﻴږي اودازﻣـﻮﻧږ د‬

‫څﻴړﻧﻰ ﺳﺮه ﺑﻠﻜﻞ ﺳﻤﻮن ﺧﻮري ‪ 3) 0‬ــ‪( 4‬‬

‫دﻧﺎروﻏۍ دﺷﺪت د ﻧﻈﺮه ﻫﻐﻪ څﻴړﻧﻪ ﭼﻪ ﻣﻮﻧږ ﺗﺮﺳﺮه ﻛړى د ﻫﻐﻪ څﻴړﻧﻰ ﺳﺮه ﭼﻪ ﭘﻪ ‪ MAAS‬ﻛﻰ ﺷـﻮي دوﻣـﺮه ډﻳـﺮ ﻓـﺮق ﻧﻠـﺮى‬

‫ﺧـﻮ ﺻـﺮف دوﻣـﺮه ﭼـﻪ د ‪ Minimal ED‬ﭘﻴښـﻰ زﻣـﻮﻧږ ﭘـﻪ څﻴړﻧـﻪ ﻛـﻰ ﻧﺴـﺒﺘﺎ زﻳـﺎﺗﻰ دي ﭼـﻪ ﺷـﺎﻳﺪ ﻋﻠـﺖ ﺋـﻲ داوى ﭼـﻪ دﻟﺘـﻪ د‬

‫ﻧﺎروﻏۍ زﻳﺎﺗﺮه اﺳﺒﺎب روﺣﻰ ﻓﻜﺘﻮروﻧﻪ ﺟـﻮړوي او روﺣـﯥ ﻓﻜﺘﻮروﻧـﻪ ﻧﺴـﺒﺖ ﻋﻀـﻮې ﻓﻜﺘﻮروﻧـﻮ ﺗـﻪ د‪ E.D‬ﻟﭙـﺎره ﺿـﻌﻴﻒ‬

‫ﻓﻜﺘﻮروﻧﻪ ﺟﻮړوې‬

‫زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ څﻴړﻧﻪ ﻛﯥ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﻮرو څﻴړﻧﻮ )‪ (Impotence cause and solution‬ﺗﻪ ﭼـﯥ ﭘـﻪ ﻧﻴـﻮ ﻳـﺎرك ﻛـﯥ ﺷـﻮې او ﭘـﻪ دې ﭘﺘـﻪ‬

‫)‪ (http:// WWW.the health pages) com/larticles/ar Impot/.h/m/tanl‬ﻛﯥ ﻧﺸـﺮ ﺷـﻮې دې د ‪Vasculogenic E.D‬‬

‫ﭘﻴښﯥ ﻛﻤﯥ ښﻜﺎره ﻛﻮې ﭼﯥ ﻛﻴﺪاې ﺷﯥ ﻋﻠﺖ ﺋﻲ د ﻗﻠﺒﯥ وﻋﺎﺋﻲ ﻧﺎروﻏﻴﻮ ﭘﻴښﯥ ‪ Atherosclerosis‬او داﺳﯥ ﻧﻮرې وې ﭼﯥ‬

‫ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﯥ ﻧﺴﺒﺖ زﻣﻮﻧږ ﻫﻴﻮاد ﺗﻪ زﻳـﺎﺗﻲ دې او داځﻜـﻪ ﭼـﯥ دﻏـﻪ ﻧـﺎروﻏﯥ د ژوﻧـﺪ دﺳـﻄﺤﯥ دﻟـﻮړ واﻟـﯥ ﺳـﺮه ﻣﺴـﺘﻘﻴﻤﯥ‬

‫اړﻳﻜﯥ ﻟﺮې او دژوﻧﺪ ﺳﻄﺤﻪ ﻫﻠﺘﻪ زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﻧﺴﺒﺖ ډﻳﺮه ﻟﻮړه ده ‪0‬‬

‫زﻣﻮﻧږ څﻴړﻧﻪ دﭘﻮرﺗﻨﯥ څﻴړﻧﯥ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ د ‪ ٍMedicated E.D‬ﭘﻴښﯥ ﭘﻪ ﻛﻤﻪ اﻧﺪازه زﻳﺎﺗﯥ ښﻜﺎره ﻛﻮې ﭼـﯥ ﺷـﺎﻳﺪ ﻋﻠـﺖ ﺋـﻲ‬

‫زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د روﺣﯥ ﺗﺸﻮﺷﺎﺗﻮ ﻟـﻪ ﻛﺒﻠـﻪ د ‪ Antidepressant‬او ﻧـﻮرو دواګـﺎﻧﻮ ﻟﻜـﻪ د ﭘﭙﺘﻴـﻚ اﻟﺴـﺮ دواګـﺎﻧﻮ زﻳـﺎت‬

‫اﺳﺘﻌﻤﺎل وې ‪0‬‬

‫ﺧﻮ ﭘﻪ ﻧﻮرو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ ﺳﺮه ددې ﭼﯥ ددواګﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎره ﻣﻨﻈﻢ ﭘﻼﻧﻮﻧﻪ ﻣﻮﺟﻮد دې ﺧﻮ ﻫﻐﻪ ﻧﺎروﻏۍ ﭼﯥ دواګﺎﻧﯥ ﺋﻲ ‪ E.D‬ﺗﻪ‬

‫زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮاﺑﺮه وې ﻟﻜﻪ دوﻳﻨﯥ ﻟﻮړ ﻓﺸﺎر ‪ ،‬ﻣﻌﺪي ﻣﻌﺎﺋﻲ ﻧﺎروﻏۍ ‪ ،‬ډﻳﺎﺑﺖ او داﺳﯥ ﭘﻪ ﻛﯥ زﻳﺎﺗﯥ وې ‪0‬‬

‫زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ څﻴړﻧﻪ ﻛﯥ د ‪ Diabetic E.D‬ﭘﻴښﯥ ﻧﺴﺒﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ ﻛﻢ ښﻮدل ﺷﻮې او داځﻜﻪ ﭼﯥ زﻣـﻮﻧږ ﭘـﻪ ﻫﻴـﻮاد ﻛـﯥ د ډﻳﺎﺑـﺖ‬

‫ﭘﻴښﯥ ﻧﺴﺒﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎ او ﻧﻮرې ﻋﺮﺑﯥ ﻧړې ﺗﻪ ﻛﻤﯥ وې ‪0‬‬

‫ﻳﻮﺷﯥ ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ دﻧﻈﺮه وﻧﻪ ﻏﻮرځﻮل ﺷﯥ ﻫﻐﻪ داﭼﯥ ﭘﻪ ﻧﻮره ﻧړې ﻛﯥ ﭘﻪ ډﻳﺎﺑﺖ اﺧﺘﻪ ﺧﻠـﻚ د ‪ 50‬ــــ ‪ % 52‬ﭘـﻪ ‪ E.D‬اﺧﺘـﻪ دې ﺧـﻮ‬

‫زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ څﻴړﻧﻪ ﻛـﯥ ﭘـﻪ ډﻳﺎﺑـﺖ اﺧﺘـﻪ ﺧﻠـﻚ ټـﻮل ) ‪( %100‬ﭘـﻪ ‪ E.D‬اﺧﺘـﻪ دې ﭼـﯥ ﻛﻴـﺪاې ﺷـﯥ ﻋﻠـﺖ ﺋـﻲ د ﻳـﻮې ﺧـﻮا د ﻋﺼـﺮې‬

‫دواګﺎﻧﻮ ﻧﺸﺘﻮاﻟﯥ او دﺑﻠﯥ ﺧﻮا دډﻳﺮو روﺣﯥ ﺗﺸﻮﺷﺎﺗﻮ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ وې ‪0‬‬

‫‪21‬‬
 ‫ﻟـــﻨــــډ ﻳــــﺰ ‪:‬‬

‫‪ : 1‬ﭘﻪ دې څﻴړﻧﻪ ﻛﯥ ﻣﻮﻧږ ټﻮل ‪ 1000‬ﺗﻨﻪ ﻧﺎرﻳﻨﻪ وګړې ﭼﯥ ﻋﻤﺮوﻧﻪ ﺋـﻲ د ‪ 20‬او ‪ 70‬ﻛﻠﻮﻧـﻮ ﺗـﺮﻣﻨځ دې د څﻴړﻧـﯥ ﻻﻧـﺪې ﻧﻴـﻮﻟﯥ ﭼـﯥ‬

‫ددې ﺟﻤﻠﯥ ﻧﻪ ﺋﻲ ‪ 550‬ﺗﻨﻪ ﭘﻪ دې ﻛړاو اﺧﺘﻪ دې ‪0‬‬

‫‪ 2‬ـــــ ﭘﻪ ﻛړاو اﺧﺘﻪ ‪ 550‬ﺗﻨﻪ ﭼﯥ ﻫﺮ ﻗﺴﻤﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺗﺮې راټﻮل او ﻓﺰﻳﻜﯥ ﻣﻌﺎﻳﻨﺎت ﭘـﺮې اﺟـﺮا ﺷـﻮې ﻣـﻮﻧږ اول دﻋﻤـﺮ ﻟـﻪ ﻧﻈـﺮه‬

‫ﻛﺘﻠﯥ ﭼﯥ د ‪ 20‬ـــ ‪ 30‬ﻛﻠﻨﯥ ﭘﻮرې‪ 80‬ﺗﻨﻪ ) ‪، ( %14،5‬د ‪ 31‬ــــ ‪ 40‬ﻛﻠﻨﯥ ﭘﻮرې ‪ 90‬ﺗﻨﻪ ) ‪ ، ( %6،3‬د ‪ 41‬ـــ ‪ 50‬ﻛﻠﻨﯥ ﭘﻮرې ‪ 90‬ﺗﻨـﻪ )‬

‫‪ ، ( % 16،3‬د ‪ 51‬ـــ ‪ 60‬ﻛﻠﻨﯥ ﭘﻮرې ‪100‬ﺗﻨﻪ ) ‪ ( %18،2‬او د ‪ 61‬ـــ ‪ 70‬ﻛﻠﻨﯥ ﭘﻮرې ‪ 190‬ﺗﻨﻪ )‪ (%34،5‬وه‬

‫‪ 3‬ـــ ﭘﻪ دې ﻛړاو اﺧﺘﻪ ﺧﻠﻚ د ﻧﺎروﻏۍ ﻣﻮ د ﻧﺎروﻏۍ دوﺧﺎﻣﺖ ﻟﻪ ﻧﻈﺮه ﻛﺘﻠﯥ ﭼـﯥ ﭘـﻪ دې ﻛـﯥ ‪ 110‬ﺗﻨـﻪ ) ‪ ( %20‬ﻣﻜﻤﻠـﻪ ﺟﻨﺴـﯥ‬

‫ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ ‪ 82 ،‬ﺗﻨﻪ ) ‪ ( %15‬ﺋﻲ ﭘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ اﻧﺪازه ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ او ‪ 358‬ﺗﻨﻪ ) ‪ ( %65‬ﺋﻲ ﭘﻪ ﻛﻤـﻪ درﺟـﻪ ﺟﻨﺴـﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴـﺎ‬

‫ﻟﺮې ‪0‬‬

‫‪ 4‬ـــــ ﻧﻮﻣﻮړې ‪ 550‬ﺗﻨﻪ ﻣﻮ د ﻇﺎﻫﺮې ﺑڼﯥ ﻟﻪ ﻧﻈﺮه ﻛﺘﻠﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ دوې ﻛﯥ ‪ 484‬ﺗﻨﻮ ) ‪ ( %88‬وزن ﻧﻮرﻣـﺎل ‪ ،‬د ‪ 55‬ﺗﻨـﻮ ) ‪ ( %10‬وزن‬

‫د ﻧﻮرﻣﺎل څﺨﻪ زﻳﺎت او د‪ 11‬ﺗﻨﻮ ) ‪ ( %2‬وزن ډﻳﺮ زﻳﺎت )‪ (Obese‬وه ‪0‬‬

‫‪ 5‬ـــ ﭘﻪ دې څﻴړﻧﻪ ﻛﯥ ﻣﻮﻧږ ﻧﻮﻣﻮړې ‪ 550‬ﺗﻨﻪ ﭘﻪ ﺳﺎﻳﻜﻮﺟﻨﻴﻚ او اورګﺎﻧﻴﻚ ډوﻟﻮﻧﻮ وﻳﺸﻠﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ دوې ﻛـﯥ ‪ 341‬ﺗﻨـﻪ ) ‪%62‬‬

‫( ﺳﺎﻳﻜﻮﺟﻨﻴﻚ او ‪ 209‬ﺗﻨﻪ ) ‪ ( %38‬ﺋﻲ د اورګﺎﻧﻴﻚ ﭘﻴښﯥ وې‬

‫‪ 6‬ـــ ﭘﻪ دې څﻴړﻧﻪ ﻛـﯥ ﻣـﻮﻧږ داورګﺎﻧﻴـﻚ ‪E.D‬ﻣﺨﺘﻠـﻒ ډوﻟﻮﻧـﻪ ﻟﻴـﺪﻟﯥ او ﻣﻌﻠﻮﻣـﻪ ﻛـړې ﻣـﻮده ﭼـﯥ ‪ 55‬ﺗﻨـﻪ ) ‪ ( %10‬ﭘﻴښـﯥ ﺋـﻲ‬

‫وازﻛﻮﻟﻮﺟﻨﻴﻚ ‪ 60،‬ﭘﻴښﯥ ﺋﯥ ) ‪ ( %11‬ﺋﻲ ‪ 38 ، Medicated‬ﭘﻴښﯥ ﺋﻲ ) ‪ ( %7‬ﺋﻲ ډﻳﺎﺑﺘﻴﻚ‪ 34 ،‬ﭘﻴښﯥ ) ‪ (%6‬ﻳﻲ ‪Habitual‬‬

‫‪ 16 ،‬ﺗﻨﻪ )‪ ( %3‬ﻳﻲ ﭘﻮﺳﺖ ﺳﺮﺟﻴﻜﻞ او ‪ 6‬ﺗﻨﻪ ﻳﻲ )‪ ( %1‬ﻳﻲ اﻟﻜﻮﻟﻴﻚ ﻣﻨﺸﺎ ﻟﺮې ‪0‬‬

‫وړا ﻧــــﺪ ﻳــــﺰوﻧــــﻪ ‪:‬‬

‫ټﻮﻟﻮ ﻧﺎﻳﻨﻪ وګړو ﺧﺼﻮﺻﺎ ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎﻧﻮﺗﻪ ﭼﯥ ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ وﻟـﺮې او ﻫﻐـﻪ داﻛﺘﺮاﻧﻮﺗـﻪ ﭼـﯥ ددﻏﺴـﯥ ﺧﻠﻜـﻮ ﺳـﺮه ﺳـﺮوﻛﺎر‬
‫ﻟﺮې زﻣﺎ وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻪ ﭘﻪ ﻻﻧﺪې ډول دې ‪:‬‬
‫‪ 1‬ـــ ټﻮﻟﻮ ﻧﺎرﻳﻨﻪ وګړوﺗﻪ ﭘﻪ ﻛﺎر دې ﭼﯥ ﭘﻪ ﻣﻨﻈﻢ ډول ﺳﭙﻮرت وﻛړې ‪0‬‬

‫‪ 2‬ـــ د ﺑﺎې ﺳﻴﻜﻞ او ﺑﺎې ﺳﻜﻴټ ﺑﺎل ﭘﻪ ﻟﻮﺑﻪ ﻛﯥ اﺣﺘﻴﺎط وﺷﯥ ﻛﻪ ﭼﻴﺮې ﺟﻨﺴﯥ ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ ﻣﻮﺟﻮده وې ﺑﺎﻳﺪ ددې ﻟﻮﺑﻮ ﻧﻪ ډډه‬

‫وﺷﯥ ‪0‬‬

‫‪ 3‬ـــ ﭘﻪ ﻏﺬا ﻛﯥ ﺑﺎﻳﺪ دﺷﺤﻤﯥ ﻣﻮادو او ﻛﻮﻟﺴﺘﺮول د ﺧﻮراك څﺨﻪ ډډه وﺷﯥ ‪0‬‬

‫‪ 4‬ـــ د ﺳګﺮﺗﻮ ‪ ،‬ﻧﺴﻮارو ‪ ،‬اﻟﻜﻮﻟﻮ او ﻧﻮرو ﻣﺨﺪره ﻣﻮادو د اﺳﺘﻌﻤﺎل څﺨﻪ ﻣﺨﻨﻴﻮې وﺷﯥ‬

‫‪ 5‬ــــ د ډﻳﺎﺑﺖ ‪ ،‬ﻫﺎﻳﭙﺮ ﺗﻨﺸﻦ او ﻧﻮرو ﻧﺎروﻏﻴﻮ ﭘﻪ ﺻـﻮرت ﻛـﯥ د ﻧـﺎروﻏﻴﻮ ﻛﻨﺘـﺮول ډﻳـﺮ ﺿـﺮورې دې ‪ 0‬او ﺑﺎﻳـﺪ وﺧـﺖ ﭘـﻪ وﺧـﺖ‬

‫داﻛﺘﺮ ﺗﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ وﺷﯥ ‪0‬‬

‫‪22‬‬
، ‫ ـــ د ﺳﺎﻳﻜﻮﻟﻮﺟﻴﻚ ﻓﻜﺘﻮروﻧﻮ ﭘﻪ ﺻﻮرت ﻛﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺎروغ ﺗﻠﻘﻴﻦ او ﻣﻨﺎﺳﺒﯥ ﺳﭙﺎرښﺘﻨﯥ ﺗﺮ ﺳـﺮه ﺷـﯥ ﻟﻜـﻪ ﺧﺒﺮوﻧـﻪ واورې‬6

0 ‫ ﻧﻮرې ﻣﺬاﻛﺮې ور ﺳﺮه وﺷﯥ او دﺿﺮورت ﭘﻪ ﺻﻮرت دوا ورﺗﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﯥ‬، ‫ﻣﻮزﻳﻚ ﺗﻪ ﻛﻴښﻨﯥ‬

0 ‫ ﻟﭙﺎره زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮاﺑﺮه وې‬E.D ‫ ـــ د ډﻳﺮ ﺧﻮراك څﺨﻪ ﺑﺎﻳﺪ ډډه وﺷﯥ ځﻜﻪ ﭼﯥ دوزن زﻳﺎﺗﻮاﻟﯥ د‬7

0 ‫ ــــ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺧﻮښﻪ واده وﻛړل ﺷﯥ‬8

0 ‫| ﺗﺮﻣﻨځ ﻟږه وﻗﻔﻪ ﻣﻮﺟﻮده وې ﺑﺎﻳﺪ دوا ﺗﻪ ﺗﻮﻗﻒ ورﻛﻮل ﺷﯥ‬E.D ‫ ــــ ﻛﻪ د دوا د ﺧﻮراك او‬9

0 ‫ ـــ ﻧﻈﺎﻓﺖ او ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺗﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺎﺻﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ وﺷﯥ‬10

‫ اﻟﻜﻮﻟـﻮ او ﻧـﻮرو ﻣﺨـﺪره‬، ‫ ﻧﺴـﻮارو‬، ‫ ﺳګﺮﺗﻮ‬، ‫ ـــ د ﻋﺎﻣﯥ روﻏﺘﻴﺎ وزارت ﺗﻪ ﭘﻪ ﻛﺎر دې ﭼﯥ دﺑﯥ ځﺎﻳﻪ دوا ګﺎﻧﻮ داﺳﺘﻌﻤﺎل‬11

0 ‫ﻣﻮادو ﭘﻪ ﺿﺪ ﺧﻠﻜﻮﺗﻪ ﺗﺒﻠﻴﻌﺎت وﻛړې‬

‫ اﻧﺘﯥ ﻫﺴﺘﺎﻣﻨﻴﻚ دواګـﺎﻧﻮ او اﻧﺘـﯥ ډﻳﭙﺮزاﻧـټ دواګـﺎﻧﻮ د اﺳـﺘﻌﻤﺎل ﭘـﻪ ﺻـﻮرت ﻛـﯥ ﺑﺎﻳـﺪ دﻗـﺖ‬، ‫ ـــ د ﻓﺸﺎر ﺿﺪ دواګﺎﻧﻮ‬12

0 ‫وﺷﯥ او دﻧﻮرو ﺑﯥ ځﺎﻳﻪ دوا ګﺎﻧﻮ د اﺳﺘﻌﻤﺎل څﺨﻪ ډډه وﺷﯥ‬

(Reference ) ‫اﺧﺬ ﻟﻴﻜﻮﻧﻪ‬

1-BRAUNWA LD EUGENE, FAUCI ANTONYs PRINCIPLE OF INTERNAL MEDECIN 15th

EDITION
Mc Graw Hill Com; 1999 p-292.
2-GUYTON ARTHOR C, HALL JOHNE TEXT BOOK OF MEDICAL PHYSIOLOGY Eleventh
edition ELSEVIR Com;Year 2006:P-1008.
3- Impotence Avialable in H.t.t.P//w.w.w.pbs.org/wgbh/Nova.
4- Impotence Avialable in H.t.t.P//w.w.w.the health Page com/articles.
5- International journal of impotence research (2003).
6- JAY.H.STEIN, JOMNJ.HUTTON Internal Medecin Fourth Edition Mobsy Com Page 1175.
7- Lawrence M.Tierey.Sr.Stephen j Current Medecal diagnosis and treatment Mc graw.com, 2000: P-
975-976, 1075- 1076.
8- Lee Goldman-claude J.Bennett Cecil text book of medecin 21th Edition W.B.Saunder com;
Year2000: P-1316.
9- Randol-L Barker-John R.Barton-phiip.D zieur principle of Ambulatory medicin fourth edition
William & wilkins com;1996:P124-1125-1126.
10-Robert E.Rakel Text book of Family practice Sixth edition WB Saunder com,Year 2000:P-1295-
1296-1420-124.
11 – Thomas E Andreoli-charles c.j Cecil essential of medicin Fourth edition WB Saunder com,
Year1997: P-529.

23