LAMPIRAN K

KATA-KATA ALUAN

PENGARAH BAHAGIAN BUKU TEKS

Assalamualaikum warahmatullahi wabarakatuh dan Salam Sejahtera

Alhamdulillah dan syukur ke hadrat Yang Maha Esa kerana dengan izin-Nya, Bahagian Buku Teks
berjaya menerbitkan Buku Panduan Pengurusan SPBT dan dibekalkan ke selurh negara.

Penerbitan buku panduan ini mencerminkan kesungguhan Kementerian Pendidikan Malaysia melalui
Bahagian Buku Teks dalam memastikan urusan SPBT di sekolah sentiasa di urus dengan cekap dan
berkesan. Buku panduan ini bertujuan menyediakan panduan terkini dan lengkap kepada semua
personel yang terlibat dengan pengurusan buku teks di semua peringkat. Pengurusan yang efektif
menjamin buku dijaga dengan baik, memastikan bekalan buku teks sentiasa mencukupi dan
menjimatkan wang kerajaan selaras dengan dasar pemnjimatan yang diamalkan oleh pihak kerajaan
pada masa ini.

Buku panduan ini menerangkan dengan lengkap fungsi dan tugas Bahagian Buku Teks (BBT), Jabatan
Pendidikan Negeri(JPN), Pejabat Pendidikan Daerah(PPD), Jabatan Agama Islam Negeri(JAIN) dan
sekolah. Buku panduan ini juga memberikan panduan terperinci tentang pengurusan SPBT khususnya
tentang sistem fail, prosedur pelupusan, pengurusan buku stok, Kelab SPBT, pengurusan Bilik Operasi
SPBT Sekolah (BOSS) dan Bilik Operasi SPBT Daerah (BOSD)

Saya berharap agar buku panduan ini dapat memberi manfaat kepada semua pihak yang terlibat
dalam meningkatkan kualiti pengurusan SPBT. Penghargaan dan ucapan terima kasih juga diucapkan
kepada semua pihak yang terlibat dalam penerbitan buku panduan ini.

Sekian, terima kasih

Pengarah
Bahagian Buku Teks
Kementerian Pendidikan Malaysia

1
Kandungan
SEKAPUR SIRIH, SEULAS PINANG
Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia
Kementerian Pendidikan Malaysia v

SEJAMBAK KATA, SETULUS HATI

Pengarah
Bahagian Buku Teks
Kementerian Pendidikan Malaysia vi

BAHAGIAN 1: PENGENALAN
Sejarah 1
Carta Organisasi Bahagian Buku Teks 2
Skim Pinjaman Buku Teks 3
Carta Organisasi Sektor Skim Pinjaman Buku Teks 4
Matlamat 5
Objektif 5
Dasar Kelayakan SPBT 5
Pakej Buku Teks 5
Dasar Pemilihan dan Penggunaan Buku Teks 6
Dasar Pertukaran Judul Buku Teks 6
Tempoh Hayat Buku Teks 6
Syarat Gantian/Tambahan Buku Teks 7
Perpindahan/Pertukaran Murid 7
Pinjaman dan Pemulangan Buku Teks SPBT 8

BAHAGIAN 2: PERANAN DAN TANGGUNGJAWAB

Latar Belakang 9
Carta Pengurusan dan Pelaksanaan Dasar Desentralisasi 9
Bahagian Buku Teks 10
Jabatan Pendidikan Negeri 14
Pejabat Pendidikan Daerah 18
Jabatan Agama Islam Negeri 22
Sekolah 24
Carta Organisasi Jawatankuasa SPBT Sekolah 25

BAHAGIAN 3: PENGURUSAN SPBT SEKOLAH

Carta Alir Penentuan Kelayakan SPBT Murid 37
Carta Alir Proses Pesanan Buku Teks SPBT 39
Carta Alir Proses Penerimaan Bekalan Buku Teks SPBT 42
Carta Alir Pengagihan Buku Teks Kepada Murid 45
Carta Alir Pemulangan Buku Teks Akhir Tahun 48

2
BAHAGIAN 4: PROSES PELUPUSAN/SISTEM FAIL/BUKU STOK SPBT/TAKWIM
Carta Alir Pelupusan Buku Teks 51
Sistem Fail SPBT 52
Contoh Kertas Minit Fail 54
Contoh Takwim SPBT Sekolah 56

BAHAGIAN 5: APLIKASI PENGURUSAN

Sisteksbbt 57
Carta Alir Aplikasi Sisteksbbt Versi 2 60
eMateks 61

BAHAGIAN 6: KELAB SPBT SEKOLAH

Carta Organisasi 65
Objektif 66
Keahlian 66
Peranan dan Tanggungjawab 66
Skop Tugas Jawatankuasa 66
Aktiviti 67

BAHAGIAN 7: BOSS CEMERLANG

Konsep BOSS Cemerlang 70

BAHAGIAN 8: PANDUAN KESELAMATAN BUKU TEKS

Jenis-Jenis Bencana 80
Tindakan Semasa Berlaku Bencana 80
Tindakan Selepas Berlaku Bencana 82
Panduan Pencegahan dan Langkah-Langkah Menghadapi Banjir 84
Panduan Pencegahan Kebakaran 86
Carta Alir Tindakan Bencana 88

Lampiran

3
 BAHAGIAN 1

BAHAGIAN BUKU TEKS

LATAR BELAKANG

Bahagian Buku Teks (BBT), Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) ditubuhkan

sebagai satu unit di Bahagian Perancangan dan Penyelidikan Dasar
Pendidikan (BPPDP), Kementerian Pelajaran pada 15 Mei 1967. Pada ketika
itu, fungsi unit adalah mengawal dan menentukan semua sekolah di
Malaysia Barat mematuhi peraturan Kementerian Pelajaran mengenai
pembelian, penjualan dan penggunaan buku teks. Pada tahun 1969, unit
ini diletakkan di Bahagian Sekolah dan pada tahun 1971, pengurusan unit ini
dikembalikan semula kepada BPPDP.

Pada tahun 1972, unit ini dikenali sebagai Biro Buku Teks dan beroperasi
sebagai organisasi tersendiri yang bertanggungjawab kepada Ketua
Pengarah Pelajaran Malaysia. Pada tahun 1988, Biro Buku Teks telah
ditukar nama kepada Bahagian Buku Teks seperti yang dipersetujui dalam
Mesyuarat Jawatankuasa Perancangan Pendidikan (EPC) Bil. 102 bertarikh
15 Julai 1988. Pada tahun 2002, Bahagian ini telah distruktur semula
dengan penambahan empat sektor baru menjadi tujuh sektor, selaras
dengan penambahan fungsi di bawah Jabatan Sekolah, Kementerian
Pelajaran Malaysia.

4
 Carta Organisasi Bahagian Buku Teks
Kementerian Pendidikan Malaysia

PENGARAH

TIMBALAN PENGARAH

SEKTOR DASAR SEKTOR SEKTOR SEKTOR SEKTOR SEKTOR

SEKTOR PENERBITAN PENERBITAN PENYELIAAN
DAN TEKNIKAL SKIM
KHIDMAT BUKU TEKS BUKU TEKS DAN
PEROLEHAN PENERBITA PINJAMAN
PENGURUSAN SEKOLAH SEKOLAH PENYELIDIKA
BUKU TEKS N BUKU BUKU TEKS
BUKU TEKS MENENGAH RENDAH TEKS N BUKU TEKS
• Unit Dasar • Unit
• Unit • Unit Sains • Unit • Unit Anggaran
• Unit  Unit Khidmat
Pembangunan dan Matematik Pendidikan Teknikal
Kapasiti dan Perolehan Islam • Unit Selia
Penerbitan
• Unit Pesanan
Profesionalisme • Unit Kontrak Sekolah
Vokasional • Unit Sains  Unit
dan Hak Cipta Menengah • Unit
• Unit dan Teknikal dan Perancangan
Penyelidikan
Pentadbiran • Unit Matematik • Unit Pembangunan dan
dan • Unit Bahasa Teknikal Penyeliaan
Pengurusan • Unit Bahasa
Perkhidmatan dan Penerbitan • Unit Buku Teks
Kualiti & Inovasi Kesusasteraan dan Sekolah Operasi dan
• Unit
Kesusasteraan Rendah Pemantauan
Teknologi  Unit Khidmat
• Unit Sains • Unit Sains • Unit
Maklumat • Unit Khas dan
• Unit Sosial Sosial Teknikal Pengurusan Pemantauan
Kewangan • Unit Penerbitan Sekolah
• Unit
dan Akaun Khas Khas
Pendidikan Khas
Islam Sekolah • Unit • Unit
Rendah Teknikal Pembekalan
Pendidikan
Bestari
• Unit
Pengurusan 5
Harga
Hakcipta
 SKIM PINJAMAN BUKU TEKS
LATAR BELAKANG
Mesyuarat Jemaah Menteri pada 23 Oktober 1973 telah bersetuju untuk memberi
buku teks secara percuma atau disubsidikan kepada murid-murid dalam kalangan
keluarga berpendapatan rendah di sekolah kebangsaan dan diperluaskan kepada
semua jenis sekolah yang lain. Sehubungan dengan itu, Majlis Tindakan Negara
(MTN) telah memutuskan pemberian pinjaman buku teks kepada semua murid di
sekolah kebangsaan dan sekolah menengah kebangsaan pada tahun 1974. Bagi
sekolah jenis kebangsaan pula hendaklah berpandukan sistem markah yang
ditentukan mengikut pendapatan ibu bapa dan bilangan anak mereka yang
bersekolah. Oleh yang demikian, Skim Pinjaman Buku Teks (SPBT) mula
dilaksanakan pada tahun 1975 ke seluruh negara mengikut syarat kelayakan yang
ditetapkan.

Pada tahun 1983, SPBT telah diperluaskan ke sekolah-sekolah menengah agama di

bawah kelolaan kerajaan negeri, Majlis Agama Islam Negeri dan Rakyat. Pada tahun
2005 pemberian buku teks telah diperluas kepada semua murid yang ibu bapa atau
penjaganya terdiri daripada Pegawai Perkhidmatan Pendidikan.

Pada 7 September 2007, Rang Undang-Undang Perbekalan (2008) yang telah

dibentangkan di Dewan Rakyat memutuskan supaya dasar SPBT diperluas kepada
semua murid warganegara Malaysia tanpa mengira pendapatan isi rumah dan
bilangan anak yang layak di semua sekolah kerajaan, sekolah bantuan kerajaan di
bawah KPM dan Sekolah Menengah Agama Rakyat, berkuat kuasa mulai 1 Januari
2008.

Pada 27 Jun 2008, dasar bantuan SPBT telah diperluaskan ke Sekolah Rendah
Agama Bersepadu (SRAB)/Sekolah Rendah Agama Integrasi (SRAI) di bawah
Kerajaan Negeri.

Mulai tahun 2017, pembekalan buku teks diperluaskan kepada guru sekolah
menengah dan rendah di seluruh negara.

6
 Carta Organisasi
Sektor Skim Pinjaman Buku Teks
Kementerian Pendidikan Malaysia

PENGARAH

TIMBALAN PENGARAH

KETUA PENOLONG PENGARAH

UNIT UNIT UNIT UNIT OPERASI UNIT PENGURUSAN UNIT

ANGGARAN PESANAN PERANCANGAN DAN SEKOLAH KHAS PEMBEKALAN
PEMBANGUNAN PEMANTAUAN

7
Bahagian Buku Teks , Kementerian Pendidikan Malaysia melaksanakan
dasar desentralisasi bagi memastikan pengurusan dan pelaksanaan buku
teks di bawah SPBT berjalan lancar dan efisien. Melalui dasar desentralisasi
ini, Jabatan Pendidikan Negeri (JPN) diperturunkan kuasa oleh BBT untuk
melaksanakan tugas berkaitan pemesanan dan pembayaran buku teks
SPBT. Penurunan kuasa untuk melaksanakan tugas-tugas berkenaan
bertujuan supaya pesanan buku teks SPBT di sekolah menjadi lebih tepat
dan realistik.

Bagi melaksanakan pengurusan SPBT yang cekap dan efisien, JPN dan
Jabatan Agama Islam Negeri (JAIN) adalah dipertanggungjawabkan dalam
tugas pengurusan dan pelaksanaan SPBT di peringkat Pejabat Pendidikan
Daerah (PPD) serta sekolah.

8
 PERANAN, TUGAS DAN TANGGUNGJAWAB

BAHAGIAN BUKU TEKS

Sektor Skim Pinjaman Buku Teks d i p e r tanggungjawabkan untuk memastikan

pengurusan dan pelaksanaan SPBT di setiap peringkat berjalan lancar.
Tugas dan tanggungjawab Sektor SPBT adalah seperti yang berikut:

1. PERANCANGAN DAN PELAKSANAAN

1.1. Menggubal dan menguatkuasa dasar berkaitan pengurusan

dan pelaksanaan SPBT.

1.2. Merancang dan memohon peruntukan kewangan SPBT:

a. Keperluan buku teks SPBT.

b. Pengurusan SPBT.

1.3. Menyediakan takwim tahunan bagi program pengurusan dan

pelaksanaan SPBT.

1.4. Merancang dan mengawal keperluan buku teks SPBT

peringkat kebangsaan.

1.5. Merancang dan memantau aktiviti pengurusan SPBT peringkat

kebangsaan.

1.6. Merancang dan mengurus pembangunan sumber manusia

dalam pengurusan dan pelaksanaan SPBT di semua peringkat.

2. PENGURUSAN SKIM PINJAMAN BUKU TEKS

2.1. Pengurusan Peruntukan Perbelanjaan pembelian buku teks SPBT

2.2. Menyediakan maklumat perbelanjaan p e m b e l i a n b u k u t e k s SPBT

seluruh negara.

9
 2.3. Menyediakan anggaran peruntukan perbelanjaan pembelian
b u k u t e k s SPBT bagi setiap negeri.

2.4. Mengagih peruntukan kewangan p e m b e l i a n b u k u t e k s SPBT

kepada negeri.

2.5. Mengawal dan memantau perbelanjaan p e m b e l i a n b u k u t e k s

SPBT seluruh negara.

2.6. Menyediakan laporan prestasi perbelanjaan p e m b e l i a n b u k u

t e k s SPBT peringkat kebangsaan.

3. Pesanan Buku Teks

3.1. Mengurus sistem pengurusan buku teks (eSPBT) dengan

kerjasama Bahagian Pengurusan Maklumat (BPM), KPM.

3.2. Menyediakan senarai judul buku teks yang diperaku oleh KPM bagi
tujuan pesanan oleh sekolah seluruh negara.

3.3. Menyemak maklumat kontrak buku teks bagi setiap judul.

3.4. Menyediakan kriteria/panduan pesanan buku teks peringkat

kebangsaan.

3.5. Memberi taklimat pesanan buku teks kepada JPN dan JAIN.

3.6. Menyelaras, menyelia, mengawal dan mengesahkan pesanan buku

teks SPBT negeri.

3.7. Mengurus pesanan buku teks SPBT untuk Pendidikan Khas dan SAR
seluruh negara.

3.8. Menyelaras penyerahan Pesanan Tempatan (L.O.) seluruh negara

kepada penerbit.

3.9. Menyediakan rumusan pesanan buku teks SPBT peringkat

kebangsaan.

10
4. Pembekalan dan Penerimaan Buku Teks SPBT

4.1. Mengurus modul pembekalan dalam sistem pengurusan buku teks

(eSPBT) dengan kerjasama Bahagian Pengurusan Maklumat (BPM),
KPM.

4.2. Merancang dan mengurus pemantauan pembekalan dan

penerimaan buku teks SPBT seluruh negara.

4.3. Menyediakan laporan pemantauan pembekalan seluruh

negara.

4.4. Menyediakan laporan prestasi pembekalan mengikut penerbit.

4.5. Mengambil tindakan terhadap isu atau masalah yang berkaitan

dengan pembekalan buku teks SPBT.

5. Pengurusan dan Pelaksanaan Skim Pinjaman Buku Teks

5.1. Merancang aktiviti pengurusan dan pelaksanaan SPBT peringkat

kebangsaan.

5.2. Memantau pelaksanaan pelupusan buku teks SPBT melalui laporan

berkala yang disediakan oleh JPN.

5.3. Menyelia dan memantau pengurusan dan pelaksanaan SPBT di

peringkat JPN dan JAIN.

5.4. Memantau pengurusan dan pelaksanaan SPBT di peringkat

PPD dan sekolah dengan kerjasama JPN dan juga JAIN.

5.5. Menyediakan laporan penyeliaan dan pemantauan.

5.6. Mengambil tindakan terhadap isu atau masalah yang berkaitan

dengan SPBT.

11
6. Pengurusan Sumber Manusia dan Peningkatan Profesionalisme

6.1. Menyelaras taklimat/kursus kepada personel yang terlibat dalam

pengurusan SPBT di semua peringkat.

6.2. Merancang pembangunan sumber manusia dalam pengurusan dan

pelaksanaan SPBT.

7. Pembayaran Tuntutan Pembekalan Buku Teks SPBT kepada Penerbit

7.1. Memantau status tuntutan pembayaran pembekalan buku teks

oleh penerbit bagi buku teks SPBT di peringkat JPN seluruh negara.

7.2. Mengurus tuntutan pembayaran pembekalan buku teks SPBT

kepada penerbit untuk pesanan Pendidikan Khas dan SAR.

7.3. Menyedia dan melaporkan status pembayaran seluruh

negara.

PROGRAM KHAS BBT

1. Anugerah Pengurusan SPBT Cemerlang Peringkat Kebangsaan

1.1. Menentukan kriteria penilaian kategori Pengurusan SPBT

Cemerlang dan Pengurusan SPBT JPN Cemerlang.

1.2. Melaksanakan penilaian bagi kategori Pengurusan SPBT

Cemerlang dan Pengurusan SPBT JPN Cemerlang.

1.3. Menguruskan majlis Anugerah Pengurusan SPBT Cemerlang

Peringkat Kebangsaan

12
BAHAGIAN HADAPAN BOSS

13
RUANG DALAM BOSS

14
RAK FAIL

15
RAK BUKU

16
PONDOK/ANJUNG SPBT

17
TAMAN SPBT/MURAL SPBT

18