L Mm. dx
θ=∑ Udl=∫0
EI
Dimana :
θ = sudut putar
M = momen tekuk akibat beban luar yang bekerja pada balok
m = momen tekuk akibat bekerjanya momen satuan di titik pada balok
dimana rotasinya sedang dicari.
E = modulus elastisitas beban
I = momen inersia
Perlu diperhatikan pada saat mencari rotasi di titik pada balok struktur statis tertentu
dengan cara beban satuan, arah rotasinya sama atau berlawanan dengan arah dari
beban satuan atau momen satuannya tergantung apakah hasilnya positif atau negative.
Contoh 1 : carilah rotasi sudut dengan metode beban satuan pada balok kenti lever di
bawah ini.
PL A B
ΘB
L
I A B
m = satuan
Penyelesaian :
Bagian balok AB
Titik awal B
Mx - Px
mx -1
Batas x = 0 s/d x =L
L
(−Px )(−1)dx Px 2 PL2
θ=∫0
L
EI
= =[ ]
2 EI 0 2 EI (searah dengan jarum jam)
Contoh 2 : hitung θB dengan metode beban satuan pada balok kantilever di bawah
ini.
A B
ΘB
L
I A B
m = satuan
Penyelesaian :
Bagian balok AB
Titik awal B
Mx 1
− qx 2
2
mx -1
1
(− qx n )(−1 )dx L
2 qx 3
θB =∫0
L
EI
= [ ]
6 EI 0
3
qL
θB =
6 EI (searah jarum jam)
Contoh 3 : hitung θA atau θB pada balok dengan dua tumpuan sederhana di bawah ini.
P
x x
A B
θA C θB
P/2 P/2
L/2 L/2
x C x
A B
1/L 1/L
m=1
Penyelesaian :
Bagian balok AC CB
Titik awal A B
Mx 1 1
P. x P. x
2 2
mx x x
1−
L L
x = 0 s/d x = x = 0 s/d x =
Batas
1 1
L L
2 2
1 x 1 x
θ A =∫
1
2
( )( )
2
Px 1− dx
L
L
2 2
+∫0
p. x
L
dx ( )( )
0 EI EI
L
I 2 1 Px 2 1 L px 2
=
∫
EI 0 ({ 2
Px−
2L })
dx + ∫0
EI 2L
dx ( )
1
L
P 1 2 2L
=
I
EI
∫
2
2
0 ( 12 p . x . dx)+ EI1 ∫
L
0
=
[ ]
x
EI 4 0
PL
θA = 16 EI (searah jarum jam)
PL2
θB = 16 EI (berlawanan arah dengan jarum jam)
Contoh 4 : hitung θA atau θB pada balok dengan tumpuan sederhana dengan beban
merata seperti gambar di bawah ini dengan metode beban satuan.
q kg/m’
A B
θA C θB
RA = 1/2qL RA = 1/2qL
L/2 L/2
C
A B
RA = 1/L RA = 1/L
m=1
Penyelesaian :
Bagian balok AC CB
Titik awal A B
Mx 1 1 1 1
qLx− qx 2 qLx− qx 2
2 2 2 2
x x
mx 1−
L L
Batas 1 1
L L
x = 0 s/d x = 2 x = 0 s/d x = 2
1 1 x 1 1 x
∫
L
2
( 2 2 L)( )
gLx− gx 2 1− dx L
2 2
+∫0
gLx− gx 2
2 (L
dx )( )
θA = 0 EI EI
L
1 2 1 1 2 1 2 1 x3 1 L 1 2 1 x 3
=
∫ (
EI 0 2
gLx−
2
gx − gx + g
2 ) (
+ ∫
2 L EI 0 2
gx − g dx
2 L )
L 3 3
1 1 1 x 1 1 1 x L
= EI
∫ ( 2
gLx−gx + g )+ ∫ ( gx − g ) dx
2
0 2 L EI
2
2 2 L 0
2
L
1 gLx 2 x 3 gx 4 gx 3 gx 4
= EI 4 [ −g + + −
3 8L 6 8L ] 2
0
A B
θA C θB
RA = 6t RB = 2t
2m 6m
A B
C
1/8 -
A B
1/8
A B
C
A B
Penyelesaian :
a. Rotasi sudut θA
Bagian balok AC CB
Titik awal A B
Mx 6x 2x
x x
mx 1−
8 8
Batas x = 0 s/d x = 2 x = 0 s/d x = 26
∫0
2 ( x8 ) dx +∫ (2 x ) ( 8x )dx
( 6 x ) 1−
6
θA = EI 0 EI
x2
∫
( 2
6 x−6
8 )
dx
6 x2
+∫0 dx
= 0 EI 4 EI
3 2 6
1 2 x 1 1 3
= EI
3x − [
+
4 0 4 EI 3
x ] [ ] 0
1
(72)=28
EIθA = (12 – 2) + 4
28
6
θA = 10 .0,017 = 0,00165 Rad (Searah jarum jam)
b. Rotasi sudut θB
Bagian balok AC CB
Titik awal A B
Mx 6x 2x
x x
Mx 1−
8 8
Batas x = 0 s/d x = 2 x = 0 s/d x = 6
∫0 ( 6 x )( x8 ) dx +∫0 ( 2 x ) (1− 8x ) dx
2 6
EIθB =
2
x2
∫0 68x
2 6
=
(
dx+∫0 2 x−
4
dx)
2 6
1 3 1
=
[ ][
x + x 2− x 3
4 0 12 0 ]
= ( 2 ) + (36 – 18)
= 20
20
6
=0 , 0012 Rad
θB = 10 . 0 ,017 (Berlawanan arah dengan jarum jam)
SOAL LATIHAN (TUGAS)
1. carilah θB dengan cara beban satuan (unit load)
P
A B
C
1/2L 1/2L
q t/m’
A B
1/2L C 1/2L
q = 2 t/m’
A B
A
5m 5m
2m
E = 100.000 kg/cm2
I = 2.300.000 cm4
2m
P = 5t
2m
q = 2 t/m’
E = 100.000 kg/cm2
I = 7200.000 cm4
2m