Buku Teks: Halaman 130 – 142

6.1 Sudut pada Lilitan dan Sudut Pusat yang Dicangkum oleh Suatu Lengkok
S.P: 6.1.1 Membuat dan menentusahkan konjektur tentang hubungan antara
(i) sudut-sudut pada lilitan,
(ii) sudut pada lilitan dan sudut pusat yang dicangkum oleh lengkok tertentu, dan seterusnya menggunakan hubungan
tersebut untuk menentukan nilai sudut dalam bulatan.

Cari nilai x bagi setiap yang berikut. TP 1 HEBAT MATEMATIK MODUL 29 Gangsa
Find the value of x for each of the following.

1 2 x
3
x
x 30° 50°
40°
O O O

36°

x = 40° x = 30° x = 50°

Cari nilai x bagi setiap yang berikut. TP 2 HEBAT MATEMATIK MODUL 29 Perak
Find the value of x for each of the following.

4 5 x 6

x
35° 84° x
72°

24° 3 cm
2.5 cm 4 cm
6 cm 7 cm

x = 6 cm x = 72° x = 4 cm
35° 2.5 cm 3 cm 24° 84° 7 cm

x = 6 × 35 x = 72 × 3 x = 4 × 84
2.5 24 7
= 84° = 9 cm = 48°

HEBAT

Cari nilai x bagi setiap yang berikut. TP 2 HEBAT MATEMATIK MODUL 29 Gangsa
Find the value of x for each of the following.

7 8 9
46°

O xO 98°
110° O x
x

x = 2 × 46° x = 110° x = 2 × 98°

= 92° 2 = 196°
= 55°

27

IS Math Tg3(B6).indd 27 20/09/2019 3:08 PM

 Buku Teks: Halaman 130 – 143

6.1 Sudut pada Lilitan dan Sudut Pusat yang Dicangkum oleh Suatu Lengkok
S.P: 6.1.1 Membuat dan menentusahkan konjektur tentang hubungan antara
(i) sudut-sudut pada lilitan,
(ii) sudut pada lilitan dan sudut pusat yang dicangkum oleh lengkok tertentu, dan seterusnya menggunakan hubungan
tersebut untuk menentukan nilai sudut dalam bulatan.
S.P: 6.1.2 Menyelesaikan masalah yang melibatkan sudut dalam bulatan.

Cari nilai x dan y bagi setiap yang berikut. TP 2

Find the values of x and y for each of the following.

1 2 3
55°
y
280° x y
O
260° O O
x
x
y

x = 360° – 280° = 80° 2x = 360° – 260° x = 180° – 55° – 90° = 35°

y = 2 × 35° = 70°
y = 1 × 80° = 40 x = 100°
2 2
= 50°

y = 1 × 50° = 25°
2

Selesaikan masalah berikut. TP 3

Solve the following problems.

4 Rajah menunjukkan sebuah bulatan berpusat di O.

Diberi bahawa panjang lengkok QR = RT. Hitung nilai x.
P
The diagram shows a circle with centre O. Given that the length of arc QR = RT.
25°
Find the value of x.

O T
!QOR = 2 × 25˚
30° S
= 50˚
x = 180° – 50° – 50° – 30° x
R
= 50˚ Q

5 Rajah menunjukkan sebuah bulatan berpusat di O.

Diberi QOS ialah diameter bagi bulatan dan !QRP = 32˚. Cari nilai x. R Q
The diagram shows a circle with centre O. Given QOS is a diameter of the 32°
x
circle and !QRP = 32˚. Find the value of x. O

!QSP = !QRP = 32˚ P

S
x =180° – 32° – 90°
= 58˚

28

IS Math Tg3(B6).indd 28 20/09/2019 3:08 PM

 Buku Teks: Halaman 144 – 147

6.2 Sisi Empat Kitaran

S.P: 6.2.1 Mengenal dan memerihalkan sisi empat kitaran.
S.P: 6.2.2 Membuat dan menentusahkan konjektur tentang hubungan antara sudut-sudut pada sisi empat kitaran, dan seterusnya
menggunakan hubungan tersebut untuk menentukan nilai sudut pada sisi empat kitaran.

Tandakan (✓) bagi sisi empat kitaran dan (✗) bagi bukan sisi empat kitaran. TP 2
Mark (✓) for cyclic quadrilateral and (✗) for non-cyclic quadrilateral.

1 2 3
A
A B B
B
A

O
O O

D
D C C
C
D
✗ ✓ ✗

Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul. TP 2

Fill in the blanks with the correct answers.

4 q + s = 180°
p q

O 5 p + r = 180°

s
r
6 p + s ≠ 180°

Cari nilai x dan y bagi setiap yang berikut. TP 3

Find the values of x and y for each of the following.

7 8
94°
82° 128°
78°

7y 4x
2x 2y

2x + 78° = 180° 7y + 82° = 180° 4x = 128° 2y + 94° = 180°

2x = 180° – 78° 7y = 180° – 82° x = 32° 2y = 180° – 94°
x = 102° y = 98° y = 86°
2 7 2
= 51° = 14° = 43°

29

IS Math Tg3(B6).indd 29 20/09/2019 3:08 PM

 Buku Teks: Halaman 148 – 149

6.2 Sisi Empat Kitaran

S.P: 6.2.3 Menyelesaikan masalah yang melibatkan sisi empat kitaran.

Cari nilai x dan y dalam setiap rajah yang berikut. TP 4 HEBAT MATEMATIK MODUL 29 Gangsa
Find the values of x and y in each of the following diagrams.

1 2

80°
2x x

132°
b a
AKTIVITI PAK-21

y
y
x

x + 2x = 180˚ a = 180˚ – 132˚ = 48˚

3x = 180˚
x = 180˚ – 48° = 66°
x = 60° 2
y = 180˚ – 80˚ b = 180˚ – 48˚ = 132˚
= 100°
y = 180˚ – 132° = 24°
2

Cari nilai x dalam setiap rajah yang berikut. TP 4

Find the value of x in each of the following diagrams.

3 4

56°
a
x 47°

Sudut pedalaman pentagon sekata a = 47˚

HEBAT

x = 180˚ – (47˚ + 56˚)

= (5 – 2) × 180° = 108°
5 x = 180˚ – 103˚
x + 108˚= 180˚ = 77°
x = 180˚ – 108˚
x = 72°

PdPc

AKtivitI Think - Pair - Share

1 Murid memilih pasangan masing-masing.
Students choose their partners.
2 Guru memberikan set soalan yang berbeza kepada setiap kumpulan berkaitan sudut dan tangen bagi
bulatan.
Teacher gives a different set of questions to each group related to angles and tangents to the circles.
3 Setiap pasangan diberi masa untuk menyelesaikan masalah dan berbincang dengan pasangan masing-masing.
Each pair is given a time to solve the problems and discuss with their partners.
4 Setiap pasangan murid diminta berkongsi soalan dan penyelesaiannya dengan keseluruhan kelas.
Each pair of students is asked to share the question and its solution with the whole class.

30

IS Math Tg3(B6).indd 30 20/09/2019 3:08 PM

 Buku Teks: Halaman 150 – 153

6.3 Tangen kepada Bulatan

S.P: 6.3.1 Mengenal dan memerihalkan tangen kepada bulatan.
S.P: 6.3.2 Membuat dan menentusahkan konjektur tentang
(i) sudut di antara tangen dengan jejari bulatan pada titik ketangenan

Tandakan (✓) bagi garis lurus yang merupakan tangen kepada bulatan. TP 2
Mark (✓) for the straight line which is a tangent to the circle.
1 2 A B
B

C
O
O

F E

OA AD ✓

OB CF ✓

AB ✓ BE

Dalam rajah di bawah, PQR ialah tangen kepada bulatan berpusat di O. Cari nilai x. TP 3
In the diagram below, PQR is a tangent to the circle with centre O. Find the value of x.

3 4
S
O O
x
x
33° 42°
R Q P R Q P

x =180° – 90° – 33° !POQ =180° – 90° – 42°

= 57˚ = 48˚
x =180˚ – 48˚
= 132˚

5 R 6
S
x P Q R
27°
O Q
x
O
38°

!POQ =180° – 90° – 38° !POQ = 180° – 90° – 27°

= 52˚ = 63˚
x = !POQ
x = 1 × 52°
2 = 63˚
= 26˚

31

IS Math Tg3(B6).indd 31 20/09/2019 3:08 PM

 Buku Teks: Halaman 153 – 154

6.3 Tangen kepada Bulatan

S.P: 6.3.2 Membuat dan menentusahkan konjektur tentang
(ii) sifat-sifat berkaitan dengan dua tangen kepada suatu bulatan.

Cari nilai x dan y dalam setiap rajah yang berikut. TP 3

Find the values of x and y in each of the following diagrams.

1 R

15 cm
y

O Q
x = QR = 15 cm
y = OP = 7 cm
7 cm

2 R

40 cm x = QR = 40 cm
y = ! 92 + 402
y = !1 681
O
Q = 41 cm

9 cm

3
R x = 180° – 90° – 35°
= 55˚
y
tan 35° =
x
PQ
O 25 cm
y
tan 35° =
25
y
y = 25 × tan 35°
35° = 17.51 cm
Q
P

4 !POR =180° – 58°

R = 122˚

!OPR = 180˚ – 122˚ = 29˚

2
x = 90˚ – 29˚ = 61˚
O
y !RQO = 29˚
OR
5 cm tan 29° =
y
x 58° 5
Q y=
P tan 29°
= 9.02 cm

32

IS Math Tg3(B6).indd 32 20/09/2019 3:08 PM

 Buku Teks: Halaman 155 – 156

6.3 Tangen kepada Bulatan

S.P: 6.3.2 Membuat dan menentusahkan konjektur tentang
(iii) hubungan sudut di antara tangen dan perentas dengan sudut dalam tembereng selang-seli yang dicangkum oleh perentas
itu, dan seterusnya melakukan pengiraan yang berkaitan.

Selesaikan masalah yang berikut. TP 3

Solve the following problems.

1 Rajah menunjukkan sebuah bulatan dengan garis lurus ABC ialah tangen kepada bulatan di B dan BDE ialah
sebuah segi tiga. Cari nilai x dan y.
The diagram shows a circle with a straight line ABC is a tangent to the circle at B and BDE is a triangle. Find the values of x and y.

E
x
D x = !CBD = 59°
68°

y = 180° – (68° + 59°)

= 53°

y
59° C

2 Rajah menunjukkan sebuah bulatan dengan PQR ialah tangen kepada bulatan di Q. Diberi !RQS = 36˚ dan
!SQT = 78°, cari nilai x dan y.
The diagram shows a circle with a straight line PQR is a tangent to the circle at Q. Given !RQS = 36˚ and !SQT = 78°, find the
values of x and y.
T

x
x = !RQS = 36˚

!PQT = 180˚ – 78˚ – 36˚ = 66˚

S
P 2y = 66˚
2y 78°
y = 33˚
36°
Q

3 Rajah menunjukkan sebuah bulatan dengan JKL ialah tangen kepada bulatan di K. Diberi !LKM = 72˚ dan
!KMN = 60˚, cari nilai x dan y.
The diagram shows a circle with a straight line JKL is a tangent to the circle at K. Given !LKM = 72˚ and !KMN = 60˚, find the
values of x and y.
J N

3x
!KNM = !LKM = 72˚
3x = 72°
4y
x = 24°
K
72°
!JKN = !KMN = 60˚
60° 4y = 60°
M y = 15˚
L

33

IS Math Tg3(B6).indd 33 20/09/2019 3:08 PM

 Buku Teks: Halaman 157 – 159

6.3 Tangen kepada Bulatan

S.P: 6.3.3 Menyelesaikan masalah yang melibatkan tangen kepada bulatan.

Selesaikan masalah yang berikut. TP 4 HEBAT MATEMATIK MODUL 29 Gangsa

Solve the following problems.

1 Rajah di bawah menunjukkan BCD ialah tangen kepada bulatan berpusat di O. Jika jejari bulatan itu ialah
5 cm, cari panjang, dalam cm, bagi AB.
The diagram below shows BCD is a tangent to the circle with centre O. If the radius of the circle is 5 cm, find the length, in cm, of AB.
B

A OC = 5 cm, CB = 24 ! 2 = 12 cm
Maka, OB = ! 52 + 122
= 13 cm
O C 24 cm

OA = OC = 5 cm
Maka, AB = 13 – 5
= 8 cm
D

2 Rajah di bawah menunjukkan AB dan BC ialah tangen kepada bulatan berpusat di O. Diberi jejari bulatan
ialah 12 cm. Jika BC = 10 cm dan D ialah titik tengah AC, cari panjang, dalam cm, bagi BD.
The diagram below shows AB and BC are the tangents to the circle with centre O. Given the radius of the circle is 12 cm.
If BC = 10 cm and D is the midpoint of AC, find the length, in cm, of BD.

A CD = 12 ! 2 = 6 cm
Maka, BD = !102 – 62
= 8 cm
O D B

C
HEBAT

3 Rajah di bawah menunjukkan AB, BC dan AC ialah tangen kepada bulatan berpusat di O. Diberi ABC ialah
sebuah segi tiga sama sisi dan D ialah titik tengah AC. Jika jarak B dari pusat O ialah 13.8 cm, cari jejari,
dalam cm, bagi bulatan itu.
The diagram below shows AB, BC and AC are the tangents to the circle with centre O. Given ABC is an equilateral triangle and D is
the midpoint of AC. If the distance of B from the center O is 13.8 cm, find the radius, in cm, of the circle.
A

AD = 24 ! 2 = 12 cm
BD = ! 242 – 122
= ! 432
24 cm D O B = 20.78 cm
Maka, jejari = 20.78 – 13.8
= 6.98 cm

34

IS Math Tg3(B6).indd 34 20/09/2019 3:08 PM

 Buku Teks: Halaman 160 – 161

6.4 Sudut dan Tangen bagi Bulatan

S.P: 6.4.1 Menyelesaikan masalah yang melibatkan sudut dan tangen bagi bulatan.

Selesaikan masalah yang berikut. TP 5 HEBAT MATEMATIK MODUL 29 Perak

Solve the following problems.

1 Rajah menunjukkan ABC ialah sebuah segi tiga sama sisi yang terterap dalam sebuah bulatan dan DCE ialah
tangen kepada bulatan itu. Cari nilai x.
The diagram shows ABC is an equilateral triangle in a circle and DCE is a tangent to the circle. Find the value of x.

Segi tiga sama sisi, setiap sudut di bucu adalah 60°

B x = 60° (sama dengan !ABC )
A
60°
60°

60°
x E
C
D

2 Rajah menunjukkan DCE ialah tangen kepada bulatan berpusat di O. Cari nilai x.
The diagram shows DCE is a tangent to the circle with centre O. Find the value of x.

Sudut major AOC = 98˚ × 2

A
= 196˚
42° Sudut minor AOC = 360˚ – 196˚
= 164˚
!OCB = 360˚ – (42˚ + 98˚ + 164˚)
O
= 56˚
98°
B Maka, x = 90˚ – 56˚
= 34°
D x
C
E
HEBAT

3 Rajah menunjukkan sebuah bulatan berpusat di O dan dicangkum oleh dua tangen, PQ dan QR. Jika nisbah
sudut a kepada sudut b ialah 1 : 5, cari nilai x.
The diagram shows a circle with centre O and subtended by two tangents, PQ and QR. If the ratio of the angle a to the angle b is
1 : 5, find the value of x.

P a : b = 1 : 5 = 15° : 75°
18 cm !POQ = b = 75°
x
18
Maka, tan 75° = x
O Q
a°
b°
x= 18
tan 75°
x = 4.82 cm
R

35

IS Math Tg3(B6).indd 35 20/09/2019 3:08 PM

 Buku Teks: Halaman 160 – 161

6.4 Sudut dan Tangen bagi Bulatan

S.P: 6.4.1 Menyelesaikan masalah yang melibatkan sudut dan tangen bagi bulatan.

Selesaikan masalah yang berikut. TP 6 HEBAT MATEMATIK MODUL 29 Perak

Solve the following problems.

1 Dalam rajah, PQR ialah sebuah segi tiga yang terterap dalam sebuah bulatan berpusat di O dan SRT ialah
tangen kepada bulatan itu. Cari nilai x.
In the diagram, PQR is a triangle in a circle with centre O and SRT is a tangent to the circle. Find the value of x.

Q
!PQR = !SRP = 50˚
Sudut minor POR = 2 × 50° = 100°
Sudut major POR = 360˚ – 100˚ = 260˚
O Maka, x = 360˚ – (22˚ + 50˚ + 260˚)
22° = 28°
P x

50° T
R
S

2 Rajah menunjukkan sebuah sisi empat kitaran yang terterap dalam sebuah bulatan berpusat di O dan AFB
ialah tangen kepada bulatan itu. Hitung jejari, dalam cm, bagi bulatan itu jika AB = 2EF.
The diagram shows a cyclic quadrilateral in a circle with centre O and AFB is a tangent to the circle. Calculate the radius, in cm, of
the circle if AB = 2EF.
!HEF = 90°
E
!FHE = !AFE = 46°
H 32
EF = 2 = 16 cm
A
O sin 46° = 16
FOH
46°
FOH = 16
F
sin 46°
G
32 cm
= 22.24 cm
HEBAT

Maka, jejari = 22.24 = 11.12 cm

2
B

3 Rajah menunjukkan sebuah bulatan berpusat di O dan dicangkum oleh dua tangen, RST dan QSU. Cari nilai
x.
The diagram shows a circle with centre O and subtended by two tangents, RST and QSU. Find the value of x.

Sudut minor QOR = 63° × 2 = 126°

Q !QSR = 180˚ – 126˚ = 54˚
!UST = !QSR = 54°
Maka, x = 180˚ – (54˚ + 90˚)
P 63° O = 36°

S
T
R x

36

IS Math Tg3(B6).indd 36 20/09/2019 3:08 PM