Pembelaja TEMA: Perkembangan Teknologi Industri dalam Masyarakat

ang ra
id

BAB
B

n
6
Teknologi dan Pengeluaran Makanan
Food Technology and Production

Konsep PENTING
IMPORTANT concepts
Peta Buih Berganda

Melibatkan bahan kimia Penggunaan teknologi

Pemprosesan makanan moden dan baka
seperti perisa dan
seperti pempasteuran bermutu serta
pewarna, serta baja
dan pendehidratan pengurusan tanah
kimia dan racun perosak
Food processing such as yang cekap
Involve chemicals such as
pasteurisation and Use of modern technology
flavouring and colouring,
dehydration and quality breeds, and
and chemical fertilisers and
pesticides efficient land
management

Cara meningkatkan kualiti

TEKNOLOGI PENGELUARAN
dan kuantiti makanan
MAKANAN Ways to increase the quality MAKANAN
FOOD TECHNOLOGY and quantity of food FOOD PRODUCTION

Pembungkusan
makanan seperti Label pada makanan Penglibatan agensi
pengetinan dan yang menunjukkan jenis seperti MARDI dan
pembungkusan vakum dan tarikh luput makanan PORIM
Food packaging such as Food label which shows Involvement of agencies
canning and vacuum the type and expiry date such as MARDI and PORIM
packaging of food

APAKAH ITU TEKNOLOGI DAN PENGELUARAN MAKANAN?

WHAT ARE FOOD TECHNOLOGY AND PRODUCTION?
Pertumbuhan pesat populasi di Bumi ini telah meningkatkan permintaan yang besar terhadap makanan. Oleh itu,
perkembangan besar dalam teknologi dan pengeluaran makanan pada masa kini adalah perkara utama untuk
memenuhi permintaan yang tinggi terhadap makanan.
The exponential growth of the Earth’s population has increased tremendously the demand for food. Hence, great
advancement in food technology and production today is essential in order to meet the high demand for food.

126
 NOTA BESTARI
Pemprosesan Makanan
1. Pemprosesan makanan dijalankan untuk membunuh
mikroorganisma, menjadikan makanan lebih tahan
lama, memudahkan pencernaan makanan dan
menjadikan makanan lebih enak, lebih berkhasiat
dan menarik.
2. Penambahan bahan kimia ke dalam makanan
bertujuan untuk mengawet makanan, memperbaiki
tekstur makanan, menambahkan rasa makanan
serta memperkayakan makanan dengan vitamin dan
garam mineral.
3. Contoh-contoh bahan tambah makanan adalah
bahan awet, pewarna, peluntur, perisa, pengemulsi
dan pengantioksida.
Teknologi dalam Pemprosesan Makanan
1. Teknologi makanan digunakan untuk memproses
dan membungkus makanan.
2. Contoh: pengetinan, pempasteuran, pendehidratan,
penyejukbekuan, penyejukbekuan kering, pendinginan,
pembungkusan vakum dan penyinaran.
Kesan Penggunaan Bahan Kimia yang Berlebihan
dalam Makanan
1. Pemanis, bahan awet, pewarna, perisa dan peluntur
boleh menyebabkan kanser dan kerosakan pada hati
dan ginjal.
2. Pengantioksida boleh menyebabkan ruam dan
merosakkan hati dan ginjal.
Usaha Meningkatkan Kualiti dan Kuantiti
Pengeluaran Makanan
1. Pelbagai usaha telah dijalankan oleh agensi kerajaan
termasuk penggunaan baka bermutu, teknologi
moden, pendidikan dan bimbingan kepada petani,
penyelidikan dan pembangunan, mengoptimumkan
penggunaan tanah dan sumber air dan pengurusan
tanah yang cekap.
2. MARDI, FAMA, MPOB, UPM, LPP dan Jabatan
Pertanian menjalankan penyelidikan berkaitan
penternakan, pertanian dan perikanan.
3. FELCRA memajukan tanah terbiar.
Pemilihan Makanan yang Diproses
Peraturan Makanan 1985 mewajibkan pengilang
melabelkan setiap makanan yang diproses dengan
maklumat termasuk nama dan alamat pengilang, jenis
makanan, ramuan makanan, kuantiti makanan (berat
atau isi padu) dan tarikh luput.
127
Food Processing
1. Food processing is carried out to kill microorganisms,
make the food kept longer, facilitate digestion of the
food and make the food more delicious, nutritious
and attractive.
2. The addition of chemicals to food aims to preserve
the food, improve the appearance (texture) of the
food, add taste to the food and enrich the food with
vitamins and minerals.
3. Examples of food additives are preservatives,
colouring, bleach, flavouring, emulsifiers and
antioxidants.
Technology in Food Processing
1. Food technology is used for processing and packaging
food.
2. Examples: canning, pasteurisation, dehydration,
freezing, freeze-drying, cooling, vacuum packaging
and irradiation.
Effects of Excessive Use of Chemicals in Food
1. Sweeteners, preservatives, colouring, flavouring
BAB
and bleach can cause cancer and damage the liver
and kidneys.
2. Antioxidants may cause rashes and damage to the
liver and kidneys. 6
Efforts to Improve the Quality and Quantity of
Food Production
1. Various efforts have been undertaken by government
agencies which include the use of quality breeds,
modern technology, education and guidance to
farmers, research and development, optimising
the use of land and water resources and efficient
management of land.
2. MARDI, FAMA, MPOB, UPM, LPP and the
Department of Agriculture conduct research that is
related to livestock, agriculture and fisheries.
3. FELCRA develops abandoned land.
Selecting a Processed Food
Food Regulations 1985 require food manufacturers to
label processed food with information that includes the
name and address of the manufacturer, the type of food,
the food ingredients, the quantity of food (weight or
volume) and the expiry date.
Nota Grafik
 Objektif Pembelajaran
6.1 Menganalisis kaedah dan bahan yang digunakan dalam teknologi pemprosesan
makanan Tarikh:

Bahan kimia dalam pemprosesan makanan KBAT

6.1 AKTIVITI
PERBINCANGAN Chemicals in food processing STM

2015 BHG. C, S11(a)

1 Tandakan ( ✓ ) tujuan pemprosesan makanan.
Tick ( ✓ ) the purposes of food processing.
Meningkatkan kuantiti makanan
To increase the quantity of food
Memusnahkan mikroorganisma supaya makanan dapat disimpan lebih lama
✓
To destroy microorganisms so that the food can keep longer
Memusnahkan mikroorganisma untuk mengelakkan keracunan makanan
✓
To destroy microorganisms to prevent food poisoning
Memastikan keseimbangan nutrien
To ensure nutritional balance
Memudahkan pencernaan dengan menambahkan enzim hidup
To facilitate digestion by adding live enzymes
Memudahkan pencernaan dengan melembutkan makanan
✓
To facilitate digestion by softening the food
Menjadikan makanan lebih enak dan lebih menarik
✓
To make food more delicious and more attractive

2008 BHG. B, S8(a) & (b)  2011 BHG. B, S8(a)  2012 BHG. C, S12(a)  2017 BHG. B, S6(b)
2 Berdasarkan fungsi, contoh bahan kimia dan contoh makanan yang diberikan, nyatakan jenis
bahan kimia dalam makanan tersebut.
Based on the functions, examples of chemicals and examples of food given, state the types of chemicals in food.
BAB

Pengantioksida/Antioxidant Pemanis/Sweetener Perisa/Flavouring Pewarna/Colouring

Bahan awet/Preservative Peluntur/Bleach Pengemulsi/Emulsifier Penstabil/Stabiliser

6 Bahan kimia Fungsi Contoh bahan kimia Contoh makanan

Chemicals Function Examples of chemicals Examples of food

(a) Bahan awet Melambatkan proses Asid benzoik, natrium Sosej, jus buah-buahan
Preservative kerosakan makanan benzoat, asid borik, dan makanan dalam
dengan menghalang natrium nitrit, tin
pertumbuhan gula dan garam Sausages, fruit juice and
mikroorganisma Benzoic acid, sodium canned food
Delays food spoilage by benzoate, boric acid,
preventing the growth of sodium nitrite,
microorganisms sugar and salt

(b) Pewarna Menambahkan warna Metanil kuning, Minuman ringan, mi

Colouring kepada makanan supaya karamel, sebatian dan kek
kelihatan menarik azo dan tartrazin Soft drinks, noodles and
Adds colours to the food so Metanil yellow, caramel, cakes
that it looks attractive azo compounds and
tartrazine

(c) Peluntur Menyingkirkan warna Klorin dan benzoil Tepung gandum dan
Bleach yang tidak dikehendaki peroksida bihun
Removes undesired colours Chlorine and benzoyl Wheat flour and
peroxide vermicelli

(d) Perisa Menambah rasa atau Ester dan mononatrium Minuman ringan dan
Flavouring bau harum untuk glutamat (MSG) aiskrim
menyedapkan makanan Esters and monosodium Soft drinks and
Adds taste or aroma to glutamate (MSG) ice cream
improve the taste of food

128
 Bahan kimia Fungsi Contoh bahan kimia Contoh makanan
Chemicals Function Examples of chemicals Examples of food

(e) Penstabil Menghalang pemisahan Kanji, gelatin, gam Sos cili, ais krim dan
Stabiliser dua cecair dan akasia dan agar-agar jus buah-buahan
pemendapan komponen Starch, gelatine, acaccia Chilli sauce, ice cream
makanan gum and agar and fruit juice
Prevents the separation of
two liquids and the
settling of food components

(f) Pemanis Menggantikan gula Sakarin, aspartame, Buah-buahan kering

Sweetener untuk memaniskan xilitol dan sorbitol dan buah-buahan
makanan Saccharine, aspartame, dalam tin
Substitutes sugar to xylitol and sorbitol Dried fruits and canned
sweeten food fruits

(g) Pengantioksida Melambatkan Asid askorbik (vitamin Mentega, minyak

Antioxidant pengoksidaan lemak C) dan asid sitrik masak dan biskut
dalam makanan dan Ascorbic acid (vitamin C) Butter, cooking oil and
mencegah ketengikan and citric acid biscuits
makanan berminyak
Slows down the oxidation
of fat in food and prevents
the rancidity in oily food

(h) Pengemulsi Membaurkan makanan Lesitin dan asid lemak Coklat dan aiskrim
Emulsifier yang mengandungi monogliserida Chocolate and ice cream
minyak atau lemak dan Lecithin and
air monoglycerides
Emulsifies food containing of fatty acids

BAB
oil or fat and water

3 Anda diberi beberapa label makanan. Jawab soalan-soalan yang berikut.

2008 BHG. B, S8(a) & (b)  2011 BHG. B, S8(a)
KBAT
6
You are given a few food labels. Answer the following questions.
(a)

KICAP SOYA CAIR

Nyatakan
LIGHT SOY SAUCE
bahan-bahan yang digunakan
Ramuan/Ingredients:
sebagai pengawet.
Kacang soya, tepung gandum, gula, State the substances used as preservatives.
garam, natrium benzoat Gula, garam dan natrium benzoat
Soy bean, wheat flour, sugar, salt,
sodium benzoate Sugar, salt and sodium benzoate

(b)
(i) Kenal pasti bahan-bahan kimia yang
JUS OREN
ORANGE JUICE
Ramuan/Ingredients:
Air, pati buah oren, gula, asid sitrik,
vitamin C, perisa, asid benzoik
Water, orange juice extract, sugar, citric
acid, vitamin C, flavouring, benzoic acid
direkodkan pada label.
Identify chemicals stated on the label.
Gula, asid sitrik, vitamin C, perisa,
asid benzoik
Sugar, citric acid, vitamin C, flavouring,
benzoic acid

(ii) Berdasarkan label yang ditunjukkan di atas, bahan kimia yang manakah digunakan sebagai:
Based on the label shown above, which chemicals are used as:
(a) pengawet (bahan awet)/preservatives?
Gula dan asid benzoik/Sugar and benzoic acid
(b) pengantioksida/antioxidants?
Praktis
Asid sitrik dan vitamin C/Citric acid and vitamin C Kendiri

129
 Tarikh:

6.2 AKTIVITI Pemprosesan dan pembungkusan makanan STM

KBAT PERBINCANGAN Food processing and packaging

2003 BHG. C, S3  2005 BHG. C, S12(a)  2006 BHG. B, S11(a)  2007 BHG. B, S8 
2008 BHG. B, S6(a), S8(c)  2011 BHG. B, S8(c) – (e)  2012 BHG. C, S12(b)  2014 BHG. C, S12
Isi tempat kosong tentang pemprosesan dan pembungkusan makanan. Kemudian, tandakan ( ✓ ) dan
bulatkan jawapan yang betul.
Fill in the blanks on food processing and packaging. Then, tick ( ✓ ) and circle the correct answers.
1 Pemprosesan makanan/Food processing

(a) Pempasteuran/Pasteurisation

Mendidihkan/Boiling Memusnahkan/Destroy
72 15 63 30
(i) Kaedah/Method:
Haba digunakan untuk memusnahkan
mikroorganisma dalam cecair tanpa
mendidihkan nya.
destroy
Heat is used to microorganisms
boiling
in the liquid without .
KBAT
Suhu/Temperature: Suhu/Temperature:
63 °C 72 °C Penyejukan
atau segera
Tempoh pemanasan: Tempoh pemanasan:
or
Duration of heating Duration of heating Instant cooling
30 minit/minutes 15 saat/seconds
BAB

(ii) Kelebihan/Advantages: (iii) Kekurangan/Disadvantages:

6
Mengekalkan rasa makanan Merosakkan bau makanan
✓
Maintains the taste of food Damages the smell of the food
Makanan boleh disimpan lama Makanan tidak tahan lama
✓
The food can keep longer The food does not keep long
Mengekalkan nutrien Tidak memusnahkan spora bakteria
✓ ✓
Maintains the nutrients Does not destroy bacterial spores

(iv) Jenis makanan: Susu segar Jus buah-buahan Sayur

Types of food: Fresh milk Fruit juice Vegetables

(b) Pendehidratan/Dehydration
(i) Kaedah/Method:
Haba daripada ketuhar atau Matahari digunakan
untuk menyingkirkan air daripada makanan.
water
Heat from an oven or the Sun is used to remove
from food.
(ii) Kelebihan/Advantages: (iii) Kekurangan/Disadvantages:
Menghentikan tindakan enzim Merosakkan nutrien
✓ ✓
Stops enzymatic action Damages the nutrients
Makanan boleh disimpan lama Makanan tidak tahan lama
✓
The food can keep longer The food does not keep long
Mengekalkan bau Merosakkan rasa
✓
Maintains the smell Destroys the taste

(iv) Jenis makanan: Halia Makanan laut Buah-buahan

Types of food: Ginger Seafood Fruits

130
(c) Penyejukbekuan
Freezing (Deep freezing)
(i) Kaedah/Method:
Makanan disejukkan pada –18 °C dan ke bawah.
–18
The food is cooled at °C and below.

(ii) Kelebihan/Advantages: (iii) Kekurangan/Disadvantages:

Menghentikan tindakan enzim Tidak memusnahkan enzim makanan
✓ ✓
Stops enzymatic action Does not destroy the food enzymes
Makanan boleh disimpan lama Makanan tidak tahan lama
✓
The food can keep longer The food does not keep long
Mikroorganisma membiak Tidak mensterilkan makanan
✓
dengan perlahan Does not sterilise the food
Microorganisms grow slower

(iv) Jenis makanan: Makanan laut Buah-buahan Daging

Types of food: Seafood Fruits Meat

(d) Penyejukbekuan kering/Freeze-drying

(i) Kaedah/Method:
Air disingkirkan daripada makanan ketika makanan dalam
keadaan sejuk beku .
Water frozen
is removed from the food.

(ii) Kelebihan/Advantages: (iii) Kekurangan/Disadvantages:

BAB
Mengekalkan rasa dan nutrien Tidak mensterilkan makanan
✓ ✓
Maintains the taste and nutrients Does not sterilise the food
Memusnahkan mikroorganisma
Destroys microorganisms
Merosakkan warna makanan
Destroys the colour of the food
6
Makanan boleh disimpan lama Mengambil masa pemprosesan
✓ ✓
The food can keep longer yang lebih lama
The food takes longer to process

(iv) Jenis makanan: Bawang besar Kopi segera Buah-buahan

Types of food: Onion Instant coffee Fruits

(e) Pendinginan/Cooling (Chilling or refrigeration)

(i) Kaedah/Method:
Makanan disejukkan antara suhu 0 – 10 °C di
dalam peti sejuk.
0 – 10
The food is cooled at a temperature of °C in the
refrigerator.

(ii) Kelebihan/Advantages: (iii) Kekurangan/Disadvantages:

Mengekalkan rasa Tidak mensterilkan makanan
✓ ✓
Maintains the taste Does not sterilise the food
Makanan boleh disimpan lama Makanan tidak tahan lama
✓
The food can keep longer The food does not keep long
Mengekalkan nutrien Merosakkan warna makanan
✓
Maintains the nutrients Destroys the colour of the food

(iv) Jenis makanan: Buah-buahan Sayur Ikan

Types of food: Fruits Vegetables Fish

131
 (f) Penyinaran/Irradiation
(i) Kaedah/Method:
Makanan disinar dengan sinar gama , sinar
ultraungu atau sinar X .
gamma ultraviolet
The food is irradiated with rays,
X
rays or rays.

(ii) Kelebihan/Advantages: (iii) Kekurangan/Disadvantages:

Memusnahkan bakteria, kulat Dos sinaran gama sukar
✓ ✓
dan serangga dalam makanan dikawal
Destroys bacteria, fungi and insects The dose of gamma radiation is
in the food difficult to control
Menghalang percambahan Tidak memusnahkan spora
✓
makanan tertentu bakteria
Prevents the sprouting of certain food Does not destroy bacterial spores
Mengekalkan nutrien Merosakkan vitamin
✓
Maintains the nutrients Destroys the vitamins

(iv) Jenis makanan/Types of food:

Ubi kentang Halia Susu tepung Bawang besar Rempah Rice

Potatoes Ginger Milk powder Onion Spices Beras

2 Pembungkusan makanan/Food packaging

BAB

(a) Pengetinan/Canning

6
(i) Kaedah/Method:
Makanan dipanaskan pada suhu 116 – 121 °C di bawah
tekanan yang tinggi untuk menyingkirkan udara .
116 – 121
The food is heated at a temperature of °C under high
air
pressure to remove  .

(ii) Kelebihan/Advantages: (iii) Kekurangan/Disadvantages:

Merosakkan rasa
Mensterilkan makanan ✓
✓ Damages the taste
Sterilises the food
Merosakkan nutrien
Makanan boleh disimpan lama ✓
✓ Damages the nutrients
The food can be kept longer
Merosakkan warna makanan
Mengekalkan nutrien ✓
Destroys the colour of the food
Maintains the nutrients
Memusnahkan enzim yang Air disingkirkan daripada
✓ makanan
merosakkan makanan
Destroys enzymes that damage food Water is removed from the food

Menyingkirkan oksigen yang Makanan terurai dengan cepat

✓ ✓
menyebabkan pengoksidaan apabila terdedah kepada udara
makanan The food decomposes quickly upon

Removes oxygen that causes food oxidation exposure to air

(iv) Jenis makanan: Halia Ikan Daging

Types of food: Ginger Fish Meat

132
 (b) Pembungkusan vakum/Vacuum packaging

(i) Kaedah/Method:
Udara disingkirkan daripada makanan yang dibungkus
dalam bekas atau beg plastik.
Air
is removed from the food packed in containers or plastic
bags.

(ii) Kelebihan/Advantages: (iii) Kekurangan/Disadvantages:

Makanan boleh disimpan lama Merosakkan rasa
✓
The food can be kept longer Damages the taste
Menghalang pengoksidaan makanan Tidak mensterilkan makanan
✓ ✓
Prevents oxidation of the food Does not sterilise the food
Mensterilkan makanan Merosakkan warna makanan
Sterilises the food Destroys the colour of the food

(iv) Jenis makanan/Types of food:

Kacang tanah Beras Halia Susu tepung

Groundnuts Rice Ginger Milk powder

Tarikh:

AKTIVITI PENGUKUHAN KEFAHAMAN

BAB
1 Berdasarkan faktor penghubung yang diberi, lengkapkan peta titi dengan kaedah pemprosesan makanan bagi
makanan yang diberikan.
Based on the given relating factor, complete the bridge map with the methods of food processing for the given food.
6
Sayuran
diproses hijau
melalui Green Daging Halia Susu segar
is processed by vegatables Meat Ginger Fresh milk
ss ss ss
Faktor
penghubung Pendinginan Penyejukbekuan/Pengetinan Penyinaran Pempasteuran
Relating factor Cooling Freezing/Canning Irradiation Pasteurisation

2 Berdasarkan faktor penghubung yang diberi, lengkapkan peta titi dengan suhu yang digunakan untuk kaedah
pemprosesan makanan yang diberikan.
Based on the given relating factor, complete the bridge map with the temperature used for the given food processing methods.

memerlukan
suhu Penyejuk-
requires the bekuan Pendinginan Pengetinan Pempasteuran
temperature of Freezing Cooling Canning Pasteurisation
ss ss ss
Faktor
penghubung 63°C
–18°C 0 – 10°C 116 – 121°C
Relating factor (30 minit/minutes)
atau/or
72°C
(15 saat/seconds)
Praktis
Kendiri

133
 Objektif Pembelajaran
6.2 Menganalisis cara untuk meningkatkan pengeluaran makanan
6.3 Menghargai sumbangan teknologi dalam pengeluaran makanan untuk
meningkatkan kesejahteraan hidup Tarikh:

Cara meningkatkan kualiti dan kuantiti makanan

6.3 AKTIVITI
PERBINCANGAN Ways to increase the quality and quantity of food STM

2015 BHG. C, S11(b)

1 Isi maklumat yang betul tentang cara-cara untuk meningkatkan kualiti dan kuantiti makanan.
Fill in the correct information on the ways to increase the quality and quantity of food.

Penggunaan teknologi moden Pendidikan dan bimbingan untuk petani

Use of modern technology
Penggunaan baka bermutu
Use of quality breeds
Pengurusan tanah yang cekap
Efficient land management
Education and guidance for farmers
Penyelidikan dan pembangunan
Research and development
Penggunaan tanah dan kawasan pengairan secara optimum
The optimum use of land and irrigated areas

(a) (b)

Penggunaan baka bermutu Penggunaan teknologi moden

Use of quality breeds Use of modern technology
Pembiakbakaan terpilih dapat menghasilkan Jentera moden membantu untuk
tanaman atau ternakan yang berkualiti mengeluarkan hasil tanaman berkualiti tinggi
tinggi. dalam tempoh masa yang singkat.
Selective breeding produces high quality crops and Modern machinery helps to produce high quality
livestock. crop yields in short periods of time.
BAB

(c) (d)

6
Pendidikan dan bimbingan untuk petani Penyelidikan dan pembangunan
Education and guidance for farmers Research and development
Kursus teknik dan kaedah moden diberikan Agensi seperti MARDI dan PORIM
seperti penggunaan biji benih dan baja yang menjalankan penyelidikan untuk meningkatkan
berkualiti tinggi. kualiti tanaman dan ternakan.
Courses on modern techniques and methods are Agencies such as MARDI and PORIM carry out
given such as the use of high quality seeds and research to increase the quality of crops and
fertilisers. livestock.

(e) (f)

Penggunaan tanah dan kawasan pengairan Pengurusan tanah yang cekap

secara optimum Efficient land management
The optimum use of land and irrigated areas
Agensi kerajaan seperti FELCRA dan FELDA Kesuburan tanah dipelihara dan hakisan
memajukan tanah terbiar untuk tujuan tanah dicegah.
penanaman dan penternakan. The fertility of the soil is preserved and soil erosion
Government agencies such as FELCRA and FELDA is prevented.
develop idle land for cultivation and animal husbandry.

134
 2 Tandakan ( ✓ ) cara-cara untuk mengelakkan hakisan tanah.
Tick ( ✓ ) the ways to prevent soil erosion.
Galeri Info
Hakisan tanah menyebabkan kehilangan
kesuburan tanah dan mengakibatkan
tanah tandus. Terdapat lebih daripada 25
juta hektar tanah tandus di dunia sekarang.
Hakisan tanah juga menyebabkan
Video penambahan keluasan kawasan gurun.
Soil erosion results in the loss of soil fertility
and makes the land barren. There are
more than 25 million hectares of barren
lands in the world now. Soil erosion also
leads to desertification. Desertification
refers to increase of desert areas.

Menanam tanaman penutup bumi Menereskan lereng bukit

✓ ✓
Planting cover crops Terracing hillslides
Mengamalkan tanaman bergilir Penanaman secara berkontur
✓
Practising crop rotation Practising contour farming

3 Tandakan ( ✓ ) cara-cara untuk mengekalkan kesuburan tanah.

Tick ( ✓ ) the ways to maintain the fertility of the soil.

Galeri Info
Sistem pertanian bersepadu merujuk
kepada sistem pertanian yang
mensepadukan pengeluaran yang
melibatkan perternakan dan penanaman
yang dijalankan bersama.
Integrated farming system refers to
agricultural systems that integrate

BAB
Praktis livestock and crop production.
Kendiri

6
Menanam tanaman penutup bumi Menambahkan baja kimia
✓
Planting cover crops Adding chemical fertilisers
Mengamalkan tanaman bergilir Menambahkan baja asli
✓ ✓
Practising crop rotation Adding organic fertilisers

4 Dalam kejuruteraan genetik, gen daripada suatu organisma dimasukkan ke dalam nukleus
organisma lain untuk menghasilkan ciri-ciri yang diinginkan.
In genetic engineering, genes from one organism are transplanted into the nucleus of another organism to
produce desired characteristics.

Berdasarkan maklumat yang diberikan di atas, tandakan ( ✓ ) kelebihan dan ( ✗ ) keburukan

makanan yang dimodifikasikan secara genetik.
Based on the information given above, tick ( ✓ ) the advantages and ( ✗ ) the disadvantages of genetically
modified food.

✗ Kesan terhadap sistem keimunan badan manusia masih tidak dapat diramalkan.
The impact on the human immune system is still unpredictable.
Mikroorganisma seperti bakteria dapat digunakan untuk menghasilkan bahan kimia seperti
✓
hormon tertentu, yang sukar dihasilkan dalam keadaan biasa.
Microorganisms such as bacteria are directed to produce chemicals such as certain hormones, which are
difficult to produce in normal conditions.
Penghasilan tanaman yang mempunyai rintangan yang tinggi terhadap kemarau, penyakit
✓
dan serangga perosak.
The production of crops which have high resistance to drought, disease and pests.

✗ Cara pemprosesan protein yang berlainan dalam tumbuhan atau haiwan mungkin akan
mengubah fungsi badan kita.
The different methods of processing proteins in plants or animals may alter our body functions.

135
 Objektif Pembelajaran
6.4 Mengamalkan pemikiran kritis dan analitis dalam membuat pemilihan makanan
yang diproses Tarikh:

Label pada makanan

6.4 AKTIVITI
PERBINCANGAN Food label Kontekstual

2003 BHG. C, S3(a)  2002 & 2004 BHG. B, S4(a)  2008 BHG. B, S8(d)  2011 BHG.B, S8(b)  2013 BHG.C, S12(a)  2017 BHG.B, S6(a)
1 Anda diberi maklumat tentang suatu label makanan./You are given information on a food label.

A
Ramuan:
Ingredients
B
Galeri Info
Sardin, tomato, gula, garam, Bakteria mungkin membiak
minyak sawit, bawang. dan menghasilkan toksin
Mengandungi kondisioner makanan dalam makanan selepas
dan perisa yang dibenarkan. tarikh luput dan keadaan ini
Sardines, tomatoes, sugar, salt, boleh menyebabkan
palm oil, onions. keracunan makanan.
Contains food conditioners and
Bacteria might grow in food
permitted flavouring.
D Syarikat Excel and produce toxins after the
66 Jalan Petaling Indah, expiry date and this can
47000 Sungai Buluh,
Guna sebelum: Berat bersih: C cause food poisoning.
Use before Net weight
Selangor Darul Ehsan,
23.11.2018 150 g
Malaysia.

Berdasarkan rajah yang ditunjukkan di atas, nyatakan maklumat yang perlu tercatat pada label
makanan mengikut Peraturan Makanan 1985.
Based on the diagram shown above, state the information that should be written on the food label according
to the Food Regulations 1985.
A: Jenis makanan/The type of food
B: Ramuan makanan/The food ingredients
C: Kuantiti makanan/The quantity of food
BAB

D: Nama dan alamat pengilang/The name and address of the manufacturer

E: Tarikh luput/The expiry date
6 2 Berdasarkan maklumat di 1, tuliskan maklumat yang perlu dicatat pada label makanan mengikut
kepentingannya kepada pengguna.
Based on the information in 1, write the information that should be written on the food label according to their
importance to consumers.

Maklumat/Information Maksud/Meaning
(a) Nama dan alamat pengilang Untuk menghubungi dan membuat
The name and address of the manufacturer aduan tentang makanan
To contact and make complaint on food
(b) Kuantiti makanan Untuk mengetahui berat sebenar makanan
The quantity of food To know the actual weight of food
(c) Ramuan makanan Untuk mengetahui kandungan makanan
The food ingredients To know the content of food
(d) Tarikh luput Untuk mengetahui tarikh luput makanan
The expiry date To know the expiry date of food
(e) Jenis makanan Untuk mengetahui jenis makanan
The type of food To know the type of food

3 Tandakan ( ✓ ) cara-cara bagaimana makanan yang telah diproses dan dibungkus boleh menjadi rosak.
Tick ( ✓ ) the ways by which processed and packed food can become spoilt.
Makanan telah melepasi tarikh luput Spora bakteria menjadi aktif semula
✓ ✓
The food has passed its expiry date The bacterial spores become active again
Kerosakan pada pembungkus makanan Makanan dicemari alga
✓
Damaged food packaging Food is contaminated by algae
Bakteria dalam makanan menghasilkan toksin Cara penyimpanan makanan tidak betul
✓ ✓
Bacteria in the food produce toxins Improper food storage methods

136
 SPM PRAKTIS PENGUKUHAN 6
Kertas 1
Arahan: Setiap soalan diikuti oleh empat pilihan jawapan, A, B, C dan D. Pilih jawapan yang terbaik.
Instructions: Each question is followed by four options A, B, C and D. Choose the best answer.

1 Apakah tujuan penambahan 4 Rajah 1 menunjukkan sejenis 6 Rajah 3 menunjukkan satu

asid benzoik dalam makanan? makanan. contoh label makanan dalam
What is the purpose of adding Diagram 1 shows a food. tin yang tidak mematuhi
benzoic acid in food? Peraturan Makanan 1985.
A Mencegah pengoksidaan Diagram 3 shows an example of a
Prevent oxidation food label which does not conform
B Melambatkan kerosakan to the Food Regulations 1985.
makanan/Delay food spoilage Syarikat Tasti Sdn Bhd
C Menambah rasa Rajah 1/Diagram 1 5 Jalan Paya Besar, Kulim, Kedah
Sardin/Sardines Ramuan/Ingredients:
Enhance the taste Sardin, tomato, garam, gula,
Apakah kaedah yang paling minyak sayur, bawang.
D Membaurkan makanan Mengandungi kondisioner
baik untuk mencegah makanan dan perisa yang
Emulsify food Berat bersih:
percambahan bahan makanan Net weight 150 g
dibenarkan.
 KLON SPM 2013 Sardines, tomatoes, salt, sugar,
itu? vegetable oil, onions.
Contains food conditioner and

2 Bahan kimia yang manakah What is the best method to permitted flavouring.

boleh ditambah kepada prevent the food from sprouting? Rajah 3/Diagram 3
makanan untuk melambatkan A Pempasteuran
Maklumat yang manakah
Pasteurisation
pengoksidaan makanan? sepatutnya terdapat pada label?
Which chemicals can be added to B Pendehidratan
What information should be on
food to slow down the oxidation Dehydration
the label?
C Pendinginan

BAB
of food? A Jenis makanan
A Bahan awet/Preservative Cooling
The type of food
D Penyinaran
B Peluntur/Bleach
C Pengantioksida/Antioxidant
D Penstabil/Stabiliser
Irradiation
 KLON SPM 2006/2010
B Tarikh luput
The expiry date
C Harga
6
KLON SPM 2001/2006/2007/2016
5 Rajah 2 menunjukkan suatu The price
bahan makanan yang telah D Tanda halal
3 Maklumat yang berikut diproses. The ‘Halal’ label
menunjukkan satu kaedah Diagram 2 shows a processed KLON SPM 2007/2008/2009/2015/2017
pemprosesan makanan. food.
The following information shows 7 Kaedah yang manakah paling
a method of food processing. sesuai untuk mengekalkan
kesuburan tanah?
Makanan dipanaskan pada Which method is the most suitable
suhu 72°C selama 15 saat to maintain the fertility of the soil?
di­ikuti dengan penyejukan A Mengamalkan tanaman
segera. ber­kontur
Food is heated at 72°C for 15 Rajah 2/Diagram 2 Practising contour planting
seconds followed by instant Apakah kaedah pemprosesan B Menanam tanaman tutup
cooling. yang digunakan? bumi
What is the method of processing Planting cover crops
Makanan yang manakah used? C Mengamalkan tanaman
perlu diproses melalui kaedah A Pendinginan bergilir
ini? Cooling Practising crop rotation
Which food needs to be processed B Pendehidratan D Menggunakan racun
by this method? Dehydration serangga
A Ikan/Fish C Pengetinan Using pesticides
B Susu segar/Fresh milk Canning KLON SPM 2006/2010
C Kacang tanah/Groundnuts D Pempasteuran
D Sayur/Vegetables Pasteurisation
 KLON SPM 2011/2016 KLON SPM 2005/2006/2014

137
 8 Antara pasangan yang berikut, yang manakah menunjukkan bahan 10 Apakah kaedah yang paling
kimia dalam makanan dan fungsinya dengan betul? baik untuk mengekalkan
Which of the following chemical in food is correctly matched with its kesegaran ikan dan daging
function? yang dieksport ke luar negara?
What is the best method to maintain
Bahan kimia/Chemical Fungsi/Function
the freshness of fish and meat
A Pewarna/Colouring Melunturkan warna makanan that are to be exported overseas?
Bleaches the colour of the food A Penyejukbekuan
Freezing
B Perisa/Flavouring Menambahkan rasa makanan
B Pendehidratan
Enhances the taste of the food
Dehydration
C Penganti-oksida/Antioxidant Menghalang pertumbuhan C Pendinginan
mikroorganisma Cooling
Prevents the growth of microorganisms D Pengetinan
Canning
D Bahan awet/Preser­vative Mengelakkan pemendapan makanan
KLON SPM 2009/2010
Prevents the food from settling
KLON SPM 2008/2013

9 Proses pengawetan makanan yang manakah menggunakan sinaran

gama?
Which process of food preservation uses gamma rays?
A Pempasteuran/Pasteurisation
B Pendehidratan/Dehydration
C Penyejukbekuan/Freezing
D Penyinaran/Irradiation
KLON SPM 2007/2008/2009
BAB

6 Kertas 2
Bahagian B/Section B
Arahan: Jawab semua soalan.
Instructions: Answer all the questions.
1 Rajah 1 menunjukkan label makanan bagi sardin yang telah diproses. KLON SPM 2002 & 2004 BHG. B, S4  2008 & 2011, S8

Diagram 1 shows a food label of processed sardines.

Syarikat Tasti Sdn Bhd

5 Jalan Paya Besar, Kulim, Kedah
Sardin/Sardines Ramuan/Ingredients:
Sardin, tomato, garam, gula, minyak sayur, Revisi
bawang. Mengandungi kondisioner makanan Ekspres 6
dan perisa yang dibenarkan.
Sardines, tomatoes, salt, sugar, vegetable oil,
onions. Contains food conditioner and
permitted flavouring.

Rajah 1/Diagram 1

(a) Apakah kaedah pemprosesan makanan yang ditunjukkan dalam Rajah 1?

What is the method of food processing shown in Diagram 1?
Pengetinan/Canning

(b) Kenal pasti satu bahan yang digunakan sebagai bahan awet dalam makanan itu.
Identify one substance that is used as preservative in the food.
Garam/Gula/Salt/Sugar

(c) Apakah fungsi perisa dalam makanan itu?/What is the function of the flavouring in the food?
Menjadikan makanan lebih enak/Enhances the taste of the food

138
 (d) Wajarkan penggunaan perisa kepada kesihatan manusia.
Justify the use of flavouring to human health.
Menyebabkan kanser/sakit dada
Causes cancer/chest pain

(e) Nyatakan dua maklumat yang tidak terdapat pada label makanan dalam Rajah 1.
State two information which are not shown on the food label in Diagram 1.
Kuantiti makanan dan tarikh luput/The quantity of food and the expiry date

(f) (i) Maklumat manakah pada label makanan yang paling penting dipertimbangkan semasa membeli
makanan?
Which information on the food label is most importantly considered when buying the food?
Tarikh luput/The expiry date
(ii) Berikan satu sebab bagi jawapan anda.
Give one reason for your answer.
Untuk memastikan makanan yang dibeli tidak rosak/To ensure the food bought is not spoilt

Bahagian C/Section C
Arahan: Jawab semua soalan.
Instructions: Answer all the questions.
2 (a) Nyatakan satu perbezaan antara kaedah pemprosesan makanan yang berikut. Bagi setiap kaedah,
berikan satu contoh makanan yang diproses. KLON SPM 2006 BHG. C, S11(a)

State one difference between the following methods of food processing. For each method, give one example of
processed food.
(i) Penyinaran dan pembungkusan vakum
Irradiation and vacuum packaging
(ii) Penyejukbekuan dan pendinginan

BAB
Freezing and cooling
 [4 markah/4 marks]
(b) Seorang petani mendapati hakisan tanah berlaku di ladang kelapa sawitnya selepas hujan lebat.
KBAT Terangkan bagaimana petani itu dapat mengatasi masalah tanah ladangnya. Penerangan anda hendaklah
6
merangkumi aspek-aspek berikut:  KLON SPM 2005 BHG. C, S12(b)

A farmer finds that soil erosion has occurred in his oil palm estate after heavy rain. Explain how the farmer can
overcome the soil problem in the estate. Your explanation should include the following aspects:
(i) Mengenal pasti masalah
Identify the problem [1 markah/1 mark]
(ii) Penjelasan masalah
Explain the problem [1 markah/1 mark]
(iii) Cara penyelesaian masalah
Methods of solving the problem [3 markah/3 marks]
(iv) Pilih cara yang terbaik dan jelaskan pemilihan anda
Choose the best method and explain your choice [1 markah/1 mark]

Praktis
SPM

139