Nota Ringkas Sains

Tahun 5
Berdasarkan Buku Teks

Disediakan Oleh :

En Ahmad Hishanuddin Ramli @ Pocats

Sebarang sumbangan boleh dibuat melalui

Maybank 1141 6984 5278
Ahmad Hishanuddin Ramli
Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

UNIT 1 : Kemahiran Saintifik

Kemahiran Saintifik merupakan kemahiran yang diamalkan semasa
menjalankan eksperimen atau penyiasatan. Kemahiran saintifik terdiri
daripada kemahiran proses sains dan kemahiran manipulatif

Kemahiran Proses Sains Kemahiran Manipulatif

Memerhati
Menggunakan dan
mengendalikan
peralatan dan bahan
Mengelas dengan betul

Mengukur dan menggunakan

nombor
Mengendalikan spesimen
Membuat inferens dengan betul dan
cermat

Meramal

Berkomunikasi Melakar spesimen,

peralatan dan bahan
sains dengan betul
Menggunakan perhubungan
ruang dan masa

Mentafsir data
Membersihkan peralatan
sains dengan cara yang
betul
Mendefinisi secara operasi

Mengawal pemboleh ubah

Menyimpan peralatan
dan bahan sains dengan
Membuat hipotesis betul dan selamat

mengeksperimen

2|Page
Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

UNIT 2 : Peraturan Bilik Sains

Bilik Sains adalah bilik khas untuk menjalankan aktiviti sains seperti melakukan
eksperimen. Bilik ini dilengkapi dengan alat dan bahan yang diperlukan.
Peraturan bilik sains diwujudkan dan haruslah dipatuhi bagi memastikan
kelancaran proses pembelajaran dalam bilik sains.

Perkara yang perlu dipatuhi

1. Masuk ke dalam bilik sains setelah mendapat kebenaran guru

2. Beratur terlebih dahulu sebelum masuk dan ketika keluar dari bilik sains
3. Cermin tingkap hendaklah dibuka dan kipas hendaklah dipasang
4. Aktiviti hendaklah dijalankan mengikut arahan guru
5. Nyalakan penunu Bunsen dengan cara yang betul
6. Rambut hendaklah diikat dengan rapi ketika mengendalikan
eksperimen
7. Bahan buangan cecair hendaklah dibuang ke dalam sinki dengan air
paip yang mengalir
8. Padamkan bahan yang terbakar atau berbara sebelum
membuangnya ke dalam bakul sampah
9. Buang bahan buangan seperti pepejal ke dalam bakul sampah
10. Laporkan kemalangan, kecederaan atau kerosakan kepada guru
11. Gunakan peti pertolongan cemas dengan bantuan guru
12. Susun semula kerusi dan kemaskan bilik sains sebelum keluar

Perkara yang dilarang

1. Dilarang bergurau dan berlari di dalam bilik sains

2. Tidak dibenarkan makan dan minum di dalam bilik sains
3. Dilarang menyentuh, merasa, menghidu atau memasukkan sebarang
bahan ke dalam mulut tanpa kebenaran guru
4. Dilarang membawa keluar sebarang peralatan sains tanpa
kebenaran guru

3|Page
 Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

UNIT 3 : Proses Hidup Haiwan

Proses Hidup Haiwan

Haiwan melindungi diri daripada

Musuh Cuaca melampau

Ciri Khas Tingkah laku Khas Ciri Khas Tingkah laku Khas

• Duri tajam • Menggulungkan diri

• Bulu tebal • Berendam
• Cengkerang • Menyamar
• Lapisan lemak • Bermigrasi
• Sisik keras • Memutuskan anggota
tebal • Berhibernasi
• Tanduk badan
• Bonggol
• Bisa • Memasukkan anggota
badan
• Hidup dalam kumpulan

Memastikan kemandirian Dikaitkan melalui hubungan

spesisnya dengan membiak makanan

Haiwan Bertelur Rantai makanan

• Menyembunyikannya - Penyu
• Banyak – ikan, katak
• Diselaputi lender – Katak Padi Tikus Ular
• Mengeram – ayam (Pengeluar) (Pengguna) (Pengguna)
• Menjaga telur - ular

Haiwan menjaga anak Siratan makanan

• Menyusukan - Lembu
Belalang
• Membawa dalam kantung– Kanggaro Ayam
Burung
• Bergerak dalam kumpulan – Gajah Padi Helang
Tikus
• Membawa dalam mulut – ikan tilapia
Ular
• Memberi makan – Burung Burung
• Menyerang - Kucing pipit
4|Page
 Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

Berlindung dari musuh

Duri tajam Klik pada

Gambar untuk
ke Link Video

Ciri Khas
Ikan buntal Armadillo
Landak

Memasukkan anggota badan

Bisa
Tanduk

Kerang Siput
Kura-kura

Ular Rusa Kambing Sisik keras

Kala jengking

Lipan
Kerbau Buaya Tenggiling

Menggulungkan diri

Tingkah laku Khas

Ulat gonggok Tenggiling

Menyamar
Hidup dalam
kumpulan Memasukkan
anggota badan
Sesumpah Rama-rama Mentadak

Semut Gajah
Memutuskan
anggota
badan
Kura-kura
Siput
Ikan bilis
5|Page Cicak Kurita
 Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

Berlindung daripada cuaca melampau

Bulu tebal

Ciri Khas

Beruang Kutub Serigala Kutub

Lapisan Lemak Tebal

Bonggol

Unta Singa laut

Paus
penguin

Berendam dalam lumpur

Tingkah laku Khas

Badak sumbu Kerbau

Bermigrasi

Berhibernasi

Beruang kutub Paus

Bangau

Tupai

6|Page Musang artik

Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

Haiwan Imaginasiku

7|Page
 Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

Kemandirian Spesies

Kemandirian Spesies adalah keupayaan haiwan untuk mengekalkan

spesiesnya yang dapat mengelakkan daripada pupus
Antara haiwan yang diancam kepupusan

Menyembunyikan telur

Haiwan Bertelur

Buaya cicak Belalang

Bertelur banyak
Menjaga telur
Mengeram telur

Penyu Lalat Nyamuk

Ular Burung Telur berlendir

Burung
Ayam

Ayam
Katak
Penguin
Ikan

8|Page
 Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

Menyerang musuh

Ayam Kucing Anjing

Menyusukan anak

Haiwan Menjaga
Anak

Kucing Harimau Lembu

Membawa anak dalam kantung

Memberi anak
makan Membawa anak di
dalam mulut
Kanggaru Koala Sugar glider

Singa Burung Bergerak dalam kumpulan

Buaya

Ayam

Ikan Tilapia Gajah Kuda belang

Kepentingan Kemandirian Spesies

Memastikan spesis terus kekal

Mengelakkan kepupusan

Memastikan keseimbangan ekosistem

Penting sebagai sumber asas kepada manusia

9|Page
 Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

Rantai Makanan

Rantai makanan ialah hubungan makanan antara hidupan

Anak panah bermaksud ‘dimakan oleh’ haiwan lain
Rantai makanan dan siratan makanan mesti dimulakan oleh pengeluar atau
tumbuhan

Tumbuhan

Tumbuhan Belalang Katak Ular Helang

Rantai makanan
10 | P a g e
 Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

Matahari, Pengeluar dan Pengguna

Dalam setiap rantai makanan, tumbuhan membekalkan tenaga kepada

haiwan lain. Tumbuhan mendapat tenaganya melalui proses fotosintesis
yang memerlukan cahaya matahari
Matahari merupakan sumber tenaga utama. Tumbuhan adalah pengeluar
manakala haiwan lain yang memakan tumbuhan atau haiwan lain dikenali
sebagai pengguna

Matahari mengeluarkan
cahaya yang menjadi Burung hantu memakan ular
sumber tenaga utama untuk mendapatkan tenaga.
Burung hantu adalah pengguna

Ular memakan
Beluncas katak untuk
Tumbuhan mendapat mendapat mendapatkan
tenaga daripada tenaga dengan Katak memakan tenaga. Ular
matahari untuk memakan daun. beluncas untuk adalah
membuat makanan Beluncas adalah mendapatkan pengguna
melalui proses pengguna tenaga. Katak
fotosintesis. Tumbuhan adalah
adalah pengeluar pengguna

11 | P a g e
Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

Siratan Makanan

Siratan makanan ialah gabungan beberapa rantai makanan dalam suatu

habitat. Siratan makanan wujud kerana terdapat haiwan yang memakan
lebih daripada satu jenis makanan. Suatu jenis haiwan pula mungkin
dimakan oleh beberapa jenis haiwan yang lain. Beberapa rantai makanan
boleh digabungkan menjadi siratan makanan.

Belalang
Burung pipit

Helang
Padi

Ular

Tikus
Siratan Makanan dalam suatu habitat
Siratan makanan ini terdiri daripada beberapa rantai makanan iaitu

Tumbuhan Belalang Burung Helang

( Padi ) Pipit

Tumbuhan Tikus Ular Helang

( Padi )

Tumbuhan Burung Ular Helang

( Padi ) Pipit

Tumbuhan Burung Helang

( Padi ) Pipit

Tumbuhan Tikus Helang

12 | P(aPadi
g e)
Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

Kesan dan Akibat

Dalam suatu siratan makanan, setiap hidupan adalah penting. Sebarang

perubahan populasi dalam siratan makanan akan mempunyai kesan ke
atas hidupan yang lain.
Sekiranya berlaku perubahan populasi di dalam suatu siratan makanan,
pengguna akan mencari makanan di habitat yang lain atau berpindah ke
Kawasan lain untuk mencari makanan bagi memastikan kemandirian
spesisnya.

Apakah kesan sekiranya habitat haiwan musnah?

13 | P a g e
 Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

UNIT 4 : Proses Hidup Tumbuhan

Proses Hidup Tumbuhan

Melindungi diri Pencaran Biji Benih Menyesuaikan diri

daripada Musuh atau Buah daripada perubahan
iklim dan musim

Berduri Air Akar panjang

• Pokok semalu • Buah kelapa • Pokok kaktus

• Pokok kaktus • Buah teratai
Batang menyimpan
air
Berbulu halus Angin

• Pokok kaktus
• Pokok lalang • Buah lalang
• Pokok pisang
• Pokok buluh • Buah meranti

Menggulung daun
Bergetah Manusia dan Haiwan

• Pokok kunyit
• Pokok keladi • kemuncup • Pokok jagung
• Pokok nangka • buah betik • Pokok tomato

Beracun Mekanisma letupan Daun berpecah-

pecah

• Pokok pong-pong • Buah getah • Pokok kelapa

• Cendawan • Buah keembung
• Biji saga
Daun jejarum
Mengeluarkan bau

• Pokok ru
• Pokok tembakau • Pokok kaktus
• Pokok rafflesia
Ggugurkan daun

• Pokok getah

14 | P a g e
 Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

Ciri-ciri dan tingkah laku khas tumbuhan

Tumbuhan mempunya pelbagai cara atau ciri khas yang istimewa bagi
melindungi diri daripada musuh.

Berduri
Tumbuhan Melindungi Diri
Duri yang tajam akan melukakan
haiwan yang cuba menghampiri
Berlindung daripada
musuh

Kaktus
Semalu Mawar

Mengeluarkan bau

Berbulu halus
Bau yang tidak menyenangkan
akan menghindarkan musuh
Bulu halus menyebabkan
kegatalan pada musuh

Bunga tahi
Buluh Serai
ayam
Rafflesia Tebu

Beracun

Racun menyebabkan kegatalan

Tembakau
Bergetah
pada musuh

Getah yang melekit akan akan

menghindarkan haiwan

Cendawan
Pokok pong pong

Nangka Pokok Jarak Keladi

Keladi Sesetengah keladi dan cendawan

tidak beracun dan boleh dimakan

15 | P a g e
 Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

Tumbuhan Menyesuaikan Diri Menggugurkan daun

Untuk mengelakkan kehilangan air

Pokok getah

Akar panjang

Akar untuk menyerap air jauh di

dalam tanah
Penyesuaian terhadap
Iklim dan Musim

Kaktus
Daun berbentuk
jarum Batang menyimpan air
Mengurangkan kehilangan air
Membolehkan tumbuhan terus
hidup walaupun di musim kemarau

Kaktus
kaktus
Tebu pisang
Daun
berpecah-pecah
Menggulungkan daun
Mengurangkan rintangan angin
Pokok Ru

Untuk mengurangkan kehilangan air

Pokok kelapa
Pokok Ru

Pokok pisang Pokok Jagung Pokok kunyit

16 | P a g e
 Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

Melalui air
Cara Tumbuhan Membiak
BUah yang berongga membolehkannya
terapung dan dibawa ke tempat lain
Ciri-ciri :

i. Ringan
Pencaran Biji Benih
ii. Kulit kalis air
iii. Mempunyai rongga udara

Melalui mekanisma
letupan Kelapa
Teratai

Buah yang matang akan

kering dan merekah
Melalui angin
Ciri-ciri :
Buah kecil yang ringan
i. Keras dan kering apabila membolehkannya ditiup angin
matang Ciri-ciri :
ii. Dinding buah pecah lalu
mencampakkan biji benih i. Ringan
jauh daripada pokok induk ii. Kering
iii. Bersayap atau berbulu halus

BUah getah lalang

Pokok keembung BUah meranti
Ciri-ciri :
Melalui manusia dan haiwan i. Warna dan
bau menarik
Menjadi makanan manusia dan haiwan. Biji
ii. Isi boleh
benih yang di buang akan tumbuh
dimakan
menjadi induk di tempat baharu
Buah saga iii. bercangkuk

Buah mangga Buah manggis Buah betik Buah durian

Kemuncup dan kelulut

mempunya cangkuk yang
akan melekat pada pakaian
manusia atau bulu haiwan
Kemuncup Buah kelulut
17 | P a g e
Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

Kepentingan Pencaran Biji Benih

Memastikan kemandirian spesis

Biji benih penting bagi;
tumbuhan

Mengelakkan persaingan antara

spesis tumbuhan yang sama

Tumbuhan yang tumbuh rapat akan bersaing

untuk mendapatkan ruang, air dan cahaya
berbanding tumbuhan yang tumbuh lebih jauh

Kepentingan Tumbuhan

Sumber asasi bagi manusia dan

haiwan

Kepentingan tumbuhan
kepada hidupan sekeliling
Memastikan keseimbangan
ekosistem

Tempat perlindungan Sebagai sumber bahan mentah,

makanan dan bahan api

18 | P a g e
 Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

UNIT 5 : Tenaga
Tenaga ialah kebolehan untuk membuat sesuatu kerja

SUMBER TENAGA BENTUK TENAGA

Tidak Boleh Diperbaharui Boleh Diperbaharui Keupayaan

Kinetik
Arang batu Matahari

Cahaya
Petroleum Biojisim

Haba
Gas asli Angin

Elektrik
Bahan nuklear Air

Nuklear
Bateri Ombak

Bunyi
Makanan

Suria

Kimia

19 | P a g e
 Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

Sumber Tenaga – Boleh diperbaharui

Angin

Ombak
Angin membekalkan tenaga untuk
menggerakkan sesuatu seperti kapal
layar dan bilah pada kincir angin Ombak membekalkan tenaga
untuk menggerakkan turbin

Matahari

Sumber tenaga Matahari adalah sumber tenaga utama.

(Boleh diperbaharui) Matahari membekalkan tenaga cahaya dan
tenaga haba. Tumbuhan menggunakan
cahaya matahari untuk membuat makanan.
Sumber tenaga yang boleh diperbaharui
Manusia dan haiwan mendapat tenaga
boleh diganti secara semula jadi dalam
jangka masa yang singkat. Sumber
apabila memakan tumbuhan
tenaga ini akan kekal selamanya
walaupun digunakan secara berterusan.

Biojisim

Bahan organik daripada Air

tumbuhan dan haiwan yang
akan menghasilkan tenaga Air yang mengalir dapat
menggerakkan turbin bagi
menghasilkan tenaga

Makanan

Makanan dapat
membekalkan tenaga
kepada manusia dan haiwan

20 | P a g e
 Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

Sumber Tenaga – Tidak boleh diperbaharui

Petroleum
Bahan api fosil

Terbentuk daripada sisa tumbuhan

dan haiwan mati yang tertanam Gas asli
berjuta-juta tahun dahulu. Petroleum,
gas asli dan arang batu ialah sumber
tenaga utama penjanaan tenaga
elektrik dan menggerakkan kenderaan Arang batu

Sumber tenaga
(Tidak boleh diperbaharui) Bateri

Sumber tenaga yang tidak dapat dijana Bateri ialah alat yang membekalkan
secara berterusan kerana sumbernya tenaga bagi menghasilkan arus
terhad.Sumber tenaga ini akan habis
apabila diguna secara berterusan dan
elektrik yang dihasilkan oleh manusia.
tidak dapat diganti. Sel kering memberikan tenaga
kepada peralatan elektrik seperti
lampu suluh, jam loceng, radio, dan
telefon bimbit. Walaubagaimanapun,
tenaga in akan kehabisan dan perlu
diganti atau dicaj semula

Nuklear

Dihasilkan daripada sejenis

bahan yang dikenal sebagai
uranium. Dapat digunakan
untuk menjana elektrik

21 | P a g e
Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

Pelbagai Bentuk Tenaga

Tenaga Suria

Tenaga suria dibebaskan oleh matahari. Tenaga

ini memberikan tenaga cahaya dan haba yang
diperlukan oleh hidupan. Tenaga ini juga dapat
menjana tenaga elektrik

Tenaga Haba

Tenaga haba dibebaskan oleh objek yang

panas. Tenaga ini memberi kita kepanasan.
Tenaga ini digunakan oleh manusia seperti
mengeringkan pakaian dan memasak

Tenaga Nuklear

Tenaga nuklear hasilkan oleh bahan seperti

uranium. Tenaga ini dihasilkan dalam reaktor
nuklear. Tenaga ini digunakan dalam bidang
industri, perubatan, pertanian dan banyak lagi

Tenaga Elektrik

Tenaga elektrik mengalir dalam satu litar lengkap.

Tenaga ini membolehkan alat elektrik berfungsi
bagi memudahkan sesuatu kerja.

Tenaga Kimia

Tenaga kimia ialah tenaga yang tersimpan

dalam bahan api fosil, makanan, biojisim dan
bateri. Tenaga ini dibebaskan apabila berlaku
tindak balas kimia.
22 | P a g e
Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

Tenaga Cahaya

Tenaga cahaya dapat dihasilkan daripada

tenaga elektrik, tenaga suria atau tenaga kimia.
Tenaga ini menerangi keadaan yang gelap dan
membolehkan kita melihat objek di sekeliling.

Tenaga Keupayaan

Tenaga yang ada pada objek yang berada

pada kedudukan tinggi, diregangkan atau
dimampatkan mempunyai Tenaga keupayaan

Tenaga Kinetik

Tenaga kinetik ialah tenaga yang ada pada

objek yang sedang bergerak

Tenaga Bunyi

Tenaga bunyi ialah tenaga yang dihasilkan oleh

objek yang bergetar

23 | P a g e
Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

Perubahan Bentuk Tenaga

Tenaga boleh berubah daripada satu bentuk kepada bentuk yang lain.
Perubahan bentuk tenaga berlaku apabila sesuatu peristiwa berlaku atau
kita melakukan aktiviti dan menggunakan peralatan tertentu.
Perubahan tenaga boleh ditulis seperti berikut;

Tenaga Keupayaan Tenaga Kinetik Tenaga Bunyi

Simbol anak panah ( ) bermaksud ‘berubah kepada’

Contoh perubahan bentuk tenaga:

1. Buah durian jatuh ke tanah

Tenaga Keupayaan Tenaga Kinetik Tenaga Bunyi

2. Kipas berpusing

Tenaga Elektrik Tenaga Kinetik + Tenaga Bunyi

24 | P a g e
Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

Berhemah Menggunakan Tenaga

Kebanyakan sumber tenaga yang kita gunakan untuk menjana elektrik,

memasak dan menggerakkan kenderaan adalah daripada bahan api fosil.
Kita perlu menggunakan tenaga secara berhemah untuk menjimatkan
penggunaan bahan api fosil. Kehabisan sumber bahan api fosil boleh
menimbulkan pelbagai kesukaran dalam kehidupan.
Langkah-langkah untuk menjimatkan penggunaan tenaga adalah seperti
berikut:

Menutup suis alat eletrik

Mengitar semula
yang tidak digunakan

Berkongsi kereta atau

Langkah
menggunakan
penjimatan
pengangkutan awam

Menggunakan mesin basuh Tidak selalu membuka

pada muatan penuh pintu peti sejuk

25 | P a g e
Nota Ringkas SAINS Tahun 5 - 2018 – - Cikgu Ahmad Hishanuddin @ Pocats

UNIT 6 : Cahaya
Tunggu lepas pilihanraya

26 | P a g e