ANALISIS
STRUKTUR III
Permodelan Struktur
(Portal)
04
Fakultas Teknik Sipil Teknik Sipil Agung Sumarno, ST MT
Dan Perencanaan
Abstract Kompetensi
Permodelan portal dalam analisis Mahasiswa memahami tahapan yang
struktur merupakan permodelan yang dilakukan dalam permodelan portal
paling banyak digunakan dalam
analisis struktur gedung. dengan metode matriks kekakuan
Permodelan Struktur ( Portal)
I. Konfigurasi Sistem Struktur
qa=33 kN/m
H1= 15 kN
250/400 250/800
250/400
ql=50 kN/m
H2= 8 kN
250/600 250/600
300/400
300/400
300/400
2a.Bahan/ material
1. Geometri
Penampang elemen sistem struktur di atas menggunakan profil segi empat dengan ukuran masing-
masing sebagai berikut :
Elemen 1 : 300/400
Elemen 2 : 300/400
Elemen 3 : 300/400
Elemen 4 : 250/600
Elemen 5 : 250/600
Elemen 6 : 250/400
Elemen 7 : 250/400
Elemen 8 : 250/800
2. Inertia, luas penampang, dan panjang
Elemen Ukuran (mm) Inertia (m4) Luas Penampang (m2) Panjang (m)
5 250/600 4,5 × 10
−3
0,15 8
1. Sistem struktur diatas menerima gaya seragam q a=33 kN /m pada atap dan q 1=50 kN /m pada
lantai 1, serta gaya horizontal H 1=15 kN di atap dan H 2=8 kN di lantai.
2. Kombinasi pembebanan
Nomor titik-titik kumpul dan nomor masing-masing elemen untuk struktur diatas seperti gambar
dibawah ini
qa=33 kN/m
7 8 8
H1= 15 kN
250/800
6 7
250/400
250/400
ql=50 kN/m
4 4 5 5 6
H2= 8 kN
250/600 250/600
1 2 3
300/400
300/400
300/400
1 2 3
(a) Indikator titik kumpul dan elemen
qa=33 kN/m
qa=33 kN/m
H1= 15 kN
H1= 15 kN
7 8 8
250/800
250/400
250/400
6 7
ql=50
ql=50 kN/m
kN/m
H2= 8 kN
H2= 8 kN
4 4 5 5 6
250/600 250/600
300/400
300/400
300/400
1 2 3
1 2 3
15 x 15 1 x 15 1 x 15
Reaksi perletakan dan DOF sistem struktur diatas seperti pada gambar dibawah ini
X14,P14 qa=33 kN/m X11,P11
X12,P12
H1= 15 kN
X13,P13 7 8 8 X10,P10
X15,P15
250/800
250/400
250/400
6 7
X2,P2 X5,P5 X8,P8
ql=50 kN/m
X6,P6 X9,P9
X1,P1 5 6
4 H2= 8 kN 4 X4,P4 5 X7,P7
X3,P3
250/600 250/600
1 2 3
300/400
300/400
300/400
1 2 3 4 5 6
EA 0 0
E A
0 0
L L
1
0 E I E I E I E I
12 6 0 12 6 2
3 2 3 2
( L) ( L) ( L ) ( L)
0 E I E I E I E I 3
6 4 0 6 2
2 L 2 L
( L) ( L)
[S]
m E A EA 4
L 0 0 0 0
L
0 12 E I 6 E I 0 12
E I
6
E I
3 2 3 2 5
( L) ( L) ( L) ( L)
0 E I E I E I E I
6 2 0 6 4 6
2 L 2 L
( L ) ( L )
Elemen 1 :
xm
b 0.30 m
1
F4,4
h 0.40 m F5,5
1
F6,6
b h 3
I
1 1
1 12 1
400 mm 300/400
3 4
I 1.6 10 m
1
1=900
L 300
3.65
mmm F2,2
1 ym
A b h F3,3
1 1 1
F1,1
2
A 0.12 m
1
6 Ton
E 2 10
1 2
m
1 2 3 4 5 6
b 0.30 m xm
2
h 0.40 m F4,4
2 F5,5
F6,6
b h 3
I
2 2
2 12 400 mm
3 4 2 300/400
I 1.6 10 m
2
300 mm
L 3.65 m 2=900
2
F2,2
ym
A b h
2 2 2
F3,3
2
A 0.12 m F1,1
2
Ton
6
E 2 10 2
2 m
1 2 3 4 5 6
1
6.575 104 0 0 6.575 10
4
0 0
2 0 789.683 1.441 10
3
0 789.683 1.441 10
3
3 3 3 3 3
0 1.441 10 3.507 10 0 1.441 10 1.753 10
S
4 2
6.575 104 0 0 6.575 10
4
0 0
5
3 3
0 789.683 1.441 10 0 789.683 1.441 10
6
3 3 3 3
0 1.441 10 1.753 10 0 1.441 10 3.507 10
Elemen 3 :
b 0.30 m xm
3
h 0.40 m F4,4
3 F5,5
F6,6
b h 3
I
3 3 400 mm
3 12
3 4 3 300/400
I 1.6 10 m
3
300 mm
L 3.65 m 3=900
3
F2,2
ym
A b h
3 3 3
F3,3
2
A 0.12 m F1,1
3
Ton
6
E 2 10 2
3 m
1 2 3 4 5 6
b 0.25 m
4
h 0.60 m ym
4
600 mm
b h 3
4 4
F2,2 4 F5,5
I 4=0 0
F4,4
4 12 xm
F1,1
250 mm 3 4 F3,3 250/600 F6,6
I 4.5 10 m
4
L 4 m
4
A b h
4 4 4
2
A 0.15 m
4
Ton
6
E 2 10 2
4 m
2 3 4 5 6
b 0.25 m
5
ym
h 0.60 m
5
F2,2 F5,5
600 mm 5
b h 3
5 5
5=00 F4,4
F1,∆ 1 xm
I
5 12 F3,3 F6,6
250/600
250 mm 3 4
I 4.5 10 m
5
L 8 m
5
A b h
5 5 5
2
A 0.15 m
5
Ton
6
E 2 10 2
5 m
1 2 3 4 5 6
3.75 104 4 1
0 0 3.75 10 0 0
0 210.938 843.75 0 210.938 843.75 2
3 3 3
0 843.75 4.5 10 0 843.75 2.25 10
S
5 4 4 4
3.75 10 0 0 3.75 10 0 0
0 210.938 843.75 0 210.938 843.75 5
3 3 6
0 843.75 2.25 10 0 843.75 4.5 10
Elemen 6: xm
b 0.25 m
6 F4,4
F5,5
h 0.40 m F6,6
6
b h 3 400 mm
I
6 6 6
6 250/400
12
3 4 250 mm
I 1.333 10 m 6=900
6
F2,2
L 3.65 m ym
6
F3,3
A b h
6 6 6 F1,1
2
A 0.1 m
6
Ton
6
E 2 10 2
6 m
1 2 3 4 5 6
5.479 104 4 1
0 0 5.479 10 0 0
0 658.069 1.201 10
3
0 658.069 1.201 10
3 2
3 3 3 3 3
0 1.201 10 2.922 10 0 1.201 10 1.461 10
S
6
5.479 104 0 0
4
5.479 10 0 0 4
3 3
0 658.069 1.201 10 0 658.069 1.201 10 5
3 3 3 3
0 1.201 10 1.461 10 0 1.201 10 2.922 10 6
Elemen 7: xm
b 0.25 m
7 F4,4
F5,5
h 0.40 m F6,6
7
b h 3 400 mm
I
7 7 7
7 250/400
12
3 4 250 mm
I 1.333 10 m 7=900
7
F2,2
L 3.65 m ym
7
F3,3
A b h
7 7 7 F1,1
2
A 0.1 m
7
Ton
6
E 2 10 2
7 m
1 2 3 4 5 6
b 0.25 m
8 ym
h 0.80 m
8 F2,2 F5,5
8
b h 3 800 mm 8=0
8 8
0
F4,4
F1,1 xm
I F3,3 F6,6
8 12 250/800
250 mm 4
I 0.011 m
8
L 12 m
8
A b h
8 8 8
2
A 0.2 m
8
Ton
6
E 2 10 2
8 m
1 2 3 4 5 6
dimana :
T
[ k ]m =[ T ] m [ S ]m [ T ]m
cos sin 0 0 0 0
m 180 m 180
sin cos 0 0 0 0
m 180 m 180
0 0 1 0 0 0
[T]
m
0 0 0 cos sin 0
m 180
m 180
0 0 0 sin cos 0
m 180 m 180
0 0 0 0 0 1
EA 0 0
E A
0 0
L L
0 E I E I E I E I
12 6 0 12 6
3 2 3 2
( L) ( L) ( L) ( L)
0 E I E I E I E I
6 4 0 6 2
2 L 2 L
( L ) ( L )
[S]
m E A EA
L 0 0 0 0
L
0 12 E I 6 E I 0 12
E I
6
E I
3 2 3 2
( L ) ( L) ( L) ( L)
0 E I E I E I E I
6 2 0 6 4
2 L 2 L
( L) ( L)
cos sin 0 0 0 0
m 180 m 180
sin cos 0 0 0 0
m 180 m 180
0 0 1 0 0 0
[T]mT
sin
0 0 0 cos 0
m 180 m 180
0 0 0 sin cos 0
m 180 m 180
0 0 0 0 0 1
Elemen 1 :
90
1
cos sin 0 0 0 0
1 180 1 180
sin cos 0 0 0 0 1 300/400
1 180 1 180
0 0 1 0 0 0
T
1 1=900
0 0 0 cos sin 1 180 0
1 180
0 0 0 sin cos 0
1 180 1 180
0 0 0 0 0 1
0 1 0 0 0 0
1 0 0 0 0 0
0 0 1 0 0 0
T
1 0 0 0 0 1 0
0
0 0 1 0 0
0 0 0 0 0 1
0 0 0 1 2 3
1 2 3 4 5 6
90
2
cos sin 0 0 0 0
2 180 2 180
sin cos 0 0 0 0 2 300/400
2 180 2 180
0 0 1 0 0 0
T 2=900
2
0 0 0 cos sin 2 180 0
2 180
0 0 0 sin cos 0
2 180 2 180
0 0 0 0 0 1
0 1 0 0 0 0
1 0 0 0 0 0
0 0 1 0 0 0
T
2 0 0 0 0 1 0
0
0 0 1 0 0
0 0 0 0 0 1
0 0 0 4 5 6
1 2 3 4 5 6
90
3
cos sin 0 0 0 0
3 180 3 180
sin cos 0 0 0 0 3 300/400
3 180 3 180
0 0 1 0 0 0
T 3=900
3
0 0 0 cos sin 0
3 180
3 180
0
0 0 0 sin cos
3 180 3
180
0 0 0 0 0 1
0 1 0 0 0 0
1 0 0 0 0 0
0 0 1 0 0 0
T
3 0 0 0 0 1 0
0
0 0 1 0 0
0 0 0 0 0 1
0 0 0 7 8 9
1 2 3 4 5 6
4=00 4
250/600
0
4
cos sin 0 0 0 0
4 180 4 180
sin cos 0 0 0 0
4 180 4 180
0 0 1 0 0 0
T
4
0 0 0 cos sin 4 180 0
4 180
0 0 0 sin cos 0
4 180 4 180
0 0 0 0 0 1
1 0 0 0 0 0
0 1 0 0 0 0
0 0 1 0 0 0
T
4 0 0 0 1 0 0
0 0 0 0 1 0
0 0 0 0 0 1
1 2 3 4 5 6
1 2 3 4 5 6
5
5=00
250/600
0
5
cos sin 0 0 0 0
5 180 5 180
sin cos 0 0 0 0
5 180 5 180
0 0 1 0 0 0
T
5
0 0 0 cos sin 0
5 180
5 180
0 0 0 sin cos 0
5 180 5 180
0 0 0 0 0 1
1 0 0 0 0 0
0 1 0 0 0 0
0 0 1 0 0 0
T
5 0 0 0 1 0 0
0 0 0 0 1 0
0 0 0 0 0 1
4 5 6 7 8 9
1 2 3 4 5 6
3.75 104 0 0 3.75 10
4
0 0
0 210.938 843.75 0 210.938 843.75
3 3
0 843.75 4.5 10 0 843.75 2.25 10
k
5 4 4
3.75 10 0 0 3.75 10 0 0
0 210.938 843.75 0 210.938 843.75
3 3
0 843.75 2.25 10 0 843.75 4.5 10
Elemen 6:
90
6
cos sin 0 0 0 0
6 180 6 180
6 250/400
sin cos 0 0 0 0
6 180 6 180
0 0 1 0 0 0 6=900
T
6
0 0 0 cos sin 0
6 180 6 180
0 0 0 sin cos 6 180 0
6
180
0 0 0 0 0 1
0 1 0 0 0 0
1 0 0 0 0 0
0 0 1 0 0 0
T
6 0 0 0 0 1 0
0 0 0 1 0 0
0 0 0 0 0 1
1 2 3 13 14 15
1 2 3 4 5 6
90
7
cos sin 0 0 0 0
7 180 7 180
7 250/400
sin cos 0 0 0 0
7 180 7 180
0 0 1 0 0 0 7=900
T
7
0 0 0 cos sin 0
7 180
7 180
0 0 0 sin cos 0
7 180 7 180
0 0 0 0 0 1
0 1 0 0 0 0
1 0 0 0 0 0
0 0 1 0 0 0
T
7 0 0 0 0 1 0
0
0 0 1 0 0
0 0 0 0 0 1
7 8 9 10 11 12
1 2 3 4 5 6
8
8=00
250/800
0
8
cos sin 0 0 0 0
8 180 8 180
sin cos 0 0 0 0
8 180 8 180
0 0 1 0 0 0
T
8
0 0 0 cos sin 0
8 180
8 180
0 0 0 sin cos 0
8 180 8 180
0 0 0 0 0 1
1 0 0 0 0 0
0 1 0 0 0 0
0 0 1 0 0 0
T
8 0 0 0 1 0 0
0 0 0 0 1 0
0 0 0 0 0 1
13 14 15 10 11 12
1 2 3 4 5 6
33333.333 0 0 33333.333 0 0
0 148.148 888.889 0 148.148 888.889
0 888.889 7111.111 0 888.889 3555.556
k
8 33333.333 0 0 33333.333 0 0
0 148.148 888.889 0 148.148 888.889
0 888.889 3555.556 0 888.889 7111.111
3. Merakit unsur elemen matriks [ K ] s dari Σ [ k ] m pada masing-masing DOF struktur
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
T
{ PEF }m= [ T ] m { FEF }m
Elemen 1:
L 3.65 m 90
1 1
qDL 2.5 b h
1 1 1
t
qDL 0.3 m
1
t
qLL 0
1 m
qU 1.2qDL 1qLL
1 1 1
t
qU 0.36 m
1
qUx qU sin
1 1 1 180
t
qUx 0.36
1 m
qUy qU cos
1 1 1 180
t
qUy 0
1 m
L
1
L
1
FEM1 qUy
L12
FEN1 qUx FEV1 qUy 3 1
1 1 2 2 1 2 12
FEN1 0.657 FEV1 0 FEM1 0
1 2 3
L L
FEN1 qUx
4 1 2
1
FEV1 qUy
5
1
1 2 FEM1 qUy
L12
6 1 12
FEN1 0.657 FEV1 0
4 5 FEM1 0
6
0
FEN11 0
0.657 0.657 0
FEV12
T ( FE) 0 0
P T
0
1 FEM13 0 0
1 1 1
FE 0.657
2
FEN14 0.657
1
3
FEV1 0 0
5
0
FEM1 Elemen: 2
6
L 3.65 m 90
2 2
qDL 2.5 b h
2 2 2
t
qDL 0.3 m
2
t
qLL 0
2 m
qU 1.2qDL 1qLL
2 2 2
t
qU 0.36 m
2
qUx qU sin
2 2 2 180
t
qUx 0.36
2 m
qUy qU cos
2 2 2 180
t
qUy 0
2 m
L
2
L
2
FEM2 qUy
L22
FEN2 qUx FEV2 qUy 3 2 12
1 2 2 2 2 2
FEN31
0.657
FEV32 Elemen 3:
0
FEM3 m 3 0 90
3
L 3.65
3
FE
3 FEN3 0.657
qDL 2.5 b 4 h
FEV3 t 0
3 3 3
qDL 0.3
5L
3t 0
cosm
L
3
L L
33
22
FEN3
qUx 3
qUy
FEN3
qLL
qU
qUx
qUy 1
433
1.2qDL
0qUx
qU
0.36qU sin
0.657
0.36
0FEM3
3
3 3 1qLL FEV3
FEV32 0
qUy FEM3 0
FEM363
qUy
qUy
3 3 12
133
34 623m 33180
1803 5
2
5 3 2 3
6 12
0 0
0.657
0
T 0 0
P T ( FE)
3 3 3 0 7
0.657 8
0 9
Elemen 4:
L 4 FEN4
4 m 1 4 00
qDL 2.5 b h2
FEV4
4 4 4 10.9
FEM43 7.267
t
qDL
FE4 0.375
m
4 FEN4 0
4t
10.9
qLL 5
4 FEV4m
5
L
cos
t
4
FEV4 qUy 4
7.267 L
L L
44
22
FEN4
qUx
qUy 41
qU 44
qUx
qUy
FEN4
qU
0qUx
qU
5.45
1.2qDL
05.45 sin
FEM4 1qLL FEV4 10.9 FEM4 7.267
FEM4
qUy
63 7.267
44
qUy
4444 1 44 44m 6244180
1804 252
5 4 2 36 12
12
0 1
10.9
2
T 7.267 3
P T ( FE)
4 4 4 0 4
10.9 5
7.267 6
Elemen 5:
L 8 m 0
5 5
qDL 2.5 b h
5 5 5
t
qDL 0.375
FEN51
5 m
0
FEV5t 2
qLL 5 21.8
5 m
FEM53 29.067
FE
5
qU 1.2qDL
5 5 4 5 0
FEN5 1qLL
FEV5t 21.8
qU 5.45 mt 5 29.067
5L L
5
L L
55
22
5
FEN5
qUx
qUy
qUx
qUy
FEN5
55
1
40
qU
qU
5.45
0
5
cos
qUx
sin
FEM5
5 5 55 FEV5
FEV52
5 qUy
21.8 5
FEM5 29.067
FEM563
qUy
qUy
29.067
5 5 12
55 4 1 m62 180
180 2
5 2 3
6 12
0 4
21.8
5
T 29.067 6
P T ( FE)
5 5 5 0 7
21.8 8
29.067 9
Elemen 6:
L 3.65 m 90
6 6
qDL 2.5 b h
6 6 6
t
qDL 0.25 m
6
t
qLL 0
6 m
FEN61
0.547
qU 1.2qDL
6
FEV6 1qLL
6 2
6
t
0
FEM63 0
qU FE 0.3 m
6 6 0.547
FEN6
4
0
qUx qU FEV6 sin
6 5 6 180
t L6 0 L
6 22
L L
cos 6 66
FEN6
qUy
qUx
qUy
FEN6
666 4
0.547
0
qU
410.3 qUx
FEM6 FEV6
FEV62 0
qUy FEM6 0
FEM663
qUy
qUy
6 6 12
1 6 6m62 6 180 5
2
5 6 2 3
6 12
0 1
0.547 2
T 0 3
P T ( FE)
6 6 6 0 13
0.547 14
15
0
Elemen 7:
L 3.65 m 90
7 7
qDL 2.5 b h
7 7 7
t
qDL 0.25 m
7
t
qLL 0
7 m
qU 1.2qDL
FEN7 1qLL
7
7 1 70.547
FEV7t 2
qU 0.3 m 0
7
FEM73 0
qUxFE qU sin
77 7 1800.547
7FEN74
t
qUx 0.3 FEV7 0
7 t 7 0
mL 5 L
7
L L
77
22
FEN7
qUy
qUy
FEN7
7 0.547
41 0
qU cos
qUx
FEM7 FEV7
FEV72 0
qUy FEM7 0
FEM763
qUy
qUy
7 7 12
7 41 7 7m62 7 180 5
2
5 7 2 3
6 12
0 7
0.547
8
T 0 9
P T ( FE)
7 7 7 0 10
0.547 11
0 12
Elemen 8:
L 12 m 0
8 8
qDL 2.5 b h
8 8 8
t
qDL 0.5 m
8
t
qLL 3.3
8 m
qU 1.2qDL 1qLL
8 8 8
t
FEN8
qU 3.9 1m
8 0
FEV82
qUx qU
sin 23.4
8 8
FEM8 3 8 180
46.8
FE t
qUx8 0 FEN8 0
8 4m
FEV8 23.4
qUy
qU
5L
cos
t8 46.8
L
8
L L
88
22
FEN8
qUy
FEN884
1
3.9 8 8 8 180
0qUx
FEM8 FEV8
FEV8 qUy
2 23.4 8
5
FEM8
FEM8
63 46.8
qUy
qUy
46.88 8
1
84 2
6m 2
5 2 63 12
12
0 13
23.4
14
T 46.8 15
P T ( FE)
8 8 8 0 10
23.4 11
46.8 12
Sehingga :
0.8 1
0
0.8 Maka : { P } ={ PEF } + { PE }
s m j
12.104 2
0 12.104 7.267 3
0 7.267 0
0 0 4
33.357 5
0 33.357 21.8 6
0 21.8 0
0 0 7
Ps 23.005 8
PEF
PE 0 23.005
29.067 9
0 29.067
0 10
0 0 23.947 11
0 23.947 46.8 12
0 46.8
1.5 13
0
1.5 23.947 14
0 23.947 46.8 15
0 46.8
5. Menyusun persamaan linier simultan [ K ] s { X }s ={ P }s dengan metode dekomposisi LU
Elemen 1
0
0
0
X
1 0.00009
0.0005
0.00082
F S T X FE
1 1 1 1 1
33.534
1.253
1.568
F
1 32.22
1.253
3.005
Elemen 2:
0
0
0
X
2 0.00021
0.00056
0.00183
F S T X FE
2 2 2 2 2
37.479
2.472
2.906
F
2 36.165
2.472
6.115
Elemen 3:
0
0
47.342
3.514
0
X
3 0.00038
4.458
F 0.00071
3 46.028
0.00223
3.514
F S T X FE
3 38.368
3 3 3
Elemen 4:
0.00009
0.0005
0.00082
X
4 0.00021
0.00056
0.00183
F S T X FE
4 4 4 4 4
9
7.592
6.614
F
4 9
14.208
19.844
Elemen 5:
0.00021
0.00056
6.375
22.169
X 0.00183
5 25.976
Struktur (Portal)
0.00038
F Permodelan
‘13
5 386.375
Sumarno
0.00071
Agung
Pusat Bahan Ajar dan eLearning
http://www.mercubuana.ac.id
21.431
0.00223
F S T X FE
5 23.023
5 5 5 5
Elemen 6:
0.00009
0.0005
0.00082
X
6 0.00119
0.00093
0.00716
F S T X FE
6 6 6 6 6
24.109
8.457
9.603
F
6 23.014
8.457
21.263
Elemen 7:
0.00038
0.00071
0.00223
X 24.657
7 0.00149
9.95
0.00115
14.616
F 0.00708
‘13 Permodelan Struktur (Portal)
7 39 Pusat Bahan Ajar dan eLearning
23.562 Sumarno
Agung http://www.mercubuana.ac.id
9.95
F S T X FE
7 21.703
7 7 7 7
Elemen 8:
0.00119
0.00093
0.00716
X
8 0.00149
0.00115
0.00708
F S T X FE
8 8 8 8 8
10
23.361
21.253
F
8 10
23.439
21.716
7 8
-10
8
6 7
49
Agung Sumarno
-24.65
http://www.mercubuana.ac.id
5 6.37 6
4 5
1 2 3
1 2 3
-33.53 -37.48 -47.34
23.43
7 8
-23.36
8
6 7
-8.46 9.95
4 14.2
5 23.02
6
-7.59 4 -22.13 5
1 2 3
1.25 -2.48 3.51
1 2 3
-33.53 -47.34
Gambar 8.2 Diagram Gaya Lintang L
-21.70
7 -21.26 8 -21.70
21.26
8
6 7
49.65
Daftar Pustaka