BAB 5 GELOMBANG / CHAPTER 5 WAVES

5.1 ASAS GELOMBANG / FUNDAMENTALS OF WAVES

KERTAS 1/ PAPER 1

1 A 2 D 3 A 4 C 5 C
6 D 7 B 8 B 9 C 10 D

KERTAS 2 (BAHAGIAN A)/ PAPER 2 (SECTION A)

BIL JAWAPAN / ANSWER M

1. (a) √ Gelombang membujur/ longitudinal wave 1

(b) 1

(c) (i) 4 cm 1
(ii) v = (2)(4) 1
= 8 cms -1 1
JUMLAH/ TOTAL 5
2. (a) (i) Sesaran maksimum suatu zarah dari kedudukan keseimbangan/ 1
maximum displacement from equilibrium position
(ii) 0.4 s 1

(b) (i) bertambah dua kali ganda/ increasing twice / 0.8 s 1

(ii) berkurang / decrease 1

(d) 1. bentuk graf pelembapan / damping graph pattern 1

2. Tempoh tetap / constant period
1

JUMLAH/ TOTAL 6

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 2

KERTAS 2 (BAHAGIAN C) / PAPER 2 (SECTION C)

BIL JAWAPAN / ANSWER M

11. (a) (i) Gelombang membujur / longitudinal wave 1
(b) Tali gitar Rajah 1.1 lebih besar daripada Rajah 1.2 1
/ Thickness of the guitar string in Diagram 1.1 is greater than in Diagram
1.2

Amplitud Rajah 1.1 = Rajah 1.2 1

/Amplitude 1.1 = 1.2

Frekuensi Rajah 1.1 lebih kecil daripada Rajah 1.2 1

/ Frequency in Diagram 1.1 is less than in Diagram 1.2

Semakin bertambah ketebalan, semakin berkurang frekuensi. 1

/ The greater the thickness of the string, the smaller the frequency.

Semakin bertambah frekuensi, semakin bertambah kelangsingan 1

/ The greater the frequency, the higher the pitching of the sound.

(c) (i) 1. Apabila tali gitar dipetik, getaran berlaku dan menghasilkan 1
gelombang bunyi
/ When the guitar strings are plucked, vibrations occur and produce
sound waves

2. Molekul-molekul udara bergetar 1

/ Molecules of air vibrate

3. Menghasilkan satu siri kawasan mampatan dan regangan. 1

/ Produce compression and rarefaction area

4. Tenaga dipindahkan. 1
/ Energy transferred

5. Selari dengan arah perambatan bunyi kepada penonton 1

/ Parallel to the direction of sound propagation to the audience

6. Frekuensi getaran gitar = frekuensi getaran udara = frekuensi Maks :

getaran gegendang telinga 4
/ Frequency of guitar vibration = frequency of air vibration =
frequency of eardrum vibration

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 3

 (ii) Ciri-ciri / Characteristics
logam // tali kuat
metal / stong string
ketegangan tali tinggi
/ high string tension
pematang yang lebar
/ wide fret
lubang bunyi lebih besar /
wide sound hole
Kayu pada gitar (badan dan
permatang ) mesti kuat
/ The wood on the guitar
(body and ridge) must be
strong
Penerangan / Explanation
lebih keras / boleh hasilkan bunyi yang
kuat // tidak mudah putus 1,1
harder / can produce loud sound /not
broken
boleh hasilkan frekuensi / kenyaringan
lebih tinggi / produce high frequency / 1,1
more loudness
boleh membezakan note muzik yang
berlainan dengan mudah 1,1
/ can distinguish different musical
notes easily
boleh perangkap lebih banyak udara // 1,1
bunyi lebih kuat
can trap more air // louder sound
lebih keras / boleh hasilkan bunyi yang
kuat // tidak mudah pecah 1,1
/ harder / can produce a loud sound //
not easily broken
TOTAL 20

5.2 PELEMBAPAN DAN RESONANS / DAMPING AND RESONANCE

KERTAS 1/ PAPER 1

1 A 2 C

KERTAS 2 (BAHAGIAN A)/ PAPER 2 (SECTION A)

BIL JAWAPAN / ANSWER M

1. (a) Perlembapan 1
Damping
(b) Kehilangan tenaga 1
Loss in energy
Geseran dalaman antara molekul air 1
Due to internal friction between molecules of water
(c) (i) 1 saat / 1 second 1
(ii) 1 Hz 1
JUMLAH/ TOTAL 5

2. (a) Sesaran maksimum dari titik keseimbangan 1

Maximum displacement from equilibrium point
(b) (i) C 1

(ii) Sama panjang

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 4

 Same length 1

(c) Resonans 1
Resonance
JUMLAH/ TOTAL 5

5.3 PANTULAN GELOMBANG / REFLECTION OF WAVES

KERTAS 1/ PAPER 1

1 C 2 B 3 C 4 A 5 A

KERTAS 2 (BAHAGIAN A)/ PAPER 2 (SECTION A)

BIL JAWAPAN / ANSWER M

1. (a) Gelombang membujur 1

Longitudinal wave

(b) (i) (√) X – papan lapis /plywood, Y – papan lembut/ softboard 1

(ii) Alasan untuk X - bunyi dipantulkan dengan berkesan 1

Reason of X – reflect sound more effectively

Alasan untuk Y - Menyerap bunyi 1

Reason of Y – absorb sound

(iii) 40o 1

JUMLAH/ TOTAL 4

2. (a) Sudut diantara sinar tuju dan garis normal 1

Angle between incident ray and normal
(b) (i) sama / same 1
(ii) sama / same 1
(iii) sudut tuju = sudut pantulan 1
angle of incident = angle of reflection
(iv) Hukum Pantulan 1
Law of reflection
(c) (i) berkurang / decrease 1
(ii) sama / same 1
(d) Mengukur kedalaman laut 1
Measure depth of seabed
JUMLAH/ TOTAL 8

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 5

5.4 PEMBIASAN GELOMBANG / REFRACTION OF WAVES

KERTAS 1/ PAPER 1

1 A 2 A 3 B 4 B
5 A 6 A 7 C 8 B

KERTAS 2 (BAHAGIAN A)/ PAPER 2 (SECTION A)

BIL JAWAPAN / ANSWER M

1. (a) Garis-garis yang menyambungkan semua titik yang bergetar pada 1
fasa yang sama dan berada pada jarak yang sama dari sumber
gelombang.
Lines joining all the points of the same phase and same distance
from the wave source.
(b) (i) P 1

(ii) Panjang gelombang yang lebih panjang 1

Longer wavelength
(c) v = fʎ
v = (10) (0.06/3) 1
v = 0.2 m 1
JUMLAH 5
2. (a) Gelombang adalah getaran atau ayunan yang berulang-ulang 1
dengan memindahkan tenaga tanpa memindahkan jirim medium
yang dilaluinya
Wave is the process of transferring energy without transferring the
matter from one location to another which is produced by an
oscillating or vibrating motion.
(b) Panjang gelombang di P lebih besar daripada di Q 1
Wavelength at P greater than at Q
(c) 4 λP = 16 cm 7 λQ = 10.5 cm 1
λP = 4 cm λQ = 1.5 cm

fP = fQ 1
vP vQ
λP
= λQ
vP = 100 cm s-1 1
(d) - Gelombang air terbias apabila kedalaman berubah 1
- Halaju gelombang berkurang apabila merambat daripada
kawasan dalam ke kawasan cetek menyebabkan panjang 1
gelombang juga berkurang
- Water waves refract when the depth change
- The speed of wave decreases when propagate from deep
region to shallow region caused the wavelength also
decreases
JUMLAH/ TOTAL 7

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 6

KERTAS 2 (BAHAGIAN C)/ PAPER 2 (SECTION C)
(1. (a)
(i)( (i) Gelombang membujur 1
Longitudinal wave
(I (ii) - Apabila drum bergetar
When the drum vibrates,
– molekul udara bergetar secara selari dengan arah perambatan 1
gelombang
the air molecules vibrating parallel to the direction of propagation of the
wave.
– Terhasil kawasan mampatan dan regangan 1
Produce compression and rarefaction region
– Tenaga dipindahkan 1
Energy is transferred
– Gegendang bergetar 1
The eardrum vibrates
(b (b)
( (i) Panjang gelombang pada kawasan panas lebih panjang. 1
The wavelength in the warm region is longer.
(ii) Sudut kawasan panas lebih besar. 1
The angle in the warm region is bigger.
(iii)( (iii) Semakin bertambah panjang gelombang, semakin bertambah 1
kelajuannya.
The longer the wavelength is, the higher the speed is.
(iv) Arah perambatan gelombang bunyi adalah menjauhi normal. 1
The direction of propagation of the sound wave is refracted away from the
normal.
(v) (v) Pembiasan 1
Refraction
(c (c)
(i) ASPEK/ASPECTS PENERENGAN/EXPLAINATION
Gelombang mikro Boleh tembus atmosfera
Microwave Can penetrate through the 1,1
atmosphere
Frekuensi lebih tinggi Tenaga lebih tinggi/Mudah
Higher frequency dipantulkan
Higher energy/Can be easily 1,1
reflected
Diameter penerima lebih Untuk menangkap/memantul lebih
besar Larger diameter of banyak isyarat
1,1
the receiver To capture/reflect more signals
Gunakan stesen geganti Mengatasi kesan pelembapan atau
atau satelit menguatkan isyarat
Use relay stations or To overcome damping or to 1,1
satellite amplify signals

Diletakkan di puncak bukit Julat penerimaan yang besar 1,1

Located on the top of hill Wide receiving range
JUMLAH/ TOTAL 20

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 7

 2. (a) (i)
DistJarak di antara dua titik yang berturutan pada fasa yang sama. 1
Distance between two adjacent points of the same phase
(ii) (ii) - Panjang gelombang dalam kawasan P > Q 1
the wavelength of the waves in region P > Q
- perubahan kelajuan gelombang dalam Kawasan P < Q 1
the change of speed of the waves in region P < Q
- kedalaman air dalam Kawasan P > Q 1
the depth of water in region P > Q
- sudut sisihan apabila gelombang bergerak ke kawasan P < dan Q 1
the angle of deviation when the waves move into region P < Q
- perubahan kelajuan gelombang bertambah, sudut sisihan bertambah. 1
change of speed of wave increase, the angle of deviation increase.
( (b) - apabila pendulum A bergetar, tenaga dijanakan/dihasilkan 1
when pendulum A oscillate, energy generated
- tenaga di pindahkan kepada pendulum yang lain 1
energy transfer to other pendulums
- panjang pendulum C = pendulum A 1
length of pendulum C = pendulum A
- pendulum C bergetar sama dengan frekuensi asli dengan pendulum A 1
pendulum C oscillate with the same natural frequency with pendulum A
- - pendulum C bergetar dengan amplitud maksimum 1
pendulum C oscillate with maximum amplitude
( (c)
(i)
Aspek/Aspects Penerangan/Explanation
Chalet terletak di teluk Kawasan air tenang
Chalets located at bay Calm water region 1,1
Jeti terletak di teluk Tenaga gelombang di teluk adalah
Jetty located at bay kecil 1,1
Wave energy at bay smaller
Menggunakan kayu atau Mengelakkan hakisan
batu Resist corrosion 1,1
Use wood or stone
Celahan kecil dibina pada Membenarkan pembelauan gelombang
dinding penghadang berlaku. 1,1
Build retaining wall with Enable diffraction of wave occurs
small gaps
Membina menara pengawal Pengawal bertugas dapat melihat
Build lifeguard tower kawasan yang lebih jauh 1,1
Lifeguard on duty can view further
distance
JUMLAH/ TOTAL 20

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 8

5.5 PEMBELAUAN GELOMBANG/ DIFFRACTION OF WAVES

KERTAS 1/ PAPER 1

1 B 2 C 3 A 4 D
5 C 6 B 7 D 8 A

KERTAS 2 (BAHAGIAN A)/ PAPER 2 (SECTION A)

BIL JAWAPAN / ANSWER M

1. (a) Penyebaran gelombang selepas melalui satu celahan 1
Diffraction is the spreading out of waves when travels through a gap
(b) Sama /tetap 1
Same/unchanged
(c)

Mk 1: Bentuk betul
Mk 2: λ sama

Mk 1: Pattern correct
Mk 2: λ same

(d)
λ=v
f

= 50
23 1

= 2.17 m 1

JUMLAH/ TOTAL 5

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 9

 2. (a) Gelombang di belau / tersebar ke kawasan yang lebih luas. 1
Wave diffracts / spreads to a bigger area
(b) Amplitud gelombang berkurang 1
Tenaga berkurang
Amplitude of the waves decreases 1
Energy decreases

(c) Pembelauan 1
Diffraction

(d) Tidak berubah / sama 1

Unchanged /same

JUMLAH/ TOTAL 5

KERTAS 2 (BAHAGIAN B)/ PAPER 2 (SECTION B)

BIL JAWAPAN / ANSWER M

1 (a) (i) Pembelauan ialah penyebaran gelombang melalui satu bukaan 1
atau bergerak mengelilingi suatu halangan
Diffraction is the spreading out of waves when travels through a
gap or move around an obstacle
(ii)

1
Mk 1: Bentuk betul
Mk 2: λ sama
Mk 1: Pattern correct
Mk 2: λ same
(b) (i) Pembelauan gelombang dikurangkan 1
Diffraction of waves is reduced
(ii) Lebih banyak gelombang melanda pelabuhan dan menambah
hakisan tanah. 1
More waves hit the harbour anf increases the soil erosion
(c) (i) Sumber-sumber yang menghasilkan gelombang dengan 1
panjang gelombang dan frekuensi yang sama dan sefasa
Sources that produce waves with the same wavelength and
frequency which are in phase

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 10

 (ii) Kapal di A begerak ke atas dan ke bawah 1
The ship at A moves up and down
Dengan amplitude tinggi 1
With high amplitude
Kapal di B tidak bergerak 1
The ship at B does not move
Interferens membina di A dan interferens memusnah di B 1
Constructive interference at A but destructive interference at B
(d)

CIRI-CIRI SEBAB
Characteristisc Reason
Kedudukan pelabuhan di teluk Gelombang lebih tenang
Location the harbour at bay The wave is calmer
Struktur tembok penahan Untuk mengurangkan kelajuan
semestinya bercerun atau panjang gelombang ombak
Structure of the retaining wall: apabila kedalaman semakin
sloping berkurang.
To reduce the speed of the
wavelength of the wave as the
depth decreases
Permukaan tembok penahan Untuk menggalakkan
adalah tidak sekata. pembelauan gelombang berlaku
Surface of the retaining wall are untukmengurangkan tenaga
10
uneven gelombang air itu.
To enhance the occurrence of
diffraction to reduce the energy of
the water waves.
Ketinggian tembok penahan Untuk menahan gelombang
semestinya tinggi tinggi.
Height of the retaining wall is To withstand high waves
high.
Pilihan yang paling sesuai ialah tembok penahan W kerana terletak
di teluk, tinggi, mempunyai struktur bercerun dan permukaan yang
tidak sekata.
The most suitable choice is wall W because it is located at bay,high,
has sloping structure and uneven surface.
JUMLAH/ TOTAL 20

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 11

5.6 INTERFERENS GELOMBANG / INTERFERENCE OF WAVES

KERTAS 1/ PAPER 1

1 C 2 C 3 B 4 A 5 B 6 D

KERTAS 2 (BAHAGIAN A)/ PAPER 2 (SECTION A)

BIL JAWAPAN / ANSWER M

1. (a) Membujur/ longitudinal 1
(b) Untuk memastikan gelombang bunyi yang dihasilkan daripada kedua- 1
dua pembesar suara adalah koheren.
To ensure the sound wave produced from both loudspeakers are
coherent.
(c) x = 3.5÷2 = 1.75 m 1
𝑎𝑥
𝜆=
𝐷
0.6𝑥1.75
𝜆= 1
3.0
λ = 0.35 m
1

(d) Interferens/ Interference 1

JUMLAH/ TOTAL 6
2. (a) Gelombang yang mempunyai satu warna/ panjang gelombang/ 1
frekuensi
A wave with one colour/wavelength/frequency of light

(b) Cahaya yang melalui celah dibelaukan dan mengalami interferens. 1

Light that passes through the slits is diffracted and interfered.
Berlaku interference membina (cerah) dan interference memusnah 1
(gelap).
Resulting in constructive (bright) and destructive interference (dark)

(c) (i) Jarak antara dua celah, a: 7.2 > 7.1 1

The distance between the slits, a: 7.2 > 7.1
(ii) Panjang gelombang, λ adalah sama
The wavelength of the light, λ, is the same in both diagrams
1
(iii) Jarak antara dwi celah dan skrin, D adalah sama
The distance between the double slits and the screen, D, is the
same in the both diagrams 1
(iv) Jarak antara dua pinggir berturutan, x: 7.2 < 7.1
The distance between the fringes, x: 7.2 < 7.1
1
(d) Apabila a bertambah, x berkurang // x berkadar songsang dengan a 1
When a increases, x decreases // x is inversely proportional to a

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 12

 (e) 𝑎𝑥
𝜆=
𝐷
(2 x 10−4 ) 𝑥 1
4.0 x 10-7 = 1.2
−3 1
x = 2.4 x 10 m

JUMLAH/ TOTAL 10

5.7 GELOMBANG ELEKTROMAGNET / ELECTROMAGNETIC WAVES

KERTAS 1/ PAPER 1

1 A 2 D 3 B 4 B

KERTAS 2 (BAHAGIAN A)/ PAPER 2 (SECTION A)

BIL JAWAPAN / ANSWER M

1 (a) Gelombang melintang 1
Transverse wave
i Bertambah 1
(b) Increases
ii Bekurang 1
Decreases
(c) Apabila frekuensi bertambah, panjang gelombang berkurang 1
When the frequency increases, the wavelength decreases
(d) Pembelauan, pantulan, pembiasan, interferens (mana-mana 2) 1+1
Diffraction, reflection, reflection, interference (any 2)
(e) Sinar O 1
Radiation of O
JUMLAH/ TOTAL
7

2 (a) K: Sinar ultraunggu

Ultraviolet radiation 1
L: Gelombang mikro 1
Microwaves
(b) Sama 1
Same
(c) 1. Gelombang bunyi memerlukan medium untuk merambat 1
Sound waves require a medium to propagate
2. Gelombang bunyi adalah gelombang membujur 1
Sound waves are longitudinal waves

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 13

 (d)
Radioterapi Sinar gama
1
Radiotherapy Gamma rays

Komunikasi satelit L 1
Satellite communication

JUMLAH/ TOTAL 7

BAB 6 CAHAYA DAN OPTIK / CHAPTER 6 LIGHT AND OPTICS

6.1 PEMBIASAN CAHAYA / REFRACTION OF LIGHTS

KERTAS 1/ PAPER 1

1 B 2 C 3 C 4 C 5 D
6 B 7 C 8 B 9 D 10 C

KERTAS 2 (BAHAGIAN A)/ PAPER 2 (SECTION A)

BIL JAWAPAN / ANSWER M

1. (a) (i) Pembiasan 1
Refraction
(ii) Apabila cahaya merambat melalui 2 medium berlainan ketumpatan 1
When the light moves between 2 mediums with different densities
Laju/halaju cahaya berubah
1
The speed/velocity of light changes
(b) (i) Kedalaman ketara ikan/Kerana lelaki itu menembak imej ikan itu 1
The apparent depth of the fish/Because he shoots the image of the fish
(ii) Sinar cahaya pertama: Satu garis lurus dari lelaki itu ke imej ikan
1
First light ray: A straight line from the man to the image of the fish
(iii) Sinar cahaya kedua: Satu sinar cahaya membengkok ke arah
normal dari lelaki itu ke ikan
Second light ray: A ray of light is bent towards the normal from the
1
man to the fish

(c) Tembak secara tegak ke permukaan air dari atas imej 1

Shoot perpendicular to the surface of the water from the top of the image

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 14

 (d) (i) n = 3.0 x 108 1
2.25 x 108
= 1.33 1
(ii) n = Dalam nyata / Real depth
Dalam ketara / Apparent depth
1.33 = H 1
1.8
H = 2.394 m 1
JUMLAH/ TOTAL 12
2. (a) (i) 1

(b) (i) 11.1 < 11.2 1

(ii) 11.1 < 11.2 1
(iii) Berkadar terus 1
Directly propotional
(iv) Pembiasan 1
Refraction
(d) 1

JUMLAH/ TOTAL 8
3. (a) (i) laju cahaya dalam udara lebih besar dari laju cahaya dalam medium 1
Speed of light in air is bigger than speed of light in medium.
(ii) terbias mendekati garis normal 1
refract towards normal
(iii) semakin besar laju cahaya semakin kecil sudut bias ( semakin 1
bengkok ke arah garis normal)
speed of light bigger, the smaller the angle of refraction.
(iv) pembiasan 1
refraction

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 15

 (b) (i)
1

(d) (ii) n= dalam nyata / Real depth

dalam ketara / Apparent depth

= 1.6 1
1.2
= 1.33 1

JUMLAH/ TOTAL 8

6.2 PANTULAN DALAM PENUH / TOTAL INTERNAL RELECTION

KERTAS 1/ PAPER 1

1 D 2 B 3 B 4 B
5 C 6 B 7 D 8 B

KERTAS 2 (BAHAGIAN A)/ PAPER 2 (SECTION A)

BIL JAWAPAN / ANSWER M

1 (a) (i) 0 1
(ii) 450 1
(iii) 1.5 = 1/sin c
1
c = 41.80
1
(b) Pantulan dalam penuh 1
Total internal reflection
(c) Periskop berprisma 1
Prism Periscope
JUMLAH/ TOTAL 6
2. (a) Sudut genting adalah sudut tuju di dalam medium yang berketumpatan 1
tinggi apabila sudut biasan sama dengan 90 0
The incident angle in denser medium which can produce 90 0 refracted
angle

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 16

 (b) (i) sinar cahaya dipantulkan dua kali 1
the ray is reflected twice 1

1
(ii) n = 1 /sin 42°
= 1.49 1
(iii) Pantulan Dalam Penuh
Total Internal Reflection 1
(c) (i) Indeks biasan kaca bagi teras dalam lebih tinggi 1
Refractive index of glass for inner is high
Pantulan dalam penuh boleh berlaku 1
Total internal reflection occurs
(ii) Diameter gentian optik yang kecil 1
An optical fibre is small in diameter
Menghantar lebih banyak maklumat 1
Transmitt more information
(iii) Kelenturan tinggi 1
High flexibility
Senang dipasang ditempat yang sempit 1
Easy to install in a narrow space
JUMLAH/ TOTAL 12

KERTAS 2 (BAHAGIAN B)/ PAPER 2 (SECTION B)

BIL JAWAPAN / ANSWER M

1. (a) (i) Cahaya merambat dari medium berketumpatan optik tinggi ke medium 1
yang berketumpatan optik rendah dengan sudut tuju lebih besar dari
sudut genting
Light travel from denser medium to less dense medium with incident
angle larger than critical angle 1
(ii) Selaput luar adalah medium yang kurang tumpat
The outer cladding is a less dense medium
1
Selaput dalam adalah medium lebih tumpat
The inner cladding is a dense medium
Sudut tuju lebih besar dari sudut pantulan 1
The incident angle of the source is larger than reflected angle
Berlaku pantulan dalam penuh yang berterusan
Continuous total internal reflection occurs 1

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 17

 (b) (i) 1.5 = 1/sin c 1
c = 41.8° 1

(ii)

1
1

1
(iii) 48.59 0

(c)
Ciri-ciri / Characteristics Penerangan / Reason

Kelenturan tinggi Senang mengubah arah

Higher flexibility Easily change direction 1,1
Lebih / 2 kanta panduan Imej lebih cerah ( Tolak jawapan imej
cahaya jelas) 1,1
More/ two light guide lense Brighter image ( Reject clear image)
Panjang focus lebih panjang Pembesaran tinggi
Longer focal length ( Reject Bigger image//higher magnification 1,1
4.0 mm or 5.0 mmm)
Dengan udara/ air dihujung Membersihkan kanta
distal Clean the lens 1,1
With air/water nozzle

R Kelenturan tinggi, lebih 2 kanta,

panjag focus lebih panjang, dengan
udara/ air dihujung distal 1,1

Higher flexibility, More/ two light guide

lense, onger focal length, with
air/water nozzle
JUMLAH/ TOTAL 20

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 18

6.3 PEMBENTUKAN IMEJ OLEH KANTA / IMAGE FORMATION BY LENSES

KERTAS 1/ PAPER 1

1 D 2 C 3 A 4 C
5 A 6 C 7 C 8 B

KERTAS 2 (BAHAGIAN A)/ PAPER 2 (SECTION A)

JAWAPAN / ANSWERS
BIL M
1 (a)

√1
√2 1+1+1

√3

(b) Nyata // songsang // dikecilkan 1

Real // inverted // diminished
(c) 1/f = 1/u + 1/v
1/10 = 1/5 + 1/v 1
v = - 10 cm 1
(d) m = v/u
= -10/5 1
=-2 1
JUMLAH/ TOTAL 8
2 (a) Kanta cembung
1
Convex lens
(b) 10 cm 1
(c) Berkurang 1
Decreases
(d) Pembiasan 1
Refraction
JUMLAH/ TOTAL 4

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 19

KERTAS 2 (BAHAGIAN C)/ PAPER 2 (SECTION C)

BIL JAWAPAN / ANSWERS M

1. (a) Titik pada paksi utama dimana cahaya akan menumpu atau
mencapah 1
The point on the principal axis where light will converge or diverge
• Kanta dalam Rajah 3.1 lebih nipis daripada Rajah 3.2 1
Lens in Diagram 3.1 is thinner than Diagram 3.2
• Panjang fokus dalam Rajah 3.1 lebih panjang daripada Rajah 1
3.2
Focal length in Diagram 3.1 is longer than Diagram 3.2 1
(b) • Kuasa kanta dalam Rajah 3.1 lebih rendah daripada Rajah 3.2
Power of lens in Diagram 3.1 is lower than Diagram 3.2 1
• Semakin nipis kanta semakin panjang panjang focus
The thinner the lens the longer the focal length 1
• Semakin nipis kanta semakin rendah kekuatan lensa
The thinner the lens the lower the power of lens
(c) i u<f 1

1+1+1

ii

(d)

CIRI-CIRI PENJELASAN
CHARACTERISTICS EXPLANATION
P sebagai kanta mata dan Q sebagai kanta Panjang fokus P
objektif P as eye piece and Q as lebih panjang
1+1
objective lens Focal length of P
is longer
Kedudukan objek fo < u < 2fo Untuk
Object position at fo < u < 2fo mengahsilkan
1+1
imej yang nyata,
songsang dan
dibesarkan
To produce real,
inverted
and magnified
image
Kedudukan kanta mata u < fe Position of the Untuk
1+1
eyepiece u < fe mengahsilkan

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 20

 imej maya, tegak,
dibesarkan
To produce
virtual, inverted
and bigger image
Jarak diantara kanta > fo + fe Untuk
Distance between lenses > fo + fe mengahasilkan
imej yang lebih 1+1
besar dari kanta
mata // untuk
meningkatkan
pembesaran
linear
To produce
bigger image
from the eyepiece
// to increase the
magnification
Disimpan didalam tempat yang sejuk dan Untuk 1+1
kering mengelakkan
Store in a cool and dry place kulat terbentuk
pada kanta
To avoid
formation fungus
at the lenses
JUMLAH/ TOTAL 20

6.4 FORMULA KANTA NIPIS / THIN LENS FORMULA

KERTAS 1/ PAPER 1

1 C 2 C 3 A 4 D 5 A 6 A

KERTAS 2 (BAHAGIAN A)/ PAPER 2 (SECTION A)

BIL JAWAPAN / ANSWER M

1. (a) 1 + 1 = 1
u v f

1 + 1 = 1 1
30 v 10

1 = 1 - 1
v 10 30

1 = 2
v 30

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 21

 v = 15 cm (nyata/ real)
1
Imej terbentuk pada jarak 15 cm dari kanta pada sisi yang bertentangan
dengan objek.
Image is formed 15 cm from the lens on the opposite side of the object.
(b) Pembesaran linear kanta, m = v
Linear magnification, m u

1
m = 15
30
1
m= 1 atau 0.5 (dikecilkan/ diminished)
2
(c) 1 + 1 = 1
u v f
1
1 + 1 = -1
30 v 10

1 = -1 - 1
v 10 30

1 = -4
v 30

v = - 7.5 cm (maya/ virtual) 1

Imej terbentuk pada jarak 7.5 cm dari kanta pada sisi yang sama
dengan objek.
Image is formed 7.5 cm from the lens on the same side as the object.

Pembesaran linear, m = v = 7.5

Linear magnification,m u 30 1

= 0.25 (dikecilkan/ diminished)

JUMLAH/ TOTAL 7
2. (a) Imej maya ialah imej yang tidak boleh terbentuk di atas skrin putih. 1
Virtual image is the image that cannot be form on the white screen.
(b) 1 + 1 = 1
u v f
1_ - 1 = 1
32 + x x -10
1
x – (32 + x) = - 1
x2 + 32 x 10

-10 [x – (32+x)] = x2 + 32x

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 22

 x2 + 32x -320 = 0

(x + 40) (x – 8) =0
1
x = - 40 (tidak dikira), dan x = 8
x = - 40 (not appropriate), and x = 8

Jadi x = 8 cm
So, x = 8 cm 1

(c ) Jarak objek = 32 + 8 =40 cm 1

Object distance = 32 + 8 =40 cm
Jarak imej = 8 cm
1
Image distance = 8 cm

JUMLAH/ TOTAL 6

6.5 PERALATAN OPTIK / OPTICAL INSTRUMENTS

KERTAS 1/ PAPER 1

1 C 2 B 3 B 4 B 5 D
6 B 7 D 8 C 9 B 10 B

KERTAS 2 (BAHAGIAN A)/ PAPER 2 (SECTION A)

BIL JAWAPAN / ANSWER M

1. (a) Pembengkokkan cahaya yang merambat dalam dua ketumpatan 1
medium berbeza.
The bending of light when it enter into different densities of different
medium.

(b) 𝟏 1
i) P = 𝟓 𝒙 𝟏𝟎−𝟐 = 20 D

ii)
1 1 1
= +
𝑓 𝑢 𝑣
1 1 1
= +
5 15 𝑣 1
15
𝑣= 2
=7.5 cm
1

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 23

 (c)
1

(d) i) fo < Uo < 2fo 1

Menghasilkan imej yang nyata//sonsang// besar 1

Produced real//inverted//magnitfied image

ii) d > (fo + fe ) 1

Imej pada kanta objektif akan terbentuk di hadapan fe. 1

Image that formed by the objective lens is positioned at a distance less
than fe.

iii) L 1
JUMLAH/ TOTAL 12
2. (a) Jarak antara titik fokus, F, dan pusat optik, C 1
The distance between the focal point, F, and the optical center, C

(b) i) - Lukiskan sinar cahaya melalui titik F 1

Draw light ray pass through point F

1
- Lukiskan sinar cahaya melalui titik C
Draw light ray pass through point C

- Tunjukkan pembentukan gambar pada titik pintasan antara dua 1

sinar cahaya
Show the formation of image at the point of intercept between
the two light rays
1
ii) Nyata / Songsang / Dikecilkan
Real / inverted / diminished
Mana – mana dua jawapan yang betul dapat 1 markah
Any two correct, award 1 mark
(c) i) Kanta cembung 1
Convex lens
Untuk menghasilkan imej yang besar / imej nyata
1
To produced magnified / real image

ii) Lebih panjang 1

Longer

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 24

 Pembesaran tinggi
Higher magnification 1

iii) Diameter besar

Bigger diameter 1

Resolusi tinggi/ gambar yang lebih jelas / mengumpulkan

lebih banyak cahaya
1
Greater resolution / clearer image / collect more light
(d) Kanta P 1

Lens P
JUMLAH/ TOTAL 12

KERTAS 2 (BAHAGIAN B)/ PAPER 2 (SECTION B)

BIL JAWAPAN / ANSWER M

1 (a) Sudut tuju apabila sudut biasan ialah 90 ˚ 1

The incident angle when the refractive angle is 90 ˚.

(b) - Teleskop prisma menggunakan dua blok prism untuk 1

membenarkan pantulan dalm penuh berlaku.
A prism periscope using two block prism to allowed total
internal reflection

- Susunan prisma kaca 45-90-45 untuk memastikan pantulan 1

dalam penuh berlaku dua kali.
Arrangement of prism 45-90-45 to make sure twist total
internal reflection.

- Susunan prisma adalah 45-90-45 untuk menghasilkan imej 1

akhir yang tegak
Arrangement prism 45-90-45 bellow to produce upright final
image

- Menambah kanta objektif dan kanta mata untuk 1

menghasilkan imej yang jelas dan tajam.
Install a eye and objective lense to produce clear and shrap
image.

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 25

 (c) 1

(d) 1 1
n = 𝑠𝑖𝑛𝑠𝑖𝑛 𝑐

1 1
n= = 1.63
𝑠𝑖𝑛𝑠𝑖𝑛 42

(e)
CIRI-CIRI PENJELASAN
CHARACTERISTICS EXPLANATION
Nipis Mempunyai Panjang fokus yg
1,1
Thin panjang
Have a longest focal length
Pelarasan Membentuk imej akhir pada
Adjustment titik infiniti
To form image at infinity.
1,1
d = ( f o + fe )
fe/m < fo Menghasilkan imej maya dan
sonsang
Produced virtual, inverted
image
1,1
Cembung Membentuk pelbagai imej
Covex pada mana – mana
kedudukan objek.
Produced many image at any
distance object.
1,1
Pilihan yang paling sesuai ialah teleskop Y kerana nipis,
pelarasan ( fo + fe ), fe/m < fo dan kanta cembung.
The most suitable choice is the Y telescope because its
thin, adjustment (fo + fe), fe/m <fo and convex lens.

1,1

JUMLAH/ TOTAL 20

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 26

6.6 PEMBENTUKAN IMEJ OLEH CERMIN SFERA / IMAGE FORMATION BY
SPHERICAL MIRRORS

KERTAS 1/ PAPER 1

1 B 3 C 5 A 7 C 9 C
2 A 4 C 6 D 8 C 10 C

KERTAS 2 (BAHAGIAN A)/ PAPER 2 (SECTION A)

BIL JAWAPAN / ANSWER M

1. (a) Cermin cekung 1
Concave mirror
(b) Pantulan cahaya 1
Reflection of light
(c) Besar/ Tegak / Maya 1
Big / Upright / Virtual
(d) Sama saiz dengan objek 1
Same size as object
JUMLAH/ TOTAL 4
2. (a) 1

(b) i) u = f 1
menghasilkan sinar selari 1
produce parallel light
ii) Besar / Big 1
Cahaya akan menerangi kawasan yang lebih besar
Light will illuminate a larger area 1
iii) Lebih dari 1 1
More than 1
Membekalkan lebih tenaga
1
Provides more energy
JUMLAH/ TOTAL 9

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 27

KERTAS 2 (BAHAGIAN B)/ PAPER 2 (SECTION B)

BIL JAWAPAN / ANSWER M

1 (a) Titik pada paksi utama di mana semua pantulan sinaran cahaya selari 1
mencapah dari titik ini.
The point on the main axis where all the reflections of parallel light rays
diverge from this point.
(b) Panjang fokus 1.1 > 1.2 1
Focus length: 1.1 > 1.2
Kelengkungan cermin: 1.1 > 1.2 1
Curvature of mirror: 1.1 < 1.2
Tinggi imej 1.1 > 1.2 1
Height of image: 1.1 > 1.2
Semakin bertambah panjang fokus, semakin bertambah ketinggian 1
imej
The longer the focus length, the higher the height of image
Semakin bertambah kelengkungan cermin, semakin berkurang 1
ketinggian imej.
The more Curvature of mirror, the lower the height of image.
(c) Cermin cembung 1
Convex mirror
Apabila sinar cahaya selari dipantulkan oleh cermin cembung, ia akan 1
mencapahkan cahaya tersebut.
When a parallel ray of light is reflected by a convex mirror, it will divert
the light.
Maka cermin cembung akan meluaskan medan penglihatan pemandu
1
R.
Then the convex mirror will expand the driver's field of view R.
Oleh itu, pemandu R akan dapat melihat hamper keseluruhan keadaan
yang berada pada di sebalik selekoh tajam termasuklah kenderaan S.
Therefore, driver R will be able to see almost the entire situation behind 1
sharp turns including the S vehicle.

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 28

 d

Pengubahsuaian Alasan
Modification: Reason
Menumpukan tenaga haba /
Jenis cermin / Type of mirror:
sinar cahaya 1,1
cermin cekung / Concave mirror
Heat / light converged
Kedudukan bekas air/ the position Cahaya akan tertumpu
of the water container: kepada bekas air. 1,1
Light converged to kettle
di titik fokus cermin cekung
at focus point of concave mirror
Diameter dapur/ the diameter of 1,1
Mengumpul cahaya dengan
the solar stove:
banyak
Collect more light
Besar / Big
Bahan yang digunakan untuk
bahagian dalam komponen dapur / 1,1
the material used for the interior of Pemantul haba yan baik
the kitchen components: Heat reflector

Aluminium
Warna dicat pada bahagian luar /
1,1
the color painted on the outside of Penyerap haba yang baik
the solar stove: Heat absorber
Hitam / Black

Jumlah/ Total 20

PERATURAN PEMARKAHAN TAMAT

END OF MARKING SCHEME

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 29