Anda di halaman 1dari 34

KONSTANTA RADIASI

DISUSUN OLEH:

M. EKA FAIQ P (2018710150073)

MAHDI AIDIL P (2019710450063)

NINDI PUTRI M (2019710450059)

IZZA RAHMAT S (2019710250061)

FAKULTAS TEKNOLOGI INDUSTRI


UNIVERSITAS JAYABAYA
2020
I. TUJUAN PERCOBAAN
Tujuan percobaan ini adalah :
1. Mempelajari proses penyerapan energi radiasi pada benda
berbeda warna.
2. Mencari konstanta radiasi dari lampu

II. DASAR TEORI

Setiap permukaan baik panas maupun dingin akan menyerap atau


memancarkan energi radiasi. Jika sebuah permukaan menyerap lebih banyak
dari pada memancarkan, maka permukaan tersebut disebut sebagai absorber dan
suhu permukaan akan naik. Sedangkan bila memancarkan lebih banyak dari pada
menyerap maka akan disebut sebagai emiter dan suhunya permukaan benda
akan turun.

Kalor yang diserap oleh sebuah benda oleh radiasi adalah


[kal] (1)
Dengan ∆Q adalah perubahan kalor yang diserap oleh benda [kal], m adalah
massa benda [g], c adalah panas jenis benda [kal/g.K] dan ∆T adalah
perubahan suhu [K].

Sedangkan intensitas radiasi yang dipancarkan oleh sebuah lampu, daya


lampu yang diterima oleh sebuah benda persatuan luas adalah

[kal/cm2.s] (2)
dengan I adalah intensitas pancaran (disebut juga konstanta radiasi)
[kal/cm2.s], A luas penampang lintang benda yang disinari [cm2] dan
adalah laju perubahan kalor [kal/s].

Dengan menggabungkan persamaan (1) dan (2) maka akan diperoleh

(3)
Dimana adalah laju perubahan suhu benda [K/s].
III. PELAKSANAAN PERCOBAAN
A. Bahan
Bahan - bahan yang digunakan dalam percobaan ini adalah:
1. Plat balok 3 buah (Hitam, Putih, Silver)
B. Alat
Alat – alat yang digunakan dalam percobaan ini adalah:
1. Termometer
2. Lampu duduk
3. Penggaris
4. Jangka Sorong
5. Neraca
6. Stopwatch

Gambar 1. Rangkaian Alat Konstanta Radiasi

C. Cara Percobaan
1. Ditimbang setiap balok
2. Diukur dimensi balok (Panjang, lebar, tebal) setiap balok.
3. Diukur suhu awal balok.
4. Diposisikan lampu 20 cm ke pusat balok
5. Dihidupkan lampu dan jalankan timer per-20 sekon
6. Dicatat perubahan suhu sebanyak 10 kali.
D. Analisis Data
~Luas permukaan balok hitam

𝐴1 = 2. (𝑝. 𝑙 + 𝑝. 𝑡 + 𝑙. 𝑡)
𝐴1 = 2. (8,48.1,81 + 8,48.0,22 + 1,81.0,22)
𝐴1 = 37,16 𝑐𝑚2
~Luas permukaan balok putih

𝐴2 = 2. (𝑝. 𝑙 + 𝑝. 𝑡 + 𝑙. 𝑡)
𝐴2 = 2. (9,30.1,78 + 9,30.0,20 + 1,78.0,20)
𝐴2 = 37,89 𝑐𝑚2
~Luas permukaan balok silver

𝐴3 = 2. (𝑝. 𝑙 + 𝑝. 𝑡 + 𝑙. 𝑡)
𝐴3 = 2. (9,12.1,77 + 9,12.0,23 + 1,77.0,23)
𝐴2 = 36,72 𝑐𝑚2

~Intesitas pancaran lampu kepada balok hitam


𝑚1 𝐶1 ∆𝑇
𝐼1 = 𝐴1 .𝑡1
𝑚1 𝐶1 (𝑇1 −𝑇0 )
𝐼1 = 𝐴1 .𝑡1

0,068.5,7𝑥10−8 .(302,85−300,95)
𝐼1 = 37,16.20

𝐼1 = 9,90𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚1 𝐶1 ∆𝑇
𝐼2 = 𝐴1 .𝑡2
𝑚1 𝐶1 (𝑇2 −𝑇0 )
𝐼2 = 𝐴1 .𝑡2

0,068.5,7𝑥10−8. (302,95−300,95)
𝐼2 = 37,16.40

𝐼2 = 5,22𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚1 𝐶1 ∆𝑇
𝐼3 = 𝐴1 .𝑡3
𝑚1 𝐶1 (𝑇3 −𝑇0 )
𝐼3 =
𝐴1 .𝑡3

0,068.5,7𝑥10−8. (303,05−300,95)
𝐼3 = 37,16.60

𝐼3 = 3,65𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠
𝑚1 𝐶1 ∆𝑇
𝐼4 = 𝐴1 .𝑡4
𝑚1 𝐶1 (𝑇4 −𝑇0 )
𝐼4 = 𝐴1 .𝑡4

0,068.5,7𝑥10−8. (303,15−300,95)
𝐼4 = 37,16.80

𝐼4 = 2,87𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚1 𝐶1 ∆𝑇
𝐼5 = 𝐴1 .𝑡5
𝑚1 𝐶1 (𝑇5 −𝑇0 )
𝐼5 =
𝐴1 .𝑡5

0,068.5,7𝑥10−8. (303,25−300,95)
𝐼5 = 37,16.100

𝐼5 = 2,40𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚1 𝐶1 ∆𝑇
𝐼6 =
𝐴1 .𝑡6
𝑚1 𝐶1 (𝑇6 −𝑇0 )
𝐼6 = 𝐴1 .𝑡6

0,068.5,7𝑥10−8. (303,25−300,95)
𝐼6 =
37,16.120

𝐼6 = 2,00𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚1 𝐶1 ∆𝑇
𝐼7 =
𝐴1 .𝑡7
𝑚1 𝐶1 (𝑇7 −𝑇0 )
𝐼7 = 𝐴1 .𝑡7

0,068.5,7𝑥10−8. (303,35−300,95)
𝐼7 = 37,16.140

𝐼7 = 1,79𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚1 𝐶1 ∆𝑇
𝐼8 = 𝐴1 .𝑡8
𝑚1 𝐶1 (𝑇8 −𝑇0 )
𝐼8 = 𝐴1 .𝑡8

0,068.5,7𝑥10−8. (303,35−300,95)
𝐼8 =
37,16.160

𝐼8 = 1,56𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚1 𝐶1 ∆𝑇
𝐼9 = 𝐴1 .𝑡9
𝑚1 𝐶1 (𝑇9 −𝑇0 )
𝐼9 = 𝐴1 .𝑡9
0,068.5,7𝑥10−8. (303,45−300,95)
𝐼9 = 37,16.180

𝐼9 = 1,45𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚1 𝐶1 ∆𝑇
𝐼10 = 𝐴1 .𝑡10
𝑚1 𝐶1 (𝑇10 −𝑇0 )
𝐼10 = 𝐴1 .𝑡10

0,068.5,7𝑥10−8. (303,45−300,95)
𝐼10 =
37,16.200

𝐼10 = 1,30𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

Keterangan:
I1,2,3,4,5,6,7,8,9,10= Intensitas pancaran lampu kepada balok hitam detik ke-
20,40,60,80,100,120,140,160,180,200 sekon (Kal/cm2s)
m1= Massa balok hitam (Kg)
C1= Konstanta radiasi balok hitam (W/m2.K4)
A1= Luas permukaan balok hitam (cm2)
T0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,10= Suhu balok hitam detik ke-
0,20,40,60,80,100,120,140,160,180,200 sekon (K)
t1,2,3,4,5,6,7,8,9,10= Detik ke- 20,40,60,80,100,120,140,160,180,200 (sekon)

~Intesitas pancaran lampu kepada balok putih


𝑚2 𝐶2 ∆𝑇
𝐼1 = 𝐴2 .𝑡1
𝑚2 𝐶2 (𝑇1 −𝑇0 )
𝐼1 =
𝐴2 .𝑡1

0,070.1,19𝑥10−8 .(303,55−303,35)
𝐼1 = 37,89.20

𝐼1 = 2,20𝑥10−13 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚2 𝐶2 ∆𝑇
𝐼2 = 𝐴2 .𝑡2
𝑚2 𝐶2 (𝑇2 −𝑇0 )
𝐼2 = 𝐴2 .𝑡2

0,070.1,19𝑥10−8 .(303,55−303,35)
𝐼2 =
37,89.40

𝐼2 = 1,10𝑥10−13 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚2 𝐶2 ∆𝑇
𝐼3 = 𝐴2 .𝑡3
𝑚2 𝐶2 (𝑇3 −𝑇0 )
𝐼3 = 𝐴2 .𝑡3

0,070.1,19𝑥10−8 .(303,55−303,35)
𝐼3 = 37,89.60

𝐼3 = 7,33𝑥10−14 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚2 𝐶2 ∆𝑇
𝐼4 = 𝐴2 .𝑡4
𝑚2 𝐶2 (𝑇4 −𝑇0 )
𝐼4 = 𝐴2 .𝑡4

0,070.1,19𝑥10−8 .(303,55−303,35)
𝐼4 = 37,89.80

𝐼4 = 5,50𝑥10−14 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚2 𝐶2 ∆𝑇
𝐼5 =
𝐴2 .𝑡5
𝑚2 𝐶2 (𝑇5 −𝑇0 )
𝐼5 =
𝐴2 .𝑡5

0,070.1,19𝑥10−8 .(303,65−303,35)
𝐼5 =
37,89.100

𝐼5 = 6,60𝑥10−14 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚2 𝐶2 ∆𝑇
𝐼6 = 𝐴2 .𝑡6
𝑚2 𝐶2 (𝑇6 −𝑇0 )
𝐼6 = 𝐴2 .𝑡6

0,070.1,19𝑥10−8 .(303,65−303,35)
𝐼6 =
37,89.120

𝐼6 = 5,50𝑥10−14 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚2 𝐶2 ∆𝑇
𝐼7 = 𝐴2 .𝑡7
𝑚2 𝐶2 (𝑇7 −𝑇0 )
𝐼7 = 𝐴2 .𝑡7

0,070.1,19𝑥10−8 .(303,65−303,35)
𝐼7 =
37,89.140

𝐼7 = 4,71𝑥10−14 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚2 𝐶2 ∆𝑇
𝐼8 = 𝐴2 .𝑡8
𝑚2 𝐶2 (𝑇7 −𝑇0 )
𝐼8 = 𝐴2 .𝑡8

0,070.1,19𝑥10−8 .(303,65−303,35)
𝐼8 =
37,89.160
𝐼8 = 4,12𝑥10−14 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚2 𝐶2 ∆𝑇
𝐼9 =
𝐴2 .𝑡9
𝑚2 𝐶2 (𝑇9 −𝑇0 )
𝐼9 = 𝐴2 .𝑡9

0,070.1,19𝑥10−8 .(303,65−303,35)
𝐼9 = 37,89.180

𝐼9 = 3,66𝑥10−14 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚2 𝐶2 ∆𝑇
𝐼10 = 𝐴2 .𝑡10
𝑚2 𝐶2 (𝑇10 −𝑇0 )
𝐼10 = 𝐴2 .𝑡10

0,070.1,19𝑥10−8 .(303,65−303,35)
𝐼10 = 37,89.200

𝐼10 = 3,30𝑥10−14 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

Keterangan:
I1,2,3,4,5,6,7,8,9,10= Intensitas pancaran lampu kepada balok putih detik ke-
20,40,60,80,100,120,140,160,180,200 sekon (Kal/cm2s)
m2= Massa balok putih (Kg)
C2= Konstanta radiasi balok putih (W/m2.K4)
A2= Luas permukaan balok putih (cm2)
T0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,10= Suhu balok putih detik ke-
0,20,40,60,80,100,120,140,160,180,200 sekon (K)
t1,2,3,4,5,6,7,8,9,10= Detik ke- 20,40,60,80,100,120,140,160,180,200 (sekon)

~Intesitas pancaran lampu kepada balok silver


𝑚3 𝐶3 ∆𝑇
𝐼1 =
𝐴3 .𝑡1
𝑚3 𝐶3 (𝑇1 −𝑇0 )
𝐼1 = 𝐴3 .𝑡1

0,068.1,19𝑥10−8 .(304,35−301,45)
𝐼1 = 36,72.20

𝐼1 = 3,20𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚3 𝐶3 ∆𝑇
𝐼2 = 𝐴3 .𝑡2
𝑚3 𝐶3 (𝑇2 −𝑇0 )
𝐼2 = 𝐴3 .𝑡2
0,068.1,19𝑥10−8 .(304,45−301,45)
𝐼2 = 36,72.40

𝐼2 = 1,65𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚3 𝐶3 ∆𝑇
𝐼3 = 𝐴3 .𝑡3
𝑚3 𝐶3 (𝑇3 −𝑇0 )
𝐼3 = 𝐴3 .𝑡3

0,068.1,19𝑥10−8 .(304,45−301,45)
𝐼3 = 36,72.60

𝐼3 = 1,10𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚3 𝐶3 ∆𝑇
𝐼4 = 𝐴3 .𝑡4
𝑚3 𝐶3 (𝑇4 −𝑇0 )
𝐼4 = 𝐴3 .𝑡4

0,068.1,19𝑥10−8 .(304,45−301,45)
𝐼4 = 36,72.80

𝐼4 = 8,26𝑥10−13 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚3 𝐶3 ∆𝑇
𝐼5 = 𝐴3 .𝑡5
𝑚3 𝐶3 (𝑇5 −𝑇0 )
𝐼5 = 𝐴3 .𝑡5

0,068.1,19𝑥10−8 .(304,45−301,45)
𝐼5 = 36,72.100

𝐼5 = 6,61𝑥10−13 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚3 𝐶3 ∆𝑇
𝐼6 =
𝐴3 .𝑡6
𝑚3 𝐶3 (𝑇6 −𝑇0 )
𝐼6 = 𝐴3 .𝑡6

0,068.1,19𝑥10−8 .(304,45−301,45)
𝐼6 = 36,72.120

𝐼6 = 5,51𝑥10−13 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚3 𝐶3 ∆𝑇
𝐼7 = 𝐴3 .𝑡7
𝑚3 𝐶3 (𝑇7 −𝑇0 )
𝐼7 = 𝐴3 .𝑡7

0,068.1,19𝑥10−8 .(304,45−301,45)
𝐼7 =
36,72.140

𝐼7 = 4,72𝑥10−13 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠
𝑚3 𝐶3 ∆𝑇
𝐼8 = 𝐴3 .𝑡8
𝑚3 𝐶3 (𝑇8 −𝑇0 )
𝐼8 = 𝐴3 .𝑡8

0,068.1,19𝑥10−8 .(304,45−301,45)
𝐼8 =
36,72.160

𝐼8 = 4,13𝑥10−13 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚3 𝐶3 ∆𝑇
𝐼9 = 𝐴3 .𝑡9
𝑚3 𝐶3 (𝑇9 −𝑇0 )
𝐼9 = 𝐴3 .𝑡9

0,068.1,19𝑥10−8 .(304,45−301,45)
𝐼9 =
36,72.180

𝐼9 = 3,67𝑥10−13 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚3 𝐶3 ∆𝑇
𝐼10 =
𝐴3 .𝑡10
𝑚3 𝐶3 (𝑇10 −𝑇0 )
𝐼10 =
𝐴3 .𝑡10

0,068.1,19𝑥10−8 .(304,45−301,45)
𝐼10 = 36,72.200

𝐼10 = 3,31𝑥10−13 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

Keterangan:
I1,2,3,4,5,6,7,8,9,10= Intensitas pancaran lampu kepada balok silver detik ke-
20,40,60,80,100,120,140,160,180,200 sekon (Kal/cm2s)
m3= Massa balok silver (Kg)
C3= Konstanta radiasi balok silver (W/m2.K4)
A3= Luas permukaan balok silver (cm2)
T0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,10= Suhu balok silver detik ke-
0,20,40,60,80,100,120,140,160,180,200 sekon (K)
t1,2,3,4,5,6,7,8,9,10= Detik ke- 20,40,60,80,100,120,140,160,180,200 (sekon)
~Teori Kesalahan pada balok hitam

𝜀 𝐼 𝐼2
𝑥= =
𝑛
9,90𝑥10−12 9,80𝑥10−23
5,22𝑥10−12 2,72𝑥10−23
3,65𝑥10−12 1,33𝑥10−23
2,87𝑥10−12 8,24𝑥10−24
2,40𝑥10−12 5,76𝑥10−24
2,00𝑥10−12 4,00𝑥10−24
1,79𝑥10−12 3,20𝑥10−24
1,56𝑥10−12 2,43𝑥10−24
1,45𝑥10−12 2,10𝑥10−24
1,30𝑥10−12 1,69𝑥10−24
𝑥̅ = 3,21𝑥10−12 𝑥̅ = 1,66𝑥10−23

10 × (1,66𝑥10−23 ) − (3,21𝑥10−12 )2
∆𝐼 = √ = 4,16𝑥10−13
102 × (10 − 1)

𝑋𝑝𝑒𝑟𝑐 = 𝑋 ± ∆𝐼 = 3,21𝑥10−12 ± 4,16𝑥10−13 = 3,63𝑥10−12 & 2,79𝑥10−12

∆. 𝐼
𝐼= . 100%
𝑋

4,16𝑥10−13
𝐼= . 100% = 12,96%
3,21𝑥10−12

𝐾 = 100% − 𝐼

𝐾 = 100% − 12,96% = 87,04%


~Teori Kesalahan pada balok putih

𝜀 𝐼 𝐼2
𝑥= =
𝑛
2,20𝑥10−13 4,84𝑥10−26
1,10𝑥10−13 1,21𝑥10−26
7,33𝑥10−14 5,37𝑥10−27
5,50𝑥10−14 3,03𝑥10−27
6,60𝑥10−14 4,36𝑥10−27
5,50𝑥10−14 3,03𝑥10−27
4,71𝑥10−14 2,22𝑥10−27
4,12𝑥10−14 1,70𝑥10−27
3,66𝑥10−14 1,34𝑥10−27
3,30𝑥10−14 1,09𝑥10−27
𝑥̅ = 7,37𝑥10−14 𝑥̅ = 8,26𝑥10−27

10 × (8,26𝑥10−27 ) − (7,37𝑥10−14 )2
∆𝐼 = √ = 9,26𝑥10−15
102 × (10 − 1)

𝑋𝑝𝑒𝑟𝑐 = 𝑋 ± ∆𝐼 = 7,37𝑥10−14 ± 9,26𝑥10−15 = 8,30𝑥10−14 & 6,44𝑥10−14

∆. 𝐼
𝐼= . 100%
𝑋

9,26𝑥10−15
𝐼= . 100% = 12,56%
7,37𝑥10−14

𝐾 = 100% − 𝐼

𝐾 = 100% − 12,56% = 87,44%


~Teori Kesalahan pada balok silver

𝜀 𝐼 𝐼2
𝑥= =
𝑛
3,20𝑥10−12 1,02𝑥10−23
1,65𝑥10−12 2,72𝑥10−24
1,10𝑥10−12 1,21𝑥10−24
8,26𝑥10−13 6,82𝑥10−25
6,61𝑥10−13 4,37𝑥10−25
5,51𝑥10−13 3,04𝑥10−25
4,72𝑥10−13 2,23𝑥10−25
4,13𝑥10−13 1,71𝑥10−25
3,67𝑥10−13 1,35𝑥10−25
3,31𝑥10−13 1,10𝑥10−25
𝑥̅ = 9,57𝑥10−13 𝑥̅ = 1,62𝑥10−24

10 × (1,62𝑥10−24 ) − (9,57𝑥10−13 )2
∆𝐼 = √ = 1,30𝑥10−13
102 × (10 − 1)

𝑋𝑝𝑒𝑟𝑐 = 𝑋 ± ∆𝐼 = 9,57𝑥10−13 ± 1,30𝑥10−13 = 1,09𝑥10−12 & 8,27𝑥10−13

∆. 𝐼
𝐼= . 100%
𝑋

1,30𝑥10−13
𝐼= . 100% = 13,58%
9,57𝑥10−13

𝐾 = 100% − 𝐼

𝐾 = 100% − 12,56% = 86,42%


IV. HASIL DAN PEMBAHASAN
 Data Pengamatan
No Balok Panjang Lebar Tebal Massa Suhu awal Konstanta
(cm) (cm) (cm) (Kg) (K) Radiasi
(W/m2.K4)
1 Hitam 8,48 1,81 0,22 0,068 300,95 5,7𝑥10−8
2 Putih 9,30 1,78 0,20 0,070 303,35 1,19𝑥10−8
3 Silver 9,12 1,77 0,23 0,068 301,45 1,19𝑥10−8
Bagan 1. Bagan pengamatan balok

 Perubahan Suhu
No Waktu Suhu plat hitam Suhu plat putih Suhu plat silver
(sekon) (K) (K) (K)
1 20 302,85 303,55 304,35
2 40 302,95 303,55 304,45
3 60 303,05 303,55 304,45
4 80 303,15 303,55 304,45
5 100 303,25 303,65 304,45
6 120 303,25 303,65 304,45
7 140 303,35 303,65 304,45
8 160 303,35 303,65 304,45
9 180 303,45 303,65 304,45
10 200 303,45 303,65 304,45
Bagan 2. Bagan perubahan suhu selama percobaan
 Intensitas Radiasi
No Waktu I plat hitam I plat putih I plat silver
(sekon) (Kal/cm2s) (Kal/cm2s) (Kal/cm2s)
1 20 9,90𝑥10−12 2,20𝑥10−13 3,20𝑥10−12
2 40 5,22𝑥10−12 1,10𝑥10−13 1,65𝑥10−12
3 60 3,65𝑥10−12 7,33𝑥10−14 1,10𝑥10−12
4 80 2,87𝑥10−12 5,50𝑥10−14 8,26𝑥10−13
5 100 2,40𝑥10−12 6,60𝑥10−14 6,61𝑥10−13
6 120 2,00𝑥10−12 5,50𝑥10−14 5,51𝑥10−13
7 140 1,79𝑥10−12 4,71𝑥10−14 4,72𝑥10−13
8 160 1,56𝑥10−12 4,12𝑥10−14 4,13𝑥10−13
9 180 1,45𝑥10−12 3,66𝑥10−14 3,67𝑥10−13
10 200 1,30𝑥10−12 3,30𝑥10−14 3,31𝑥10−13
Rata- 3,21𝑥10−12 7,37𝑥10−14 9,57𝑥10−13
rata
Bagan 3. Intensitas Radiasi

Dari hasil percobaan Intensitas radiasi yang diterima oleh balok hitam lebih
besar dibandingkan dengan intensitas radiasi yang diterima balok putih dan
balok silver. Sedangkan balok putih menerima intensitas radiasi yang lebih
kecil dibandingkan balok hitam dan silver.
Hal ini mengasumsikan benda dengan warna hitam berperan sebagai
absorber yang baik, sedangkan benda putih adalah emitter yang baik.
Grafik 1. Grafik balok hitam

Grafik 2. Grafik balok Putih


Grafik 3. Grafik Balok Silver

Berdasarkan grafik yang ada dapat diamati bahwa perubahan suhu pada
balok hitam terjadi lebih konstan dibandingkan balok putih dan silver yang
cenderung lebih datar. Ini menandakan benda hitam menyerap energi
radiasi lebih banyak dibandingkan benda putih dan silver.

V. KESIMPULAN
Kesimpulan yang diambil dari percobaan ini adalah:
1. Benda hitam menyerap energi radiasi lebih banyak dibandingkan
benda putih dan silver.
2. Kesalahan dapat terjadi akibat kurang akuratnya pancaran sinar lampu
terhadap ketiga balok.
VI. DAFTAR PUSTAKA
https://id.wikipedia.org/wiki/Konstanta_Stefan%E2%80%93Boltzmann

Jakarta, 10 Agustus 2020

Asisten, Praktikan.

(Nur Kholilah) 1. M. Eka Faiq P


2. Mahdi Aidil P
3. Nindi Putri Mardiana
4. Izza Rahmat S
VII. LAMPIRAN
A. Identifikasi Hazard Proses Bahan Kimia
• Dalam percobaan ini tidak menggunakan bahan kimia.

B. Penggunaan Alat Pelindung Diri


• Jas laboratorium lengan Panjang digunakan untuk menghindari
bahaya cipratan dan tumpahan bahan kimia
• Sarung tangan latex digunakan untuk melindungi tangan dari cairan
yang membahayakan tangan
• Masker digunakan untuk pencegahan penularan covid-19
• Faceshield digunakan untuk pelindung wajah meminimalisir
terjadinya penularan covid-19
• Sepatu safety digunakan untuk melindungi kaki dari benda tajam,
berbahaya, dan melindungi dari cairan kimia berbahaya

C. Manajemen Limbah
• Tidak ada limbah dalam percobaan ini.

D. Protokoler COVID-19
• Cek suhu sebelum memasuki Laboratorium Fisika
• Mencuci tangan sebelum memasuki ruang Laboratorium Fisika
• Selalu menggunakan masker saat dilingkungan kampus
• Menggunakan faceshield
• Menggunakan jas laboratorium lengan panjang/kemeja lengan
panjang
• Menggunakan sarung tangan latex
• Menerapkan physical distancing atau social distancing, jaga jarak
antar mahasiswa minimal 1 meter sewaktu pengamatan, dan
pengambilan data percobaan
• Sebelum dan sesudah menggunakan alat praktikum dibersihkan
terlebih dahulu.
E. Data Percobaan
F. Perhitungan

~Luas permukaan balok hitam

𝐴1 = 2. (𝑝. 𝑙 + 𝑝. 𝑡 + 𝑙. 𝑡)
𝐴1 = 2. (8,48.1,81 + 8,48.0,22 + 1,81.0,22)
𝐴1 = 37,16 𝑐𝑚2
~Luas permukaan balok putih

𝐴2 = 2. (𝑝. 𝑙 + 𝑝. 𝑡 + 𝑙. 𝑡)
𝐴2 = 2. (9,30.1,78 + 9,30.0,20 + 1,78.0,20)
𝐴2 = 37,89 𝑐𝑚2
~Luas permukaan balok silver

𝐴3 = 2. (𝑝. 𝑙 + 𝑝. 𝑡 + 𝑙. 𝑡)
𝐴3 = 2. (9,12.1,77 + 9,12.0,23 + 1,77.0,23)
𝐴2 = 36,72 𝑐𝑚2

~Intesitas pancaran lampu kepada balok hitam


𝑚1 𝐶1 ∆𝑇
𝐼1 =
𝐴1 .𝑡1
𝑚1 𝐶1 (𝑇1 −𝑇0 )
𝐼1 = 𝐴1 .𝑡1

0,068.5,7𝑥10−8 .(302,85−300,95)
𝐼1 =
37,16.20

𝐼1 = 9,90𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚1 𝐶1 ∆𝑇
𝐼2 = 𝐴1 .𝑡2
𝑚1 𝐶1 (𝑇2 −𝑇0 )
𝐼2 = 𝐴1 .𝑡2

0,068.5,7𝑥10−8. (302,95−300,95)
𝐼2 = 37,16.40

𝐼2 = 5,22𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚1 𝐶1 ∆𝑇
𝐼3 =
𝐴1 .𝑡3
𝑚1 𝐶1 (𝑇3 −𝑇0 )
𝐼3 = 𝐴1 .𝑡3

0,068.5,7𝑥10−8. (303,05−300,95)
𝐼3 = 37,16.60

𝐼3 = 3,65𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠
𝑚1 𝐶1 ∆𝑇
𝐼4 = 𝐴1 .𝑡4
𝑚1 𝐶1 (𝑇4 −𝑇0 )
𝐼4 = 𝐴1 .𝑡4

0,068.5,7𝑥10−8. (303,15−300,95)
𝐼4 = 37,16.80

𝐼4 = 2,87𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚1 𝐶1 ∆𝑇
𝐼5 = 𝐴1 .𝑡5
𝑚1 𝐶1 (𝑇5 −𝑇0 )
𝐼5 =
𝐴1 .𝑡5

0,068.5,7𝑥10−8. (303,25−300,95)
𝐼5 = 37,16.100

𝐼5 = 2,40𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚1 𝐶1 ∆𝑇
𝐼6 =
𝐴1 .𝑡6
𝑚1 𝐶1 (𝑇6 −𝑇0 )
𝐼6 = 𝐴1 .𝑡6

0,068.5,7𝑥10−8. (303,25−300,95)
𝐼6 =
37,16.120

𝐼6 = 2,00𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚1 𝐶1 ∆𝑇
𝐼7 =
𝐴1 .𝑡7
𝑚1 𝐶1 (𝑇7 −𝑇0 )
𝐼7 = 𝐴1 .𝑡7

0,068.5,7𝑥10−8. (303,35−300,95)
𝐼7 = 37,16.140

𝐼7 = 1,79𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚1 𝐶1 ∆𝑇
𝐼8 = 𝐴1 .𝑡8
𝑚1 𝐶1 (𝑇8 −𝑇0 )
𝐼8 = 𝐴1 .𝑡8

0,068.5,7𝑥10−8. (303,35−300,95)
𝐼8 =
37,16.160

𝐼8 = 1,56𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚1 𝐶1 ∆𝑇
𝐼9 = 𝐴1 .𝑡9
𝑚1 𝐶1 (𝑇9 −𝑇0 )
𝐼9 = 𝐴1 .𝑡9
0,068.5,7𝑥10−8. (303,45−300,95)
𝐼9 = 37,16.180

𝐼9 = 1,45𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚1 𝐶1 ∆𝑇
𝐼10 = 𝐴1 .𝑡10
𝑚1 𝐶1 (𝑇10 −𝑇0 )
𝐼10 = 𝐴1 .𝑡10

0,068.5,7𝑥10−8. (303,45−300,95)
𝐼10 =
37,16.200

𝐼10 = 1,30𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

Keterangan:
I1,2,3,4,5,6,7,8,9,10= Intensitas pancaran lampu kepada balok hitam detik ke-
20,40,60,80,100,120,140,160,180,200 sekon (Kal/cm2s)
m1= Massa balok hitam (Kg)
C1= Konstanta radiasi balok hitam (W/m2.K4)
A1= Luas permukaan balok hitam (cm2)
T0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,10= Suhu balok hitam detik ke-
0,20,40,60,80,100,120,140,160,180,200 sekon (K)
t1,2,3,4,5,6,7,8,9,10= Detik ke- 20,40,60,80,100,120,140,160,180,200 (sekon)

~Intesitas pancaran lampu kepada balok putih


𝑚2 𝐶2 ∆𝑇
𝐼1 = 𝐴2 .𝑡1
𝑚2 𝐶2 (𝑇1 −𝑇0 )
𝐼1 =
𝐴2 .𝑡1

0,070.1,19𝑥10−8 .(303,55−303,35)
𝐼1 = 37,89.20

𝐼1 = 2,20𝑥10−13 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚2 𝐶2 ∆𝑇
𝐼2 = 𝐴2 .𝑡2
𝑚2 𝐶2 (𝑇2 −𝑇0 )
𝐼2 = 𝐴2 .𝑡2

0,070.1,19𝑥10−8 .(303,55−303,35)
𝐼2 =
37,89.40

𝐼2 = 1,10𝑥10−13 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚2 𝐶2 ∆𝑇
𝐼3 = 𝐴2 .𝑡3
𝑚2 𝐶2 (𝑇3 −𝑇0 )
𝐼3 = 𝐴2 .𝑡3

0,070.1,19𝑥10−8 .(303,55−303,35)
𝐼3 = 37,89.60

𝐼3 = 7,33𝑥10−14 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚2 𝐶2 ∆𝑇
𝐼4 = 𝐴2 .𝑡4
𝑚2 𝐶2 (𝑇4 −𝑇0 )
𝐼4 = 𝐴2 .𝑡4

0,070.1,19𝑥10−8 .(303,55−303,35)
𝐼4 = 37,89.80

𝐼4 = 5,50𝑥10−14 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚2 𝐶2 ∆𝑇
𝐼5 =
𝐴2 .𝑡5
𝑚2 𝐶2 (𝑇5 −𝑇0 )
𝐼5 =
𝐴2 .𝑡5

0,070.1,19𝑥10−8 .(303,65−303,35)
𝐼5 =
37,89.100

𝐼5 = 6,60𝑥10−14 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚2 𝐶2 ∆𝑇
𝐼6 = 𝐴2 .𝑡6
𝑚2 𝐶2 (𝑇6 −𝑇0 )
𝐼6 = 𝐴2 .𝑡6

0,070.1,19𝑥10−8 .(303,65−303,35)
𝐼6 =
37,89.120

𝐼6 = 5,50𝑥10−14 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚2 𝐶2 ∆𝑇
𝐼7 = 𝐴2 .𝑡7
𝑚2 𝐶2 (𝑇7 −𝑇0 )
𝐼7 = 𝐴2 .𝑡7

0,070.1,19𝑥10−8 .(303,65−303,35)
𝐼7 =
37,89.140

𝐼7 = 4,71𝑥10−14 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚2 𝐶2 ∆𝑇
𝐼8 = 𝐴2 .𝑡8
𝑚2 𝐶2 (𝑇7 −𝑇0 )
𝐼8 = 𝐴2 .𝑡8

0,070.1,19𝑥10−8 .(303,65−303,35)
𝐼8 =
37,89.160
𝐼8 = 4,12𝑥10−14 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚2 𝐶2 ∆𝑇
𝐼9 =
𝐴2 .𝑡9
𝑚2 𝐶2 (𝑇9 −𝑇0 )
𝐼9 = 𝐴2 .𝑡9

0,070.1,19𝑥10−8 .(303,65−303,35)
𝐼9 = 37,89.180

𝐼9 = 3,66𝑥10−14 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚2 𝐶2 ∆𝑇
𝐼10 = 𝐴2 .𝑡10
𝑚2 𝐶2 (𝑇10 −𝑇0 )
𝐼10 = 𝐴2 .𝑡10

0,070.1,19𝑥10−8 .(303,65−303,35)
𝐼10 = 37,89.200

𝐼10 = 3,30𝑥10−14 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

Keterangan:
I1,2,3,4,5,6,7,8,9,10= Intensitas pancaran lampu kepada balok putih detik ke-
20,40,60,80,100,120,140,160,180,200 sekon (Kal/cm2s)
m2= Massa balok putih (Kg)
C2= Konstanta radiasi balok putih (W/m2.K4)
A2= Luas permukaan balok putih (cm2)
T0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,10= Suhu balok putih detik ke-
0,20,40,60,80,100,120,140,160,180,200 sekon (K)
t1,2,3,4,5,6,7,8,9,10= Detik ke- 20,40,60,80,100,120,140,160,180,200 (sekon)

~Intesitas pancaran lampu kepada balok silver


𝑚3 𝐶3 ∆𝑇
𝐼1 =
𝐴3 .𝑡1
𝑚3 𝐶3 (𝑇1 −𝑇0 )
𝐼1 = 𝐴3 .𝑡1

0,068.1,19𝑥10−8 .(304,35−301,45)
𝐼1 = 36,72.20

𝐼1 = 3,20𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚3 𝐶3 ∆𝑇
𝐼2 = 𝐴3 .𝑡2
𝑚3 𝐶3 (𝑇2 −𝑇0 )
𝐼2 = 𝐴3 .𝑡2
0,068.1,19𝑥10−8 .(304,45−301,45)
𝐼2 = 36,72.40

𝐼2 = 1,65𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚3 𝐶3 ∆𝑇
𝐼3 = 𝐴3 .𝑡3
𝑚3 𝐶3 (𝑇3 −𝑇0 )
𝐼3 = 𝐴3 .𝑡3

0,068.1,19𝑥10−8 .(304,45−301,45)
𝐼3 = 36,72.60

𝐼3 = 1,10𝑥10−12 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚3 𝐶3 ∆𝑇
𝐼4 = 𝐴3 .𝑡4
𝑚3 𝐶3 (𝑇4 −𝑇0 )
𝐼4 = 𝐴3 .𝑡4

0,068.1,19𝑥10−8 .(304,45−301,45)
𝐼4 = 36,72.80

𝐼4 = 8,26𝑥10−13 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚3 𝐶3 ∆𝑇
𝐼5 = 𝐴3 .𝑡5
𝑚3 𝐶3 (𝑇5 −𝑇0 )
𝐼5 = 𝐴3 .𝑡5

0,068.1,19𝑥10−8 .(304,45−301,45)
𝐼5 = 36,72.100

𝐼5 = 6,61𝑥10−13 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚3 𝐶3 ∆𝑇
𝐼6 =
𝐴3 .𝑡6
𝑚3 𝐶3 (𝑇6 −𝑇0 )
𝐼6 = 𝐴3 .𝑡6

0,068.1,19𝑥10−8 .(304,45−301,45)
𝐼6 = 36,72.120

𝐼6 = 5,51𝑥10−13 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚3 𝐶3 ∆𝑇
𝐼7 = 𝐴3 .𝑡7
𝑚3 𝐶3 (𝑇7 −𝑇0 )
𝐼7 = 𝐴3 .𝑡7

0,068.1,19𝑥10−8 .(304,45−301,45)
𝐼7 =
36,72.140

𝐼7 = 4,72𝑥10−13 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠
𝑚3 𝐶3 ∆𝑇
𝐼8 = 𝐴3 .𝑡8
𝑚3 𝐶3 (𝑇8 −𝑇0 )
𝐼8 = 𝐴3 .𝑡8

0,068.1,19𝑥10−8 .(304,45−301,45)
𝐼8 =
36,72.160

𝐼8 = 4,13𝑥10−13 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚3 𝐶3 ∆𝑇
𝐼9 = 𝐴3 .𝑡9
𝑚3 𝐶3 (𝑇9 −𝑇0 )
𝐼9 = 𝐴3 .𝑡9

0,068.1,19𝑥10−8 .(304,45−301,45)
𝐼9 =
36,72.180

𝐼9 = 3,67𝑥10−13 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

𝑚3 𝐶3 ∆𝑇
𝐼10 =
𝐴3 .𝑡10
𝑚3 𝐶3 (𝑇10 −𝑇0 )
𝐼10 =
𝐴3 .𝑡10

0,068.1,19𝑥10−8 .(304,45−301,45)
𝐼10 = 36,72.200

𝐼10 = 3,31𝑥10−13 𝑘𝑎𝑙/𝑐𝑚2 𝑠

Keterangan:
I1,2,3,4,5,6,7,8,9,10= Intensitas pancaran lampu kepada balok silver detik ke-
20,40,60,80,100,120,140,160,180,200 sekon (Kal/cm2s)
m3= Massa balok silver (Kg)
C3= Konstanta radiasi balok silver (W/m2.K4)
A3= Luas permukaan balok silver (cm2)
T0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,10= Suhu balok silver detik ke-
0,20,40,60,80,100,120,140,160,180,200 sekon (K)
t1,2,3,4,5,6,7,8,9,10= Detik ke- 20,40,60,80,100,120,140,160,180,200 (sekon)
~Teori Kesalahan pada balok hitam

𝜀 𝐼 𝐼2
𝑥= =
𝑛
9,90𝑥10−12 9,80𝑥10−23
5,22𝑥10−12 2,72𝑥10−23
3,65𝑥10−12 1,33𝑥10−23
2,87𝑥10−12 8,24𝑥10−24
2,40𝑥10−12 5,76𝑥10−24
2,00𝑥10−12 4,00𝑥10−24
1,79𝑥10−12 3,20𝑥10−24
1,56𝑥10−12 2,43𝑥10−24
1,45𝑥10−12 2,10𝑥10−24
1,30𝑥10−12 1,69𝑥10−24
𝑥̅ = 3,21𝑥10−12 𝑥̅ = 1,66𝑥10−23

10 × (1,66𝑥10−23 ) − (3,21𝑥10−12 )2
∆𝐼 = √ = 4,16𝑥10−13
102 × (10 − 1)

𝑋𝑝𝑒𝑟𝑐 = 𝑋 ± ∆𝐼 = 3,21𝑥10−12 ± 4,16𝑥10−13 = 3,63𝑥10−12 & 2,79𝑥10−12

∆. 𝐼
𝐼= . 100%
𝑋

4,16𝑥10−13
𝐼= . 100% = 12,96%
3,21𝑥10−12

𝐾 = 100% − 𝐼

𝐾 = 100% − 12,96% = 87,04%


~Teori Kesalahan pada balok putih

𝜀 𝐼 𝐼2
𝑥= =
𝑛
2,20𝑥10−13 4,84𝑥10−26
1,10𝑥10−13 1,21𝑥10−26
7,33𝑥10−14 5,37𝑥10−27
5,50𝑥10−14 3,03𝑥10−27
6,60𝑥10−14 4,36𝑥10−27
5,50𝑥10−14 3,03𝑥10−27
4,71𝑥10−14 2,22𝑥10−27
4,12𝑥10−14 1,70𝑥10−27
3,66𝑥10−14 1,34𝑥10−27
3,30𝑥10−14 1,09𝑥10−27
𝑥̅ = 7,37𝑥10−14 𝑥̅ = 8,26𝑥10−27

10 × (8,26𝑥10−27 ) − (7,37𝑥10−14 )2
∆𝐼 = √ = 9,26𝑥10−15
102 × (10 − 1)

𝑋𝑝𝑒𝑟𝑐 = 𝑋 ± ∆𝐼 = 7,37𝑥10−14 ± 9,26𝑥10−15 = 8,30𝑥10−14 & 6,44𝑥10−14

∆. 𝐼
𝐼= . 100%
𝑋

9,26𝑥10−15
𝐼= . 100% = 12,56%
7,37𝑥10−14

𝐾 = 100% − 𝐼

𝐾 = 100% − 12,56% = 87,44%


~Teori Kesalahan pada balok silver

𝜀 𝐼 𝐼2
𝑥= =
𝑛
3,20𝑥10−12 1,02𝑥10−23
1,65𝑥10−12 2,72𝑥10−24
1,10𝑥10−12 1,21𝑥10−24
8,26𝑥10−13 6,82𝑥10−25
6,61𝑥10−13 4,37𝑥10−25
5,51𝑥10−13 3,04𝑥10−25
4,72𝑥10−13 2,23𝑥10−25
4,13𝑥10−13 1,71𝑥10−25
3,67𝑥10−13 1,35𝑥10−25
3,31𝑥10−13 1,10𝑥10−25
𝑥̅ = 9,57𝑥10−13 𝑥̅ = 1,62𝑥10−24

10 × (1,62𝑥10−24 ) − (9,57𝑥10−13 )2
∆𝐼 = √ = 1,30𝑥10−13
102 × (10 − 1)

𝑋𝑝𝑒𝑟𝑐 = 𝑋 ± ∆𝐼 = 9,57𝑥10−13 ± 1,30𝑥10−13 = 1,09𝑥10−12 & 8,27𝑥10−13

∆. 𝐼
𝐼= . 100%
𝑋

1,30𝑥10−13
𝐼= . 100% = 13,58%
9,57𝑥10−13

𝐾 = 100% − 𝐼

𝐾 = 100% − 12,56% = 86,42%

Anda mungkin juga menyukai