BAB 6 : CAHAYA DAN OPTIK

CHAPTER 6 : LIGHT AND OPTICS

6.1 PEMBIASAN CAHAYA

REFLECTION OF LIGHT

6.1.1 PEMBIASAN CAHAYA REFRACTION

OF LIGHT
Pembiasan cahaya merupakan satu fenomena yang berlaku apabila cahaya merambat melalui 2 medium
berlainan ketumpatan optic.
Refraction of light is a phenomenon when light propagates through 2 mediums with different optical
densities
Pembiasan cahaya bermaksud pembengkokan cahaya apabila cahaya merambat melalui dua medium
berlainan ketumpatan optic disebabkan oleh perubahan halaju cahaya Refraction of light is the
bending of light when it passes through medium with different optical densities due to the change of
velocity of light.
Pembiasan cahaya yang berlaku adalah seperti berikut:
Refraction of light occurs as below:

a. Sinar akan terbias menjauhi garis normal

jika merambat daripada medium lebih
tumpat ke medium kurang tumpat

The light refract away from normal line

when travel from denser to the less dense
medium.

b. Sinar akan terbias mendekati garis

normal jika merambat dari medium
kurang tumpat ke medium lebih tumpat.

The light refract towards normal line

when travel from less density to
denser medium

c. Sinar tidak dibiaskan jika merambat

sepanjang garis normal.

Light does not refract when travel along

normal line
6.1.2 INDEKS BIASAN REFRACTIVE
INDEX

Indeks biasan, n, menentukan darjah pembengkokan alur cahaya apabila cahaya merambat dari vakum
ke suatu medium
Refractive index, n, shows the degree of bending of the light rays when travel from vacuum through a
medium

Indeks biasan di takrifkan sebagai nisbah laju cahaya di dalam vakum kepada laju cahaya di dalam
medium

n= =

di mana c = 3 x 108 ms-1

Refractive indexs is defined as ratio of velocity of light in a vacuum towards velocity of light in a
medium
n= =

whereas c = 3 x 108 ms-1

6.1.3 HUKUM SNELL

Hukum pembiasan cahaya bagi cahaya yang merambat antara 2 medium adalah :
Law of refraction of light for the light that propagates between 2 medium states that

Sinar tuju, sinar biasan dan garis normal bertemu pada satu titik dan berada pada satah yang
sama
incidence ray, refractive ray and normal line are lie in a same plane

Di mana / Where
Hukum Snell :
n1 = indeks biasan medium 1
n 1 1 = n2 2 maka refractive index medium 1 n2 =
whereas n2 = 1 indeks biasan medium 2
n1 2 refractive index medium 2
Apabila medium 1 adalah udara 1 = sudut tuju dalam
When medium 1 is air medium 1 incident angle
n1 = 1 in medium 1
n = sin i sin r 2 = sudut biasan dalam
medium2 refraction
ansgle in medium 2 i = sudut
tuju dalam udara incident
angle in air r = sudut biasan
dalam medium refraction
angle in a medium
6.1.4 DALAM NYATA DAN DALAM KETARA
REAL DEPTH AND APPARENT DEPTH

Fenomena dalam nyata dan dalam ketara.

Real depth and apparent depth phenomenon.
1. Dalam nyata ialah jarak objek dari
permukaan air.
Real depth is a distance of object from a
surface of water.

2. Dalam ketara ialah jarak imej dari

permukaan air.
Apparent depth is a distance of image from
surface of water.

3.Hubungan antara indeks biasan dengan

dalam nyata dan dalam ketara di beri oleh
persamaan: The relationship between
Refractive index real depth and apparent
depth is state as equation below:
Sekeping duit siling kelihatan lebih dekat dengan n=
permukaan air
A coin appears closer to the surface of water.
n=
n=
LATIHAN EXERCISE

Kertas 1 (Objektif) Paper 1 (Objective)

1. Rajah 1 di bawah menunjukkan satu sinar cahaya merambat dari air ke udara. Indeks biasan air ialah
1.33.
The Diagram 1 below shows a light ray propagating from water to air. The refractive index of
water is 1.33.

Rajah 1/ Diagram 1 Berapakah

sudut biasan?
What is the angle of refraction?
A 22.1° C 48.8°
B 41.7° D 60.0°

2 Rajah 2 menunjukkan sinar cahaya diarahkan ke blok kaca. Diagram 2

shows a ray of light directed to a glass block.

Rajah 2/ Diagram 2 Pernyataan

manakah yang betul?
Which statement is correct?
A Sudut tuju sama dengan sudut biasan
The incident angle is equal to the refracted angle

B Cahaya merambat lebih laju apabila memasuki blok kaca

The light travels faster as it enters the glass block

C Cahaya terbias mendekati normal apabila memasuki blok kaca

The light refracts towards normal as it enters the glass block

D Kecerahan cahaya bertambah apabila ia merambat di dalam blok kaca

The brightness of light increases as it travels in the glass block
3. Rajah 3 di bawah menunjukkan keadaan perkataan PHYSICS dilihat melalui suatu kanta pembesar.
Diagram 3 below shows the appearance of the word PHYSICS as seen through a magnifying lens.
 Rajah 3/ Diagram 3

Fenomena cahaya manakah yang menerangkan situasi ini? Which light

phenomenon explains this situation?

A Pantulan C Pembiasan
Reflection Refraction
B Pembelauan D Pantulan dalam penuh
Diffraction Total Internal Reflection

4 Rajah 4 di bawah menunjukkan kedudukan ketara seekor ikan dilihat oleh seorang pemerhati yang
berdiri di pinggir sebuah tasik.
Diagram 4 below shows the apparent position of a fish as seen by an observer standing by a lake.

Rajah 4/ Diagram 4

Antara titik A, B, C dan D, yang manakah kedudukan sebenar ikan itu? At which
point, A, B, C or D, is the actual position of the fish? ANSWER: D

5 Halaju cahaya dalam udara ialah 3.0 × 108 m s-1.

Berapakah halaju cahaya dalam sebuah blok kaca dengan indeks biasan 1.60?
The velocity of light in air is 3.0 × 108 m s-1.
What is the velocity of light in a glass block of refractive index 1.60?

A 5.6 × 10-10 m s-1 C 4.8 × 108 m s-1

B 5.3 × 10-9 m s-1 D 1.9 × 108 m s-1
6 Jadual 1 di bawah menunjukkan indeks biasan bagi air dan kaca.
Table 1 below shows the refractive indices of water and glass.
 Jadual / Table 1

Berdasarkan maklumat dalam Jadual di atas, sinar cahaya, A, B, C atau D, yang manakah dalam
Rajah 5 di bawah adalah betul?
Based on the information in Table above, which light ray, A, B, C or D, in Diagram 5 below is
correct? ANSWER: D

Rajah 5/ Diagram 5

7. Rajah 6 di bawah menunjukkan satu sinar cahaya melalui satu bongkah kaca. Indeks biasan
bagi kaca itu ialah 1.54.
Diagram 6 below shows a ray of light passing into a glass block. The
refractive index of the glass is 1.54.

Rajah 6/ Diagram 6
Berapakah sudut tuju?
What is the angle of incidence?

A 19.7° C 54.7°
B 33.7° D 58.0°
8 Rajah 7 di bawah menunjukkan lintasan cahaya merambat dari udara ke cecair X.
Diagram 7 below shows the path of light travelling from air into liquid X.
 Rajah 7/ Diagram 7 Berapakah
indeks biasan cecair X?
What is the refractive index X?

A 0.17 C 1.68
B 1.46 D 2.00

9. Rajah 8 menunjukkan satu objek, O, berada di bawah sebuah blok kaca dan imejnya, I, diperhatikan
dari kedudukan tegak di atas blok kaca itu.
Diagram 8 shows an object, O, that lies underneath a glass block and its image, I, is observed from
a position directly above the glass block.

Rajah 8/ Diagram 8
Indeks biasan, n, ditentukan oleh
The refractive index, n is determined by ANSWER: A

A. n = C n=

B. n= D. n=
10. Rajah 9 menunjukkan seorang budak kelihatan pendek apabila berenang di kolam.
Kedalaman air kolam. Kedalaman air kolam ialah 1.2m Indeks biasan air ialah 1.33. Diagram 9
shows a boy appearing shorter when he is in a swimming pool. The depth of the water in the pool
is 1.2m. The reflective index of water is 1.33.
 Rajah 9 / Diagram 9

Berapakah dalam ketara bagi kolam itu?

What is the apparent depth of the pool?

A 0.1m C 0.9m
B 0.3m D 1.1m

Kertas 2 ( bahagian A) Paper 2 (Section A)

1 Rajah 10.1 menunjukkan sebatang pembaris kelihatan bengkok di dalam air. Diagram 10.1
shows a ruler appeared bend in water.

Rajah 10.1
Diagram 10.1

(a) (i) Namakan fenomenon cahaya yang terlibat.

Name the light phenomenon involved.
Refraction

[1 m]

(ii) Terangkan bagaimana fenomenon cahaya dalam (a)(i) berlaku.

Explain how the light phenomenon in (a)(i) happened.
Due to changes in the speed of light
(b) Rajah 10.2 menunjukkan seorang lelaki menembak seekor ikan yang diperhatikannya di
dalam air. Tembakannya tidak mengena ikan tersebut. Diagram 10.2 shows a man shooting a fish as
seen by him in water. His shooting does not hit the fish.

Rajah 10.2/ Diagram 10.2

(i) Beri satu sebab mengapa tembakannya tidak mengena ikan tersebut. Give one
reason why his shooting fails to hit the fish.
He is shooting the fish’s image

[1 m]
Pada Rajah 10.2
On Diagram 10.2,
(ii) lukis dua sinar cahaya untuk menentukan kedudukan sebenar ikan itu.
draw two light rays to determine the actual position of the fish.
[2 m]
(iii) tanda dengan X kedudukan sebenar ikan itu.
mark with X the actual position of the fish
[1 m]
( c) Beri satu cadangan bagaimana untuk menembak ikan dengan tepat.
Give one suggestion how to shoot the fish accurately.
Shoot down from the image

[1 m]

(d) Laju cahaya di dalam udara dan dalam air adalah 3.0 × 10 8 m s 1 dan
2.25 × 108 m s 1, masing-masing.
The speed of light in air and in water are 3.0 × 108 m s 1 and 2.25 × 108 m s 1, respectively.
Hitung:
Calculate:
(i) Indeks biasan air.
The refractive index of water.
[2 m]
n= 3x10^8 / 2.25x10^8
 = 1.33

(ii) Kedalaman sebenar ikan tersebut dalam air apabila kedalaman ketara adalah
1.8 m
The real depth of fish in water when the apparent depth is 1.8 m.

n= H/ h
= 1.8 x 1.33
= 2.394m

[2 m]

2. Rajah 11.1 dan Rajah 11.2 menunjukkan kedudukan imej yang dilihat oleh pemerhati apabila
dua syiling yang serupa diletakkan dibawah dua blok kaca yang berlainan. blok kaca itu
mempunyai ketebalan yang sama tetapi indeks biasan yang berbeza. Diagram 11.1 and Diagram
11.2 shows the positions of the image seen by the observer when two identical coins are placed
under two different glass block. The glass block has different thickness but same refractive
index.

Rajah 11.1
Diagram 11.1

Rajah 11.2
Diagram 11.2

(a)
can be determined by:
 [1 m]
(b) Perhatikan Rajah 11.1 dan Rajah 11.2
Obseve Diagram 11.1 and Diagram 11.2
(i) Bandingkan dalam nyata duit syiling itu Compare the real depth of the coin.
The real depth 11.1 is bigger than 11.2

[1 m]
(ii) Bandingkan dalam ketara duit syiling itu yang dilihat oleh pemerhati.
Compare the apparent depth of the coin seen by the observer.
The apparent depth 11.1 is bigger than 11.2

[1 m]
(iii) Hubungkaitkan dalam nyata dengan dalam ketara
Relate the real depth to the apparent depth.
The real depth is directly proportional to the apparent depth

[1 m]
(iv) Namakan fenomena cahaya yang terlibat.
Name the light phenomenon involved.
Refraction

[1 m]
(c) Rajah 11.3 menunjukkan rajah sinar yang tidak lengkap Diagram 11.3 shows
incomplete ray diagram.
Lengkapkan rajah sinar untuk menunjukkan bagaimana imej dibentuk
Complete the ray diagram to show how the image is formed.

[3 m]
Rajah 11.3/ Diagram 11.3
3. Rajah 12.1 menunjukkan satu sinar cahaya bergerak dari udara ke dalam cecair A.
Rajah 12.2 menunjukkan satu sinar cahaya bergerak dari udara ke dalam cecair B

Diagram 12.1 shows a ray of light entering from air into liquid A
Diagram 12.2 shows a ray of light entering from air into liquid B
Rajah 12.1/ Diagram 12.1 Rajah 12.2 / Diagram 12.2

(a) (i) Bandingkan laju cahaya dalam cecair dengan laju cahaya dalam udara.
Compare the speed of light in the liquid and the speed of light in the air.
Speed in liquid medium is less than speed in the air

[1 m]
(ii) Nyatakan ciri sepunya bagi pembengkokan sinar cahaya dalam Rajah 12.1 dan
Rajah 12.2.
State the common characteristic for the bending of light in Diagram 12.1 and Diagram
12.2.
Both of them bends towards normal

[1 m]
(iii) Nyatakan hubungan antara perubahan laju dengan arah pembengkokan arah sinar
cahaya apabila sinar cahaya dari satu medium ke medium yang lain. State the
relationship between change in the speed of light and the direction of bending of light
when the light moves from one medium to another medium.

The real depth is directly proportional to the apparent depth

[1 m]
(iv) Namakan fenomena yang ditunjukkan dalam Rajah 12.1 dan Rajah 12.2. Name the
phenomenon shows in Diagram 12.1 and Diagram 12.2.
Refraction

[1 m] (b)
Rajah 12.3 menunjukkan satu titik P pada dasar satu kolam kelihatan pada titik
Q kepada seorang pemerhati.
Diagram 12.3 shows a point P at the bottom of a swimming pool appears to be the point Q to
the observer.

(i) Lengkapkan Rajah 12.3 dengan melukis sinar cahaya untuk menunjukkan bagaimana imej
titik P kelihatan pada titik Q.
Complete Diagram 12.3 by drawing the light rays to shows how the image of the point
Q is formed.
 [2 m]

(ii) Hitung indeks biasan air dalam kolam renang itu.

Calculate the refractive index of water in the swimming pool.

1.6/ 1.2
=4/3
[2 m]

6.2 PANTULAN DALAM PENUH

TOTAL INTERNAL REFLECTION

1. Apabila sinar cahaya memasuki dari medium lebih tumpat (kaca) ke medium kurang tumpat (udara), ia
akan dibiaskan menjauhi garis normal
When light enters from a denser medium (glass) to less dense medium (air), it is bent or refracted
away from the normal.
2. Sinar pantulan yang lemah juga dapat dikesan
 A small part of the incident ray is reflected inside the glass.

3. Apabila sudut tuju, i meningkat, sudut biasan,r juga meningkat.

As the angle of incidence, i increases, the angle of refraction, r also increases.
4. Apabila sudut biasan mencapai 90o sinar dibiaskan di sepanjang sempadan permukaan kaca dan udara
When the angle of refraction reaches 90 o, the light is refracted along the boundary
5. Sudut tuju dalam medium berketumpatan tinggi dipanggil sudut genting,c . This angle of incidence in the
denser medium is called the critical angle, c.
6. Sudut genting ialah sudut tuju dalam medium yang berketumpatan optik tinggi apabila sudut biasan
dalam medium berketumpatan optik rendah sama dengan 90o
The critical angle is defined as the angle of incidence in the denser medium when the angle of
refraction in the less dense medium is 90o.

Incident ray reflected ray

Indeks biasan =

Refractive index

7. Apabila sudut tuju melebihi sudut genting, tiada sinar biasan. Cahaya dipantulkan sepenuhnya ke dalam
kaca.
The angle of incidence is increased further so that it is greater than the critical angle, the light is not
refracted anymore but is internally reflected.
8. Fenomena ini dipanggil pantulan dalam penuh
This phenomenon is called total internal reflection
9. Pantulan dalam penuh hanya berlaku apabila cahaya merambat dari medium berketumpatan optik
tinggi ke medium berketumpatan optik rendah.
Total internal reflection occurs when a light ray passes from a denser medium towards a less dense
medium with the angle of incidence greater than the critical angle of the medium.

SYARAT BERLAKUNYA PANTULAN DALAM PENUH:

a. Cahaya mesti merambat dari medium yang lebih tumpat ke medium yang kurang tumpat.
light ray enters from a denser medium towards a less dense medium
 b. Sudut tuju mesti melebihi sudut genting, c (i>c)
light ray enters from a denser medium towards a less dense medium

FENOMENA SEMULAJADI PANTULAN DALAM PENUH DALAM KEHIDUPAN HARIAN

1. Logamaya/ Mirage

2. Pembentukan Pelangi/

Formed of Rainbow

3. Priskop berprisma /

Prism periscope

LATIHAN EXERCISE

Kertas 1 (Objektif) Paper 1 (Objective)

1 Sudut genting bagi suatu bongkah kaca semibulatan ialah 42º. Rajah manakah yang menunjukkan
pantulan dalam penuh?
A critical angle of a semicircle glass block is 42º.
Which diagram shows a total internal reflection?
A C
 B D

2 Sudut genting bagi sempadan kaca-udara ialah c.

Rajah yang manakah menunjukkan laluan sinar cahaya yang betul? The critical
angle for a glass-air boundary is c.
Which diagram shows the correct path of the light ray?

A C

B
3 Rajah 3 menunjukkan suatu sinar cahaya merambat dalam satu blok yang lutsinar. Apakah sudut genting
bagi blok itu?
Diagram 3 shows a ray of light propagating in a transparent in a transparent block. What is the critical angel
of the block?

Rajah 3/ Diagram 3
A 25 o C 45 o
B 35 o
D 55 o

4 Rajah 4 menunjukkan sinar X ditujukan ke dalam blok kaca. Sudut genting kaca itu ialah 42 o.
Ke manakah arah sinar X merambat dari titik Y?
Diagram 4 show a ray, X is directed into a glass block. The critical angel of the block is 42 o.
Which direction do the light travel from point Y?
B

Rajah 4 / Diagram 4

5 Rajah 5 menunjukkan suatu sinar cahaya P merambat dari air ke udara dengan sudut tuju 39 o .
Jika sudut genting air ialah 39 o pilih lintasan cahaya yang betul selepas melalui titik O? Diagram 5 shows
a light ray P travelling from water to air at an angle of incidence of 39 o . If the critical angle of water is 39
o
choose the correct path of light after passing through point O

Rajah 5 / Diagram 5
 A OQ C OR
B OS D OT
6 Rajah 6 menunjukkan cahaya merambat melalui satu kabel gentian optik. Diagram 6 shows a light ray
travelling through a fiber optic cable

Rajah 6 / Diagram 6
Antara yang berikut, manakah mengaitkan hubungan antara ketumpatan bahan X dan bahan Y dengan
betul?
Which of the following relate the density of material X and material Y correctly?

A Keumpatan X > Ketumpatan of Y C Ketumpatan X = Ketumpatan Y

Density of X > Density of Y Density of X = Density of Y
B Ketumpatan X < Ketumpatan Y
Density of X < Density of Y

7 Rajah 7 menunjukkan satu sinar cahaya P ditujukan kepada satu bongkah kaca semibulatan.
Sudut genting kaca itu ialah 42 o . Ke arah manakah sinar itu bergerak dari titik O?
Diagram 7shows a light ray, P is directed to the centre O of semicircular glass block. The critical angle of
the glass is 42 o. In which direction does the light move from point O. B

45

Rajah 7 / Diagram 7
 8 Rajah 8 menujukkan lintasan cahaya yang dipancar ke dalam sebuah kaca plumbum.
Berapakah sudut genting bagi kaca tersebut?
Diagram 8 shows a light ray enters the lead glass with an angle. What is the critical angle of the lead glass?

Rajah 8 / Diagram 8

A 35 o C 50 o
B 39 o D 69 o

Kertas 2 (Bahagian A) Paper 2 (Section A)

9 Rajah 9 menunjukkan satu sinar cahaya ditujukan secara normal ke sisi AB bagi sebuah prisma
kaca. Diberi bahawa indeks biasan bagi prisma itu ialah 1.5
Diagram 9 shows a light ray which directs normally at the side AB of a glass prism. Given that
the refractive index of the prism is 1.5

Rajah 9 / Diagram 9

(a) Berdasarkan rajah,

Based on diagram,

(i) Berapakah sudut tuju bagi sinar pada AB

(i) What is the angle of incidence of the ray at AB

90 degrees

[1 m]

(ii) Berapakah sudut tuju pada AC?

 What is the angle of incidence at AC?
45 degrees

[1 m]
(iii) Hitungkan sudut genting pada prisma kaca
Calculate the critical angle of the glass prism
N= 1/ sin C
sin C= 1/ 1.5
c= 42 degrees

[2 m]
(b) Apakah yang akan terjadi kepada sinar cahaya selepas mengena permukaan AC What would
happen to the light ray after it strikes the surface A
Total internal reflection will occur

[1 m]

(c) Namakan satu peralatan yang menggunakan konsep Fizik yang dinyatakan dalam (b) Name one
instrument which uses the physics concept mentioned in (b)
Periscope

[1 m]

10 Rajah 10.1 menunjukkan sinar tuju pada bongkah kaca yang mempunyai sudut genting 42°.
Diagram 10.1 shows a light ray incident on a glass block that has a critical angle of 42°.

Rajah 10.1 / Diagram 10.1

(a) Apakah yang dimaksudkan dengan sudut kritikal?

What is the meaning of critical angle?
The angle of incidence beyond where rays of light will pass through a dense medium to the surface of
a less dense medium which are no longer refracted but reflected

[1 m]

(b) (i) Pada rajah 10.1 lengkapkan lintasan sinar untuk menunjukkan bagaimana sinar
tersebut keluar dari blok kaca.
On Diagram 10.1 complete the ray path to show how the ray emerge from the
 glass block.

[1 m]
(ii) Hitung index biasan blok kaca.
Calculate the refractive index of the glass block
N= 2.42

[2 m]
(iii)
Nyatakan fenomena cahaya yang terjadi dalam blok kaca.

State the light phenomenon that happen in glass block

Mirage will occur

[1 m]
(c) Rajah 10.2 menunjukkan keratan rentas gentian optik yang digunakan dalam perhubungan.
Diagram 10.2 shows the cross section of an optical fibre used in communication

Rajah 10.2 / Diagram 10.2

Gentian optik diperbuat daripada dua jenis kaca. Satu jenis adalah untuk teras dalam satu jenis
lagi untuk pembalut luar. Anda dikehendaki memberi beberapa cadangan untuk mereka bentuk
gentian kaca yang boleh membawa banyak maklumat.
Optical fibres are made of two types of glass. One type is for the inner core and the other type
is for the outer cladding. You are required to

give some suggestions in designing an optical fibre which can carry more
information.

Berikan cadangan anda berdasarkan aspek-aspek berikut:

Give your suggestions based on the following aspects:
 Indeks biasan kaca bagi teras dalam berbanding dengan pembalut luar.
(i)
The refractive index of glass for the inner core compared to the outer cladding.

The refractive index of the glass for the inner core needs to be bigger than the outer cladding

[1 m]
Sebab
Reason
Because the inner core has the higher refractive index compared to the outer cladding

[1 m]
(ii) Sifat gentian optik yang membolehkan ia membawa banyak maklumat.
The property of optical fibres that enable them to carry more informatio.

Optical fibres allow much faster transmission of the signals than copper cables. Optical fibres can also
carry far more information than a copper cable that is the same diameter.

[1
m]
Sebab
Reason
Light pulses lose less energy as they travel along an optical fibre than an electrical signal in a
copper cable.

[1 m]
(iii) Sifat gentian optik yang membolehkan ia dibengkok dengan mudah The
property of optical fibres that enable them to bend easily

Because optical fiber cables do not emit electromagnetic radiation

[1 m]
Sebab
Reason
it is extremely difficult to tap into one of them.

[1
m]
Kertas 2 (Bahagian B) Paper 2 (Section B)

11 (a) (i) Apakah yang dimaksudkan pantulan dalam penuh? What is meant
by total internal reflection?

The complete reflection of a light ray will reach an interface with a less denser medium when the angle
incidence is more than the critical angle
 [1 m]
(ii) Jelaskan bagaimana sinaran cahaya laser boleh bergerak melalui gentian optic dengan
kehilangan tenaga yang paling minimum.
Explain how a beam of laser light can travel through an optical fibre with minimum energy
loss

The light in a fiber-optic cable travels through the core by constantly bouncing from the cladding. Because
the cladding does not absorb any light from the core, the light wave can travel great distances.

[4 m]

Rajah 11.1 / Diagram 11.1

(b)
Indeks biasan blok kaca adalah 1.50.

The refractive index of glass block is 1.50.

Hitungkan

(i) Sudut genting bagi bongkah kaca

Calculate
(i) the critical angle of the glass block

sin C= 1/1.50
= 0.667
C= sin^-1 (0.667)
= 41.84 degrees
[2 m]

(ii) Lukiskan lintasan betul bagi NO dan QO selepas melalui O

 Draw the correct paths of NO and QO after the rays passing O

[1 m]

(iii) Hitungkan sudut biasan sinar cahaya PO

Calculate the angle of refraction of the light ray PO

N= sin I / sin r
1.50/30 degrees= sin i
Sin i= 1.50/30 degrees
I= sin^-1 ( 1.50/30 degrees)
I= 2.87 degrees

[2 m]

(c)
Rajah 11.2 menunjukkan seorang doktor menggunakan endoskop. Endoskop adalah alat
perubatan yang digunakan untuk memeriksa saluran percernaan seseorang. Dengan
menggunakan endoskop, doktor dapat melihat gambar saluran pencernaan pada monitor TV
berwarna.

Diagram 11.2 shows a doctor using an endoscopy. Endoscopy is a medical device used to examine a
person's digestive tract. Using an endoscope, the doctor can view pictures of your digestive tract on a
colour TV monitor.

Rajah 11.2 / Diagram 11.2

Anda diminta untuk mengkaji ciri-ciri endoskopi yang digunakan dalam bidang ini seperti yang
ditunjukkan dalam jadual 11

You are asked to investigate the characteristics of endoscope for use in this field as shown in
Table 11.
Endoskop Kelenturan Bilangan kanta panduan Panjang fokus Muncung udara /
cahaya di hujung distal kanta objektif air di hujung distal
Endoscope Flexibility
Number of light guide Focal length of Air/water nozzle at
lens at distal end objective lens(mm) distal end

P Tinggi High Satu One 0.2 Ada With

Rendah Satu One Tiada Without

Q 0.5
Low
Tinggi High Dua Ada With
R 4.0
Two
Rendah Dua Tiada Without
S 5.0
Low Two
Tinggi High Dua Ada With
T 0.2
Two

Jadual 11 / Table 11
Terangkan kesesuaian setiap ciri endoskopi dalam Jadual 11 untuk digunakan dalam perubatan.
Tentukan endoskopi yang paling sesuai yang mampu menghasilkan gambar yang jelas dan
besar.Beri alasan untuk pilihan anda.

Explain the suitability of each characteristic of endoscope in Table 11 for use in medicine.
Determine the most suitable endoscope that is capable to produce clear and large image.Give
reasons for your choice.

Ciri-ciri Penerangan
Characteristics Reason
Flexibility
High flexibility allows the endoscopy to travel through the
body compared to the less flexibility

Number of light guide at distal Two lights are better compared to one which causes the
end total internal reflection to get clearer pictures of the
internal organs

Focal length of objective lens The long focal length provides big picture view
(mm)
 Air and water nozzle at distal Endoscope with air and water nozzle at the end helps to go
end for clearer image view

Summary R is the most suitable endoscope because it has higher

flexibility, two light guide, 3.00mm focal length and has
water and air nozzle at the end to help provide clear and
large image of the organs

[10 m]
LATIHAN EXERCISE

Kertas 1 (Objektif) Paper 1 (Objective)

1. Rajah 1 menunjukkan pembentukan imej sebuah objek oleh kanta cembung. Jika tinggi objek
dan tinggi imej masing-masing adalah 3 cm dan 6 cm, berapakah jarak objek
Diagram 1 shows the formation of an image of an object by a convex lens. If the height of the object and the
height of the image are 3 cm and 6 cm, respectively, what is the distance of the object

Rajah 1 / Diagram 1
A 5 cm C 8 cm
B 6 cm D 10 cm

2. Antara yang berikut, yang manakah menunjukkan ciri-ciri imej yang dilihat di bawah kanta pembesar?
Which of the following shows the characteristics of an image seen under a magnifying glass?

A Nyata dan tegak C Maya dan tegak

Real and upright Virtual and upright
B Nyata dan songsang D Maya dan
songsang
Real and inverted Virtual and inverted

3. Rajah 2 menunjukkan sebuah objek pada kedudukan O. Diagram 2 shows an object at position O.
D

Rajah 2 / Diagram 2

Antara kedudukan A, B, C dan D, di manakah imej akan terbentuk?

Between positions A, B, C and D, where will the image be formed?

4. Suatu objek diletakkan di sebelah kiri sebuah cekung seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 3. Apakah
ciri-ciri imej yang dibentuk oleh kanta itu?
 An object is placed to the left of a concave as shown in Diagram 3. What are the characteristics of the
image formed by the lens?

Kanta cekung

Rajah 3 / Diagram 3
A Nyata, tegak, lebih besar daripada
Maya, tegak, lebih kecil daripada objek objek
Virtual, upright, smaller than object
Real, upright, bigger than object
B Nyata, songsang, lebih besar daripada D Maya,
songsang, lebih kecil daripada objek objek
Real, inverted, bigger than object Virtual, inverted, smaller than object

5. Rajah yang manakah menunjukkan gambar rajah sinar yang betul unluk pemhentukan imej, I bagi
suatu objek, O, dengan menggunakan sebuah kanta cembung?

Which diagram shows the correct ray diagram for image formation, I for an object, O, by using a convex
lens?
B

A C

B D

6. Di manakah satu objek harus diletak di depan satu kanta cembung supaya ia bertindak sebagai kanta
pembesar? Jarak fokus kanta cembung itu ialah f. Where an object should be placed in front of a
convex lens so that it act as a magnifying glass? The focal length of the convex lens is f.
D
A sama dengan 2f C kurang daripada f equal to
2F less than 2f
 B lebih daripada 2f D antara f dan 2f more than 2f
between f and 2f

7. Rajah 4 menunjukkan satu rajah sinar. Diagram 4 shows a ray diagram.

imej
Image
Objek
Object

F F

Rajah 4 / Diagram 4
Ini ialah sebuah rajah sinar bagi
This is a ray diagram for

A Mesin fotostat C Kanta pembesar

Photostat machine Magnifying glass
B Projektor D Teleskop
Projector Telescope

8. Gambar rajah sinar dalam Rajah 5 menunjukkan bagaimana suatu imej terhasil dari suatu kanta
cembung. Jika tinggi objek dan imej masing-masing 2 cm dan 1 cm, apakah nilai L? The ray diagram
in Diagram 5 shows how an image results from a convex lens. If the heights of the object and the
image are 2 cm and 1 cm, respectively, what is the value of L?

Rajah 5 / Diagram 5

A 1 cm C 4 cm

B 2 cm D 14 cm
 Kertas 2 (Bahagian A) Paper 2 (Section A)

1. Rajah 6 menunjukkan sebuah objek, P dengan ketinggian 2 cm diletakkan di hadapan kanta cembung, Q.
Panjang fokus lensa cembung adalah 10 cm.
Diagram 6 shows an object, P with a height of 2 cm placed in front of a convex lens, Q. The focal length of
a convex lens is 10 cm.

Kanta cembung Q

Conve lens Q

Rajah 6/ Diagram 6

(a) Lengkapkan rajah sinar dalam Rajah 6 untuk menghasilkan imej bagi objek P
Complete the ray diagram in Diagram 7 to produce an image of the object P
[3 m]
(b) Nyatakan satu ciri imej yang terbentuk.
State one characteristic of the image formed.
Real and inverted

[1 m]
(c) Sekiranya objek diletakkan pada jarak 5 cm dari lensa, hitung If the object is placed at a distance of 5
cm from the lens, calculate

i. jarak imej image distance

1/F= 1/V- 1/U

1/10= 1/V – ½
1/10 + ½ = 1/V
3/5= 1/V
5/3= V
1.67=V
V=1.67
[2 m]
 ii. pembesaran linear imej
linear magnification of the
image

V/U= 1.67/2
= 0.835
[2 m]

2. Rajah 7 menunjukkan sinar cahaya selari merambat ke arah kanta P. F adalah titik fokus kanta. Diagram 7
shows a parallel ray of light propagating towards the lens P. F is the focal point of the lens.

Kanta P
Lens P

Rajah 7/ Diagram 7 (a)

Kanta P adalah.....
The lens P is ........

Tick
jawapan yang betul

Kanta cembung
Convex lens
Kanta cekung
Concave lens
[1 m]

(b) Berapakah panjang fokus kanta P What is the

focal length of the lens P
5 Centimetres
 [1 m]

(c) Apa yang berlaku pada panjang fokus kanta jika kanta yang lebih tebal digunakan? What happens to
the focal length of the lens if a thicker lens is used?
The focal length will become shorter

[1 m]

(a) Namakan fenomena cahaya yang membolehkan sinar selari difokuskan pada titik F. Name the
phenomenon of light that allows parallel rays to be focused at point F.
Refraction of light

[1 m]

Kertas 2 (Bahagian C) Paper 2 (Section C)

3. Rajah 3.1 dan Rajah 3.2 menunjukkan sinar selari menuju permukaan kanta P dan Q dengan titik fokus
F.
Diagram 3.1 and Diagram 3.2 show parallel rays heading towards the lens surfaces P and Q with
focal points F.

Rajah 3.1 Rajah 3.2

Diagram 3.1 Diagram 3.2

(a) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan titik fokus?

What is a focal point?
Focal point is where rays or waves meet after reflection or refraction

[1 m]

(ii) Menggunakan Rajah 3.1 dan Rajah 3.2, bandingkan ketebalan, panjang fokus dan
kuasa kanta tersebut. Hubungkaitkan ketebalan kanta dengan panjang fokus untuk
membuat satu deduksi tentang hubungan antara ketebalan dengan kuasa kanta.
Using Diagram3.1 and Diagram 3.2, compare the thickness, focal length, and power
of the lens. Relate the thickness of the lens to the focal length to make a deduction
about the relationship between thickness and power of the lens.
 Diagram 3.1 shows concave lens whilst Diagram 3.2 shows convex lens. The lens in 3.1 is
thinner compared tom the lens in 3.2 where it causes focal length of lens p to increase. So, the
power of the lens will become lesser. For 3.2 the thicker lens makes the focal length to be lesser
and the power to be more.

(b) i Rajah 3.3 menunjukkan kanta P digunakan sebagai kanta pembesar. Diagram 3.3 shows a
lens P used as a magnifying lens.

Rajah 3.3/ Diagram 3.3

Pada kedudukan manakah objek patut diletakkan supaya kanta P bertindak sebagai kanta
pembesar?
At what position should the object be placed so that the lens P acts as a magnifying lens?
Placed between the principal focus and the optical centre of lens

[1 m]
ii Lukiskan rajah sinar untuk menunjukkan pembentukan imej yang
terbentuk oleh kanta P dalam Rajah 3.3.
Draw a ray diagram to show the image formation formed by the lens P in
Diagram 3.3.

[3 m] (c) Rajah 3.4 menunjukkan sebuah mikroskop majmuk.

Figure 3.4 shows a compound microscope.
 Rajah 3.4/ Diagram 3.4

Menggunakan konsep fizik yang sesuai, cadang dan terangkan pengubahsuaian atau cara
yang boleh dilakukan untuk meningkatkan keberkesanannya bagi menghasilkan imej
yang terang dan jelas. Pengubahsuaian anda boleh berdasarkan kepada aspek-aspek
berikut:
Using appropriate physics concepts, suggest and explain modifications or ways that
can be made to increase its effectiveness in producing a vivid and clear image. Your
modification can be based on the following aspects:

i. Pemilihan kanta sebagai kanta objek dan kanta mata

Selection of lenses as object lenses and eye lenses ii.
Kedudukan objek
Object position iii.
Kedudukan kanta mata
The position of the eyepiece iv. Jarak antara
kanta objek dan kanta mata
The distance between the object lens and the eyepiece
v. Keadaan tempat penyimpan mikroskop
The condition of the microscope storage area

[10 m]

CIRI-CIRI PENJELASAN EXPLANATION

CHARACTERISTICS
Selection of lenses as object lenses and
Object lenses
eye lenses

Object position Upward

The position of eye piece Optical centre

The distance between object lens and the
eye piece
The condition of the microscope storage
area
The distance between object lens and the
eye piece > f0 = fe
We must always cover the microscope
with supplied dust cover when we don’t
use it and store it in a dry place
6.4 FORMULA KANTA NIPIS
THIN LENS FORMULA

1. Persamaan kanta: Lens

equation:

a) Persamaan kanta menghubungkan panjang fokus (f), jarak objek (u) dan jarak imej (v). Lens equations
relate focal length (f), object distance (u) and image distance (v).

2. Persamaan kanta: Lens

equation:

1 = 1 + 1
f u v

di mana f = panjang focus

where f = focus length
u = jarak objek
u = object distance
v = jarak imej
v = image distance

3. Tanda yang perlu dipatuhi dalam formula kanta untuk kanta cembung dan kanta cekung: Signs that
must be obeyed in lens formula for convex and concave lens:
Simbol Tanda ign
Symbol S
Kanta cembung Kanta cekung
Convex lens Concave lens
f Positif (+) Negatif (-)
Positive (+) Negative (-)
u Positif (+) Positif (+)
Positive (+) Positive (+)
v Positif (+) untuk imej nyata Negatif (-)
Positive (+) for real image Negative (-)

Negatif (-) untuk imej maya

Negative (-) for virtual image

P Positif (+) Negatif (-)

Positive (+) Negative (-)

4. Eksperimen mengkaji hubungan antara jarak imej dengan jarak objek.

 Experiment to investigate the relationship between image distance and object distance.

Skrin putih
White screen

Kanta cembung
Convex lens

Mentol
Light bulb Objek
Object

Pembaris meter
Metre ruler

5. Jadual data yang boleh diperolehi daripada eksperimen di atas : Tabulate table from the above
experiment:

u/cm v/cm 1/u / cm-1 1/v / cm-1

20
40
60
80
100

6. Analisis graf 1/v melawan 1/u :

Graph analysis from graph 1/v against 1/u:

1/ v (cm-1) Daripada persamaan :

From equation:
y = mx + c,
1 =-1+ c
v u

1 +1 = 1
v u f jadi ; c = 1
so ; f 1/u (cm )
-1
 7. Formula pembesaran linear, m Linear
magnification formulae, m

m = v dan = hi Di mana ; m = pembesaram linear

u ho Where ; m = linear magnification

v = jarak imej
v = image distance

u = jarak objek
u = object distance

h i = tinggi imej
hi = height of image

h o = tinggi objek
ho = height of object

8. Kuasa kanta , P ; Power of

lens, P;

P=1m or 100 cm Di mana ; P = kuasa kanta

f f Where , P = power of lens

f = panjang fokus
f = focus length LATIHAN
EXERCISE

Kertas 1 (Objektif) Paper 1 (Objective)

1 Sebuah objek diletakkan 15cm dari pusat optik sebuah kanta penumpu. Panjang fokus kanta penumpu
ialah 10 cm. Antara berikut, yang manakah menerangkan imej yang akan dibentuk?

An object is placed 15 cm from the optical centre of a converging lens. The focal length of the
converging lens is 10cm. Which of the following describes the image that will be formed?

A Nyata , tegak, dikecilkan C Nyata, songsang, dibesarkan Real, upright,

diminished Real, inverted, magnified

B Maya, tegak, dikecilkan D Maya, songsang, dibesarkan Virtual, upright, diminished

Virtual, inverted, magnified

2 Sebuah objek diletakkan 5cm di hadapan sebuah kanta cembung yang mempunyai panjang fokus 10 cm.
Apakah nilai m, pembesaran imej?
 An object is placed 5 cm in front of a convex lens whoch has a focal length of 10 cm. What is the
value of m, the magnification of the image?
A 0.5 C 2

B 1.5 D 5

3 Satu objek diletakkan 40 cm jauh daripada sebuah kanta penumpu dengan panjang fokus 4 cm. Apakah
jenis imej yang dihasilkan.
An object is placed 40 cm away from a converging lens of focal length 4 cm. What type of image is
produced?
A Nyata, songsang, dikecilkan C Maya, tegak, dikecilkan Real, inverted, diminished Virtual,
upright, diminished

B Nyata, songsang, dibesarkan D Maya, tegak, dibesarkan Real, inverted, magnified

Virtual, upright, magnified

4 Apabila satu objek diletakkan 20 cm di hadapan sebuah kanta cembung, sebuah imej dibentuk 20 cm di
belakang kanta. Berapakah panjang fokus kanta itu?

When an object is placed 20 cm in front of convex lens, an image is formed 20 cm behind the lens.
What is the focal length of the lens?
A 5 cm C 15 cm
B 10 cm D 20 cm

5 Diberi u ialah jarak objek, v ialah jarak imej dan f ialah panjang focus. Antara berikut, yang manakah
benar tentang kanta nipis?

Given that u is the distance of the object, v is the distance of the image and f is the focal length.
Which of the following is true about thin lenses?

A f= uv C 1 = u v_ u+v f u+v

B f= 1__ D 1= 1__ u+v f u+v

6
Suatu objek berada 25 cm di hadapan sebuah kanta cembung dengan panjang fokus 10 cm. Berapakah jarak
imej yang terhasil?
An object is 25 cm in front of convex lens with a focal length of 10 cm. What is the distance of the
image formed?
A 16.7 cm C 25.0 cm
B 20.0 cm D 35.0 cm
Kertas 2 (Bahagian A) Paper 2 (Section A)

1 Sebuah kanta cembung dengan panjang fokus 10 cm dipegang sejauh 30 cm dari sebuah objek.
Berapakah :

A convex lens with a focal length of 10 cm is held for 30 cm from an object. What is:
a) Jarak imej
Image distance?

1/f= 1/u- 1/v

1/10= 1/30 – 1/v
2v= -30
V=-15

[2 m]
b) Pembesaran linear kanta itu?
The linear magnification of the lens?

v/u= -15 / 30
= -1/2

c) Jarak imej dan pembesaran linear imej jika kanta itu digantikan dengan sebuah kanta
cekung. [2 m]
The distance and the linear magnification of image if the lens is replaced by a concave lens.

It will decrease if the lens get replaced by concave lens

[3 m]

2 Rajah 2 / Diagram 2 Rajah 2 menunjukkan jarak di antara objek dengan imej ialah 32 cm apabila suatu
objek diletakkan di hadapan sebuah kanta cekung yang mempunyai panjang fokus 10 cm seperti yang
ditunjukkan pada rajah di atas.

Diagram 2 shows the distance between the object and the image is 32 cm when an object is placed in
front of a concave lens which has a focal length of 10 cm as shown in the figure above.

a) Apakah maksud imej maya? What is mean by virtual image?

 An optical image formed from apparent divergence of light rays frokm a point is opposed to an
image formed from their actual divergence

[1 m]

. b) Cari nilai x.
Find the value of x.

[3 m]
c) Cari jarak objek dan imej?
Find the distance of the object and the image?

[2 m]

6.5 PERALATAN OPTIK

OPTICAL INSTRUMENTS

1. Mikroskop Majmuk
Compound Microscope
a) Terdiri daripada dua keping kanta cembung dengan panjang fokus yang pendek. Kanta objek
dengan panjang fokus, fo dan kanta mata dengan panjang fokus, fm. Panjang fokus fo kurang
daripada panjang fokus fm.
Made up of two convex lenses with short focal lengths. Objective lens has focal length, f o and
eyepiece lens has focal length, fe. Focal length fo is less than focal length fe.

b) Jarak di antara kanta objek dengan kanta mata > f o + fm.

Distance between objective lens and eyepiece lens > f o + fe.

c) Jarak objek adalah di antara fo dengan 2fo. Kanta objek membentuk imej pertama, I1 yang nyata,
songsang dan diperbesar. Imej I1 menjadi objek untuk kanta mata.
Object distance is between fo and 2fo. Objective lens forms the first image, I1 which is real, inverted
and magnified. I1 lies between Fe and the optical centre of the eyepiece lens and becomes the object
for the eyepiece lens.

d) Kanta mata berfungsi sebagai kanta pembesar. I 1 terletak di antara Fm dengan pusat optik kanta
mata. Kanta mata membentuk imej akhir, I2 yang maya, diperbesar dan masih songsang
berbanding dengan objek O.
Eyepiece lens functions as a magnifying glass. Eyepiece lens forms the final image, I 2 which is
virtual, magnified and inverted compared to object O.

e) Lazimnya, kanta mata dilaraskan supaya imej akhir, I2 terletak pada titik dekat mata pemerhati
supaya keadaan penglihatan yang paling jelas dapat dicapai.
 Normally, eyepiece lens is adjusted so that the final image, I 2 is at the near point of the
to achieve the clearest vision.

2. Teleskop Telescope

a) Teleskop terdiri daripada dua keping kanta cembung. Kanta objek dengan panjang fokus, fo yang
panjang. Kanta mata dengan panjang fokus, fm yang pendek.
Made up of two convex lenses. Objective lens has a long focal length, fo and eyepiece lens has a short
focal length, fe.
b) Jarak di antara kanta objek dengan kanta mata ialah fo + fm.
Distance between objective lens and eyepiece lens is fo + fe.
c) Sinar-sinar selari dari suatu objek yang jauh akan ditumpukan pada satah fokus kanta objek untuk
membentuk imej pertama, I1 yang nyata, songsang dan diperkecil.
Parallel rays from a distant object can be focused on the focal plane of the objective lens to form
the first image, I1 which is real, inverted and diminished.

d) Imej pertama, I1 bertindak sebagai objek bagi kanta mata.

The first image, I1 acts as the object for the eyepiece lens.

e) Kanta mata membentuk imej akhir, I2 yang maya, songsang dan diperbesar berbanding dengan objek
 Eyepiece lens forms the final image, I 2 which is virtual, magnified and inverted compared to the object.

f) Lazimnya, imej I2 terletak di infiniti. Keadaan ini dinamakan pelarasan normal.

Normally, image I2 is located at infinity. This is known as normal adjustment.

g) Pelarasan normal untuk teleskop boleh dilakukan dengan melaraskan jarak di antara kanta objek
dengan kanta mata sebagai L = fo + fm. Keadaan ini membolehkan imej akhir terbentuk di infiniti
untuk penglihatan yang paling selesa.
Normal adjustment of telescope can be done by adjusting the distance between the objective lens and the
eyepiece lens, L = fo + fe. This enables the final image to be formed at infinity for a comfortable vision.

h) Pembesaran teleskop pada pelarasan normal, M ialah M = fo

fm
Magnification of telescope at normal adjustment, M is M = fo
fe.

Kertas 1 (Objektif) Paper 1 (Objective)

1 Seorang murid dibekalkan dengan dua kanta dengan panjang fokus 80 cm dan 10 cm untuk membina
sebuah teleskop astronomi ringkas.
Manakah antara pengubahsuaian berikut yang menghasilkan suatu imej yang lebih besar dan lebih
jelas?
A student is provided with two lenses with focal lengths of 80 cm and 10 cm
to make a simple astronomical telescope
Which of the following modification will be able to produce a larger and clearer image?
A Gunakan kanta cekung untuk C Gunakan kanta cembung untuk kanta kanta
objek dengan panjang objek yang berkuasa rendah fokus 100 cm Use convex
lens for objective lens with Use concave lens for objective lower power lens with
focal length 100 cm
B Gunakan kanta cekung untuk D Gunakan kanta cembung untuk kanta kanta
objek dengan panjang mata yang berkuasa rendah fokus 60 cm Use convex
lens for eyepiece with lower Use concave lens for objective power
lens with focal length 60 cm
2 Rajah 1 menunjukkan gambar rajah sinar bagi teleskop astronomi dalam pelarasan normal.
Diagram 1 shows a ray diagram for an astronomical telescope with normal adjustment.

Apakah ciri-ciri imej akhir yang dihasilkan berbanding imej pertama?

What is the characteristics of final image formed compared to the first image ?
A maya dan tegak C nyata dan songsang virtual and upright
real and inverted
B maya dan songsang D nyata dan tegak virtual and inverted
real and upright
3. Rajah 2 menunjukkan sebuah teleskop astronomi dalam pelarasan normal.
Diagram 2 shows an astronomical telescope at normal adjustment.

Rajah 2 / Diagram 2
Berapakah jarak pelarasan normal teleskop astronomi itu?
What is the normal adjustment of the astronomical telescope?
A 45 cm C 65 cm
B 55 cm D 75 cm

4. Pasangan kanta yang manakah boleh digunakan untuk membina sebuah teleskop?
Which pair of lenses can be used to construct a telescope?
A Dua kanta cekung dengan jarak C Dua kanta cekung dengan jarak fokus 10 cm fokus 6 cm dan 9
cm dan 80 cm
Two concave lenses with focal Two concave lenses with focal lengths of 10 lengths of
6 cm and 9 cm cm and 80 cm
 B Dua kanta cembung dengan jarak D Kanta cembung dengan jarak fokus 6 cm fokus 10
cm dan 80 cm dan kanta cekung dengan jarak fokus 9 cm Two convex lenses with focal
A convex lens with focal lengths of 6 cm and lengths of 10 cm and 80 cm a concave
with focal length 9 cm

5. Apakah ciri-ciri imej terakhir yang dibentuk oleh sebuah mikroskop majmuk berbandingkan dengan
objek?
What is the characteristic of final image formed by a compound microscope compared to the object?
A Nyata, tegak dan sama saiz dengan C Nyata, songsang dan lebih besar daripada
objek. objek.
Real, upright and same size as the Real, inverted and bigger than the object.
object.
B Maya, tegak dan sama saiz dengan D Maya, songsang dan lebih besar daripada
objek. objek.
Virtual, upright and same size as the Virtual, inverted and bigger than the object.
object.

6. Rajah 3 menunjukkan sebuah teleskop astronomi. Panjang fokus kanta objektif dan kanta mata bagi
teleskop tersebut masing-masing adalah fo dan fe. Panjang tiub teleskop itu adalah L.
Diagram 3 shows an astronomical telescope. The focal length of the objective lens and eyepiece lens
of the telescope are fo and fe respectively. The length of the tube of the telescope is L.

Manakah yang betul untuk hubungan antara L, fo dan fe bagi teleskop astronomi pada pelarasan normal?
Which of the relationship between L, fo and fe is correct for the astronomical telescope at normal
adjustment?
A L < fo + fe C L > fo + fe
B L = fo + fe D L = fo - fe

7. Rajah 4 menunjukkan kedudukan dua kanta bagi sebuah mikroskop majmuk.

Diagram 4 shows the position of two lenses of a compound microscope.
 Rajah 4 / Diagram 4
Penyataan manakah benar bagi mikroskop majmuk dalam pelarasan normal?
Which statement is correct for a compound microscope at normal adjustment?
A imej bagi kanta objek terbentuk pada C imej bagi kanta objek terbentuk di antara Fo
Fo dan Fm
image for objective lens formed at image for objective lens formed between
Fo Fo and Fm
B imej bagi kanta objek terbentuk pada D imej bagi kanta objek terbentuk di antara Fm
Fm dan kanta mata
image for objective lens formed at image for objective lens formed between
Fm Fm and eyepiece

8. Rajah 5 menunjukkan susunan dua buah kanta cembung P dan Q pada pelarasan normal dalam sebuah
teleskop astronomi. Kuasa kanta P ialah 5 D dan kanta Q ialah 25 D.
Diagram 5 shows the arrangement of two convex lenses P and Q of an astronomical telescope at
normal adjustment. The power of lens P is 5 D and lens Q is 25 D.

Hitungkan jarak antara dua kanta P dan Q itu.

Calculate the distance between lenses P and Q.
A 5 cm C 24 cm B 20 cm D 30 cm
9. Rajah 6 menunjukkan susunan bagi kanta objektif, Lo dan kanta mata, Le dalam sebuah mikroskop.
Diagram 6 shows an arrangement of objective lens, Lo and eyepiece, Le in a microscope.

Rajah 6 / Diagram 6
Apakah syarat-syarat yang diperlukan bagi kedua-dua kanta untuk menghasilkan imej akhir yang
besar, songsang dan maya?
What are the required conditions for both lenses to produced large, inverted and virtual final image?
Jarak fokus, f Pelarasan normal
Normal adjustment
Focal length, f
A fe > fo D = fe + fo
B fe > fo D > fe + fo
C fe < fo D < fe + fo
D fe < fo D = fe + fo

10. Antara pernyataan berikut manakah betul mengenai telescope astronomi?

Which of the following statement is true about the telescope?
A Kanta objektif dan kanta mata adalah C Pelarasan normal > jarak fokas kanta mata +
kanta cekung jarak focus kanta objektif Normal
adjustment > focal length of eyepiece +
The objective lens and eyepiece are focal length of objective lens
concave lens
B Kuasa kanta objektif < kuasa kanta D Pelarasan normal < jarak fokas kanta mata +
mata jarak focus kanta objektif Normal
 Power of objective lens < power of adjustment < focal length of eyepiece +
eyepiece focal length of objective lens

Kertas 2 (Bahagian A) Paper 2

(Section A)

1. Rajah 8.1 menunjukkan rajah sinar bagi kanta cembung Diagram 8.1
shows a ray diagram of convex lens.

a) Takrifkan fenomena pembiasan cahaya.

Define a phenomenon of refraction of light.
Refraction of light happens due to the change of velocity of light when travelling through mediums of
different optical densities

[1 m] b) Hitung
Calculate
(i) Kuasa kanta
Power of lens.
I/F= 1/U = 1/V
1/5= 1/15 = 1/V
V= 7.5

[1 m
] (ii) Jarak imej, v.
Distance of image, v.

V= 7.5

[2 m
]
c) Lengkapkan rajah sinar di atas untuk menunjukkan bagaimana imej terbentuk.
Complete the ray diagram to show how the image is formed.
[3 m]
d) Sebuah mikroskop majmuk mengandungi satu kanta objektif dan satu kanta mata.
Jarak fokus kanta objektif itu adalah fo dan jarak fokus kanta mata fe.
Jadual 8 adalah menunjukkan tiga jarak objek dan jarak antara dua kanta yang berbeza. A
compound microscope contains an objective lens and an eyepiece lens. The focal length of the
objective lens is fo and the focal length of the eyepiece lens is fe. Table 8 show three different
distances of object and different distances of object and different distances between the two
lenses.
Susunan Jarak objek Uo dari Jarak antara kanta Jarak antara imej yang
Arrangement kanta mata. Object objek dan kanta mata,d terbentuk oleh kanta objek
distance, Uo from Distance between dengan kanta mata,
objectives lens. objective lens and Ui
eyepiece lens, d Distance between the image
formed by the objective lens
and the eyepieces lens, Ui

J Uo< fo d < (fo + fe) Ui > fe

K Uo = fo d = (fo + fe) Ui = fe
L fo < Uo < 2fo d > (fo + fe) Ui < fe
Jadual 8/ Table 8
Berdasarkan Jadual 8, nyatakan susunan yang manakah sesuai untuk membina sebuah mikroskop
majmuk. Nyatakan alasan untuk pilihan anda.
Based on Table 8, state the suitable arrangement to build a simple compound
microscope. Give a reason for the suitable arrangement.
(i) Jarak objek, Uo / Object distance, Uo
Fo < Uo < 2fo

Alasan/ Reason
Objective lens forms first image I1 which is real, inverted and magnified. I1 lies between Fe and
the optical centre of the eyepiece lens and becomes the object for the eyepiece lens

[2 m]
(ii) Jarak, d/ Distance, d
D> fo + fe
 Alasan/ Reason
Because it is very far

[2 m]

(iii) Berdasarkan jawapan anda di (d)(i) dan (ii), pilih susunan yang sesuai.
Based on your answer in (d) (i) and (ii), choose most suitable arrangement.
The answer is L because eyepiece lens is adjusted so that the final image 12 is at a near point of
the eyes to get a clearer vision

[1 m]

2. Rajah 8.1 menunjukkan satu objek, O diletakkan di hadapan suatu kanta cembung. Panjang fokus kanta
ialah 6 cm.
Diagram 8.1 shows an object O is placed in front of a convex lens. Focal length of the lens is 6 cm.

Rajah 8.1 / Diagram 8.1

a) Apakah yang dimaksudkan dengan panjang fokus?
What is the meaning of focal length?
Distance between focal point F and optical centre O

[1 m]
b) (i) Lukis rajah sinar pada Rajah 8.1 untuk menunjukkan bagaimana imej terbentuk.
Draw the ray diagram on Diagram 8.1 to show how the image is formed.
 [3 m]
(ii) Nyatakan dua ciri imej yang terbentuk dalam Rajah 8.1.
State two characteristics of the image formed in Diagram 8.1.

It is real and inverted

[1 m]

c) Rajah 8.2 menunjukkan satu teleskop astronomi.

Diagram 8.2 shows an astronomical telescope.

Rajah 8.2 / Diagram 8.2

Jadual 8 menunjukkan empat kanta yang boleh digunakan untuk membina teleskop tersebut.
Table 8 shows four lenses that can be used to build the telescope.
Kanta Jenis kanta Panjang fokus, f / cm Focal Diameter kanta
Lens Type of lens length, f / cm Diameter of lens

P Convex 100 Big / Besar

Cembung

Q Convex 25 Big / Besar

Cembung

R Concave 100 Small / Kecil

Cekung
S Concave 25 Small / Kecil
Cekung

Jadual 8 / Table 8

Berdasarkan Jadual 8, nyatakan ciri-ciri kanta yang sesuai untuk digunakan sebagai kanta objektif.
 Based on Table 8, state the suitable characteristics of the lens to be used as objective lens.
d) (i) Jenis kanta / Type of lens
Convex lens

Alasan/ Reason
Its virtual, magnified and inverted image

[2 m]
(ii) Panjang fokus, f/ Focal length, f
25 and 100

Alasan/ Reason
Objective lens have a long focal length and eyepiece lens has hort focal length

[2 m]
(iii) Diameter/ Diameter
Big diameter

Alasan/ Reason
It gets clearer vision

[2 m]
d) Berdasarkan jawapan anda di 8 (c), pilih kanta yang paling sesuai digunakan
sebagai kanta objektif.
Based on your answer in 8 (c), choose the most suitable lens to be used as an objective
lens.
P and Q

[1 m]

Kertas 2 (Bahagian B) Paper 2 (Section B)

3. Azri membina sebuah periskop cermin daripada bekas makanan. Rajah 9 menunjukkan rajah periskop
tersebut.
Azri want to build up a mirror periscope using food containers. Diagram 9 shows the diagram of the
periscope.
 (a) Apakah maksud sudut genting?
What is the meaning of critical angle?
The angle of incidence beyond which rays of light passing through a denser medium to the
surface of a less dense medium are no longer refracted but totally reflected

[1 m] (b) Terangkan bagaimanakah periskop prisma menghasilkan imej yang tajam dan cerah
berbanding periskop cermin seperti Rajah 9.
Explain how prism periscope produced a clear and sharp image than a mirror periscope in Diagram 9.

Prism reflects by total internal reflection, which is very close to 100% reflection whereas the metalized mirror might
achieve 95 or 96% reflection. Prisms are inherently robust whereas mirrors are only robust if they are made very
thick.

[3 m]
(c) Lukiskan susunan periskop prisma dan lintasan cahayanya?
Draw an arrangement of prism periscope and its ray path?

[3 m] d)

Calculate the refractive index of the prism if critical angle c =

 [2 m]

(e) Rajah 9.2 menunjukkan sebuah teleskop. Azri membeli sebuah teleskop untuk projek astronominya
yang baru.
Diagram 9.2 show a telescope. Azri buy a new telescope for his new astronomical project.

Jadual 9.1 menunjukkan sebuah teleskop astronomi berdasarkan ciri ciri baru, anda dikehendaki
menolong Azri untuk memilih sebuah teleskop yang paling sesuai untuk projeknya.
Table 9.1 shown a type of astronomical with a new feature, helps Azri to choose appropriate and
suitable telescope for his new project.
Teleskop Ketebalan Jarak antara kanta Panjang fokus kanta Jenis kanta
Telescope kanta objek objek dan kanta objek. Types of
mata fe dan kanta
Thickness of mata,d Distance
objective between objective objek fo. objective lens.
lens lens and eyepiece Focal length of
lens, d eyepiece lens fe and
objective lens fo.

W Nipis d < (fo + fe) fe < fo Cekung Concave

Thin
X Tebal d < (fo + fe) fe = fo Cembung
Thick Convex
Y Nipis d = (fo + fe) fe < fo Cembung
Thin Convex
Z Tebal d > (fo + fe) fe > fo Cekung Concave
Thick
Jadual 9.1/ Table 9.1
Buat pilihan teleskop yang sesuai berdasarkan aspek yang diberikan.
Choose a suitable telescope based on the following aspect that given.
(i) Ketebalan kanta objek
Thickness of objective lens
(ii) Jarak antara kanta objek dengan kanta mata, d
Distance between objective lens and eyespieces lens, d
(iii) Jarak antara imej yang terbentuk oleh kanta objek dengan kanta mata Distance
between the image formed by the objective lens and the eyepieces lens
(iv) Jenis kanta objektif.
Type of objective lens.

Ciri ciri Characteristics Alasan Reason

[10 m]
u mewakili jarak objek dari kutub cermin,P u represents object distance from the pole of spherical
mirror, P
Kertas 1 (Objektif) Paper 1 (Objective)

1. Rajah 1 menunjukkan pembentukan imej cermin cekung. Ciri-ciri imej yang terbentuk ialah
Diagram1 shows the formation of concave mirror image. The characteristic of image form is

Rajah 1/ Diagram 1

I Nyata / Real III Tegak / Upright

II Maya / Virtual IV Songsang / Inverted

A I dan III C II dan III

I and III II and III
B I dan IV D II dan IV
I and IV II and IV

2. Rajah 2 menunjukkan sebuah cermin cekung. Jarak di antara P dan F ialah Diagram 2 shows a
concave mirror. The distance between P and F is

Rajah 2/ Diagram 2
 A Panjang fokus cermin C Diameter sfera di mana
cermin tersebut
Mirror focal length dipotong
The diameter of the sphere from which the
mirror is cut
B Jejari sfera dari mana cermin D Garisan yang
menghubungkan kutub tersebut dipotong cermin
dengan pusat lengkungan
The radius of the sphere from The line connecting the mirror poles to which the mirror is cut
the center of the arch

3. Antara aplikasi berikut, yang manakah tidak menggunakan cermin cembung? Which of the
following applications does not use a convex mirror

A Cermin solek C Cermin pandang belakang kenderaan

Makeup mirror Vehicle rearview mirror

B Cermin keselamatan jalan raya D Cermin keselamatan

dalam bangunan Road safety mirrors Indoor safety mirror

4. Antara rajah sinar berikut, yang manakah menunjukkan pantulan cahaya yang betul untuk sebuah
cermin melengkung?
Which of the following ray diagrams shows the correct light reflection for a curved mirror?

A C

B D
5. Yang manakah antara gabungan berikut adalah betul mengenai kegunaan cermin? Which of the
following combinations is correct regarding the usage of mirrors?

Pemantul lampu suluh Cermin doktor gigi

Flashlight reflector Dentist mirror
A Cermin cekung Concave Cermin cekung
mirror Concave mirror
B Cermin cekung Concave Cermin cembung
mirror Convex mirror
C Cermin cembung Cermin cekung
Convex mirror Concave mirror
D Cermin cembung Cermin cembung
Convex mirror Convex mirror

6. Rajah 3 menunjukkan lintasan sinar cahaya dipantulkan oleh sebuah cermin cekung. Diagram 3
shows the trajectory of light rays reflected by a concave mirror.

Cermin cekung
Sinar cahaya Concave mirror
Ray light

24 m

Rajah 3/ Diagram 3

Berapakah jejari kelengkungan cermin cekung ini?

What is the radius of curvature of this concave mirror?

A 12 cm C 36 cm
B 24 cm D 48 cm
7. Rajah 4 menunjukkan suatu objek O di hadapan sebuah cermin cembung, T ialah pusat
kelengkungan cermin itu.
Diagram 4 shows an object O in front of a convex mirror, T being the center of the curvature of the
mirror.

Rajah 4/ Diagram 4
Imej terbentuk di
Image formed at

A J C L
B K D M

8. Rajah 5 menunjukkan satu cermin melengkung. Diagram 5 shows a curved mirror.

F = Titik fokus / Focus point

C = Pusat melengkung / Centre of curvature
Rajah 5/ Diagram 5

I P III R
II Q IV S
 Pada kedudukan manakah objek berada, jika imej yang dihasilkan adalah songsang. At which
position is the object located if the resulting image is inverted.

B I dan II C I, II dan III I and II I, II and

II
C I dan III D II, III dan IV
I and III II, III and IV

9. Rajah 6 menunjukkan dua buah kereta X dan Y sedang bergerak pada arah yang bertentangan
melalui selekoh tajam.
Diagram 6 shows two cars X and Y sis moving towards one another at a sharp turn.

Rajah 6/ Diagram 6
Antara yang berikut, jenis cermin yang manakah paling sesyai untuk diletakkan pada kedudukan P
suapaya pemandu keret X boleh melihat kereta Y?
Which of the following is the most suitable type of mirror to place at position P so that driver X can
see car Y?

A Cermin satah C Cermin cembung

Plane mirror Convex mirror
B Cermin cekung
Concave mirror

10. Rajah 7 menunjukkan sebuah cermin cekung.

Diagram 7 show a curved mirror.

Rajah 7/ Diagram 7

Yang manakah menunjukkan hubungan yang betul di antara jarak objek, u dan panjang fokus f?
Which of the following shows the correct relationship between object distance, u and focal length f
 A u>f C u = 2f
B u=f D u > 2f

Kertas 2 (Bahagian A) Paper 2 (Section A)

1. Rajah 1 menunjukkan gambarajah sinar bagi sebuah cermin untuk menunjukkan pembentukan imej I
bagi sebuah objek, O.
Diagram 1 shows a ray diagram of a mirror to show the formation of image I of an object, O.

Rajah 1/ Diagram 1

(a) Namakan jenis cermin yang digunakan?

Name the type of mirror used?
Convex lens

[ 1 m]

(b) Nyatakan fenomena cahaya yang terlibat dalam menghasilkn imej I. State the light phenomena
involved in producing image I.
Refraction

[ 1 m] (c) Berikan satu ciri imej I.

Give one characteristic of image,I.
Bending of wave

[ 1 m]

(d) Apakah yang akan terjadi kepada saiz imej I apabila objek,O diletakkan di C. What
will happen to the size of image,I when the object,O is placed at C.
It wont go through

[ 1 m]
 2. Cermin untuk bercukur dan cermin meja solek adalah antara aplikasi cermin cekung seperti yang
ditunjukkan pada a Rajah 2.
Shaving mirrors and dressing table mirrors are among the applications of concave mirrors as shown
in Diagram 2.

Rajah 2 / Diagram 2
(a) Pada rajah 2, lukiskan satu rajah sinar untuk menunjukkan bagaimana imej objek itu terbentuk.
On diagram 2, draw a ray diagram to show how the image of the object is formed.
[ 3 m]

(b) Dengan menggunakan cermin pada rajah 2, sebuah lampu suluh yang terang boleh dihasilkan.
Bagaimana anda lakukannya berdasarkan aspek-aspek berikut: By using the mirror in diagram 2, a
bright flashlight can be produced. How do you do it based on the following aspects.

(i) Kedudukan mentol/ Position the bulb.

c

Sebab/ Reason.
Refraction of light takes place

[ 2 m]
(ii) Diameter cermin/ Diameter of mirror.
Big diameter

Sebab/ Reason.
It will become bigger

[ 2 m] (iii) Bilangan bateri/ Number of batteries.

More than one

Sebab/ Reason.
Higher power supply
.
[ 2 m]
Kertas 2 (Bahagian C) Paper 2 (Section C)
1 Rajah 1.1 dan Rajah 1.2 menunjukkan sinar cahaya dari dua objek yang serupa dipantulkan oleh cermin X
dan cermin Y. Kedua-dua cermin itu menghasilkan imej maya, F ialah panjang fokus dan C ialah pusat
kelengkungan bagu setiap cermin itu.
Diagram 1.1 and diagram 1.2 show light rays from two similar objects reflected by mirror X and mirror Y.
Both mirrors produce virtual images, F is the focal length and C is the center of curvature for each mirror.

Cermin X

Mirror X

Rajah 1.1/ Diagram 1.1

Cermin Y

Objek Imej

Rajah 1.2/ Diagram 1.2

(a) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan titik fokus?

What is the meaning of focal point?
The point at which rays or waves meet after reflection or refraction, or the point from which
diverging rays or waves appear to proceed.

[1 m]
 (ii) Berdasarkan rajah 1.1 dan rajah 1.2, bandingkan panjang fokus, kelengkungan cermin dan
tinggi imej yang dihasilkan. Hubungkaitkan tinggi imej dengan panjang fokus dan
kelengkungan cermin.
Based on diagram 1.1 and diagram 1.2, compare the focal length, mirror curvature and height
of image produced. Relate the height of the image to the focal length and curvature of the
mirror.

(c)

Rajah 1.3 / Diagram 1.3

Rajah 1.3 menunjukkan dua buah kereta R dan S yang bergerak dalam arah bertentangan di antara
satu sama lain melalui selekoh tajam. Sebuah cermin diletakkan di X. Diagram 1.3 shows two cars
R and S moving in opposite directions from each other through a sharp bends. A mirror is placed at
X.

(i) Namakan jenis cermin pada kedudukan X

 Name the type of mirror placed at position X
Convex mirror

[1 m]

(ii) Terangkan bagaimana cermin itu dapat membantu pemandu R melihat kereta S.
Explain how the mirror can help driver R see car S.
Placed at sharp corners to widen the field of vision of the driver
[3 m]

(d) Sebagai seorang ahli pengakap anda bercadang untuk mereka sebuah dapur solar yang boleh
mendidihkan air menggunakan pancaran matahari secara terus. Cadangkan reka bentuk sebuah
dapur solar yang boleh mendidihkan air secara singkat. Dalam penerangan anda berikan penekanan
kepada jenis cermin yang digunakan, kedudukan bekas air, bahan yang digunakan untuk bahagian
dalam komponen dapur, diameter dapur solar dan warna yang dicatkan pada bahagian luar
As a scout member you are planning to design a solar stove that can boil water using direct sunlight.
Suggest a design of a solar stove that can boil water in short time. In the description, you need to
emphasize the type of mirror used, the position of the water container, the material used for the
interior of the kitchen components, the diameter of the solar stove and the colour painted on the
outside of the solar stove.

CIRI-CIRI SEBAB REASON

CHARACTERISTICS

[10 m]

______________________________________ TAMAT __________________________________________

______________________________________ END __________________________________________