1

TEKS CRITA DRAMA

BAHASA DAERAH
Semester 1
2 JP x 3

Kompetensi Dasar Tujuan Pembelajaran

3.3 Memahami karakteristik
bahasa lisan dalam ke-
giatan bermain peran, dia-
log, dan berdiskusi sesuai
dengan tatakrama.
4.3 Bermain peran, berdialog,
atau berdiskusi sesuai tata-
krama.
Melalui proses pembelajaran materi
Teks Crita Drama, kalian diharapkan
jujur, teliti, dan disiplin dalam
memahami Teks Crita Drama sesuai
dengan ide-ide yang didasarkan pada
berbagai sumber belajar. Kalian juga
diharapkan teliti dan bertanggung-
jawab serta terampil dalam menyaji-
kan hasil penerapan Teks Crita Drama
dan mengomunikasikannya dalam
bentuk laporan tertulis.

BD-3.3/4.3/1/01 U-K-B-M - 03 Bab 03/ Teks Crita Drama

 2

Peta Konsep

Unsur Intrinsik
Unsur Intrinsik lan Ekstrensik
Crita Drama Unsur Ekstrensik

Teks Crita Maca Crita Drama

Drama Maca lan Nulis Crita Drama
Nulis Crita Drama

Basa Ngoko
Basa Ngoko lan Basa Krama
Basa Krama

Proses Belajar

Petunjuk Penggunaan UKBM

BD-3.3/4.3/1/01 U-K-B-M - 03 Bab 03/ Teks Crita Drama

 3

I. PENDAHULUAN
Gawe miwiti proses pasinaonan ing UKBM iki, tindakna
saperangan kagiyatan ing ngisor iki!
Gatekna kanthi premati gambar ing ngisor, banjur wangsulana
pitakonan-pitakonan kang katulis ing ngisore!

Lelandesan gambar ing dhuwur, wangsulana pitakon-pitakon ing ngisor iki:

 Apa kang mbok mangerteni ngenani gambar kasebut?
 Miturut panemumu gambar sing endi sing kalebu drama tradisional lan sing endi sing
kalebu drama modern?
 Geneya kesenian lan budaya tradisional perlu dilestarekake?
 Miturut panemumu apa kang kudu ditindakake gawe nglestarekake kesenian dan
budaya tradisional?

Tulisen
.......... wangsulane
......... ing..........
......... ........ kene! ......... ....... .......... ......... ......... ........ ..........
.......... ......... ......... ........ .......... ......... ....... .......... ......... ......... ........ ..........
.......... ......... ......... ........ .......... ......... ....... .......... ......... ......... ........ ..........
.......... ......... ......... ........ .......... ......... ....... .......... ......... ......... ........ ..........
.......... ......... ......... ........ .......... ......... ....... .......... ......... ......... ........ ..........
.......... ......... ......... ........ .......... ......... ....... .......... ......... ......... ........ ..........

BD-3.3/4.3/1/01 U-K-B-M - 03 Bab 03/ Teks Crita Drama

 4

II. MATERI INTI

Kegiyatan 3.1 Unsur Intrinsik dan Ekstrensik Crita Drama

Gawe luwih mangerteni, tindakna kagiyatan ing ngisor iki.

 Wacanen kanthi premati pangertene unsur intrinsik lan ektrensik crita drama kang
ana ing buku Wiyata Basa kaca 28 (kagiyatan 2) lan wangsulana pitakonan kang ana
ing kagiyatan 1. (wangsulan ditulis ana ing buku kasebut)
 Sawise rampung, wangsulana pitakonan pitakonan ing ngisor iki:

1) Apa ka g diara i Te a ?
2) Apa ka g diara i Alur ?
3) Apa ka g diara i Pa elatho a / Dialog ?
4) Apa ka g diara i Prolog ?
5) Apa ka g diara i Mo olog ?
6) Apa ka g diara i Epilog ?
7) Apa ka g diara i Paraga Uta a, Paraga Pe a tu, Paraga figura ?
8) Apa ka g diara i Tokoh Protago is, tokoh a tago is, tokoh tritago is ?
9) Apa ka g diara i A a at ?
10) Apa ka g diara i Latar/ “etti g waktu, pa ggo a la “wasa a ?

 Tulisen wangsulanmu ana ing papan kang wis disumadyakake ing papan ngisor iki!

Tulisen wangsulane ing kene!

.......... ......... ......... ........ .......... ......... ....... .......... ......... ......... ........ ..........
.......... ......... ......... ........ .......... ......... ....... .......... ......... ......... ........ ..........
.......... ......... ......... ........ .......... ......... ....... .......... ......... ......... ........ ..........
.......... ......... ......... ........ .......... ......... ....... .......... ......... ......... ........ ..........
.......... ......... ......... ........ .......... ......... ....... .......... ......... ......... ........ ..........
.......... ......... ......... ........ .......... ......... ....... .......... ......... ......... ........ ..........
.......... ......... ......... ........ .......... ......... ....... .......... ......... ......... ........ ..........
.......... ......... ......... ........ .......... ......... ....... .......... ......... ......... ........ ..........

BD-3.3/4.3/1/01 U-K-B-M - 03 Bab 03/ Teks Crita Drama

 5

 Wacanen kanthi permati teks crita drama ana ing ngisor iki!
 Wangsulana pitakon-pitakon adhedasar crita drama kasebut kanthi
patitis!
 Wangsulan ditulis ana ing kertas folio!

Kawigaten Tumrap Karesikan Kelas

Kahanan kelas isih sepi wektu Kurnia teka, mung ana Nawan lan Rico wae. Kurnia ndeleng
akeh sampah sing semebar neng kelas. Lan dheweke njaluk tulung Rico lan Nawan kanggo
ngewangi ngresiki.

Kurnia : Hey Ri o, Nawa …

Rico : Hey ugo Kur..
Nawan : Kowe wis ngerjakne PR durung?
Kurnia : Uwis lah, Ibuku kan sanuli mriksa PR ku saben dina.
Rico : Aku uga wis.
Kurnia : Wah, kelas awake dhewe reged pisan ya, akeh sampah dluwang lan plastik. Iki mesti
turah sampah wingi.
Rico : iya, reged banget. Ning wis ta, mengko uga diresikna ro Pak Amad. Ya ta Wan?
Nawan : (mung ngesem)
Kurnia : Awake dhewe ora oleh ngandhalake Pak Amad Rico, kan awake dewe sik ngegeti.
Sakudune awake dhewe sing ngresikna.
Rico : ning ta pagawean pak Amad nyat resik-resik.
Kurnia : Iya pancen, nanging awake dhewe kudu sinau mandiri, awake dhewe ugo isih bisa
ngresikna iki bebarengan karo kanca sing liya.
Rico : ah aku males.. kana kowe wae Kur

(nuli teka Nur Hadi lan kanca sing liya)

Nur Hadi : ana apa sih iki, kok esuk-esuk wis pada rebut?
Kurnia : Halo Nic, Rico ora gelem ngewangi ngresikna kelas awake dhewe, padahal kan
awake dhewe sing ngregeti.
Nur Hadi : Kan wis ana Pak Amad, dadi nggo ngapa awake dhewe sing repot Kur?
Rico : Nah ta, bener tembungku Kur. Ra ngandel ya kowe ro aku?
Kurnia : Ah kowe ki padha wae, ya wis yen ora gelem ngewangi.

(Kurnia njupuk siji poro siji sampah sing ana neng kelas karo laci meja bareng pira-pira kancane
sing neng kelas kajaba Rico lan Nur Hadi. Nuli ora suwe teka Ana lan kanca sing liya)

Ana : Sugeng enjing kabeh..

Kabeh : Sugeng enjing ugo na..
Ana : Lho, Nur Hadi lan Rico ngapa ora ngewangi Kurnia lan kanca-kanca kanggo resik-
resik?

BD-3.3/4.3/1/01 U-K-B-M - 03 Bab 03/ Teks Crita Drama

 6

Rico : Kan aku wis kandha, kuwi ben diresikna Pak Amad wae, panjaga sekolah awake
dhewe.
Nur Hadi : Iya, meneh uga ta tugas awake dhewe sinau, iya ta Rico?
Rico : Bener banget kuwi.. setuju pokoke!
Ana : Tapi kan iki kelas awake dhewe, awake dhewe wajib njagane bareng uga.
Kurnia : wis ta An, aku wis omong ngono nang dekne kabeh, ning dekne kabeh ora gelem
ngrungokake kok.
Ana : Ben mengko dekne kabeh kuwi didukani pak guru Kur.
Kurnia : iya e er…

(selanjute sakwise resik-resik buyar, bel banjur muni, lan murid banjur linggih neng palungguhan
dhewe-dhewe. Ora suwe pak guru banjur rawuh lan mlebet menyang kelas)

Pak guru : Sugeng enjeng anak-anak…?

Murid : E ji g Pak Guru…
Pak guru : Yo, sadurung nganyak piwulang dina iki, awake dhewe doa dhisik.

Salah sawong mangarepi doa, lan kelas dadi tenang.

Pak guru : Saiki piwulangan bisa anyak diawiti. Dina iki awake dhewe bakal sinau ngenani
keresikan. Anak-anak mesti wis ngerti ta apa kuwi keresikan?
Kurnia : Ngerti pak, tembung ibuku, keresikan kuwi sakanggonan saka pangandel pak.
Ana : Keresikan kuwi penting kanggo njaga kawarasan awake kita pak.
Pak guru : Bener pisan. Dadi keresikan kuwi sakanggonan saka pangandel, amarga pas awake
dhewe mangandel marang Tuhan, mula awake dhewe kudu njaga keresikan, becik
saka keresikan awak ugo lingkungan sekitar.
Nur Hadi : Yen kagem njaga kawarasan pak? Awake dhewe pun resik kadang uga tasih lara?
Rico : Enggeh pak, kadang pun resikan, nanging tetap mawonlara flu, watuk, demam,
malaria, lan sing sanese.
Pak guru : Nah, bocak-bocah, lelara kuwi dudu mung teka saka resik utawa orane lingkungan
awake dhewe, nanging uga amarga kondisi kekebalan awak, lan asupan gizi sing
awake dhewe pangan.
Nur Hadi : Dodos menawi kita njagi keresikan tetap tasih saget lara nggih pak?
Pak guru : Tentu wae. Nanging awake dhewe bisa ngindari supaya lelaran ora tambah parah
kanthi tetap njaga keresikan. Bayangna wae, kanthi njaga keresikan wae awake
dhewe isih bisa kena lara, apa maneh yen awake dhewe ora njaga, bener to?
Kurnia : Leres Pak Guru. Kui Rico lan Nur Hadi, rungoke pengarah Pak Guru.
Rico : Iya-iya kawit mau-mau uga wis ngrungokake.
Ana : Dadi sesuk-sesuk kowe cah loro, Nur Hadi lan Rico uga kudu melu njaga keresikan
kelas awake dhewe.
Rico+Hadi : siyap …
Pak guru : Bocah-bocah, kelas iki yaiku duwe awake dhewe kabeh, dadi awake dhewe kabeh
tanggung jawab kanggo ngrumat lan njaga. Supaya awake dhewe terhindar saka
lelara lan tetap resik. Ngerti?
Murid : Ngertos pak …
Rico : Nggih pak, milai mbinjing kula badhe tumut piket lan njaga keresikan kelas.
Nur Hadi : Kula ugi pak.

BD-3.3/4.3/1/01 U-K-B-M - 03 Bab 03/ Teks Crita Drama

 7

Isenana kolom ing ngisor iki adhedasar teks drama ing dhuwur! (Tulisen ana ing kertas folio!)

Irah Irahan Drama

Tokoh ing crito  ....................

 ....................
 ....................
 ....................
 ....................
Masalah

Komplikasi

Simpulan

Karakter tokoh  Antagonis : ....................

 Protagonis : ....................
 Tritagonis : ....................
 Figuran : ....................
Panggonan  Panggon : ....................
 Wayah : ....................

SIAP TANTANGAN
 Wacanen kanthi permati teks drama ana ing buku Wiyata Basa kaca 29-31!
 Sakwise kok mangerteni isine, wangsulana pitakonan ana ing buku Wiyata Basa kaca 31-32
(Tugas Pribadi)
 Wangsulan ditulis gawe bulpen biru ana buku Wiyata Basa!

SOAL TANTANGAN
Sawise kok rampungake kegiyatan-kegiyatan ing dhuwur lan wis bok mangerteni
isine, saiki coba wangsulana pitakonan-pitakonan adhedasar wacan crita drama ana
ing Wiyata Basa kaca 29-31!

I. Soal Pilihan Ganda

Pilihen salah sawiji wangsulan sing paling trep!

1. Saka lakon drama kasebut, bisa didudut
pangerten yen ….
a. Pak Narko satemene wong kang sugih
bandha.
b. Pak Narko janji nggenteni HP sing
dirusakake dening Yitna.
c. Jalaran rumangsa salah, Yitna
nyuwun pangapura marang bapake
Jumadi.
d. Bapake Jumadi lan Pak Narko
pungkasane sarujuk arep urunan
separoan gawe ngijoli HP-ne Hapsari.
e. Prayitna njupuk lan ngedol HP-ne
Hapsari amarga dheweke kepingin
ngrasakake nyekel dhuwit.
2. Apa kang njalari Pak Narko krasa lara
atine?
a. Prayitna, anak lanange, diarani
maling karo wong-wong.

BD-3.3/4.3/1/01 U-K-B-M - 03 Bab 03/ Teks Crita Drama

 8

b. “a e wo g go o g: Ye a ake c. Nalika pak Bandi ngaturi yen anake

maling, bapake ya mesthi maling.
c. Anake Pak Narko, Prayitna, diajak
tumindak ala karo kanca-kancane.
d. Prayitna, anak lanange, ditimbali
bapak kepala sekolah jalaran
ngilangake HP-ne Hapsari.
e. Bu Narko ora nuturi Prayitna supaya
tumindak kang becik.
kudhu metu saka sekolah kono.
d. Nalika Prayitna nyatakake yen apa
kang diocapake Jumadi iki pancen
bener.
e. Nalika dikandhani Jumadi yen
satemene Prayitna sing duweni ide
nyilih HP-ne Hapsari.

3. A ak Polah Bapa Kepradah , irah-irahan

naskah drama ing dhuwur, wis trep karo
isine kang nyatakake ….
a. Watak lan tumindake anak iku ora
bakal geseh karo wong tuwane.
b. Wong tuwa prayogane ora usah
cawe-cawe marang tumindake anak.
c. Tumindake anak bakal duweni
pangaribawa marang wong tuwane.
d. Tingkah polahe wong tuwa bakal
ditiru dening anak-anake.
e. Wong tuwa kudhu tansah paring
tuladha kang becik marang anak-
anake.

4. Hapsari ngrasa kabotan lan ora gelem HP-

e diijoli karo si g a yar jalara ….
a. HP-ne iku paringane pakdhene
minangka hadiah ulang-tahune.
b. HP-ne iku HP saka manca negara sing
ora ana ing Negara iki.
c. Ana ing HP iku ana kartu memori sing
kebak data-data kenangan.
d. Dheweke ngerti yen bapake Prayitna
ora bakal bisa tuku HP sing larang
kaya mangkono.
e. HP-ne ana kartu memori sing
nyimpen data-data tugas sekolah sing
durung dikumpulake.

5. Pak Narko dumakaken nglumpruk

semaput ora sadar ….
a. Nalika krungu omongane wong-wong
ye a ak polah apa kepradah.
b. Nalika krungu omongane wong-wong
ye a ake ali g apake esthi
ali g.

BD-3.3/4.3/1/01 U-K-B-M - 03 Bab 03/ Teks Crita Drama

 9

II. Soal Esai

Rembugen karo kelompokmu, banjur isenana kolom ing ngisor iki ana ing salembar kertas folio!

Irah Irahan Drama

Tokoh ing crita  ....................

 ....................
 ....................
 ....................
 ....................
Masalah

Komplikasi

Simpulan

Karakter tokoh  Antagonis : ....................

 Protagonis : ....................
 Tritagonis : ....................
 Figuran : ....................
Panggonan  Panggon : ....................
 Wayah : ....................

Sakwise nindakna saperan kagi-yatan ana ing Ka-giyatan 3.1, tuli-sen kesimpulane ing papan iki!

BD-3.3/4.3/1/01 U-K-B-M - 03 Bab 03/ Teks Crita Drama