Pendekatan Mutakhir dalam Konseling

“ Acceptance and Commitment Therapy”

Therapy”

Di Susun Oleh :

Devi Riana 1715121290

Hafidzah Kholisah 1715121309

Yustina Triastuti 1715121276

JURUSAN BMBN!AN DAN KONS"#N!

$AKU#%AS #MU P"NDDKAN

UN&"RS%AS N"!"R JAKAR%A

'()*
 

)+ Pengantar
Dewasa
Dew asa ini
ini !er"as
!er"asalah
alahan
an #an
#an$
$ dia
diala"
la"ii oleh
oleh "an
"anusi
usiaa se"a%in
se"a%in %o"!le
%o"!le%s&
%s&
Dala" !enan$anan "asalahn#a "anusia "ela%u%an 'er'a$ai "a(a" (ara& )da #an$
da!a
da!att "e
"en#
n#el
eles
esai
ai%a
%an
n !er"
!er"as
asal
alah
ahan
an #an$
an$ ia ala"
ala"ii send
sendir
iri
i ada
ada !ula
!ula #an$
an$
"e"'utuh%an 'antuan dari oran$ lain& *alah satu u!a#a
u!a #a !en#elesaian "asalah den$an
 'antuan oran$ lain adalah "elalui %onselin$&
*eirin
*eirin$
$ 'er
'er%e"
%e"'an
'an$n#
$n#aa wa%
wa%tu
tu teori %on
%onseli
selin$
n$ dan !si
!si%ol
%olo$i
o$i "en+adi
"en+adi
se"a%i
se"a%in
n 'er
'era$a
a$a"&
"& ,e'
,e'era!
era!aa !en
!ende%
de%atan
atan -en
-ende%
de%atan
atan.!en
.!ende%
de%ata
atan
n %re
%reatif
atif dala"
dala"
%onselin$
%onselin$ sudah 'er%e"
'er%e"'an$
'an$ dala" duni
duniaa !si%o
!si%otera!i&
tera!i& -ende%atan
-ende%atan ini "e"ili%i
"e"ili%i (iri
%has
%has %hus
%husus
us #an$
an$ da!a
da!att di
di"a
"anf
nfaa
aat%
t%an
an untu
untu%
% "e
"ena
nan$
n$an
anii 'er'
'er'a$
a$ai
ai "a
"a(a
(a"
"
 !er"asalahan& Terda!at
Terda!at 'er'a$ai "a(a" te%ni% %reatif #an$ di$una%an salah
satun#a adalah te%ni% %onselin$ acceptance and commitment therapy /)T&
 Acceptance and Commitment Therapy /) /)T
T "er
"eru!a
u!a%an
%an   sala
salah
h satu
satu
 !si%otera!i 'aru #an$ 
#an$  di%e"'an$%an oleh Ha#es /1999 
/1999   di$una%an dala" "e"'antu
%lien   $an$$uan +iwa di"ana "en$$una%an 
%lien "en$$una%an   !rinsi!
!rinsi! !eneri"aan dan %o"it"en dala"

"e"!er'ai%
"e"!er' ai%ii !erila%
!erila%u&
u& Dal
Dala"
a" )T
)T %lien
%lien dia
dia+a%
+a% untu%
untu% tida%
tida% "en
"en$hi
$hinda
ndari
ri tu
tu+uan
+uan
hidu!n#a "es%i!un dala" u!a#a untu% "en(a!ain#a a%an dite"u%an !en$ala"an.
 !en$ala"an tida% "en#enan$%an& Da!at disi
disi"!ul%an
"!ul%an 'ahwa )T "eru!a%an tera!i
#an$ "en$$una%an %onse! !eneri"aan %esadaran dan !en$$unaan nilai.nilai !ri'adi
untu% "en$hada!i stresor internal +an$%a !an+an$ #an$ da!at "enolon$ seseoran$
untu% da!at "en$identifi%asi !i%iran dan !erasaann#a %e"udian "eneri"a %ondisi
untu%
untu% "el
"ela%u
a%u%an
%an !eru'a
!eru'ahan
han #a
#an$
n$ ter
ter+adi
+adi dan 'er
'er%o"
%o"it"
it"en
en terhada
terhada!
! dir
dirii sendir
sendirii
"es
es%i
%i!
!un dal
ala"
a" !e
!er+
r+u
uan
an$
$ann#
ann#aa haru
arus "en
ene"
e"ui
ui !e
!en
n$ala
$ala"
"an #an
an$
$ ti
tida
da% 
% 
"en#enan$%an&
Tera!i
era!i ini "el
"eli'at
i'at%an
%an se!e
se!enuh
nuhn#a
n#a !en
!eneri"
eri"aan
aan !en
!en$ala
$ala"an
"an se%
se%aran
aran$
$ dan
 !enuh %esadaran untu% "ele!as%an ha"'atan& -eneri"aan dala" !ende%atan ini
adalah tida% se%edar "entoleransi "elain%an tida% "en$ha%i"i serta a%tif "eran$%ul
 !en$ala"an saat ini& ,er'eda den$an %o$nitif 'ehavior thera!# di "ana %o$nisi
ditant
ditantan$
an$ ata
ataudi
udi !er
!erde'
de'at%
at%an
an di )T
)T %o$nis
%o$nisii diter"i
diter"ia&
a& Kli
Klien
en 'el
'ela+ar
a+ar 'a$ai"
'a$ai"ana
ana
"eneri"a !i%iran dan !erasaan #an$ "un$%in di(o'a untu% ditola%& -andan$an ini
"en$ata%an
"en$ata%an 'ahwa !i%
!i%iran
iran "alada!tif
"alada!tif di!er%
di!er%uat
uat den$an
den$an (ara ditentan$ dari
dari!ada
!ada
di%uran$i&

'+ Kons
onse, Da
Dasa
sarr
 

Te
Tera!i
ra!i )T lahir dari se%olah tera!i !erila%u tera!i !erila%u
!erila%u di'a$i
di'a$i "en+adi
"en+adi
ti$a $enerasi #aitu 'ehavioris"e
'ehavioris"e tradisional
tradisional tera!i cognitive-behavioral  /,T
  /,T dan
saat ini $enerasi %eti$a atau !ende%atan %onte%stual den$an !erila%u /Ha#es 2005&
Ke!er(a#aan tera!i )T 'ahwa %ehidu!an #an$ le'ih ter!enuhi da!at di(a!ai den$an
"en$atasi !i%iran dan !erasaan ne$atif& )T "e"'antu %lien untu% 'ertinda% se(ara

efe%tif /!erila%u %on%ret se!erti #an$ didefinisi%an oleh nilai.nilai "ere%a dihada!an
sulit atau "en$an$$u !ri'adi /%o$nitif atau !si%olo$is& )T +u$a di$una%an untu% 
"en$$a"'ar%an a!a #an$ ter+adi di dala" ter!ai4 "eneri"a efe% dari %esulitan hidu!
"e"ilih nilai.nilai arah dan "en$a"'il tinda%an&
attaini /1997 "en+elas%an 'ahwa )T tida% 'erarti %ita "e"inta %lien
untu% "eneri"a setia! situasi teta!i 'e'era!a %eadaan a%hirn#a harus diteri"a /#aitu
realitas fisi% atau !eristiwa se+arah harus diteri"a untu% saat ini harus diteri"a
den$an hara!an !eru'ahan a%hirn#a atau harus 'eru'ah se%aran$&
)T "e"'an
"e"'antutu seseora
seseoran$
n$ dala"
dala" "en$ur
"en$uran$
an$ii !enderi
!enderitaan
taan #an
#an$
$ dia
diala"
la"ii
den$an "enin$%at%an %esadaran dan %e"a"!uan seseoran$ terse'ut terhada!a a!a
#an$
#an$ diin
diin$i
$in%
n%an
ann#
n#aa dala
dala"
" hi
hidu
du!
! in
ini&
i& Dala
Dala"
" )T %l
%lie
ien
n di
dia+
a+a%
a% untu
untu%
% ti
tida
da% 
% 
"en$hi
"en$hinda
ndari
ri tu+uan
tu+uan hid
hidu!n
u!n#a
#a "es
"es%i!
%i!un
un dal
dala"
a" u!a
u!a#a
#a untu%
untu% "en
"en(a!
(a!ain#
ain#aa a%an
a%an
dite"u%an !en$ala"an.!en$ala"an #an$ tida% "en#enan$%an& Da!at disi"!ul%an
 'ahwa tera!i )T adalah suatu tera!i #an$ "en$$una%an %onse! !eneri"aan
%esadaran
%esadaran dan !en$$
!en$$unaan
unaan nialai.nilai !ri'adi untu
untu%
% "en$hada!i
"en$hada!i stresor internal
internal
 +an$%a !an+an$ #an$ da!at "eolon$ seseoran$ untu% da!at "en$identifi%asi%an
 !i%iran !erasaann#a %e"udian "eneri"a %ondisi untu% "ela%u%an !eru'ahan #a$
ter+adi
ter+adi ters
terse'u
e'ut
t %e"udi
%e"udian
an 'er%o"
'er%o"it"
it"en
en terhad
terhada!
a! dir
dirii sendiri
sendiri "es
"es%i!
%i!un
un dal
dala"
a"
 !er+uan$ann#a harus "ene"ui !en$ala"an #an$ tida% "en#enan$%an& ntin#a )T
adalah !eru'ahan 'ai% internal /self.tal% dan e%sternal /tinda%an !erila%u ver'al&

-+ Kons
onse, Ut
Utaama
1. Expe
Experie
rient
ntal
al avoi
avoida
dance
nce
en$a(u !ada !roses "en(o'a untu% "en$hindari !en$ala"an !ri'adi ne$atif 
atau "en#edih%an&
2. Acce
cep
ptance
Ha#es
Ha# es et al /1999
/1999 "ende
"endefin
finisi%
isi%an
an acceptance
acceptance   se'a$ai suatu %esadaran untu% 
tida% "e"'eri%an !enilaian dan se(ara a%tif "eneri"a !en$ala"an !e"i%iran
dan !erasaan #an$ dirasa%an se!erti a!a adan#a& Acceptance
adan#a& Acceptance "eru!a%an
 "eru!a%an salah satu
strate$i #an$ san$at !entin$ 'a$i individu untu% "e"'u%a diri untu% "eneri"a
%eter'atasan #an$ di"ili%i& o%us dari !roses )T adalah untu% "en$e"'an$%an
 

dan "enin$%at%an %esediaan individu untu% "e"ili%i dan "eneri"a !en$ala"an

 !ri'adin#a& Acceptance
 !ri'adin#a&  Acceptance "eru!a%an
 "eru!a%an !eneri"aan terhada! !en$ala"an.!en$ala"an
#an$ tida% "en#enan$%an tan!a 'erusaha untu% "en$u'ahn#a& )T diran(an$
untu%
untu% "e"
"e"'an
'antu
tu %lien
%lien 'el
'ela+ar
a+ar 'ahwa
'ahwa "en$hi
"en$hinda
ndari
ri !en$ala
!en$ala"an
"an adalah
adalah 'u%an
'u%an
solusi&
3. Co
Cogn
gnit
itiv
ivee Def
Defu
uio
ion
n
Cognitive Defuion adalah
Defuion adalah !roses 'ela+ar dala" "e"!erse!si%an !i%iran "e"ori
dan as!e% %o$nisi lainn#a sesuai den$an a!a #an$ dilihat 'u%an !ada a!a #an$
"ere%a %ata%an atau!un "ele'ih%an "a%nan#a Ha#es et al /1999& Hoare et al
/2
/201
012
2 "ena
"ena"'
"'ah
ah%a
%an
n 'aw
awaa cog
cogniti
nitive
ve def
defuion   "e"
uion "e"'an
'antu
tu indivi
individu
du unt
untu% 
u% 
"en$ur
"en$uran$
an$ii %e#
%e#a%i
a%inan
nan !ada
!ada sua
suatu
tu !e"
!e"i%i
i%iran
ran #an
#an$
$ ne$atif
ne$atif&& -ad
-adaa 'a$ian
'a$ian ini
ini
individu 'ela+ar untu% 'er!i%ir !ada hal.hal !ositif "en$enai %eadaan dirin#a
sehin$$a "e"un$%in%an individu untu% da!at 'eres!on se(ara le'ih fle%si'el&
Konse! ini "en$a(u "e"isah%an !i%iran dari oran$ lain #an$ dan a!a #an$ %ita
 !i%ir%an&
!. Commitment 
)T 'erfo%us !ada tinda%an& 8!a#a untu% "en(a!ai nilai.nilai terse'ut da!at
"e"un(ul%an !en$ala"an #an$ sulit se!erti !erasaan #an$ tida% "en#enan$%an
dan %e$a$alan& )T "e"'antu individu untu% "elihat 'ahwa nilai #an$ sudah
diteta!
diteta!%an
%an 'u%
'u%anl
anlah
ah hal #an$
#an$ !er
!er"an
"anen&
en& -il
-iliha
ihan
n terhada
terhada!
! suatu
suatu nilai
nilai !er
!erlu
lu
di!i%i
di!i%ir%a
r%an
n la$
la$ii dan la$i
la$i "is
"isaln#
aln#aa sete
setelah
lah ter+ad
ter+adii %e$a$al
%e$a$alan&
an& )
)T
T "e"'an
"e"'antu
tu
"e"!ersia!%an individu untu% 'er+uan$ %e arah #an$ 'ernilai dari!ada "elawan
 !erasaan dan !i%iran #an$ sulit& elalui 'a$ian ini individu "en+adi le'ih
 'ersedia untu% "e"'awa !erasaan dan !i%iran terse'ut 'er$era% %e tu+uan #an$
 'ernilai&

.+ Man/aat
enurut
enurut /*trosahl 2002 "anfaat dari Acceptance
dari  Acceptance and Commitment Therapy /)T
antara lain4
)+ e
e"'"'an
antu
tu %l
%lie
ien
n a$ar
a$ar da!a
da!att "e
"en$
n$$u
$una
na%a
%an
n !en$
!en$al
ala"
a"an
an la
lan$
n$su
sun$
n$ untu
untu% 
% 
"enda!at%an res!on #an$ le'ih efe%tif su!a#a teta! 'ertahan dala" hidu!& Klien
"en$$una%an !en$ala"an #an$ ia "ili%i untu% 'erada!tasi den$an situasi dan
%ondisin#a saat ini& Tera!is "e"'antu %lien untu% 'isa "en+alani %ehidu!ann#a
den$an 'ai% tan!a ter'e'ani oleh !er"asalahan #an$ "en$$an$$un#a&
'+ a"!u "en$ontrol !enderitaan #an$ diala"i
-+ en#adari 'ahwa !eneri"aan dan %esadaran "eru!a%an u!a#a alternatif untu% 
teta! 'ertahan dala"
dala " %ondisi #an$ dihada!in#a
 

.+ en#adari 'ahwa !eneri"aan a%an ter'entu% oleh %arena adan#a !i%iran dan a!a
#an$ di u(a!%an
*+ en#
en#ada
adari
ri 'ah
'ahwa
wa diri sendiri
sendiri se'a$
se'a$ai
ai te"!at
te"!at !eneri"
!eneri"aan
aan dan 'er%o
'er%o"it
"it"en
"en
"ela%u%an tinda%an
tinda%an #
#an$
an$ a%an dihada!i
0+ e"aha"i 'ahwa tu+uan dari suatu !er+alanan hidu! adalah "e"ilih nilai dala"
"en(a!ai hidu! #an$ le'ih 'erhar$a

*+ O12ek
O12ek %%eera,i dan Mas
Masalah
alah 3ang 4o5o
4o5ok 
k 
 Acceptance and Commitment Therapy /)T da!at "en$atasi "asalah antara
lain4
1& Ke(
Ke(e"as
e"asan
an /o
/or"an
r"an et al 2007
2007 dala" Ha#es
Ha#es 201
2010&
0& Ke(e"a
Ke(e"asan
san #an$
#an$
di"a%su
di"a%sud
d 'is
'isaa dit
diti"'
i"'ul%
ul%an
an %arena
%arena !en
!en$al
$ala"an
a"an trau
trau"at
"atis
is (ontoh
(ontohn#a
n#a
"en$ala
"en$ala"i
"i 'en(an
'en(ana
a %ehila
%ehilan$a
n$an
n ora
oran$
n$ #an
#an$
$ dis
disa#
a#an$
an$i
i dan $an$$u
$an$$uan
an
dala" !e"enuhan tu$as !er%e"'an$an
2& en$at
en$atasi
asi "asala
"asalah
h %roni%&
%roni%& /(
/(ra(%en
ra(%en a(Ki
a(Ki(han
(han dan
dan ((leston
((leston 2007
2007
dala
dala"
" Ha
Ha#
#es
es 2010
2010&
& ont
ontoh
oh44 %l
%lie
ien
n #an$
#an$ "e"i
"e"ili
li%i
%i !en#
!en#a%
a%it
it suli
sulitt
dise"'uh%an atau +an$%a wa%tu !en#e"'uhann#a la"a se!erti %an%er
3& De!
De!resi
resi /:
/:a!!
a!!alai
alainen
nent
t 200
20077 dala" Ha
Ha#es
#es 2010
2010
;& <an
<an$$u
$$uan
an !ola
!ola %e'
%e'iasa
iasaan/
an/=
=ood =a
=ater
terne(%
ne(% dan lessn
lessner
er 2006
2006 dala"
dala"
Ha#es 2010& <an$$uan !ola %e'iasaan ini se!erti %lien #an$ "e"ili%i
$an$$uan o'sesif %o"!ulsif dan $an$$uan tidur /inso"nia&
5& asal
salah !si%oti%& /<audiano dan Her'ert 2006 dala ala" Ha#es
a#es
2010isaln#a %lien "e"ili%i delusi $an$$uan !e"aha"an antara realita
dan i"a+inasi&

6& Kegiatan6%eknik7%eknik 

Ke$iatan #an$ dila%u%an dala" tera!i !eneri"aan dan %o"it"en /)T

ialah 'eru!a dis%usi antara %onselor dan %onseli& en#adar%an %onseli
"elalui
"elalui %ata.%
%ata.%ata
ata dan +u$
+u$aa lati
latihan
han&& e"
e"'ua
'uatt %onseli
%onseli "en#a
"en#adari
dari dan
"eneri"a %eadaan #an$ sedan$ ia ala"i saat ini dan +u$a 'er%o"it"en
unt%
unt% "au 'ersa"
'ersa"a.sa
a.sa"a
"a "en$at
"en$atasi
asi !er"as
!er"asalah
alahan
an #an
#an$
$ diala"i
diala"i ole
oleh
h
%onseli&
 

*ulistiawat#
*ulistiawat# /2012
/2012 "end
"endes%ri!
es%ri!si%an
si%an te%ni% !ela%sanaan
!ela%sanaan Acceptance
 Acceptance and 
Commitment
Commitment Thera
Therapy
py   /)
/)T
T da!at
da!at dila%u
dila%u%an
%an dala" e"!
e"!at
at sesi #an$
terdiri dari ena" !rinsi! antara4
1& )(
)((e
(e!t
!tan
an(e
(e /!e
/!ene
neri"
ri"aan
aan
eneri"a i%iran dan !erasaan "es%i!un terda!at hal #an$ tida%
2& )(
)((e
(e!t
!tan
an(e
(e /!e
/!ene
neri"
ri"aan
aan
en
e neri"
eri"aa i%i%ir
iran
an dan !e !era
rasa
saan
an "e
"es%
s%i!
i!un
un te
terd
rda!
a!at
at hal #an$
an$ ti
tid
da% 
diin$in%an>tida% "en#enan$%an se!erti rasa 'ersalah rasa "alu rasa (e"as
dan lainn#a&
lainn#a& %li
%lien
en 'er
'erusa
usaha
ha "en
"eneri"
eri"aa a!a #an
#an$
$ "ere%a
"ere%a !n#
!n#aa dan "ili%i
den$an "a%sud untu% "en$a%hiri !enderitaan +an$%a !an+an$ #an$ diala"i
tana "eru'ah atau "e"'uan$ !i%iran #an$ tida% diin$in%an teta!i den$an
"ela%u
"ela%u%an
%an 'er
'er'a$
'a$ai
ai (ara
(ara lati
latihan
han unt
untu%
u% "en
"en(a!
(a!ai
ai %esada
%esadaran
ran %li
%lien
en 'el
'ela+ar 
a+ar 
untu% da!at hidu! den$an "en+adi%an stresor se'a$ai 'a$ian dari hidun#a&
3& Cognitive defuion
eru
e ru!a
!a%a
%ann te
te%n
%ni%
i% un
untu
tu%
% "en$u
"en$uran
ran$i
$i !eno
!enola%
la%an
an te
terh
rhad
ada!
a! !i!i%i
%iran
ran at
atau
au
 !en$ala"an #an$ tida% "en#enan$%an&
"en#enan$%an&
;&  "eing preent 
Klien di'antu untu% "enda!at%an !en$ala"an #an$ le'ih terarah sehin$$a
 !erila%u #an$ ditun+u%%an "en+adi le'ih fle%si'el dan %e$iatan #an$
dila%u%an
dila%u%an "en+adi le'ih %onsisten
%onsisten sesuai den$an nilai #an$ dianutn
dianutn#a&
#a& Klien
di'antu untu% "e"ilih arah hidu! "ere%a den$an (ara "en$identifi%asi%an
dan fo%us !ada a!a #an$ "ere%a in$in%an dan nilai a!a #an$ a%an "ere%a
 !ilih untu% hidu! "ere%a sehin$$a da!at "en(!ai tu+uan hidu! #an$ le'ih
 'erhar$a&
5& #elf a a contex
Klien "elihat dirin#a se'a$ai !ri'adi tan!a harus "en$ha%i"i den$an nilai
 'enar atau salah& Klien di'antu untu% le'ih fo%us !ada dirin#a den$an (ara
latihan !i%iran dan !en$ala"an&
6& $alue
Klien di'antu untu% "eneta!%an nilai.nilai dan "a"!u "en$a"'il %e!utusan
untu% "ela%u%an tinda%an #an$ sesuai den$an tu+uan hidu!n#a&
7& Commited action
Klien 'er%o"it"en se(ara ver'al dan tinda%an terhada! %e$iatan #an$ a%an
di!ilih ter"asu% lan$%ah #an$ dia"'il untu% "en(a!ai tu+uan hidu! #an$
le'ih 'erhar$a&

0+ %aha
ha,
, Pela
Pelaks
ksan
anaa
aan
n
1&  Acceptance
 Acceptance /!eneri"aan
 /!eneri"aan dan Cognitive Defuion
 

-adaa tah
-ad taha!
a! ini !roses
!roses %onseli
%onselin$
n$ diarah
diarah%an
%an !ad
!adaa "en$id
"en$identi
entifi%
fi%asi
asi %e+adia
%e+adian
n
 !i%iran dan !erasaan #an$ "un(ul serta da"!a% !erila%u a%i'at !i%iran dan
 !erasaan #an$ "un(ul terse'ut& Tu+uan
Tu+uan dari sesi !erta"a antara lain 4
a& Klien "a"!u "e"'ina hu'un$an salin$ !er(a#a den$an tera!is
 '& Klien "a"!u "en$identifi%asi %e+adian 'uru% atau tida% "en#enan$%an #an$
diala"i sa"!ai saat ini&
(& Klien "a"!u "en$identifi%asi !i%iran #an$ "un(ul dari %e+adian terse'ut&
d& Klien "a"!u "en$identifi%asi res!on#an$ ti"'ul dari %e+adian terse'ut&
e& Klien "a"!u "en$identifi%asi u!a#a atau !erila%u #an$ "un(ul dari !i%iran
dan !erasaan #an$ ada ter%ait %e+adian&
2. %re
%reent
ent &oment
&oment and $alue
en$identifi%
en$id entifi%asi
asi nilai 'erdasar%an !en$ala"a
!en$ala"an
n %lien&
%lien& Tu+uan
Tu+uan dari sesi %edua
%edua
antara lain 4
a& Klien "a"!u "en$identifi%asi %e+adian 'uru% atau tida% "en#enan$%an #an$
ter+adi
 '& Klien "a"!u "en(erita%an tentan$ u!a#a #an$ dila%u%an ter%ait den$an
%e+adian terse'ut 'erdasar%an !en$ala"an %lien #an$ 'ai% %onstru%tif "au!un

destru%tif&
3& Commited Action tentan$
Action tentan$ tinda%an #an$ dila%u%an
,erlatih "eneri"a %e+adian den$an "en$$una%an nilai #an$ di!ilihn#a& Tu+uan
dari sesi %eti$a antara lain 4
a& Klien "a"!u "e"ilih salah satu !erila%u #an$ dila%u%an a%i'at dari !i%iran
dan !erasaan #an$ ti"'ul ter%ait %e+adian #an$ tida% "en#enan$%an
 '& ,erlatih untu% "en$atasi !erila%u #an$ %uran$ 'ai% #an$ sudah di!ilih
(& e"asu%%an latihan %e dala" +adwal %e$iatan harian %lien&
;& ,er
,er%o"
%o"it"
it"en
en un
untu%
tu% "
"ela%
ela%u%a
u%ann tin
tinda%
da%an
an
,er%o"it"en untu% "en(e$ah
"en(e$ah %e%a"'uhan& T Tu+uan
u+uan dari sesi %
%ee"!at
ee"!at antara lain
4
a& Klie
Klien
n "a
"a"
"!u "end
"endis
is%u
%usi
si%a
%an
n te
tent
ntan
an$
$ a!a
a!a #an$
an$ a%an
a%an di
dila
la%u
%u%a
%an
n untu
untu% 
% 
"en$hindari 'erulan$n#a !erila%u 'uru% #an$ ter+adi
 '& Klien "a"!u "en$identifi%asi ren(ana #an$ a%an dila%u%an %lien untu% 
"e"!ertahan%an !erila%u #an$ 'ai% 
(& Kli
Klien
en "a"
"a"!u
!u "en$id
"en$ident
entifi
ifi%asi
%asi a!a #an$
#an$ a%a
a%an
n dila%u
dila%u%an
%an ole
oleh
h %lien
%lien unt
untu% 
u% 
"enin$%at%an %e"a"!uan 'er!erila%u 'ai% 
d& Klien "a"!u "en#e'ut%an %euntun$an "e"anfaat%an !ela#anan %esehatan
e& Klien "a"!u "en#e'ut%an a%i'at 'ila stres tida% ditan$ani se$era
f& Klien "a"!u "en#e'ut%an "anfaat !en$o'atan
$& Klien "a"!u "en#e'ut%an "anfaat tera!i "odalitas lain untu% %ese"'uhan&

8+ Pen2elasa
Pen2elasann se5ara
se5ara $
$isik9
isik9 P
Psikol
sikologis
ogis dan Neur
Neurolog
ologis
is
1& *e(ar
araa i
isi
si% 
% 
 Acceptance and Commitment Therapy /)T /)T "eru
"eru!a !a%a
%an
n tetera!
ra!ii #a
#an$
n$
"en$$u
"en $$una%
na%an
an area %o$
%o$nit
nitif
if %onse
%onseli&
li& Dala"
Dala" !roses
!roses tera
tera!i
!i se(a
se(ara
ra fisi%
fisi% %onseli
%onseli
 

se!erti %onselin$ !ada u"u"n#a&Ya%ni %onselor dan %onseli 'erada !ada suatu
te"!at #an$ %ondusif dan n#a"an&
n#a"an& -osisi %onselor
%onselor dan %onseli +u$a disesuai%an
disesuai%an
 !ada te"!at&
2& *e(a
*e(ara
ra -s
-si%
i%ol
olo$
o$is
is
 Acceptance and Commitment Therapy /)T se(ara !si%olo$is a%an "e"'awa
%onseli !ada area 'er!i%ir di"ana %onseli ada %e"un$%inan untu% "eneri"a atau
"erela%
"erela%an
an sesuatu
sesuatu&& isaln#
isaln#aa ada seo
seoran
ran$
$ %on
%onseli
seli #an$
#an$ an$$ot
an$$otaa %el
%eluar
uar$an
$an#a
#a
"eni
"enin$
n$$a
$all a%
a%i'
i'at
at %e
%e(el
(ela%
a%an
an "a
"a%a
%a %o
%ond
ndisi
isi !s
!si%
i%ol
olo$
o$is
is %o
%ons
nsel
elii u"u"
u"u"n#
n#aa
ter$an$$u e"osi %ondisi tida% sta'il %onseli "erasa stress atau %onseli "erasa
de!resi& Keti%a %onseli di'eri%an tera!i ini %ondisi !si%olo$is %onseli dihara!%an
"en+adi tenan$ dan le'ih 'ai%&
3& *e(a
*e(ara
ra ?eur
?eurol
olo$
o$is
is
Keti%a %onseli sedan$ "ela%u%an tera!i a%an ada %e"un$%inan ter+adi !er$e+ola% 
e"osi #an$ "elanda dirin#a& ,e'era!a tin$%ah la%u #an$ terlihat "isaln#a %onseli
"enan$
"enan$is
is /%elua
/%eluarn#
rn#aa air "ata&
"ata& )da 'e'era!
'e'era!aa +enis
+enis se'a'
se'a' %eluar
%eluarn#a
n#a air "ata&
"ata&
*alah satun#a adalah air "ata #an$ %eluar %arena !en$aruh e"osi& @enis air "ata
inilah
inilah #an
#an$
$ "e"
"e"ili%
ili%ii zat "an
"an$an
$an dan hor
hor"on
"on !rola%
!rola%tin
tin tert
tertin$
in$$i&
$i& @ad
@adii %eti%a
%eti%a
seseora
seseoran$
n$ "enan$
"enan$is
is %arena
%arena e"o
e"osi
si #an
#an$
$ "el
"eland
andaa dir
dirin#
in#a
a %el
%eluar
uarn#a
n#a air "at
"ataa
terse'u
terse'utt se(ara
se(ara naluri
naluriah
ah "en
"en$ur
$uran$
an$ii !erasaa
!erasaan
n de!
de!resi
resi #an
#an$
$ ada hin$$a
hin$$a tu'
tu'uh
uh
"en(a!ai %ondisi sta'il&

+ Kesim,u
m,ulan
 Acceptance and Commitment Therapy /)T "eru!a%an suatu tera!i #an$
"en$$una%an %onse! !eneri"aan %esadaran dan !en$$unaan nilai !ri'adi untu% 
"en$
"en$ha
hada
da!i
!i sen
senso
sorr +an
+an$%
$%aa !an+
!an+an
an$
$ #an$
#an$ "eno
"enolo
lon$
n$ seseo
seseora
ran$
n$ un
untu
tu%
% da
da!a
!att
"en$in
"en$inden
dentifi
tifi%as
%asii !erasaa
!erasaann#
nn#a
a %e"
%e"udi
udian
an "en
"eneri"
eri"aa %on
%ondis
disii untu%
untu% "ela%u
"ela%u%an
%an
 !eru'ahan #an$ ter+adi dan 'er%o"it"en terhada! diri sendiri "es%i!un dala"
 !er+uan$ann#a harus "en$ala"i !er+al
!er+alanan
anan #an$ tida% "en#enan$%an& *e(ara u"u"
)T 'ertu+uan untu% "e"'antu %lien se(ara %onsisten untu% 'ertinda% se(ara efe%tif 
/!erila
/!erila%u
%u %on
%on%ret
%ret #an$
#an$ did
didefin
efinisi%
isi%an
an oleh
oleh nil
nilai.n
ai.nila
ilaii "ere%a
"ere%a dih
diha!a
a!an
n sulit
sulit atau
"en$$an$$u !ri'adi /%o$
/%o$nitif
nitif atau !si%olo$is&
Ke$iatan #an$ dila%u%an adalah 'eru!a dis%usi antara %onselor dan %onseli&
en#adar%an %onseli "elalui %ata.%ata dan +u$a latihan& e"'uat %onseli "en#adari
dan "ener
"eneri"a
i"a %e
%eada
adaan
an #an
#an$
$ sedan$
sedan$ ia al
ala"i
a"i saat ini
ini dan "
"au
au 'er
'ersa"
sa"a.sa
a.sa"a
"a
"en$atasi !er"asalahan #an$ sedan$ diala"i %onseli&