Anda di halaman 1dari 7

INSTITUT PENDIDIKAN GURU

KAMPUS KENT,

TUARAN, SABAH

PENTAKSIRAN BERTERUSAN

PROGRAM IJAZAH SARJANA MUDA PERGURUAN (PISMP)


BKDB3093
PENGAJARAN KEMAHIRAN MENULIS BAHASA KADAZANDUSUN

KOMI LUNGKITAS TANDATANGAN OM TADAUWULAN

( )

Tadauwulan: 14 GOMOT 2022

KOOKUNAN KOTORIMO MAKLUM BALAS MANTAD LUNGKITAS.

Ngaran Mokiikinobos : DANNEY ROLAND STANIS

Numbur Giliran : 202006234007

No. Kad Kointutunan : 010403-12-1317

Program : PISMP SEMESTER 5

Unit : BAHASA KADAZANDUSUN (SK)

Uhu Timbabaon : PONUATAN ILMIA

Ngaran Lungkitas : GUNDOHING VICTOR BAGA

Tadauwulan Kapaatadan : 14 GOMOT 2022


TONSI
BOLIKAN

1.0 TEORI OM PRINSIP KABAALAN MONUAT....................................................................3

2.0 STRATEGI MONUAT.......................................................................................................4

2.1 Pramonuat (tumounda).................................................................................................4

2.2 Taang Impohon Monuat (mekanis)...............................................................................4

2.3 Taang monuat Montok Kapatayadan............................................................................4

3.0 PONGINSAMAKAN, KAIDA OM TEKNIK MONUAT........................................................5

3.1 Kabaalan Monuat Mekanis...........................................................................................5

3.2 Kabaalan Monuat Mentalis...........................................................................................6

4.0 SUKUON.......................................................................................................................... 7
1.0 TEORI OM PRINSIP KABAALAN MONUAT

Nokoboros i Walshe, R.D. (1981) id suang do ponuatan di Lyons (1989), do monuat nopo
nga iso proses momili’, popisugku, mongulud, om popoimbulai tua pomusarahan maya do
panandatan, pangaan, om kosoruan id iso unit ponuatan di lobi anaru om oulud. Kaa di Don
Bryne (1979) id Lyons (1989), soira monuat tokou, momoguno tokou do simbol-simbol grafik
di nointutunan sabaagi do pimato toiko’ pisugkuan do pimato id nonggo do kasangai tuni-tuni
boros di posoliwanon soira mimboros tokou. Id boros suai, monuat nogi nga proses
popotindohoi om papaasil iso kakamot di kopogowit do tua pomusarahan, komi, nawayaan,
topurimanan om komilaan id bontuk ponuatan. Ponuatan nopo nga boros id ula’ sinuatan
miampai lambang-lambang do tuni. Soira do polombuson i ponuatan, roitan no do boros.
Pomolingkuman, monuat nopo nga iso ralan momogompi do maklumat, nawayaan,
pomusarahan om topurimanan ontok timpu dii id bontuk grafik di kasangai tuni-tuni boros di
milo basaon om orotian do koimbagu. Tumanud di Ann Raimes (1983) id Schunk (1996),
haro tolu fungsi kabaalan monuat di pinatayad dau id buku sinuatan kiuhu’ Techniques In
Teaching Writing, iri nopo nga mongunsub om papabaal puralan boros, tua pomusarahan,
tinimungan boros om topurimanan. Sumusuhut, manahak kosiwatan kumaa tangaanak do
moninganai gana boros. Tohuri, Popoinlaab toilaan, popoimbulai sinorou om momoguno
sawiawi boogian mekanis miagal do mato, longon, sinorou om suusuai po.

Mantad dii, apatut do poia’on iti kabaalan monuat momoguno do prinsip di kosudong
om koontok mooi do koindalan iso pongiaan kabaalan monuat miampai kibagas. Sabaagi
poomitanan, pinludaan mongomit toiko’ imlak kawasa do pointutunon kumaa tangaanak
mooi do oubas o tangaanak do mongurod do pimato miampai oulud om kosudong.
Kosoruan nopo tangaanak nga kikobolingkaangan do mongintutun bontuk pimato ontok di
minsingumbal nogi nogi yolo monuat (Schunk, 1996). Miampai prinsip imlak, kaanu yolo
mongomit do pimato di okito om mumang buru’ nogi no do mongomit do ponuatan di lobi
anaru. Kumoduo, momonsoi soginumu pinludaan nogi nga pakawasa tangaanak do
papatayad pomusarahan diolo maya kapamansayan panandatan. Id taang tosuriba,
tapanayon do mongingia o tangaanak do momorun iso ponuatan, id boros suai uhupan do
mongingia o tangaanak id aspek tinimungan boros toiko’ tonsi. Suai ko iri, ongkowoton nogi
o tangaanak do monginsonong kasalaan di kosoruan diolo wonsoyon kohompit no ija’an,
tanda basa’ om ponugkuan. Mooi kaanu o tangaanak do mongimuai ponuatan di osonong,
kawasa o mongingia do popokito ponuatan di poinburu’ kohompit no ponuatan di tampon
diolo.
2.0 STRATEGI MONUAT
Nususu nopo tulun nga okon ko nosondikot do nosukod suai ko mantad do buragang.
Mantad buragang, haro taang kosukodon miagal do tangaanak, sukod wagu, nopongo’ om
nokolohing. Miagal nogi diti proses monuat, haro taang dau di minog do poia’on gisom do
koinuntu’ id ponuatan.

2.1 Pramonuat (tumounda)

Taang pramonuat nopo nga timpu montok do tangaanak tumounda do nunu nopo
kakama’on di miunung do ponuatan tantad diolo do kaanu monuat pimato-pimato miampai
orinompok om oulud. Ontok timpu diti, pinludaan do tuhat-tuhat, longon, tunturu om
koordinasi mato pasarabakon kumaa tangaanak. Tumanud di Wilma om Davidebbitt (1978)
id ponuatan di Mortomore, P. (1999), konsep taang pramenulis nopo nga kokomoi do
popoimbulai sinorou toiko’ suang tutok kokomoi isoiso’ uhu, pibarasan, momonsoi
pambasaan om sukuon, momonsoi dingkai ponokotuou om mogihum ponginsamakan di
kosudong. Mooi do abaal o tangaanak do mongurod lambang-lambang di orinompok om
oulud, pongia’an monuat nuru do palanon miampai sistematik om kiula’ ansur maju. Sabaagi
poomitanan, luda’on o tangaanak do momonsoi gura’-gura’ do longon, momonsoi gura’-gura’
do mato om momonsoi pinludaan koordinasi longon om mato tantad migit do pinsil.

2.2 Taang Impohon Monuat (mekanis)

Soira do kawaya’ o tangaanak do pinludaan pramonuat, koilo om karati poingkuro mongigit


do pinsil om koilo migom id postur di kosudong, komoyon do sumuang no yolo id taang
monuat mekanis. Id taang diti, ia’on o tangaanak do mongurod pimato-pimato di haro id
Boros Kadazandusun. Maamaso monuat, pokionuon o tangaanak do popolombus ngaran
pimato om mambasa hogot di nosuat. Id kotimpuunon, ubason po o tangaanak do
mongurod do pimato id karatas di aiso o ginoritan. Soira opurimanan do mongingia kaagal,
onuan nogi no do karatas di haro ginoritan miputut-putut sabaagi tonudon do tangaanak do
mongurod pimato. Timpuunan mantad do mongurod pimato, susuhuton do patod boros,
hogot, panandatan om moginanaru no gisom do monuat iso ponuatan poimponu.

2.3 Taang monuat Montok Kapatayadan

Id taang mekanis, noluda’ no tangaanak do mongurod do pimato miampai orinompok om


oulud. Baino, id taang monuat mentalis montok kapatayadan, luda’on o tangaanak do
monuat miampai popolombus komi, tompurimanan om tua pomusarahan diolo momoguno
do ponuatan. Kaida-kaida di pinosogu’ nopo nga tumimpuun mantad do kakamot sukuon
miagal do gambar, hogot, monuang tampat ksusung om momogonop do panandatan gisom
do kaanu o tangaanak papaasil ponuatan miampai aiso o sukuon. Nung kaanu o tangaanak
do momorun panandatan di kopogowit do topurimanan diolo id ponuatan, komoyon do
nokoinuntu no yolo id taang ponuatan diti.

3.0 PONGINSAMAKAN, KAIDA OM TEKNIK MONUAT


Id huyadan do ponginsamakan, kaida om teknik monuat, popiungkoiton ku o duo kawo
kabaalan monuat kumaa do kaida om teknik di milo odoptosion. Tumanud do KPM (1998),
haro duo kawo kabaalan di minog do pinsingilaan soira popointutun do kabaalan monuat
nopo nga kabaalan monuat mekanis om kabaalan monuat mentalis.

3.1 Kabaalan Monuat Mekanis

Kabaalan monuat mekanis patayadon id taang osuriba om minog do otinganai mooi do


kaanu papaasil ponuatan di oulud om orulan do mambasa. Abaabayan do monuat miagal do
momonsoi rinda, monokop om mongurod pimato nopo nga oponsol do manahak
tawaawayaan kumaa tangaaanak sabaagi impohon diolo do mamagampot kabaalan monuat
di osonong. Toud nopo do koburuon kabaalan monuat do tangaanak nga koimbulai mantad
do angkab diolo do papatayad isoiso kinaantakan, topurimanan om pomusarahan diolo
maya do ponuatan (Mohd. Sidin Ishak, 1992). Tantad do kaanu yolo momorun iso ponuatan
di koponguyad do suang ginawo om pomusarahan diolo, minog po do abaal yolo diti
komoyon do mekanik tulisan. Angkab diri no sabaagi do pongunsub diolo do minsingilo
monuat.

Sundung po do ingkaa, minog do otuoh o tuhat saraf om tuhat tonsi tinan mooi do
kaanu mangantob do kogura’an tunturu om longon, sumusuhut kotuo’on diri minog montok
do kopiunungan do mato om longon. Suat sinarabatan toiko’ contengan nopo nga
kotimpuunon do kabaalan monuat tu’ maamaso diolo do mongintutun fungsi lambang pimato
(sinuatan) sabaagi panakasangai tuni boros (boros), kaanu yolo popisuai bontuk-bontuk
pimato di gunoon id pambasaan. Tohuri, mantad do pinludaan momonsoi suat sarabatan,
kaanu yolo do momit pimato di okito diolo id pambasaan. Kakama’on mekanikal di minog do
posotolon mooi do lobi abaal monuat nopo nga kama’ popinggura longon, tuhat, tunturu om
momonsoi nuradan, ginoritan, pasagi-pasagi om suusuai po. Koduo, popokito do gura’ do
longon, monuat id awangan, pasir, papan ponuatan om suai-suai po. Sumusuhut, mamain
do kakamot miagal do plastisin, mongulud blok om momoluda’ do monuat roromu-roromu
pimato om hogot. Pokitonon o tangaanak do laang mongurod do pimato, monuat hogot om
panandatan. Maamaso dii, intangan nogi o sinuatan do tangaanak kokomoi bontuk, ginayo,
sinodu, kouludan om suusuai po. Soira do abaal, ludaan nogi no yolo do monuat miampai
osiau, orotian om agaan o mato mambasa. Nung kaanu yolo monuat miampai orinompok
om oulud, komoyon do nokoinuntu no yolo id standard pambalajalan dii.
3.2 Kabaalan Monuat Mentalis

Koboihat o tangaanak diti kabaalan monuat mentalis soira do nokoinuntu yolo do kabaalan
monuat mekanis. Agayo kohompit do kopomogunaan mental id kabaalan diti. Nokuro?
Kobungou nopo diti nga kohompit gia o kapatayadan do pomusarahan om komi id pinludaan
(Mohd. Sidin Ishak, 1992). Suai ko iri, haro nogi pinludaan do popoboros topurimanan maya
do ponuatan, pinludaan popokito kouhangan tangaanak om pinludaan popoimbulai komi-
komi di kosoliwan mantad pomusarahan diolo sondii om okon ko noomitanan mantad do
koombolutan. Mantad dilo, ralan nopo do mongingia mongunsub kabaalan momusorou nga
onuan o tangaanak do kakamot sukuon miagal do gambar toiko’ kinaantakan om pokionuon
yolo do monguyad kakamot sukuon dii. Montok do kabaalan popoimbulai topurimanan,
ginua ginawo om komi, udio’on do mongingia o tangaanak do ponguhatan di mongunsub
diolo popolombus topurimanan (Sulaiman Masari, 1990). Sabaagi poomitanan, “nokuro tu
miagal dii?”, “Isai nokounsub dika momonsoi miagal dii?”, “soira kinaantakan dino?”, om
“poingkuro do nowonsoi iri?”.
4.0 SUKUON
Greenberg, K. L. (1994). The Advancing Writer Book 2. New York: Harper Collins.

Kementerian Pendidikan Malaysia (1998). Sukatan Pelajaran KBSR. Pusat Perkembangan


Kurikulum.

Lyons (1989). Study Writing. Cambridge: College Publishers University.

Mohd. Sidin Ishak (1992). Keterampilan Menulis. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan
Pustaka.

Mortomore, P. (1999). Understanding Pedagogy and Its Impact on Learning. London:


Thousand Oak, Clif: Chapman.

Schunk, D. H. (1996). Learning Theories: An Educational Perspective. Eaglewood Cliff, N. S:


Merill.

Sulaiman Masari (1990). Penulisan dalam Bahasa Melayu. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa
dan Pustaka.

Anda mungkin juga menyukai