Assalamu'alaikum Wr.Wb.,
Salam sejahtera
Om Swastiastu
Salam Budaya
Puji syukur kita sedaya panjatake kangge gusti pengeran kang Maha Esa ndhuwur rahmat
lan izinipun makalah niki saged penulis rampungake. Makalah kang nduweni judul "Upacara
Adat Sekaten" panyerat ndamel makalah niki guna njabarake wawasan kangge sing maca ari
budaya Indonesia bisa dadi daya saing bangsa ing sajroning hal positif. Judul kasebut panyerat
serat kangge narik perhatian tiang kang maos lan munculake pitakenan, kepriye caranipun
upacara ritual ruwatan dadi media bangsa kangge saingan ?
Saliyane iku, bilih supe panyerat ucapake matur nuwun kangge kabeh pihak kang sampun
ndukung lan mbiyantu proses ndamel makalah niki, saengga saged disusun ngantos dadi makalah
kang berbobot lan patut kangge diapresiasi. Nanging panyerat ngelingi ari pengetahuan kang
diduweni tasik kirang. Dening sebab kasebut, panyerat ngarep-arepake kritik lan saran kangge
nambahi wawasan lan nyempurnakake makalah niki. Panyerat ngarep-arepake makalah niki
nduweni manfaat lan bisa maringi inspirasi kangge sing maos lan supados pemaos saged
nindakake tindakan positif saking pembahasan kang sampun diserat.
Wassalamu'alaikum wr.wb.
salam sejahtera
om swastiastu
salam budaya
Penyerat
1
Daftar isi
Atur Pambuka 1
Daftar Isi 2
Panutup 7
Kesimpulan 7
Daftar Pustaka 7
2
Sejarah Upacara Adat Sekaten
Pangerten
Sekaten yaiku salah sawijine upacara tradisional kang berkembang ing kahuripan
masyarakat Daerah Istimewa Yogyakarta. Upacara Sekaten yaiku upacara tradisional kang
diaturi kanggo mangeti kelairan Nabi Muhammad SAW, upacara iki diaturi dening setaun pisan
yaiku Wiwit tanggal 5 kanthi 11 Rabi'ul Awal (utawa dening kalender Jawa kasebut mulud).
Upacara Sekaten kasebut ditutup dening tanggal 12 Rabi'ul Awal Karo gawe pagelaran upacara
Garebeg Mulud.
Tujuwan
Surasa lan tujuwan upacara sekaten yaiku kanggo mengeti kelairan nabi muhammad saw.
saliyane iku bertujuan dadi srana panyebaran ajaran agama islam. upacara sekaten ing hakekate
yaiku siji tradhisi kang diwarisake dening mbah moyang awake dhewe. ing wiwitane, upacara
kasebut diselenggarakake saben taun dening raja-raja ing lemah hindu, kawujud selamatan utawa
sesaji kanggo arwah para leluhur. nanging jero perkembangane, upacara sekaten dadi srana
kangge nyebarake agama islam liwat kagiyatan kasenian gendhing. penyebarluasan agama islam
migunakake medhia arupa kasenian gendhing, amargi masarakat wektu niku seneng kasenian
jawa karo gendhinge. Saengga, kanggo mengeti maulid nabi muhammad saw mboten malih
ngangge kasenian rebana, ananging nganggo kasenian gendhing. penyebarluasan agam islam ing
jawa ditindakake dening para wali, ing endi kang kondhang ana 9 wali utawa kulina sinebut wali
sanga. wondene jeneng-jeneng wali sanga yaiku sunan ampel, sunan bonang, sunan giri, sunan
kalijaga, sunan kudus, sunan gunungjati, sunan muria, syekh maulana maghribi, lan syekh siti
jenar. Kekait karo carita ing dhuwur, penyebarluasan agama islam migunakake kasenian
gendhing, kanjeng sunan kalijaga banjur nggawe seperangkat gendhing kang diwenehi jeneng
kyai sekati. Kangge meriahake perayaan maulid Nabi Muhammad SAW, mula gendhing sekati
dipapanake ing latar masjid demak. gendhing kasebut dipukul bertalu-talu.
3
Syarat Upacara Adat Sekaten
a. Gamelan sekaten
b. Al-Qur’an
c. Kembang kanthil
d. Gendhing sekaten
e. Arta logam
f. Samir niyaga
g. Busana seragam
h. Naskah riwayat maulud
4
Wonten ing upacara adat sekaten, tamtu wonten simbol ingkang gadhah makna.
Wonten ing upacara sekaten, wonten ing pentas ingkang kawiwitan pusaka gamelan
dipunadani Upacara udhik-udhik, yaiku pembagian dhuwit recehan dening Sri Sultan.
Menehi utawa distribusi dhuwit recehan dening raja iki minangka simbol saka peparingé
sih-rahmat awujud kasugihan saha berkah awujud rejeki ingkang suci. Gunturmadu,
jeneng salah sawijining piranti gamelan pusaka kraton, pralambang wahyuning wahyu.
Nagawilaga, nama piranti gamelan sekaten tegesipun kamenangan perang langgeng.
Yaumi, salah sawijining judhul lagu sekaten ingkang tegesipun miyosipun Nabi
Muhammad SAW. Salatun, gelar satunggal gending gamelan sekaten, berasal dari bahasa
arab yang artinya sembahyang, yang berisi tegesipun ndedonga manembah dhumateng
Gusti Ingkang Maha Agung. Dhindang Sabinah, irah-irahanipun salah satunggaling
tembang sekaten ingkang ngewrat teges ngengeti jasa para pendakwah ingkang nyiarake
agama Islam wiwit abad XIII Hijriyah. Ngajatun, salah sawijine gending sekaten kang
ngandhut makna kersane sing kuat kanggo mlebu Islam, lan supiyatun, uga salah
sawijining gending sekaten sing paling populer nduwèni kekarepan sing kuat kanggo
nggayuh resik ati. Upacara garebeg mulud menika runtut kaliyan upacara sekaten.
Garebeg Mulud iku Garebeg dianakake ing wulan Mulud kanggo mengeti Maulid Nabi
Muhammad SAW. Ing upacara garebeg mulud ana upacara gladhen, numplak inten lan
garebeg mulud. (miyosipun Hajad Dalem). Upacara gladhen dipuntindakaken wiwit
tanggal 1 dumugi tanggal 8 wulan Mulud, kaping 9 ngaso, kaping 10 gladhen malih, lan
kaping 11 ngaso malih, minangka. persiapan upacara garebeg Mulud. Upacara gladhen
busana disiapake dening unit Prajurit Kraton dumadi saka prajurit wirabraja, prajurit
daeng, prajurit patangpuluh, prajurit. prawiratama, prajurit jaga, prajurit nyutra, prajurit
keanggung, prajurit mantrijero, prajurit. surakarsa, lan prajurit Bugis. Upacara inten
numplak minangka pratandha wiwit resmi gawe gunungan. Upacara inten numplak
dianakake patang dina sadurunge upacara garebeg, yaiku tanggal 8 wulan Mulud.
Tahap pungkasan yaiku upacara Mulud Garebeg. Minangka kanggo peralatan
sing disiapake utamane gunungan, amarga inti upacara mulud garebeg yaiku ngaturake
Gunungan saka njero komplek kraton tumuju Masjid Agung. Ana enem jinis gunungan
kang digawa yaiku gunungan kakung, gunungan putri, dharat, gunungan Gepak, gunung
Pawuhan, lan gunung cilik. Unsur-unsur ing Upacara Garebeg Mulud ngandhut simbol
utawa makna. Gunungan nglambangake lingkungan utawa alam sakabehe, nglambangake
kesuburan, kemakmuran, lan urip. Gunungan Kakung nglambangake pribadine raja,
Gunungan Putri nglambangake permaisuri pribadi raja, gunungan dharat nglambangake
5
para pangeran, Gunungan Gepak nglambangake para putri raja, Gunungan Pawuhan
nglambangake Putune raja.
6
Panutup
Kesimpulan
Upacara adat yaiku bagian integral saking kasenian masyarakat. Upacara adat ghadhah
aturan kang wajib dipatuhi. Salah sawijining tuladha upacara adat yaiku upacara adat Sekaten.
Sekaten yaiku salah sawijine upacara tradisional kang berkembang ing kahuripan masyarakat
Daerah Istimewa Yogyakarta. Upacara Sekaten yaiku upacara tradisional kang diaturi kanggo
mangeti kelairan Nabi Muhammad SAW. Upacara tradisional saged punah yen mboten ghadhah
fungsi ing sajroning kahuripan masyarakat. Saengga kita sedaya wajib nglestarikake upacara
adat kang dadi salah sawijining kasenian.
Daftar Pustaka