BAB 3 : TERMOKIMIA

AKTIVITI MAKMAL 3A : MENENTUKAN TINDAK BALAS EKSOTERMIK DAN ENDOTERMIK

Tujuan :...........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

Bahan : Pepejal natrium hidroksida,NaOH, pepejal kalsium klorida kontang,CaCl 2,

pepejal ammonium nitrat,NH4NO3, pepejal natrium tiosulfat,Na2S2O3 dan air suling.

Radas: Cawan polistirena dengan penutup, spatula,termometer, silinder penyukat.

Prosedur :
1 20 cm3 air suling dituangkan ke dalam cawan polistirena.
2 Termometer dicelupkan ke dalam air sulig selama dua minit dan suhu awal air suling di catatkan.
3 Satu spatula pepejal natrium hidroksida,NaOH ditambahkan ke dalam cawan polistirena .\
4 Campuran dikacau dengan termometer.
5 Suhu tertinggi @ terendah yang dicapai dicatatkan dengan serta-merta.
6 Langkah 1 hingga 5 diulangi dengan menggantikan pepejal natrium hidroksida,NaOH,dengan
pepejal kalsium klorida kontang,CaCl 2, pepejal ammonium nitrat,NH4NO3, pepejal natrium
tiosulfat,Na2S2O3 .

BAHAN TINDAKBALAS Suhu Suhu Inferen

awal campuran ( Tindakbalas
/0C /0C eksotermik/endotermik)
Air suling + pepejal natrium
hidroksida,NaOH

Air suling + pepejal kalsium klorida

kontang,CaCl2

Air suling + pepejal ammonium

nitrat,NH4NO3 .

Air suling + pepejal natrium

tiosulfat,Na2S2O3 .

Kesimpulan : ..............................................................................................................................................

..................................................................................................................................................
AKTIVITI MAKMAL 3B: MENENTUKAN HABA PEMENDAKKAN

Tujuan :.............................................................................................................................................................

Bahan : Larutan argentum nitrat,AgNO3,0.5 moldm-3,larutan natrium klorida,NaCl 0.5 moldm-3 ,

.............................................................................................................................................................
.
Radas : Dua cawan polistirena bersama penutup,termometer,silinder penyukat.

Prosedur :
1 25 cm3 larutan argentum nitrat ,AgNO3 0.5 moldm-3 dituangkan ke dalam cawan polistirena.
2 Suhu larutan direkodkan.
3 25 cm3 larutan natrium klorida,NaCl 0.5 moldm-3 dimasukkan .ke dalam cawan polistirena .
yang lain.
4 .............................................................................................................................................
5 Larutan argentum nitrat dituangkan dengan cepat dan cermat ke dalam larutan natrium klorida .
6 Cawan polistirena diturup dan campuran dikacau dengan termometer

7 Suhu tertinggi dicatatkan

8 Langkah 1 hingga8 diulangi dengan menggantikan larutan argentum nitrat dengan larutan magnesium
nitrat dan larutan natrium klorida dengan larutan natrium karbonat.

Keputusan :
Jadual 1

Suhu awal natrium klorida/oC

Suhu awal argentum nitrat/oC

Purata suhu kedua-dua larutan/oC

Suhu tertinggi campuran/oC

Perubahan suhu/oC

Jadual 2

Suhu awal natrium karbonat/oC

Suhu awal magnesium nitrat/oC

Purata suhu kedua-dua larutan/oC

Suhu tertinggi campuran/oC

Perubahan suhu/oC
Menganalisis dan mentafsir data:

1 Tuliskan pemerhatian bagi tindakbalas ini : i).:........................................................................................

ii)........................................................................................

iii)......................................................................................
Berdasarkan jadual 1 :

2 Namakan hasil tindakbalas itu...................................................................................................................

3 Tulis persamaan ion bagi pembentukkan mendakan di atas..................................................................

5 Hitungkan haba pemendakan bagi argentum klorida :

i) Kira perubahan haba bagi tindakbalas. (rumus :mcθ)

ii) Kira bilangan mol

iii) Haba pemendakkan = perubahan haba

bil mol

6 Lukiskan gambar rajah aras tenaga bagi tindakbalas di atas.

Berdasarkan jadual 2 :

7 Namakan hasil tindakbalas itu...................................................................................................................

8 Tulis persamaan ion bagi pembentukkan mendakan di atas..................................................................

9 Hitungkan haba pemendakan bagi argentum klorida :

i) Kira perubahan haba bagi tindakbalas. (rumus :mcθ)

ii) Kira bilangan mol

iii) Haba pemendakkan = perubahan haba

bil mol

10 Lukiskan gambar rajah aras tenaga bagi tindakbalas di atas.

11 Nyatakan maksud haba pemendakkan bagi eksperimen ini.

.............................................................................................................................................................
 .............................................................................................................................................................

AKTIVITI MAKMAL 3C : MENENTUKAN HABA PENYESARAN

Tujuan :............................................................................................................................................................

Bahan : Larutan kuprum(II)sulfat,CuSO4 0.5 moldm-3,serbuk zink,Zn dan serbuk magnesium,Mg.

Radas : Cawan polistirena bersama penutup ,termometer,silinder penyukat dan spatula.

Prosedur :
1 25 cm3 larutan kuprum(II)sulfat dituangkan ke dalam cawan polistirena.

2 ............................................................................................................................................

3 …………………………………………………………………………………………..

4 ……………………………………………………………………………………………..

5 ………………………………………………………………………………………………

6 Langkah 1 hingga 5 diulangi dengan menggantikan serbuk zink dengan serbuk magnesium.

Keputusan :

Campuran tindakbalas Suhu awal/0C Suhu tertinggi/0C Perubahan

suhu/0C
A)Larutan kuprum(II) sulfat +
serbuk zink

B)Larutan kuprum(II) sulfat +

serbuk magnesium

Menganalisis dan mentafsir data:

1 Nyatakan pemerhatian bagi tindakbalas ini i):.....................................................................................

ii)......................................................................................

iii)......................................................................................

iv).....................................................................................
.
2)Namakan hasil tindakbalas itu.:...............................................................................................................

Berdasarkan eksperimen (A) :

3) Tulis persamaan ion bagi pembentukkan mendakan di atas.:...............................................................

 4)Hitungkan haba penyesaran bagi tindakbalas larutan kuprum(II) sulfat dan zink.:

5 Tuliskan maksud haba penyesaran bagi eksperimen ini.

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

6 Lukiskan gambar rajah aras tenaga bagi tindakbalas di atas.

Berdasarkan eksperimen (B) :

7) Tulis persamaan ion bagi pembentukkan mendakan di atas.:...............................................................

8)Hitungkan haba penyesaran bagi tindakbalas larutan kuprum(II) sulfat dan zink.:
 9) Tuliskan maksud haba penyesaran bagi eksperimen ini.

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

10) Lukiskan gambar rajah aras tenaga bagi tindakbalas di atas.

11) Bandingkan haba penyesaran bagi tindak balas kuprum(II) sulfat dengan zink dan magnesium.
. Terangkan.

......................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

12) Seorang pelajar lain telah menjalankan eksperimen dengan menggunakan logam X bagi
menggantikan logam zink dan magnesium. Ramalkan logam X.

Persamaan I : Fe (p) + CuSO4 (ak) → FeSO4 (ak) + Cu (p) ; ∆H = -150 kJmol-1

Persamaan II : X (p) + CuSO4 (ak) → XSO4 (ak) + Cu (p) ; ∆H = -100 kJmol-1

Ramalkan logam X.
Pilih dari senarai ini : Aluminium,Magnesium, dan stanum

.................................................................................................

Catatan :
1 Cawan polistirene digunakan untuk mengurangkan haba hilang ke persekitaran.
2 Campuran larutan dikacau dengan termometer untuk percampuran sekata.
3 Langkah berjaga –jaga :
a) Suhu tertinggi dicatatkan dengan serta-merta untuk mengelakkan haba hilang
ke persekitaran.
b) Cawan polistirene digunakan untuk mengurangkan haba hilang ke persekitaran.
4 Andaian yang digunakan : tiada haba hilang ke persekitaran

EKSPERIMEN 3A ; MEMBANDINGKAN HABA PENEUTRALAN

TUJUAN :.....................................................................................................................................................................

A.TINDAK BALAS ASID KUAT DENGAN ALKALI KUAT DAN ASID LEMAH DENGAN ALKALI
KUAT.

Pernyataan masalah : .........................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Hipotesis : ........................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

Pembolehubah dimanipulasi : Asid hidroklorik dan asid etanoik

Pembolehubah beregerakbalas : Haba peneutralan/haba tindakbalas
Pembolehubah dimalarkan : Isipadu dan kepekatan natrium hidroksida.

Bahan : Asid hidroklorik ,............1.0 moldm-3,larutan natrium hidroksida,NaOH 1.0 moldm-3

Asid etanoik,...................................1.0 moldm -3 ,
Radas : cawan polistirena bersama penutup ,termometer,silinder penyukat.

Prosedur :
1 25 cm3 asid hidroklorik dituangkan ke dalam cawan polistirena.
2 25 cm3 natrium hidroksida dituangkan ke dalam cawan polistirena yang lain..

3 ...................................................................................................................................................................
4 Asid hidroklorik dicampukan dnegan cepat dan cermat ke dalam larutan natrium hidroksida
5 Campuran dikacau dengan termometer.
6 Suhu tertinggi campuran direkodkan .
7 Langkah 1 hingg 6 diulangi menggunakan asid etanoik menggantikan asid hidroklorik.

Keputusan :

Asid hidroklorik Asid etanoik

Suhu awal asid

Suhu awal natrium hidroksida

Purata suhu kedua-dua larutan

Suhu tertinggi campuran

Perubahan suhu

Menganalisis dan mentafsir data:

1 Apakah pemerhatian bagi tindakbalas ini:.........................................................................................

 2 Namakan hasil tindakbalas itu:...........................................................................................................

3 Tulis persamaan ion bagi peneutralan di atas :..................................................................................

4 Jika tindakbalas antara larutan natrium hidroksida menghasilkan haba pembakaran sebanyak - 57.3
kJmol-1 manakala haba pembakaran bagi larutan natrium hidroksida dengan asid etanoik ialah -55kJmol-1.
Terangkan perbezaan haba pembakaran tersebut.

..................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

5)Terangkan m engapakah nilai yang diperolehi dari eksperimen kurang dari nilai sebenar.

.............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

A.TINDAK BALAS ASID KUAT DENGAN ALKALI LEMAH DAN ASID LEMAH DENGAN ALKALI
LEMAH.

Pernyataan masalah : .........................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Hipotesis : ........................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

Pembolehubah dimanipulasi : ................................................................................................................

Pembolehubah bergerakbalas : Haba peneutralan/haba tindakbalas
Pembolehubah dimalarkan : Isipadu dan kepekatan natrium hidroksida.

Bahan : Asid hidroklorik ,.HCl 1.0 moldm-3,larutan ..........................................................................

.................,...................................1.0 moldm -3 ,
Radas : cawan polistirena bersama penutup ,termometer,silinder penyukat.

Prosedur :
1 25 cm3 asid hidroklorik dituangkan ke dalam cawan polistirena.
2 25 cm3 ............................................... dituangkan ke dalam cawan polistirena yang lain..

3 ...................................................................................................................................................................
4 Asid hidroklorik dicampukan dengan cepat dan cermat ke dalam larutan .......................................................
5 Campuran dikacau dengan termometer.
 6 Suhu tertinggi campuran direkodkan .
7 Langkah 1 hingg 6 diulangi menggunakan asid etanoik menggantikan asid hidroklorik.

Keputusan :

Asid hidroklorik Asid etanoik

Suhu awal asid

Suhu awal larutan ammonia

Purata suhu kedua-dua larutan

Suhu tertinggi campuran

Perubahan suhu

Menganalisis dan mentafsir data:

4 Apakah pemerhatian bagi tindakbalas ini:.........................................................................................

5 Namakan hasil tindakbalas itu:...........................................................................................................

6 Tulis persamaan ion bagi peneutralan di atas :..................................................................................

7 Jika haba peneutralan bagi tindakbalas antara asid hidroklorik dan larutan ammonia ialah
-52 kJmol-1. Lukiskan gambar ajah aras tenaga bagi tindakbalas ini.

EKSPERIMEN 3B ; MENENTUKAN HABA PEMBAKARAN PELBAGAI JENIS ALKOHOL

Pernyataan masalah : .....................................................................................................................................

Hipotesis :.......................................................................................................................................................

Pembolehubah dimanipulasi :......................................................................................................................

Pembolehubah bergerakbalas :...................................................................................................................

Pembolehubah dimanipulasi : Isipadu air.

Bahan : Metanol,Etanol, propanol ,butanol dan air.

Radas : Bekas kuprum ,termometer (0oC -100 oC),pelita,bongkah kayu,tungku kaki tiga,penghadang
angin,silinder penyukat, penimbang elektronik,,alas segi tiga...

Prosedur:

1 200 cm3 air dituangkan ke dalam sebuah bekas kuprum .

2 Bongkah kuprum diletakkan di atas tungku kaki tiga dan suhu awal air direkodkan.
3 Pelita diisikan dengan metanol sehingga hampir tiga seperempat penuh.
4 Jisim pelita bersama penutup serta metanol ditimbang dan direkodkan jisimnya..
5 Letakkan pelita di bawah bekas kuprum dan selaraskan kedudukannya.
6 Sumbu pelita dinyalakan.
7 Air di dalam bekas kuprum dikacau dengan termometer.
8 Apabila suhu air meningkat 30 0C,api dipadamkan dan suhu tertinggi air direkodkan.
9 Pelita bersama penutup dan metanol ditimbang semula selepas pembakaran dengan sera-merta..
10 Ulangi langkah 1 hingga 9 menggunakan etanol,propanol dan butanol bagi menggantikan metanol

Keputusan :

a)
Suhu awal air

Suhu akhir air

Kenaikan suhu air

b)
Jisim awal pelita dan etanol

Jisim akhir pelita dan etanol

Jisim etanol yang digunakan

c)
Jisim awal pelita dan propanol
Jisim akhir pelita dan propanol

Jisim propanol yang digunakan

d)
Jisim awal pelita dan butanol

Jisim akhir pelita dan butanol

Jisim butanol yang digunakan

Analisis data :
1.Hitungkan haba pembakaran etanol/propanol/ butanol .

i)Haba yang diserap oleh air =

ii) Bilangan mol alkohol =

iii) Haba pembakaran =

2 Tuliskan persamaan kimia pembakaran etanol/propanol/ butanol.

:...............................................................................................................................................................................

3) Jadual menunjukkan haba pembakaran tiga jenis alkohol.

Bilangan atom karbon dan daya tarikan antara molekulk adalah antara faktor –faktor yang mempengaruhi
nilai haba pembakaran.

Nama alkohol Formula molekul Haba pembakaran /kJ mol-1

Metanol CH3OH 725
Etanol C2H5OH 1376
 Propanol C3H7OH 2015

(i) Gunakan data dalam jadual di atas untuk melukis graf haba pembakaran melawan bilangan atom
karbon per molekul pada kertas graf dan lekatkan di halaman ini.

(ii) Berdasarkan graf ,tentukan haba pembakaran butanol.

…………………………………………………………………………………………………….
(iii) Nyatakan hubungan antara bilangan atom karbon permolekul dengan nilai haba pembakaran.

…………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………

(iv) Hitungkan haba yang dibebaskan apabila 2.3 g etanol terbakar dengan lengkap dalam udara.
 Diberi jisim atom relative bagi C =12, H=1, O=16.
Gunakan rumus :
Haba yang dibebaskan = Bilangan mol X haba pembakaran

v) Metanol dan etanol tidak mempunyai isomer. Propanol mempunyai isomer.

Lukis dan namakan kedua-dua isomer bagi propanol.