JUNE, 05 2020
KOBRA JAWA
(Naja sputatrix)
BY
Quality Assurance
PT Atrindo Asia Global
TAKSONOMI KOBRA JAWA
Ul a r me r up a ka n r ep t i l yang
mu da h d i k en a l i ( t i d a k mem i l i k i
ka ki s ep e r t i r e pt i l l a i n n y a ) d a n
dikl a s ifik a s i k a n k e da l a m o r d o
s qua m a t a . Di I n d on e s i a
t er da pa t s e ki t a r 400 j en i s ul a r ,
110 j en i s atau s ek i t a r 30 %
dit em uka n ul a r y a n g b er bi s a .
Keba ny a k a n, ul a r ber b is a
hidup d i l a ut d a n ha ny a 3 5
j enis y a ng hi d up d i d a r a t . N aj a
s put a tr i x me mi li k i n a ma l o ka l
kobr a j a wa da n pe n ye ba r a n Gambar 1. Ular Kobra Jawa
ul a r t e r s ebu t terdapat di
da er a h P u la u J a wa . N aj a T a ks on o mi :
s put a tr i x m er u pa k a n r e pt i l Kingdom : An im a li a
ya n g t e r m a s uk ke da l a m Fi l u m : C ho r da t a
gol onga n Ap en d i k s II. S ub Fi lum : V e r t e b r a t a
Apen dik s II adalah daftar Kelas : Reptilia
s pes ies y a ng t i d a k men ga l a m i O r d o : S q ua m a t a
kepu na ha n, t et a pi da p a t Fa mi li : E l a p i d a e
t er a n ca m p un a h a p a b ila Ge n us : N aj a
per da ga ng a n t er us di l a k u ka n S pe s i e s : N aj a s p ut atr i x
t a n pa a d a n ya p en ga t u r a n .
Kob r a j a w a t e r ma s u k j en i s u la r t e r e s t e r i a l ( h i d up d i a t a s ta n a h.
Keber a da a n u l a r d i s u a t u t e m pa t d i pe n g a r uh i o le h k e te r s e d i a a n
ma ka n a n da n k on d i s i ha bi t a t y a n g c o c o k un t u k ul a r d a p a t m e ne ta p
di s ua t u t e mp a t . Sa a t u l a r k o b r a me n e muk a n r e s t i ng s it e ha ma
t iku s da n me ma n gs a n ya , m a k a lub a n g a t a u a r e a t e r s e b u t d a p a t
dij a dika n t em p a t u n t u k ber s a r a n g ba gi ula r k ob r a . L ub a n g te r s e b u t
diguna ka n ol e h i n d uk k obr a u n t uk be r t e lur d a n me n j a g a ny a s a m p a i
men et a s . Ul a r t er m a s uk hewan e k t o te r m atau t id a k mampu
men ga t ur s u hu t ubu hn ya . Ular m e mb ut u h ka n pa n a s u n tu k
t u bu hny a , ha l in i di l a ku ka n de n g a n c a r a b e r j e m ur d a n b e rg e r a k j i ka
s uh u l ingk u n ga n n ya l eb i h r e n d a h da r i s uh u o pt i m a l t u bu h (2 5- 27
der a j a t C) . S e ba l i kn y a , j i ka s uh u li n gk un g a n le b i h t i n g g i d a r i s u hu
opt ima l t u bu h, ma k a ul a r a k a n m e r e s po n d e n g a n c a r a m e n j a u hi
pa na s (p e r i l a k u d i a m d a n b e r t e d uh ) .
Ul a r b ia s a nya me l a k u k a n ge r a ka n Pe r il a ku ma ka n d i mu l a i d eng a n
mela t a u nt uk m en de k a t i ma ngs a d a n pe r il a ku menggigit lalu m e nel a n
b ia s a n ya diik u t i d en g a n men j ul ur ka n m a n g s a ya ng b i a s a n ya di l a k uk a n s a a t
lida hny a . T ub u hn y a b er ge r a k s o r e a t a u m a la m h a r i . B i a s a nya ul a r
membent uk len gk u n g a n d a n ge r a k a n ko b r a da pa t me m a n g s a j e ni s u la r
ma j u. Lida h ul a r ber be n t u k ga r pu ya ng b e r uk ur a n b es a r s e per t i
da n ma m pu me r a s a k a n get a r a n ud a r a ph y t o n , ke m ud i a n u l a r t i kus , r ept i l
un t u k mena ng k a p pa r t i k el - pa r t i k e l la in seperti b i a wa k dan j ug a
kecil dis ek i t a r n ya , kemu di a n m e ma ng s a h a m a t i k us . U l a r k obr a
men yim pa nn ya ke dalam ba gi a n m e mb un uh m a n g s a n ya d en ga n c a r a
khu s u s pa da atap mul u t n ya ya n g m e n g g ig i t ya n g be r t u j ua n unt uk
dina ma ka n J a c o b s o n’ s o r g an. O le h m e n yun t i kk a n b i s a ke d a l a m t ub uh
ka r ena it u, u l a r d a p a t men get a h ui mangsanya. Perilaku m i n um ul a r
keber a da a n ma n gs a n y a s e j a u h 1 00 m. ko b r a d ila k uk a n u n t u k be r a da pt a s i
Sehingga den ga n me k a n i s me ini d e n g a n s uh u li n g ku n ga n ya n g t i nggi
mer eka d a pa t men get a h ui serta membantu me ka n i s me g a nt i
keber a da a n m a n gs a n y a de n ga n ku l i t , b i a s a n ya d i l a ku k a n s a a t s i a ng
t epa t . h a r i 1 1.0 0 - 13 .0 0
PERILAKU PERTAHANAN
PERILAKU KAWIN
PERILAKU PERTAHANAN
P er il a ku ka wi n ular k o br a d i a wa l i de n g a n pe r i l a ku ular b e ti na
meningga l ka n f e r o m o n (s i n ya l k i mi a w i ) u n t u k u l a r j a n t a n , s et e la h i t u u la r
j a nt a n a ka n men a r i k p e r ha t i an la w a n j e n i s , bi a s a n ya pe r i l a k u i ni d i ta nda i
deng a n a da ny a “ t a r i a n ” d a r i ul a r j a n t a n , ula r j a n t a n y a n g m e m e n a n gk a n
t a r ia n t er s e bu t a k a n men e mp e lk a n t ub uh n ya pa d a ula r b e ti n a y a n g a k a n
menj a di pa s a n g a n n ya da n u la r jantan akan m e n j ul u r k a n l i da h nya .
Kemu dia n, ul a r j a nt a n d a n bet i n a s a l i n g m e li li t k a n t ub uh n ya s a tu s a m a
la in . Se t e la h i t u , ul a r j a nt a n m e la k uka n pe n e t r a s i de ng a n m e m a s u k a n
he mip e nis ke d a la m k l o a k a be t i n a . U la r b e t i n a da pa t m e n g h a s i lka n t el ur
20- 50 b u t ir . Te l u r t er s eb u t bi a s a n ya di l e t a k a n d i d a l a m s a r a n g ya ng
t er t ut upi s e r a s a h d eda u n a n . I n d uk b e t i n a a ka n m e n j a g a s a r a n g te r s e b ut
hingga t el u r t e r s eb ut men e t a s d a n ula r b e t i n a s a n g a t s e n s i ti f s e r ta
a gr e s if pa da p er i od e t er s eb u t . B i a s a n ya u la r ko b r a b e r t e l u r s e k i ta r b ul a n
Ap r il hin gga J ul i . T el u r t er s e bu t a ka n m e n e t a s s e t e la h me n g a l a m i i n ku b a s i
s el a ma 7 0- 80 ha r i . T el u r yang ba r u menetas t e rs e b u t b i a s a nya
mengha s i lka n u l a r den g a n p an j a n g t ub uh k ur a n g le b i h 5 0 cm .
Ul a r b er bi s a s e ba g i a n be s a r b e r a s a l da r i 3 fa mi l i ya i t u H y dr o p hi da e
(con t oh: u l a r l a u t ) , El a pi d a e ( c o n t o h : ul a r k o br a ) d a n Vi pe r i d a e . K a ta
bis a didef i ni s i k a n s eba ga i ca i r a n m e n g a n d un g r a c un ya n g d i h a s i l k a n
ol eh hewa n s e l a ma mel a k u k an pe r t a h a n a n d i r i d e n ga n c a r a me n g i g i t
a t a u pun m en yen g a t . S a l a h s a t u c on t o h bi s a ya n g um um d i k e n a l di
ka l a n ga n ma s ya r a k a t a da l a h bi s a u la r . B i s a ula r me r upa ka n s e n ya w a
kim ia wi (ga bu ng a n pr o t e in, e n z i m d a n p o l ipe p ti d a) ya n g d ipr o du k s i
ol eh kele nj a r k hus u s da r i s pe s i e s ula r be r b i s a . Fun g s i da r i bi s a
t er s eb ut di gu n a k a n un t u k me lu mpu h ka n ma n gs a d a n me m p e r ta h a n k a n
dir i. Bis a u la r b i a s a n y a t er l e t a k di s e t i a p s i s i k e pa l a b a g i an b a w a h d a n
di ba gia n be l a k a n g ma t a s er t a t e r b un gk us s e lub un g o t o t .
Cintia ND. 2018. Distribusi Infeksi Cacing pada Digestif Ular Piton (Python reticulatus) dan
Ular Kobra (Naja sputatrix) di Malang (Dimanfaatkan Sebagai Sumber Belajaran Biologi
SMA). [Repository]. UMM: Malang (ID)
https://cites.org/eng/app/appendices.php
Marida W, Radhi M. Perilaku Satwa Liar Pada Kelas Reptilia. 2019. [Artikel Ilmiah]. Univ Al
Muslim: Aceh (ID)
Niasari N, Latief A. 2003. Gigitan Ular Berbisa. Sari Pediatri. 5(3): 92-98
Prihatini, Trisnaningsih, Muchdor, Rachman. 2007. Penyebaran Gumpalan dalam Pembuluh
Darah (Disseminated Intravascular Coagulation) Akibat Racun Gigitan Ular. Indonesian
Journal of Clinical Pathology and Medical Laboratory. 14(1): 37-41
Reza F, Tjong DH, Novarino W. 2016. Karakteristik Morfologi Ular Familia Elapidae di
Kampus Universitas Andalas Limau Manih Padang. Journal of Sainstek. 8(2): 135-141
Widhiantara IG, Rosiana IW. 2015. Perilaku Harian Ular Kobra (Naja Sputatrix Boie) dalam
Kandang Penangkaran. Jurnal Virgin. 1(2): 154-161