Anda di halaman 1dari 230

DICCIONARIO

ESPAÑOL - MISKITU
A
ai tronka swiaia.
a=ra; mata; kat; bâk; bilara; wal; purara;
abdomen=(wan) biara; upla o daiwan
mata.
biara; pura tani.
¡a ver!=¡kapu!
abdominal=biara dukia; biara bri.
abacería=plun atkaia pliska o watla.
abeja=nasma yula sâtka; nasma sâtka na-
abaco=kulki kaikaia dusa kum.
ni.
abajo=munhtara; mununhtara; mâya; ma-
(madre)=nasma yula; nasma kukika.
yara; tasba mapa ra; maikara.
abejar=nasma watla.
abalanzar=lulkaia; tukbaia.
abejarrón=nasma tarka.
abalanzarse=istikira mapara waia; plapi
abejuelo=nasma yula sirpi.
purara waia.
aberración=aimahwakanka; mistik takan-
abalorio=lilura; lilura mâ.
ka.
abanderado=plakin twatwilkra.
aberrar=aimahwakaia; mistik takaia.
abandonado=lulkan; lulki swin; âuya ti-
abertura=unta kumi; bîla ba; kwâkanka;
kan; tnaya ra laki swin.
kwawanka; ilingwanka; bîla kwawanka
abandonamiento=lulki swiaia lâka.
o kwâkanka; unta klauhban; dîa dîa bîla;
abandonar=swiaia; lulki swiaia; sait ra
unta.
laki swiaia; ban pali swiaia; mahka
abiertamente=param pali; param lâka ra.
swiaia; lanhkaia; ban swapni taki yaia.
abierto=param; kwawan; ilingwan; pah;
abandono=lulki swin lâka; lulki swiaia
kwâkan; latan; prakan apia.
lâka.
abigotado=unmaira; unmayira; unmaya
abanicar=balhbaia; palhbaia.
ailal bri.
abanico=pâsa balhbaika; pâsa yabaika;
abismal=tihu tara o pakni tara dukia.
kauhla yabaia dukia; palhbaika; balhbai-
abismo=albanhka; albanhkia; tihmu tara
ka.
pliska; albangkia; nina palas; tuhunal;
abaratar=sipar daukaia; praiska lahbaia.
tihu tara; pakni tara; mununhta âpu du-
abarcar=wisingbaia; klubi alkaia; bilara
kia.
auhbaia; auhbi briaia.
abjurar=lulki swiaia; swer taki lulki
abastecer=diara yabaia; auhbi yaia; auh-
swiaia.
baia; diara auhbaia; plun o dîa dîa ni ya-
ablandar=swapni daukaia; kupia swapni
ia; auhbi yaia; dihbaia.
daukaia; lalalni daukaia; diara kum
abastecimiento=diara saki yabaia tânka.
swapni daukaia.
abasto=plun o dîa dîa piaia dukia, diara
ablución=sikbanka; lî ni klin daukanka.
wala sin; plun; diara.
abnegación=on ai wîna kulkras ba.
abatido=kupia slinh (sling); mayara ya-
abnegado=ai wîna kulkras diara dauki ba.
ba; aisawan; bahki prukan; pura luan;
abnegar=apia wih lulki swiaia; ai kupia
batakan; kupia sari.
lâka ra swiaia.
abatir=batakaia; umpira baku daukaia.
abocar=bîla ni alkaia; bîla kwâki auhbaia.
abatirse=mayara iwaia; aimakupaia; kau-
abochornado=swira daukan; swira takan;
haia.
lapta angkan.
abdicación=warkka wina sakanka; lulki
abochornar=swira daukaia; swira takaia;
swinka.
tuskaia.
abdicar=warkka wina sakaia; ai warkka o
abofetear=mawan ra wipaia o prukaia;
mihta tanhtika ni prukaia; slap munaia.
abogacía=layar warkka.
abogada=layar mairin.
abogado=lâ kakaira; layar (waitna); lâ ka.
daktarka; upla tâwan aisasara; wan tâ- abortar=tuktan iki sakaia; tuktan piua
wan aisi lâ uplika. kau kan baikaia; luhpa saura baikaia;
abogar=lengstar takaia; upla kum hilpka mistik taki brih waia; saura baikaia.
aisaia. abortivo=iki sakaia o piua kau kan baika-
abolición=sauhki tikanka; lâ kum karnika ia sip; luhpa iki sakaia saika.
âpu dauki swi ba. aborto=piua kau kan tuktan baiki ba; piua
abolir=tikaia; sauhkaia; âpu daukaia; kar- kau kan tuktan iki sakanka; piua kau
nika âpu swiaia; sauhki tikaia. kan baikanka; sisitni; iki sakanka; iki sa-
abollar=tuyutwaia; paskanka o yahpika kan o piua kau kan baikan dukia.
tara daukaia. abotonador=butin mangkaika.
abominable=misbara kulkaia sip; misba- abotonar=butin mangkaia; tangnika, wa-
ra kaikaikira. hia o slaunhka baiwaia.
abominación=saura pali kaikan lâka; aboyar=âkaia; yarka lî purara awi kaia.
misbara kulkaia lâka; misbara kaikanka; abrasamiento=angkanka; amanka.
misbara; misbara lâka. abrasarse=sluhaia; sluhwaia.
abominar=misbara pali kulkaia; sîa yaia; abrazar=klâkaia; biara taya alkaia; kiaubi
saura kaikaia. (klubi) alkaia; bilara briaia.
abonar=dipasta yakabaia; tasba saika abrazo=biara taya alkanka; kiaubi alkan-
mangkaia; aibapaia; yamni kulkaia; dia- ka; lakula.
ra kum kau yamni daukaia; kler dauka- abrelatas=plun pân nani klauhbaia o
ia. kwâkaia dukia.
abono=tasba ra sîka mangki auhnika kau abrevadero=daiwan lî diaia pliska.
yabi ba; aibapanka. abrevar=lî dakakaia; daiwan lî dakakaia;
(orgánico)=tasba aunhka sîka mang- buskaia; wiria srikbi buskaia.
kras. abreviación=bîla tâ ba; bîla dakbanka;
(verde)=tasba aunhka dus nani wina. kunhku daukanka; kunhkuka.
abordar=aimakaia (duri, “plen”, abreviar=prah taih dakbaia; kau kunhku
ban ban); slaup tnaya ra prakaia. daukaia; yarika o piua kunhku daukaia;
aborigen=tawan almuk kum uplika; ta- kunhku daukaia; bîla ulbanka kunhku
wan kum luhpia almuk; ani tasbaya ra daukaia.
pliska wina; ani tasbaya ra iwi ba pliska abreviatura=kunhku daukanka; kunhku-
wina; tawan almuk kum uplika. ka.
aborrascarse=taim saura takaia; lî pâsa abridor=kwâkaika; kwâkwakra; bukut-
wal auhan tara takaia; kabu ra rip manis baika.
takan kaia. abrigado=bitnika ra; dingki bri ba; yuku-
aborrecedor=misbara kakaikra. ki bri ba.
aborrecer=saura pali kulkaia; misbara abrigar=yukuki briaia; dingki pain briaia;
kaikaia; bahki kulkaia; sîa takaia; tayat- klukia ra dingkaia; main kaikaia; lapta
ka takaia. yabaia; srukaia; pura bikaia; kwala o dîa
aborrecible=misbara kaikaikira; misbar- dîa ni srukaia; kaina kahbaia.
kira. abrigarse=yukuwaia; ai pura pain bikaia.
aborrecimiento=misbara kaikan lâka; abrigo=pura prakaika; yukuwaika; kauhla
misbara kaikanka; misbara; misbara lâ- kwalka; yukuwanka; dista; pura bita;
pura prâka; kaina kahbaika; aisrukaia
kwalka; aisrukaika; pura bikaika; pura
tani dimaia kwalka o prâka kum. absorción=aubi brinka; kwatbanka.
abril=lî wainhka kati; lih wainhka kati; absorto=tâ iwan; aihka lukan; sirang i-
pisma kati; mani bilara kati wan.
walhwalka. abstemio=wain o rum diras; bla apia.
abrillantar=lipni daukaia. abstención=piaia o diaia wina takaski
abrir=sakaia; ilingkaia; kwâkaia; bukut- briaia lâka; dîa dîa daukaia wina alki
baia; klauhbaia; kraukaia; pura sakaia. takaskanka.
(con llave)=kî warbi sakaia. abstenerse=wihka ra takaski briaia; diara
abrirse=bukutwaia; kwawaia; bukut kum daukaia ba wina alki takaskaia;
taka- ia; ilingwaia; iling takaia. wan wîna ra diara kum daukaia apia
abrochar=kwala ra butin o dîa dîa mang- wan lukanka wina; swiaia; diara kum
kaia; siauhbaia. daukaia apia; plun kum piaia ba wina al-
(el cinturón)=wan maisa ra bilk ba wil- ki takaskaia; wan wîna ra alki takaski
kaia. briaia; wahwaia; wîna o dîa dîa piaia a-
abrogación=sauhki tikanka; lâ kum tikan- pia.
ka. abstinencia=takaski yaba lâka; diara kum
abrogar=sauhki tikaia; sauhkaia; kli daukaia wina alki takaski tânka; wîna
sauhkaia; danh daukaia; tikaia. piaia apìa lâka.
abrumado=wirha taiban. abstracción=dakbi sakanka; diara kum
abrumar=wirha taibaia; trabil munaia. dakbi sakan yaba.
abrupto=kriwi takan; pakni pali; binhsi abstracto=dakbi sakan; lukanka ra baman
wina; tâ mangkras; taih dakwan. yaba; diara wala ra baman luki; wihka
abceso=mabiara; yukri; wîna puskanka; ra luki.
wîna mabiarka. abstraer=dakbi sakaia; kunhku daukaia;
absolución=padin munanka; lanhki sa- diara kum ra lukaia; lukanka diara kum
kanka; pât kum wina, saurka wina o tra- ra mangkaia.
bil kum wina pri sakanka; dîa dîa wina absuelto=lanhkan; lanhki sakan; padin
lanhki sakan lâka. munan; pri sakan.
absolutamente=aiska; aiska pali; kasak absurdo=sinskas pali; tânka latan apia;
pali. kunin lâka bri; kasak rait apia; mapa ta-
absoluto=aiska; aiska sut ba; kasak; aiska ni yaba; lukanka kasak mapa tani yaba;
sut ai wîna ra bri; diara wala ra ai tâ aihka baku; aihka; tanis.
baikras; ai wîna kat yakan yaba. abuchear=bin dauki upla o diara kum la-
absolver=pri sakaia; pât wina pri sakaia; waska kikaia.
pâtka wina lanhki sakaia; lanhkaia diara abuela=kuka; kukika; aisa o yapti yapti-
wirha kum wina; sinka wina pri sakaia; ka.
tras kum o wilkan wina pri sakaia; pât abuelo=dama; damika; aisa o yapti aisika.
wina pri sakaia; lanhkaia. abultado=paskanka tara; ailal; krukma;
absolvente=lanhki sasakra; padin ma- yahpa tara.
munra. abultar=paskanka tara daukaia; krukma
absorbente=aubi bri yaba; aubi bri ba du- daukaia.
kia; âiutbra; âiutkra; âiutwra (âiutra). abultarse=krukma takaia; paskanka tara
absorber=aubi diaia; diaia; langkaia; takaia; tutukwaia.
kwatbaia; utbi briaia; pâsa dih baku dau- abundancia=ailalka; manas pali ba.
kaia. abundante=ailal; manis; manis pali; uya
pali; ailal pali; irwi; ailalkira;
maniskira; banhki; uyakira; pura lui; uplika nani asla takanka.
aihwa; manas. acaecer=ban takaia.
abundantemente=ailalkira; ailal pali lâka acaecimiento=diara kum taki ba.
ra. acalenturarse=rihka daukaia; wan wîna
abundar=irwaia; sahwaia; yakawaia; ai- ra mahka rihka balaia.
lal kaia; ailal takaia; ailal bri kaia; ailal acalorado=lapta daukan; lapta takan.
pali brin kaia. acalorar=lapta daukaia; lapta yaia.
aburrido=tayat takan; sîa takan; acalorarse=lapta takaia; amaia; klauhaia.
tayatka takan; tayat. acallar=bîla prakaia; swapni daukaia;
aburrimiento=tayatka takan lâka; sîa ta- lamni daukaia.
kan lâka. acampanado=bil baku; bil talia ba.
aburrir=tayat daukaia; sîa daukaia; kli acampar=kiamp daukaia (bapaia).
daukaia want apia. acariciar=sapaia; taya sapaia; tasapaia;
aburrirse=tayat takaia; sîa takaia; tayatka latwankira kulkaia; klâkaia; siapaia.
takaia; sîa daukaia. acarreador=twilki o kwahki yaba;
abusar=saura munaia; brih saura yus mu- brih wi yaba; kwakwahkra; twatwilkra.
naia; aitani kat yus munaia apia; lâ saura acarrear=bri(h) waia; twilkaia; diara
ra yus munaia; diara saura dukiara brih bri(h) waia; kwahkaia; wilbi bri balaia;
daukaia; watawi munaia; pura lui panis wilwi awaia; plis wala ra brih waia o
munaia; kunin muni saura munaia; saura kwahkaia.
daukaia; swira lâka ra daukaia; alki sau- acaso=kaka; krani; ban kra; pan; sapa;
ra munaia; lâka krikaia; kunin munaia. wani; krani; kra; ban kra si; mibi.
abusivo=saura munaikira; lâka krikaikira; (por si)=baku kra kabia kaka.
saura mamunra o dadaukra; lâ krakrikra. acatamiento=yamni kulkanka; mayunaia
abuso=saura, watawi o kunin munanka; lâka; bîla walaia lâka; bîla walanka.
lâka krikanka; mapara aisanka; bahki acatar=kulkaia; kasak kulkaia; bîla wala-
kulkanka; swira daukan lâka. ia; mina munhtara aimakaia.
acá=nâra; nahara; nâk. acatarrarse=siahka alkaia.
(por)=umpara. acaudalado=ritskira; lalahkira; yuikira;
Venga acá.= Nâra bal. yuyakira.
acabado= yamni sut daukan; danh acaudalar=ritskira, lalahkira o yuyakira
takan; danh; aitani tnata prakan; danh daukaia; lalah ailal sunaia.
daukan; sut lui wan; aisawi luan. accesible=plis kum ra waia o dimi waia
acabador= danh dadaukra; tnata sip; lamara bal yaba; alkaia o briaia sip.
mamang- kra. acceder=bal takaia; balaia; wala aikuki
acabar=âpu daukaia; sut daukaia; danh prawi daknika ra dimaia; kupia lukanka
munaia; tnata alkaia; danh daukaia; tna- wal baku takaia; wal kupia kumi ra âu
ta prakaia; dâbi munaia; pruaia; sut mu- takaia o wiaia; diara kum daukan ba ai-
naia. tani sa wiaia.
acabarse=danh takaia; âpu takaia; luaia; acceso=bal taki; lamara bal taki yaba; plis
lui waia; srahwi luaia; biawi pruaia; lua- kum, yabal kum o dîa dîa walak diara
ia. kum bal taki yaba; dimi waika; yabalka;
acacia=dus sâtka kum nina. bal dimaika; kau tara daukanka; kau pu-
academia=diara lan takaia skulka tara ra prakanka; kau tnaya ra prakanka.
kum; sinskira nani o wark kum sâtka lan accesorio=dukia, uplika, tâka lâka ra ya-
ba.
accidentado=kriwan; tasba kum langni a- wîna kat brin ba lâka.
pia ba; aksidint takan ba. acepillar=yauhbaia; brusbaia; kusbaia;
accidental=dara walras wina bal takan pain lalalni daukaia; “plen” munaia.
yaba; kaiki daukras; ban wina takan. acepillarse=bruswaia.
accidentarse=aksidint takaia; trabil kum aceptable=briaia sip; briaia aitani; briai-
briaia dara walras wina. kira; pain; yamni.
accidente=aksidint; pât kum; aihwakras aceptador=bri yaba uplika; diara kum
kan balan; latawira; dara walras bal ta- yan bri yaba; brabrira.
kan dukia; diara kum ban wina takan lâ- aceptar=alki briaia; âu takaia; yaia win
ka kum; tisku takan dukia. ba briaia; kupia aiska ni briaia (diara
acción=aiawanka; munanka; daukanka; kum yan ba); alkaia; diara kum wanku-
dîa dîa dauki, sap apia ba; dauki o muni ya ba wilinkira briaia.
ba lâka; dîa dîa dauki ba. acequia=dits kum, lî plapi wih aibanhwa-
accionar=daukaia; diara kum yaka aiawa- ia dukiara.
ia. acera=yabal tnaya.
acechar=aiwahkaia; aihwakaia; biki kai- acerbo=malira; krakraka (wan bîla ra o
kaia; yukuwi bîla kaikaia; yukuwi kai- tânka ra); swahni; tahpla; nari.
kaia; bîla aihwakaia; bikaia. acerca (de)=dukiara; ba (baha)
acéfalo=lalkas; lal âpu; dakni kum âpu dukiara; lamara; baha dukiara.
yaba. acercamiento=lamara balanka.
aceitar=batana diki aubaia; batana ding- acercar=lamara bri(h) balaia; tnaya kir
kaia; batana kwakaia; batana yukaia; ail kutbaia; kral kutbaia.
dingkaia; ail yukaia. acercarse=lamara balaia; lamara waia; i-
aceite=batana; ail; lat; batana laya; batan- twi balaia.
ka; dîa dîa batana laya. acero=stil; silak karna pali ba.
aceitera=batana o ail watla; batana laya acérrimo=krakraka pali; karnakira pali;
batilka o pânka. karna pali; karnika bri.
aceitero=ail o batana tânka bri; batana acertado=wapni kat mangkan yaba; wîna
âiatkra. kat mangkan; pain.
aceitoso=batana laya bri ba; ail o acertar=kasak daukaia; mark kat sabaia;
batana bri; lat bri; latkira; ailkira. wîna kat sabaia; luki dahra ban sakaia;
aceituno=sukun. wîna kat sakaia; plamaya alkaia; sakaia.
aceleración=isti munanka; karna munan- acertijo=maprika bîla.
ka. acícula=awas wahia.
acelerador=truk pîska kum bri ba kau isti acidez=swahnika.
plapaia dukiara. ácido=swah; swahni; kisni; nari; krakra-
acelerar=yarka isti waia o plapaia; isti ka; kîs; sîka laya nari wan angki ba; dia-
munaia; karna munaia. ra swahni; swahni dukia.
acento=taibi aisi ba ra; aksent. acierto=wapni pali; wîna kat sakanka o
acentuación=aksent daukanka; aksent sabanka; wîna kat lâka; wapnika.
munanka; aksent mangkanka. aclamación=pura winanka; pain kulki
acentuar=aksent wal aisaia; aksent ni mayuni pura winanka.
mark munaia. aclamar=pura winaia lilia tânka ra; mihta
acepción=bîla ba ai tânka; brin ba lâka; takbi lilia daukaia.
aclaración=klir o ingni daukanka; tânka
klir sakanka; klir munanka; ai tânka pa-
ram taki ba. yaba uplika; yula kakahbra.
aclarar=marikaia; latan sakaia; latan dau- acompañar=yula kahbaia; nina blikaia;
kaia; klir daukaia; klir sakaia; ingni dau- wal waia; wal taukaia; kulma blikaia;
kaia. kulma waia.
aclararse=ingwaia; ingni takaia; klir ta- acongojado=sirang baku bri; kupia wirha.
kaia; sangwaia. acongojarse=sari briaia; kupia wal aisi
aclaratorio=diara kum tânka klir munan- kaia dîa dîa dukiara.
ka. aconsejable=smalkaia o lâ yabaia sip.
aclimatar=plis kum payaska o laptika aconsejador=smasmalkra; wawira; bîla
wal yus takaia o yaka lan takaia. yamni o saura smalki ba uplika.
acobardar=sibrinkira daukaia; sasabrira aconsejar=smalkaia; kupia kraukaia;
daukaia; sibrin dingkaia. maisa pakaia; wiaia; diara tânka kum
acobardarse=sibrinkira takaia; sasabrira mariki wiaia; smalkan lâka kum yaia;
takaia; sibrin takaia; sibrin briaia; sibrin wiaia.
daukaia. acontecer=ban takaia; diara kum bal ta-
acodiciar=brin daukan lâka daukaia; tu- kaia.
man lâka yaia. acontecimiento=diara kum bal takanka;
acogedor=kaina kahbi bri ba. sturi kum; diara kum taki ba.
acoger=kaina kahbaia; kaina kahbi acopiar=kukaia; aikuki asla prakaia; plun
briaia; utla ra dingki briaia; balan ba o diara wala nani ailal kahbi briaia.
brih ding- kaia. acoplar=wal prakaia; wal praki daukaia;
acogerse=yukuwaia (trabil kum wina). wal prak prakaia; tâ mangkaia.
acogida=brih dingki ba lâka; pain alki bri acoplarse=wal prawaia.
ba lâka. acorazonado=kupia baku daukan; kupia
acolchonar=lasbi twakni daukaia. baku.
acolitar=sakristang warkka daukaia. acordar=kupia kraukaia; wal baku dauka-
acólito=sakristang; katolik priaska ra hilp ia; kupia kumi kaia.
muni wahmika o tiarika. acordarse=kupia krawaia; wan âuya ra
acometer=mapara wih aiklabaia; kan bri kaia; lukaia; kupia tanh krawaia; da-
dakbaia; alkaia, aiklabaia dukiara; tuski kawaia; wan kupia kraukaia.
yaia. acorde=wal baku.
acomodado=pain mangki swin ba; upla acordeón=akadian; kordiong.
lalahkira. acordonar=kiwa o rup wal wilkaia o laki
acomodar=pain mangki yaia; tânka kat kutbaia.
mangkaia; watlika kat mangkaia; yamni acorralar=kutbaia; plis kum ra bîla pra-
kasak kahbi swiaia; pliska ra aitani kat kaia; kral ra dingkaia.
mangkaia; aitani kat daukaia. acortamiento=kunhku daukanka; klaki
acomodarse=ban swirka takaia; aimaka- kau sirpi daukanka.
ia; kasak takaia; plis kum briaia. acortar=klakaia; kau sirpi daukaia; kunh-
acompañador=yula kakahbra; wal tauki ku daukaia; kau klaki sakaia; klutka
ba uplika. daukaia.
acompañamiento=yula kahbanka; tnata acosar=ninara balaia; munaia; nina bliki
mangkanka. saura munaia; swapkaia; trabil munaia.
acompañante=yula kahbi yaba; wal tauki acostar=tnikaia; nikaia; ikaia; tnaya ra
prakaia.
acostarse=aitnikaia; prawaia; bawaia.
acostumbrar=ban daukaia; sip takaia; nanara dauki; kasak; rait; rait aihwa;
diara kum yarka yus takaia. aihka apia.
acostumbrarse=diara kum ra lan takaia; actualidad=nanara piua; nanara dauki ba
diara kum tani ra yus takaia; yus takaia. tânka.
acre=kisni; nari; tahpla; krakraka; swah- actualizar=diara kum kli raya daukaia.
ni; tasba iktaria kum lama. actualmente=nanara pali.
acrecentamiento=tara o yahpa actuar=daukaia; munaia; dîa dîa kum
daukanka; yahpa takanka. daukaia; diara kum daukaia.
acrecentar=tara daukaia; pakaia; yahpika acuario=lî laiki bri pliska tara kum,
ra tara daukaia. inska o inma sirpi sâtka nani dingki
acrecentarse=tara takaia; pâwaia; yahpi- brih upla ra marikaia dukiara.
ra takaia. acuático=lî dukia; lî daiwra; liura takaski
acreditar=tras munaia; yamni kulki yaia; o pâwi yaba; lî tanka bri ba; liura yaka-
yamni kulkaia. wi ba.
acreedor=tras dawanka; tras yabi ba. acuchillar=skiru ni sabaia o klakaia; ski-
acribillar=kraukaia; bulit o diara ni sabi ru ni ikaia.
kraukaia. acudir=hilp munaia; plis kum ra
acta=diara daukan(ka) kum; dîa dîa dau- waia; hilp munaia waia; waia;
kanka kum dukiara wauhtaya ulbanka mamaskaia.
kum. acueducto=lî plapaika; lî luaika.
actitud=wîna daukra; daukanka; lukanka acuerdo=lâ; wal lâ daukanka; aikuki asla
mangki yaba tânka; wan wîna o wan lâka ra.
mawan nahki ba. (ponerse de)=aikuki kupia kumi takaia.
activar=nikbaia; daukaia; yarka acumulación=ailal paskanka kum; pura
aiawaia; dîa dîa tânka ra munaia, paskanka; kukanka.
nikbaia o dau- kaia; turbi bukaia. acumular=kukaia; paskaia; kiubi paskaia;
actividad=daukanka; nikbanka; sâp apia; asla praki pura paskaia; aikuki asla pra-
munaia, nikbaia, daukaia o turbi bukaia kaia; paskan kum daukaia.
karnika; dauki o muni tauki lâka; diara acuñar=samaia; prak prakaia; tukuskaia.
dauki ba lâka. acuoso=layira; lî bri; lî baku; laya bri.
activista=karna aiawra; wark kum tilara acurrucarse=sriwaia; snunwaia, aikrus-
ai wilinka lâka aiska dingki ba. kaia; aikruswaia; aibikaia.
activo=karna aiawi ba; karna diara dauki acusación=dahra sakanka; lâ dingkanka;
ba; istikira diara dadaukra; diara dauka- mapara aisanka; dusa kuhbanka; diara
ia karnika bri; dauki, muni o aiawi ba; saura daukan dukiara lâ dingkanka.
dîa dîa daukaia sip yaba; wark taki o acusado=ani uplika ra dahra saki o dusa
diara dauki ban. kuhbi ba.
acto=daukanka; diara kum daukan o dau- acusador=dusa kakuhbra; wan dahra
ki ba lâka. kwakwahkra.
actor=dadaukra; dauki mariki ba waitni- acusar=dusa kuhbaia; lâ dingkaia; wiaia;
ka. dahra sakaia; pât ra dingkaia; balan ba
actriz=dauki mariki ba mairka. tânka maisa pakaia.
actuación=diara kum daukanka. acusación=pâtka dahra; dahra sakanka.
actual=nanara ba; nanara bahara achacar=diara kum dukiara dahra
yaba; sakaia. achaque=tânka; piua; mairin
kwihra ta-
kan piua ra ai wîna ra trabil bri ba mari-
kanka.
achatado=tanhta; lapaskan. aderezar=paskaia; skahkaia dîa dîa tânka
achatamiento=tanhta daukanka. ra; auhni daukaia; wapni mangkaia o
achatar=tanhta daukaia; atakbaia. daukaia.
achatarse=tanhta takaia; atakwaia. adeudar=tras bri kaia.
achicar=pahbaia; lî pahbaia (duri o dîa adherir=prawaia; prak prawaia; wal pra-
dîa wina); kau sirpi daukaia. waia; diara kum wala wal prawaia.
achiote=aulala; tmaring. adhesivo=babatni; babatnira.
achuchar=tuyutbaia. adición=pura prakanka; pura praki dau-
adagio=sins lâka prahni kum yabanka, lâ kanka; pura praki kulkaia lâka.
kat wapaia dukiara. adicional=kau praki dauki yaba; pura pra-
adalid=tâ uplika; wihta; lal; lalka. ki; kau pura prakan yaba.
adaptable=pain dauki briaia sip. adicionar=pura paskaia.
adaptar=pain daukaia; wal prakaia; diara adicto=dadaukra pali; diara kum
kum ba wala wal prakaia. daukaia lihki ba.
adecuado=aitani kat; aitani kat pali; bria- adiestramiento=smalkanka.
ia sip. adiestrar=smalkaia; lan daukaia; lankira
adecuar=wal baku daukaia; aitani kat daukaia; marikaia; tâ briaia.
tânka ra daukaia. adiestrarse=lankira takaia.
adelantado=kainara lui wan yaba. adinerado=lalahkira; ritskira; yuikira; yu-
adelantar=ai kanra waia; tâura pas waia o yakira; lalah manis bri ba.
wapaia; pâwaia; kaina tani waia. adiós=aisabe; aisabi.
adelantarse=tâura waia; tâura tawaia; adivinador=diara luki saki uplika; sukia;
kaina luaia; kau kainara luaia; tâ mapa prapit kuninkira; sukia lâka wina diara
ra waia. kakaira.
adelante=wan kanra; kau wan kanra; kai- adivinanza=luki sakanka; diara o tânka
nara; kau kainara; kaina tani. kum luki sakanka.
adelanto=diara kum kau kaina manis adivinar=diara pliki sakaia; luki sakaia;
daukanka; adbans. smaya kaikaia; kainara diara balaia ba
adelgazador=biaki yaba; biakaia dukia; kaiki wiaia.
biabiakra; biakaika. adivino=diara kakaikra.
adelgazamiento=biakanka; biawanka; adjetivo=bîla wala tânka wan wi ba.
biawaia lâka. adjudicar=diara kum ba upla dukia sa
adelgazar=biakaia; lâkaia. wiaia; dukia wiaia.
adelgazarse=biawaia; lâwaia; tanta taka- adjudicarse=diara kum alki wan dukia
ia. briaia; diara kum dawanka takaia.
ademán=wan mawan pain o saura dau- adjuntar=diara wala kum tnaya ra praki
kanka; mihta ni o dîa dîa ni sain munan- blikaia.
ka kum. adjunto=diara wala wal prakan; wal asla;
además=purkara; baha purara; kau baha wal praki bliki.
purkara; munisin; kau; tnaya ra. administrador=pura kakaira; tâ briaika;
adentrarse=diara kum bilara o tihuka kat diara dauki yaba.
dimi waia. administrar=tâ briaia; lal aimakaia; main
adentro=bilara; bîla tani ra. kaikaia; gabamint munaia.
adepto=dakni o aipaswanka kum uplika. admirable=aihka painkira; pain pali;
painkira; aihkakira; pain pali kulkaia sip
ba.
admiración=aihka luki kaikaia lâka; aih- adorar=mayunaia; latwan kaikaia; laik
ka kaikanka; pain kaiki yaba lâka. kaikaia; kasak pali latwan kaikaia; ka-
admirador=aihka lalukra; laik kaiki upli- sak kulki pura suni mayunaia; Gâd ra
ka. mayuni baku mayunaia.
admirar=aihka luki kaikaia; pain pali adormecer=upaia; mahka yapaia; yaka
kaikaia o wiaia; kaiki aihka lukaia; yam- yapaia.
ni kaikan lâka wal kaikaia; diara pain (el viento)=impruaia; drukaia.
kum ra kaiki aihka lukaia. adormecerse=wîna srimaia; twak takaia.
admisible=briaia sip; tânka kum ra yaia adormecido=twak; twakni; upi; upan.
sip; dimi waia sip; dingki briaia sip; yar- adormecimiento=upanka; yapi baku kaia
ka dimi balaia sip. lâka.
admitir=dingkaia; ban takan wiaia; swir- adornación=sakahkanka.
ka dimi waia; yarka dimi waia; briaia; adornador=sakahki yaba; sakakahkra;
yarka daukaia; lukanka ra yarka dimi sakahkaika.
waia; dingki briaia; swirka daukaia. adornar=sakahkaia; prana daukaia; skah-
adobar=daukaia; piakaia; kiskaia; plun kaia; kahkaia.
piakaia kainara aunhka nani adornarse=aisakahkaia; wan wîna prana
dingkaia; ridi daukaia; pain daukaia. daukaia; naskahkaia.
adobe=slaubla ni paskan; simint sâtka. adorno=sakahkanka; sakahkaika; prana;
adoctrinamiento=smalkanka; smalkanka sakahkaia dukia.
pain yabanka. adquirir=briaia; alkaia; diara kum saki
adoctrinar=smalkaia; smalkanka yabaia. briaia; dawanka takaia; wan dukia bria-
adolecer=siknis takaia; siknis kaia; siknis ia.
kum latwanka wahwaia; latwan briaia. adquisición=saki brinka.
adolescencia=tuktan piua; wahma o tiara adrede=kaiki dauki ba; pain ai tânka bri
takaia kaina piua; pâwi yaba piua. si dauki ba.
adolescente=wahma o tiara aihwa kau ta- aduana=kuntri kum ai piarkika kat apis
kras ba. bri ba, diara nani bal dimi o taki auya ba
¿adónde?=¿anira?; ¿ani pliska ra? mana kulkaia dukiara.
adondequiera (dondequiera)=ani anira. adueñarse=diara kum dawanka takaia; ai
adopción=saki bri yaba lâka; ai luhpia ba- dukia baku briaia.
ku bri ba lâka. adulador=twisa damnira; kunin natka ra
adoptar=upla wala luhpia on wan luhpia upla ra mayunra yabi ba.
baku alki pakaia; wan dukia baku saki adular=mayunaia (kunin natka ra), diara
briaia; ai luhpia baku saki briaia. o hilpka kum briaia dukiara.
adoptivo=brin yaba; ai luhpia baku adulteración=saura daukan lâka; kunin
brin yaba. lâka ra daukanka; diara kum sauhkanka.
adorable=latwan kaikaikira; mayunanki- adulterar=marit lâka krikaia; sauhkaia;
ra; kasak kulkankira; pura suni mayuna- yamni apia daukaia; diara wala wal
ia sip; latwan kaikaia sip. miks muni yamni apia daukaia, kunin
adoración=mayunanka; latwan kaikanka; lâka ra daukaia.
mayunra; pura suni mayunanka lâka. adulterio=marit lâka sauhkanka; marit lâ-
adorador=pura suni mayunrira; kasak la- ka krikanka; upla kum ai maya apia wal
twan kakaikra; mayuni uplika. prawi dauki ba lâka; rug lâka.
adúltero=marit lâka sasauhkra; marit lâka
krakrikra; rugkira.
adulto=upla almuk; upla tara; pâwan; ai- brin pali dauki; kaikan dauki lâka.
tani pâwi karna takan ba. afanar(se)=wark takaia; wark karna dau-
advenimiento=balanka; diara kum bal ba kaia; brin daukankira kaia.
lâka; uli wih aimakanka; lamara bal ba afección=upla kum upla wala ra latwan o
lâka. laik kaiki mita driwi ba.
advenir=balaia. afectar=wîna ra daukaia; wîna ra dîa dîa
adventista=Stets wina sots daknika kum, munaia; daukaia; munaia.
Kraist kli balbia bîla kaiki ba. afecto=latwan lâka.
adversario=mapara babura; waihla; wan afectuosamente=latwan lâka ra; latwan
mapara yaba; lahma; mapa tani bal ba. kaikikira.
adversidad=mapa tani lâka; mapara buan afectuoso=latwankira; latwan kaikikira.
lâka; waihla lâka. afeitar=unmaya irbaia; tâwa irbaia o kla-
adverso=mapa tani dauki; kaina kat ba; kaia.
mapa kat kahban; lukanka mapa tani. afeitarse=silp ai unmaya irbaia.
advertencia=maisa pakanka; diara afeminado=mairin baku; mairin baku ta-
kum kan; waitna-mairin; mairin lâka bri.
dukiara maisa pakanka. afeminar=mairin baku daukaia.
advertir=maisa pakaia; marikaia; smalka- afeminarse=mairin baku takaia.
ia; kupia kraukaia; amningka briaia. aferrar=karna alki briaia.
adviento=krismis kainara sandi walhwal aferrarse=diara kum ra dutki o karna alki
piua; kli balanka ba; balanka; lamara bal briaia.
ba lâka. afianzar=diara kum pain bapi swiaia dia-
adyacente=lamara; lamara yaba; tnaya ra ra tatwa o silak baku wal; tâ baiki briaia;
prawi yaba; lamara prawi ba; lamara ba tâ baikaia; alkaia; bapi briaia.
dukia. afición=diara kum ra yamni kaiki lâka;
aéreo=pâsa dukia; pâsa bri; pâsa talia o lihkra.
pâsa ra yaba. aficionado=uya diara lihki ba; diara kum
aerobio=rayaka bri dukia kum pâsa nit ra laiki kakaikra; diara kum lalihkra.
pali ba pruaia apia dukiara. afilado=mala; mala daukan; malira.
aeródromo=“plen” nani bal iwaia o taki afilador=mala dadaukra; mala daukaika.
waia pliska. afilar=mala daukaia; tatwa daukaia; kus-
aerolito=slilma baku kasbrika wina baia; kakma tatwa daukaia.
kauhi o plapi yaba. afiliación=dakni kum tilara dimanka o ni-
aeronauta=pâsak impaki tauki uplika ba. na mangkanka.
aeronave=pâsa purak pâli dukia. afiliado=dakni kum tilara diman o ai nina
aeroplano=“plen”; pâsa dwarka. mangkan uplika.
aeropuerto=“plen” takaskaia o taki waia afiliar=dakni kum ra prakaia; bri balaia;
pliska. asla daukaia.
afable=pain; swapni ba; damni; tânka ra afín=wal ai talia.
pain yaba. afinador=sitni dauki ba; sitni dadaukra;
afamado=nina tara bri ba; kulkanka tara agin o miusik dukia wala nani sitni dau-
bri uplika. ki uplika.
afamar=nina tara yabaia. afinar=sitni daukaia; yamni daukaia; dia-
afamarse=ai nina tara silp briaia. ra kum ra lâs laki kaikanka yabi ba.
afán=uya luki ba lâka; wan wîna warkka; afinidad=kiamka; taika; marit takan lâka
ra ai taya; taya.
afirmación=âu wiaia lâka; karna bapan- agarrar=alkaia; briaia; priskaia.
ka; karna bapi daukanka; bapanka. agasajar=yamni munaia; prisant baku ya-
afirmar=âu wiaia; karna daukaia o bapa- ia; lilia daukaia; lilia yaia.
ia; latan wiaia. agave=tikimi.
aflicción=pât; trabil; sari lâka. agavillar=klubi wilkaia.
afligido=sari bri; aikulkan; kupia lilia a- agencia=wark kum; wark kum pliska.
pia; kupia yamni api; aikulkan; pât dimi agenda=wauhtaya o buk kum, bahara dîa
uplika. daukaia ba ulbi bri ba.
afligir=sari yaia (yabaia); sari daukaia; agigantar=upla tara daukaia.
sarka paskaia; latwan tara yaia; latwan agigantarse=upla tara takaia; tara takaia.
wahwanka yaia. ágil=isti; istikira; wîna ingni, ingnikira;
afligirse=sari briaia; sari takaia; aikulka- diara daukaia tani ra wîna ingni; karna;
ia; wan kupia warbaia. pat muni o dauki ba.
aflojar=slakbaia; krukbaia; alahbaia; agilidad=wîna ingnika; diara isti muni
slingbaia; sutkaia. dauki ba lâka.
aflojarse=slakwaia; swapni takaia; alala agitable=singbaia sip; singbaikira; wau-
takaia; slakni takaia. haikira.
aflorar=bal takaia; kururwaia. agitación=kupia turban lâka; singbanka;
afluencia=ailalka; ailal takanka. wauhanka; klahbanka; wan wîna lapti-
afluente=awala tnawa; tingni. ka.
afluir=pupuhwaia; ailal takaia; awala agitado=kupia sip wapni apia; ai srinhka
kum awala wala ra aubi takaia. bri ba.
afónico=kârma pain apia; kârma prawan; agitador=singbi yaba; sasingbra; wa-
bin pain sakras ba. wauhra; singbaika; nikbanka saura dau-
afortunado=tâ yamni bri; diara pain ki uplika.
saki; liliakira; lilia dauki ba. agitar=singbaia; wauhaia; nikbaia; kruk-
afrecho=rais taya; kapan taya. baia; purbaia; klabaia; klahbaia; kupia
afrenta=bahki kulkanka; swira; swira warbaia; wilbaia.
daukanka; swira daukaia lâka; swira lâ- agitarse=singwaia; tatatwaia; twilwaia;
ka. nikwaia; yahwaia.
afrontar=kainara mangkaia; kaina aglomeración=pura paskanka; asla takan-
kat mangkaia; kainara kahbaia. ka; aipaswanka.
afuera=latara; lata tani; lalma tani; aglomerar=pura paskaia; asla prakaia;
tnaya ra. paskan kum daukaia.
agacharse=bawaia; slukwi iwaia; lalak aglomerarse=asla takaia; aipaswaia.
bawaia; lulukwaia. aglutinar=diara babatni wal praki alkaia;
agalla=(inska) sisia. upla asla daukaia.
ágape=blasi piua kristianka nani paiwan- aglutinarse=aipaswaia; upla nani asla ta-
ka dauki latwan lâka marikanka dauki kaia o prawaia.
kan ba. agobiado=aikruskan; kupia wirha.
agarradera=alkaika. agobiar=umpira munaia; trabil tara yaba-
agarradero=alkaika; mihta. ia; kruskaia; yarka bawaia; mawan tani
agarrado=upla mînkira. makupaia; trabil tara o tayat yaia.
agarrador=âialkra; alkaika. agobio=taibanka lâka; swapanka tara.
agonía=prura latwanka; karna aitwakan
lâka tara kum; latwan tara kum; lukanka
ra o wîna ra latwan tara brin lâka; la- rara prakaia; kau prakaia.
twan wahwanka. agregarse=dakbi briaia; lamara waia.
agonizar=mahka prui kaia; latwan agresivo=saura munaia lâka bri; saura
wa- hwaia; siknis kum latwanka tara munaikira.
wa- hwaia; mahka prui kaia. agresión=saura munanka.
agosto=sikla kati; wîs sirpi kati; mani bi- agresor=saura mamunra; upla kum bui u-
lara kati matlalkahbi pura wâlka. pla wala raitka kulkras o kriki ba.
agotado=swapan; sut yus munan ba; sut agreste=insla dukia; insla wina; kukusni.
danh munan ba; danh takan ba. agriado=swahni takan o daukan; swahni-
agotador=wan swapki ba. ra.
agotamiento=swapanka; danh agriar=swahni daukaia; swahkaia.
takanka. agotar=sut danh munaia; sut agriarse=swahwaia; swahni takaia.
tikaia; sut agrícola=insla warkka takaia tânka bri.
yus munaia; swapkaia; sut pali âpu dau- agricultor=insla uplika; insla dadaukra
kaia o laikaia; plis kum ra lî bâra ba sut (mamangkra); insla warkka tatakra.
sakaia. agricultura=insla warkka; plun mâ
agotarse=swapaia; sut danh munaia; sut mangkaia warkka; insla daukanka.
tiwaia; lâwaia. agrietar=walpa ra unta nani klauhbaia.
agraciado=yamnika lâka bri ba; mawan o agrio=swahni; krakraka.
wîna daukra pain. agro=insla; tasba tânka.
agradable=pain; yamni (pain) muni ba; agronomía=tasba ra plun mangkaia tânka
auhni; yamni; kîa pain. sinska nani.
agradar=yamni kaikaia; laik kaikaia; lih- agrónomo=tasba ra plun mangkaia wark-
kaia; yamni yaia; tingki lukaia; yamni ka tânka brabrira.
daukaia. agropecuario=plun mâ mangkanka bara
agradecer=tingki wiaia; tingki lukaia. daiwan sahwanka tânka bri ba.
agradecimiento=tingki yabanka; tingki agrupación=aipaswanka; asla daukanka;
wiaia lâka; tingki daukanka. asla takanka; upla nani asla takanka dia-
agrado=yamni yaba lâka; upla o diara ra kum daukaia dukiara.
yamni kum bui âuyapah wan dauki agrupar=asla daukaia; asla mangkaia; a-
ba. lanh daukaia (mangkaia); dungki praka-
agrandar=kau tara daukaia; drabaia. ia.
agrandarse=tara takaia. agruparse=asla takaia; aipaswaia.
agrario=insla dukia; insla o tasba tânka agua=lî; laya.
bri ba. (de lluvia)=pura laya.
agravar=kau wirha daukaia; dîa dîa tânka aguacate=sikia.
ra taibaia; diara kum kau wirha o saura aguacero=skwal; lî auhanka tara kum; lî
daukaia. karna auhanka.
agraviar=sarka paskaia; swira lâka dau- aguado=lî wal miks munan; lî bri.
kaia; kau taibaia. aguador=lî kwakwahkra; lî âiatkra.
agravio=swira daukan lâka; swira dau- aguafiestas=lilia daukanka kum sauhki u-
kanka; nina sauhkanka; upla kum raitka plika.
mapara saura daukanka. aguantador=wawahwra; wahwi lalura.
agredir=prukaia; aiklabaia; alki aiklabaia. aguantar=wahwaia; wahwi luaia; ban ba-
agregación=pura prakanka. pi buaia; yarka wahwaia.
agregar=pura prakaia; aikuki prakaia; pu-
aguar=lî wal miks munaia.
aguardar=bîla kaikaia; taim yabaia (ya- pruaia; wînka (wingka) prawaia.
ia). ahondar=pakni daukaia; dimi waia.
aguardiente=rum; waro; laya tahpla; tah- ahondarse=pakni takaia.
pla laya. ahora=nanara; mahka; naha minit.
aguarrás=awas mâka laya. (hasta)=naiwa ra; naiwa kat; nana-
aguatero=diaia laya atki tauki uplika. ra kat; namika ra.
agudez=malira; malika; tatwika; diara ta- (mismo)=mahka; na minit.
twika. ahorcador=langki âikra; lalangkra.
agudizar=kau tatwa daukaia; kau ahorcar=langkaia; langki ikaia.
saura daukaia. ahorcarse=ailangki o ailangwi pruaia.
agudo=malira; tatwa; kisbi baku ini ba; ahorita=nanara pali; bisiura; namika.
mala. ahorquillado=alningkira; alninhkira; a-
agüero=sain kum; dîa dîa sainka kum. lingkira; alinhkira.
aguerrido=war aiklabi yaba. ahorrar=apahkaia; apakaia; suni swiaia;
aguijón=napa; kiayka; diara kakma kan sunaia; diara sunaia.
tatwa ahorro=apahkanka; dukia (diara) kukan.
kum; silak tara; ulu slabla. ahuecar=unta daukaia; diara kum ra unta
aguijonear=silak ni kraukaia; unta dauki swiaia.
krau- kaia. ahuesado=wan dusa kalatka bri ba; wan
águila=yakal; yakal tara. dusa baku karna ba.
aguilucho=yakal luhpia; yakal ahumar=kiasma ra lâkaia; kiasma ding-
bastar. aguinaldo=krismis prisant kaia; kiasma daukaia; kiasma ni banhka-
(lalah). aguja=silak; kwala sipaia ia.
sialakka. agujerear=kraukaia; ahuyentador=daiwan kangbaika ba; ka-
klauhbaia; unta kangbra; mamunra.
kraukaia. ahuyentar=kangbaia; kangbi sakaia; ta-
agujero=unta kum; unta kraukanka; nakra pahkaia; yarka plapaia; sirang iki yarka
ba. plapaia.
agusanado=liwa diman ba; wîna ra aimará=indian kiamka kum Perú bara
liwa diman. Bolivia kuntrika ra iwi ba.
agutí=kiaki. airado=kupia baiwan; praut takan; lawan.
ahí=bâra; bahara; bukra; naura. airarse=kupia lapta takaia; praut takaia.
(por)=bukra mapa ra. aire=pâsa (krawras ba).
ahijado=luhpa kuya; luhpia takan airear=pâsa ra mangkaia; pâsa dingkaia;
ba; tukta pir paki yaba. pâsa yaia.
ahínco=karna bapanka; aitwahkanka ais- airearse=pâsa briaia.
ka. aislado=yakan; lulki swin.
ahogado=upla kum ai wînka puhbanka â- aislamiento=yakan; yakan yaba lâka; tna-
pu mita prui ba, kau pali ba liura. ya o sait ra laki swin lâka.
ahogador=kwapkaika; kwakwapra; lang- aislar=yakan sakaia.
ki âikra. aislarse=yakan takaia; tnaya o sait ra ta-
ahogamiento=kwapanka; katwanka; kaia.
kwapkanka. ajar=saura daukaia; srikaia.
ahogar=katwi ikaia; kwapki ikaia; kwap- ajeno=upla wala dukia; diara wala dukia;
kaia; dihbi (dadihbi) ikaia. tringsar; pîr.
ahogarse=katwaia; katwi pruaia; kwapi
ajetreo=wark karna dauki muni wan wîna
tara swapi ba. albañilería=simint warkka daukanka.
ajo=gialik; giarlik; kiarlik. albarda=sadil; satil; aras ulaika.
ajustar=aitani kat mangkaia; wapni dau- albedrío=kupia lukan pri; dîa daukaia pri
kaia; klala yaia; diara wal praki daukaia; luki lâka.
tâ mangkaia; tâ mangkaia; wal prakaia. albergar=utla kum ra dingkaia o plis ya-
ajusticiar=prura lâka wal panis munaia. baia.
al=ba ra. albergue=upla kum takaskaia o dimaia
ala=tnawa; daiwan tnawa; pâlaika; sumu- pliska kum saki ba.
ra wahia ba. albóndiga=plun sâtka kum wîna o inska
alabador=mayunira; mayunra dadaukra. tisbi wal dauki ba.
alabanza=mayunra; aiwani mayunra; ma- albor=titan ingnika.
yunanka. alborada=yu baiwaia o lapta bal takuya
alabar=mayunaia; mayunra yabaia. piua ba.
alabarse=aimayunaia; drawaia. alborear=titan piua ra ingwaia; lalma
alacrán=misri; tmisri. kahbaia.
alado=tnawira. alborotar=bin daukaia (bukaia); turbi
alambrada=wayar ni aubi prakan. taukaia; turban, blahwan o unsaban lâka
alambrar=wayar mangkaia; wayar ni daukaia.
kutbaia; wayar aubaia. alborotarse=turbi aihka takaia.
alambre=wayar; silak awa. alboroto=turbanka; bin daukanka; binka;
álamo=dus sâtka kum. kârma bin.
alarde=kwalhwanka; pats pulanka. alborozo=lilia o âuyapah lâka tara.
alardear=kwalhwaia; pats pulaia; wan álbum=buk kum; lilka auhbi briaia wauh-
wîna tara pulaia. kataya.
alargar=yari daukaia; kau yari daukaia; albumen=slula.
drabaia. alcahuete=mairin kum waitna kum wal
alargarse=drawaia; kau yari takaia o wa- lâ kat briras ba pura praki uplika.
ia. alcalde=tawan wihtka tara; “alcalde”; tas-
alarido=sari o lilia kisbanka. ba baiki sakanka tara lalka; alkaldi.
alarma=sain o maisa pakanka kum “mili- alcaldía=alkaldi warkka; tasba baiki sa-
tar” nani aiklabaia ridi kabia dukiara; kanka tara pîska.
trabil o pât kum ban wina bal takuya ba alcance=alkaia sip yaba.
dukiara sibrinka. alcancía=lalah apahkaia watla o bankka;
alarmar=bin daukaia; turbi bukaia; mai- lalah auhbaika.
sa pakaia. alcanfor=kiampia.
alazán=lalahni wihki pauni wal kalatka alcantarilla=yabal kum ra briks lupia
bri ba. kum; lî auhi muni plapi ba banhkaia o
alba=yu baiwan(ka); titan ingnika; titan alki briaia pliska.
yu kau baiwras ingnika; lalma kahbi ba alcanzar=alkaia; bliki alkaia; briaia; aita-
ra. ni kat briaia.
albahaca=sikakaira; kuma sirpi; kalila alcaraván=daiwan tnawira mina yarira.
saika. alcatraz=kaku.
albañil=simint (sement) warkka dadau- alcoba=utla bîla sirpi; yapaia watla o plis-
kra. ka.
alcohol=alkohol; alkahol; alkul.
alcohólico=alkohol bri; alkohol takan; al-
kohol dadira; rum o waro dadira. o wan taya ra mark taki ba tâka mita.
alcoholismo=alkohol sikniska; rum uya alerta=ridi; ridikira; aihwaki kira.
din sikniska. alertar=upla kum ra maisa pakaia, ridi
alcoholizar=alkohol ra takaia; alkohol kabia dukiara.
wal miks munaia. aleta=lahpatka; lapatka; yaslamka; tnawa;
alcornoque=usupum. wahkmaya.
aldaba=dur prakaika; patlak mangkaia aletear=(ai tnawa) balhbaia; tnawka balh-
dukia. baia.
aldea=tawan sirpi kum; utla nani. alfa=grik bîla ra ulbanka markka pas.
aleccionador=smalkanka yabi ba. alfabetización=skul smalkanka; kuntri ai-
aleccionar=marikaia; smalkaia; lan dau- lal ra wark kum buki ba skul sinska lan
kaia; smalkanka yabaia. âpu nani ba numbika alahbaia dukiara;
aledaño=lamara ba; wal lamara ba; tasba skul uya dimras uplika nani ra smalkan-
kum tawan kum lamara ba dukiara aisi- ka.
sa. alfabetizador=skul smasmalkrika; smas-
alegar=blahwaia; unsabaia; lâka ba malkra; skul uya dimras uplika ra smal-
aisi daukaia. kanka yabi ba.
alegato=blahwanka. alfabetizar=smalkaia; skul uya dimras u-
alegoría=maprika tânka; bîla kum mapri- plika ra smalkanka yabaia.
ka ra laki aisanka. alfabeto=bîla kum ra ulbanka markka na-
alegato=blahwanka. ni.
alegrar=lilia daukaia; lilia alfarero=sumi warkka dadaukra (slaubla
sakaia. alegrarse=lilia takaia; ni).
lilia briaia. alegre=lilia; liliakira. alfiler=pîn; pîn lalkira; silak; kwala ra sa-
alegremente=liliakira; lilia lâka ra. baia pînka.
alegría=lilia lâka; liliaka. alfombra=utla bilara palkaia
alejado=laihura; wihka. dukia. alforja=sakbat; bîk sirpi.
alejamiento=wihka ra sakanka; wihka ra alga=srap; lî yula siakni.
waia lâka; laihura takanka. algarabía=bin tara.
alejar=laihura sakaia; wihka ra sakaia o álgido=uba kauhla.
brih waia; wihka mangkaia. algo=diara; diara kum; wiria.
alejarse=taki waia; wihka ra waia; itwi algodón=wahmuk.
waia; laihura takaia; kau laihura waia. algodonal=wahmuk dusa nani ailal mang-
aleluya=aleluya; haleluya; sots yus muni kan pliska.
bîla kum lilia sainka baku. algodonero=wahmuk âiatkra; wahmuk
alemán=Yaman kuntri uplika. dusa; wahmuk tânka bri.
alentador=maisa nanihkra; spiritka buki alguacil=kwatmas; tawan sirpi wihtka
ba; spiritka babukra. kum.
alentar=maisa nihkaia; wînka (wingka) alguien=upla kum.
puhbaia; kupia mangkaia; wînka (wing- algún=kum.
ka) briaia; spiritka bukaia; karnika yaba- alguno=kumi; upla kum pan.
ia. algunos=tila; kum kum.
alergia=wan wîna tara ra diara kum taki alhaja=aisakahkaia dukia; kiama lula o
ba wan srinhka, wan wingka puhbanka mihta dingka nani sâtka sut.
alhelí=tangni sâtka kum.
aliado=lâ tânka ra wal ai uplika takan; u-
plika; pâna. almacenar=kukaia; auhbaia; paskaia; plis
alianza=wal pâna takaia lâka; wal lâ dau- kum ra diara auhbaia; diara ailal asla
ki asla takan lâka. daukaia o kahbi briaia.
aliarse=wal asla prawaia; wal ai uplika almanaque=yu nani kulkaia wauhkataya;
takaia. almanak.
alias=nina wala; nina aihwa apia. almeja=ahi; klihtu; sita nani sâtka.
alicate=silak o dîa dîa daikaika. almendra=amans.
aliento=wînka; (wingka) wînka (wingka) almendro=amans dusa.
puhbanka; wînka (wingka) payaska. almíbar=sarap; sugar lî wal abalki muni
aligeramiento=isti munanka o daukanka; pauta ra piaki dukia.
karna munanka; ingni daukanka. almidón=tats; stats.
aligerar=isti munaia; pat munaia; diara almidonar=tats dingkaia.
kum ingni daukaia. almohada=wihta kahbaika; wan lal kah-
aligerarse=isti munaia; isti daukaia; aihni baika; tilar; pilar.
munaia. almorrana=slabla sikniska.
alimaña=daiwan sirpi nani ra saura almorzar=dinar pata piaia.
muni daiwra. almuerzo=dinar pata; wan lal kat pata.
alimentación=plun; plun dakakanka. alocado=grisi natka nani bri ba o grisi ba-
alimentador=dadakakra; dakakaika; plun ku ba.
dadakakra. alojamiento=takaskaia o iwaia watla.
alimentar=dakakaia; plun dakakaia. alojar=utla ra dingkaia; utla yabaia.
alimentarse=piaia; plun piaia. alojarse=utla ra dimi takaskaia.
alimenticio=plun dakaki ba; piaia pain alondra=tnawira sâtka kum, sikibrat ba-
ba. ku.
alimento=plun; piaia dukia; dakakaika. alquilar=rent munaia; ayar munaia; lin
alineación=lain mangkanka; lain daukan- taki mana aibapaia; ayar briaia.
ka. alquiler=diara kum rent o ayar muni bri
alinear=lain(ka) ra mangkaia; lain dauka- ba praiska.
ia; lain wapni ra mangkaia. alquitrán=târ; awas mâka.
alisar=lalalbaia; lalalni daukaia. alrededor=kir; tnaya kir; lamara.
alisios=pâsa sâtka nani tasba pîska kum alta=siknis uplika ra adar laki ba aspital
wina wala ra krawi ba. mahka swibia dukiara, pat rawan ba mi-
alistar=ridi daukaia. ta.
alistarse=ridi takaia. altamente=purara pali.
aliviar=ingni daukaia; hilp munaia; raka- altanería=kwalhwan lâka; wan wîna tara
ia; wihrika ba ingni daukaia; latwanka pulaia tânka.
ba sakaia; kupia mangkaia (siknis altar=altar; prias daukaia tibilka.
wina). altavoz=diara binka purara suni dukia.
aliviarse=hilp takaia; rawaia; kupia aima- alterar=aihka sakaia; lakaia; diara praiska
kaia. sunaia; dîa dîa tânka ra sunaia; diara
alivio=rakanka; rawanka; kupia aimakan- kum tânka aihwa nahki ba sins munaia.
ka. altercado=blahwanka; unsabanka.
alma=sôl; sôlka; lilka. altercar=unsabaia; maisabaia; lâ apia du-
almacén=diara apahki bri watla; diara kia daukaia.
auhbi briaia watla; diara atki ba watla. alternativa=diara wâl wina, kumi saki
briaia tânka.
alternativamente=piling piling. alzamiento=bukanka; mapara buanka.
altibajo=tasba kum purara bara alzar=bukaia; sunaia; alki bukaia; apah-
mayara kaia; suni swiaia; kan sunaia.
natka nani bri ba. allá=bâra; bukra; bahara.
altímetro=kabu libilka wina purara (más)=kau bukra.
ba kulki kaikaia dukia. allanamiento=langni daukanka; utla o
altiplanicie=unta pîska yahpa kum purara plis kum turbi kaikanka.
pali ba. allegado=upla kum lamara ba.
altísimo=purara pali. allende=kau bukra.
altitud=purka; pura tani yarika o wihkika. allí=bukra; bâra; bahara; naura.
altivez=praut lâka. (nomás)=naura.
altivo=praut; prautkira; purara bukan. ama=dawanka mairin; utla dawanka mai-
alto=purara; yari; yakura; pura; pam; pâ- rin; dawanka; misis.
lanka; wîna daukra tara. amabilidad=latwan kaiki ba lâka.
altruismo=upla wala ra yamni muni tân- amable=latwan; latwan kaikaia sip; la-
ka. twan kaiki; kupia yamni.
altura=yarika; purka; kiuhsi; tasba purara amablemente=latwan lâka wal.
ba (asang). amado=latwankira; latwan kaikan; latwan
alucinar=kunin munaia; nakra pukni dau- kaikankira.
kaia; pukni dingkaia; dîa dîa tânka ra amador=latwan kaiki; latwan kakaikra;
kunin munaia. laik kakaikra.
alucinarse=wan wîna ra kunin munaia. amaestrado=pain smalkan ba; pain lan
alud=ais pîska nani il banhta wina daukan ba; pain trin munan ba.
munh- tara iwi bali ba. amaestrar=marikaia; smalkaia; lan dau-
aludir=diara kum dukiara nina mâkras ai- kaia diara sut ra.
saia; upla o diara kum dukiara aisaia. amagar=diara kum daukaia o aisaia baku
alumbrado=ingni yabi dukia nani aslika; munaia.
ingni yabi natka. amainarse=slakwaia.
alumbrador=ingni daukaika; ingni da- (el viento)=pâsa slakwaia; pâsa lamaia.
daukra. amamantar=tiala dakakaia.
alumbramiento=ingni daukanka; tuktan amanecer=ingwaia; titan baiwaia; lalma
baiki ba tânka. kahbaia; ingwi ba piua.
alumbrar=ingni daukaia; ingni yabaia; amansador=tîm dauki ba; tîm dadaukra.
angkaia; nakra lanhkaia; luhpa amansar=tîm daukaia; smalkaia.
baikaia. amansarse=tîm takaia; lamaia; lamni ta-
alumbrarse=aswaia; ingwaia. kaia.
alumbre=alam; alami. amante=latwan kaiki; laik kaiki; lihki ya-
aluminio=yink paski dukia. ba; laik kakaikra; latwankira ba; lila
alumnado=skul tuktan nani aslika. (waitna o mairin).
alumno=skul tuktan (tuktika); skul dimi amañarse=smatkira takaia.
uplika. amapola=tangni sâtka.
alusión=diara kum dukiara aisanka. amar=latwan kaikaia; laik kaikaia; lihka-
alusivo=upla o diara kum dukiara aisi ba. ia.
aluvión=lî ailal pali plapi ba; lisamra. amarar=lî “plenka” kum liura iwaia.
alza=diara praiska uli ba. amargado=tahpla daukan; tahpla takan.
alzado=suni swin ba.
(vivir)=sari iwi kaia; lilia lâka âpu iwa-
Ia. ambular=wapaia; wapi taukaia; kirhbaia;
amargar=tahpla daukaia; upla ra kupia kirhbi taukaia.
sauhkaia o sari yabaia. ameba (amiba)=liwa sâtka kum wan bia-
amargarse=tahpla takaia; kupia baiwaia. ra bilara iwi ba.
amargo=tahpla; tahplira. amedrentador=sirang âikra.
amargor=tahplika. amedrentar=sibrin dingkaia; sirang ikaia.
amargura=tahplika; tahplira; sari; kupia amedrentarse=sibrin takaia; sibrin briaia;
baiwanka. sirang iwaia; sîa yaia.
amarillento=lalahni takan ba; lalahni ba- amén=amen; baku kabia.
ku; wiria lalahni. amenaza=saura munaia luki ba; saura
amarillo=lalahni. munaia lukanka; sirang ikanka; trabilka.
amarra=but pain wilkaia awka o kibilka. amenazador=sirang âikra; sirang iki ya-
amarradero=wilkaia dusa; wilkaika. ba.
amarrado=wilkan. amenazar=saura munaia wiaia; sirang i-
amarradura=wilkanka. kaia; sirang iki baku munaia; tayahkaia;
amarrar=wilkaia; blakaia; priskaia; prah- kupia tikaia.
kaia. amenguar=sirpi takaia.
amartillar=raks kiama krikaia. ameno=yamni o pain yaba, tânka sut ra.
amasar=akbaia; brit akbaia; plawar o dîa americano=miriki uplika; miriki.
dîa akbaia. amerindio=miriki kuntrika ra indian iwi
ambición=diara tara daukan wan dauki ba uplika indian tâlia bri ba.
lâka. ameritar=diara kum briaia aitani kaia.
ambicionar=brin pali daukaia. ametralladora=war aiklabaia rakska, bu-
ambicioso=diara tara kum brin dauki; lit istikira lulki ba.
diara tara wantkira. amigable=pren lâka bri; pren baku; kupia
ambidextro=upla kum ai mihta aihkika pain; yamni luki; pren lâka ra dauki ba.
bara ai smihka sin pain yus muni ba. amigablemente=pren lâka wal; pren lâka
ambiente=tasbaya; wan kaina kir kutbi ra.
pliska; diara nani bara upla nani ra sin amígdalas=wan kârma wakia; wan kârma
kaina kir kutbi ba. âikama.
(medio)=wan kaina kir kutbanka. amigdalitis=wan kârma âikama puskan-
ambiguo=tânka o marikanka kum ka.
pura briaia sip ba. amigo=pâna; pren; wan uplika; wan pâni-
ámbito=plis kum tnaya kir; piarkika nani ka; wal kupia pain.
bilara takaski pliska ba. amilanar=sibrin dingkaia.
ambón=prias watla bilara altar mawanra aminorar=diara kum isti auya ba
pulpit kum ba. yaka mayara iwaia.
ambos=wâlsut; wâl; wâlkira. amistad=pâna lâka; latwan kaikan lâka;
ambulancia=truk kum krikri nani bri ba wal uplika kaia ba lâka; wal ai prenka
upla sikniskira nani o insauhkan nani bri ba lâka.
mangki brih waia dukiara. amistosamente=pâna lâka wal.
ambulante=tataukra; wawapra; wapi ya- amistoso=upla wal pâna lâka briaia lihki
ba; tauki yaba; plis kum wina wala ra wi ba.
yaba. amnesia=âuya tikanka; âuya tiwanka;
diara âuya tiwi ba lâka; sinska tiwan lâ-
ka.
amnios=tuktan watlira nani ai lal ra bri amplificador=diara lilka o binka yahpa
ba; singsingka. dauki ba dukia.
amnistía=lâ bui pulitik saurka nani dau- amplificar=kau tara daukaia; kau kwâka-
kan ra padin munanka yabi ba. ia.
amo=dawan; dawanka; utla dawanka; mâ- amplio=yahpa; tara; bîla yahpa; uya.
sa; dawanka waitna. amplitud=tarkika; yahpìka.
amojonar=tasba mark munaia; mohong ampolla=wîna utwanka; laya aimakan
bapaia. ba;
amonestación=kupia kraukanka; lawi indiksan laya.
dauki maisa pakanka; tânkira lawi dau- ampollarse=utwaia; utwan kum baku ta-
kanka. kaia.
amonestar=kupia kraukaia; lawi dauki amputación=dakbanka; klaki dakbanka;
maisa pakaia; tânkira lawi daukaia; wîna sirpika kum dakbanka; wîna tâka
smalkaia. kum klaki sakanka.
amontonamiento=aipaswanka; tutu- amputar=dakbaia; klaki sakaia; wîna sir-
kwanka; aiauhbanka; dihbanka; apah- pika kum dakbaia; wan wîna tâka kum
kanka. klaki sakaia.
amontonar=paskaia; kukaia; dihbaia; a- amueblar=utla bîla dukia nani wal utla ra
pahkaia; kiaubaia; pura pura paskaia. sakahkaia.
amontonarse=aipaswaia; tutukwaia; a- amuleto=tup; tub; yamnika wankisa o
iauhbaia. karnika brisa wisi kulki dukia ba.
amor=latwan; latwan lâka; latwanka; la- anal=wan tnata tânka.
twan kaikanka; kupia latwanka; latwan anaconda=piuta yahpa kum waula sâtka
kaikaia lâka. nani wina, ai yarika ba 10 yar pura sin
amoral=lâ tânka yamni âpu ba. bâra sa.
amordazar=bîla wilkaia. anales=mani nani luan ra taki sturka o du-
amorfo=maprika o wîna daukra sât aihka kia nani ba.
ba. analfabetismo=kuntri kum ra upla nani
amorosamente=latwan kaikan lâka ra; la- uya skul sinska briras o wauhtaya lan â-
twan kaiki kira; latwan lâka wal. pu ba.
amoroso=latwankira; kupia yamni bri analfabeto=wauhtaya lan apia; wauhtaya
ba; uya klâki ba; latwan kaikan kira. aisi kaikaia bara ulbaia sin lan âpu upli-
amotinar=turbi bukaia; upla dakni kum ka.
ra turbi o nikbi bukaia. analgesia=latwan âpu tânka.
amparador=kaina kakahbra; kaina sasun- analizar=diara kum tânka plikaia o laki
ra. kaikaia.
amparar=kaina kahbaia; tâ baikaia; kaina anana=pihtu.
(kan) sunaia. anaquel=selp; tent; diara sunaia tâtka ku-
amparo=hilp takan lâka; yukuwaika; kai- mi bani ba.
na kahbanka. anaranjado=andris baku; andris mapla
ampliación=drabanka; drabi daukanka; bri.
kau tara o yahpa daukanka. anarquía=gabamint âpu tânka ba.
ampliar=drabaia; kau tara o yahpa dauka- anatomía=wan wîna tara tânka kulkaia
ia; kwâkaia. lâka; wan wîna aiska stadi munanka o
marikanka.
anca=pnata; tnata.
ancestral=blasi piua dukia o uplika nani
tânka bri ba. win bîla nani pura sunra.
anciana=kuka; upla almuk. anglicismo=inglis wina bal taki bîla.
ancianidad=almuk takan piua; almukka. anglicano=anglikan lukanka nina bliki u-
anciano=dama; upla almuk; almukka ba. plika; anglikan uplika.
ancla=grapin. angosto=bîla sirpi; bîla yahpika sirpi; pu-
anclaje=slaup bapanka; grapin bapanka; swa.
bapaika. angostura=bîla sirpika.
anclar=grapin bapaia. anguila=waksma; slabin; smara; palpa
ancho=bîla tara; yahpa; bîla yahpa. smara; swara.
anchura=bîla yahpika; bîla tarka; diara angular=raya tânka bri ba.
bîla yahpika. angustia=sari lâka; latwan tara; taiban lâ-
andador=wawapra; tataukra. ka; sari tara; kupia wirha taiban lâka;
andamio=tât nani wal paskanka, bahara wîna ra o lukanka ra latwan kum.
uli utla mâkaia dukiara. angustiar=sari dingkaia; kupia ra sari
andante=tauki ba; watauki ba; wapi tauki dingkaia.
ba. angustioso=sarikira; sari bri; sari ailal.
andar=waia; wapaia; taukaia; impakaia. anhelar=kupia sukwaia; diara kum brin
andén=wakpas; yabal tnaya. daukaia; brin pali daukaia.
andrajo=kwala blablasa; kwala pîs kum anhelo=brin daukanka; diara yan wan
kalwan bara yus munan. dauki ba.
andrajoso=blablasa. anidar=piawira nani ai watla paskaia o
anécdota=sturi tringsar kum takan aisan- bâra iwaia.
ka prahni. anillo=matadingka; mihta-dingka; mat-
anegar=upla kum ra liura dingki ikaia. dingka; dîa dîa raun matadingka baku
anegarse=lî aibanhwaia; plis kum ra lî dukia.
banhki takaia. ánima=sôl; wan sôlka.
anemia=tala pain apia sikniska. animador=klâklakra; maisa nanihkra;
anémico=tala âpu; tala pain apia sikniska spiritka babukra.
bri. animal=daiwan.
anemómetro=pâsa nahki plapi o ai karni- (doméstico)=utla daiwra; daiwan tîm.
ka bri ba kulkaia dukia. animalito=yula.
anémona=âuya platka sâtka natawahia; animar=tatuskaia; spiritka bukaia; maisa
tangni pranakira sâtka. nihkaia; tâ baikaia; kupia pain bukaia;
anestesia=yapaia saika; dara walanka tiki rayakira daukaia; rakaia; dara walanka
ba saika. yaia; klâkaia; kupia karnika yaia; rayaka
anexar=wal prakaia; tâ mangkaia; diara yaia; smalkaia.
kum diara wala ra prakaia. ánimo=kupia bri lâka; wan wînka (wing-
anexo=tâ mangkan; wal prakan. ka); wan spiritka.
anfibio=liura bara sauhka ra takaski ba aniquilador=âpu dauki ba; âpu dadaukra;
daiwra; liura bara sauhka ra pâwi ba du- iki âpu dadaukra; iki tatikra.
kia; lî bara sauhka wal dukia. aniquilar=âpu daukaia; sauhkaia; sauhki
ángel=insal; ensal; ensel. tikaia; iki tikaia.
angelical=insal nani dukia o tânka ra. aniversario=mani bani dauki ba; mani
ángelus=insal bal muni virgin Meri ra bani ra piua bal yaba.
ano=unta; slabla; wan kânka bal taki pîs-
ka.
anoche=na’ tihmia; naha tihmia; tihmia antenoche=nahwala wala; nahwala wala
luan ba; tihmia luan ra; nahwala tihmia. tihmia (tihmika).
anochecer=saiwaia; tihmia iwaia; saiwan. anteojos=wan nakra glaska.
(al)=saiwan ra; saiwka; saiwbia taim; antepasado(s)=wan almukka nani; kaina-
tihmia iwaia ra. ra lui wan yaba.
anófeles=“malaria” yabi ba tairika sâtka. anteponer=kainara mangkaia.
anomalía=tringsar dukia. anteponerse=kainara aimakaia.
anona silvestre=punu. anterior=kaina; kainara ba; pas; kankika
anónimo=ninas; nina kulkras; ya ulban ba ra; blasi; pas; mawan tani ba; waira.
kaikras; nina âpu. anteriormente=kan wina; kainara taimka
anormal=aitani kat apia; pain pali apia; ra; kau kaina tani; kainara.
wiria watawan kum bri; sinska pain a- antes=tâura; kaina; kainara; kaina manis;
pia; lukanka kasak apia; kupia kumi a- kan mapa ra; kau kan.
pia. (de, que)=kanra.
anotación=ulbi mangkanka. antesala=utla kum rumka bîla tara ba di-
anotador=âiulbra; wauhtaya ra ulbi ma- maia kainara plis kum bâra ba.
mangkra. antibiótico=siknis yula nani mapara ai-
anotar=ulbaia; wauhtaya ra ulbi mangka- klabi saika ba, pinisilin baku.
ia; ulbi mangkaia. anticipación=kau kan luki ba lâka.
ansia=sibrin; uya kaikan wan dauki ba; anticipar=kaina tani plikaia; bîla kaikaia;
brinka; kaikan daukanka. kau kainara daukaia; piua kainara dau-
ansiar=brin pali daukaia; kaikan kaia; kainara pat lukaia o daukaia; yarka
daukaia. ansiedad=brin pali daukanka. pat bal takaia; isti munaia; kaina luaia;
ansioso=brin dauki; lukikira. kaina manis wiaia.
antagonista=mapara babura. anticipo=kainara plikaia dukia; lalah tâu-
antaño=mani luan dukia; piua luan nani ra yabi ba.
ra takan ba. anticuado=naha piua ra aisaras; almuk ta-
Antares=krismis slilmika. kan; piua luan; kli yus munras; kli yus
ante=mawanra; kainara; kaina; ai kanra. apia; almuk; luan.
(todo)=tâura. antídoto=puisin mapara aiklabaia saika;
anteayer=nahwala wala; yua wala. kangbaya; sîka kangbaika.
antebrazo=klahkla; tingtingka wina mih- antifaz=wan mawan praki kwalka o bah-
ta tâ kat. muna wala kum.
antecedente=kainara o patitara takan du- antífona=prias ra lawana o pura sunra
kia; kainara daukan dukia; kaina dukia; kum dauki ba.
almukka; damika. antiguamente=patitara; Nawa taim; blasi.
anteceder=kainara waia o balaia. antigüedad=almukka piua; patitara
antecesor=kainara kan ba uplika; kaina piua; almukka taim.
uplika; kainara aimaki kan ba uplika; antiguo=almuk; blasi; patitara; twara; pa-
damika; almukka nani. titara wina bahara yaba; patitara piua ra
antemano (de)=kan mapa ra; kaina takan.
ma- nis; kau kainara. antihigiénico=klin lâka nani mapara tân-
antemeridiano=yu dinar kainara; yu wan ka ba.
lal kat kainara. antílope=daiwan aringkira, wîna ba istiki-
ra.
antiquísimo=almuk pali; patitara pali du-
kia. añejo=almuk.
antojarse=bahki lukaia; brin daukaia; añicos=diara kum kriwisa o kalwisa taim,
dîa dîa daukan dauki ba daukaia. pîska lupia nani taki ba.
antojo=diara kum brin pali wan dauki año=mani; mani kum; mani aiska.
ba, sakuna isti lui ba. añoranza=diara kum o upla kum lus tiwi-
antónimo=bîla kum ai tânka bri ba mapa- sa o dakwi takisa dukiara sari takanka
ra wala ba. ba.
antorcha=buhkaika; awas buhkra; awas aorta=wan wîna ra tala klin laiki wakia
mukan kum. kau tara ba.
antropófago=upla wîna papira; upla papi- apabullar=taibaia; taibi lapaskaia.
ra. apacentar=twi dakakaia (daiwan nani ra).
antropología=upla wîna tara bara sinska apacible=tawa; tânka ra o lâka ra swapni
tani ra sinska lâka ba. pain.
antropomorfo=diara kum upla talia ba apaciguador=lamni dadaukra; kupia da-
dukiara aisisa. daskra; kupia kumi dadaukra.
anual=mani bani ra aima kumi; mani ba- apaciguar=lamni daukaia; daskaia; kupia
ni; mani ra. daskaia; kupia kumi daukaia.
anualmente=mani bani ra; mani bani taki apaciguarse=lamni takaia; sutwaia.
o dauki yaba. apache=Stets kuntrika bilara indian sâtka
anuario=mani bani buk kum ulbi saki ba, kum iwi ba.
baha ra mani bilara dîa takan ba ulban apagador=dadaskra; dadaswra; dadasra;
sa. daskaika.
anublarse=pukwaia; dista dingkaia; ai- apagamiento=daskanka; daswanka.
madiskaia. apagar=daskaia; lamni daukaia; sauhki ti-
anudar=kukupaia; kakawa mangkaia; kaia; twak sakaia.
tâ mangkaia; kikipaia; kukupkaia. apagarse=daswaia; lamni takaia.
anudarse=kakawaia; kukupwaia; kiki- apagón=pawalait ban wina istikira daswi
pwaia. ba.
anuencia=âu wiaia tânka. apaleador=wawipra; praprukra.
anulación=karnika âpu daukanka. apalear=wipaia; prukaia; klala ni wipaia
anular=âpu ra daukaia; sauhkaia; bahki o prukaia.
o apañar=diara o daukanka kum pura bika-
yus apia daukaia; sauhki tikaia; ia.
karnika âpu daukaia. aparato=diara kum daukaia dukia; misin;
anunciación=maisa pakanka; marikanka. bâks o dîa dîa kum.
anunciante=maisa paki yaba; maisa pa- aparcar=plis kum ra truk nani yaka ta-
pakra. kaskaia.
anunciar=maisa pakaia; wiaia; dahra ai- aparear=wal baku daukaia; maya wal
saia; wauhi wiaia; marikaia. prakaia.
anuncio=maisa pakanka; marikanka. aparearse=tnaya kat wâl wâl prawaia.
anzuelo=kiulh; kiulh mâ. aparecer(se)=bal takaia; takaia; param ta-
añadidura=pura prakanka; diara kum pu- kaia; nakra ra bal takaia; latan takaia;
rara kau prakaia lâka. bukra baku balaia.
añadir=pura prakaia; wal asla praki kul- aparejar=sut pali pain daukaia; ridi dau-
kaia; diara kum purara kau prakaia. kaia; wapnika mangkaia.
aparejo=aras ra diara sunaia dukia ba.
aparentar=diara kum baku apia o âpu apenas=kiahwak; ‘man; nan lupia; wiria
ba marikaia o tânka sakaia. ‘man.
aparente=kaikaia sip; latan; tânka apéndice=tnata ra prakan dukia; tâ mang-
briaia swapni; nakra ra taki; rait aihwa kanka kum; biara tâ.
apia; lukanka ra baman. apendicitis=biara tâ puskanka.
aparición=bal takanka; param takanka; apenitas=nan lupia ‘man.
mawanra param takanka; lilka; lasa; dia- apercibir=wan dara wali kaia; mahka
ra aihka kum; nakra ra param takanka; daukaia lukaia; maisa pakaia; marikaia;
pura tani baman kaikanka. kaikaia.
apariencia=wan nakra ra nahki ba lâka; aperitivo=plun pin wan dauki dukia ba.
diara kum pura tani kaikanka; talika; lil- aperos=insla mangkaia o dîa dîa warkka
ka baku baman ba. daukaia dukia nani.
apartado=aihka sakan; dakbi sakan; lai- apertura=bîla kwâkanka; bîla
hura sakan; wihka ra ba; aihka yaba; kwawanka; unta klauhbanka; unta;
tnaya ra lakan; sait ra ba. kwâkanka; kwa- wanka.
apartamento=upla iwaia watla. apestar=bisbaya daukaia.
apartar=aihka sakaia; aihka aihka apestarse=bisbaya takaia.
sakaia; laihura sakaia; dakbi sakaia; apestoso=bisbaira; bisbaya bri.
baiki saka- ia; lanhkaia; plis kum wina apetecer=diara kum brin daukaia; want
sakaia; kitbi sakaia; kaina wina sakaia; daukaia; pin daukaia.
tnaya ra laka- ia. apetecible=brin daukaia sip; pin daukai-
apartarse=takaia; dakwi takaia; kitwi ta- kira.
kaia; baiwi takaia; lanhwaia; aihka da- apetito=plun pin daukanka; brin daukan-
kwi takaia; tnaya ra waia o takaia; plis ka; brinka; brin dauki; plun wan dauki
kum wina takaia; laihura takaia; kaina ba lâka; plun pin dauki ba tânka.
wina takaia. apetitoso=pin daukikira; auhni; auhnira
aparte=tnaya ra. baku ba; pin dauki baku kaiki yaba.
apasionado=diara kum brin pali dauki ba. apiadarse=umpira kaikaia; latwan kaika-
apatía=diara kum takan ra uya wan sins- ia.
ka mangkras ba. apicultor=nasma main kakaikra.
apático=diara kum ra ai kupia lukras ba. apicultura=nasma main kaikaia o sahwa-
apear=ikaia; mayara ikaia; lahbaia; alah- ia tânka, baha wina hilp sakaia dukiara.
baia; diara kum pura wina ikaia apilar=paskaia; pura pura paskaia.
apearse=iwaia; bal iwaia; mayara iwaia; apiñar=lasbaia; tutukbaia; asla dungki
pura wina bal iwaia; takaskaia. prakaia.
apedrear=walpa ni sabaia; walpa lulkaia; apiñarse=laswaia; tutukwaia.
walpa ni sabi ikaia. apisonar=kapaia; tasba ba taibaia diara o
apego=upla ra o diara kum ra driwanka misin kum wal.
o laik takanka ba. aplacar=sâp daukaia; diranka daskaia;
apelación=lâ kum dukiara makabanka. tîm o swapni daukaia; kupia daskaia.
apelar=lâka ba dukiara aisaia. aplacarse=sâp takaia; swapni takaia; tîm
apelmazar=diara kum uba buhni o takaia; kupia daswaia.
karna aplanador=langni dauki ba; langni da-
daukaia; taibi daukaia. daukra.
apellido=nina; aisika nina; taitil; taikil. aplanar=langni daukaia.
aplanarse=langni takaia; tasba ra kauha-
ia. saipilka kum.
aplastado=tanhta. apostolado=apostel warkka; Dawan Bîla
aplastamiento=tanhta daukanka; atak- smalkaia warkka.
banka; taibi tanhta daukanka; lapaskan- apoyar=tâ baikaia; kaina kahbaia; hilp
ka. munaia.
aplastar=tanhta daukaia; taibi tanhta dau- apoyo=tâ baikanka; tâ baikra; kaina kah-
kaia; mihta ni srikbaia; dringbaia; atak- banka; hilp munanka; hilp.
baia; lapaskaia. apreciable=latwan o yamni kaikaia sip;
aplastarse=tanhta takaia. yamni kulkaia sip.
aplaudir=mihta takbaia; pura winaia; ma- apreciación=latwan kaikanka; yamni kai-
yunaia. kanka; yamni kulkanka.
aplauso=mihta takbanka; mihta takbi lilia apreciar=kulkaia; pain kulkaia; latwan
daukanka. kaikaia; yamni kulkaia (kaikaia); aihwa
aplazar=piu kum mangkaia; paiwaia; kulkaia; mana o praiska mangkaia; pain
skul ra smalkanka tânka ra kauhaia. kaikaia.
aplicación=ban ban wark takaia lihki ba aprecio=yamni munanka; latwan kaikan-
lâka. ka.
aplicar=kahbaia; mangkaia; brih munaia; aprehender=alkaia; prak alkaia; tânka
dingkaia; diara kum diara wala ra mang- briaia o kaikaia; priskaia.
kaia. aprender=lan takaia; sinska lâka nani
aplicarse=karna munaia. briaia, stadi munanka o wan eksperiens-
Apocalipsis=Testament Raya ra wauhta- ka wina.
ya tnata ra ba nina. aprendiz=lan tatakra; lan taki ba uplika.
apodar=nina saura kum yabaia. aprendizaje=wark o diara kum lan takan-
apoderado=upla wala watlika ra aimaki ka.
daukaia karnika bri yaba. apresador=âialkra ba.
apoderar=karnika yabaia. apresar=alkaia; napa o asmala wal dai-
apoderarse=dawanka takaia; alki briaia; wan kum alkaia.
diara kum wan karnika wina briaia; da- apresurar=isti yaka daukaia; karna mu-
wanka aimakaia; briaia. naia; pat munaia.
apodo=nina saura kum; puli nina; lapas- apresurarse=isti munaia; isti taukaia o
kan nina. wataukaia.
ápodo=mina âpu ba; minas. apretado=pamni; tutukwa; karna; kiti.
apogeo=diara kum, karnika, prana o dîa apretador=pamni dauki ba; lasbi ba; taibi
dîa wala kum kulkanka kau tara briaia o ba.
alkaia sip ba. apretar=taibaia; pamni daukaia; utukba-
aporcar=tasba yakabi paskaia. ia; lasbaia; subaia; tisbaia.
aporrear=wipaia; prukaia. apretarse=pamni takaia; utukwaia; las-
aportar=diara kum ra tâ baikaia. waia.
aposento=rum bîla; utla bîla kum; utla apretón=istikira bara karna taibi briaia
kutbanka; rum. tânka ba.
apostar=bet (bit) munaia; bet (bit) alkaia. (de manos)=wan mihta yabi lakula dau-
apostema=mabiara mita puskan. ki ba.
apóstol=apostel; apastel; apastil; Jisas di- aprieto=trabil kum; lalah nitka bri ba.
aprisa=isti; istikira; aihni pali; pat munan
lâka ra; pâsa baku.
aprisco=daiwan nani dingki briaia ia.
pliska. aprisionar=priskaia; silak ra apurarse=pat daukaia; isti daukaia; isti
mangkaia. aprobado=aitani kulkan; sins munaia.
lâka mari- aquejar=sari yabaia.
kanka kum ra pain luaia markka ba. aquel, aquella=baha; bukra ba.
aprobación=pain o aitani kulkanka; yam- aquí=nâra; nahara; naha pliska ra.
ni kaikanka. aquietar=sâp daukaia; lamni daukaia.
aprobar=pain o yamni kaikaia; tânka ma- aquietarse=lamni takaia; sâp takaia.
rikaia; yamni baku kulkaia; wapnika árabe=Arabia wina; Arabia uplika.
mangkaia; tânka kaikaia; wal yamni ka- arábigo (árabe)=Arabia bîla aisanka.
ia. arácnido=misri sâtka sut.
apropiación=silp diara kum dawanka ta- arado=tukbaika; tasba baikaika o tukbai-
kanka; upla dukia mihta dakbi bri ba. ka.
apropiado=diara kum daukaia dukiara arador=tasba baiki o tukbi ba; tasba ba-
ai- baikra; tasba tatukbra.
tani o pain ba. arancel=kuntri ra diara dingki mana, truk
apropiarse=alki briaia; silp ai dukia baku nani bara bahmuna sâtka wala nani aiba-
briaia; upla dukia mihta dakbi briaia. pi ba.
aprovechado=diara sut wina hilp briaia araña=anansi; usi wihta.
pliki ba. arañar=kurbaia; trisbaia; mina wisbaia.
aprovechamiento=diara kum wina hilpka arar=tasba baikaia; tasba tukbaia; plau
bri ba. munaia.
aprovechar=taimka ba briaia; diara araucano=Arauco tasbaya uplika bara bî-
kum wal hilp briaia. la aisi ba sin (baha lika naha piua ra
aprovisionar=yabaia; piaia dukia o plun Chile kuntrika ra sa).
nani pliki briaia. arbitraje=blahwanka sâtka kum kum ya-
aproximación=lamara balanka. ka pain takaia dukiara laman lâka wal
aproximadamente=lamara; bahmuna; dauki natka ba.
lamka ra. arbitrariedad=diara kum tânka pain pliki
aproximar=lamara brih waia; wal kaikras daukanka ba.
baku takaia; lamara bri balaia. arbitrario=upla ra tataibra; silp ai lukan-
aproximarse=lamara balaia o waia. ka kat diara dauki uplika.
aptitud=daukaia sip yaba lâka. arbitrio=silp wan kupia lâka wal
apto=lal swapni; sip; dîa dîa daukaia sip. dauki ba.
apuesta=bet (bit); bet (bit) munanka o al- árbitro=pulanka kum ra lâ mangki ba u-
kanka. plika.
apuesto=painkira; wîna daukra pain. árbol=dus; dusa; dus pâwi ba sut.
apuntador=ulbi ba; ulbi mangki ba; ulbi (de leche)=samu; samu dusa.
mamangkra. arbolado=dus ailal bri o pâwi pliska.
apuntar=ulbaia; ulbi mangkaia; wisbi ul- arboleda=dus pâwi ba pliska.
baia; (raks) kahbaia. arborización=plis kum ra dus ailal mang-
apunte=ulbanka sirpi daukanka. kanka.
apuñalar=skiru ni sabaia. arbusto=inma; dus sirpi sut.
apuñar=mihta kruskaia; mihta kruski al- arca=ark; ark slaupka; slaup tara kum; a-
kaia. waia slaupka; lalah ailal bri ba bâkska.
apurar=pat daukaia; tuskaia; tuski muna-
arcaico=aisanka kum kli yus munras ba;
almukka piua dukia; almuk takan. arma=aiklabaia dukia; war aiklabaia du-
arcángel=arkensal; insal wina kulkanka kia; aiklabaika; “arma”.
kau tara bri ba. armada=ship nani daknika kum.
arcilla=slaubla. armadillo=tâira (tayira).
arco=pantamangka, kumadura baku. armadura=waihla aiklabi dukia nani di-
arcoiris=kumadura. maia apia dukia ba.
archipiélago=kabu bilara kî ailal pliska. armar=praki paskaia; asla prakaia; war
archivar=diara kum pain kahbi o ulbi dukia yaia; kaina kutbaia; diara tâka na-
swiaia. ni aikuki praki paskaia.
archivo=wauhtaya nani kahbi bri pliska. (la casa)=sikitbaia; dauhbaia.
arder=aswaia; amaia; klauhaia; lakwaia. armazón=sikitbanka.
ardid=smat lâka kum. armisticio=war dadaukra wâl daknika ai
ardiente=kisni; lapta; laptira; pauta a- aiklabanka mahka swiaia lâka bapi ba.
swan baku; ami o klauhi ba; kasak karna armonía=kupia kumi; laman lâka.
ba. armónica=miusik saki dukia kum wan bî-
ardilla=butsung; bustung; tastas; butsang. la wal puhbi ba; mautakin.
ardor=klauhanka; laptika; nari ba; klauhi armonio=agen; agin.
o ami ba lâka; kisni. armonioso=wan kiama ra auhni bara pra-
ardoroso=laptira; laptikira; laptika bri ba. na wali ba.
arduo=uba karna. armonizar=diara o upla nani tilara kupia
área=diara kum bâra ba pliska; tasba pîs- kumi lâka bapaia.
ka kum. aro=diara raun.
arena=auhya; auhya mâ; kabu auhya; puli aroma=kîa pain; kîa yamni; diara kîa pain
trai kaikaia kutbanka. o painkira.
arenal=auhya tasbaya. aromático=kîa pain wauhi ba; kîa painki-
arenga=upla ra smalkanka kum yabanka. ra.
arenilla=auhya sitni lupia. arpa=arp; lungku tara.
arenoso=auhikira; auhya baman. arpón=waisku; dâka.
arenque=inska sâtka kum. arponear=sabaia; waisku ni sabaia; wais-
arete=bapring; kiama-lula. ku lulkaia.
argolla=diara raun kum. arponero=waisku uplika; waisku lalul-
argot=wark sâtka kum kum silp ai bîla kra; waisku papaskra.
aisanka nani bri ba. arquear=krukbaia; yukbaia.
argumentación=blahwanka; unsabanka. arqueología=blasi piua dukia o warkka
argumentar=blahwaia; unsabaia; diara nani stadi muni sinska lâka.
kum dukiara aisaia. arqueólogo=blasi piua dukia nani stadi
argumento=blahwanka; blahwan; unsa- mamunra o tânka kakaira.
ban; unsabanka; lukanka kahbanka. arquero=trisbaya lalulkra.
árido=lapni; lipni; tasba lâwan; lî uya âpu arquitecto=utla papaskra; paskanka tara
ba. sinska bri uplika.
arisco=wail; wailkira, kras; kraskira; pâ- arquitectura=utla o diara tara nani pas-
palra. kaia lâka.
aritmética=kulki kaikaia lâka; kulkaia lâ- arrabal=tawan bîla wina sait ra plis kum.
ka. arraigar=plamayka yaka briaia; wakia
nani sakaia.
arraigarse=plamayka briaia; plamayka
alkaia; ai wakia dingki briaia. arrendatario=rent muni bri ba uplika.
arrancador=dadaikra. arrepentido=ai kupia laki ba; ai kupia la-
arrancar=daikaia; daiki sakaia; aubi dai- kan.
kaia; dakbaia; dâkaia; slingbaia. arrepentimiento=kupia lakanka; diara
arrancarse=daiwaia; dakwaia; tukip dai- saura wina kupia lakanka; kupia lakan
waia. lâka.
arranque=daikanka; daiwanka. arrepentirse=wan kupia lakaia; diara
arrasar=sauhkaia, sauhki tikaia; tasba kum daukan o daukaia ba wina wan ku-
wal mawan kumi daukaia. pia lakaia; wan saurka sarka briaia.
arrastrado=upla umpira; raski brih wan. arrestar=silak ra mangkaia.
arrastramiento=raskanka; raswanka; arresto=silak ra mangkanka.
kwasanka. arriar=ikaia; alahbaia.
arrastrar=raskaia; aubi brih waia. arriba=purara; pura; pura tani ra; kla.
arrastrarse=raswaia; kwasaia; diwaia. (río)=klaura; wangki klaura.
arrear=kangbaia; daiwan kangbaia. arribar=waia; balaia; alkaia; plis kum ra
arrebatador=mihta dadakbra; dadakbra; alkaia; plis kum ra wapi alkaia; slaup
upla dukia mihta dakbi ba. kum wih prakaia.
arrebatar=mihta dakbaia; dakbaia; prak arribista=diara wantkira uplika, natka
alki brih waia; dakbi briaia; dakbi saka- saura sât sât dauki karnika o diara wala
ia; batakaia; sauhkaia. kum alki ba.
arrebato=praut lâka; lawanka; kupia bai- arribo=balanka; alkanka; plis kum ra wa-
wanka. pi alkanka.
arrebol=kasbrika pauni siksa wal. arriendo=tasba o dîa dîa rent munanka.
arreciar=karnika kau tara takaia. arriero=daiwan nani kakangbra.
arrecife=tasba, auhya o dîa dîa bankka arriesgado=trabil bri dukia; trabilkira.
kum. arriesgar=trabil kum ra dingkaia.
arrechar=kupia baikaia; yaka kupia bai- arriesgarse=trabil kum ra dimaia.
waia. arrimar=lamara waia; yarka ulaia; duri
arrecharse=kupia baiwaia; lawaia. sunaia; plis kum ra bri si prakaia; yuk
arrecho=praut; kupia baiwan. u- laia.
arreglar=wapnika mangkaia; kasak dau- arrinconado=sait ra saki swin; tnaya ra
kaia; tânka kat mangkaia; sut yamni laki swin; lilapas wina laihura.
mangkaia; paski yaia; wapni daukaia. arrinconar=un kum ra brih waia; un kum
arreglo=wapni mangkanka; lâka aisi dau- ra dingkaia; raya kum ra brih waia.
kanka. arroba=25 paun pitka.
arremangar=prâk klahkla karbaia. arrocero=rais tânka bri ba; rais mangki u-
arremeter=praut lâka o karna pali diara plika; rais mamangkra.
kum mapara dimi waia. arrodillarse=wan lula krikaia.
arremolinar=twalbaia. arrogancia=praut lâka; kwalhwan lâka.
arremolinarse=twilwaia; twalwaia. arrogante=prautkira; kwakwalhra; ai wî-
arrendamiento=dîa dîa kum rent munan- na tara papulra; praut muni ba; pura la-
ka. lura.
arrendar=ayar munaia; yaia; diara arrojado=sibrin âpu uplika.
kum rent munaia. arrojador=lalulkra; lulkaika.
arrojar=lulkaia; karnika tara wal diara
kum lulkaia; yakabaia; aikabaia; wauha-
ia. bîla baikra; wan kakauhka; lukutbaika tâ
arrojarse=kauhi iwaia; kauhaia; pura wi- mangkanka.
na kauhaia. articular=aisaia; latan param aisaia.
arrollar=karbaia; srukaia; blakaia; krut- artículo=diara yawan alki kaikaia sip
baia; diara kum purak taibi luaia. ba; bîla lupia diara nani wan mariki ba.
arrollarse=aibakaia; aiblakwaia. artificial=upla bui paskan dukia.
arropar=kwala ni pura bikaia (srukaia); artimaña=daiwan alkaia natka o smatka
pura bikaia; kwala dingkaia. lâka; smatka lâka.
arroparse=aisrukaia; kwala ni aiblakwa- artista=lilka, miusik o diara pranakira da-
ia. daukra.
arroyo=tingni; lî plapaika; lî yabalka. artritis=lingbungka puskanka; lukutbaika
arroyuelo=tingni; tingni lupia. puskanka; wan lukutbaika sirpi nani
arroz=rais; puhkrus. karna taki ba sikniska.
arrozal=rais nasla. arrullar=kupia alkaia; tuktan ra yarka ya-
arruga=sriwan; sriwanka; taya paia.
sriwanka; srikanka. arvejo=snik.
arrugado=sriwan; taya sriwan. arzobispo=bisop tara kum.
arrugador=srasrikra; srikaika. asa=alkaika; kiama.
arrugar=srikaia; yarka sriwaia; snunkaia. asado=angkan; wîna angkan.
(la nariz)=skungkaia. asador=âiangkra; wîna angkaia dukia;
arrugarse=sriwaia; snunwaia; lâwaia; angkaika.
smamaia; sniwaia. asalariado=ai warkka dauki mana pidi o
arruinado=aisawan; sauhkan. lalah kum bri ba.
arruinador=tatikra; sauhki tatikra. asalariar=mana yabaia; ayar munaia.
arruinamiento=aisawanka; sauhkanka. asaltante=impliki ba; âimplikra.
arruinar=sauhkaia; kupia batakaia. asaltar=implikaia; purara kauhi alkaia;
arruinarse=aisawaia; aisauhkaia. plis kum ra kutbi aiklabaia; dara walras
arrullar=kupia alkaia; tuktan ra yaka ya- alki aiklabaia.
paia lawana aiwani. asalto=implikanka; purara kauhi alkanka.
arrullo=butku wainhka mairin wal laik asamblea=asla prawanka; aslika; daknika
taki lâwanka; tukan ra yaka yapaia lâ- kum; upla dakni kum aikuki asla pra-
wanka. wanka.
arsenal=bulit nani paski pliska; raks o (legislativa)=kuntri lâka tara papaskra
war dukia nani auhbi bri pliska. daknika.
arte=âuyama lâka; dîa dîa daukaia lâka asar=angkaia; wîna angkaia; lâkaia.
kum; sinska lâka brih daukanka. asarse=amaia.
artefacto=misin; diara kum. ascender=ulaia; uli waia; bal ulaia; suna-
arteria=wakia; tala wakia; tala klin pla- ia.
paika; wan kupia wina wan wîna aiska ascensión=ulanka; uli waia lâka.
ra tala brih wi ba wakia kumi bani ba. ascenso=ulanka; wark o kulkanka kum ra
artesano=ai mihta ni wark painkira pa- traipka kau tara yabanka.
paskra o dadaukra. ascensor=ulaika; sunaika; uli waia dukia.
articulación=dusa lukutbaika; wan lukut- asco=âuya warbanka; aikaban wan dauki
baika; lukutwaika; aisanka; nahki aisi ba ba.
ascua=kwasku lakni, klauhi ba.
aseado=klin; klinkira; tâski âpu.
asear=klin daukaia; klin sakaia; yamni naia.
daukaia. aseverar=rait daukaia; âu daukaia; dîa ai-
asearse=klin takaia. si ba karna daukaia.
asechanza=nina maya dimanka; waihla asfixia=wînka (wingka) prakanka; wînka
kuninka; kunin muni saura munaia lâka. (wingka) puhbanka takaski ba.
asechar=kunin muni saura munaia; asfixiar=wînka (wingka) prakaia.
upla ra aihwaki muni alkaia trai munaia. asfixiarse=wînka (wingka) prawaia; wîn-
asegurado=upla kum ai hilpka dukiara ka (wingka) puhbanka takaskaia.
“seguro” kum daukan ba. así=naku; nan; baku; ban baku.
asegurar=bapi karna daukaia; karna dau- asidero=alkaika; dîa dîa kiama.
kaia; bapaia; kasak daukaia o wiaia; asiduo=piu kat yaba; pat pat.
prubia sin lalah hilpka ban briaia; plis asiento=iwaika; iwaia dukia; sulati; lang-
yamni kum ra mangkaia; dîa dîa aisan lang.
ba karna daukaia; yarka tiwaia apia. asignar=mangkaia; marikaia; diara kum
asemejar=nata luki daukaia; talia (talika) ra mariki mangkaia.
daukaia. asignatura=skul ra smalkanka sâtka bani
asemejarse=talika kaia. yabi ba.
asentamiento=daukanka; upla nani plis asilo=yukuwaia watla; upla dingki bri ka-
raya kum ra iwi daknika. ia pliska; kaina kahbaia watla; umpira
asentar=ikaia; ulbi mangkaia, yarka iwa- nani dingki bri ba watla.
ia; rahkaia; yarka rahwaia. asimilar=wal talia daukaia.
asentarse=iwaia; diara laya rahwaia; las- asimilarse=wal talia takaia.
waia; wih takaskaia. asimismo=baha pali baku; sim baku; ba-
asentir=âu takaia; wal kumi ra takaia; wal ku sin; baku tânka ra; sim.
baku takaia. asir=alkaia; prak alkaia; mihta ni
aseo=klin daukanka; klin takanka; klinka; alkaia; slubaia.
tâski apia ba lâka. asistencia=hilp munanka; hilp munaia lâ-
asequible=briaia o alkaia sip ba. ka.
aserradero=samil; tât baikaia pliska o asistente=hilp mamunra; hilp muni ba; tâ
watla; sâ aubaia pliska. babaikra.
aserrador=sâ âiaubra. asistir=hilp munaia; dukia daukaia; skul
aserrar=sâ aubaia; tât aubaia, tât baikaia. ra o mitin ra waia.
aserrín=sâ napa yuya; sâ auban asma=siahka sikniska; “asma”; tisik.
yuyka; sadas. asna=biriku mairin.
aserrío=tât aubaia o baikaia pliska; samil. asno=biriku wainhka.
aserruchar=sâ wal klaki dakbaia. asociación=asla takanka; aipaswanka; u-
asesinar=ikaia; upla ikaia. pla nani asla takanka o aipaswanka.
asesinato=upla ra ikaia tânka. asociar=wal uplika daukaia; wal asla pra-
asesino=âikra; upla âikra. kaia; prakaia; wal pâna daukaia.
asesor=kupia krakraukra; smalkanka pain asociarse=wal uplika takaia; wal asla
yayabra. pra- waia; wal pâna takaia.
asesorar=kupia kraukanka o smalkanka asogue=kwiksilba; kwitsilba.
pain yabaia. asolado=puk sauhkan; sauhki tikan.
asestar=kahbaia (raks ni); saura kum mu- asolador=sasauhkra; rau sasauhkra; âpu
tatikra.
asolar=sauhkaia; sauhki tikaia; plis nani
lâkaia o plun mâ nani bri ba yaka tiwaia. astronomía=kasbrika purara slilma sâtka
asoleado=yu lapta alkan. nani bâra ba stadi muni sinska lâka.
asolear=lapta dingkaia; yu laptika ra lâ- astucia=kunin; kunin lâka; kunin bri lâka;
kaia. smat lâka.
asolearse=lapta ailahkaia; ailahkaia; ama- astuto=kuninkira; smatkira.
ia. asueto=yu aiska kum o bakriki bakisan
asomarse=aiaubi kaikaia; aiaubi takaia; yabanka, kau pali skul dadimra nani ba-
param ra bal takaia; pihwaia; namika ra ra upla warkka taki uplika nani ra.
bal takaia. asumir=silp wan dukia baku briaia.
asombrar=tâ (tah) ikaia; sinska sut tikaia; asunto=bisnis; dukia; tânka.
sirang ikaia. asustadizo=isi pali sirang iwi uplika.
asombrarse=tâ (tah) iwaia; sirang iwaia. asustado=kupia lap tiwan; sirang iwan.
asombro=tâ (tah) iwanka; sirang iwanka. asustar=sirang ikaia; kupia tikaia; tâ ika-
asombroso=painkira; aihkakira. ia.
aspecto=wîna daukra; mawan daukra; asustarse=sirang iwaia; kupia tiwaia; tâ i-
nahki ba tânka; nahki watauki ba; nakra waia.
ra nahki kaiki ba lâka. atacante=upla mapara aiklabi; mapara di-
asperjar=lî srikbaia. mi wih aiklaklabra.
áspero=trutrua; kusni; yukusipus; tramh- atacar=alkaia; mapara wih aiklabaia; pu-
trama; tripasni; wan bîla ra pain apia; rara kauhi aiklabaia.
twakni; karna. atadero=wilkaika.
aspersión=srikbanka; lî ni srikbanka. atado=wilkan; wilkanka; priskan; pris-
aspiradora=pukpuka aubi bara diki saki kanka.
misinka. atador=wawilkra; prapriskra.
aspirante=pâsa aubi ba; diara kum takaia atadura=wilkanka; wilkaika; priskanka;
o daukaia brin dauki ba. priskaika; wilkaia dukia.
aspirar=pâsa ba wan pusa ra o misin nani atajar=kan dakbaia; kaina dakbaia; kan
ra bri balaia; wînka (wingka) aubi bria- dakbi takaskaia.
ia; diara kum daukaia brin daukaia. atajo=yabal kilwi kum; uya wihka wapaia
aspirina=rih pilska; aspirin. apia yabalka.
asqueroso=tâski baku kaiki. atalaya=aiwawahkra; aiwawahkra watla.
asta=dus; dusa; aring; masas. ataque=mapara aiklabanka; bla alkanka;
asteroide=slilma lupia; lakia. lasa prukanka; aiska iki sikniska.
astilla=dus yuya; dus klakan o baikan atar= wilkaia; priskaia.
yuyka; awas lisban; minsaya. atardecer=tutni iwaia; tutni takaia.
astillar=lisbaia; plinhbaia. (el)=tutni pîska lâs ba.
astillarse=liswaia; plinhwaia. atarraya=ilis o sîn raun kum inska alkaia
astillero=but tara nani paski bara reper dukiara.
muni pliska. atasajar=pauta lâkaia.
astringente=krakrakra. atascadero=truk nani sip luras, kakahwi
astro=slilma; slilma tara. pliska.
astrología=slilma nani tânka pliki kaikaia atascarse=drapapa pliska kum ra dimi ta-
lâka; slilma nani stadi munanka. kaskaia.
astrólogo=slilma nani tânka plaplikra. ataúd=kapin; upla pruan bikaia bâkska.
ataviar=skahkaia; sakahkaia; prana dau-
kaia.
ataviarse=aiskahkaia; aisakahkaia. atinar=diara kum wan nakra ni kaikras,
atavío=sakahkanka; prana daukanka. ban pliki sakaia.
atebrina=rih sikniska pilska. atizador=tatuskra; pauta mamukra.
ateísmo=Gâdkas lâka; Gâd âpu sa luki ba atizar=tuskaia; pauta mukaia; pauta
lâka. munhta dingkaia.
atemorizar=sibrin dingkaia; sirang ikaia. atlas=tasba mapka nani bukka o aslika.
atemorizarse=sirang iwaia; sibrin dauka- atleta=waitna wîna tara bara karna.
ia; sibrin briaia. atmósfera=pâsa; pâsa bri pliska tara, tas-
atención=wan kiama pri tniki wali ba; a- ba ra blaki o pura biki bri ba.
man wali kaia lâka. atol=ulang; aya piakan, wauhan bara lî o
(la atención)=yarka walaia. tiala laya wal daukan pata.
(prestar)=kasak walaia. atolondrado=kupia âpu.
atender=wawalra yamni kaia; upla purara atolladero=kakahwi pliska.
kaia; dukia daukaia; upla o diara kum atollarse=kakahwaia.
dukiara kaikaia; munaia. âtomo=diara sirpi pali; kau baikaia sip a-
atenerse=upla o diara kum kaina pia dukia kum; atom.
kahban- ka ra dimaia o kaikaia. atónito=tah iwan; sirang tara iwan; aihka
atentado=lâ kat daukras dukia; gabamint lukan.
o tawan lalka mapara daukanka saura atontar=sinskas daukaia; yarka tanis ta-
kum. kaia.
atentar=diara kum daukaia trai kaikaia; atorarse=diara kum langki katwaia.
diara saura kum daukaia, munaia o atormentado=warban pali; sari tara bui
trai kaikaia; lâ mapara buaia; trai taibi bri ba.
munaia. atormentar=rau sauhkaia; warbaia; wîna
atento=kiama lihni; kaikikira; lukikira; ra o lukanka ra latwan yaia.
wan dara wali; aiwahki; diara kum atormentarse=wîna ra latwan briaia;
kat kasak kaiki yaba. wan kupia warbaia.
atenuar=tanta daukaia; sirpi daukaia. atornillar=kru dingkaia; warbi dingkaia.
ateo=gâdkas; Gâd ra kasak lukras uplika. atracador=yabal ra impliki tauki uplika.
aterrador=sirang âikra; sibrin dingki du- atracar=wâp ra prakaia; sauhka ra sunaia
kia. (duri, slaup, ship); tawan kum ra dimi
aterrar=sibrin dingkaia; sirang ikaia; tas- implikaia.
ba ra batakaia. atracción=bri balanka; bri balaia karnika.
aterrarse=sirang iwaia; sibriaia (si bria- atraco=sauhka ra sunanka; tawan kum ra
ia). dimi implikanka.
aterrizaje=“plen” iwanka; tasba ra kang- atractivo=mawan pain; yamni kaiki yaba;
banka. bri balaia karnika bri.
aterrizar=iwaia; tasba ra iwaia; tasba atraer=bri balaia; aubi bri balaia; yarka
kangbaia. lamara balaia; lukanka tani ra bri
aterrorizar=sirang ikaia; sibrin tara ding- balaia; upla kum ra yaka yamni kaikaia.
kaia. atragantar=trabil wal diara langkaia.
atesorar=kan sunaia; kukaia; diara suna- atragantarse=katwaia; wan kârmak lui
ia; lalah apahkaia o kukaia. dukia sip pain langkras kaia.
atestar=banhkaia; tukuskaia; lasbaia. atrapar=bliki alkaia; diara kum alkaia;
atestiguar=witnis takaia; witnis aisaia. kunin lâka wal prak alkaia.
atrás=nina; ninara; nina tani.
atrasado=nina tani tawan; dîa dîa tânka kan mita).
ra ninara tawan. aturdir=sinska tikaia.
atrasar=ninara swiaia; diara kum daukaia aturdirse=sinska tiwaia.
ba wina alki takaskaia; nina tani lakaia. audacia=kupia karna lâka; tahplu lâka.
atrasarse=takaskaia; ninara takaskaia o audaz=smat; smatkira; lankira.
tawaia. audible=walaia sip ba.
atraso=takaskanka; ninara takaskanka. audición=walanka; walaika.
a través=bâk; prihnira. audiencia=walanka; walaika; aisi ba wa-
atravesado=prih; prihni; prihwan. lanka; wawalra nani daknika.
atravesar=prihni mangkaia; luaia; baila audífono=wan kiama ra mangki walaia
wala ra lukaia; prihni mangki lukaia; dukia.
baila wala ra lui waia; bal waia; prihwa- audiovisual=wan nakra bara wan kiama
ia. yus muni lan takaia natka.
atrayente=aubi bri bali ba; diara painkira. auditivo=walaia karnika bri; walaika du-
atreverse=sibrin âpu daukaia; kainara ai- kia; walaikira.
maki daukaia. auditor=wawalra; pura kakaikra; kulki
atrevido=kupia âpu; ban dauki yaba; dîa kakaikra.
dîa bisniska ra dadimra; pâskira. auditoría=kampani kum ra lalah nahki ti-
atribución=wark kum dauki uplika ai kan ba kulki kaikanka.
karnika kumi bani bri ba tânka. auditorio=walaika; asla takaia o mitin
atribuir=yuaia; dukia baku yabaia; tânka briaia pliska tara.
ba wala ra kahbaia; diara kum baha du- auge=upla baku kulkanka o lalah tani ra
kia sa lukaia o yaia. pâwanka tara ba.
atribular=sari o latwan yabaia. augusto=tara; ai tânka ra tara yaba.
atributo=diara o upla kum ai tânka bara aula=skul ra smalkaia pliska o rumka
ai natka sâtka bani bri ba. kum.
atril=buk o wauhtaya nani ilingki swiaia aullar=inaia; yul baku inaia; uhbaia; wa-
pliska. kaia.
atrincherar=kan kutbaia; yabalka praka- aullido=yul inanka; yulswin (yul swin).
ia. aumentable=pura prakaia sip; pura pra-
atrio=kutban painkira; utla kutbanka tara. kaikira; tara daukaikira.
atrocidad=saura munan lâka tara. aumentador=pura praprakra.
atrofia=plun pain piras tâka mita wan wî- aumentar=pura prakaia; tara daukaia;
na tara pîska kum sirpi taki ba. kau prakaia o mangkaia; tulwi takaia;
atronar=irirbaia; irirwaia; ringbaia. pâwaia; kau ailal daukaia.
atropellar=taibaia; purak luaia; mina ra aumentarse=tara takaia; pâwaia; sahwa-
taibaia; upla purak wapi luaia; istikira u- ia; yahpa takaia; uya takaia; mamaswa-
pla kum purak taibi luaia. ia.
atroz=saura; saurakira; kraskira. aumento=pâwanka; tara daukanka; tara
atún=inska sâtka kum, yahpa bara wînka takanka; kau pura prakanka.
ba upla lihkisa. aún=kau; kau ban; ban; ban sakuna; nai-
aturdido=lukanka âpu takan; sinska âpu wa kat.
takan; lukanka turban. aunar=asla daukaia; asla prakaia.
aturdimiento=sinska tikanka (diara pru- aunque=sakuna, kra; ban kra; ban saku-
na; kabia kra.
áureo=gul ni paskan.
auricular=wan kiama dukia; kiama wa- autoritario=tataibra; upla kum ai karnika
laika dukia. bri ba uba mariki ba.
aurora=yu baiwaia ingnika; titan ingnika; autorización=karnika yabaia tänka; kar-
lalma kahbi. nika o adarka yabanka.
auscultar=wan wîna ra mangki walaia autorizar=karnika yaia; yarka daukaia;
(daktar nani dauki ba baku). wihta mita bapaia; lâ tânka ra mangkaia.
ausencia=âpu o balras ba lâka. auxiliador=hilp mamunra; tâ babaikra.
ausentarse=plis kum ra âpu kaia; plis auxiliar (el)=hilp muni ba; hilp mamunra;
kum ra o wihka ra taki waia. kwatmas.
ausente=âpu; balras; plis kum ra âpu ba. auxiliar=hilp munaia; tâ baikaia.
auspicio=kaina kahbanka; hilp kum. auxilio=hilp; tâ baikanka.
austeridad=karna lâka; diara tanis tikaia aval=ulbanka kum karnika bri ba mari-
apia lâka. kanka, nina sain munanka wal.
austero=lâ karna bri ba. avanzar=kainara waia; kaina tani waia;
austral=waupasa wina; waupasa dukia. aikuki ai kanra waia; kuswa balaia.
auténtico=kasak aihwa yaba; kunin apia. avaricia=diara wantkira lâka; lalah ra la-
auto=truk; kar; silp. twan kaikanka; gridi lâka; diara ailal
autobiografía=upla kum silp ai rayaka brin dauki lâka.
tânka ulbi ba. avaro=gridikira; kupia saura; mihta karna
autobús=upla mangki trukka. (karnira).
autóctono=iwi pliska ra aisubi takan upli- avasallar=taiban lâka ra yaka upla ai bîla
ka dukiara aisisa. walaia.
autodidáctico=silp lan takan ba, smas- ave=tnawira; daiwan tnawira; piawira.
malkra âpu. avemaría=yapti Meri ra pura sunra.
autodominio=silp wan wîna alki takas- avenida=wakpas bîla tara.
kanka. aventajar=kau kainara waia; luaia; kaina
autógrafo=upla kum silp ai mihta wal ul- luaia.
bi sain munanka. aventar=pukbaia; yamalkaia; platukbaia.
automóvil=silp aiawi dukia; truk; kar. aventura=dahra; diara kum takan ba stur-
autonomía=klauna lâka; kuntri, tawan o ka; wapi diara aihka pliki ba lâka.
tasba kum pulitik tani ra pri lâka aiska aventurarse=trabil ra dimaia; diara kum
bri ba. o wark kum ra dimi waia.
autónomo=klauna lâka tilara iwi uplika o avergonzar=swira paskaia; swira dauka-
tasbaya. ia.
(gobierno)=klauna gabamintka. avergonzarse=swira takaia; swira briaia;
autopsia=upla pruan wîna tara saun mu- swira lukaia; swira mita sip apia takaia.
nanka. avería=misin o diara wala kum aisawan-
autor=diara kum dadaukra o papaskra; ka bri ba.
wauhtaya kum ulban ba uplika; babu- averiarse=diara kum aisawaia o yaka ba-
kra; âiulbra. ha ba saura takaia.
autoridad=wihta; lâ karnika bri ba; lâ averiguación=tânka pliki kaikanka; turbi
karnika aitani ba; lâ karnika bri ba kaikanka.
lâka; pura winaika; dîa dîa wihtka kum; averiguar=kaikaia; tânka pliki kaikaia;
wih- ta. pliki kasakka ba sakaia; unsabaia; ka-
sakka lâka ba pliki kaikaia; tânka ba pli-
ki kaiki sakaia.
aversión=misbara; sîa. azote=klala; wipaia dukia; wipaika; palp-
avestruz=daiwan tnawira yahpa, plapla- taya (palpa taya).
pra, nana yari bara lal sirpi. azotea=utla tara kum banhta ra plis lipni
aviador=“plen” (abiong) wawakra. kum bâra ba.
avícola=daiwan snawira tânka bri ba. azteca=Cristóbal Colón balaia kaina wina
avicultor=daiwan snawira main kaiki ba- Méjico ra iwi kan kiamka.
ra sahwi uplika, baha wina hilpka briaia azúcar=sukar; sugar; kayu damnika.
dukiara. azucarado=sugar mangkan; sugar bri; su-
âvido=brin dadaukra; brin dauki. gar baku; damni.
avión=“plen”; abiong; pâsa ra pâli tauki azucarar=sugar mangkaia; damni mang-
ba; “plin”. kaia.
avisar=maisa pakaia; nu munaia; bîla azucarero=sugar mangkaika; sugar watla.
wauhaia. azucena=tangni sâtka kum, ai kalatka ba
aviso=maisa pakanka; nu munanka. pihni bara kîa sin painkira.
avispa=ulu. azufre=sulpa; sulfa.
avispero=ulu watla. azul=sangni; blu; mapla blu; siakni.
avispón=akak; slaha. azulado=blu daukan; blu takan; sang.
avivar=mahka aiawaia; rakaia; rayaka ya- azulear=mapla blu daukaia; blu dingkaia;
baia; mukaia; lapta yabaia; yarka kau sangni daukaia.
ingni takaia. azuzar=piukbaia; yul wal mangkaia;
axila=klukia; plapta; lapat; lahpat; alhni- yul wal tapahkaia; subai wiaia.
ka; dus alhnika.
¡ay!=¡alai!; ¡alaih!; ¡aih!; ¡alakai!; ¡ala- B
kaih! baba=bîla laya; yabalaya buhni bara ailal
ayer=nahwala. sin upla bara ai tialka laya dadira daiwra
ayote=iwa. nani bîla wina taki ba.
ayote (avispa)=ulu tnata pihni. babear=bîla laya sakaia o takaia.
ayuda=hilp; hilpka. babera=kwala kum tuktan lama bilara
ayudante=hilp mamunra; hilp muni yaba. mangki ba, bîla laya laiwbia ba alkaia o
ayudar=hilp munaia; kaina sunaia; mihta klin kabia dukiara.
yaia; mihta alkaia. babor=slaup kum tnaya smihka tani.
ayunar=plun wahwaia; plun kaiki wa- babosa=liprapra.
hwaia; plun o lî kaiki piaia o diaia apia. babosada=upla o diara kum saura kulki
ayuno=plun wahwanka; plun piras ba.
yaba; diara kum piaia o daukaia ba baboso=bîla laya uya saki ba; sinskas; u-
wina ta- kaski yaba. pla tâskikira.
azadón=ho; û; tukbaika; tasba tukbaika; bacalao=inska sât kum.
salhkaika. bacanal=blasi piua ra hidan nani gâdka
azafata=plit ailal twilkaika; “plen” bilara nina “Baco” mâki kan ba wina bîla; rum
plun o diaia dukia yabi mairka. uya diaia lâka o tânka.
ázimo=îs âpu dauki britka. bacilo=siknis saura yabi yula sirpi kum.
azogue=kwiksilba; kwitsilba. bacinilla=tâski iwaia dukia; simba.
azotador=wawipra; klala yayabra. bacteria=siknis yabaia sip ba yula saura.
azotar=wipaia; klala yaia; taya daukaia. báculo=dus; kîn; wapaia dusa kum.
bache=yabal bilara unta taki ba bara truk
nani pain sip luras ba. balancearse=aihwawaia.
bachiller=“secundaria” skulka tnata alki balanza=paun; paun mangkaia dukia;
ba uplika. paun mangkaika.
bagazo=dus mâ laya taibi sakan taya na- balar=sîp ini baku daukaia.
ni. balazo=raks mahbra o bulit ni sabanka.
bagre=batsi; lah (laha); awala naskaya. balbucir (balbucear)=kakahwi aisaia; bî-
¡bah!=¡paih! la skalwaia.
bahía=slaup yukuwaika; lagun tara; mâ balcón=utla pura wina taki aisaia pliska.
dakura kum; lagun; awala. balde=lî watla; bukit.
bailable=dans pulaia sip; dans pulaikira. (de)=bahki; mana luha; bahki lâka ra;
bailador=dans papulra. mana âpu lâka ra.
bailar=dans pulaia; srutwaia; srutwi pula- (en)=bahki lâka ra.
ia; purwaia; lilia pulaia. baldío=tasba kum upla iwras o bahara
bailarín=dans papulra; dans lankira; dans sin plun mâ mangkras ba.
puli yaba. balear=raks o bulit ni sabaia.
baile=dans; dans pulanka; lilia pulanka. balín=raks mahbra sirpi.
bailotear=tânkas dans pulaia. balneario=upla nani aihtabaia pliska
baja=diara praiska o sakanka mayara i- kum.
kanka; upla kum lus tiwanka. balompié=wan mina pruki pulanka.
bajada=bal iwaia yabalka; mayara iwaia balón=bâl.
lâka; lahbanka; lahwanka; alahbanka; a- balsa=rap; puhlak; wahpi.
lahwanka; alahwra; alahbra. bálsamo=marasa; wan wîna aubaia saika.
bajar=ikaia; mayara ikaia; lahbaia; alah- ballena=kabu tara daiwra yahpa kum.
baia; tasba mapa ra bri balaia; sutkaia. bambolearse=barhwaia; lulhwaia; pirwa-
(la vela)=alahbaia; slingbaia. ia.
bajarse=iwaia; bal iwaia; iwi balaia; ma- bamboleo=pirwanka.
yara bal iwaia; tasba mapa ra balaia. bambú=kauhru.
(la marea)=sitwaia. bananal=siksa nasla.
bajeza=tâskika; mayara ba lâka; umpira banano=siksa; siksa dusa; siksa mâ.
ba lâka. banca=iwaia dukia; bens; bents.
bajío=kabu sitwanka. bancarrota=bisniska kriwan lâka.
bajo=mâya; mayara ba; purara apia; mu- banco=iwaika; bents; bank; lalah apahka-
nunhtara; prahni; twakni (bîla baikra); ia watla; sulati; auhya ningka; tasba
plis mâya; pakni; bîla baikra twaknika. ningka o prumhni kum; prumhni kum;
bajón=diara praiska, wîna tara yamni o lalah bisniska dauki ba watla.
lî tani ra mayara iwanka kum. banda=awa; wila; upla dakni kum.
bajura=plis mâya; mayara ba pliska; bandada=dakura; dakra; watla; daiwan
plis mâya pakni; plis witni. tnawira daknika kum.
bala=raks o pistal mahbra; bulit. bandeja=plun o diara wala mangki
balacera=bulit nani taniskira lulkanka. muni tibil ra kahbi dukia.
balance=tâka; kau tâka ba; balans; ba- bandera=plakin; plagin; wan tasbaya ma-
lanska. prika kwalka.
balancear=mangki kaikaia; wal baku banderín=plakin sirpi.
praiska daukaia; wauhaia. banderola=plakin sirpi; plakin lupia.
bandido=âimplikra; bandis; upla saura
kum.
bando=dakni kum. barbudo=unmayira; unmaya ailal bri;
bandolero=âimplikra; bandis. batsi (inska).
banquero=bank upika. barca=slaup sirpi.
banquete=plun tara; lilia daukanka tara. barcino=marsina; marhsina.
banquillo=wan mina kahbaika; sulati. barco=slaup; ship; duri tara.
bañadero=aihtabaia pliska, daiwan nani barlovento=pâsa mapa.
aihtabaika. barniz=barnis.
bañador=aihtatabra; tatahbra; aihtabaia barquero=slaup o duri kiaptinka.
kwalka; diara sikbaia dukia kum. barra=bar; ayan ni paskan pîska kum; a-
bañar=tahbaia; tahbi sakaia; buskaia; wala kabu wal prawi ba pliska; arbar.
srikbaia. barraca=utla sirpi pain apia kum.
bañarse=aihtabaia; aihtabi takaia. barracón=wark uplika nani watla; kam-
bañera=dimi aihtabaia dukia. pani watla; utla yari sâtka kum.
baño=tahbanka; aihtabanka; aihtabaia barracuda=kabu naskaya sâtka kum.
watla o pliska. barranco=albanhkia; witni; iwitni; tasba
(tomar un)=aihtabaia. baiwan bîla pakni kum.
baquiano (baqueano)=yabal kakaikra; tâ barredero=pahbaika.
brih wi uplika; kwatmas. barredor=papahbra.
bar=diaia bara isti piaia dukia nani pliska barrenar=unta kraukaia; dril munaia.
kum; bîr atki pliska. barrendero=pahbaia warkka bri uplika;
baracuda=barhkura (inska yahpa). papahbra.
barajar=kiat klakaia. barrer=pahbaia; sut pahbi brih waia.
barandilla=riling. barricada=tawan bîla yabalka nani ra
baratillo=sipar atki ba lâka; diara sipar paski ba dukia, baha ninara yukuwi
pali atkanka. ai kaina kahbaia dukiara.
barato=sipar; mana sirpi ba; wiria ‘man barriga=biara; wan biara.
kulki ba. barrigón=biara yahpira; biara tara.
barba=wan krusa; krusa tamaya; unmaya. barril=kias; baril.
barba amarilla (serpiente)=piuta lal barrio=tawan tâka o baiki sakanka kum.
pauni. barro=slaubla; umala.
barbaridad=saura munan lâka; saurka lâ- barroso=slaublira; slaubla baku; umalki-
ka tara. ra.
barbarismo=saura munanka; bîla aisanka bartolina=silak watla; silak watla bilara
saura kum; aitani kat aisaras lâka. rum sirpi kum.
bárbaro=upla saura; wail; wail baku. basca=âuya warbanka; bla; aikaban wan
barbasco=basala. dauki ba.
barbería=tâwa klakaia pliska; tâwa kla- bâscula=diara yahpa nani paun munaika.
kaia warkka; tâwa klakaika. base=playa; plamaya; lâ o diara kum pla-
barbero=tâwa klaklakra. mayka ba; mununhta karnika ba.
barbilla=wan krusa tâ o tnata. basílica=prias watla tara kum.
barbón=waitna unmayira. basino (pez)=masmas.
barbotar=brukwi aisaia; bîla prak basta=aitani; ba (baha) kat aitani.
praki aisaia. bastante=ailal; uya; aihwa; manis; aitani;
barbudito (pez)=tungki. aitani kat; aitani.
bastar=aitani kaia; aitani sip kaia.
bastardo=minapakra; bastar.
bastimento=tâma; plun tâma. yabaia.
bastón=kîn; kîn dusa; dus; bordong. becerro=bîp lupia; bîp wainhka sirpi kau
basura=dipasta; diara tâski yuya; trin; mani kum alkras.
tring. béisbol=bâl ra pruki pulanka.
basurero=dipasta yakabi pliska. beisbolero=bâl papulra.
bata=prâk sâtka kum utla ra dimaia du- bejucal=kiwa ailal pâwi pliska.
kiara. bejuco=kiwa; kiwa dusa; dus kiwka.
batalla=aiklabanka; war bejuquillo (culebra)=piuta andris taya
aiklabanka. batallón=suldiar nani maplika bri.
daknika kum. batata=tâwa. beldad=prana; aukampura lâka.
batazo=bat ni prukanka. bélico=war aiklabi yaba; war aiklabikira.
bate=bat; bat mihta. beligerante=war aiklabi yaba; diara kum
batea=diara sikbaia baulka. ra aitwahkanka lâka dingki ba.
bateador=bâl pukanka ra bîla kaiki bâl ra belleza=painka; painkirka; prana; aukam;
pruki uplika. pain.
batear=wipaia; prukaia; bat ni prukaia o bellísimo=pranakira; prana tara bri ba;
wipaia. painkira.
batería=batri. bello=pain; painkira; yamni; yamnira;
batidor (molinillo)=diara wauhaia dukia; prana.
tuskaya. bellota=usupum mâ.
batir=wauhaia; lukbaia; abalkaia; tnawa bendecir=yamni munaia; yamni wiaia;
balhbaia. bles munaia; lilia lâka yabaia; holi lâka
batracio=sukling sâtka sut. ra yamni daukaia.
baúl=kwala auhbaia dukia; kwala auhbai- bendición=bles; bles munanka; blesin;
ka; sis; trunk; drunk. blisin; yamni munanka.
bautismo=tahbi daukanka; tahbi bendito=bles munan; yamni pali munan;
sakanka; kristian daukaia lâka. yamni pali; blisinkira; yamni win ba.
bautista=tatahbra; kristian sasakra; tahbi benefactor=yamni dadaukra; kupia pihni
dadaukra. lâka dadaukra; wark yamni dadaukra.
bautizar=kristian daukaia; kristian saka- beneficencia=kupia pihni lâka; diara
ia; tahbi daukaia; tahbi sakaia; diara o yamni daukanka; wark yamni kum; dau-
upla kum ra nina yabaia. kanka yamni kum; yamni daukanka
bayo=mapla pihni bara lalahni. warkka kum; latwan lâka warkka; yam-
bayoneta=bayonet; raks tâura dingki ski- ni daukanka.
ruka. beneficiar=yamni munaia; diara yamni
bazo=wan kwahka; nakmaya; daukaia; hilpka yabaia.
prahpraya. bebedero=daiwan nani lî beneficio=pain daukanka; yamnika; pain-
diaia pliska. bebedor=dadira. ka; diara yamni sakanka; upla kum tani
beber=diaia. ra diara yamni kum; kupia pihni dau-
bebida=diaia dukia; diara laya; dira; din- kanka.
ka. benemérito=kulkanka o prisant kum bria-
beca=skul mana upla wala aibapi ba; skul ia aitani ba.
dadimra kum lalah hilpka bri ba. benevolencia=kupia yamni lâka; kupia
becar=skul dadimra kum ra lalah hilpka pihni lâka o marikanka.
benévolo=kupia yamni; kupia yamnika
marikanka.
benigno=kupia pihni; kupia pihnikira; ku- bienvenida=yamni balan lâka; kupia pa-
pia painkira; kupia pain; yamni wan mu- ram lâka; lakula daukan lâka kum.
ni ba. bienvenido=yamni brin; pain lakula dauki
berrinche=kupia baiwanka tara. brin; pain lilia balan; ¡yamni balram!
besador=kiakiawalra; kîa wawalra. bigamia=waitna o mairin ai maya wâl bri
besar=kiawalaia; klâkaia; mawan kiawa- ba lâka; maya wâl briaia lâka.
laia. bígamo=ai maya wâl brabrira.
beso=kiawalanka; mawan kiawalanka; bigarro=tututia; kîp.
kiawalra. bigote=(wan) unmaya.
bestia=daiwan; daiwan minira; daiwan bigotudo=unmayira; unmaya ailal bri.
mina walhwal bri; ulaia daiwra. bijagua=waha.
bestialidad=sinskas lâka; daiwan baku bilabial=wan una wâl prawi muni bîla
daukanka. binka saki ba.
besuquear=kli kli upla ra kiawalaia. bilateral=tnaya wâl dukia.
biberón=tuktan milk dakakaia dukia; ni- biliar=pîra dukia ba.
pil. bilingüe=bîla wâl aisi ba; bîla wâl ra ul-
biblia=baibil; Dawan Bîla; Ulbanka Holi- ban ba.
kira. bilioso=pîrira; pîra ailal bri; pîra dukia.
bíblico=baibil dukia; baibil tânka bri; bai- bilis=pîra.
bil tânka kat; baibil wina. billete=lalah wahia; lalah wauhkataya; ti-
bibliografía=buk o ulbanka nani aslika. kit.
biblioteca=wauhtaya o buk nani suni bri billetera=lalah auhbaika.
ba watla o pliska. bimembre=pîska wâl bri ba.
bicéfalo=lal wâl bri ba. bimensual=kati kum bilara aima wâl dau-
bicicleta=baisikil. ki ba.
bicolor=mapla wâl. bimestral=kati wâl ra bal yaba o lui yaba;
bicho=daiwan sirpi liwa sâtka. kati wâl dukia.
bidón=bukit; lî laiki briaia dukia. bimestre=kati wâl piua.
bien=aitani; yamni; pain; aihwa; bimotor=ai masinka wâl bri ba “plenka”.
yamni pali; rait pali; kasak; latan. binocular=wihka ra kaikaia glaska.
(mas)=sakuna. biografía=upla kum sturka o dahra almuk
(pues)=bamna; aitani. ulban ba.
(si)=ban sakuna. biología=diara raya yaba tânka kaikaia lâ-
bienaventurado=yamni, lilia yaba; lilia- ka.
kira. bípedo=mina wâl bri ba.
bienaventuranza=heben liliaka; lilia lâ- bis=aima wâl daukaia o aisaia marikanka
ka. o ulbanka.
bienes=yuya nani; yuyka; yuyaka; dukia; bisabuelo=srakia.
ritska nani. bisagra=insis; dur o windar pamaika du-
bienestar=yamnika lâka; yamnika; pain- kia o mihta.
ka; diara sut yamni kaia ba lâka. biscoyolito=sih.
bienhechor=yamni mamunra; yamni da- bisiesto=kuswa kati yu 29 bri ba manka;
daukra; hilp mamunra; upla ra hilp muni yu 366 bri manka.
ba uplika. bisnieto=snawa.
bisonte=bîp talia daiwra.
bistec=bîp wîna kiskan; bîp wîna
wal daukan pata kum. bochornoso=swira dauki ba; diara saura
bisturí=aparit daukaia dukiara skiru sirpi pali.
yus muni ba. boda=marit lâka; marit daukanka; marit
bizco=kiusni; nakra kiusni; nakra warha. takanka; marit sakanka.
bizcocho=tâni; biskit. bodega=diara nani apahki o suni briaia
blanco=pihni; mapla pihni. watla; “bodega”.
blancura=pihnika; pinhka; pihni ba bofe=pusa.
lâka. blandengue=uba bawikira bara bofetada=mihta tanhtika pata; mawan ra
swapni. blando=swapni (slaubla baku); prukanka.
lalalni; bogar=ringbaia.
lungni. boina=kiaput sâtka kum.
blandura=swapnika; lalalnika. bola=bâl; diara raun kum.
blanqueador=pihni dadaukra; pihni dau- bolazo=bâl pata.
kaika. boleta=lal mana.
blanquear=pihni daukaia; pihkaia. boletín=ulbanka sâtka kum wark kum du-
blanquearse=pihni takaia. kiara; skul uplika nahki auya ba ulban-
blanquecino=pis; pisya; pihni mapa ba. ka.
blasfemar=nina sauhkaia; lahtubaia; Da- boleto=impakaia wauhtaika.
wan ra lahtubaia; nina sauhkan lâka ra bolígrafo=ulbaia dukia; ink pinsil sâtka.
aisaia; bîla sawaia; nina ba bahki bolo=upla bla; bla uplika; upla rum din
kulki aisaia. ba.
blasfemia=Gâd mapara saura aisanka; ni- bolsa=pakit; sakbat; malipuk; lalah watla.
na sauhkanka; mapara aisan lâka; nina bolsear=pakit ra kaia; pakitka wina impli-
sauhkan lâka. kaia.
bloc=buk lupia wahia nani bri ba ulbaia bolsillo=pakit; traus pakitka.
dukiara. bolso=ambak lupia; malipuk; diara
bloque=blok; simint o walpa ni auhbi brih taukaia dukia.
paskan pîska. bollo=brit; brit kum.
blusa=mairin prâkka (prâka) pura tani ra bomba=pump; lî aubaika; bomb; “bom-
dimi ba. ba”.
boa=waula. bombardear=“bomba” ni sabaia; “bom-
bobo=taniskira; sinskas; lal saura; lukan- ba” lulkaia.
ka sirpi bri. bombear=pump munaia; pump ni lî auba-
boca=bîla; upla bîla; yabal; diara sut bîla. ia.
(arriba)=yahta param. bombero=tawan ra pauta o utla ami ba
(del estómago)=sawika. dadaskra.
bocadillo=brit sâtka lupia. bombillo=ingni yabaia dukia.
bocado=bîla kum; bîla banhki kum. bombo=drum tara.
bocina=truk nani bin daukaika bri ba. bombón=dabaia dukia damni kum.
bocio=wan kârma sikniska kum. bonachón=kupia pihnikira.
bocón=bîla yahpira; bîla tara; bîla yahpa; bonanza=pâsa lamni; lamnika; taim pain
uya aisi ba. ba; taim lamni.
bochinche=bin daukanka; unsabanka; bondad=yamnika; painka; kupia painka;
blahwanka; blahwan lâka. kupia pihni lâka.
bochinchero=bin dadaukra; unsasabra. bondadoso=yamni; yamnikira; kupia
pain; kupia painkira; kupia pihnikira.
bonito=pain; painkira; pain pali.; painkira dauki mita); upaia.
lupia. bota=buts; sûs tara.
boquear=bîla kwâkaia. botadero=tâski yakabaia pliska.
boquete=unta kraukanka; dimi waia bîla botador=babatakra.
sirpi kum. botánica=dus nani pâwi ba tânka kaikaia
boquiabierto=bîla kwâkan; bîla kwawan; lâka; dus nani tânka kaikanka.
bîla kwâki bri; bîla kwawra. botar=batakaia; lulkaia; yakabaia; tikaia.
boquilla=bîla ra mangkaia dukia; miusik bote=slaup; bot; but; duri; pân sirpi kum.
kangbaia dukia kum kum unta bri ba ba- botella=batil.
hak puhbaia dukiara. botellazo=batil pata; batil wal prukanka.
borbollar=piswaia. botica=sîka watla; sîka atki ba watla; sîka
borbotar(se)=lukwaia; lî karna lukwaia o nani auhbi bri ba watla.
pupuhwaia. boticario=sîka âiatkra.
borda=slaup kum tnaya ra pura pîska botín=war aiklabi mihta dakban dukia na-
ba. bordar=mamaia; kwala mamaia. ni sut.
borde=un. botiquín=sîka nit pali ba kahbi bri dukia
bordear=plis kum un bâk taukaia. ba.
bordo=un; tnata; ship o duri tnaya. botón=butin.; nakra; tangni slaunhka.
(ir a)=bilara aimakaia. bovino=bîp tila wina daiwra.
bordón=impapakra kînka. boxeador=aiklaklabra; globs mangki ai-
boreal=yahbra; yahbra payaska dukia. klaklabra.
borla=kwala un tamaya. boxear=aiklabaia; mihta wauhi aiklabaia;
borrachera=bla takanka; rum diaia lâka. globs mangki aiklabaia.
borracho=dadira; rum dadira; upla bla; boxeo=aiklabanka; globs mangki aikla-
bla dauki; bla takan; blakira. banka.
borrador=dikaika; siauhbaika; siauhbi boya=awaika; kunkun.
sakaika; mihta ni ulbanka kum. bozal=daiwan kakma prakaika.
borrar=dikaia; diki sakaia; tikaia; siauhbi bracear=klahkla wauhaia.
sakaia; siauhbaia. bramadero=daiwan wail nani wainhka
borrarse=siauhaia; siauhi takaia; diwaia; alki taim lî diaia wi ba pliska.
diwi takaia. bramador=âiahbra; âiuhbra.
borrasca=pâsa karna kum; skwal saura; bramante=krukus.
kabu ra pâsa karna; rip tilwan payaskira. bramar=uhbaia; ahbaia; muhbaia.
borrascoso=skwalkira; pâsa krawankira. (las aguas)=twalwaia.
borrego=sîp luhpia mani kum o wâl (el tigre)=ihbaia.
bri ba. (el toro)=mukbaia.
borrico=biriku. (la persona)=kisbaia; bin baikaia.
borroso=uya klir kaikras ba; diwan bramido=ahbra; uhbra; ahbanka; uhban-
baku ba. ka; ahbrika.
boscoso=unta dakni ailal pliska. branquia=sisia; lî daiwra wînka (wingka)
bosque=unta; unta dakni; dus tara pâwi puhbanka.
ba untika; unta tara; dus ailal pâwi plis- branquial=sisia dukia.
ka. brasa=kwasku; pauta klauhi ba kwasku-
bostezar=bîla kwâkaia (yapan o srinwan ka; pauta aswanka.
bravata=praut lâka bahki.
bravo=kras; kraskira; kupia karna; praut;
prautkira; kupia baiwan; tahplu; sibrin- daukaia.
kas. bromista=pulaia lihki ba; puli aisaia laik
bravucón=ai kupia karna ai dara wali ba. uplika.
brazalete=bangkil. bronca=blahwan; blahwanka; pulanka
brazo=(wan) klahkla. saura kum; unsabanka kum.
brea=târ; târ mâka; awas mâka. bronce=bras.
brebaje=diaia laya kum pain pali apia. broncear=diara kum ra bras kalatka ya-
brecha=krikanka; kriwanka; kriwi takan- baia; wan taya pura lapta ami mita bras
ka; dîa dîa kriki bîla kwâkan kum. kalatka daukaia.
breña=sikwra (sikra); sisikwra bronquitis=kârma wakia puskanka; lama
(sisikra); dribra. kriwi ba.
breñal=sisikwra (sisikra) pliska; dribra; brosimo=tisba.
tring. brotar=urhwaia; baiwaia (dus pâwi baiwi
breque=diara plapi ba alki takaskaika. ba baku).
breve=kunhku; prahni; piu wihka apia. (las aguas)=kwangwaia.
(en)=tisku. (los cocos)=uswaia.
brevedad=prahnika; kunhkuka; wihka a- brote=kiama namika urhwan ba; urhwai-
pia piua; kunhkuka. ka.
brevemente=pat pali; wihka apia lâka ra; broza=main wina saki ba walpaya; main
yari apia; kunhku pali. tasbaya gul bri ba.
bribón=bahki lâka ra baman tauki bruces=makupi, aimakupi.
yaba; srinwankira; upla rugkira. (caer de)=makupi kauhaia.
brigada=wark tatakra nani aslika. (echarse de)=aimakupaia.
brillante=lipni; lakni; ingni; ingnikira; bruja=sukia mairin saura; lasa baku taki
klaklauhra; lakni; klauhira; ingwi yaba. ba mairka; lasa uplika mairin.
brillantina=batana; tâwa ra aimakaia ba- brujería=sukia lâka saura.
tanka. brujo=sukia waitna saura; lasa uplika
brillar=lipaia; ingwaia; ingni takaia; la- waitna; waitna kuninkira dibil wal ai
kwaia. lâka bri ba; sukia.
brillo=ingnika; lipnika; laknika. brújula=kampas; lalma, muna, yahbra
brincar=pâlaia; srumaia; sruhmaia; sru- bara waupasa kaikaia dukia.
twaia. bruma=mukus; kabu mukuska.
brinco=pâlanka; srutwanka; srumanka. brumoso=mukus ailalkira; mukuskira.
brindar=yabaia; hilp kum yabaia; upla o brusco=kusni baku; daukanka aitani apia.
dîa dîa kum dukiara diaia. brutalidad=daiwan baku tânka; saura lâ-
brío=kupia karnika; spiritka karnika. ka; daiwan baku lâka.
brioso=kraskira; karna; karnira. bruto=sinskas; daiwan baku; lal karna
brisa=pâsa; pâsa swapni (tawa krawi (karnira).
ba). broca=kraukaika, unta kraukaika buba=wîna sukwan; siknis saura wan wî-
dukia. brocal=liunhta purara kutbanka na ra puski taki ba.
kum ba. brocha=brus; bros. bucal=bîla dukia; bîla tânka bri.
broma=pulan bîla; pulan lâka; kikaia du- bucanero=wan kabuka nani ra âimplikra
kia; kikaia aisinka. baku tauki kan ba.
bromear=pulaia; puli aisaia; pulan lâka bucear=lî dimaia; lî munhtak yawaia; lî
kapaia.
bucle=tâwa pitbanka.
buche=krukmaya; daiwan nani ai nana ra daukan lâka bîla; kunin munan lâka.
sakbat bri ba. burlador=lawaska kakikra.
buen=yamni; pain. burlar(se)=lawaska kikaia; swira dauka-
(día)=yu yamni; titan yamni. ia; kunin munaia.
(tiempo)=taim pain. burocracia=tawan suliarka nani uba ga-
bueno=yamni; pain; aitani; kasak; pain bamint bisniska ra dimi ba tânka; gaba-
aihwa. mint suliarka nani aslika.
¡buenos días!=¡titan yamni! burro=biriku wainhka.
buey=bîp wainhka mahbra sakan; bus=upla aimaki impaki trukka.
wark bulka. buscador=plaplikra.
búfalo=buplu. buscar=plikaia; pliki taukaia o kaikaia.
bufar=praukbaia; wan kupia baikaia. búsqueda=plikanka; pliki taukanka; pliki
bufete=ulbaia tibilka; layar apiska. kaikanka.
búho=iskri; wauya. butaca=iwaia dukia.
buitre=inging sâtka; daiwan tnawira tara; butuco=plas.
usus sât daiwra. buzo=lî dadimra; daiba; lî biara ra dimi
bujía=ingni yabaia dukia. wark taki uplika.
bulbo=dus plamaya mâ. buzón=wauhtaya bâkska.
buldog=yul sâtka kum, daiwan âialkra.
bulevar=tawan tara nani bilara truk pla- C
paika bîla yahpa bara tnaya ra dus cabal=aitani, kasak; aiska, pain; lâ tânka
nani mangkan ba. kat yaba; sinskira; paunka bara pitka kat
bulto=surun; karbanka; malipuk; karban aitani ba.
kum; paskan kum, bauhika. cabalgador=daiwan âiulra; daiwan uli u-
bulla=bin; bin tara. plika.
bullanga=bin tara. cabalgadura=ulaia daiwra; kiago prahka-
bullanguero=bin tara dadaukra; bin dau- ia daiwra.
kaia lihki ba. cabalgar=aras ulaia; aras uli taukaia; dai-
bullaranga=bin tara. wan uli taukaia.
bullicio=upla ailal bui bin tara bara rang- caballería=ulaia araska daknika kum; a-
banka dauki ba. ras âiulra daknika; suldiar nani aras ra
bullicioso=bin dadaukra; binkira. uli ba daknika.
bullir=lukwaia; lukwi baku kaia; piawaia; caballero=aras uli uplika; upla tara, kul-
lilihwaia. kankira kum; waitna kasak; yamni kai-
buñuelo=tâni; brit damni sâtka. kan waitnika; yantliman.
buque=but tara; slaup tara; ship tara. caballete=bahna; banhta; utla bahna; lal-
burbuja=siapia; siaprika; kwangwrika mukia (lal mukia).
(kwangrika); bungwanka. caballo=aras.
burbujear=kwangwaia; lukwaia; siapaia. cabaña=rans; benk.
burdel=diara saura bara tâski dauki plis- cabecear=lal wauhaia; upaia; lal pata pru-
ka. kaia; lal mangkaia.
burgués=upla tara; upla lalahkira; lalah- cabecera=lal mangkaika; lal kahbaika; lal
kira baku puli o ai dara wali uplika. wihta; wihta dukia; dîa dîa lal ra aimaki
burla=lawaska; lawaska kikan bîla; swira ba dukia; tingni wihta; awala wihta; ta-
wan lal kum.
cabecilla=upla saura nani wihtka; wihta; ba.
lal. cachar=implikaia; upla dukia alkaia.
cabellera=tâwa aiska; tâwa. cachetada=mihta pata; mawan taya ra wi-
cabello=(wan) tâwa. panka.
cabelludo=tâwira. cachete=mahkmaya; tauhka.
caber=pain aimakaia; tânka briaia; bilara cachetón=tauhka o mahkmaya yahpira.
briaia; bilara auhbi briaia. cachimbero=kuk tuktika.
cabeza=(wan) lal; wihta. cacho=kiapka; aringka.
cabezal=lal kahbaika. cachorro=layan o limi luhpia sâtka.
cabezazo (cabezada)=lal pata. cada=bani.
cabezón=lal yahpira; lal tara. (cual)=kumi bani.
cabida=bilara nahki auhbi briaia sip yaba. (uno)=kumi bani.
cabizbajo=lal wit; lal mayara brih. cadáver=upla pruan wîna tara; pruan wî-
cable=awa; dîa dîa awa; wayar; ayan ni na tara.
daukan awa; kibil. cadejo=waihwan.
cabo=tâ; tnata; mihta; mina; kabu; dîa dîa cadena=sen; sîn; chen; priskaika.
tâ. cadera=kil; kilka dusa; kwel; kilka; wan
(llevar a)=tnata kat daukaia; tnata ra maisa dusa.
brih waia. caducar=tiwaia pat baila kaia.
cabra=guts mairin. caer(se)=kauhaia; wakwaia; slingwaia;
cabrío=dauhbaya; guts tânka bri ba. dringwaia.
cabriola=blikbanka; lilia pâlanka. café=kâpi; lî siksa, nikla.
cabrito=guts lupia; guts luhpia. cafeína=kâpi puisinka.
cabro=guts wainhka. cafetal=kâpi nasla.
cabrón=guts wainhka; upla kum ai mair- cafetalero=kâpi nasla bri uplika; kâpi ma-
ka waitna wala wal yaban bri ba. mangkra.
cabulla=awa; kiwa; dîa dîa awa trit baku. cafetera=kâpi laya laikaika; kâpi laya
caca=kâna; kâka (tuktan nani bîla aisan- mangkaika; kâpi mâ wawahbra mairin.
ka ra). cafetería=kâpi bara diaia dukia wala nani
cacahuete=kakau; pinda. atki pliska.
cacao=kakau; urang. cafetero=kâpi âiatkra.
cacaotal=kakau nasla. cafeto=kâpi dusa.
cacarear=katakbaia; watakbaia; kakbaia; cagadero=kâna krahbaika; kâna krahbaia
krukbaia. pliska.
cacareo=kalila kakbanka; watakbanka. cagar=kâna krahbaia.
cacería=antin takaia lâka; antin takanka. cagón=krakrahbra; kâna krakrahbra.
cacerola=plun piakaia o kiskaia pânka o caída=kauhanka; kauhra.
dakawa. caído=kauhan; war kum ra pruan ba.
cacique=wihta; indian wihtka tara. caimán=karas.
caco=âimplikra; smatkira impliki ba upli- caite=klipas; sandal sûska.
ka. caja=bâks; tupit; tuput.
cacto=saisil. cajero=bâks papaskra; bank ra lalah alki
cacha=alkaika; mina; skiru mina. ba uplika.
cachalote=kabu naskaya tara lal yahpa cajeta=milk bara sugar wal paski dukia.
cajetilla=sigarit watla kum.
cajón=bâks; bâks tara.
cal=diara yuya pukni-pihni. yahpika.
calabacino=kahmutra; pispis; wawi; ka- calidad=tânka; nahki yaba tânka; aihwi-
muntra. ka.
calabaza=kahmuntra; kamuntra; kahmu- cálido=lapta; lapta yabi ba.
tra. caliente=lapta; laptira; bitni; lapta bri ba.
calabazo=kampipis. calificar=diara o upla kum tânka nahki ba
calabozo=silak watla; silak watla saura kaikaia; tânka laki kaikaia; tânka mari-
kum. kaia; tânka nahki ba sakaia.
calafatear=duri sipaia. calificativo=tânka mariki; tânka kaiki o
calambre=sula wakia; wan wakia aubi dauki, tânka kaikaikira.
trabilka o sikniska. caligrafía=mihta ulbra pain ulbanka.
calamidad=pât; trabil; trabil lâka; panis cáliz=kop; kalis; kalis kapka.
saura. calma=lamni; lamnika; lamanka; pâsa
calar=klauhbaia; sabaia; wîna ra utwi di- krawras.
maia; buswaia; kauhla dimi waia. calmante=lamni dauki ba; lamni daukai-
calavera=lalkamhka (lal kamhka); lal du- ka; latwan daskaika.
sa. calmar=lamni daukaia; sâp daukaia; das-
calcañal (calcañar)=wan plakura; mina kaia; sasakbaia; lamkaia.
plakura; mina tnata. calmarse=lamaia; lamni takaia; sâp kaia;
calcetín=saks; takins. sâp takaia; sasakwaia.
calcinar=angki yamhpus daukaia. calmo=lalam; lamni.
calculador=kulki kaiki uplika; kakulkra. calo=kara.
calcular=kulkaia; kulki kaikaia. calofriarse=kauhla daukaia; kauhla dauki
cálculo=kulkanka; kulki kaikanka. tatatwaia.
caldero=dikwa; kawia; isama. calofrío=lapta bara kauhla daukanka; wan
calderón=dikwa tara. wîna ra lapta dauki, kauhla dauki sin.
caldillo=pilala. calor=bitni; bitnika; lapta; laptika.
caldo=plun kum ulang baku; brat; pilala. (hacer)=lapta amaia; bitni takaia.
calefacción=lapta daukanka. calumnia=kunin natka ra dahra sakanka,
calefactor=lapta daukaika. upla ra trabil munaia dukiara.
calendario=kati piua wauhkataya; yu na- calumniador=ninara aisasara; upla nina
ni kulkaia wauhkataya. aisasara; upla nina sasauhkra; saura ma-
(ave)=tumsiri; tumsirit. munra.
calentador=lapta dadaukra; lapta daukai- calumniar=nina sauhkaia; ninara aisaia;
ka. ninara saura aisaia; saura munaia; kunin
calentamiento=lapta daukanka; lapta ta- lâka ra pâtkira kulkaia.
kanka. calumnioso=nina sauhkaikira.
calentar=lapta daukaia. caluroso=lapta; lapta bri; laptira; bitni;
calentarse=lapta takaia; ailahkaia. bitnikira.
calentura=rih; rihka. calva=lal pîska tâwa âpu takan ba.
(tener)=rih daukaia. Calvario=Kalvari; dus prihni yabalka.
calenturiento=rihka bri; rihkira. calvicie=tâwa âpu ba.
caleta=klukia. calvo=tâwas; tâwa daiwan; tâwa âpu; tâ-
calibre=raks mahbra taki waia untika wa daiwra.
calzada=yabal tara kum.
calzado=sûs.
calzar=sûs dingkaia. brin lâka.
calzón=dras; mairin draska. (a)=pana.
calzoncillo=dras; waitna draska. cambista=lalah shins muni uplika; lalah
calladamente=sâp; sâp pali; sâpkira; bin shins mamunra.
âpu pali lâka ra. camello=kiamil wainhka.
callado=sâp; bin âpu; binkas; sâbi. camilla=krikri sirpi; twilkaia krikrika; tni-
callar=bîla prakaia; yaka sâp takaia. kaika; aitnikaika.
callarse=sâp kaia; sâp takaia; bîla prakan caminante=wawapra; wapi yaba; tatau-
kaia; aisaia apia. kra; tauki yaba; âimpakra; impapakra.
calle=yabal; tawan bîla yabalka; caminar=wapaia; impakaia; taukaia.
wakpas; strit. caminata=wapanka yari bara wan swapki
callejero=yabal ra taukaia lihki ba; yabal ba; impakanka prahni, lilia natka ra.
ra kakirhbra. camino=yabal; bîla.
callejón=yabal o strit bîla sirpi kum. camión=truk; kamiong.
callo=kân. camionero=kamiong o truk wawakra.
cama=krikri; aitnikaika; tnikaika. camioneta=truk sirpi.
camada=daiwan kum luhpa baikanka ku- camisa=prâk; waitna prâkka (prâka).
mi ra baikuya luhpia nani ba. camiseta=prâk kunhku.
camaleón=siwaiku. camisola=andasat.
camalote (gamalote)=kbu; bû. camisón=prâk tara; prâk yari, yapaia du-
cámara=lilka alkaika; rum tara; utla bîla kiara.
kum. camorra=blahwanka; unsaban lâka.
camarada=pâna; muihni; pren. camote=paisawa; tâwa balianta; tâwa sât-
camarero=tibil kakahbra o kahbaika; kri- ka.
kri papalkra. campamento=kiamp wark uplika watla
camarón=wasi; wahsi; wahsi sirpi; wark nani; kiamp.
sirpi kum. campana=bel; bil; lingbaika.
camaronear=wasi alki taukaia; wark sirpi campanada=bil lingbanka.
daukaia. campanario=bil watla.
camaronero=wasi âialkra; wasi âiatkra; campanero=bil lalingbra; bil lingbaika;
wark sirpi dauki uplika. bil papaskra.
camarote=krikri; krikri watla; ship bilara campanilla=wan darkaya; wan kârma lu-
krikri watla. pia; bil sirpi.
camastro=krikri almuk saura. campante=kwalhwi baku; liliakira.
cambalache=uya mana apia dukia nani campaña=wark o daukanka tara kum.
shins munanka. campeón=pura lalura; win tatakra; wark o
cambiador=lalah shins mamunra; lalakra; diara kum ra tâura ba.
sât wala dadaukra. campesino=tasba warkka dadaukra; plun
cambiante=shins (sins) taki ba. mâ mamangkra; kiamp uplika; kiamp
cambiar=shins (sins) munaia; lakaia; kar- dukia.
bi lakaia; diara kum diara wala mana campiña=langni tara; plun mâ mangkaia
shins munaia. tasbaya tara.
cambio=shins (sins) munanka; lakanka; campo=twi bîla; insla; twi; langnika.
sât wala takanka; aihka takanka; camposanto=raiti.
klauna can=yul.
cana=tâwa pihwanka; tâwa pihni.
canal=lî plapi luaia bîla; kanal; lî bîla ma o klahkla dusa yari ba.
salhkanka kum. canino=yul dukia; yul tânka bri; yul baku.
canalete=kwahi. (diente)=wan napa tahsaya.
canaletear=kwahi kaubaia. canje=shins munanka; diara mana shins
canalizar=lî plapi luaia bîla daukaia; lî munanka.
bîla salhkanka daukaia; diara kum ya- canjear=shins munanka daukaia; diara
balka mangkaia. wala mana shins munaia.
canalla=upla saura. cano=tâwa pihwan bri ba; pihni.
canario=piawira lupia sâtka kum. canoa=duri; batu; duri tara.
canasta=baskit; pataki. canoso=lal pihni; tâwa pihwan ailal bri.
canasto=baskit tara. cansado=swapan; tayat; tayat takan.
cancanear=wan bîla kakahwi cansancio=swapanka, bahkia; bahkia ta-
aisaia. kanka; tayat takanka; tayat daukanka;
cancelar=diki sakaia; tikaia; sauhkaia; bahkia krawanka.
siauhbi sakaia; aibapaia; dikaia. cansar=swapkaia; tayat sakaia; tayat dau-
cáncer=kaisni lilka slilma dakura ba; kaia; wark dingki swapkaia; hambuk
kiansa sikniska; kuswa âuya; wan wîna munaia.
ra mâ pâwi ba; kaisni sât daiwra kum; cansarse=swapaia; tayat takaia; bahkia
wîna sukwan siknis saura kum. takaia; bahkia krawaia; sîa takaia.
canción=lawana; aiwananka. cantador=aiwawanra; aiwanaia lankira.
cancionero=lawana nani wauhkataya. cantante=aiwawanra; lawana aiwawanra.
cancha=pulaia pliska. cantar=aiwanaia; lawana aiwanaia; lawa-
candado=dur mangkaika; patlak. na; aiwananka.
candela=kiandil. cántaro=sumi; lî watla.
candelabro=kiandil dusa. cantear=makupaia; tnaya tani lakaia; tna-
candelero=kiandil kahbaia dukia. ya dusa ra lakaia.
candente=lakni; lapta dauki pihni sakan; cantera=walpa saki pliska kum.
lapta wal lakwi ba; lakwi. cántico=lawana; aiwananka; Dawan ra la-
candil=lamp sirpi sâtka kum. wana aiwananka.
candidato=diara o wark kum ra cantidad=praiska; yahpika; kulkanka;
mangkaia o aimakaia nina mâkan o mânka; nahki ailalka ba.
wahbi sakan ba uplika. cantimplora=lî laiki brih taukaia dukia; lî
cándido=pain; yamni; param; kupia pa- watla sirpi.
ram; saurka âpu. cantina=rum atki watla; kantina.
candil=lamp sirpi pân ni canto=lawana; aiwanra; aiwananka; tnaya
paskan. candor=pihni pali ba. dusa; slaunhka.
canela=siniment. cantor=aiwawanra.
cangrejo=kaisni; rahti; waihru; caña=kayu; kayu dusa; dus bani kayu
libang; kanli. sâtka bri ba; klisang; kauhru dusa
caníbal=upla papira. sut.
canica=mabil lupia, tuktan pulaika. caña brava=yauhrus.
canícula=mani bilara lapta kau karna taki (de azúcar)=kayu.
piua. Pastara Kati 23 wina Wîs Kati 2 cañada=tingni; il bîla; kwalkwal.
ba kat baha kulkisa. cañafístula=wanabaka.
canilla=wayata; braka; akra; ahma; kuh- cañal=kayu nasla.
cáñamo=kiulh mâ; kiulh awa; dus sâtka
kum baha wina kiwa dauki ba. pi kum taya.
cañaveral=kayu nasla; kauhru o captar=bri balaia; alkaia; dakbi bri bala-
bahmuna sâtka ailal pâwi ba tasbaya. ia; bîla baikra alkaia.
cañería=lî nani o gias plapi tawaia yabal- captura=alkanka; dara walras alkanka.
ka. capturar=alkaia; priski alkaia; biki alka-
caño=tingni; lî plapaika kunhku. ia; dara walras alkaia; upla saura kum
cañón=raks tara; raks kakma; raks baril- alkaia dîa dîa tânka ra.
ka; kianan. capucha=dimaia kwalka kum wan lal biki
cañuela=klisang; yauhrus; kayu sirpi. ba.
caoba=yulu. capuchino=padri nani daknika kum.
caos=turbi daukan lâka; turbanka tara. (mico)=wakling.
capa=pura taya; pura prâkka (prâka). cara=(wan) mawan; mâ; uman.
capacidad=diara kum bilara nahki ailal cara a cara=mawan kat; wal mawan
bri ba lâka; ailal briaia karnika; bîla kat.
yahpira; tarka; tânka briaia o luki carabela=almukka piua slaupka.
sakaia karnika. carabina=raks sirpi kum.
capacitación=sins smalkanka; sins lâka carablanca=urus sâtka kum, mawan ba
yabanka. pihni.
capacitar=sins yabaia; smalkaia. caracol=kîp; kîp taya; suni; musukra.
capador=daiwan mahbra saki uplika. carácter=tânka; nahki tauki ba tânka; tân-
capar=mahbra sakaia. ka marikanka; mark kum; mihta ulbra.
caparazón=daiwan nani wîna pura taya, ¡caramba!=¡alakai!; ¡pali ki!; ¡auh!
kaina kahbaia dukiara. caramelo=damni; sugaplum.
capataz=wark kiaptin; pura winaika. carapacho=nina dusa taya; nina taya (lih,
capaz=sip yaba; sipya; âuyamakira; sipki- kuswa, rahti taya sâtka).
ra; diara kum daukaia karnika bri yaba. carate=bulpis; sus.
capear=irbaia; irbi taukaia; irbi tawaia. carátula=wauhtaya twakni; wauhtaya o
capilla=prias watla sirpi. buk kum mawan.
capital=tâ tawanka; kuntri bilara tawan caravana=impapakra nani daknika; upla
sut lalka ba; lal dukia; tâura yaba dukia; ailal asla taki ba plis kum ra waia dukia-
lal ra aimaki yaba. ra.
capitán=kiaptin; kapitang; lal; lalka. carbón=kwasku; kol; masku.
capitolio=utla tara yari purara ba. (palo de)=sirsir.
capítulo=sapta; chapta; wauhtaya ulbanka carbonera=kwasku angkaika o sakaika.
wina dakbanka kum. carbonero=kwasku âiangkra o âiatkra.
capón=mahbra sakan; mahbras. carbonizar=angkaia; kwasku baku dau-
capote=ringkut; lî auhi piua ra kaia; tuhkaia.
dimaia carbonizarse=tuhaia; tuhwaia; ami kwas-
kwalka. ku baku takaia.
capricho=inipis; bahki; kupia lukras dau- carbunclo=puskanka sukwi lal manis bri
kaia lâka. ba; wan muna.
caprichoso=kupia lukras dauki yaba. carcacha=truk almuk, danh yus âpu ba.
caprimulga=kuyu. carcajada=kikanka aihkakira bara binki-
cápsula=pils; pils taya; raks o bulit mah- ra.
bra taya; sîka srukanka taya; dus mâ sir- cárcel=silak watla.
carcoma=sisi; usra yula; usra.
carcomer=usra piaia; yula piaia. caries=wan napa dusa sukwanka.
cardenal=katolik tilara bisap tara cariño=latwan; latwanka; kupia latwanka;
kum. latwan kaiki ba lâka.
(pájaro)=isis. cariñoso=yamni; latwan kaikankira; ku-
cardíaco=wan kupia tânka; upla kum ai pia pihnikira ba.
kupia sikniska bri ba. caritativo=kupia pihnikira; latwan lâka
cardiograma=wan kupia aiawanka nani tânka ra dauki yaba.
ba marikanka. carnada=pata; kiulh pata.
cardiología=wan kupia tânka nani aiska carnal=tasba dukia, spirit dukia apia; wî-
stadi munanka o sinska lâka. na dukia; wîna tara lâka ra ba; wîna du-
cardiólogo=wan kupia tânka stadi ma- kia; wîna lâka ra baman yaba; taya; tai-
munra o kakaira; wan kupia ka; wîna lâka tani bri.
daktarka. carnaval=lilia pulan yua tara kum.
cardo=kiaya. carne=wîna; daiwan wîna; upla wîna; u-
cardumen=inska nani bankka. pan.
carear=wal mawan prakaia. carnero=sîp wainhka.
carecer=diara luha takaia; luha kaia; dia- carnicería=wîna atki ba pliska; wîna at-
ra âpu kaia. kaika; bîp ikaika watla; iki tikanka.
carencia=diara âpu tânka. carnicero=wîna tatamra; wîna papira; i-
carero=diara mana âiatkra. kaia pliska; âikra.
carestía=diara kum luha takanka; diara carnívoro=wîna papira.
danh takanka; plun wahwan o tiwan; carnizuelo=pîram.
diara âpu takan lâka. carnoso=wînira; wîna ailal bri ba.
careta=mawan bikaika. caro=mana; manakira; mana pali; latwan-
carey=aksbil. kira.
carga=kiago; kiagu; karbanka; diara auh- carpa=lî kauhla naskaya; pura prakaika,
baia tânka; diara nani; raks bilara auh- utla baku.
banka o lulkanka kum. carpintería=kiamda warkka.
cargador=diara twatwilkra; diara twilkai- carpintero=kiamda; karpenter.
ka; twatwilkra; twilkaika; praprahkra. (pájaro)=tuskrana; tuskranak.
cargamento=kiago; kiagu; kiago tara. carpo=mihta lingbungka; lingbung; mihta
cargar=auhbaia; prahkaia; twilkaia; lula.
kwahkaia; brih waia; raks auhbaia; dia- carrera=plapanka; rîs.
ra kum upla lal ra kulkaia. carreta=kareta; karita.
cargo=wark kum. carretera=truk plapi yabalka; yabal tara
carguero=twatwilkra; diara twatwilkra. kum.
cariarse=sukwaia; yupurwaia (wan dusa carretilla=karitiya; wan mihta ni tukbaia
o daiwan dusa). dukia.
caricatura=mawan saura ulbi lilkika dau- carretón=karita tara kum.
kan ba; lilka saura ulbi daukanka. carretonero=karita tatukbra; karita raski
caricia=sapanka; taya sapanka; tasapan- uplika.
ka; yamni munan lâka kum. carril=tril.
caridad=latwan lâka; kupia pihni lâka; la- carrizal=kara o klisang ailal pliska; kli-
twan kaikanka; latwan kaikan lâka; um- sangkira.
pira nani ra latwan lâka dauki ba; latwan carrizo=kara; klisang; bra tara.
kaikan lâka warkka.
carro=kar; truk.
carroña=wîna sukwan o aisawan; daiwan casquillo=bulit mahbra taya.
pruan wîna sukwan. casta=masraka; kiamka; saumuk.
carroza=truk kum sakahki ba, yua tara castaño=siangni; taya aras pauni baku ba.
kum ra wapanka tilara dingkaia castellanizar=upla wala ra ispail bîla lan
dukiara. daukaia; aisanka wala wina aula bîla ra
carta=wauhtaya; wauhtaya ulban kum; ispail natka dingkaia.
ulbanka. castellano=ispail bîla aisanka.
cartel=ulbanka kum dauki upla sut ma- castidad=sunu lâka; sunuka.
wanra kahbi swi ba. castigar=klala yabaia; latwan yaia; wipa-
cartera=lalah watla. ia; panis munaia.
cartero=upla blikan wauhkataya yui tauki castigo=klala; panis; wipanka.
ba; wauhtaya yabi tataukra. castillo=tnaya sut kutbi karna daukan wa-
cartilla=skul wauhkataya sirpi kum. tla kum.
cartografá=map nani paskaia warkka. casto=sunu; tâski âpu.
cartón=wauhtaya twakni karna kum; kar- castor=tingni daiwra mamu sâtka.
ton; wauhtaya karna ni daukan bâkska. castrar=mahbra sakaia.
cartucho=bulit; raks mahbra. casual=piua kat apia bal yaba.
casa=utla. casualidad=dara walras o maisa pakras
casado=marit; ai maya bri ba. dukia; bahki ban taki ba.
casamiento=marit lâka; marit takanka. casulla=prias daukaia prâka “padre” dimi
casar=maya baikaia; marit sakaia; ba.
marit cataclismo=tasba purara sauhkanka o ai-
munaia. sawanka tara.
casarse=marit takaia. catacumba=tasba munhta watla kum (ba-
cascabel=piuta bilkira; piuta sât kum; hara upla pruan nani biki kan).
lingbaia dukia kum. catapulta=blasi piua masinka, walpa lul-
cáscada=lî banhkia; tasba pîska pura wi- kaia dukiara.
na lî laiwanka. catarata=lî banhkia; iwas; wan nakra ra
cascar=krikaia; baikaia; prukaia. diara pâwan kum.
cáscara=taya; dîa dîa taya; dus mâ taya. catarro=siahka; siahka siknis; siahka ra-
cascarón=daiwan tnawira mahbra taya. ya; labin.
cascarse=kriwaia; baiwaia. catástrofe=trabil saura; trabil saura kum
casco=asmala; lal kamhka; banhta; lal du- bal ba tânka.
sa; lal bapaika; aras o bîp nani mina kar- catecismo=kristian lâka smalkanka wauh-
nika. kataya; Dawan tânka.
caserío=utla dakni kum. catedral=prias watla tara; bisop iwaika.
caserón=utla sukra tara. catedrático=skul tara nani ra smalkanka
caseta=utla sirpi kum tât ni paskan. tara yabi uplika.
casi=lamara; lamak; lamkara; kau wiria. catequista=katekist; katekista.
casia=wanabaka. catequizar=Dawan tânka smalkaia.
casilla=watla; dîa dîa watla. catolicismo=katolik serts lâka.
caso=tânka; lâka; takanka; natka. católico=katolik; kiatalik; kiatlik.
(en todo)=ban sakuna. catorce=matawalsip pura walhwal.
(hacer)=pain wali kaia; bîla walaia. catre=kât; twilkaika; upla yakan yapaia
caspa=wan lal suska; wan lal ra taya krikrika.
lupia bri ba.
catrín=upla kum ai wîna ra pain diman
ba. cedazo=singbaika; singbaya.
cauce=tingni o awala bîla; lî bîla. ceder=yaia; yabaia; blikaia; âu wiaia.
caucho=tasa. cedro=yalam sâtka.
caudal=lî ailal bri yaba; lalah; dukia ku- (blanco)=yalam.
kan. (lagarto)=pangkalkal.
caudaloso=lî ailal bri awalka o tingnika. (macho)=saba; swa.
caudillo=lal; wihta; wihtka; tâ uplika; (real)=wingkur.
dakni kum wihtka. cédula=wauhtaya ulban pîska kum diara
causa=diara kum wina bal taki ba; tânka kum kakaira sakaia dukiara.
kum; dukia kum. cefalalgia=lal klauhanka.
causante=munanka; yaban bal taki ba; cegar=nakra blain daukaia; lukanka pukni
munan taki ba. dingkaia.
causar=munaia; paskaia; daukaia; yarka ceguera=nakra blainka; nakra puknika.
bal takaia. ceiba=sisin.
cautela=aman kaikanka; kunin munaia lâ- cejas=wan nakra tamaya; nakra pura ta-
ka; aiwahki tawa munaia lâka. maya.
cauteloso=aman kaiki; kunin lâka ra dau- celador=utla main kakaira; watsman.
ki yaba. celar=tâwan lawaia; lawaia.
cautivar=priski alkaia; kupia alkaia; alki celda=silak watla; utla bîla sirpi kum.
brih waia; bri balaia. celebración=lilia; lilia tara daukanka.
cautivo=priskan uplika; priski brih celebrar=mayunra daukaia; mayunra
wan ba. dauki lilia pulaia; yu tara kum o diara
cauto=dara wali; aman kaiki. kum liliaka daukaia.
cavador=tasba o dîa dîa sasalhkra; sa- célebre=upla tara; nina tara bri uplika;
salhkra. mayunan uplika.
cavar=salhkaia; tasba salhkaia; sukutbaia. celeque=kura.
caverna=tasba kwalni. celeste=sangni; kasbrika sangni; kasbrika
cavidad=unta; salhkan bîla; bîla unta; o heben dukia; suhar mahbra talia.
kwalni. celestial=kasbrika o heben dukia; heben
cayado=kîn dusa kum; sepad nani kînka. wina; heben uplika.
cayo=kî; kî dakura (dakra). celibato=kau marit takras lâka.
cayuco=duri. célibe=upla mayas.
cazador=antin tatakra; daiwan âikra; yul celo=lawanka; tâwan lawanka; uya pliki
daiwrira; daiwan plaplikra. ba lâka.
cazar=antin takaia; daiwan plikaia; antin celoso=lalawra; tâwan lalawra; tâwan la-
dimaia; upan sakaia. wi ba.
cazuela=plun piakaia dukia; plun piakai- cementerio=raiti; upla pruan nani biki ba
ka; dikwa. pliska.
cebada=dus mâ sâtka kum; barli mâ. cemento=simint; sement; auhya ni walpa
cebo=batana; batanka; kiulh pata; sinsin- paskaia saika.
ka; singsingka. cena=tutni pata; tihmia pata.
cebolla=inian. cenagal=piahka; drapapa pliska; klauh-
cecina=wîna sâl daukan o dingkan; klawa bîla tara.
bîp lâkan. cenagoso=piahkikira; drapapkira.
cenar=tutni pata piaia; plun piaia.
cenicero=yamhpus auhbaika o yakabaika.
ceniciento(a)=yamhpus mapla; yamhpus cerceta=sahru; sikli.
baku. cerco=klar; tnaya kutbanka; kaupin.
cenit=bahna; banhta. cerdas=kwirku tamaya.
ceniza=yamhpus; upla pruan wîna bara cerdo=kwirku; kwirku wainhka; kutsi.
dusa yuyaka. cerebelo=wan sinska mabiara pîska nina-
censo=kuntri o plis kum ra upla an bâra ra bara munhtara ba.
ba kulkanka. cerebral=lal mabiarka dukia o wina.
censura=swira; lawan lâka. cerebro=lal mabiara; lal mabiarka; brens-
censurar=lawi daukaia; lawi dauki wap- ka; sinska mabiara.
nika mangkaia; pâtka sakaia; kiama ceremonia=daukanka nani kum; kulkaia
kraukaia. lâka daukanka; ai lâka bri ba tânka kat
centavo=sint. daukanka.
centella=lipanka; dîa dîa lipi ba. cero=diara âpu; kumi sin âpu.
centellear=lipaia; rapaia; lakwaia; klipa- cerquita=lamara pali; baila.
ia. cerrado=prakan; prawan.
centena=handat daknika; handat. cerrador=praprakra; prakaika; praki ya-
centenario=handat dukia; handat piua. ba.
centeno=plawar mâ dusa wal talia ba. cerradura=prakaika; kî; prakanka.
centinela=aiwawahkra; watsman. cerrajero=kî o ayan wal paski uplika; kî
central=lilapas ra ba dukia; lilapas; lila- o ayan dukia dadaukra.
pas ra yaba. cerrar=prakaia.
centrar=lila kat mangkaia. (con llave)=kî mangkaia.
centro=lilapas; lila; biara; bîla ba; kupia. (los ojos)=prakaia.
Centro de Salud=Wîna Tara Yamnika cerrarse=prawaia.
Pliska. cerro=il; asang tara.
centurión=suldiar handat kum wihtka. cerrojo=dur prakaika.
cenzontle=ayalila. certero=wapni lulkan yaba.
ceñir=maisa wilkaia; kutbaia; kaina kut- certeza=wapnika; kasak; wapni ba lâka.
baia; kir kutbaia. certificar=karna daukaia; wapni daukaia;
cepa=kiama; dus kiama; wihta. diara kum kasak daukaia.
cepillar=plain munaia; lalalni daukaia. cerumen=kiama blaska; kiama mâka.
cepillo=brus; plain. cervato=sula lupia.
cepo=wan mina priskaia dusa. cervecería=bîr atki o paski pliska.
cera=blas; nasma blaska. cerveza=bîr; diara laya kum.
cerca=lamara; lamkara; baila; umpa; cerviz=nana dusa mâya tani.
klar; kral kutban; kutbanka. cesar=takaskaia; diara kum dauki ba alki
(de)=lama ba wina. takaskaia; tnata prakaia; danh munaia.
cercado=kutbanka; kral; klar. (el viento)=drukwaia.
cercano=baila; lamara; wihka apia; cesárea=mairin biara klaki muni luhpa
naura; kuswa; umpa ra. kwihra ba sakanka.
cercar=kutbaia; kaina kutbaia; tnaya kir césped=twi prahni tasba ra pâwi ba.
kutbaia; klar kutbaia. cestero=pataki papaskra.
cercenar=klaki sakaia; klakaia; sirpi dau- cesto=baskit; kûa; pataki.
kaia. cestón=ustun; usnung.
cetáceo=kabu naskaya yahpa nani ba sât-
ka.
cetro=kîn dusa; king karnika mariki kîn- cilantro=sikakaira.
ka. cima=bahna; banhta; il bahna; purka.
cianuro=sainal. cimarrón=daiwan wail; unta daiwra, tîm
cicatriz=wîna klakwan o sukwan markka. apia ba.
cicatrizar=pruaia (insauhkanka kum). címbalo=almukka piua ra kungbi sâtka
cicatrizarse=aismamaia; wîna sukwi ba kum yus muni kan ba.
pain takaia. cimentar=bapaia; karna bapaia; utla kum
ciclismo=baisikil ulaia lihki nani pulanka. playa nani bapaia.
ciclista=baisikil âiulra. cimiento=utla playka o walpaika; utla
ciclo=raunka kum; taim nani piua o diara playa tasba ra bapan ba.
nani taki aslika kli kli bal taki ba. cinc=yink.
ciclón=prari. cincel=walpa o dîa dîa sât klakaia dukia;
cíclope=blasi piua ra waitna yahpa nani u- sisil.
lak bahmuna, ai mawan purara ai nakra cinco=matsip.
kumi baman bri kan ba. cincuenta=yawanaiska wâl pura mata-
cidra=dus mâ kum laimus wal talia. walsip; pipti.
ciegamente=blain lâka ra; kaikras lâka ra. cincha=biara-wila; maisa-wila.
ciego=nakras; blain; blainkira; ai nakra ai- cine=lilka sakan aiawi ba; lilka saki mari-
sawan ba. ki ba.
cielo=kasbrika; heven; heben. cínico=upla saurakira; ai swira kumi sin
ciempiés=karswihta; piuta wihta. âpu diara dauki ba.
cien=handat; yawanaiska matsip; dusa cinta=riban; awa; wila; dîa dîa awa sâtka.
kum. cintillo=riban o kiwa lupia sumura banhta
ciénaga=drapapa pliska; piahka. ra wilkaia dukiara.
cienagal=piahka tara; piahkikira. cinto=daiwan taya bilkka, maisa ra wilka-
ciencia=upla sinska aslika ba; sinska ia dukiara.
tara cintura=maisa; mahta.
tânka o dukia; diara tânka kaikaia lâka; cinturón=maisa-wila; bilk.
sins lâka. cipote=tuktan; tuktan sirpi; tuktan waitna.
cieno=luklukia; klaklaya; slaubla; drapa- ciprés=awas pauni; gofer.
pa. circulación=plapi tawanka; tnaya kir ra
científico=diara tânka kakaikra tara; sins bal tawanka.
lâka kakaikra; sinskira. circular=wilwi tawaia; kir tawi ba, mihta-
cierre=prakanka; prawanka. dingka baku; plis kum wina wala ra wa-
ciertamente=kasak; kasak pali; kunin â- ia; yarka bal raun tawaia; bal tawi yaba;
pu. adar kum.
cierto=kasak; rait aihwa; kunin apia; âu. círculo=raun kum; krukmika.
ciervo=sula sâtka. circuncidar=Wan Aisa Sainka mangkaia;
cigarra=pîram; kuskus pîram. wan wîna taya ra raun klakaia; waitna
cigarrera=sigarit watla. wîna taya klakaia
cigarrillo=sigarit; sigaret. circuncisión=Wan Aisa sainka; wîna taya
cigarro=sigarit. klakanka.
cigüeña=suk sirpi; tnawira pihni tara; circundar=kir kutbi briaia; kutbaia; tnaya
krastara (kras tara) sâtka; daiwan tnawi- kir kutbaia; kaina kutbaia; kir kutbaia.
ra mina yari kum nina. circunferencia=tnaya raunka lainka.
circunstancia=diara nani bâra kan ba (ba-
ha piua ra); tânka kum. clarearse=ingwaia (titan); ingni takaia;
cirio=kiandil sâtka tara. klir takaia; siangwaia.
cirujano=aparit warkka dauki daktarka; clarecer=ingni takaia; ingwaia (titan, yu).
wan wîna klaki dauki ba daktarka. claridad=ingnika; sangnika.
cirugía=klaki saki daukaia lâka; aparit clarificación=ingni daukanka; ingni ta-
daukanka. kanka.
cirro=kasbrika purara mukus sâtka kum, clarificar=ingni daukaia; klir daukaia.
wahmuk baku pihni. clarín=klaring; puhbi bin sakaia dukia.
cirrosis=wan âuya saura taki sikniska. clarinero=piskwal; mukurus.
cisimeque=ulak; uhlak. clarinete=klaring sâtka kum, tiun sakaia
cisma=tar baiwan lâka; baiwi takanka; lu- dukiara.
kanka aihka mita baiwi taki ba lâka; tur- claro=sangni; ingni; lipni; latan; klir; pih-
bi daukan lâka; serts mapara buan lâka. ni; ingnira; latan.
cisne=klukum sât daiwra, nana yari. clase=sât; sâtka; kiamka kumi ba lâka; lan
cisterna=lî mangkaia o diara wala tatakra daknika.
laya mangkaia watla; lî watla. clasificar=sâtka nani ra wahbi saki dau-
cita=piu wal daukan ba; anira wal prawa- kaia; sâtka ra paskaia.
ia win ba; wal prawaia paiwan yua; pai- claudicar=taiban lâka o warbanka dauki
wanka. tâka mita swapni takaia.
citación=paiwanka. clausura=prakanka.
citar=paiwaia; kuhbaia; piu mangkaia; clausurar=prakaia; asla takanka o wark
wauhtaya wala wina bîla kum saki aisa- tara kum mahka prakaia; gabamint adar-
ia. ka wal bisnis watla o plis wala kum pra-
cítrico=laimus tânka bri ba. kaia.
ciudad=tawan; tawan tara. clavador=silak sasabra.
ciudadano=kuntri o tawan kum uplika. clavar=sabaia; silak sabaia; bapaia.
cívico=tawan dukia; tawan uplika. (los ojos)=kang kaikaia.
civil=tasba lâka ra; lâ kat aisi ba; tawan clavel=ungwi mahbra talia; tangni sâtka
dukia o uplika; kuntri uplika. kum.
civilización=wail lâka wina tîm lâka ra clavícula=wan pata dusa; pahpaya
daukanka; wail natka wina pâwanka dusa; nana dusa.
tilara dimanka. clavo=silak (tât sabaia dukiara).
civilizar=upla ba wail lâka wina sakaia. clemencia=kupia swapnika; kupia pinh-
cizaña=inma saura sâtka kum. ka; umpira kaikan lâka.
clamar=winaia; ini winaia; inaia. clemente=kupia pihni; kupia swapnikira;
clamor=inanka; winanka. kupia latwankira; umpira kakaikra.
clamorear=ini ban makabaia. clérigo=serts warkka dauki ba uplika; na-
clandestino=diara yukuwan ra dauki ba. pakan.
clara (de huevo)=kalila mahbra slulka clero=serts warkka dauki ba uplika.
(pinhka). cliente=kli kli bal atki bri yaba; plis kum
claramente=param; latan; param pali; wina diara âiatkra; layar kum uplika.
ingni lâka ra. clientela=plis kum wina diara âiatkra
clarear=ingni yaia; ingni daukaia; klir nani
daukaia. daknika.
clima=mani tânka; plis kum ra piua
nahki ba tânka (lî, lapta, ban ban).
clínica=aspital sirpi; klinik.
clítoris=ratka twisa. kuk waitna; plun dadaukra.
cloquear=klukbaia; krukbaia; watakbaia. coco=kûku; kûku mâ.
clueca=kalila yaptika alki ba. cocodrilo=turha; karas sâtka.
coadyuvar=hilp munaia. cocotal=kûku nasla.
coagulación=klaswanka; klasbanka. cocotela=watahbri.
coagular=klasbaia; lasbaia; karna dauka- cocotero=kûku dusa.
ia. cóctel=diaia dukia rum bara diara wala
coagularse=ratwaia; sratwaia; klaswaia; nani wal miks muni dauki ba.
laswaia; krangwaia; karna takaia (diara coche=aimaki impakaia wagenka; truk.
laya). cochinada=tâskika; tâski lâka.
coágulo=klaswan o krangwan ba cochino=tâski pali; tâskikira; kwirku; nas-
dukia; tala kratwan; klasnika. ti.
cobarde=sibrabrira; sisabrira; codazo=tingtingka pata.
sasibrira; sasabrira. codear=wan tingtingka uba nikbaia.
cobardía=sibrin; sibrin lâka; sibrinka. codicia=gridi lâka; diara ailal brin dauki
cobertor=blanhkit; krikri kwalka kum. lâka; tuman lâka.
cobertura=diara kum wala pura biki ba. codiciar=tumaia; diara kum brin daukaia;
cobija=pura-bika; pura bikaika; blanhkit. tuman lâka ra brin pali daukaia.
cobijar=pura bikaia (kwala ni). codicioso=gridi; gridikira; diara brin da-
cobijarse=aibakaia; aisrukaia; wan pura daukra (gridi o tuman lâka ra); lalah la-
bikaia. lihkra; tumankira; tatumra.
cobra=lapta pliska wina piuta puisinkira código=dîa dîa lâka kum.
kum nina, ai yarika ba yar wâl pura bri- codo=tingtingka; tinhtingka; wan
sa. tnuka; tingting.
cobrador=diara mana kulki ba; lalah ka- (medida)=kiubit.
kulkra; mana saki tauki ba uplika. codorniz=pusal; braras.
cobrar=kulkaia; mana kulkaia; tras alka- cofre=tuput tara; sîs; trunk.
ia; mana sakaia. cogedor=alki yaba; alkaikira; âialkra;
cobro=mana sakanka; mana saki. alkaika.
coca=dus mâ sâtka kum bara wahia sin, coger=alkaia.
Saut Amerika kuntrika kum kum ra cogote=wan nana pura bara nina tani pîs-
mangkisa; koka. ka.
cocaína=koka wahia wina saki dukia. cohabitar=upla wala wal takaskaia o iwa-
cocal=kûku nasla; kûku manis pâwi ba ia; wal asla iwaia; wal ai maya brih iwa-
pliska. ia.
cocear=mina blikbaia. cohesión=diara aikuki yarka asla prawi
cocer=piakaia; plun piakaia. alkaia lâka; wal praki alkaia lâka.
cocerse=piawaia. cohete=paudar banhki bri dukia, angkuya
cocido=piawan; plun piakan. taim purara uli wi ba.
cocina=plun daukaia watla; kitsin. coima=dais tibil ra lalah saki o mana saki
cocinar=piakaia; plun piakaia; plun yaba uplika.
dau- kaia; kuk takaia. coincidencia=wal tâ aimaki lâka; taimka
cocinera=kum mairin. kumi ra bal takanka.
cocinero=plun piaki ba; plun piapiakra; coincidir=wal baku tâ aimakaia; taimka
kumi ra bal takaia; wal takaia.
coito=waitna mairin wal prawi ba; nina
yapanka. coletazo=wâika pata; wâika wal prukan-
cojear=prutwaia; atwaia; kukumaia. ka.
cojera=kukumi o prutwi yaba; prutwan- colgadero=pamaika.
ka; kukumanka. colgador=papamra.
cojo=skahwa; mina skahwa; kukumi o colgar=pamaia.
prutwi yaba. colgarse=aipamaia; witwaia; birhwaia.
col=kiabits. colibrí=tininis; tininiska.
cola=wâika. cólico=wan biara latwanka; biara
colaboración=hilp munanka; tâ baikanka. puskan sikniska.
colaborador=hilp mamunra; tâ babaikra. colilla=sigarit din ningkara tâka lupia
colaborar=upla wala wal wark kum o ba; ulbanka sâtka kum wâika o pîska
diara kum daukaia. dakbi ba.
coladero=singbaika; singbaya. colina=kiuhsi; il; il sirpi.
colador=singbaika; sipsip; sasingbra. colirio=wan nakra ra yuki saika.
colapso=karnika tiwanka; kauhanka. colindar=wal ai lamara kaia.
colar=singbaia. coliseo=pulanka sâtka nani marikaia plis-
colcha=blanhkit. ka.
colchón=matras; wan munhta-pala swap- colisión=diara wal pana pana prawi pru-
ni. kanka.
coleada=wâika wauhanka. colmar=banhki pali daukaia.
colear=wâika wauhaia. colmena=nasma watla.
colección=diara dakni kum aikuki asla colmillo=mawan dusa napa; wan napa
prakanka; kaliksan. tahsaya.
coleccionar=kiaubaia; kalik munaia; asla colmo=pitka o praiska wina pura lui ba.
bri balaia; wahbi aikuki asla prakaia. colocar=kahbaia; ikaia; iki swiaia; ai wa-
colecta=kalik; kalik sakanka. tla kat mangkaia; pliska ra mangkaia.
colectar=kalik munaia (sakaia); plis kum colocho(s)=wan tâwa warwi ba.
ra bri sal prakaia. colon=biara tarka kum.
colectividad=diara o wark kum daukaia colonia=upla nani aslika kuntri kum wina
luki uplika nani aslika. wala ra wih iwi ba; daiwan nani asla iwi
colectivo=upla kum kum daknika; wahba- ba.
ia o asla daukaia sip ba. coloquio=sturi aisanka.
colector=kalik dadaukra o mamunra. color=mapla; kalat.
colega=skul uplika; wark kum uplika tah- coloradilla=asdura; asdiura.
kia. colorado=pau; pauni.
colegial=skul tara tânka; skul dadimra; colorante=mapla dadingkra.
skul uplika. colorear=mapla dingkaia.
colegio=skul tara kum. colorete=mairin nani ai mawan o ai una
cólera=kupia baiwanka; lawanka; siknis dingkaika.
sâtka kum; biara bîla sikniska kum. colosal=tara yaba.
colérico=kraskira; kupia babaiwra; coloso=diara tara paski daukan kum.
kupia coluco cerrado=siakwa.
baiwi o lawi; lalawra. columna=playa; playa tara; dîa dîa playa.
colesterol=wan tâlia, wan âuya bara kalila (vertebral)=wan nina dusa.
mahbra paunka ra lat baku bâra ba. columpio=aiwahwaia dukia (silmika ba-
ku); aiwahwaika.
columpión=yukutistis. comenzar=tâ krikaia; mahka daukaia.
collado=tasba prumhni kum; il; il sirpi; comer=piaia; plun piaia.
kiuhsi. comerciante=âiatkra; diara âiatkra; diara
collar=nana dukia; nana pamaika; kala; suni uplika; treder.
lilura. comerciar=atkaia; upla ra bara upla wina
coma=takaskaia ulbanka markka. diara atkaia.
comadre=luhpia yapti. comercio=diara atki taukanka; bisnis; dia-
comadrear=aisin kwahkaia; upla nina ai- ra atkaia lâka.
saia. comestible=piaia sip; piaikira; plun.
comadrona=grandi mairin. cometa=slilma wâikira.
comandancia=kamandanti warkka; ka- cometer=daukaia; diara kum daukaia
mandanti kum mihta ra ba pliska o wa- (mistik o saura lâka ra).
tla. comezón=nari; narka; taya nari; narira.
comandante=kamandanti; wihta; wihta comicios=iliksan daukanka.
tara. cómico=papulra; kikaia lâka dauki ba u-
comarca=tasba daknika kum; kuntri bila- plika; kikan dawanka.
ra tasbaya tâ kum; tasbaya baikanka. comida=plun.
combate=aiklabanka; war aiklabanka. comienzo=tâ; tâ krikanka.
combatiente=aiklaklabra; aiklabi yaba; comino=kumin.
war aiklaklabra. comisariato=diara atki ba pliska; sap.
combatir=aitwakaia; aiklabaia; war aikla- comisión=kamisan; diara kum daukaia
baia; mapara aiklabaia; karna aiklabaia. karnika bri lâka; lâ kumi daukaia dakni-
combinación=wal prakanka; mairin prâka ka.
(munhta tani ra dimi ba). comisionar=kamisan kum yaia; diara
combinar=wal prakaia; wal praki dauka- kum daukaia karnika yabaia.
ia; aikuki asla prakaia; miks daukaia. comité=dakni sirpi; kamiti; diara kum
combinarse=wal prawaia; wal miks taka- daukaia tânka ra upla kumi o dakni kum
ia. mangkan ba.
combustible=âiamra; amaia sip; amaiki- comitiva=yula kahbanka.
ra; mukaika; pauta mukaia dukia. como=naku; baku; ba baku; talia.
comedero=daiwan plun piaika; plun piaia ¿cómo?=¿nahki?; ¿dîa?
pliska; piaikira. comodidad=tutukwa apia, alala yaba lâ-
comedor=plun piaia watla o pliska; plun ka; alalika; hilp kum brin lâka.
papira. cómodo=tutukwa apia; alala; pain; latwan
comején=usra. âpu.
(blanco)=itikmuk. compacto=lasbi; pamni; sitni maman; las-
comelón=papira; plun papira; bîla maihsi- ni.
ra. compadecer(se)=umpira kaikaia; wal ku-
comensal=kumi bani sim tibilka ra iwi pi pia lukanka kumi takaia; auyapah taka-
ba. ia.
comentar=tânka wiaia o marikaia; aisaia compadre=librah; libra; luhpia aisika.
o ulbi daukaia diara kum dukiara. compaginar=lain ra o wapni mangkaia.
comentario=ulbanka kum diara kum tân- compañerismo=pâna lâka.
ka mariki ba dukia. compañero=tahkia; pâna; pren; maya
waitna.
compañía=kampani; dakni; daknika;
wark kum daukaia daknika. complacido=âuyapah; âuyapahkira.
comparable=wal praki kaikaia sip; complaciente=wilinkira; lilia dauki ba.
praki kaikaikira. complejo=diara manis aslika; diara sât sât
comparación=wal praki kaikanka. ba.
comparar=wal prakaia; wal praki kaika- complemento=diara kum ra prakaia
ia; wal baku prakaia. ba, aiska pain daukaia dukiara.
comparativo=wal praki kaikaia sip; completamente=aiska sut; aiska sut pa-
praki kaikaikira. li; sut kat; sut pali; aitani kat pali; pûk;
comparecer=mawanra balaia (dîa dîa tân- tâk.
ka ra); wihta mawanra balaia. completar=sut daukaia; aiska sut dauka-
compartimiento=rum bîla kum; utla bîla ia; tnata kat daukaia; diara kum aitani
kum; utla bilara dakbi sakanka kum. kat daukaia; danh munaia; tnata prakaia;
compartir=yuaia; baiki sakaia; aikuki sut pali daukaia.
sir completo=aiska; sut; banhki; aitani kat;
muni briaia. sut banhkan; aiska sut; danh daukan;
compasión=umpira kaikanka; umpira kai- tnata prakan; sut daukan.
kan lâka; maisa nihkan lâka; kupia pinh- complexión=wîna taya maplika; mawan
ka. daukra; wîna daukra.
compasivo=umpira kaikan lâka bri; umpi- complicación=turban lâka; diara sât sât
ra kaikaikira; kupia swapni. bal taki ba tânka.
compatible=wal iwaia o bâra kaia sip ba. complicado=tânka briaia karna ba; pîska
compatriota=kuntrika kumi uplika. ailal bri ba.
compendio=prahni; kunhku; kunhku dau- complicar=tânka briaia karna daukaia;
kan lâka; kunhku daukanka. turban lâka ra daukaia; kau saura dauka-
compensación=diara kum dukiara mana ia; blakaia; wal prakaia; karna lâka ra
aibapanka. daukaia.
compensar=praiska kat yabaia; aibapaia; complicarse=kau saura takaia; aiblakwa-
wan wîna ra diara sauhkan mana sakaia ia.
o aibapaia. cómplice=aikuki daukan uplika; upla sau-
competencia=dîa dîa daukaia karnika bri ra ai tahkia; sim dukia daukan uplika;
lâka; diara daukaia sip ba lâka; unsaban- pât o saura lâka ra wal ai pâna.
ka; blahwanka; aitwakanka. complot=mapara buaia lâka daukanka.
competente=diara kum daukaia sip; sip- componer=paskaia; daukaia; mangkaia;
kira; aitani. kli paskaia; tâ baikaia; aikuki praki dau-
competidor=ris mangki uplika; ris ma- kaia.
munra; mapara diara kum dadaukra. componerse=yamni takaia; yabal yamni
competir=alkaia o briaia dukiara aitwa- ra aimakaia.
kaia; aitwakaia; rîs mangkaia o munaia. comportamiento=nahki tauki ba tânka.
compilar=dukia kumi ra asla prakaia. comportarse=yamni o kasak taukaia; u-
compinche=pânika; uplika kum; waika. pla kum ai daukanka marikaia.
complacencia=auyapah lâka. composición=daukanka; paskanka; dau-
complacer=âuyapah daukaia; wan nakra kra; paskra; aikuki praki daukanka.
ra yamni kaia. compositor=papaskra; lawana papaskra;
complacerse=âuyapah takaia; âuyapah diara dauki o paski yaba.
kaia. compostura=daukra; paskra; daukanka;
paskanka; nahki daukan o paskan yaba.
compra=atkanka. nian briaia.
comprador=âiatkra; diara âiatkra; atki bri común=aikuki baku; sut dukia; bakahnu
yaba. bri; pana pana lâka bri; bahki; kaman; i-
comprar=atkaia (upla wina); diara nipis.
atkaia; atki briaia. comuna=“municipio”; upla nani aslika.
comprender=tânka briaia; alkaia; lukan- comunal=alsut dukia; tawan kum ra upla
ka ra briaia; tânka ba alkaia; tnaya kir nani aslika.
kutbaia; diara kum ra aimakaia; amning- comunicación=pana pana aisi o ulbi ba
ka briaia; dakawaia; aman kaikaia. lâka.
comprensible=tânka briaia sip; tânka comunicar=wiaia; maisa pakaia; briaia;
briaikira. tâ mangkaia; pana pana aisaia.
comprensión=tânka alkanka; tânka brin- comunicarse=wal pana pana prawi kaia,
ka; tânka briaia lâka; tânka kaikaia kar- dîa dîa wiaia aisi o ulbi mita.
nika. comunicativo=upla daukanka isi; ai tah-
comprensivo=tânka bri yaba; tânka briai- kia wal pain ba uplika.
kira. comunidad=upla daknika asla iwi ba; ta-
compresor=lasbaia o pamni auhbaia mi- wan sirpi; upla daknika kum sim lâka
sinka. kumi ra iwi ba; tawan kum uplika nani;
comprimido=lasni; lasban. aikuki baku bri lâka; aikuki asla prawan
comprimir=taibaia; lasbaia; samaia; lâka; tawan.
pamni auhbaia; aikuki praki comunión=aikuki baku briaia lâka; aikuki
taibaia. prawaia lâka; yuaia lâka; Holi Komu-
comprobación=tânka kaikanka. nian; aikuki wal asla briaia lâka; tibil lâ-
comprobante=tânka kaiki o mariki yaba. ka.
comprobar=marikaia; tânka marikaia; comunismo=upla tilara asla takanka kum
diara wala wal praki tânka kaikaia; tân- natka, baha wal upla ai prapatika briaia
ka kaikaia. raitka âpu wisa, baku sin diara sut ba u-
comprometer=wal lâka kumi ra pla nani aikuki sir briaia sa.
daukaia; pât ra mangkaia o dingkaia. con=wal; kira; wihki; ni.
comprometerse=pât kum ra aimakaia o (cuidado)=tawa tawa; aman kaiki.
dimaia; pât ra waia; mairin kum briaia cóncavo=untra; pakalhni; bîla untra bri;
pramiska daukaia; pana pana lâ daukaia. bîla untra.
comprometido=briaia wal lâ daukan; wal concebir=kwihra tiwaia (takaia); kupia ra
pramis takan. lukaia; lukaia; lukanka o dara walanka
compromiso=diara kum daukaia pramis- kum briaia; biara ra tuktan briaia; lukan-
ka daukanka; trabil kum. ka ra briaia; tânka ba briaia; luki kaika-
compuerta=bîla tani durka. ia.
compulsivo=karna munaia o tukbaia kar- conceder=yaia; yabaia; yarka daukaia;
nika bri. yarka bal luaia; diara kum yabaia; luki
computar=kulki kaikaia; kulkaia; praiska tânka yabaia; luki kaikaia.
kat kulki kaikaia. concejal=“municipio” bilara lâ dadaukra.
cómputo=kulkanka; kulki kaikanka. concejo=“municipio” bilara lâ dadaukra
comulgante=tibil uplika; Holi Komunian nani watla bara aslika.
bri ba uplika. Concejo de Ancianos=Almuk Kupia
comulgar=tibil (ra) iwaia; Holi Komu- Krakraukra nani Aipaswanka.
Concejo Municipal=“Municipio” bilara
Lâ dadaukra nani Aipaswanka. concluir=tnata alkaia; prakaia; takaskaia;
Concejo Regional=Tasba Baiki Sakanka tnata prakaia; sut daukaia; tnata ra bri
Tara bilara Lâ dadaukra nani Aipaswan- balaia; tânka kat mangkaia; luki sakaia;
ka. luki tnata ra waia.
concentración=aipaswanka; asla takanka; conclusión=tnata ba; tnata prakanka.
upla nani dihbanka. concluyente=tnata praki yaba.
concentrar=balaia; bri balaia; lamara bri concordancia=diara kum diara wala wal
balaia; plis kumi ra bri sal prakaia o baku ba lâka.
prawaia; plis kum ra asla prakaia; diara concordar=wal baku lâka ra daukaia.
kum ra lukanka ba mangkaia; aikuki concordia=aikuki wal asla briaia lâka;
prakaia; dungbaia. kupia kumi; wal baku o asla ba lâka; lu-
concepción=kwihra tiwaia o aimakaia lâ- kanka ra o tânka wala ra kumi lâka.
ka; biara bilara briaia lâka. concretar=kumi ra daukaia; wîna kumi ra
concepto=lukanka (dahra); lukanka tân- daukaia.
ka; tânka bri ba lukanka; wan lukanka concreto=dîa tânka ba kat.
wina bîla aisanka ra saki ba; aisanka; lâ- concubina=lila mairin; marit apia maya
ka; luki sakanka; ulbanka ra o dîa dîa ra mairin; rug mairin; klûa.
bri ba lâka. concurrencia=aidrubanka; aikuki bal asla
concerniente=baha dukiara; baha tânka prawanka.
ra; tânka kum ra aimaki yaba. concurrir=dimaia; aikuki bal asla prawa-
concertar=daukaia; mangkaia; wapnika ia; aikuki balaia; diara kum dukiara ai-
mangki daukaia. kuki waia; tâ kumi ra aikuki prawaia;
concesión=diara kum yaban ba lâka; ya- wih aikuki prawaia; asla prawaia.
ban ba dukia. concursar=pulanka o daukanka kum ra
conciencia=lukanka; lukaika; wan kupia tilara dimaia.
wala; yamni o saura sapa wan kupia kat concha=taya; daiwan taya (karna); mâsi;
aisi ba; sinska; diara luki saki ba lukan- tutuya; taya karnika; kîp, sita bara ku-
ka. swa taya nani.
concienzudo=upla kum karna pali wark condecorar=traip kum yabaia o mangka-
taki ba. ia.
concierto=miusik pulanka kum; diara tân- condena=wihta bui pâtkira uplika ra pa-
ka kat mangkan lâka. niska kahbi ba.
conciliación=wal wapni daukaia lâka. condenable=pât ra dingkaia aitani.
concilio=kaunsil; lâ kum daukaia dukiara condenación=pât ra dingkanka.
upla dakni kum prawanka; Katolik condenado=pât ra dingkan; lahtuban.
Serts bisopka nani lâ kum daukaia condenar=pât ra dingkaia; pât ra lulkaia;
dukiara as- la prawi yaba. pâtkira daukaia; pât ra lakaia; saura kul-
conciso=bîla maura ra ailal aisi; kunhku, kaia; lâka dauki paniska yabaia; lahtu-
sakuna aitani kat, ulbanka ra o aisanka baia.
ra. condensar=twakni daukaia; lasni dauka-
conciudadano=wal kuntri kumi o tawan ia; kau twakni daukaia; diara laya kum
kumi uplika. kau buhni daukaia.
cónclave=mitin o asla takanka, kau condición=lâka; tânka nahki ba lâka.
pali serts uplika nani. condimentar=plun auhni daukaia.
condimento=plun auhni daukaika.
condiscípulo=wal baku smasmalkra kumi
uplika. tan param aisanka; kasak lukanka; kasak
condolencia=umpira o latwan kaiki ba luki ba lâka.
tânka marikanka; sari bri ba uplika confesor=saurka dahra sakanka walaia
wal sari briaia lâka. karnika bri ba uplika; Kraist ra kasak lu-
condolerse=maisa nihkaia; sari brih, ini kan lâka param aisi ba uplika.
ba uplika ra umpira kaikaia. confianza=lukanka tara; kasak lukanka
condonación=ban swih tikanka; kulkras aihwa; kasak kunin âpu kulkanka; lu-
ban swiaia lâka ba. kanka tara; aitani lukanka (upla kum ra
condonar=padin munaia; ban swih tikaia; o diara kum ra).
kulkaia apia; tras kum kulkras ban swia- confiar=lukaia; kasak lukaia; kupia aiska
ia. kahbaia; mihta ra mangkaia; kasak lu-
cóndor=daiwan tnawira tara kum. kanka mangkaia.
conducir=bri (brih) waia; tâ brih waia; al- (en)=luki tniwaia.
ki brih waia; tapahkaia; tâ briaia; plis confidencia=diara kum dahra yukukan
kum wina wala ra brih waia. ba.
conducirse=wataukaia; tânka kum ra tau- configurar=diara kum ra lilka yabaia.
kaia. confín=tasba kum tnata; tasba tnata kum;
conducta=tânka; nahki ba tânka; natka; tnata.
yamni o saura watauki ba; nahki ba lâ- confirmación=karna daukanka; karna
ka. dauki ba lâka; konfirmesan.
conducto=lî plapaika. confirmar=karna sakaia; kli raya bukaia;
conductor=tâ bri yaba; tâ brabrira; karna daukaia; karnika yabaia; konfir-
truk wawakra. mesan lâka yabaia.
conectar=wal prakaia; wal praki wilkaia; confiscar=mihta dakbaia (lâ tânka ra).
wal tâ mangkaia; wâl ba asla daukaia. confite=sugaplum; damni.
conejo=bangbang; tibang; sulingkris; kia- confitería=sugaplum paski o atki ba wa-
ki. tla.
conexión=wal prawanka; wal tâ mang- conflagración=blahwan lâka ra turbanka
kanka; wal prakanka; wilkanka. dauki ba.
confeccionar=daukaia; paskaia; ridi dau- conflicto=aiklabanka; aikuki blahwanka;
kaia; danh daukaia; diara paskaia. blahwan lâka; aiklaban lâka.
conferencia=smalkanka; aisi kaikanka; conformar=diara kum wala wal baku
kamparins; aikuki tânka pliki aidruban- praki daukaia.
ka; aisi tânka pliki kaikanka. conformarse=ban âu takaia; âuyapah ta-
conferenciar=aisi tânka kaikaia; aisaia; kaia; wal lukanka kumi ra takaia.
tânka praki kaikaia. conforme=wal baku luki; baku; ba kat;
conferir=yabaia; dukia baku yabaia; lu- tuskan tânka âpu; aitani kat yaba; baha
kanka nani praki kaikaia. tânka ra.
confesante=ai saurka dahra saki ba. (estar)=kupia kumi kaia.
confesar=wan dahra sakaia; wan saurka confortable=pain ba; yamni wan muni
“padre” ra wiaia; pikin sakaia; saura ba.
daukan ba saki aisaia; diara kum dukiara confortación=maisa nihkanka; maisa nih-
kupia param aisaia. kan lâka.
confesión=saurka dahra aisi sakanka; la- confortador=maisa nanihkra.
confortar=maisa nihkaia; karnika yaia;
kupia mangkaia; lilia daukaia.
confraternidad=muihni lâka. dungwi prawaia; dungwaia; aikuki
confrontación=mawan kat buanka; karna bal asla prawaia.
mapara buanka; wal mawan prakanka. congreso=kuntri lâka dadaukra nani asli-
confrontar=mawan kat buaia; karna ma- ka o aidrubanka; wihta nani dîa dîa lâka
para buaia; wal mawan prakaia; wal pra- aisaia dukiara prawi ba daknika.
ki kaikaia. conjuntivitis=wan nakra mabilka pura
confundido=blakwan; sinska tanis takan; praki ba puski sikniska.
aiblakwan. conjunto=aslika; wal prakan; tâ mang-
confundir=mawahkaia; lal blakaia; kupia kan; bakahnu; aikuki; asla; wal praki
aihka lakaia; kupia tikaia; aihka lakaia; daukan; diara ailal praki daukan dukia.
abalkaia (lukanka ra). (en)=aikuki; bakahnu.
confundirse=lal tanis takaia; sirang iwi conjurar=sukia natka ra aisaia; upla wala
aihka lukaia. wal swer takaia; wihta kum mapara bua-
confusión=tanis turban lâka; kupia ia; nina kum ra winaia; tânkira makabi
turban lâka; tânka aihka lakanka. walaia; nina kum ra mâki winaia; bîla
confuso=tanis; miks munan; abalkan; tur- aisanka ni kangbi sakaia.
ban lâka ra daukan. conmemoración=upla o diara kum ra
congelar=kauhla daukaia; klasbaia; lî kar- luki daukanka kum bri ba.
na daukaia ais baku. conmemorar=kupia kraukaia diara kum
congelarse=krangwaia; klaswaia; karna dauki mita; diara kum piua aimakan ba
takaia; krauhni takaia. luki mita lilia kum daukaia; kupia krau-
congestión=wan wîna pîska kum ra kan lâka daukaia.
tala uba aipaswi ba. conmigo=yang wal.
conglomeración=aipaswanka; asla takan- conmoción=turbi bukan binka kum; bla-
ka. hwan baku kum; wan wîna singbanka,
congo (mono)=kungkung. lukanka sin.
(abeja)=nasma kungkung. conmover=turbaia; kitbaia; bukaia; sing-
congoja=sari bri lâka; kupia wal aisan lâ- baia.
ka; diara ra luki sari bri ba lâka. cono (de pino)=awas mâ.
congratular=yamni wiaia lakula daukan conocedor=kakaira; kakaikra.
lâka ra; lilia lâka ra wiaia; lakula dauka- conocer=kaikaia; kakaira kaia (takaia); nu
ia. takaia.
congregación=aikuki asla prawanka; dak- conocible=kakaira kaia sip; kakaikrira.
ni kum; lalukra nani daknika; asla pra- conocido=kakaira; kaikan.
wan daknika; kukanka; dungwanka; conocimiento=kakaira lâka; diara tânka
dakni kum; upla kwara kum Gâd ra ma- ba; tânka kaikan lâka; luki kaikan lâka;
yunaia dukiara asla prawi ba; kongrege- diara tânka kaikaia lâka; tânka briaia lâ-
san; kangregesan. ka; sinska; lukanka; luki kaikanka.
congregar=asla prakaia; asla daukaia; ai- conquista=pura luanka; pura lui taibanka.
kuki prakaia; mamaskaia; aikuki bri ba- conquistador=tataibra; pura lalura (dîa
laia; kukaia; daknika kum ra bri sal pra- dîa tânka ra).
kaia. conquistar=pura luaia; aiklabi pura luaia;
congregarse=dakni kum ra aikuki upla kupia alkaia (dîa dîa tânka ra).
prawa- ia; aipaswaia; aidrubaia; asla consagración=holi daukanka; yamni dau-
tutukwaia; kanka; bles munanka; holi lâka ra dau-
kanka.
consagrar=upla o diara kum holi dauka- consideración=tânka kat luki ba; laki kai-
ia; yamni, pain, aihwa o sunu daukaia; kanka.
diara yamni dukiara daukaia; Gâd wark- considerable=tara; ailal; aman kaikaia sip
ka dukiara daukaia o mangkaia. yaba.
consagrarse=holi takaia; yamni takaia; consideración=luki kaikan lâka; aman lu-
klin takaia. ki kaikan lâka; luki kaikanka.
consanguinidad=wal ai taya lâka; masra- considerado=lukikira.
ka. considerar=kulkaia; lukaia; kaikaia; luki
consanguíneo=tâlia kumi taika; tâlia pali kaikaia; aman luki kaikaia; tânka kaika-
aihwa; wal taya yaba; taika; taya. ia; upla kum ra yamni munan lâka ra
consciente=ai dara wali luki yaba; ai dara daukaia.
walras pruan baku apia; dara walankira; consigo=witin wal; ai.
kaiki o tânka pain bri yaba; yapi apia; consiguiente=ningkara taki ba; diara wala
kasak ai dara wali yaba; sinska bri; a- wina saki yaba; nina bliki yaba.
man kaiki; ai dara wawalra; dara waliki- (por)=baku bamna; baku ba ra; baha
ra. wina.
consecuencia=diara kum diara wala wina consistencia=wihka o aihwa takaskanka;
sakan ba lâka; diara kum diara wala wi- bunhka; buhnika; twaknika.
na taki ba lâka; diara kum wal tâ aimaki consistir=asla praki briaia; tânka kum ra
ba lâka; ai mana; tânka aihwa; ai tânka kaia; diara kum ni daukan kaia; diara
bri ba; takanka; pât; ai mâ. kum tânka ra kaia.
consecutivo=nina pura kat bal yaba; nina (en)=ai dukia atia baku briaia.
kat kat; sitni. consolación=maisa nihkra; maisa nihkan
conseguir=saki briaia; alki briaia; briaia; lâka; maisa nihkanka.
alkaia; sakaia; muni briaia; pliki briaia. consolador=maisa nanihkra; maisa nihki
consejero=smalkan bîla yabi ba uplika; yaba.
smasmalkra; kupia krakraukra. consolar=maisa nihkaia.
consejo=smalkan bîla kum; lâ kum; lâ consolarse=wan maisa nihkaia.
daukanka kum; smalkanka; kupia krau- consolidar=diara kum ra karnika yabaia o
kanka; smalkanka; lâ uplika daknika. lasni daukaia.
consentimiento=âu takaia lâka. consorcio=asla takanka; kampani nani as-
consentir=dîa dîa tânka ra âu wiaia; kupia lika o aipaswanka.
lukanka tani ra kumi daukaia. conspiración=mapara buan lâka; mapara
consentir=âu wiaia (takaia); swirka dau- buanka; platawa.
kaia. conspirador=mapara babura.
conserje=apis o gabamint watla kum conspirar=mapara buaia; diara saura kum
main kaiki uplika. daukaia dukiara ai lâka daukaia; aikuki
conservar=suni swiaia; apahkaia; auhbi ai lâka saura kum daukaia; king o wihta
swiaia; yamni bri kaia; pain main kaiki kum mapara buaia.
briaia; swaki sakaia; aisawaia apia dau- constancia=ban ba lâka; lukanka ra o dîa
kaia. dîa tani ra ban yaba; nahki ba kat ban
conservarse=aisawaia apia; nahki ba ba lâka; kasak lukan lâka.
kat ban kaia. constante=dutki; ban ban sip dakbras ba;
considerable=tara. lakras ban yaba; piu bani ra ban yaba;
ban.
constantemente=ban yaba lâka ra; kasak
pali; piua bani ra ban pali; baku ban pa- consumir=piaia; âpu daukaia;
li; takaskras pali. sauhkaia; daskaia; tikaia.
constar=latan kaia; kasak rait o aitani ka- consumirse=lâwaia; lâwi pruaia; biawaia;
ia; tâka sut wina daukan kaia; kasak rait ami luaia; aisawi luaia; âpu takaia; aisa-
daukaia o lâka ra kaia. waia; tiwi luaia.
consternar=sari lâka dingkaia; uba luka- consumo=plun o dîa dîa nani yus muni
ia. tikanka.
constipación=kauhla alkan sikniska; bia- contabilidad=kulki kaikaia lâka; kulki
ra karna daukan o biara takras sikniska; kaikanka.
biara ra plun karna takan sikniska. contabilizar=buk nani ra lalah win takan-
constipado=kauhla; kauhla alkan siknis- ka o lus tiwanka numbika nani ba ulba-
ka. ia.
constitución=dîa dîa daukanka; paskanka contable=kulkaikira.
kum; diara paski daukanka. contacto=wal prak prakanka; wal prak
constituir=yarka aimakaia; asla praki prawanka; wal pana pana kangbi prawi
buaia; bukaia o yarka buaia; daukaia; ba lâka.
dauki bukaia; paskaia; plis kum ra contado=uya apia ba; wiria.
mangkaia; karnika yabaia. (al)=lalah aibapanka wal.
construcción=paskanka; utla mâkanka; contador=kakulkra; kulki kakaikra.
diara kum paskanka; mâkanka. contagiar=yarka siknis kum upla wala ra
constructor=papaskra; utla papaskra; utla luaia.
mâmakra o dadaukra. contagiarse=siknis kum upla wala wina
construir=paskaia; daukaia; bapaia; mâ- alkaia.
kaia; aikuki asla prakaia; tâka nani ba contagioso=siknis upla wala ra lui wi ya-
aikuki asla praki daukaia; prakaia. ba; siknis upla wala ra lui wih sahwi ya-
consuelo=maisa nihkra; maisa ba; lui waikira; âialkra.
nihkanka; latwan o pât kum wina ris contaminar=sauhkaia; tâski daukaia.
brin lâka; maisa nihki ba lâka. contaminarse=tâski takaia.
cónsul=kaunsil. contar=kulkaia; kulki kaikaia; dahra aisa-
consulta=aisi kaikanka; aisi makabi wa- ia; wiaia; diara kum dahra o sturka aisa-
lanka. ia.
consultar=aisi kaikaia; wal aisi tânka pli- contemplar=luki kaia; laki kaikaia tnaya
kaia; pliki makabi walaia; tânka plikaia; bani ra; kaiki kaia; luki kaikaia; aman
diara kum dukiara aisi kaikaia; smalkan luki kaikaia; kupia ra luki kaikaia.
bîla kum makabaia, tânka ba makabi contemporáneo=sim piua ra iwi yaba;
walaia. sim piua ra taki yaba; sim piua nani du-
consultorio=daktar nani bui upla sikniski- kia; manka piua dukia; sim manka du-
ra nani ra saun muni pliska. kia; upla kum upla wala wal sim manka
consumar=tikaia; sut daukaia; diara kum ra o piua ra iwi yaba; sim manka o piua
tnata prakaia; sut daukanka ra bri balaia; uplika.
tnata ra bri balaia; diara kum tnata kat contender=blahwaia; aitwakaia; aiklaba-
daukaia. ia; unsabaia.
consumarse=diara kum tnata ra waia; sut contendiente=blahwi, aitwaki, aiklabi o
munaia. unsabi yaba.
contener=bilara briaia; takaski briaia; alki
takaskaia; auhbi briaia; alkaia; briaia.
contenerse=brin daukanka ba alki takas- contradicción=mapara aisanka.
kaia (wan wîna brin daukanka lâka contraer=drawaia; param takaia; kunhku
ba). daukaia; aikuki bri balaia; wal briaia;
contenido=bilara auhbu bri o brin yaba; wal brih daukaia.
diara kum bilara diara auhban yaba; bi- (matrimonio)=marit takaia.
lara bri ba sut. contraparte=mapa tani ba tâka.
contentamiento=yamni lukan lâka; aitani contrariar=mapara aisaia; mapa tani ai-
kulkan lâka; lilia lukanka; âuyapah saia; mapa tani daukaia; kaina tani dau-
lâka; lilia ba lâka. kaia.
contentar=âuyapah daukaia; aitani contrario=mapara ba; war buki ba; mapa
briaia; lilia daukaia. tani ba; kaina tani bal ba; mapara bûi ba;
contentarse=âuyapah takaia; lilia takaia. mapa tani ba dukia; mapa wina; mapa
contento=lilia; âuyapah; âuyapahkira. kat; mapara babura.
contestación=pana wi o ulbi ba; pana ai- contrarrestar=mapara buaia; mapa kat
sanka. o kaina kat buaia.
contestar=pana aisaia; pana wiaia o ulba- contraseña=sain daukanka kum.
ia; una kahbaia; ansa munaia. contraste=mapa tani daukan yaba lâka.
contienda=tar baiwan lâka; blahwan lâka; contratar=kantrak lâka daukaia; wal bria-
blahwanka; unsaban lâka; unsabanka. ia; wal brih daukaia.
contigo=man wal. contratiempo=piua mangkan yaba tikan-
contiguo=yuk prawan; lamara; tnaya ra ka; alki takaskanka.
ba. contrato=kantrak; wal daukan lâka ba;
contil=alami. tâs; dîa dîa aisi daukanka; kantrak kum
continente=tasba dakura tara kum; tasba daukanka.
o kuntri nani daknika tara; brin contraveneno=puisin saika; puisin ikaia
daukan- ka wina alki takaski ba. saika; kangbaya; wan wîna wina o dîa
contingencia=diara kum bal takaia sip ba dîa wina puisin kangbi sakanka.
lâka; diara kum bal taki o takan yaba. contrayente=marit taki uplika.
continuación=tâka; kaina tani waia o contribución=dîa dîa tânka ra hilp munan
brih lâka kum yabi ba; aibapanka.
waia lâka. contribuir=yaia; yabaia; diara prisant
continuamente=ban ban; takaskras ban yabaia; wala nani aikuki yabaia; diara
ai kainara wi lâka ra. kum dukiara yaia; lalah o dîa dîa yabaia
continuar=waia; ban ban daukaia; kaina diara kum dukiara.
tani dauki ban brih waia; dauki ban contribuyente=gabamint ra lal mana ai-
kaia. bapi ba uplika.
continuo=sip takaskras, ban ban. contrición=kupia turban lâka; Dawan ku-
contorcerse=witipwaia. pia sauhkan yaba sarka; kupia lakan lâ-
contorno=kir. ka; saurka dukiara sari tara; saurka sar-
(al)=tnaya kir; tnaya kir ra. ka (kli daukaia apia luki); kupia lakanka
contra=mapa; mapara; mapa tani. aiska; wan saurka nani sarka.
contrabandista=diara yukuwi âiatkra. contrincante=wala wal baku sa luki ba u-
contrabando=diara yukuwi atki ba lâka; plika o briaia luki yaba; wala nani ba
yukuwan ra diara atki ba lâka. kainara sa luki ba uplika; mapara bûi ba
contracción=kunhku takanka; aubanka. uplika; mapara babura.
contradecir=mapara aisaia; bîla dakbaia;
dîa aisan ba mapara aisaia.
contrito=kupia kriwan; kasak aiska kri-
wan; kupia lakan lâka ra kupia convicción=tânka ba latan mariki daukan-
kriwan; aiska kupia lakan. ka; latan saki marikan lâka.
controlar=takaski briaia; tâ briaia; waka- convicto=pâtkira; pâtkira daukan; ai dah-
ia; wapni brih waia. ra sakras, sakuna pâtkira.
controversia=blahwi aisan lâka; mapara convidado=diara kum ra paiwan
aisi lâka; blahwi aisi pliki kaiki lâka; uplika; paiwan uplika; imbait munan
blahwanka; unsabanka. uplika.
convalescencia=siknis wina pain taki ya- convidar=paiwaia; imbait munaia.
ba lâka. convite=paiwanka; paiwaia lâka; lilia
convalecer=siknis wina yamni takaia; daukanka tara.
kli karna takaia; yamni takaia. convivir=upla wala aikuki plis kumi ra
convencer=tânka mariki wiaia; tânka ba asla iwaia.
latan marikaia; smalkan mita ban kasak convocador=paiwi ba uplika; paiwi yaba;
lukaia; yarka kasak lukaia. papaiwra.
convencerse=tânka ba latan kaiki âu wia- convocar=paiwaia; aidrubanka ra paiwa-
ia; tânka ba param kaikaia; wan saurka ia; aikuki asla paiwaia; asla prakaia du-
ba kaikaia. kiara paiwaia; plis kum ra upla ailal pai-
convencimiento=tânka latan marikanka o waia; aikuki prawaia; kuhbaia.
kaikanka. convocatoria=paiwi yaba; bri bal yaba;
convención=asla takanka tara; aikuki asla paiwanka; paiwaia lâka; paiwaika.
kumi takaia lâka. convulsión=wan wakia aubanka o war-
conveniente=aitani kat bal yaba; yamni, banka; warbi dauki lâka; singbi munan-
pain o piua kat. ka.
convenio=wal lâ daukan ba; aikuki lâka. conyugal=marit dukia; maya waitna bara
convenir=wal kupia lâka ra kumi maya mairin wal tânka; marit uplika
takaia; wal ai lâka kumi ra takaia o tânka ra.
daukaia; wal baku âu takaia; aikuki bri cónyugue=maritka; maya.
balaia. cooperación=aikuki asla prawi daukanka;
convento=kiatalik napakanka watla. bakahnu daukanka o warkka.
conversación=aisanka; sturi aisanka; ai- cooperador=wal dauki yaba; aikuki asla
kuki aisinka. prawi dauki yaba.
conversar=aisaia; sturi aisaia; aikuki ai- cooperar=upla wala wal diara kum dau-
saia. kaia; aikuki daukaia; wal asla prawi
conversión=tânka kumi wina tânka wala daukaia.
ra lakanka; lâka kum wina lâka wala ra cooperativa=aipaswanka kum, asla diara
lakanka; sorts lâka ra tawi ba; wan saur- atki hilp briaia dukiara.
ka wina Dawan ra tawaia lâka; lakanka; copa=kop; kâp.
tawanka; kupia lakanka; wan kupia la- copalchi=awalakna.
kanka lâka. copero=wain lalaikra; wain laiki yabi ba
convertir=lakaia; diara kum luki ba wina, uplika.
lâka o tânka ba wina wala ra lakaia. copete=lal taya; daiwan tnawira lal
convertirse=tawaia; Dawan ra tawaia; taya; il bahna.
wan kupia lakaia; kristian lâka ra tawa- copia=ulbanka o diara wala kum dîa ba
ia; tânka wala ra tawaia; lukanka wala kat ulbi saki ba.
ra tawaia. copiar=ulbaia; pat ulban ba wina ulbaia;
diara kum pat daukan ba wina kaiki tali-
ka daukaia.
copioso=ailal; ailalkira; manis; maniskira; corona=kraun.
uya; uyakira. (del sol)=yu watla.
copra=kûku slulka. coronación=kraun mangkanka; king ra o
cópula=waitna mairin wal prawi ba; dai- kwin ra kraunka mangkanka.
wan mairin wainhka wal prawi ba. coronar=kraun mangkaia; kraun munaia;
coqueta=mairin aiskakaia lihki yaba; ai- kraunka bapaia.
lihkaia yamni kaiki ba. coronaria=tala wakia wan kupia ra tala
coquetear=triswaia; ailihkaia. brih wi ba.
coraje=kupia karnika; sibrin âpu lâka; ku- coronilla=bahna; lal bahna; rauka; lal
pia baiwanka. kamhka.
coral (culebra)=silbiara; piuta sât kum; corozo=sliku.
lilura sât kum; kabu tihuka dukia kum. corporación=upla dakni kum taki diara
coralillo=limlim. kum daukanka; daknika kum; aikuki as-
(bejuco)=dwarwa. la prawanka kum.
corazón=kupia. corporal=wîna tara dukia o tânka.
corazonada=kupia karnika; kupia bilara corpulencia=yahpika; wîna tara yahpika.
munanka. corpulento=wînira; tara; batanira; wîna
corbata=niktai; nana wilkaika; nana-wila. yahpira.
corcel=aras tara plaplapra. corral=klar; kral; kaupin; daiwan nani
cordel=kiwa pitban; awa; kiwa; lain; wi- dingki briaia pliska.
la. correa=awa; wila; dîa dîa awa sut.
cordero=sîp (ship) luhpia. corrección=wapni mangkanka; saura ba
cordial=yamni; kupia wina. wapni sakaia lâka; wapni daukanka;
cordialmente=yamni, latwan kaikan, ku- wapnika mangkanka (lâka saura wina).
pia wina lâka ra. correctamente=aitani.
cordillera=il nani daknika kum ai yarika correcto=aitani; kasak; wapni; yamni;
ra; il nani daknika. watawi âpu ba; mistik âpu; pain aitani
córdoba=Nicaragua lalahka nina. yaba.
cordón=awa; awa karna; kiwa; wila. corrector=wapni dauki yaba; wapni da-
(de zapato)=sûs awa. daukra.
cordura=sinska pain lâka; sins; kasak o corredera=aras yarka plapaia pliska.
yamni ba lâka. (hormiga)=sringka.
cornada=daiwan aringka bui latwan yabi corredor=baranda; utla bîla dimaika.
ba. corredor=plaplapra; plapi yaba.
córnea=wan nakra bîla taya (kaikaika corregible=wapnika mangkaia sip; wap-
ra). cornear=aringka mangkaia. nika mangkaikira.
corneta=klarin (klaring) sâtka. corregidor=wapnika mangki yaba; wap-
corneto=mina warha. nika mamangkra; wapnika mangkaika.
cornuda (toboba)=waha piutka. corregir=wapnika mangkaia; saura ba
cornudo=aringkira. yamni sakaia; naukaia; mistik takan ba
coro=aiwawanra daknika; kwayar; kwa- yamni daukaia; aitani daukaia; kasak
ya; lawana baikanka kumi (kli kli aiwa- daukaia.
ni ba). correligionario=sim rilisanka o pulitik
corola=tangni bîla pîska. daknika upika.
correntada=lisamra; lî aubra.
correo=wauhtaya tasba bani ra brih wi
ba daknika; wauhtaya kwakwahkra; (el pelo)=tâwa irbaia.
wauh- taya blikaia watla; wauhtaya. corte=klakanka; kwala dakban; lâ watla.
correr=plapaia; kangbaia; kangbi sakaia. cortejar=yula kahbaia; triswaia.
(el agua)=iswaia; lî plapaia; laiwaia. cortés=auka (dusa); upla ai natka pain bri
correspondencia=wauhtaya ulbi blikan ba; tânkira aisi o dauki ba.
ba; wal baku tawi o wal baku ba lâka. cortesía=pana pana yamni munaia lâka;
corresponder=pana pana wauhtaya ulbi kasak yamni ba lâka.
blikaia; wal baku pali kaia; wal baku ta- corteza (del árbol)=taya; dus taya; dus
wi waia. mâ taya.
corretear=puli plapi taukaia. cortina=dur o windar kwalka o bahmuna
corrida=plapanka; rîs munanka. sâtka.
corriente=aubra; lî aubra; aubrika; yu ba- corto=kunhku; prahni; klutka; kringwa;
ni ra taki ba; imyula karnika ba; lî o pâ- kuswa; pinhwa; sirpi lupia.
sa aubanka; dîa dîa aubrika; pupuhwi cosa=diara.
yaba. coscorrón=wan lal ra prukanka, tala ta-
corroborar=raya daukaia; karna kras, sakuna latwan ba.
daukaia; aisanka o lukanka kum karna cosecha=plun mâ sakan piua; plun mâ dâ-
daukaia. corroer=piaia; pih tikaia; tawa kanka; mâ krikaia piua; plun mâ krikan-
tawa tika- ka o sakanka; dâkanka.
ia. cosechadora=plun mâ dakaia misinka.
corrompedor=sauhki yaba; sasauhkra; cosechar=plun mâ sakaia; dâkaia; mâ kri-
aisawaika; sauhki tatikra. kaia.
corromper=sauhkaia; saura daukaia. cosedor=sasipra; kwala sasipra.
corromperse=aisawaia. coser=sipaia; kwala sipaia; dîa dîa sipaia.
corrompido=rug; saura; saura pali takan; cosmético=wan taya pura o wan tâwa pra-
saurakira. na daukaia dukia.
corrompimiento=sauhkanka; aisawanka. cosmografía=tasba tânka marikanka lâka.
corrosión=arkbi pi yaba. cosmos=tasba aiska.
corrosivo=laya angki pi ba; arkbi piaia o cosquillas=kutukutu; kiki munaia o wan
pih tikaia karnika bri. wîna ra klami munan kiki ba lâka.
corrupción=sauhkanka; aisawanka; aisa- (hacer)=tikilbaia.
wan lâka; sauhki yaba lâka. costa=kabu lama; auhya un; kabu auhika
corruptible=aisawi lâka ra; aisawi luaiki- un.
ra; aisawaikira; aisasawra; sauhkaikira. costado=tnaya; slumhnika; sait.
corrupto=saura; aisawan; sukwan. costal=krukus; saku; bîk.
corruptor=sasauhkra. costar=ai mana briaia; mana kulkaia;
(de menores)=tuktan nani ra yabal sau- praiska kulkaia; nahki prais ba aibapaia.
ra ra brih auya ba. costear=manka ba aibapaia; praiska mana
cortado=dakban; klakan. ba daukaia; praiska mana sakaia.
cortador=klaklakra; klaki yaba; klakaika. costeño=kabu un uplika; kust uplika; auh-
cortadura=klakanka; klaki sakanka; kla- ya wina; auhya un dukia; auhya un ra i-
kwanka. wi uplika.
cortante=klaki yaba; klaklakra; tatamra. costilla=tnaya mina; wan tnaya dusa; sna-
cortar=klakaia; dakbaia; irbaia; tamaia; ya mina.
dauhbaia. costo=prais; praiska; mana.
costoso=mana; manira; manakira;
mana tara. wauhkataya.
costra=blas. credibilidad=kasak luki ba lâka; kasak
costumbre=lâka; tânka; tnatka; natka; pa- lukaia lâka.
sin; dîa dîa tânka kum bri ba lâka. crédito=tras; kulkan lâka; tras munan lâ-
costura=sipanka; wal praki sipanka; kwa- ka; diara aisan o daukan yaba ra kasak
la sipaia lâka. lukanka; aitani sa o yamni sa lukanka;
costurar=(kwala) sipaia. yu wala aibapaia dukia.
costurera=kwala sasipra mairin. credo=kasak lukan lâka kum; smalkanka;
cotejar=diara wal praki kaikaia. Gâd ra kasak lukanka.
cotidiano=yu bani dukia. crédulo=lalukra; kasak lalukra; dîa dîa ra
cotizar=lalah nahki yabaia o dingkaia ba kasak luki yaba.
lâka mangkaia. creencia=lukanka; kasak lukanka; diara
cotorra=kiabris sâtka tnawira. kum ra kasak sa luki ba lâka; kupia lu-
coxis=wan plapaika ba; wan tnata dusa; kanka.
plapaika. creer=lukaia; kasak lukaia; kupia lukaia.
coyol=kru; krau; sila. creíble=kasak lukaikira; kasak sa lukaia
coyolillo=kisu. sip yaba.
coyote=suksuk sât daiwra kum; yul creído=upla kum ai wîna tara puli ba.
wail. coyunda=bîp wilkaia awa. crema=krangwanka; dîa dîa krangwanka;
coyuntura=wan lukutbaika; kakauka; milk o tiala laya krangwanka; bîp tialka
wan lingbungka; dusa dingkaika. laya batanka.
coz=mina prukanka. crematorio=upla pruan wîna tara angki
cráneo=wan lal bahna; lal kamhka; wan yamhpuska saki pliska.
bahna. creolina=sikwas; sipwas.
cráter=pauta ilka kum bîla ba. crepúsculo=titan yu baiwaia kainara ing-
creación=paskanka; paski daukanka; pas- nika; titan pali ingnika; saiwan o yu di-
kan dukia; Gâd bui diara paskan yaba. man ingnika.
creador=papaskra; dadaukra; diara crespo=warwan; warwi; kusni.
kum papaskra o dadaukra. cresta=daiwan tnawira lal taya; daiwan
crear=paskaia; daukaia; diara âpu wina tnawira lal ra taya warwi pâwi ba; kalila
paskaia o daukaia. lal taya; il bahna.
creativo=paskaia o daukaia sip; paskaiki- creyente=lalukra; kasak lalukra; luki ya-
ra; diara paskaia karnika bri. ba.
crecer=pâwaia; tara takaia. cría=pakanka; pakaia lâka; upla o daiwan
(el agua, río)=lî dingkaia; lisamra ding- pakaia lâka; sirpi wina paki o pâwi ba
kaia. lâka; luhpia; sahwanka.
creces=pâwanka. criada=napakan mairin; alba mairin; su-
crecida=awala o tingni lî pupuhkan. liar mairin.
crecido=tara; tara takan; pâwan; almuk. criadero=papakra; daiwan papakra; diara
creciente=lisamra; pâwi o tara taki yaba; sut papaskra.
kati raya wina tara taki ba; wawal. criado=napakan waitna; alba waitna; su-
crecimiento=pâwanka; pâwaika; kau tara liar.
daukanka; kau tara takanka. crianza=pakanka; sahwanka; daiwan sa-
credencial=wark kum daukaia adarka hwanka; pâwanka; pakaia lâka; sirpi wi-
na pâwi ba piua; pakra.
criar=pakaia; sahwaia; diara âpu wina
paskaia o daukaia; tiala dakaki pakaia; crónico=siknis snawan; ban yaba; siknis
tiala dakakaia; baikaia. almuk karna takan; piu bani ra dauki ba.
criarse=pâwaia; tara takaia. cronología=taim kulki kaikaia natka.
criatura=paskanka; diara paskan sut; pas- cronómetro=wats sâtka kum, kulkanka
kan dukia; dîa dîa paskan yaba; daiwan; kau sitni nani mariki ba.
upla; tuktan sirpi bisi baikan; swap lu- crucificado=dus prihni ra saban yaba; Ji-
pia. sas Kraist.
criba=singbaika. crucificar=dus prihni ra sabaia; ikaia.
cribar=singbaia. crucifijo (cruz)=dus prihni; Jisas lilka
crimen=lâ krikanka; diara saura daukan- dus prihni ra sabi daukan yaba.
ka; saura o watawi daukanka; Gâd lâka crucifixión=dus prihni ra sabanka.
o upla lâka krikanka; saura pali daukan- crudeza=karna yaba dukia; karna; raya
ka. ba (piakan apia, almuk sin apia).
criminal=saura dadaukra tara kum; pâtki- crudo=raya; piakan apia; krauhni.
ra; saura pali dukia; lâ sasauhkra. cruel=saura lâka bri; latwan yabi ba; kras-
crin=klingkling; daiwan tâwa (aras). kira; krakraka; kupias.
criollo=kriul. crueldad=saura yaba lâka; pain apia, tân-
crique=tingni. ka ra saura ba.
crisantemo=dus tangni painkira kum. cruelmente=saura munan lâka ra; kupia
crisis=diara tiwan lâka; karna muni âpu ni.
sakan lâka; diara sakaia karna tânka. cruento=tala saki dukia.
crisma=holi ail; krism. crujido=arkbanka; napa arkbanka.
cristal=glas; tamlar painkira. crujir=napa arkbaia; tukwaia; krikan, bai-
cristalino=glas baku ba; lipnikira; wan kan o arkban binka baku daukaia.
nakra pîska kum. cruz=dus prihni; prihwan; prihni daukan;
cristianamente=kristian lâka ra. prihni luan.
cristiandad=kristian lâka; Kraist bui cruzado=prihni.
smalkanka marikan ba; kristian smal- cruzar=luaia; lui waia; prihni lukaia;
kanka. prihni luaia; lukaia; baila wala ra lukaia
cristianismo=kristian lâka; kristian tânka. o luaia.
cristiano=kristian; Kraist uplika; Kraist ra cuaderno=ulbaia wauhkataya.
kasak lalukra; Kraist ra kasak luki; tibil cuadra=tawan bilara baiki sakanka kum;
uplika. handat yar kulkanka.
Cristo=Kraist; Jisas Kraist. cuadrado=skwer; skwer daukan.
criterio=diara kasak yaba daukaia lâka; cuadrar=skwer daukaia; skwer munaia;
lâka dauki kaikanka. wal baku daukaia.
crítica=tânka pliki kaikaia lâka. cuadril=tnata dusa.
criticar=dahra saki aisaia; nina aisaia; lâ- cuadrilátero=tnaya walhwal dukia.
ka daukaia; diara kum lâka dauki baku cuadrilla=upla dakni kum wark dauki ba.
pliki kaikaia; saura o pain sapa kaikaia. cuadro=lilka (ulbi paskan ba); skwerka.
crítico=tânka pliki kakaikra; turbi kakai- cuadrúpedo=mina walhwal bri; mina
kra; laki kakaikra; yamni o saura sapa walhwal daiwra.
tânka pliki yaba; lâka dadaukra. cuádruple=aima walhwal.
croar=pikpik aiwanaia ba. cuadruplicar=aima walhwal daukaia; ai-
ma walhwal ra pura praki daukaia.
cuajada=kwahada; bîp tialka laya kla-
swan; dîa dîa kratwan, klaswan o kran- cubo=diara laya diaia dukia kum, kahmi
gwan. baku.
cuajar=klasbaia; kratbaia; yarka klaswa- cubrecama=munhtapala (munhta pala);
ia o karna takaia; yarka krangwaia; kwa- palkaika; krikri kwalka; blanhkit.
hu; klaskaia. cubrimiento=bikanka; pura bikanka.
cuajarse=klaswaia; kratwaia; krangwaia; cubrir=prakaia; pura prakaia; pura bikaia;
diara laya kum karna takaia; tataswaia. yukukaia; pura mâkaia; bikaia.
cuajo=kwahu. cubrirse=wan pura bikaia; yukuwaia; ais-
¿cuál?=¿ani?; ¿animna? rukaia.
cualesquiera=ya ya; ani ani; ya ya cúcala=siwaiku.
kabia kra. cucaracha=kakaras.
cualidad=tânka; nahki yaba tânka; diara o cucarachero=kangkunta; kakaras ailal ta-
upla kum nahki yaba tânka. ki ba.
cualquier, cualquiera=ya ya; ani ani; dîa cuclillas (en)=slukwi iwi; atak.
dîa; inipis. cuclillo=piwat.
cuando=ba ra. cuchara=ispan; ispun; spun.
(más)=kau; kau lâka ra. cucharada=ispan kum; ispan banhki
de cuando en cuando=tila taim; pat pat kum.
apia. cucharilla=ispan sirpi; sukutbaika.
(vayas)=wama ba ra; wama ra. cucharón=ispan tara; witkaika; kustara.
(yo venía)=yang aulna kapri ba ra. cuchichear=pusbi aisaia; pusbaia; pusbi
¿cuándo?=¿ahkia? wiaia; wiswisia aisaia.
cuantía=ailalka; yahpika. cuchicheo=pusbi aisanka.
cuantioso=ailal; ailalka bara numbika ra cuchillada=skiru pata; skiru ni klakan.
yahpa ba. cuchillo=skiru; kisura.
¿cuánto?=¿nahki?; ¿nahki prais? cuello=nana.
cuanto=sut; nahki bri yaba. (del útero)=wan plauya nana; wan
cuarenta=yawanaiska wâl. wamsa nana.
cuaresma=lent piua. cuenca=nakra unta; lî plapaika bîla; lî
cuarta=kwat; kwart kum. watla; albanhkia kum.
cuartel=wardia watla; kwartel. cuenta=kulki kaikanka; kulkanka; tras;
cuarteto=upla kârma o miusik saki dukia tras wauhkataya.
walhwal aslika. (dar)=dahra wiaia.
cuarto=mânka walhwal daukan wina ku- darse cuenta de=ai dara walaia.
mika; rum bîla; utla bîla; walhwalka. cuentista=sturi kwakwahkra; sturkira;
cuatrero=aras o bîp âimplikra. dahra aisasara.
cuatrillizo=yapti kum sim piua ra tuktan cuento=dahra; kisi; sturi; lasdara; sturka;
walhwal baiki kumi bani ba. diara kum dahra o sturka.
cuatro=walhwal. cuerda=awa; dîa dîa awa; kiwa.
cuatrocientos=handat walhwal. cuerdo=sinska kasak bri yaba.
cubeta=bukit. cuerno=aring; aringka.
cubierta=pura bita; taya bita; pura bikai- cuero=taya; bîp taya; daiwan taya.
ka; wauhtaya pura bita; pura prakaika. cuerpo=wîna; wîna tara; wîna aiska; wan
cúbito=wan klahkla dusa kum nina. musa.
cuervo=usus sât daiwra; kayokao; katau-
katau.
cuesta=banhkia; il baku driwi wan tasba- kira kulkaia; wan pâtka brisa lukaia.
ya; il tnaya witni; kauhka witni. cultivar=insla warkka daukaia; diara
cuestión=diara tânka kum; makabi walan- mangkaia; plun mâ tasba ra mangkaia;
ka kum; blahwan lâka. tasba ra wark takaia.
cuestionar=makabi wali pliki kaikanka cultivo=plun mâ mangkaia warkka; plun
kum daukaia; makabi walaia. mâ mangkanka.
cuestionario=makabi walanka nani ul- culto=yamni; pain; prias; sunu; yamni;
banka o wauhkataya. pain yaba; mayunra dauki kulkaia lâka;
cueva=tasba unta; tasba ra unta salhki kulkanka.
daukan kum; mahmunta; nâka; nankaya. cultura=upla iwanka natka; wan sinska
cuidado=aman kaikanka; main kaikanka; pliki sakaia lâka; diara dauki sakaia lâ-
dara walanka; kaina sunaia lâka; dukiara ka.
lukanka; aihwakanka; tawa munanka. culumuco=arari.
cuidadosamente=tânkira; mainkira; aih- cumbo=kamuntra.
wakikira; aman kaikan lâka ra; aman cumbre=bahna; banhta (il bahna baku).
kaiki. cumiche=plasni.
cuidadoso=aman kaikankira; lukikira; a- cumpleaños=aisubanka yua; baikan yua.
man kaiki; aman dara wali; aman dara cumplimiento=dîa dîa daukaia kan ba
walankira; aihwakikira; mainkira; tânki- daukanka; piua aimakanka; dauki ba lâ-
ra. ka; piua aimaki ba lâka.
cuidar=main kaikaia; aman kaikaia; kai- cumplir=aiska sut daukaia; yarka bal ai-
kaia; main kaiki bri kaia; kaiki kaia; aih- makaia; pramis kum aisan ba daukaia;
wakaia; kaina sunaia; upla purara kaia. piua kum kat daukaia o waia; lâka dau-
cuidarse=wan wîna main kaikaia; kan yaba tânka kat daukaia; wal
aman kaikaia. lukanka kumi ra daukaia; adar yaban ba
cuido=main kaiki ba lâka; main daukaia.
kaikanka. culantro=pits saika; kulantro; cumplirse=aimakaia; piua aimakaia; piua
kisauri. culata=raks tnata (dusa tnata). mangkan ba aimakaia.
culebra=piuta; piuta sât daiwra sut nina. cúmulo=diara paskan kum; paskan tara
(mica)=matsiksa. kum.
culebrear=triswaia; uiwaia; krutwaia. cuna=tuktan sirpi krikrika; anira baikan
culebrilla=sus. ba pliska o kuntrika.
culinario=kitsin dukia. cundir=drawaia; ilihwaia.
culminar=tnata alkaia. cuña=wits; kunia.
culo=unta; tnata; nata; pnata. cuñada=lamlat; lamlatka; masaya.
culpa=pât; pâtka; watawanka. cuñado=waika; waikat; masaya.
(echar la)=pâtkira sakaia; pâtka kahba- cuota=dukia tâka kum; tâka kum; paskan-
ia; dusa kuhbaia. ka kum.
(sin)=pâtkas. cura=sîka dauki ba lâka; sîka daukanka;
culpabilidad=pâtkira lâka. katolik padre kum; rakanka; rawanka.
culpable=pâtkira; watawikira. curable=sîka dauki rakaia sip;
culpar=pâtkira daukaia; pâtkira kulkaia; rakaikira;
pâtkira sakaia. rawaikira.
culparse=pâtkira takaia; wan wîna ra pât- curación=rakanka; rawanka; sîka daukan-
ka; sîka dauki rakanka.
curado=sîka dauki rakan; pain takan; dai-
wan taya saika dingkan.
curador=rarakra (sîka dauki); rakaika.
curandero=sîka dadaukra; sîka kakaira; cutacha=skiru yari an wapni.
inma wahia saika kakaira;.sîka dauki ba cutáneo=taya dukia; taya wina; taya ra
uplika; sîka yabi ba uplika; saikira; su- yaba.
kia. cutis=wan taya; upla taya; wan wîna taya.
curar=rakaia; sîka daukaia; sîka yabaia; cuyamel (pez)=iskia.
sîka dauki rakaia; siknis wina rakaia. cuyo(a)=ba; yaba; baha wina; dukia; ai
curarse=rawaia; pain takaia. dukia; baha; witinka.
curasao=kusu. cuzco=pahpaya prumh (prumhni).
curativo=rakaia sip; sîka daukaia sip; sî- cuzuco=tâira (tayira).
ka dauki rakaia sip.
curiosear=upla dukia turbi kaikaia; tânka CH
ba kaikaia want kaia. chacal=yul sâtka daiwra kum nina.
curiosidad=diara kum kaikaia want lâka. chacalín=wasi; wahsi; wasi sirpi.
curioso=diara kum tânka kaikan dauki chachalaca=wasakla.
ba; ai kakma plis bani ra dingki ba. chagüite=plas sâtka; platu nasla.
currículo (curriculum) vitae=upla kum chaleco=yakit sirpi kum klahklas; wiskut;
rayaka ra daukan dukia nani. trampis baku.
cursar=skul uplika kum baku lan takan chamaco=tuktan.
kaia; lan taki kaia; pat pat wi kaia; diara chamba=wark lupia.
kum pat pat daukaia. chambón=pulaia lan âpu uplika; pulanka
cursillo=piu prahni smalkanka. yamni apia.
cursivo=sitni. champa=utla tanhta; mani watla.
curso=yabal; yabalka; piua kum; lisin na- chamuscar=pura tani wina angkaia; du-
ni aslika. kaia; kâkaia.
curtidor=bîp taya saika dadingkra; dai- chamuscarse=kawaia; pura tani wina a-
wan taya ra sîka dadingkra. maia; tuhaia.
curtiembre=daiwan taya saika dingki ba chance=sans.
pliska. chancleta=utla bilara dimi taukaia sûska;
curtir=daiwan taya saika dingkaia. sûs almuk.
curva=raya; krutnika; kurba. chancomido=muyukban; arban; pih aihka
curvatura=raya; yabal kum wina bulwi daukan.
tawanka; krutnika; naukaika; bulkaika. chanchada=diara tâski.
curvina (pez)=bilapau. chancho=kwirku; upla tâski.
curvo=bulwi tawi ba. (de monte)=wâri.
cúspide=il bahna tatwika; tâ wal prawan chanchullo=daukanka saura kum, upla
tatwika; banhta. wina lalah briaia dukiara.
custodia=marsin; kaina kakahbra; main chantaje=upla sut mawanra nina sauh-
kakaikra; kaina kahbi brih tauki ba upli- kanka, silp ai dukiara hilpka kum sa-
ka o dukia. kaia dukiara.
custodiar=main kaikaia; main kaiki kaina chapa=bapring; kiama lula; prakaika.
kahbaia; main kaiki brih taukaia; kaina chaparro=yahal; upla prahni.
kahbaia. chaparrón=lî auhan karna kum.
cususa=kususa; misla; kayu ni paski rum- chapear=irbaia; unta irbaia.
ka. chapodar=dus tnawa nani dauhbaia o
klakaia.
chapotear=krungwaia; wan mihta o wan ulan wina kuku kum taki ba; kuku.
mina nani liura balhbaia. chiflado=upla kum lal saura takan ba; gri-
chapulín=kruhkru; krukru tara. si; lal saura.
chapuzar=wan lal liura dingkaia. chiflador=wawasbra.
chaqueta=yakit. chiflar=wasbaia.
charco=lî bîla kum; piahka; lî mâ dakura chilamate=kwah dusa.
kum. chile=kuma.
charla=aisanka; sins lâka aisanka. chilillo=wipaika; palpa (bîp) taya.
charlador=aisasara; sturi aisasara. chiltepe=il kumka.
charlar=aisaia; sturi aisaia. chiltoma=kuma damni; kuma tara.
charlatán=aisasara; sturi aisasara; aisaia chillador=kisbi yaba; kakisbra.
lihki. chillar=kisbaia; karna inaia; daiwan tna-
charquito=iwitni. wira lupia inaia o winaia.
chatarra=ayan dukia almuk taki ba; ayan chillido=inan, winan o sniwan binka.
almuk. chillón=uba kisbi ba; kakisbra; karna âin-
chato=tanhta; kakma tanhta; plas; kak- ra.
mas. chimar=taya drusbaia.
chavala=tuktan mairin. chimarse=klungwaia; taya druswaia.
chavalo=tuktan waitna. chimenea=kiasma takaika; kiasma dusa;
chayote=mukula. pata dusa.
chayul=brabra. chimpancé=ruskika tara; África kuntri
chele=tâwa pihni; upla pihni. daiwra.
chelín=silin. china=tuktan main kakaira; saini mairin.
cheque=chek; chik; lalah adarka wauhka- chinche=latrus; silak lupia lal tara bri
taya; lalah karnika bri wauhkataya. ba, wauhtaya sabaia dukiara.
chequear=laki kaikaia; diara kum pain la- chinchilla=trahadura; daiwan kum but-
ki kaikaia. sung talia.
chequeo=pain laki kaikanka. chinchorro=ilis.
chibola=mâ krukma lupia; damni laya. chinear=tuktan alkaia.
chicle=sikli; wakahbaia damnika. chinela=sinila; sûs tanhta kum.
(árbol)=iban. chingaste=mâya; plun mâya.
chico=sirpi lupia; tuktan sirpi. chingo=klutka.
chicha=misla; sitsa; wasplu; twalbi. chino=saini uplika; saini bîla.
chicharra=pîram; kuskus pîram; grisia; chintorolo=sulsul; sulhsul.
ritia; sikirin. chiquero=kwirku watla; sikiru.
chicharrón=kwirku taya kiskan; sitsa- chiquillada=tuktan nani dauki dukia.
rong; kiskan taya. chiquillo=sirpi lupia; tuktan lupia.
chiche=tiala; ya kabia sin ban daukbia ba; chiquirín=ritia tara.
diara kum daukaia isi ba. chiquitín=sirpi lupia; sirpi; uriaska.
chichicaste=inma kum wan taya ra narira chiquito=sirpi lupia.
wanki ba. chiricano=nandai.
chichigua=tayuyu. chiripa=bîla kaikras kan pain taki ba.
chichimora=mukula. chirriar=sniwaia; sirkbaia.
chichón=wan lal ra o wîna pîska wala ra chirrido=sirkban binka.
chisme=dusa kuhbanka; sturi bahki ai-
sanka; aisin kwahkanka.
chismear=dusa kuhbaia; aisin (aisanka) (pez)=skunpi.
kwahkaia; sturi bahki aisaia. chupar=utbaia; utbi diaia; aubaia; aubi
chismoso=aisin kwakwahkra; aisin kwah- diaia; dabaia; tawa o wiria aubi diaia;
ki ba. pat pat aubi diaia; utkaia.
chispa=pauta yuya; lipanka; dîa dîa lipi chupete=utbanka; tuktan swap ra utbia
ba dukia. wisi diara kum yabi ba.
chispear=lipaia; biulhwaia; biungwaia. chupetear=utbaia; tawa o wiria aubi dia-
chispeo=lipanka; biulhwanka; biungwan- ia.
ka. chupetón=karna utbaia tânka.
chisporrotear=tukwaia. churrasco=wîna pauta ra angki dauki pa-
chiste=pulan bîla; kikaia sturka aisanka; ta sâtka kum.
pulaia o kikaka sturka aisanka. chusma=upla saura; tânka pain apia upli-
chistoso=papulra (aisi o dîa dîa tânka ra). ka.
chivo=guts lupia. chuspa=malipuk.
chocante=diara wala wal karna uli ba. chuzo=dus kum tâura ayan kum mangki
chocar=wal prawi prukaia; tuskaia; pana ba dukia.
pana prukaia.
chocolate=saklit; kakau akban, laya sin; D
kakau damnika. dádiva=prisant kum; prisant dukia.
chocoya=siakwani. dadivoso=kupia swapni uplika; yayura.
chocoyo=risku. dado=dais; yaban ba.
chofer=truk wawakra; draiba. dador=yayabra; yayura.
chompipe=kaliltara (kalil tara). daga=skiru; kisura; ispara kunhku.
chopo=raks sât kum. dalia=tangni sâtka kum.
choque=pana pana prukanka; wal prawi dama=mairin; mairin tara kum (kulkan
prukanka. lâka ra); mairin tiara.
chorizo=surisu; kwirku wîna wauhi aunh- damnificar=sauhkaia; latwan yabaia.
ka dingki pata. danto=tilba.
chorrear=iswaia; tahwaia; tahkaia; kurur- danza=dans; srutwi pulanka.
waia; kuruwaia. danzar=dans pulaia; dans daukaia.
chorreo=iswanka; tahwanka. danzarín=dans papulra.
chorrera=plis kum ra lî iswi o plapi ba. dañado=aisawan; saura; sauhkan; pusa
chorro=iswanka; tahwanka; laya plapi aisawan; saura takan.
yaba. dañador=sasauhkra.
choza=utla sirpi; rans; mani watla; benk; dañar=sauhkaia; rau sauhkaia; saura mu-
upla umpira watla. naia; latwan yabaia.
chubasco=lî pâsa wal; skwal; lasa lawi dañarse=aisawaia; saura takaia; latwan
ba. briaia.
chúcaro=wail; daiwan wail. dañino=sauhki yaba; sasauhkra; sauhkaia
chulo(a)=mawan pain; wîna daukra pain. sip; sauhkaikira; saura wan muni ba.
chupadero=utbaika. daño=sauhkanka; saura munanka; aisa-
chupador=âiutbra; utbi o aubi dadira; ut- wanka; dîa dîa saura muni ba lâka.
bi diaika; dadabra. dar=yaia; yabaia.
(pájaro)=tininis; tininiska. -a mi=aikaia.
-a tí (usted)=maikaia.
-a nosotros=wankaia.
-ganas de=wan daukaia. decaído=swapni takan ba; wiria siknis al-
-gracias=tingki wiaia. ki; wìna uya pain apia.
-miedo=sibrin daukaia. decaimiento=mayara iwanka; swapni ta-
-parte=maisa pakaia. kanka.
-un paseo=kirhbaia. decálogo=lâ matawalsip; Gâd lâka bîla
dardo=trisbaya; panun. matawalsip.
dátil=bakra bana. decapitar=lal dakbaia; lal klaki dakbaia.
dato=tânka kasak ba. decena=matawalsip aslika (daknika, mân-
de=wina; dukia. ka).
deambular=kirhbi taukaia; tânkas ban decenio=mani matawalsip piua.
wapi taukaia. decente=tânka sut ra klin o pain yaba.
debajo=munhta; munhtara; mâya; maya- decepción=kunin munan lâka; kunin mu-
ra; mununhtara. nan tâka mita sari bri ba.
debate=blahwanka; unsabanka; mapara deceso=pruan ba; pruanka; upla pat pruan
aiklaban lâka. ba.
debatir=blahwaia; mapara blahwaia; un- decidido=wilinkira.
sabaia. decidir=diara kum daukan ba luki sakaia;
deber=lâka; blestu daukaia dukia; tânka wapni daukan lâka ra tnata prakaia; dîa
kat aitani ba lâka; aitani kat daukaia ba daukaia ba kat kaikaia; dîa daukaia ba
lâka; blestu daukanka; blestu daukaia lâ- latan kaikaia.
ka; warkka. décimo=matawalsip mânka; matawalsip-
deber=tras bri kaia; aibapaia bri kaia; kau ka.
aibapaia kaia. decir=wiaia; aisaia.
debidamente=tânka kat; aitani ba kat. decisión=daukaia lukan lâka; diara kum
débil=swapni; karna apia; sip apia; wîna baha kat daukaia lâka; wilinka.
swapni; karnika âpu; karnikas; pahni. decisivo=dîa luki daukaia yaba; tânka kat
debilidad=swapnika; wîna swapnika. yaba; luki daukaikira.
debilitación=swapni daukanka; wîna declaración=latan o param aisaia lâka;
swapni takanka; swapni takanka. tânka ba param saki aisaia o wiaia lâka.
debilitar=swapni daukaia; swapni sakaia; declarante=tânka wih aisi yaba; wihta
swapkaia; karnika tikaia; karnika krika- mawanra aisi uplika.
ia; lapaskaia. declarar=latan wiaia; param wiaia; wiaia;
debilitarse=swapni takaia; swapaia; dra- tânka ba param saki wiaia; latan aisaia.
waia. declinación=driwanka; wakwank; driban-
débilmente=swapni lâka ra; swapni pali. ka.
débito=tras; traska. declinar=dribaia; wakbaia.
debutar=upla mawanra aima pas taki dia- declinarse=driwaia; wakwaia; slingwaia.
ra kum daukaia. declive=driwanka; witnika; wihit iwi ba;
década=matawalsip daknika; matawalsip. albanhkia.
decadencia=aisawaia (aisawanka) tâ kri- decomisar=upla wina diara mihta dakba-
kanka; mahka aisawaia o kauhaia muni ia.
ba; driwanka. decoración=sakahkanka.
decaer=alahwaia; slingwaia; aisawaia; decorar=skahkaia; sakahkaia.
driwaia; dringwaia; dripaia; lâwi decrecer=sirpi takaia; sripaia; tuswaia.
pruaia. decrepitar=tukwaia (pauta).
decretar=lâ yaia; lâ kum daukaia; lâ
mangkaia; lâ kum aisi bapaia; lâ kum deficiente=tânka pain apia; aitani apia;
saki yabaia. kasak apia.
decreto=lâ; adar; lâ bapanka; lâ kum dau- déficit=bisnis natka ra lus tiwanka bâra
kanka. ba.
dedal=silak tukbaika; timbil. definición=tânka wiaia lâka; bîla kum
dedicación=yamni daukanka; diara tânka param daukanka; tânka latan dau-
kum wilinkira daukanka. kanka; tânka saki marikanka.
dedicar=diara kum dukiara mangkaia; definir=tânka wiaia; diara kum tânka kai-
yamni daukaia; holi daukaia; yamni kul- kaia; diara kum lâka daukaia; tânka kat
kaia dukiara daukaia; brih daukaia; Da- wapni daukaia; tânka param daukaia.
wan mihta ra mangkaia. definitivo=latan; param; aitani kat; aihka
dedicarse=diara kum ban dauki kaia; dia- baku apia; tânka kaikaikira; tânka kasak
ra kum dukiara aimakaia. mangkaikira.
dedicatoria=prisant kum yabaia dukiara deformación=wîna sât aihka takan
ulbanka dauki ba. ba; wîna daukra aisawanka o
dedo=mihta sirpika; dîa dîa mihta sauhkanka.
(pulgar)=mihta wihta. deformar=diara kum sauhkaia; wîna dau-
(índice, mostrador o saludador)=kul- kra sauhkaia.
kaika. deformarse=aisawaia; wîna daukra aisa-
(del corazón)=lilapas ra ba. waia.
(anular)=matadingka dingki ba mihta deforme=wîna daukra saura; sauhkan;
sirpika. pain apia; skahwa.
(meñique)=plasnika; swaska; siaika. defraudar=kunin munaia; taibaia.
deducir=sakaia; diara tânka kum sakaia; defunción=pruanka; prura.
dakbi sakaia; diara kum wina diara wala degeneración=saura takan lâka; aisawan;
sakaia. aisawanka; kauhan; kauhanka.
defecar=kâna krahbaia; tâski iwaia; wan degenerado=upla saura.
biara krawaia. degenerar=nahki yaba wina kau saura
defecto=aiska yamni apia ba; saura baku yarka takaia.
kum; watawi kum; mark saura kum; ai- degenerarse=kau mayara iwaia; kau sau-
sawan baku kum. ra takaia; kau sirpi takaia; kiamka saura
defectuoso=kasak apia; saura kum bri; takaia; aisawaia.
watawi kum bri; mark saura kum bri; ai- deglutir=plun langkaia; kwatbaia.
sawan kum bri. degollación=lal dakbanka; lal klaki dak-
defender=kaina kahbaia; tâwan aiklabaia; banka.
lengstar takaia. degollar=nana dakbaia; lal dakbaia; lal
defenderse=wan kaina kahbaia (dîa dîa klaki dakbaia.
mapa ra). degradar=tânka kum ra mayara ikaia;
defensa=kaina kahbanka; kaina kahbaika; warkka kum wina mayara ikaia; purara
munbiara sîa aiklabi ba. ba wina mayara ikaia.
defensivo=kaina kahbi; kaina kahbaia lâ- dejadez=srinwan lâka.
ka bri; kaina kahbaia karnika bri. dejado=aisasauhkra; watlis.
defensor=kaina kakahbra; kaina kahbai- dejar=swiaia.
ka; lengstar; marsin. (de)=takaskaia; ban swiaia.
del (contracción de el)=wina; dukia; ba-
ha wina; witin ai.
delantal=îpan; epran.
delante=mawanra; mawan; kaina; kaina- luaia.
ra; kanra. delirar=wan lukanka sauhkaia.
delantera=mawanra yaba; mawan mapa delirio=tanis dîa dîa aisi ba; wan wîna ra
dukia. sapa o bâra sapa sip kaikras ba lâka.
delatar=dahra sakaia; dusa kuhbaia. delito=pât; lâ krikan pâtka; watawanka;
delator=dahra sasakra. swakwanka.
deleble=tiwaia o siahwaia sip ba. demacrarse=upla kum mawan o wîna
delegación=wark lalka kum apiska; upla aiska saura takaia, trabil kum tâka mita.
daknika kum plis kum ra wi ba. demanda=makabanka; makabi walanka;
delegado=lengstar; wark kum daukaia lal- dusa kuhbanka.
ka mangkan ba. demandante=lâ mawanra diara kum ma-
delegar=upla kum ra dîa dîa daukaia kabi ba uplika.
du- kiara karnika kum yabaia. demandar=lâ dingkaia; dusa kuhbaia; lâ
deleitar=lilia daukaia; yamni kaikaia. tânka kat makabaia; makabaia; adar ya-
deleitarse=lilia takaia (kaia). baia; adar o karnika wal makabaia; tân-
deleite=lilia; lilia lâka; liliaka. ka walaia dukiara makabaia.
deletrear=spel munaia; bîla yuika demarcación=mark munanka; tasba mark
winaia. deletreo=spel munanka. munanka; mark daukanka.
delfín=lam; lamh. demarcar=mark daukaia; mark munaia;
delgadez=biawanka; tantika. lainka kulkaia; tasba piarkika bapaia.
delgado=biawan, tanta; lâwra; duru; tanh- demás=tâka; pura; wala; tnaya ra ba.
ta. demasiado=ailal; uya; pura lui; manis; u-
deliberación=luki kaikanka; kupia ra luki ba; ai mânka lui.
kaikanka; kupia wal aisi kaikanka; aisi démelo=aik.
kaikanka; tânka kaikanka. demencia=grisi lâka; sinska pain apia ta-
deliberar=luki kaikaia; kupia ra luki o kan lâka.
mangki kaikaia; lukaia; kupia wal aisi demente=krisi; grisi; lal ulan; sinskas.
kaikaia; aisi kaikaia; kupia lukaia; aman democracia=pulitik bisniska, upla karni-
laki kaikaia. ka mita gabamint ra suni ba.
delicado=swapni; tanta; pain yaba; bia- demografía=upla an bâra ba numbika
wan, lâwi o siknis bri yaba; karna apia kulkanka.
yaba; kupia pat pat baiwi; siknis alkaia demoledor=slaslingbra; slaslingwra.
sip; aihka painkira. demoler=sauhkaia; slingbaia; slingbi ti-
delicia=lilia; liliaka; liliaka tara. kaia.
delicioso=auhni; pain; lilia yabi ba. demolerse=slingwaia; kriwi tiwaia.
delimitar=diara o tasba kum piarkika o li- demolición=slingbi tikanka.
mitka mangkaia. demoníaco=dibil o lasa dukia; laskira;
delincuencia=saura daukanka; diara saura pirit saura bri; lasa saura bri uplika.
dauki tauki ba lâka. demonio=dibil; lasa; sitan; wakumbai.
delincuente=diara saura dauki uplika; demora=wihka takaskanka; wihka takas-
saura dadaukra; silak uplika. ki lâka, tuswan lâka.
delinear=lainka kulkaia; lainka mangka- demorar(se)=wihka takaskaia; aihwa ta-
ia. kaskaia; plis kum ra wihka alki takaska-
delinquir=lâ kum krikaia; lâ sauhkaia; lâ ia; yarka pat waia apia.
demostración=marikanka; diara kum pa-
ram saki marikaia lâka.
demostrar=marikaia; tânka kum marika- ka bri kaia.
ia; param wiaia; dauki marikaia; param dependiente=suliar; sap suliarka; upla
saki marikaia; tânka bani marikaia. wala mina munhtara ba.
demostrativo=marikaikira; tânka mari- depilar=wan tâwa o wan tamaya daikaia.
kaikira. deplorable=umpira; sarkira yaba; inanki-
denegar=apia wiaia; makabanka ba apia ra.
wiaia. deplorar=diara kum dukiara sari uya bri
dengue=rih sikniska sâtka saura; “den- kaia; sarka briaia; dukiara lukaia; inaia;
gue”. sari briaia.
denigración=nina sauhkanka; nina tâski deponer=dakbi sakaia; swiaia; mihta wi-
daukaia lâka. na sakaia; warkka wina sakaia; wihta ai-
denigrar=nina sauhkaia; ninara aisaia; ni- maki ba wina sakaia.
nara aisi nina sauhkaia; nina tâski dau- deportar=kangbi sakaia (kuntrika o watla
kaia. wina); upla tringsar kum kli kuntrika ra
denominación=nina; nina kum; nina yan bri balaia.
kum. deporte=pulanka; dakni dakni saki pulan-
denominar=nina yaia; nina mâkaia; diara ka.
kum nina yabaia. deportista=pulanka nani tilara dimaia lih-
denotar=marikaia; tânka yabaia; tânka ki uplika.
wiaia; tânka marikaia; tânka kum bri ka- depositar=mangkaia; kahbaia; kahbi su-
ia. naia o swiaia; sunaia; diara kum plis
densidad=buhnika; bunhka; twaknika; kum ra mangki swiaia; ikaia.
diara laya twakni o buhni ba; unta twak- depósito=kahbi sunanka; diara kahbi su-
ni ba. nan yaba; kahbi sunaia pliska; suni swin
denso=twakni; buhni; tihmu. ba dukia.
dentado=napa bri; napira. depravado=daukanka saura uplika.
dentadura=napa; napa nani. depredar=natka saura wal upla dukia
dental=napa dukia. mihta dakbi briaia.
dentellada=napa wal karna sami depresión=mayara iwanka, natka sât sât
ba. dentera=napa srimanka. tani ra.
dentista=napa daktarka. deprimir=taibi sirpi daukaia; yahpika ba
dentro=bilara; bîla tani. sirpi daukaia.
denuncia=dahra sakanka; maisa pakanka. depuración=klin daukanka; yamni dau-
denunciar=dahra sakaia; lâ tânka kum ai- kanka.
si wiaia; maisa pakaia; diara kum takaia depurar=klin daukaia; yamni daukaia.
ba tânka wiaia o marikaia; mapara aisa- derecha=aihkika; mihta aihkika.
ia; diara saura kum daukan dukiara wih- derecho=wapni; wapni pali; wapnika kat;
ta ra wiaia o marikaia. aihkika.
departamento=tasbaya baiki sakanka; derecho=lâ skulka; upla raitka; raitka lâ-
tasba pîska kum; dakbi sakanka; utla bî- ka.
la tâka kum; tasbaya baikanka ba. derivar=diara kum wina dribi bri balaia.
departir=aisaia; sturi aisaia. derivarse=takaia; diara kum wina takaia.
depender=diara kum ra tâ baikaia; diara dermatología=wan wîna taya pîska sik-
kum ra ai karnika briaia; upla wala hilp- niska nani stadi munanka o sinska lâka.
dermis=taya; wîna pura tani pîska.
derogar=sauhki tikaia; lâ kum sauhkaia;
tikaia; sauhkaia. mapara daukanka kum.
derramador=lalaikra. desagradable=saura; pain apia; saura lâ-
derramamiento=laiki sakanka; laikanka; ka mariki.
laiwanka; tahwanka. desagradar=yamni kaikaia apia; kupia lâ-
derramar=laikaia; tahkaia. ka daukaia apia.
derramarse=laiwaia; tahwaia; kururwaia. desagradecer=tingki wiaia apia.
derrame=iswi taki ba. desagradecido=tingkikas; tingki wiras;
(cerebral)=wan sinska o lal mabiara tingki lâka briras; tingki âpu.
tala aibanhwi taki ba sikniska. desagradecimiento=tingki wiras lâka.
derredor=kir; tnaya kir. desagrado=kupia sauhkan lâka; âuyapah
derretir=slilkaia. apia lâka.
derretirse=slilwaia. desagravio=wapnika; saura munanka
derribar=batakaia; wakaia; kum ra yamnika marikanka.
slingbaia; desaguar=lî plapi takaia o sakaia.
diara kum sauhkaia; dringbaia. desagüe=lî plapaika; lî sakaika.
derribarse=wakwaia; slingwaia; tasba ra desahogado=upla kum ai âuyapah iwi ba.
kauhaia. desahogar=lukanka kum bri ba sut kat la-
derrocar=wark kum wina sakaia. tara sakaia.
derrochar=diara bahki ra tikaia; saura lâ- desahogo=trabil kum wina ris brinka.
ka ra tikaia. desalentar=wingka (wînka) puhbanka sa-
derrota=lus tiwanka. kaia; sibrin o sari kupia ra dingkaia; spi-
derrotar=sauhkaia; batakaia; pura ritka mayara ikaia.
luaia; waihla ra pura luaia; krikaia; desalentarse=sibrin daukaia; spiritka ma-
dakbaia. derrotero=yabal; kabu ra ship yara iwaia.
kum anik desaliento=wan spiritka mayara iwanka.
waia lainka ba. desalmado=lukras; ai kupia lukras; saura;
derrumbamiento=batakanka; kauhanka. upla baku apia; sôlkas baku.
derrumbar=platukbi batakaia; batakaia; desalojar=saki lulkaia; laihura sakaia;
sasakbaia. pliska wina sakaia; watla wina sakaia.
derrumbarse=kauhaia; sasakwaia. desamparado=umpira; hilpkas; lulki
derrumbe=kauhanka; sasakwanka. swin.
desabrochar=butin o bahmuna wala desamparar=lulki swiaia; hilpkas swiaia;
nani ba lanhkaia o sakaia. plis kum ra lulki swiaia; hilp munaia a-
desacatar=kasak kulkaia apia; bîla walaia pia.
apia. desamparo=lulki swin yaba.
desacierto=diara tânkas. desangrar=tâlia ailal sakaia; tala sakaia;
desacreditar=upla kum kulkanka tara o tâlias daukaia.
traip bri ba, mayara ikaia o dakbaia. desangrarse=tâlia ailal takaia.
desacuerdo=baku apia; wal ai lâka desanimado=spiritka mayara.
kumi desanimar=spiritka batakaia; sibrin
apia; turban lâka. dingkaia; kupia tikaia.
desafiar=kasak kulkaia apia; mawanra ta- desanimarse=spiritka mayara iwaia.
tat aibapaia. desaparecer=yarka tiwaia; nakra wina ti-
desafío=aiklabaia ra tuski. kaia o yukukaia.
desafortunado=tânka pain briras yaba; (la luna)=impruaia.
sari; saura; yamni sakras.
desafuero=lâ o iwanka natka yamni nani
desaparecerse=tiwaia; lap tiwaia.
desaparición=lap tiwanka; tikanka; ti- desbarajuste=yakabrira.
wanka. desbaratar=sauhkaia; krikaia; sauhki ti-
desapercibido=wan dara walras diara kaia; tikaia; slingbaia.
wan taki ba. desbordarse=laiwaia; pupuhwi laiwaia.
desaprobar=aitani apia o wapni apia descabellado=tânkas o inipis auya ba.
daukaia; yamni apia sa wiaia; saura kul- descabezar=lal sakaia; lal dakbaia; lal
kaia. klaki sakaia.
desaprovechar=diara kum tikaia; brin ba descalzo=sûs âpu; mina baman.
tikaia. descansar=ris (res) briaia; wingka (wîn-
desarmar=slingbaia; rakska o aiklabaika ka) puhbaia.
dukia mihta wina sakaia. descanso=ris; res.
desarraigar=plamaika daikaia; daikaia; descarado=swirkas; ai swira âpu sturi
plamayak daikaia. aisi o diara dauki ba.
desarraigarse=plamayak daiwaia; daiwa- descargar=wihrika o karbanka ba sakaia;
ia; plamaya daiwaia. kiagoka ba sakaia; raks bilara auhban ba
desarreglado=tanis; turban; sauhkan; sakaia.
pain apia. descaro=swira âpu lâka o tânka.
desarreglar=saura daukaia; sauhkaia; tur- descarriar=yabalka wina sakaia; mahwa-
baia. kaia; yabal kasak wina lakaia.
desarrollar=pakaia; yarka pâwaia; nuh- descarriarse=aimawahkaia; yabal saura
kaia; slihbaia; tara daukaia. ra waia; tanis aimawahkaia.
desarrollarse=slihwaia; karnika briaia; descascarar=pilhbaia.
nuhaia; pâwaia; tara takaia. descendencia=kiamka; masraka.
desarrollo=pâwanka; nuhanka; tara ta- descender=iwaia; pura wina bal iwaia;
kanka; slihbanka; slihwanka. lahwaia; kiamka wina bal iwaia; lahba-
desaseado=tâski; klin apia; aisakahkras. ia; alahbaia; iwi balaia.
desasear=tâski daukaia; klin apia dauka- descendiente=kiamka; tayka; bal iwi ya-
ia. ba; ningkika.
desastre=pât saura; pât tara kum; sauhki descenso=pura wina bal iwanka; mayara
tikanka tara. iwi balanka.
desatador=lalanhkra. descifrar=tânka param sakaia; ulbanka
desatar=lanhkaia; dahra prakan ba sât kum wina tânka sakaia.
saka- desclavar=silak daikaia.
ia. descolgar=lanhki mayara ikaia; paman ba
desatarse=lanhwaia. sakaia.
desatinado=lal saura bri; tanis; pirwi. descolorido=mapla pis; pis; mapla lap ti-
desatornillador=warbi daikaika; diara wan.
warbi sakaika; warbaika. descombrar=plis kum irbi klin sakaia.
desavenencia=mapara buan lâka; saura descomponer=sauhkaia; saura daukaia.
lâka. descomponerse=aisawaia; saura takaia.
desayunar=titan pata piaia; plun wahwi descomposición=sauhkanka; aisawanka.
ba krikaia. descompuesto=aisawan; sauhkan; pain a-
desayuno=titan pata; plun wahwan ning- pia.
kara pata. descomunal=yahpa tara.
desbandarse=daknika ba turwi takaia. desconcertar=sinska turbaia; upla sinska
warbi lakaia.
desconectar=misin o diara kum pîska na- ba.
ni ba dakbi swiaia; pawalait luaika ba descubrimiento=diara kum yukuwan
dakbaia. o kakaira apia kan ba pliki sakanka;
desconfianza=diara kum ra kasak lukras pa- ram ra sakanka.
lâka. descubrir=pliki sakaia; pura bikanka ba
desconfiar=diara kum ra kasak lukaia a- sakaia; param ra sakaia; param sakaia.
pia. descuento=tras o diara praiska kum ba
descongelar=ais ba yaka lî takaia; diara mayara alahbanka.
kum ais mita karna takan ba swapni descuidado=lukras; aman kaikras; aman
daukaia. ai dara walras; main kaikras;
desconocer=kaikras kaia; dukia apia wia- aiwahkras; ai kupia lukras ba;
ia; âuya tiwan kaia; tânka kaikras kaia; aisasauhkra.
ya sapa dara walras kaia. descuidar=main kaikaia apia; baha dukia-
desconocido=kakaira apia; tringsar; upla ra lukaia apia; kaikikira daukras kaia.
tringsar. descuido=main kaikras lâka; diara kum
desconsolado=sari bri; sarikira; dukiara lukras lâka.
maisa nihkankas. desde=wina; piu kum wina.
desconsuelo=maisa nihkan âpu lâka. desdén=bahki kulkan lâka.
descontar=praiska kulkan ba mayara ika- desdentado=napas; napa daikan; napa â-
ia; mayara ikaia; sirpi daukaia; wiria pu; napa sakan.
dakbi kulkaia. desdeñar=saura pali kulkaia.
descontento=âuyapah apia; âuyapah apia desdicha=umpira lâka; luhakira lâka.
lâka; rarangbra. desdichado=sari; sarikira; pâtkira; umpi-
descortés=yamni kulkaia lâka briras; wail ra; umpirkira.
baku yaba. deseable=brin daukankira; brin daukaia
descortezar=karbaia; swakaia; aitani o sip.
takbaia; dus taya swaki sakaia; desear=brin daukaia; kupia ra plikaia.
plinhbaia. desecar=lâkaia.
descortezarse=plinhwaia. desecarse=srahwaia; lâwaia.
descoser=slihbaia; slihbi sakaia. desechar=lulki swiaia; bahki kulkaia;
descoserse=slihwaia. kangbi sakaia; sauhkaia.
descosido=slihwan. desecho=lulki swin dukia; yus âpu dukia.
descoyuntamiento=lukutbanka; luku- desembarcar=dîa dîa bîla wina bal taka-
twanka. ia; slaup o ship wina bal takaia.
descoyuntar=lukutbaia; snipkaia; snuk- desembocadura=awala bîla; arbar; bar.
baia. desembolsar=pakit wina sakaia; lalah sa-
descoyuntarse=lukutwaia. kaia.
describir=ulbi mark munaia; tânka desembrocar=yahta param lakaia; maku-
wiaia; pan ba wapni mangkaia.
tânka nani pain wiaia. desempacar=saku o dîa dîa wina auhban-
descuartizar=baiki sakaia; diara kum bai- ka ba sakaia.
ki sakaia; klaki o tami pîs ra baman dau- desempeñar=dîa dîa daukaia yan ba dau-
kaia. kaia; pân munan ba sakaia; wark kum
descubierto=param; pura sakan; param daukaia.
ra sakan. desempleo=wark âpu tânka.
descubridor=pliki sasakra; pliki saki ya- desempolvar=tâski yuika sakaia; paudar-
ka sakaia.
desencadenar=sînka lanhkaia; priskanka desfile=lain ra wapanka; marts munanka.
lanhkaia. desgajar=alhbaia; tnawa dakbaia; tnawa
desencajar=diara kum pliska wina saka- kalki dakbaia.
ia. desgarrador=kakalkra; kakurbra.
desenchufar=swits dingkan awa ba dai- desgarrar=kalkaia; bisbaia; kurbaia.
kaia. desgastar=tawa tawa tikaia (yus muni).
desenfrenado=wailkira; ai tânka briras desgastarse=karnika tiwaia.
diara dauki ba; grisi baku diara desgracia=pât; trabil; saurka.
dauki. desgraciado=pâtkira; umpira; saura o tra-
desengañar=kunin o mistikka wina saka- bil lâka bri.
ia. desgranador=âialhbra; alhbaika.
desenlace=tnata mangkanka. desgranar=alhbaia; mâ alhbaia; drusbaia.
desenlazar=lanhkaia. deshabitar=utla dimi ba mahka swiaia.
desenredar=slihbaia; slihbi sakaia. deshacer=sauhkaia; daukan ba kli sauh-
desenredarse=slihwaia; slihwi takaia. kaia; slingbaia.
desenrollar=slihbaia; ilingkaia; slihbi sa- deshacerse=slingwaia; aisawaia.
kaia. desharrapado=upla tâskikira, kwala âpu.
desenrollarse=ilingwaia; slihwaia. deshidratar=upla wîna tara o diara kum
desenroscarse=slihwaia. lî bri ba taki waia.
desenterrar=salhki sakaia; bikan ba kli deshilar=slihbaia.
sakaia. deshilarse=slihwaia.
desenvainar=takbaia; daiki sakaia. deshojar=wahia drusbaia o dakbaia.
desenvolver=slihbaia; srukan ba slihbi sa- deshonestidad=kunin lâka.
kaia. deshonra=nina sauhkanka; nina yamni ba
desenvuelto=diara lan; istikira. sauhkanka.
deseo=brinka; brin daukanka. deshonrar=nina sauhkaia; nina yamni ba
deseoso=brin dauki yaba; brin daukanki- sauhkaia, yamni kulkaia apia; saura pali
ra. kulkaika.
deserción=pliska lulki swih plapanka; desierto=bîla ‘man ba; upla iwras; upla
wark taki o skul dimi ba swiaia lâka. iwras pliska o tasbaya; twi biara; twi bî-
desertar(se)=pliska lulki swih plapaia. la; tasba saura; twi saura.
desertor=pliska lulki swih plapi uplika; designar=kasak marikaia; mâkaia.
plaplapra. designio=daukaia lukanka.
desesperación=bîla kaikanka âpu lâka. desigual=wal baku apia; langni apia; kah-
desesperado=bîla kaikanka âpu uplika. ka; drahil.
desesperar(se)=hilp âpu luki swapni ta- desigualdad=wal baku apia ba tânka.
kaia; hilpkas pali kaia. desilusión=diara kum briaia luki kan sau-
desfallecer(se)=swapkaia; drinh ikaia; ra taki ba.
swapaia; drinh pruaia. desinfectar=yula saura yabi siknis balaia
desfallecimiento=bla alkanka; wan spirit- sip dukia ba sakaia; impeksan balaia sip
ka mayara iwanka. dukia ba ikaia.
desfavorable=hilp uya âpu ba; wan ma- desinflamar=sripkaia; puskanka ba srip-
para dukia. kaia.
desfigurar=mawan o dîa dîa sauhkaia. desinflamarse=sripaia.
desfilar=lain ra wapaia o marts munaia. desinflar=sripkaia; payaska sakaia.
desinflarse=sripaia; payaska takaia.
desinterés=diara kum dukiara kupia lu- desnudarse=susu takaia.
kras lâka. desnudo=kwalkas; kwala luha; taya ba-
desistir=diara kum wina tnaya ra tawaia. man; susu; lihni, nikit; ai wîna ‘man.
deslave=il nani wina walpa bara dîa dîa desnutrición=plun pain piras mita wan
nani bal kauhi ba. wîna tara mayara iwanka.
desleal=lukanka pain apia wal diara desobedecer=bîla lulkaia; bîla walaia a-
dauki ba. pia; bîla wali daukaia apia.
deslizamiento=lalalwanka. desobediencia=bîla lulkanka; kiama para
deslizar(se)=lalalwaia; slipaia; mina la- takanka; bîla walras lâka.
lalwaia; swakwaia. desobediente=bîla walras; kiama para ta-
deslucir=ingnika sakaia. kanka; kiama para.
deslumbrar=tihmu daukaia; nakra ingni- desocupado=wark âpu ba; pliska ra diara
ka sakaia; ingni karna mita tihmu dau- âpu ba.
kaia. desocupar=plis kum swiaia; diara kum
desmayar(se)=drinh pruaia; bla alkaia dauki ba swiaia; dîa dîa kum dauki ba
(daukaia); drinh ikaia; kupia tiwaia; swiaia; taki balaia.
pruan baku takaia; swapni sut takaia. desodorante=kîa saura nani iki dukia;
desmayo=drinh pruanka; bla. wan laptika wina kîa taki ba ikaia dukia.
desmembrar=wîna sirpika nani ba klaki desolación=sauhkanka; sauhki tikanka.
o baiki sakaia. desolado=sari; upla iwras; bîla ‘man.
desmemoriado=upla kum sinska saura ta- desolar=sauhkaia; sauhki tikaia, âpu tika-
kan ba. ia.
desmentir=kunin aisi ba wiaia; kunin ai- desollar=taya sakaia; takbaia; taya takba-
san ba rait aisan wiaia. ia; diara saura munaia; drusbaia; klung-
desmenuzar=baiki tâka sirpi nani ra sa- baia.
kaia o daukaia. desorden=turban lâka; aitani kat apia lâ-
desmontado=unta âpu. ka; diara sut aitani kat apia.
desmontar=diara paskan kum ba desordenado=lâkas; aitani kat apia; adar-
sakaia; unta (insla) irbaia. kas; tanis munan.
desmontarse=bal iwaia; diara pura desordenar=adarka ba sauhkaia; turbaia.
wina iwaia. desorganizar=inipis ‘man daukaia; diara
desmonte=unta irbanka; dîa dîa pura wi- kum aihka ‘man daukaia.
na bal iwanka; klangni; unta irban ba. desorientar=mawahkaia; yabalka wina ti-
desmoralizar=lâka o tânka pain nani ba kaia.
sauhkaia. desorientarse=aimawahkaia; unta ra o a-
desmoronar=yaka slingwi tiwaia. ni ani pliska ra tiwaia.
desmoronarse=slingwi tiwaia; slukwi desovar=inska o lî daiwra nani ai mahbra
kauhaia. âpaia; lilihwaia.
desnivel=langni kumi apia; libil apia ba. despacio=tawa; tawa tawa; tawa pali; ta-
desnivelar=libilka ba wina sakaia. wa muni.
desnucar=lukutbaia; nandusa krikaia; lu- despacito=tawa tawa; tawa pali; tawa lu-
kutbaika wina sakaia. pia.
desnudar=kwalka aiska daikaia; taya ba- despachar=blikaia; yarka waia; blîkka
man daukaia. waia.
despacho=wauhtaya ulbaia watla; apis
kum lalka ai pliska bri ba.
despachurrar=tuyukbaia. despiadado=kupias; upla ra saura munaia
desparramar=yakabaia; laikaia; turbaia. ai kupia lukras ba.
desparramarse=yakawaia; laiwaia; tur- despido=warkka wina sakanka; warkka
waia. wina taimka yabanka.
despavorido=sibrin tara wal banhki. despierto=raya; yapras ba; rayakira; ai
despecho=saura munan o lawi daukan tâ- âuya mâkira.
ka mita kupia sauhkanka kum. despilfarrar=bahki ra baman lalah tikaia.
despedazador=kakalkra; kalkaika. despistar=yaka yabal tikaia.
despedazar=kalki tikaia; kalkaia; desplazarse=plis wala ra waia o aiawaia.
drusba- ia; kalkaia; sirpi kalkaia o desplegar=ilingbaia.
krikaia; sauh- kaia. (la bandera)=plagin lulkaia.
despedazarse=kalwaia; kalwi tiwaia; sir- desplomado=wakwan.
pi kalwaia o kriwaia; kriwaia. desplomar=wihrika tikaia; tasba ra bata-
despedida=aisabe (aisabi) wiaia lâka. kaia; wakbaia; sasakbaia.
despedir=lakula dauki blikaia; blîkka wa- desplomarse=kauhaia; tasba ra kauhaia;
ia; lulkaia; warkka mihta dakbaia; wark- wakwaia.
ka wina sakaia; taimka yabaia; sakaia; desplumado=taya daikan; tnawa âpu; pi-
mahka auya ba ra lakula daukaia. lung.
despedirse=aisabe (aisabi) wiaia; lakula desplumar=daikaia; taya daikaia.
wiaia. despoblado=plis kum upla iwi kan bara
despegar=prakan ba wina sakaia; wal nanara âpu ba; bîla ‘man.
praki alkan ba wina sakaia. despoblar=upla âpu daukaia; uplika nani
despegarse=prakan ba wina taki waia; sakaia; tawan kum bîla ‘man swiaia.
aihka dakwi takaia. despojar=mihta (dukia) dakbaia.
despeinar=tâwa auban ba ikisbaia. despojo=mihta dakbanka; dukia dakban-
despeinarse=tâwa ikiswaia. ka; war tilara diara dakbi brin ba.
despejado=kainara diara âpu ba; desposado=wal marit takaia daukan.
param; desposar=maya baikaia; marit sakaia.
klir; klin. desposarse=maya briaia; marit takaia.
despejar=plis kum imhti swiaia; déspota=ai lâka saura dauki uplika.
diara tânka kum ba klir sakaia. despreciable=bahki kulkankira; misbara
despeluznante=wan nakra ra saura pali kaikankira.
kaiki ba. despreciar=bahki kulkaia; saura kulkaia.
despellejar=taya takbaia; takbaia. desprecio=bahki kulkan lâka; yamni kai-
desperdiciar=diara kum natka yamni kras lâka; saura kulkan lâka.
apia wal yus munaia; diara kum bahki ra desprender=lanhkaia; wilkan o asla ba
ti- kaia. lanhkaia; sakaia; slakbaia.
desperdicio=plun yuya; dîa dîa yuya; di- desprenderse=lanhwaia; lanhwi takaia;
pasta; sauhkanka. dakwi kauhaia; alhwaia.
desperfecto=aisawanka sirpi kum. desprendimiento=lanhwanka; alhwanka.
despertador=tatukbi yaba; tatukbaika. despreocuparse=diara kum ra uya lukaia
despertar=tatukbaia; bukaia; yapan wina apia.
bukaia; rakaia; takubaia. desprestigiar=upla kum nina sauhkaia.
despertarse=kupia krawaia; rawaia; ya- desprevenido=dara walras tânka; nit du-
pan wina buaia. kia nani âpu ba.
después=ningka; ningkara; nina.
desquitar=mana aibapaia (dîa dîa tânka o yaba.
sauhkan ba). destruir=sauhkaia; sauhki tikaia: âpu
desquitarse=diara kum daukan mana pa- daukaia; slingbaia.
na munaia (saura natka ra). desunir=aihka aihka sakaia; yakan saka-
destacar=yaka tara kulkaia. ia; tâ mangkan ba lanhki sakaia; lanhka-
destapar=bukutbaia; unta sakaia; unt bita ia; slihbaia.
sakaia; kwâkaia. desunirse=slihwaia; lanhwaia.
destaparse=bukutwaia; kwawaia. desuso=daukras lâka; daukaia apia lâka;
destartalado=aisawan bara aihka takan yus munras lâka; yus munaia apia
ba. lâka.
destazador=bîp âikra; bîp tatamra; dai- desvainar=swakaia.
wan âikra; tatamra. desvalido=hilpkas; diara âpu yaba; karni-
destazar=daiwan ikaia; wîna tamaia. ka âpu; pain apia.
destellar=lipaia; rapaia. desvanecimiento=bla; bla dingkanka.
destello=lipanka; lipi ba ingnika. desvelado=yapan sauhkan ba.
desterrar=kangbi sakaia; tasbaya wina desvelar=yarka yapaia apia; yapanka sa-
kangbi sakaia. kaia.
destetar=tiala dakbaia. desvelarse=yapan sauhkaia; sip yapaia a-
destierro=tasbaya wina kangbi pia; kasak wan dara wali diara daukaia;
sakanka. destilar=diara laya kum ra tama pau lalawaia.
tâskika nani desventura=pât; trabil; panis.
sut sakaia. desvergonzado=swira briras; swira lu-
destinar=yabalka ra o dîa dîa tânka ra kras; swirkas; swira âpu.
mangkaia. desvestir=kwalka daikaia; nikit (susu)
destino=anira mangkan ba tânka kum; ta- daukaia; prâka daikaia.
kaia kan bamna taki ba. desvestirse=kwala daikaia; nikit takaia.
destitución=diara kum wina sakanka. desviación=tani walak auya yabalka.
destituir=upla kum ra diara kum wina al- desviar=tnaya ra lakaia; lukanka ba
ki takaskaia; diara kum bri ba mihta wi- tnaya
na o karnika wina sakaia; yabaia apia. ra lakaia; mawahkaia.
destorcer=drubaia. desviarse=tnaya ra tawaia; tawaia; yabal
destornillador=warbaika. tikaia.
destornillar=warbaia; warbi sakaia; war- desyerbar=inma saura nani daikaia.
bi daikaia. detalle=tânka; tânka kat lâka; tânka
destreza=mihta wapnika; dîa dîa kum nani ra wi ba lâka.
daukaia sip ba lâka. detectar=diara kum bâra ba pliki sakaia.
destripar=biara sirpika ba sakaia; bîla ta- detención=alki takaskanka.
ni dukia sakaia. detener(se)=takaskaia; alki takaskaia.
destronar=king ba tronka wina sakaia. deteriorar=(diara kum) kau saura dauka-
destroncar=dus ba wakiak dakbaia. ia.
destronque=dus lal mana. deteriorarse=aisawaia; kau saura takaia.
destrozar=kalkaia; sauhkaia; klaki sirpi determinar=diara kum daukaia wan ku-
dauki dakbaia. pia ra lukaia; wapnika mangkaia.
destrucción=sauhkanka; sauhki tikanka. detestable=misbarkira; misbara kaikanki-
destructor=sasauhkra; slaslingbra; sauhki ra.
detestar=saura kaikaia; misbara pali kai-
kaia; sîa yabaia; lahtubaia; saura pali
kaikaia.
detonación=raks o alwani lulkan binka. diagnóstico=siknis kum tânka nani ba la-
detonar=lulkaia (raks o alwani baku); sa- ki kaikanka.
rarwaia; irirwaia; bin tara ni baikaia. diagonal=keli.
detractar=ninara aisaia. dialecto=bîla aisanka sirpi kum.
detractor=upla nina aisasara; ninara aisa- dialogar=aisaia; upla wâl pana pana aisa-
sara. ia.
detrás=ninara; nina tani; ningkara. diálogo=sturi aisanka; upla wâl o kau ai-
detrimento=saurka; saura munanka. lal aikuki sturi aisanka.
deuda=tras; pâtka; watawanka. diamante=daimans; klauhira.
deudo=wan taika. diámetro=diara raun kum lilapasku wi ba
deudor=tras uplika; tras bri; tras lainka.
aibapaia bri; traskira. diariamente=yu bani.
devaluación=lalah ai mana tiki ba; lalah diario=yu bani; yu bani dukia; yu bani ul-
karnika mayara iwanka. bi ba wauhkataya; dîa dîa yua bani ra
devastación=sauhkanka; sauhki tikanka; dauki yaba.
plis kum sauhkanka; bîla ‘man daukan- diarrea=biara plapan sikniska; biara sa-
ka. kanka; taldura.
devastador=sasauhkra; sauhki tatikra; dibujante=lilka âiulbra o papaskra.
sauhki tiki yaba. dibujar=lilka ulbaia (paskaia).
devastar=sauhkaia; sauhki tikaia; plis dibujo=lilka ulbanka; lilka; mapla.
kum sauhkaia. diccionario=bîla nani tânka param mariki
devengar=diara kum briaia. ulban ba wauhkataya; bîla wala lan ta-
(salario o sueldo)=wark taki ba mana kaia o tânka kaiki ba wauhkataya.
briaia; pidi briaia. diciembre=trisu kati; krismis kati; mani
devoción=yamni kulkan lâka; kasak kul- bilara kati lâs ba.
kan lâka; pura suni mayunra daukanka. dictador=pulitik tani ra rul mamunra o
devolución=kli lakanka; kli laki yabanka; gabamint tâura uplika kum karnika sut
diara kum kli dawanka ra yabaia lâka. ai mihta ra alki bri ba; tataibra.
devolver=kli yabaia; kli lakaia; kli blika- dictamen=diara kum dukiara lâ mangki
ia. ba.
devorador=papira; langki pi; langki papi- dictar=aisi wiaia; ulbaia wiaia; dîa ulbaia
ra; lalangkra; langki o pi yaba. ba wiaia; wini yarka ulbaia.
devorar=langki piaia; aiska langkaia; isti dicha=lilia lâka; diara yamni takan ba;
pih tikaia o langkaia. âuyapah lâka.
devoto=Dawan ra kasak lukan lâka bri. dicho=aisanka; bîla dahra; bîla aisan kum
día=yu; kakna; yu ingnika; yu lapta. tânka.
(de)=kakna; kakna ra. dichoso=lilia bri; liliakira ba; lilia saki ya-
día a día=yu bani; yu bani ra. ba; tâ pain.
diabetes=iska damni takan sikniska. diecinueve=matawalsip pura matlalkahbi
diablo=dibil; debil; lasa; sitan; pirit saura. pura yumhpa; naintin.
diabólico=dibil baku; dibil dukia; dibilki- dieciocho=matawalsip pura matlalkahbi
ra; saura pali; sitan dukia. pura wâl; itin.
diácono=napakan; diakono. dieciséis=matawalsip pura matlalkahbi;
diáfano=slilang; slihlang. sikstin.
diecisiete=matawalsip pura matlalkahbi
pura kumi; semtin.
diente=napa. dimensión=yahpika; yahpika aiska.
(de leche)=sinsi. diminutivo=sirpi pali.
(mico)=sikuku. diminuto=sirpi lupia.
diestra=aihkika. dimitir=wark kum bri ba mahka swiaia.
diestro=mihta aihkika yus muni; diara dinamita=danamait.
kum daukaia sipkira; lan. dinastía=king pamalika nani kum
dieta=plun nahki kat piaia tânka. pruya taim wala aimaki ba.
diez=matawalsip; dusa kumi; ten. dinero=lalah; lahla.
diezmo=matawalsip mânka. dinosaurio=daiwan yahpa blasi piua wih-
difamación=nina sauhkanka; lahtubanka. ka ra tasba ra iwan ba.
difamador=nina sasauhkra; latatuhbra. diócesis=tasba baiki sakanka kum katolik
difamar=lahtubaia; nina sauhkaia; nina bisopka tara mihta ra ba.
saura aisaia. Dios=Gâd; Dawan.
diferencia=aihka ba tânka; aihka ba lâka. diosa=gâd mairin (upla idan dukia).
diferenciar=aihka aihka saki nina mâka- diploma=kulkanka tara o skul tnata alkan
ia. dukiara wauhtaya kum yabi ba.
diferente=aihka; sât aihka; sât wala. díptero=snawa wâl bri daiwra lupia.
diferir=wan piua kitbaia. diputado=kuntri lâka nani dadaukra
difícil=tânka karna; daukaia karna kum. dique=dâm; kutbanka tara lî alki
ba. takaska-
dificultad=trabil; karna ba lâka; daukaia ia dukiara.
karna ba lâka; diara karna. dirección=yabalka; ani pali ra iwi ba; dai-
(con)=twaka muni. riksan; anira auya ba tânka.
difundir=dahra aisi wiaia; laikaia; palka- directamente=trets, ba kat.
ia. directiva=pura kakaira nani; wark o dak-
difundirse=laiwaia; palhwaia; palwaia. ni kum lalka nani.
difunto=pruan; upla pruan; prahki; directo=dairik; trets.
sâni; pat pruan ba uplika. director=tâ brabrira; pura kakaira.
difusión=dahra aisi win lâka; dahra aisan- dirigente=tâ bri ba; tâ brabrira; tâura ai-
ka. maki uplika.
digerir=plun pin ba biara ra akbaia. dirigir=smalkaia; tâ briaia; yabalka ra
digital=mihta sirpika dukia. mangkaia; tâ aimakaia; smalkaia.
digitígrado=daiwan nani wapaia taim dirigirse=waia.
ai (a)=wal aisaia; -ra waia.
asmala nani taibi ba. disciplina=lâ kum; tânka kaiki daukanka;
dignidad=pain, aitani, tara yaba lâka. tânka ba luki sakanka; lâ kat iwaia tân-
digno=aitani o pain ba; mayunan tânka ka.
bri ba. discípulo=skul tuktika; lan tatakra; disai-
dilatación=wihka takaskanka. pil; lan taki uplika.
dilatar=kau yari daukaia; palki sakaia. discordia=unsaban lâka; wal baku apia
dilatarse=takaskaia; wihka takaskaia. lâka; mapara buan lâka; lukanka kumi
dilecto=latwankira; latwan uya kaiki ra apia lâka; tar baiwan lâka; aihka aih-
ba. diligencia=pulras, wark takaia lâka. ka lâka.
dilucidar=diara tânka kum klir sakaia. discreto=kupia wapni; sins.
diluido=sangni. discriminar=baiki sakaia; sât aihka kul-
diluvio=lisamra tara. kaia; upla o dakni kum ra kulkanka ma-
yara yabaia; saura kulkaia.
disculpa=padin munanka; iskius takanka. diara kum wina lanhwaia.
disculpar=padin munaia; pâtkira apia disparar=raks lulkaia (baikaia); atakbaia.
daukaia; pâtka wina pri sakaia. disparate=tanis aisanka; tanis daukanka;
disculparse=padin makabaia; iskius taka- tanis lâka; bîla minipis.
ia. disparo=lulkanka (raks); raks baiwanka.
discurso=aisanka. dispensario=umpira nani ra sîka yabi ba
discusión=blahwanka; aisanka. pliska.
discutir=blahwaia; aisaia; tânka aisi kai- dispersar=turbaia; yakabaia; adar o lâka
kaia; lâ kumi aisi kaikaia. kat daukaia apia.
diseminar=yakabaia. dispersarse=turwaia; yakawaia.
disentería=biara plapan tala wal sikniska; disperso=turbi sakan; yakabi sakan; aihka
tala siknis; taldura. aihka sakan.
disfraz=mawan o wîna daukra yukukan o disponer=tânka kat mangkaia; daukaia
tânka wala ra lakan. lukaia; ridi daukaia; wapni mangkaia.
disfrazar=mawan o wîna daukra ra tânka disponerse=ridi takaia (dîa dîa tânka ra).
wala ra lakaia. disponible=yus munaia sip.
disfrazarse=wan wîna daukra tânka wala disposición=ridi daukanka; ridi takanka;
ra tawaia. tânka kat mangkanka.
disfrutar=lilia yabaia o briaia; hilpka ba dispuesto=wilin (wiling); lilia dauki ba;
briaia; lihkaia; hilpka ba briaia. mangkan.
disgustado=lawi; ai kupia sauhki; pain ai disputa=blahwanka; unsabanka.
dara walras. disputar=blahwaia; unsabaia.
disgustar=upla kupia sauhkaia. distancia=wihkika; laihura; yarika.
disgustarse=wan kupia sauhkaia; wan ku- distanciar=plis laihura swiaia; sait ra laki
pia baikaia. swiaia; lulkaia.
disgusto=kupia sauhkanka; kupia bai- distante=wihka; laih; laihura ba; sâkbi.
wanka; kupia warban lâka; kupia bai- distar=diara kum wala wina sait ra kaia.
wan lâka. distinción=aihkika; aihka yaba lâka.
disimular=tânka ba yukukaia; tânka kai- distinguido=aihkakira; tara; yamni; pain
kras baku kaia; wîna daukra tânka wala yaba.
ra lakaia; âpu baku kulkaia. distinguir=aihka daukaia; aihka sakaia;
disiparse=sih tiwaia; siahwaia; lap tiwaia. wala nani wal baku apia kulkaia; tânka
dislocar=kalhbaia; slukbaia; snipkaia; lu- kum ra aihka daukaia; mapla ba kaikaia.
kutbaia. distinguirse=wala nani wina aihka kaia;
dislocarse=lukutwaia; snipaia; kalhwaia; diara kum lankira o dadaukra kaia.
slukwaia. distintivo=sât wala dauki ba; kulkanka
disminuir=sirpi daukaia; sirpi ra yabi dukia kum.
lakaia; wiria daukaia. distinto=aihka; wala nani wal baku apia;
disminuirse=sirpi takaia. kaiki yaba.
disolución=aisawan lâka; slingbanka; distraer=kupia lukanka ba lakaia; lukan-
slingbi tikanka. ka ba baha tani ra bri balaia; yarka
disolver=slilkaia; slihbaia; lanhkaia; dau- aihka lukaia; sinskas daukaia.
kan ba kli sauhkaia. distraído=diara wala ra luki; ai dara wal-
disolverse=lanhwaia; slihwaia; slilwaia; ras; diara kumi kat baman luki.
distribución=yuanka; baiki saki yuanka.
distribuidor=yayura; yuaika; ya kum bui
baiki saki yui ba. divorcio=debors; dakwi takanka; marit lâ-
distribuir=yuaia; baiki saki yuaia; upla ka lanhki sakaia lâka; wan maya swiaia
bani ra yuaia. lâka.
distrito=distrikt. divulgador=wawira; sturi kakaira saki o
disturbio=turban lâka; turbanka; tuskan dauki uplika.
lâka. divulgar=aisaia; dahra ba aisaia; upla sut
disuadir=upla kum ra lâ pain yabi muni ra param aisi marikaia; sturka aisaia.
yaka ai lukanka ba sins munaia. doblado=aikruskan; nawan; buhla.
diurético=iska kangbaia saika. doblador=babulkra; nanaukra; krakrus-
diurno=kakna; kakna dukia; kakna ra kra; bulkaika; naukaika.
dauki. doblar=bulkaia; naukaia; takalbaia; diara
divagar=aisanka tânka wina tnaya ra ta- kum aima wâl daukaia o kau pura pra-
waia. kaia; kruskaia; lakatbaia; lapatkaia; la-
diversidad=aihka aihka ba lâka. kaia; twalbaia.
diversión=lilia lâka; lilia briaia lâka kum. doblarse=bulwaia; nawaia; takalwaia; la-
diverso=sât aihka; aihka; wal baku apia; katwaia; kruswaia; lapatwaia.
talia apia; sâtka ailal. doble=wâl; aima wâl; dubil.
divertido=lilia bri. doblegar=takalbaia; naukaia; kruskaia;
divertir=lilia daukaia; lilia yaia; yarka ki- bulkaia.
kaia. doce=matawalsip pura wâl; twelp.
divertirse=lilia briaia; lilia kaia; lilia ta- docena=matawalsip pura wâl mânka o as-
kaia; pulaia. lika.
dividir=baiki sakaia; tar baikaia; dakbi docencia=smalkanka tânka.
sakaia; aihka aihka sakaia; kauh klakaia. docente=smalki ba; smasmalkra.
dividirse=baiwi takaia; dakwi takaia; aih- dócil=kiama lihni; swapni; wail baku a-
ka aihka takaia; baiwaia; kilwaia. pia.
divieso=yukri; mabiara aimaki puskanka. docto=sinskira; lankira.
divinidad=Gâd baku ba wina tânka. doctor=upla siknis rarakra; daktar; sîka o
divino=Gâd baku; Gâd dukia; Gâd tânka lâ daktarka; smasmalkra tara.
bri. doctrina=smalkanka; lâ smalkanka; kris-
divisa=kuntri wala lalahka. tian lâka smalkanka; kupia lukanka
divisar=kaikaia; diara kum laihura ba kai- smalkanka, serts lâka smalkanka; dîa
kaia; rapaia. dîa lâka smalkanka o marikanka.
divisarse=pihwaia. documentación=wauhtaya nani aslika.
divisible=baiki sakaia sip; baiki documento=ulban wauhkataya; ulbanka.
sakaikira; baikaikira; dakwi takaikira. dogma=sins lâka kasak tânka kum; smal-
división=baiki sakanka; baikanka; dakbi kanka kum kasak lâka smalki ba; Gâd
sakanka; mânka daukan ba; kauh klaka- lâka smalkanka; smalkanka plamaya
ia lâka. kum.
divorciar=debors daukaia o yabaia; maya dólar=dalas.
wal dakbi sakaia. dolencia=wîna latwanka; wîna latwan
divorciarse=dakwi takaia; debors takaia; kum; siknis kum; latwanka; sari lâka
wan maya wal swiaia; debors lâka bria- kum.
ia. doler=klahwaia; latwan kaia; wîna kla-
hwaia; latwan briaia; latwan wahwaia;
diara kum daukan ba wina kupia
lakaia o latwanka briaia. plis sut ra.
doliente=latwan bri yaba; siknis bri. doña=misis; wihtki mairin.
dolor=latwan; latwanka; wîna latwanka; dorado=gol mapla baku.
klahwanka. dormilón=yayapra; yapaia lihki ba.
dolorido=klaklahwra. (pez)=susumaya.
doloroso=latwan yabi; latwankira; dormilona (espina)=king-aula; kinawala;
latwan yankira; klaklahwra. srausrauya.
domador=tîm dadaukra; daiwan tîm da- dormir=yapaia.
daukra. dormitar=upaia.
domar=tîm daukaia; smalkaia. dormitorio=yapaia watla o pliska; yapai-
domesticar=tîm daukaia; utla daiwra o u- ka.
tla dukia daukaia. dorso=nina dusa; dîa dîa nina.
doméstico=utla daiwra; utla lamara pâwi dos=wâl.
ba; utla dukia. doscientos=handat wâl; dusa wâl.
domicilio=utla; watla; iwaika; anira iwi dosis=sîka diaia tânka kum.
ba pliska. dotar=yabaia; diara yabaia.
dominación=pura luanka; purara aima- dote=sinska lâka; talent.
kanka. dracma=Grik nani lalahka.
dominante=purara aimaki yaba. dragar=awala, briks o bahmuna dukia
dominar=pura luaia; purara aimakaia; tai- munhta ba salhkaia bara klin daukaia.
baia (lâ tânka ra); diara kum tânka sut dragón=dragan; dragon; piuta yahpa sât-
briaia; tîm daukaia; taibi pura luaia. ka kum.
dominarse=kupia priski briaia. drama=sturi saki puli ba.
domingo=sandi. drástico=lâ karna wal dauki ba.
dominical=sandi dukia; sandi yua ra drenar=klin daukaia; lî sakaia.
dau- ki, bri o taki yaba. droga=sîka; upla sinska saura dauki ba
dominio=pura luanka; taibanka; king lâka saika; “droga”.
o tasbaya. ducha=lî iswanka, aihtabaia dukiara.
don=prisant kum; mâsa; mista; Gâd pri- ducho=diara lankira; eksperiens bri upli-
santka kum; wihtki waitna; upla lahma ka.
yan ba. duda=namhpa namhpa lukanka; diara
donación=prisant yabi ba lâka; prisant kum tani ra sip apia sa baku luki lâka.
yabanka. (no cabe, sin)=tânka sut ra aitani;
donante=yabi ba; prisant yabi ba; prisant kasak
yayabra; yayura. pali.
donar=yaia; prisant yabaia; diara kum pri dudar=namhpa namhpa lukaia; diara kum
lâka ra yabaia. tani ra sip apia sa lukaia; kupia lukaia;
donativo=prisant; prisantka. kupia wal aisaia.
doncella=mairin tiara. duelo=latwan; latwanka; upla kum pruan
¿dónde?=¿anira? sarka; sari latwanka.
¿a dónde?=¿anira? duende=duhindu; duhindo; swinta; almuk
¿de dónde?=¿ani wina? sirpira; duhin-duhin.
¿por dónde?=¿anik?; ¿ani tani? dueña=dawan mairin; kiaptinka mairin;
dondequiera=ani anira; ani ani pliska ra; dawanka mairin.
dueño=dawanka; dawan waitna; dukia
dawanka.
dulce=damni; diara damni; damni dukia;
diara yamni ba. dingkaia; lukanka tihmu daukaia; puk-
(agua)=lî kauhla. ni daukaia.
dulcificación=damni daukanka. eclipsarse=aiskura alkaia; madiskaia; tih-
dulcificar=damni daukaia. mia tara takaia; lukanka tihmu o pukni
dulzura=damnika; pain yaba lâka; swap- takaia.
ni. eclipse=aiskura (kati ra o yu lapta ra).
dundo=sinskas; lal karnira, diara lankas; eco=bîla baikra; bîla drahwrika; bin kum
diara lan âpu. drahwrika; drahwanka; drahwrika.
dúo=lawana kum upla wâl aiwani o tiun- ecología=rayaka stadi munanka kum, ai
ka kangbi ba. rayaka bri dukia nani anira iwi o
duodécimo=matawalsip pura wâl mânka. takaski pliska wal ai tânka bri ba.
duplicar=wâl ra daukaia; tânka wâl economía=apahkaia lâka; apahki bri ba
ra daukaia; aima wâl ra daukaia. lâka.
durable=piu wihka dukia; aisawras. económico=apahki bri; bahki ra tikras; â-
duración=wihka takaskanka; nahki wihka iapahkra.
takaskanka. economizar=apahkaia; bahki ra tikaia a-
duradero=luaikas; lui waikas; aihwa ta- pia; lalah apahkaia o sunaia.
kaski; takaski ban; wihka bri kaia sip; ecuménico=tasba aiska ra wi ba.
aisawras; aisawaikira apia; wihka ban echar=lulkaia; laikaia; yakabaia; bataka-
kaia sip; ban kaia ra ba. ia.
durante=piua ra; baha piua ra; taim kum (a perder)=sauhkaia; yaka saura takaia.
piua ra; lui ba ra; bilara. echarse=aitnikaia; aisakwaia; laiwaia; ya-
durar=luaia; ban kaia; nahki yaba kat ban kawaia; aisakbaia; prawaia.
kaia, karna takaski ban kaia; ban bûi ka- edad=manka; mani an bri ba; piua; piu;
ia; lui waia apia; wihka takaskaia; iwi o ¿Qué edad tienes?=¿Mani an brisma?
takaski ban kaia; takaskaia. (madura)=almuk takan piua.
dureza=karnika; karna takanka; karna ta- edén=paradais; plis painkira.
kan ba lâka. edicto=lâ kum; lâ daukan kum.
durmiente=yapi yaba; yayapra. edificación=paskanka; utla mâkanka.
duro=karna; karna takan; karnira; edificar=mâkaia; utla mâkaia; paskaia;
laswan; lasni; lasni takan; dutki; walpa smalki karna daukaia; pain lâka ra mâ-
baku; krau-krau. kaia; diara pain marikaia o smalkaia; u-
tla paskaia; smalki karna daukaia.
E edificio=utla; utla sut; utla tara.
editar=ulbi sakaia; publik munaia.
e=bara; wihki; wal.
educación=smalkanka; marikanka; diara
ebanista=dus pain wal wark taki uplika;
lan daukanka; sinska lâka.
sir, tibil, krikri o bahmuna dukia nani
educado=upla diara lan; upla ai sinska
paski uplika.
pain bri ba.
ébano=iban; iban dusa sâtka.
educador=smasmalkra; lan dadaukra; lan
ebriedad=bla; bla takan lâka.
dauki, smalki o mariki yaba.
ebrio=bla; bla takan; bla dauki; upla bla-
educando=lan tatakra; upla kum lan taki
kira; rum din uplika.
ba.
eclesiástico=serts tânka bri ba.
educar=smalkaia; skul ra smalkaia; lan
eclipsar=pukni o tihmu dingkaia; dista
daukaia; marikaia; smalki pakaia; diara
tânka marikaia.
efectivamente=kasak aihwa lâka ra. elaborar=daukaia; paskaia.
efectivo=kasak aihwa; bal aimaki; dauki. elástico=tasa baku drawi; tasa ni daukan
efecto=ai warkka. dukia.
(en)=wiaia kaka; kasak aitani. elección=pliki sakanka; tila wina pliki sa-
efectuar=daukaia; yarka bal aimakaia. kanka; wahbi sakanka; saki bri ba lâka;
efemérides=piua luan ra diara tara iliksan.
nani electorado=plis o kuntri kum bilara ilik-
takan ba. san dauki uplika nani aslika.
eficacia=dîa dîa karnika. electricidad=elektrik karnika; pawa.
eficaz=dîa dîa daukaia sip; karna muni; eléctrico=elektrik.
karnika bri. elefante=elefant; elepant.
eficiencia=daukaia karnika; daukanka elegancia=tara pain ba; wîna daukra pain
mariki ba. lâka.
efigie=lilka paski daukan kum; upla lilka elegante=pain; painkira; yamni; wîna
paskanka. daukra painkira.
egoísmo=silp wan wîna ra baman latwan elegido=bâk sakan uplika.
kaikaia lâka. elegir=saki briaia; wahbi sakaia; tila wina
egoísta=silp ai wîna ra baman latwan kai- kumi saki briaia; tila wina pliki sakaia;
ki o luki ba. sakaia.
egresar=skul kum dimi si tnata alki taki elemento=diara; dîa dîa dukia; diara ba-
waia. man ai wîna ra bri ba.
eje=wilwaika tâ. elevación=bukanka; purara bukanka; bu-
ejecución=daukanka; upla kum ra ikanka kra; purara ulanka; purara uli ba; tasba
(lâ tânka kat); aiska sut daukanka. prumhni kum; ulanka.
ejecutar=daukaia; adar kum yaban ba elevado=tara; purara bukan; bukan.
daukaia; aiska sut daukaia; upla kum ra elevador=purara babukra; aubi sunaika;
ikaia (lâ tânka kat). purara sunaika; bukaika, sunaika; dîa
ejecutor=dauki yaba; dadaukra. dîa buki yaba; babukra.
ejemplar=tânka pain mariki yaba. elevar=bukaia; purara bukaia; sunaia; pu-
ejemplo=tânka marikanka kum; sampla; rara sunaia; tara daukaia.
praki marikanka tânka kum. elevarse=buaia; purara ulaia; tara takaia.
(por)=naku; naku baku; sampla baku. eliminación=sauhki tikanka; iki tikanka.
ejercer=daukaia; diara kum daukaia; mu- eliminar=tikaia; sauhki tikaia; âpu dauka-
naia. ia; kangbi sakaia.
ejercicio=eksasais; iksasais; diara kum elocuente=sturi pain aisi lan ba.
daukanka. elogiar=mayunaia (upla ra o diara kum
ejercitar=diara kum ra o wark kum dau- ra); yamnika dukiara aisaia.
kaia. elote=aya kura.
ejército=war suliarka daknika; wardia na- eludir=diara kum wina pri o swak takaia.
ni daknika. ella=witin (mairin).
el=ba. ellas(os)=witin nani; baha nani.
él=witin (waitna). emanar=balaia; bal takaia; diara kum wi-
elaboración=dîa dîa daukanka. na balaia.
elaborador=dadaukra; dauki yaba; papas- emancipación=pri takanka; gabamint o
kra. alba lâka mina munhta wina pri
takanka.
emancipar=alba lâka o diara kum wina
pri sakaia; saurka lâka wina pri sakaia. emblanquecido=pihwan; pihni takan.
emanciparse=diara kum wina pri takaia; embolar=upla ra bla daukaia o dingkaia.
taiban lâka wina pri takaia. embolsar=pakit ra mangkaia o dingkaia.
embadurnar=kwakaia; tâski yukaia. emborrachar=bla daukaia; bla sakaia;
embajador=sturi twatwilkra (gabamint yarka bla takaia.
kum nina ra); lengstar. emborracharse=rum dih bla takaia; rum
embalsamar=upla pruan wîna tara sîka diaia.
mangki ridi daukaia, aisawbia apia du- emboscada=yukuwi bîla aihwakanka.
kiara. emboscar=yukuwi bîla aihwakaia; bîla
embarazada=kwihra; mairin kwihra; aihwakaia.
kwihra tiwan. embotellamiento=batil ra mangkanka;
embarazo=kwihra; trabil kum; alki takas- truk nani ailal aipaswanka.
kanka. embotellar=batil ra laikaia o mangkaia.
embarazar=kwihra mangkaia. embravecer=kupia baikaia.
embarazarse=kwihra takaia; kwihra ti- embravecerse=kupia baiwaia; lawaia.
waia. (el mar)=kabu tilwaia.
embarazo=kwihra; kwihra tiwanka. embriagado=bla; bla bri.
embarcación=slaup; ship; waki embriagar=bla daukaia.
taukaia piua. embriagarse=bla takaia.
embarcadero=duri aimakaia pliska; ai- embriaguez=bla takanka.
makaika; duri ra diara auhbaia pliska. embrión=upla, daiwan o dus mâ kum
embarcado=durik; slaupku. nahki ba, mahka ai pâwanka tâ krikuya
embarcarse=aimakaia; ship o duri ra piua ba wina.
ai- makaia. embrionario=yapti biara ra pâwi ba.
embargar=alki takaskaia; bargin munaia. embrocar=diara kum ra lî bâra ba wala ra
embargo=bargin munanka. laiki sakaia.
(sin)=sakuna; kuna; ban sakuna. embrollo=blakan o aiblakwan lâka.
embarrar=lalaubaia; slaubla o dîa dîa embrujar=upla ra diara saura munaia; su-
ni kwakaia. kia o pirit saura wal upla ra diara muna-
embarrarse=diara kum wal wan wîna ia.
ra kwakaia. embrutecimiento=sinskas daukanka;
embate=karna prukanka; kabu mita sinskas takanka.
karna pruki ba. embudo=batil o diara kum bilara lî sâtka
embeber=diaia; utkaia. nani laikaia dukia; punil.
embeberse=utwaia; kwala snunwaia o embustero=kuninkira; kunin aisasara; bî-
sriwaia. la alhnira; twisa alhnira; trikkira.
embellecer=painkira o pranakira daukaia. emergencia=dara walras bal taki ba du-
embellecerse=painkira takaia. kia; dara walras balan, aihni daukaia wi-
embellecimiento=painkira daukanka o ni ba; pat pali daukaia dukia; aihni dau-
ta- kaia dukia; pat munaia lâka; diara kum
kanka; prana daukanka. bal ba.
embestir=platukbaia; platukbi batakaia; emerger=bal takaia; bal sut takaia; lî wi-
karna prukaia; pruki batakaia. na bal takaia.
emblanquecer=diara kum pihni daukaia. emigración=kuntri swiaia lâka.
emblanquecerse=pihwaia; pihni takaia. emigrante=kuntri wala wina bal iwi upli-
ka.
emigrar=kuntri swaia bara kuntri wala ra empeorar=kau saura daukaia.
iwaia; kuntri wala ra wih iwaia. empeorarse=kau saura takaia.
eminente=tara; purara pali ba; mayunra empequeñecer=sirpi daukaia.
daukan; kulkaikira; purara. empequeñecerse=sirpi takaia.
emisario=bîla twatwilkra. emperador=king tara kum.
emisión=lalah paskanka; lâ o dîa dîa kum empero=ban sakuna; munisin.
marikanka. empezar=tâ krikaia; tnata krikaia; diara
emitir=lâ o dîa dîa kum param saki mari- kum wina balan kaia; tâ kum bri kaia.
kaia; diara kum yarka taki waia. empinado=wît; witni.
emoción=dara walanka o lukanka karna empinar=wapni daukaia; purara bukaia.
kum; sibrin, kupia baiwan, lilia, sari lu- empinarse=mina tâura buaia.
kanka nani sâtka. empírico=eksperienska ra kaiki ba.
empacar=auhbaia; wisingbaia; srukaia; emplazamiento=wihta mawanra paiwan-
pak munaia. ka.
empacho=biara latwan; plun saura o tiala emplazar=wihta mawanra paiwaia.
laya aisawan din wina tuktan siknis taki empleado=wark uplika; ayar uplika; su-
ba. liar; wark bri ba uplika.
empadronar=iliksan wauhkataya ra nina emplear=wark yaia; ayar munaia; wark ra
mangkaia. dingkaia; brih daukaia; yus munaia; yar-
empajar=ahtak sunaia; papta wilkaia. ka diara daukaia.
empanada=plawar akbi piaia dukia dam- empleo=wark; ayar; jab.
ni paskanka. emplumar=diara kum ra daiwan tnawa
empapar=buskaia; wîna aiska buskaia; nani mangkaia sakahkaia dukiara.
sut kat buskaia. empobrecer=umpira daukaia; swapni
empaparse=buswaia; rat takaia; aibuswa- daukaia.
ia; aibuskaia; ratwaia; utwaia. empobrecerse=umpira takaia.
empaque=srukanka kum. empobrecimiento=umpira takanka; um-
emparejar=wal baku tnaya ra waia; lang- pira daukanka.
nika kumi daukaia. empolvar=pauda dingkaia; pukpuka
emparejarse=maya wâl takaia. dingkaia.
emparentar=marit taki natka wal empolvarse=pauda aimakaia; pukpuka ai-
upla wal wan pamali takaia. makaia.
empatar=diara kum ra wal baku daukaia. empollar=mahbra alkaia; daiwan tnawira
empatarse=wal baku takaia; wal baku ka- ai mahbra alkaia.
ia. emprender=mahka daukaia; diara kum
empedernido=karna takan; kupia karna daukaia.
takan (saura lâka ra). empresa=kampani; wark dauki daknika
empellón=wan wîna tara wal platukban- kum; diara kum daukanka.
ka. empresario=kampani bri uplika; wark
empeñar=pân munaia; diara kum dauka- dauki uplika.
ia. empujar=tukbaia; platukbaia; nina wina
empeño=tukin; twaka muni ban daukaia tukbaia.
luki ba. empuje=tukbanka; platukbanka.
empeoramiento=kau saura takanka. empujón=platukbanka karna.
empuñar=mihta kruskaia; mihta kruski
alkaia.
en=ra; bilara. encarcelamiento=silak ra mangkanka.
enaguas=mairin kwalka maisa wina encarcelar=silak watla ra mangkaia;
tasba mapara ba. silak ra mangkaia.
enaltecer=tara daukaia; mayuni encarecer=kau mana daukaia; mana su-
purara sunaia; kulkanka tara yabaia. naia; manakira daukaia.
enamorado=mairin o waitna kum ra laik encargado=wark kum daukaia mangkan
kaiki yaba; ai laikka bri; laik kakaikra; uplika ba.
lalihkra. encargar=diara kum upla mihta ra mang-
enamorar=laik kaikaia; latwan kaikaia. kaia; upla wala mihtak diara kum pai-
enamorarse=mairin o waitna kum ra laik waia; main kaikaia yabaia.
kaikaia; lihkaia; laik kaia. encargarse de=main kakaira takaia; ai-
enano=sirpi lupia; upla sirpi. makaia.
enarbolar=purara bukaia. encariñarse=upla o diara kum ra latwan
enardecer=lapta daukaia; klauhi amaia; kaikaia.
klauhaia (lukanka ra o dîa dîa ra). encarnación=wîna tara yaban o brin
encabezamiento=ulbanka kum tâ lâka; wîna tara dingkanka; wîna tara
krikan- ka. kum briaia lâka; Dawan Jisas upla wîna
encabezar=tâura kaia; tâura aimakaia; tâ brin ba lâka o tânka; wîna dimanka.
briaia. encarnado=wîna mapla baku.
encadenar=sîn ni priskaia o wilkaia; pris- Verbo encarnado=Jisas Kraist upla wî-
kaia. na tara brin ba.
encajar=diara kum bilara mangkaia; diara encarnar(se)=wîna briaia; wîna tara bria-
wala wal aitani kat prakaia; plis kum ra ia; upla wîna briaia; dîa dîa wîna tara
dingki prakaia; purara mangkaia; kahba- kum briaia; wîna aismamaia.
ia. encarnizado=aman o lapta takan; kupia
encajonar=bâks bilara mangkaia; plis bî- baiwan; tala saki.
la sirpi ra dingkaia. encarrilar=yabalka ra mangkaia.
encalambrarse=sula wakia alkaia. encéfalo=lal mabiara.
encallar(se)=kakahwaia (duri, but); kah- encendedor=mamukra; âiangkra; angkai-
waia. ka; amaika.
encaminar=yabalka ra mangkaia; yabal- encender=angkaia; mukaia; klisbaia; pau-
ka ra blîkka waia; yarka waia; yarka ta prakaia.
wa- paia; tâ briaia. encenderse=amaia; klauhaia; aswaia.
encaminarse=waia; mapara waia. encendimiento=angkanka; mukanka; a-
encanecer=tâwa pihwaia o puputwaia. manka; kupia baiwanka.
encantador=sîka dauki kupia alki ba; su- encerrar=prakaia; durka prakaia; diara
kia. kum bilara dingki prakaia; utla o dîa dîa
encantar=yabakaia; saika daukaia; lihka- bilara bîla prakaia.
ia o laik kaikaia. encía=napa wîna (wînka); napa dusa.
encanto=wan sinska aihka saki ba. encíclica=Pop bui wauhtaya kum bisop
encañonar=raks kum wal kahbaia. alsut ra ulbi bliki ba.
encaramarse=purara ulaia. enciclopedia=sinska tara sut aslika.
encarar=upla wâl ai mawan pana pana encierro=prakanka; bilara dingki prakan-
prakaia; mawan prakaia. ka.
encima=pura; purara; purkara.
encino=usupum.
encinta=kwihra. enchilada=aya kuma wal daukan pata.
enclenque=wîna pain apia; sikniskira; enchilar=kuma dingkaia o yukaia.
biauskira. enchiquerar=daiwan kaupin ra dingkaia.
encoger=srikaia; kruskaia; aubaia; sriki endeble=swapni; karnika âpu; biawan.
sirpi daukaia. endemia=kuntri kum ra siknis kum piu
encogerse=sriwaia; sripaia; tniwaia; krus- bani iwi ba.
waia; srawaia; aikruswaia; sriwi sirpi ta- endemoniado=lâskira; lasa saura bri; kri-
kaia; snunwaia. si takan; saura.
encogido=sripan. enderezamiento=wapni daukanka.
encogimiento=sriwanka; sripanka; enderezar=wapni daukaia; wapni sakaia;
krus- warwan ba wapni daukaia.
wanka. enderezarse=wapni takaia.
encolerizar=kupia baikaia. endeudarse=tras dimaia.
encolerizarse=kupia baiwaia. endiablado=dibil bri; lâskira; saura; saur-
encomendar=diara kum daukaia yabaia; kira.
diara kum mihta ra mangkaia; main kai- endocardio=kupia taya.
kaia yabaia. endocarpio=dus mâ bîla tani taya.
encomendarse=upla wala mihta ra aima- endulzar=damni daukaia.
kaia. endulzarse=damni takaia.
encomienda=upla kum makaban dukia; endurecer=karna daukaia; snaukaia; wîna
upla ra diara kum yabaia bri ba. karna daukaia.
encontrar=prawaia; wal prawaia; sakaia; endurecerse=karna takaia; snawaia; wîna
pliki sakaia; bal wal prawaia; pliki kan karna takaia; saura takaia.
ba wal prawaia o sakaia. (la yuca)=skalwaia.
encontrarse=aikuki prawaia; wal prawa- endurecido=walpa baku takan; klahsi;
ia. snawan.
encontronazo=wal tuskanka tara. (la yuca)=tukla.
encorvado=bula; nawan; bulwan; lakat- endurecimiento=karna takanka.
ban; kruswan. enemigo(a)=waihla; lahma; mapara babu-
encorvar=naukaia; bulkaia; warbaia; wa- ra.
kaia; kruskaia; lakatbaia; lapatkaia; ta- enemistad=waihla lâka.
kalbaia. energía=karnika.
encorvarse=bulwaia; nawaia; wakwaia; enérgico=karnika bri; karnira.
kruswaia; lakatwaia. enero=siakwa kati; alade kati; inupu kati;
encrespado=warwan. mani bilara kati pas.
encrudecer=raya daukaia. enfadar=kupia baikaia; kupia sauhkaia;
encuadernar=wauhtaya taya mangkaia. kupia tuskaia.
encubrimiento=yukukanka. enfadarse=kupia baiwaia; lawaia.
encubrir=yukukaia. enfermar=siknis yabaia (daukaia).
encuentro=prawanka; wal prawanka; ai- enfermarse=siknis takaia; siknis alkaia;
kuki prawanka; wal pana pana prukan- swapnikira daukaia.
ka. enfermedad=siknis; sikniska.
encuesta=tânka turbanka; tânka pliki kai- enfermera=rarakra mairin; nurs mairin.
kanka. enfermero=rarakra waitna; nurs waitna.
encharcar=plis kum ra lî banhki daukaia. enfermizo=wîna pain apia; siknis bri; sik-
niskira; siknis alkaia sip.
enfermo=siknis; sikniskira; siknis bri ba engrasar=batana sâtka yukaia.
uplika. engrosar=twakni daukaia; tara daukaia;
enfilar=lainka ra mangkaia. wîna yahpika tara daukaia.
enflaquecer=biakaia. engrosarse=twakwaia; twakni takaia; tara
enflaquecerse=biawaia. takaia; wîna yahpika tara takaia.
enflaquecimiento=biakanka; biawanka. engullir=kwalbaia; kwatbaia.
enfocar=lait mangkaia; ingni yabaia. enhebrar=kauhbaia (lilura baku); silak
enfrentar=mapa kat mangkaia; mawan kauhbaia.
kat mangkaia. enigma=tânka sip briras dukia.
enfrentarse=mapara buaia; dimi waia. enjabonar=sup dingkaia.
enfrente=mawanra; mawan kat; mapa enjambrar=bramaia (nasma yula); lili-
kat; kaina kat. hwaia; umaia.
enfriadero=kauhla daukaika. enjuagar=sikbaia; sikbi sakaia; rins mu-
enfriar=kauhla daukaia (sakaia). naia.
enfriarse=kauhla takaia. enjuagarse=wan bîla sikbaia.
enfurecer=kupia baikaia. enjuiciar=lâ dingkaia; lâka daukaia.
enfurecerse=kupia baiwaia; lawaia. enlace=wilkanka; wal asla prakanka.
engalanar=prana daukaia. enlatar=pân ra diara mangkaia.
engalanarse=kalwaia; kwalhwaia. enlazar=wal prakaia; kiwa ni mangki al-
enganchar=alhnika ra mangkaia; mang- kaia.
kaia. enlodar=drapapa dingkaia (yukaia, kwa-
engancharse=aimakaia; diara kum ra ai- kaia).
makaia; alhnika ra aimakaia. enlodarse=drapapa aimakaia o aikwakaia.
engañador=kunin mamunra; kunin aisa- enloquecer=grisi (krisi) daukaia (sakaia).
sara; kunin munaika. enloquecerse=grisi (krisi) takaia.
engañar=kunin munaia. enlutar=sari yabaia (dingkaia).
engañarse=wan wîna ra kunin munaia. enmendar=paskaia; kli paskaia; bitar
engaño=kunin; kunin lâka. daukaia; aisawan ba kli pain daukaia.
engañoso=kunin munaia lâka bri; kunin enmendarse=wan rayaka ra pain takaia.
munaikira. enmohecerse=mâka alkaia.
engendrar=kwihra mangkaia (daukaia); enmudecer=bîla prakaia; bîlas daukaia.
baikaia. enmudecerse=bîlas takaia; bîla prawaia;
engendro=tuktan kahwa; wark kum saura sâp kaia; wan bîla prakaia.
luki sakan ba. enojar=kupia baikaia (sauhkaia); kupia
engordar=batankaia; nuhkaia; plun ailal tuskaia.
dakakaia. enojarse=kupia baiwaia; lawaia; kupia ai-
engordarse=batanwaia; nuhaia; nuhwaia; sawaia; praut takaia.
tara takaia. enojo=kupia baiwanka; lawanka; kupia
engorde=batankanka; batanwanka. tuskanka.
engrandecer=tara daukaia; nuhkaia. enorgullecer=praut daukaia; praut lâka ni
engrandecerse=tara takaia; nuhaia; nu- dingkaia; yarka praut takaia.
hwaia. enorgullecerse=praut takaia; ai wîna ra
engrandecimiento=tara daukanka; tara tara pulaia; kwalhwaia.
takanka; nuhkanka; nuhanka. enorme=yahpa; tara; tarka tara.
enraizar=wakia bapaia.
enraizarse=ai wakia bapaia.
enredadera=kiwa; diara ra prawi pâwi tâski kwakaia.
ba. ensuciarse=tâski takaia; tâski iwaia; tâski
enredador=blablakra; blaki yaba; blakai- aikwakaia; tâski dimaia.
ka. ensueño=yaprisauhkan; dîa dîa lukanka
enredar=blakaia. kum.
enredarse=blakwaia; aiblakwaia. entenado=tapukra.
enredo=blakwanka; aiblakwanka; blakan- entender=tânka kaikaia; tânka briaia; al-
ka. kaia.
enriquecer=yuyakira daukaia; rits dauka- entendido=sinskira; lankira; tânka kaiki;
ia; diara kum kau auhni daukaia. tânka brin.
enriquecerse=yuyakira takaia; lalahkira entendimiento=tânka kaikanka; tânka
takaia. brinka; sinska; âuya mâ; lukaika; lukan-
enrojecer=pauni daukaia. ka.
enrojecerse=pauni takaia; pawaia. enteramente=sut kat; aiska pali; aiska sut
enrojecido=pauni takan. pali; dâbi; aiskakira; latan pali.
enrollar=blakaia; warbaia; kiubaia; kar- enterarse=tânka briaia; dara walaia; kai-
baia; purbaia; kuyubaia. kaia; nu takaia.
enrollarse=warwaia; blakwaia; aibka- entero=aiska; sut; aiska sut; aitani.
kwaia. enterramiento=bikaia lâka; bikanka.
enronquecer=kârma prakaia. enterrar=bikaia; tasba ra salhki bikaia;
enronquecerse=kârma prawaia. raiti ra bikaia.
enroscar=blakaia; krutbaia. entibiar=bitu daukaia; wiria lapta dauka-
enroscarse=aikrutbaia; blakwaia. ia.
ensalivar=bîla laya yukaia. entibiarse=bitu takaia; wiria lapta takaia.
ensalzar=tara daukaia; purara bukaia; entierro=bikanka; tasba ra bikanka; raiti
mayunaia. ra bikanka.
ensanchar=drabaia. entonar=aiwanaia; tiunka ra aiwanaia;
ensancharse=drawaia. binka daukaia.
ensangrentar=tala ni tâski daukaia. entonces=ba ra; baku ba ra; baku bamna.
ensartar=kauhbaia; trit silak ra kauhbaia; entorpecer=lukanka ra o sinska ra trabil
sabaia; lilura kauhbaia. munaia; sinska ra o lukanka ra saura lâ-
ensayar=trai munaia (kaikaia). ka ra karna daukaia.
enseñanza=smalkanka; marikanka; lan entrada=dimaika; dimanka; dimi waika;
daukanka. bîla; dimi waia bîla.
enseñar=smalkaia; lan daukaia; marikaia. entrampar=kunin muni alkaia.
enseres=utla kum bilara bri ba dukia entrañas=biara; biara bîla; klunhka sut.
nani. ensillar=sadil mangkaia. entrar=dimaia: dimi waia; bal dimaia; di-
ensombrecer=dista dingkaia. mi balaia; aimakaia.
ensordecer=kiama prakaia, kiama prakan entre=tila; tilara; lilapas; lilkapas; bilara;
o walras daukaia. wal praki.
ensordecerse=kiama prawaia. entrega=(mihta ra) mangkanka.
ensordecimiento=kiama prawanka; kia- entregar=yaia; yabaia; mihta ra mangka-
ma prakanka. ia; mihta kat yabaia.
ensuciar=tâski daukaia; tâski dingkaia; entrelazar=pitbaia; mamaia.
entrelazarse=aimamaia.
entremeterse=tilara dimaia o aimakaia;
upla bisniska ra dimaia; anira winras envenenarse=wan wîna ra puisin munaia.
ya- ba ra dimi waia; lilapas ra aimakaia. enverdecerse=sangni takaia; siakwaia.
entremetido=tilara dimi yaba; upla wala enviado=blikan uplika.
bisniska ra dadimra; upla tila dadimra. enviar=blikaia.
entrenador=lan dadaukra; trin mamunra; enviciarse=diara saura kum lan takaia.
papulra nani ra trin muni uplika. envidia=tumanka; tuman lâka; upla wala
entrenar=lan daukaia; smalkaia; trin mu- dukia brin dauki kaia lâka.
naia. envidiable=tumaikira; brin daukaikira;
entretanto=kau ba ra. brin daukaia o tumaia sip.
entretejer=mamaia; pitbaia; asla praki envidiar=tumaia; upla wala dukia tumaia;
mamaia. diara kum tani ra tuman lâka briaia.
entretejerse=aimamaia; aismamaia. envidioso=tatumra; tumankira; tuman lâ-
entretener=lilia dauki bri kaia. ka bri.
entrevista=kaikanka; laki kaikanka; laki envío=blikanka; diara bliki ba.
kaikaia lâka. enviudar(se)=piarka takaia.
entristecer=sari daukaia (dingkaia); sari envoltorio=srukanka; diara srukan kum.
yabaia; sarka paskaia. envoltura=srukanka; srukaika; pura taya.
entristecerse=sari takaia (briaia); sari ka- envolvedor=srasrukra; kakarbra; srukai-
ia; sari bri kaia. ka; karbaika.
entristecimiento=sari takanka; sari envolver=srukaia; karbaia; blakaia.
brin- ka. envolverse=aiblakwaia; diara kum miks
entumecimiento=dasna takanka; dasna takaia o aimakaia.
daukanka; basna; basnika; srimanka. envolvimiento=srukanka.
entumido=sriman. envuelto=blakan; srukan.
entumirse=srimaia. epicarpio=dus mâ pura taya.
enturbiador=klaklamra. epicentro=tasba nikbanka kum ra lila pîs-
enturbiar=klamaia; buhutni daukaia; tâs- ka ba.
ki daukaia. epidemia=siknis saura kum plis bani ra
enturbiarse=tâski takaia. ailal iwi yaba; dîa dîa sikniska.
entusiasmar=kupia ra lilia dingkaia. epidermis=taya; wîna pura tani taya.
entusiasmo=kupia lilia o wilin (wiling) Epifanía=waitna sinskira nani bibi Jisas
tânka. kaikaia wan ba yua.
enumerar=kulkaia; kulkanka daukaia. epiglotis=wan twisa ninara pîska kum ba.
envainar=taya ra mangkaia; taya ra ding- epilepsia=lasa prukan sikniska; lasa sik-
kaia. niska; sinska tikan sikniska kum.
envejecer=almuk daukaia. epiléptico=lasa praprukra.
envejecerse=almuk takaia; pihwaia; sma- episcopal=bisop dukia; bisop tânka bri.
maia. epístola=wauhtaya; ulbi blikan wauhkata-
envejecimiento=almuk takanka; almuk ya kum; apostel nani ulban wauhkataya
daukanka. baibil ra taki ba.
envenenador=puisin mamunra. epitafio=raiti ra upla bikan purara ulban-
envenenamiento=puisin munanka. ka mangki ba.
envenenar=puisin munaia; puisin daka- época=piua; piu kum; manka; taimka.
kaia; puisin yabaia. equilátero=lilka kum ai tnaya yumhpa
sim baku bri ba.
equilibrar=wihrika wal baku daukaia.
equilibrio=wal baku yaba lâka. errar=mistik daukaia; mistik munaia;
equino=aras tânka bri ba. saura daukaia; mistik takaia; watawaia;
equinoccio=mani bilara kakna nani ba swak takaia.
tihmia wal baku yari ba piua. erróneo=mistik bri; swakwan.
equipaje=surung; dukia; diara. error=mistik; swakwanka; mistik lâka;
equipar=upla kum ra ai nitka bri dukia swak takan lâka; watawan lâka.
nani ba yabaia. erupción=wan wîna puskanka (yukri ba-
equipo=upla nani asla takanka, pulanka o ku); baiwi takanka.
diara wala kum dukiara. esbelto=yari an painkira ba.
equivalencia=diara wâl wal baku escabroso=tramtrama.
lâka; watka. escabullirse=mihta wina plapi swakwaia;
equivalente=wal baku ba; watka kat ba. plapi yukuwaia.
equivaler=praiska wal baku daukaia. escalar=ulaia.
equivocación=mistik; mistik takanka. escalera=ladar; mina mangkaika; mina
equivocadamente=mistik takan lâka ra. mangka; yaman-mangka; ulaika.
equivocar(se)=mistik daukaia; mistik ta- escalofrío=kauhla lapta wal; kauhla dauki
kaia; swak takaia. baku; lapta dauki baku.
era=piu; piua; manka; manka; insla. escama=taya; inska taya.
(cristiana)=kristian piua; kristian man- escamar=inska taya wisbaia.
ka; Kraist aisubanka yua wina. escamoso=taya ailal bri; tripasni.
eregir=bapaia; mâkaia; bukaia. escandalizar=unsaban o blahwan lâka
erguir=bukaia; diara kum wapni mangka- daukaia; unsabaia; mina batakaia.
ia o bukaia; tranhwa daukaia. escándalo=unsaban lâka; wan mina bata-
erguirse=wap (wapni) buaia. kaika; nina sauhkan lâka; blahwan lâka
erizar=tranhwa daukaia; tâwa ba karna o tara kum.
tranhwa daukaia; riskaia, kukuskaia. escapar(se)=plapaia; plapi swakwaia;
erizarse=tranhwaia; tranhwa takaia; tâwa swakwi plapaia; yarka karna plapaia;
tranhwa takaia; riswaia. diara kum wina swakwaia; swak takaia;
erizo=wingkur sât daiwra kum, taya swak taki plapaia.
ra kiaya bri; kiakwani. escaparate=glas ni paskan bilara diara at-
ermita=upla iwras pliska ra prias watla ki pliska kum ra ai dukia nani mariki ba.
kum. escape=dara walras kan plapi swakwi ba.
ermitaño=yakan plis laihura takaski ba u- escarabajo=kwakwa; kwakwa tara.
plika. escaramujo=kabu lawya.
erosión=diara kum diara wala ra escarbar=wisbaia; salhkaia; kurbaia;
muyukbi mita purara kriwi o sirpi taki mutbaia.
ba. escarcha=diwas klaswan.
erradicación=daikanka; daiki sakanka. escarlata=mapla pau; pauni.
erradicar=daikaia; daiki sakaia; plama- escarnio=swira daukan lâka; saura o tâski
yak daikaia; plamaya sut aikuki daikaia. kulkan lâka; lawaska kikan lâka.
errado=mistik taki; mistik takan; kunin escarpado=albanhkia bri; pakalhni; pak-
munan. ni.
errante=kirhbi tataukra; aimawahki tau- escasear(se)=wiria baman takaia; diara ti-
ki; mistik taki; mistik tatakra; wi kaia; diara kum âpu taki kaia.
wawapni baku tauki. escasez=diara âpu takanka; dîa dîa wiria
‘man taki ba; diara tiwan lâka.
escaso=wiria ‘man; diara uya âpu; apas; escrito=ulban; ulbanka; wauhtaya ulban.
kumi kumi. escritor=âiulbra; wauhtaya âiulbra.
esclarecer=param o ingni daukaia. escritorio=wauhtaya ulbaia tibilka.
esclarecerse=param o ingni takaia; in- escritura=ulbanka; ulbaia lâka; wauhta-
gwaia (titan piua ra). ya.
esclarecimiento=ingni takanka; ingni escroto=mahbra mâ taya.
daukanka; ingwanka. escrutinio=iliksan dauki bot nani mang-
esclavitud=alba lâka; alba briaia lâka. kan ba laki bara kulki kaikanka.
esclavizar=alba daukaia; alba briaia. escuadra=skwer; tât o dîa dîa kulki kai-
esclavo=alba. kaia skwerka.
escoba=pahbaika; utla pahbaika; brum. escuadrón=suldawa o wardia daknika.
escoba liza=yutawa. escuálido=tâski; biawan.
escobero=brum papaskra o âiatkra. escuchador=wawalra; wali yaba; walai-
escobilla=brum sirpi. ka.
escogencia=wahbi sakanka; pliki sakan- escuchar=walaia; kiama tnikaia.
ka. escudo=kaina kahbaia dukia; kaina kah-
escoger=tila wina sakaia; bâk sakaia; pli- baika; tasba kumi kupia tânka mariki ba
ki sakaia; bâk saki briaia; wahbaia; wah- lilka.
bi sakaia. escudriñar=plikaia; diara kum tânka pliki
escogido=bâk saki brin; ailal kaiki si kaikaia; pliki kaikaia; tânka kasak plika-
painka ba ni brin; wahbi saki brin. ia.
escolar=skul dukia; skul dimi uplika. escuela=skul; lan takaia watla.
escolta=main kakaira; kaina escuerzo=burhka; kaihkai.
kakahbra. esculcar=diara turbaia; biki kaikaia.
escoltar=kaina kahbi brih waia; main kai- esculpir=diara kum klakaia o kusbi dau-
ki brih waia o bri kaia. kaia; lilka karbaia.
escollo=albanhkia; kipla kum lî puran ba. escultura=lilka karbi daukan ba.
escombro=utla kum aisawan o batakan escupidero=yabalaya tuhbaia pliska; tuh-
yuya o pîska nani. baika.
esconder=yukukaia; diara kum yukuki ti- escupidor=tatuhbra; yabalaya tatuhbra.
kaia; maprikaia; pura bikaia. escupir=tuhbaia; yabalaya tuhbaia.
esconderse=yukuwaia; bawaia. escurrir=iswaia; tahwaia.
escondidamente=sâbi. escurrirse=lalalwaia; plapi wataukaia.
escondidas (a)=yukuwi; yukuwi lâka ra. ese, esa, eso=ba; baha.
escondido=yukukan; yukuwan; yukuwi. esencia=laya karnika; dîa dîa wina laya
escondimiento=yukukanka; karnika sakan ba.
yukuwanka. escondite=yukuwaika; esfera=diara krukma.
yukuwi pulaia lâ- esforzado=tahplu; kupia karnira.
ka; yukuwi ba pliska. esforzar=karnika yabaia; kupia karnika
escopeta=raks. yabaia; taibi munaia.
escoria=dipasta; ayan sâtka slilkan yuya esforzarse=trai kaikaia o munaia; karna
nani; yus âpu dukia; lulkan dukia. munaia, ai tâ baikaia; munaia.
escorpión=misri; piuta wihta. esfuerzo=karnika; karna munanka; trai
escriba=lâ daktarka Ju nani tilara; âiulbra. munanka.
escribano=âiulbra. esfumarse=lap tiwaia.
escribir=ulbaia; wauhtaya ulbaia.
esmeralda=walpa klauhira sâtka kum,
mapla sangni. espejo=lukinglas; lukanglas; mawan kai-
esmero=tânkira; aman kaiki daukaia lâka. kaia glaska.
eso=baha. esperanza=bîla kaikanka; bîla kaikaia lâ-
(es)=baha sika. ka; diara kum kaina tani briaia ba bîla
(por)=bahamna; baha mita; baha du- kaikanka; Dawan wina diara yamni
kiara. briaia bîla kaikanka.
esófago=patka; pata; kârma wakia (plun i- esperar=bîla kaikaia, bîla kaiki kaia; wan
wi wi ba); kakia; plun iwi waia yabalka. kanra lukaia.
espacio=bîla yahpika; param yaba; pa- esperma=dîa dîa mâka laya; batana karna
ramka; bîla kumi (piu mapa ra o tasba baku kum.
purara sapa). (humana)=waitna mâka laya.
espacioso=plis kum bîla yahpa. espermatozoide=waitna wina taki dukia
espada=sord; ispara; kutatsa; aiklabaia is- sirpi lupia, mairin ra kwihra mangkaia
parka. dukiara.
(pez)=skinar sâtka (inska). espeso=twakni; buhni; lasni; tutukwa; rat-
espalda=wan nina; nina dusa; nina tani ni.
ba; nina mapa. espesor=twaknika; buhnika; twakni ba lâ-
espaldas (a)=nina tani; nina tani wina. ka.
espantar=sirang ikaia; tayakaia; lilka dai- espesura=twaknika; buhnika.
kaia; sirang dingkaia. espía=yukuwi kaiki ba uplika; biki kakai-
espantarse=sirang iwaia; primaia. ra.
espanto=sirang ikanka; sirang iki dukia. espiar=yukuwi kaiki taukaia; biki kaiki
espantoso=sirang ikankira; sirangkira; si- taukaia; yukuwi kaikaia, biki kaikaia;
brinkira. sâbi kaikaia.
español=ispail; ispail bîla. espiga=plun kiama; dus mâ; dus mâ kura
esparcimiento=lilia brinka. (aya mâ baiwi taki ba baku).
esparcir=yakabaia; aihka sakaia; turbaia. espigado=wîna yari ba.
esparcirse=lilihwaia; turwaia; yakawaia. espìgar=slihbaia.
espasmo=sula-wakia. espina=kiaya; dîa dia kiaya.
espátula=suki sâtka. espinazo=nina dusa kiayka (nina dusa wi-
espátula rosa=paura. na tnata dusa kat ba); tnaya mina nani.
especial=aihka; pain yaba; aihka yamni. espinilla=ahma; ahma dusa; wayata dusa;
especializarse=sins tânka o smalkanka braka; wan akra; umala.
kum ra skul dimi kau pain lan takaia. espino=dus kiaikira sât kum.
especie=sât; sâtka; masraka. espinoso=kiaikira.
especificación=tânka marikanka. espionaje=biki kaiki taukaia lâka; biki
espectáculo=dîa dîa marikanka; kaikanka kaiki taukanka.
kum; lilka marikan o pulan dukia kaiki espirar=puhbaia (wingka puhbi saki ba-
yaba lâka kum. ku); puhbi sakaia; wingka briaia.
espectador=kaiki yaba; kakaikra. espiritismo=upla pruan nani piritka wal
espectro=lasa; lilka saura; lasa lilka (wan dauki warkka kum.
nakra ra kaiki ba). espiritista=pirit uplika; pirit ra luki upli-
espejismo=wan nakra ra diara rait kaiki ka; pirit; sukia.
baku, sakuna kunin wan muni ba. espíritu=lilka; spirit; pirit; wînka karnika;
kupia karnika.
Espíritu Santo=Spirit Holikira; Holi
Spirit. kaskaia pliska; takaski ba pliska.
(inmundo o maligno)=pirit tâski; pirit estacionar=plis kum ra takaskaia.
saura; lasa. estadio=pulaia pliska.
espiritual=spirit dukia; spirit wina; spirit estadística=diara nani numbika kulkanka.
tânka bri. estado=kuntri; nahki yaba lâka; nahki ba.
espléndido=prana; pranakira. estafa=implikan lâka; implikaia lâka.
esplendor=prana; ingnika tara. estafador=âimplikra; kunin muni âimpli-
espolear=daiwan ra wispila ni sabaia o kra.
prakaia. estafar=implikaia (kunin lâka ra).
espolón=spur; spor; wispila; kalila yus- estallar=baiwaia; bin dauki baiwaia.
kaika; yuskaya; uskaika; uskaya; us- estallido=baiwanka.
kung. estampa=lilka kum paskan ba.
esponja=puns; knutka. estampar=stamp munaia; stamp prukaia;
espontáneo=ban wina dauki o taki ba. stamp ni prakaia; bapaia.
esporádico=piua kum kum ra taki ba. estampida=daiwan nani istikira bara tanis
esposa=maya mairin; maritka mairin. plapi ba.
esposar=upla ra sîn mangkaia. estampilla=stamp.
esposas=mihta priskaika sînka. estancar=diara kum plapi ba alki takaska-
esposo=maya waitna; maritka waitna. ia.
espuela=wispila; spur; spor; aras tnaya estancia=plis kum ra takaskanka; utla.
sabaika. estandarte=plakin; plagin.
espuma=ukata; sup laya; kiasmika. estanque=lî watla kum, lî mâ dakura.
espumar=ukata sakaia; ukata daukaia. estante=drasa.
espumarse=ukata sakaia; ukata takaia. estar=kaia; plis kum ra kaia; ban kaia; ta-
espumoso=ikatkira; ukata ‘man. kaski kaia; nahki ba kat kaia.
esputo=yabalaya; bîla laya. estatal=gabamint dukia ba.
esqueleto=wîna aiska dusa; dusa. estático=ai pliska kat ba; aiawras.
esquilar=taya irbaia; taya klakaia; taya estatua=lilka; upla lilka; walpa ni o dîa
sakaia (daiwan ra). dîa ni lilka paskan kum; dîa dîa ni kusbi
esquina=raya, unyukwika; utla raya; dîa paskan ba dukia.
dîa raya. estatura=yarika; wan pâwanka.
esquivar=tnaya ra lakaia; tnaya ra tawaia; estatuto=lâ; lâ kum.
irbaia; irbi tawaia. este (el)=lalma; yu lapta ulaika; lalma pa-
ésta (éste)=naha. sa.
estable=nahki ba kat ban yaba; ba kat éste, ésta, esto=naha.
ban. estela=siapra; siaprika; warbrika; siapia
establecer=bapaia; daukaia; mangkaia. (liura).
establecerse=plis kum ra utla mâki iwaia; estelar=slilma nani tânka bri ba.
aibapaia; kitwras takaia. estéril=biara para; luhpa sip baikras; luh-
establecimiento=lâ; adarka; mangkanka; pa sahwras; mahsis; mahsi.
bapanka; wark kum dauki pliska. esterilizar=mahsis daukaia; mahbra saka-
establo=daiwan watla. ia; yula saura nani ba ikaia.
estaca=dus; dus tatwa. esternón=lama dusa; lamkuka.
estación=mani bilara lî o lapta piua; ta- estero=lakun; lagun.
estertor=labin mangkan ba; pruaia baila
uplika nani ai wingka aihka puhbi ba.
estetoscopio=daktar nani ai kiama ra (las manos)=mihta sihbaia.
mangki walaika ba. estrecho=bîla sirpi; lamara; pamni.
estibador=wâp nani ra diara saki o suni estregar=muyukbaia; arbaia; buhbaia;
uplika ba. trisbaia: titikbaia.
estiércol=kâna; daiwan kânka. estrella=slilma.
estilo=stail; sâtka; pasin; natka. (de la mañana)=titan slilmika.
estima=kulkanka yabanka. estrellar=diara kum diara wala purara
estimable=latwan o pain kaikankira. karna lulki sabaia.
estimación=diara o upla kum ra kulkanka estrellarse=baiwaia; tar baiwaia.
yabi ba. estremecer=yarka aiawaia; singbaia; nik-
estimar=kulkaia; pain kulkaia; latwan baia; tatatbaia.
kaikaia; yamni kaikaia; laik kaikaia; estremecerse=aiawaia; singwaia; tatatwa-
praiska mangkaia; praiska lamara kulka- ia.
ia. estremecimiento=tatatwanka; tatatbanka.
estimular=tuskaia; samaia; maisa kapaia; estrenar=aima pas diara kum daukaia.
spiritka bukaia. estreñimiento=kâna krahbaia trabil muni
estío=mani piua. ba.
estiramiento=drabanka; drawanka. estrépito=bin tara kum.
estirar=drabaia; drubaia; sakbaia; aubaia; estribo=satil ra wan mina mangkaika.
ilingkaia. estricto=karna; lâ karna bri; dîa dîa du-
estirarse=drawaia; wan wakia aubaia; kiara karna kulki; dutki yaba.
druaia; sakwaia; aisakwaia; palhwaia. estro=trimru.
estirpe=upla kiamka o taika kum plama- estropear=diara kum saura daukaia; diara
ya. kum yaka saura takaia.
estítico=ai biara sip pain takras ba. estructura=paskanka kum; mâkanka.
estomacal=biara dukia; biara wina; biara estruendo=bin tara kum.
tânka bri; biara saika. estrujar=subaia; tuyukbaia; taibi laya sa-
estómago=biara; biara tarka; wan klunh- kaia; upla kum ra karna taibi latwan ya-
ka; plun watla. baia.
estorbar=turbaia; munaia; tâ sauhkaia. estuario=awala bîla; bar.
estornudar=kakma trisbaia; smaya pru- estuche=diara nani auhbi briaia bâkska.
kaia; smaya munaia. estudiante=skul dadimra; lan tatakra; sta-
estornudo=kakma trisbanka; smaya pru- di mamunra.
kanka. estudiar=stadi munaia; lan takaia; tânka
estrado=wan mina kahbaika. pliki lan takaia.
estrago=war ra sauhki tikanka; upla iki ti- estudio=stadi munanka; lan takanka.
kanka.; sauhkanka tara. estudioso=stadi mamunra; lan takaia lih-
estrangular=langkaia; langki ikaia; patka ki; lan takaikira.
baikaia; katbaia; wan pata prakaia. estufa=kubus; tup.
estrangularse=ailangwaia; katwaia. estupefaciente=bla wan dingki wan sins-
estrategia=diara o wark kum pain alki ka aihka dauki ba dukia.
brih daukaia smatka. estupefacto=sirang iwan; tâ iwan.
estrechar=bîla sirpi daukaia; sakbi saka- estupendo=tara; aihkakira; pala.
ia; drabaia. estupidez=sinskas o lal karna lâka; diara
tânka kaikaia lal karna ba lâka.
estúpido=sinskas; lal karna; lal karnira.
etapa=piua kum. evasión=yukuwi plapaia lâka; diara kum
éter=wîna sringkaia saika sât kum. wina tnaya ra tawaia o swakwaia lâka.
eternamente=ban kaia lâka ra. evento=diara kum takanka; dîa dîa bal ta-
eternidad=ban kaia ra lâka o piua. ki ba; diara kum bal takan ba.
eterno=ban kaia ba; luras ba; tâ krikanka evidencia=diara kum tânka mariki ba du-
âpu, tnata prakanka âpu; ban kaia ra kia; daukan dukia kum wina tânka saka-
ban; yu bani ra ban; ban kaia ra; lui wa- ia sip ba.
ras. evidente=rait pali an param ba.
etimología=wan bîla nani nahki bal takan evitar=tnaya ra lakaia; tnaya ra tawaia;
bara pâwi auya ba stadi muni tânka. diara kum wina wihka ra kaia; yus
etiqueta=wauhtaya lupia diara raya âpu daukaia.
bani bri ba. evocar=winaia; paiwaia; hilp makabaia;
étnico=nisan o kiamka kum tânka. wini sakaia; saki bri balaia.
eucalipto=dus sâtka kum, ai wahia evolución=diara bani tawa tawa shins taki
nani ba wal sîka kum sakisa. ba tânka.
Eucaristía=Holi Komunian sakramentka. exacto=aitani kat ba; aitani kasak; mark
euforia=pain o yamni wan dara wali tân- kat bri ba.
ka. exagerar=pura praki aisaia; pura
eunuco=waitna mahbra sakan praki daukaia.
(almukka piua ra Baibil ra); waitna tani exaltación=purara bukanka; mayunra
apia ba. eutanasia=upla sikniskira kum daukanka.
kau la- exaltar=purara bukaia; bukaia; dîa dîa
twan wahwanka bribia apia dukiara tânka ra purara bukaia; tara daukaia;
sîka wal iki ba. mayunra daukaia; praut lâka dingkaia;
evacuar=bîla ‘man daukaia; bilara bri ba sunaia; mayunaia.
sakaia; plis kum wina sut kat sakaia; sa- examen=tânka pliki kaikanka; eksam.
kaia; brih sakaia; lulkaia; krahbi sakaia; examinar=tânka pliki kaikaia; laki kaika-
krahbaia; laiki sakaia. ia; eksam munaia; alki kaikaia.
evadir=pilhwi tawaia. exánime=rayaka âpu; rayakas; pruan;
evaluación=laki kaikanka; stadi muni kai- wingka puhbankas.
kanka. excarcelar=silak watla wina pri sakaia.
evaluar=laki kaikaia; stadi muni kaikaia; excavación=salhkanka; tasba salhkanka
diara apia nani praiska laki kaikaia. kum.
evangélico=gaspil bîla dukia. excavador=sasalhkra; salhkaika.
evangelio=Kraist dahra yamni bri balan- excavar=salhkaia; tasba salhkaia; sukut-
ka; lilia tara sturka; sturi yamni. baia.
evangelista=gaspil smasmalkra; Kraist excedente=pura luan tâka ba; kau tâka ta-
sturka yamni smasmalkra; gaspil âiul- wi ba.
brika. exceder=lui waia; kainara lui waia; kaina
evangelizar=upla ra gaspil o sturi luaia; kau pura lui waia; praiska kat ba
yamni ba smalkaia. purkara luaia.
evaporación=kiasma ra taki wanka. excelente=pain pali; yamni pali; wala na-
evaporar=kiasma baku ra yarka taki wa- ni purkara kau pain.
ia. excelso=purara pali ba.
evaporarse=kiasma baku ra taki waia. excepción=kulkras ba; swin ba.
exceptuar=sakaia; tnaya ra swiaia.
excesivo=pura lui; ailal pali. salhki sakaia; upla pruan bikan ba kli
exceso=pura luan tâka ba; praiska luan ba. salhki sakaia.
excitar=tuskaia; kupia tuskaia; lukanka exigir=taibi munaia; taibi muni yarka
ba turbi bukaia; bukaia; yarka aiawaia; daukaia.
tatuskaia. exiliado=tasbaya o kuntrika wina
exclamación=winanka karna; pura wi- kangbi sakan.
nanka. exiliar=upla kum ra tasbaya wina kangbi
exclamar=winaia; karna winaia; pura wi- sakaia.
naia; ini baku karna winaia. eximir=diara kum blestu daukaia ba wina
excluir=sakaia; tila wina sakaia; tilara padin munaia.
mangkaia o dingkaia apia; yarka dimi existencia=rayaka bri ba; raya iwi bahara
waia apia; yakan sakaia; lulkaia; kangbi ba lâka; dîa dîa bâra aihwa ba.
sakaia. existir=raya kaia; bâra kaia; raya aihwa
exclusión=tila wina sakanka. kaia; rayaka bri kaia; raya iwi kaia.
exclusivamente=baman; baha dukiara ba- éxito=mâ sakanka; dauki sakanka; pura
man. luanka; diara kum tnata; mana sakanka;
exclusivo=yakan saki brin ba. daukanka; tnata kat bal sakan o takan ba
excomulgar=sakrament nani briaia ba wi- dukia.
na takaskaia; Holi Komunian bri ba wi- (tener)=pain pali takaia.
na takaskaia; serts wina kangbi sakaia. exitoso=pura lalura; pura luanka bri ba.
excremento=kâna; diara tâski lulkan ba. éxodo=taki wi ba lâka; taki wanka; sakan
excursión=plis kum ra impakanka stadi taki wi ba lâka; Baibil wauhkataya kum
munaia, lilia briaia o iksasais daukaia nina Testament Almuk ra.
dukiara. exonerar=lanhkaia; pâtkas daukaia; wih-
excusa=iskius. rika wina pri sakaia; wapni sakaia.
excusado=klasit; tailit. exorcismo=lasa saura kangbi sakaia lâka.
excusar=diara o pât kum daukan ba kul- exorcista=lasa saura kangbi sasakra.
kaia apia; ban swiaia; ban swih tikaia; expandir=drabaia; kau tara daukaia; kau
padin munaia. yari dauki brih waia.
exégesis=Baibil ulbanka nani tânka mari- expansión=bîla yahpika.
kanka bara pliki kaikanka. expatriar=upla kum kuntri wala ra blika-
exento=pri; diara kum o lâ kum wina pri ia.
yaba; diara saura kum wina pri. expectación=diara kum bîla kaikanka; bî-
exequias=upla pruan bikanka. la kaikanka; bîla kaikan dukia.
exhalar=wînka (wingka) puhbi sakaia; expectante=bîla kaiki.
wan wînka (wingka) sakaia; pâsa o kias- expectativa=bîla kaikanka; bîla kaiki ba
ma sakaia. dukia; bîla kaikanka ra yaba.
exhausto=swapan. expeler=kangbi sakaia; kangbaia; tukbi
exhibición=marikanka; upla mawanra sakaia.
marikanka. expender=atkaia; atki tikaia; yus muni ti-
exhibir=marikaia; param saki marikaia. kaia.
exhortar=aisi lawi dauki smalkaia; smal- expendio=upla ra diara sirpi nani atki ba
kaia; maisa pakaia; lawi daukaia. pliska.
exhumar=raiti wina sakaia; raiti wina experiencia=diara kum tânka kaikanka;
eksperiens; diara wal prawi ba; uya dau-
ki lan takan ba.
experimentado=kakaira; lankira. subaia; warbaia.
experimentar=dauki kaikaia; pain o sau- expropiar=upla kum ra dukia mihta dak-
ra sapa dauki muni tânka kaikaia; baia.
diara kum nahki ba dauki tânka expuesto=trabilkira.
kaikaia. expulsar=kangbaia; kangbi sakaia; lulki
experto=tânka kakaikra; lankira; ekspe- sakaia.
rienskira; diara kum tânka kakaikra; âu- expulsión=kangbi sakanka; kangbanka;
ya mâkira. kangbra.
expiar=wan saurka sakripais ni tikaia. exquisito=pain; auhni.
expirar=pruaia; tnata ra balaia; tnata éxtasis=sinska o lukanka aihka ra laki ba;
ai- makanka ra balaia; sut danh takaia. diara aihka kaiki ba lâka.
explicación=tânka marikanka; tânka pain extender=drabaia; sakbaia; palkaia; tara
win ba. daukaia; kau tara daukaia; drubi sakaia;
explicar=tânka wiaia; tânka pain tukbi sakaia; kau yari daukaia; drubaia;
wiaia; param daukaia; tânka karbi sakaia.
marikaia; latan daukaia; marikaia. extenderse=tukbi takaia; sakbi takaia;
explorador=taturbra; tânkira laki kakaira; kau tara takaia; drawaia; ilingwaia;
plaplikra. palhwaia; druaia.
explorar=diara kum tânkira laki kaikaia. extensión=tara daukanka; yahpika; kwâ-
explosión=baikanka; baiwanka; bin tara kanka; bîla kwâki tara daukanka.
dauki baiwanka. extenso=yahpa; bîla yahpika tara; bîla
explosivo=baiwaia sip yaba; babaiwra yahpika bri.
(danamait baku). extenuado=biawan; wîk takan; mayara i-
explotar=baikaia; baiwaia; main bîla wi- wan.
na gul o dîa dîa sakaia; kuntri o tasba exterior=lata tani dukia; pura taya; wan
ritska nani sakaia. wîna tani; kuntri wala.
exponer=latan saki mangkaia; tânka pa- exteriorizar=diara kum latan saki mari-
ram saki wiaia; param ra kahbaia; kaina kaia.
kahbras swiaia; param marikaia; kakaira exterminar=diara kum danh âpu daukaia.
daukaia; trabil mihta ra mangkaia; smal- externar=latan maisa pakaia.
kaia; wiaia. externo=pura tani; lata tani bri yaba; pura
exponerse=latan takaia; tânka param tani dukia.
aisa- ia; param ra takaia; kaina extinción=daskanka; daswanka.
kahbanka âpu kaia; param takaia. extinguir=daskaia; lap tikaia.
exportar=kuntri wala ra atkaia; blikaia; extinguirse=daswaia; lap tiwaia.
kuntri wala ra diara blikaia (atkaia du- extinto=pruan; danh takan; daswan.
kia). extirpar=daikaia; daiki sakaia; sauhkaia;
exposición=param ra saki marikanka. sauhki tikaia; plamayak daikaia; tikaia.
expositor=diara kum tânka mariki uplika. extra=tâka; kau tnaya ra mangkan ba du-
expresar=tânka kum ra saki marikaia; kia; purara kau mangkan.
pa- extracción=sakanka; daikanka; aubi sa-
ram pali marikaia; lukanka ba kanka; aubi daikanka.
marikaia; marikaia. extraer=sakaia; daikaia; aubi sakaia; dai-
expresión=aisanka; marikanka; tânka ma- ki sakaia; aubi bri balaia.
rikanka; daukra lâka. extranjero=upla sât wala; tringsar; wa-
exprimir=taibi laya sakaia; aubi sakaia;
wapni; kuntri tringsar.
extrañarse=aihka lukaia. fácil=swapni; isi; daukaia swapni yaba;
extraño=aihka; diara aihka; sât wala; karna apia; ingni.
tringsar; aihkakira. facilidad=karna apia; swapni lâka.
extraordinario=aihka pali; yawan yu ba- facilitador(a)=tâ babaikra.
ni kaikras ba. facilitar=diara kum swapni daukaia; kau
extraviado=tiwan; aimawahkan. swapni daukaia; warkka karnika ba ing-
extraviar=tikaia; mawahkaia. ni daukaia; diara kum daukaia; diara
extraviarse=tiwaia; aimawahkaia; tnaya kum yabaia; yabaia; hilp munaia.
ra tawaia; yabalka tikaia. fácilmente=isi pali; isi lâka ra; sâbi.
extravío=mawahkanka; aimawahkanka. facineroso=upla watawikira.
extremadamente=tnata pali lâka ra. factible=daukaia sip; daukaikira.
extremado=ai tânka uba pain o uba saura facultad=karnika; dîa dîa daukaia karni-
ba. ka.
extremaunción=holi ail yukanka; sakra- facultar=upla kum ra diara daukaia karni-
ment kum prui uplika ra katolik napa- ka yabaia.
kanka yabi ba batana holi wîna ra yuki. facha=wîna daukra.
extremidad=tâ; tnata; snata; plakura; ta- fachada=utla, but o diara wala kum ma-
kaskan yaba; tnata takaskanka kum. wan pîska.
extremo=tâ kum; tâ takaskanka kum; tara fachendear (fachentear)=aimayunaia;
pali; karna pali; tnata pali ra ba; wihka kalwaia; kwalhwaia; drawaia.
pali ra ba; tnata takaskanka kum. fachendo (fachento)=kakalwra; kwa-
exuberante=ailal; uya pali yaba. kwalhra.
exudar=laptika taki baku takaia (diara la- faena=wark kum; wan wîna warkka; wan
ya kum). lal warkka.
exultación=lilia tara lâka; diara kum du- faja=bilk; maisa wila.
kiara lilia pali lâka. fajar=maisa wilkaia; bilk wilkaia.
exultar=lilia pali takaia. fajear=wipaia; bilk ni wipaia.
eyacular=diara laya kum istikira bara falacia=kunin.
karna yaki taki waia. falanges (las)=wan mihta o mina kakauh-
ka.
falda=il plamaya; plahpia; il plahpia;
F mairin prâka mâya tani dukia; il tnaya;
fábrica=diara paski ba watla; diara mahta.
paski watla tara; paktaril. falible=mistik takaia sip ba.
fabricante=diara papaskra; diara paski ba falsear=kunin lâka ra daukaia; kunin dau-
uplika; diara dadaukra. kaia; diara kum kunin lâka ra daukaia.
fabricar=paskaia; diara paskaia; mâkaia. falsedad=kunin ra daukan lâka; kunin lâ-
fábula=sturi kum rait apia, kisi sturka ba- ka; kunin; diara rait apia; kasak apia;
ku; kisi. kunin munaia dukia; kunin dukia.
fabuloso=kunin lâka bri; kunin ra daukan; falsificador=kunin natka ra diara dadau-
kasak lukaia dukia apia; lukanka ra ba- kra.
man dukia; tara. falsificar=kunin lâka ra daukaia; kunin
facción=mawan daukra. daukaia; kasakka lâka sauhkaia.
facial=mawan dukia; mawan tani bri. falso=kunin; kuninkira; rait apia; saura lâ-
ka ra daukan; kasak apia; kunin dukia.
falta=pât; pâtka; swakwanka; saurka; dia-
ra luha o âpu takan ba lâka; briras ba lâ- ba baku.
ka; luha ba; mistik. faraón=Idsip kingka tara; fero; king fero.
(hacer)=âpu kaia; diara kumi yuhsi ka- fardo=kwala o dîa dîa srukan tara kum;
ia. srukanka kum.
(sin)=swakwaia âpu. faringe=kârma.
faltar=watawaia; lâ kum krikaia; faringitis=kârma puskanka.
apaia; saura kum daukaia; diara kum fariseo=parisi (Baibil ra takisa).
win ba daukaia apia; luha takaia. farmacia=sîka suni o atki watla.
falla=mistik; swakwanka. faro=laitaus.
fallar=swakwaia; mistik daukaia; tnayak farol=kiandil o ingni mangkaia dukia.
luaia; sip daukaia apia. farsante=upla kum diara lan âpu, sakuna
fallecer=pruaia, diara kum âpu takaia o lankira baku puli ba.
danh takaia. fascinador=yabaki yaba; kunin mamunra.
fallecido=pruan. fascinar=kupia alkaia; yabakaia; yabaki
fallecimiento=pruanka, âpu o danh takan- kupia alkaia; kunin munaia.
ka; prura. fase=wark o diara kum nahki baiki saki o
fallo=wihta bui lâ mangkan ba. baiwi taki ba pîska.
fama=nina tara kum; nina tara daukanka; (de la luna)=kati kli wilwi tawanka
sturka upla ailal aisi ba. piua nani ba.
familia=taya; taya nani; tayka daknika; fastidiar=laik apia kaikaia; tâski baku
kiamka; pamali; watla uplika. kaikaia; kupia takaskaia.
familiar=taika dukia; kakaira; tânka ka- fastidiarse=sîa yabaia; tayatka takaia.
kaira; tânka wawalra; pânika o uplika. fatal=diara saura; prura saki ba; sauhki ti-
familiarizar=taika daukaia; kakaira dau- ki; iki o sauhki ba; prura bri bal ba; pât
kaia. brih aula ba.
familiarizarse=kakaira takaia; tringsar fatiga=swapanka; tayat; tayatka.
baku apia kaia. fatigable=swapaikira; swapkaikira.
famoso=nina tara bri; upla ailal kulki ba; fatigar=swapkaia; tayat munaia; tayat
nina tara daukan dîa dîa kum dukiara; daukaia.
ninira. fatigarse=swapaia; tayat takaia; tayat
fanático=lalihkra; diara kum ra karna tâ daukaia.
baiki ba lihkan lâka ra; diara kum ra uba fatigoso=tayatkira; tayat munan lâka bri;
lihki. tayat saki.
fanfarrón=aimayuni yaba; kakalwra; dra- fauces=wan bîla nina tani pîska.
drawra; diara lan wisi aimayunra ba. fauna=kuntri o tasba kum bilara daiwan
fango=drapapa (babatni); luklukia; klah- nani bâra ba aslika.
klaya. favor=yamni luki yaban ba; hilpka kum;
fangoso=drapapkira; buhutni. yamni kum; yamni munan lâka kum.
fantasía=diara kum ra luki kaikanka lâka; ¡Por favor!=¡Pliskam pali!
lilka; bahki lâka; talika baman. favorable=hilp muni; yamni muni yaba;
fantasma=lilka; lasa; pirit sura; dupis; pain; aitani yaba.
wakumbai. favorecer=hilp munaia; yamni munaia;
fantástico=lilka; lukanka ra baman bri ba; hilp kum yabaia; tawi kaikaia.
lasa baku; bahki; aihkakira; kisi ra taki favorito=yamni o laik kaiki yaba; lihki ba
dukia; upla o diara kum ra laik kaiki,
yamni kaiki o lihki ba tânka.
faz=mawan; dîa dîa mawan. fermentar=pupuhkaia (lukwi baku); u-
fé=kasak lukanka; kasak lukan lâka; kupia bulkaia.
lukanka; kristian smalkanka ra kasak lu- fermentarse=pupuhwaia; puskaia; swa-
kanka; wan kupia lukan lâka. hwaia.
fealdad=saurka; mawan saurka; saura; feroz=kras; kraskira.
pain apia. férreo=ayan dukia; ayan ni paskan; karna.
febrero=kuswa kati; mani bilara kati wâl- ferretería=tuls o ayan dukia nani atki
ka ba. pliska.
fecal=kâna tânka bri ba. ferrocarril=relrod; lain.
fecundar=kwihra mangkaia; âiwra dau- fértil=âiwra; mâira; tasba mâira; mâ âiw-
kaia. ra; mâ ailal sakaia sip.
fecundidad=mâ iwaia, luhpa baikaia o sa- fertilizar=kwihra mangkaia; dipasta ya-
hwaia karnika; ailalka; ailal sahwanka. kabaia; mâira daukaia.
fecundizar=diara kum ra kwihra ferviente=lukanka lapta; pupuhwikira;
takaia sip dauki swiaia. lapta; pupuhwi o ami.
fecundo=mâ âiwra; mâira; luhpa babai- fervor=laptika; kupia laptika; dîa dîa kum
kra; israng; ailal sahwi; pat pat luhpa tâwan lawan laptika; diara kum daukaia
baiki ba. sip yaba lâka; lapta tara kum.
fecha=piu; yu; dîa yua. festejar=lilia pulaia; lilia pulan daukaia.
fechoría=diara saura daukanka; lilia bri festejo=lilia pulanka kum.
ba lâka. festival=lilia tara; miusik kangbi liliaka
felicidad=lilia; liliaka; lilia lâka; lilia bri tara.
ba lâka; wan kupia âuyapah lâka. festividad=lilia pulan yua; lilia pulanka;
felicitación=lilia bîla yabanka; lilia lâka serts ra yu tara kum.
ra lakula daukanka. fétido=bisbaya; sakamhni; kîa saura bri
felicitar=lilia daukaia; lilia bîla yabaia; li- ba.
lia lâka ra lakula daukaia. feto=mairin biara ra tuktan kwihra mang-
feligrés=serts o prias watla kum uplika. kan ba dukia; piua kau kan aisuban ba;
felino=limi sât daiwra sut. upla lupia kau ai yaptika biara ra ba.
feliz=lilia; liliakira; lilia bri; âuyapah. fiado=sim minitka ra aibapras ba.
femenil=mairin dukia; mairin tânka fiador=tras mamunra.
bri. femenino=mairin; mairin dukia; fiar=tras munaia; tras yabaia; diara o upla
mairin kum ra kasak lukaia; lukanka kasak ya-
lâka bri; mairin tânka bri; mairin baku. baia.
fémur=kuhma dusa. fiasco=saura takanka.
fenecer=tnata mangkaia; pruaia. fibra=awa mina sirpi kum; daiwan wîna
fenomenal=tara pali ba; wakia sirpi; dus wakia; mina kum; kara
aihkakira. baku awa; snausnau wakia.
fenómeno=diara aihkakira kum; diara ficción=kunin sturka; sturi kum rait apia.
aihka kum kaikaia sip ba. ficticio=kunin.
feo=saura; pain apia; mawan saura; pain- fidedigno=kasak lukaia aitani.
kira apia; lispat. fidelidad=upla kum bui ai tahkia ra kasak
féretro=upla pruan mangki bâkska; ka- lukan lâka mariki ba.
pin. fiebre=rih; rihka; rih baku ami ba.
feria=diara atkaia pliska ra upla ailal fiel=lalukra; kasak lalukra; bîla kat dauki;
ai- drubanka.
kupia lukanka kasakkira; kupia lukanka
karna bri; kristian; Dawan ra kasak luki. fino=pain; painkira; sitni; tanta; lâ yamni
fiera=daiwan wail; daiwan kraskira; dai- bri; yamni aihwa.
wan saura; unta daiwra. firma=nina sain munanka; wauhtaya ra
fierro=bran; daiwan taya angki ba ayan- nina ulbi mangkan yaba.
ka. firmamento=kasbrika; pâsa pura; walpa.
fiesta=yua tara; lilia tara yua; lilia pulan firmante=nina sain muni ba uplika; ai
kum; yu tara kum; dîa dîa lilia pulanka; nina sain mamunra.
lilia pulan lâka; pata tara. firmar=nina sain munaia; nina ulbi
figura=lilka; talia; mawan: ulban mangkaia; dawanka bui ai nina ulbaia.
markka kum; talika; nahki daukan ba firme=karna; dutki; aiawaikas.
markka o lilka; upla wîna daukra. firmemente=dutki.
figurarse=bahki lukaia; wan nakra praki firmeza=karnika; karna buanka; karna ba
lilka kaikaia; yakan kupia ra lukaia. lâka; dîa dîa tânka ra karna ba lâka.
fijar=bapaia; sabaia; mangkaia; fiscal=pura kakaikra; warkka dauki yaba
marikaia; tânka pali kakaikra.
wilkaia. físico=diara yawan kaikaia sip ba; tasba ra
fijarse=kaikaia; aman pali kaikaia; aiba- ban bâra ba.
paia. fisonomía=upla kum mawan nahki yaba
fijo=sip kitwras ba. tânka.
fila=lain ra upla o diara mangki ba; lain. fisura=wan dusa kriwanka pakni bara ya-
filamento=awa kum; mina kum. ri; walpa baku ra baiwanka ba.
filete=daiwan o inska wîna kiaya âpu ba. flaco=biawan; biawraskira; swapni; lâw-
filial=luhpa dukia ba. ra; wîna uya âpu ba.
filisteo=kiamka kum Israel uplika flacucho=biawraskira (swira dauki lâka
nani wailhka kan ba. ra); biauskira.
filo=malika; malka. flagelador=wawipra.
filosofía=diara kaikaia tânka plikaia lâka. flagelar=wipaia.
filoso=mala; malira. flagelo=wipaia dukia; klala.
filosofía=sins lâka aslika ba. flameante=lakni.
filósofo=diara tânka pliki flamear=lakwaia; yarka biulhwaia; ya-
kakaikra. filtrar=singbaia (lî). malwaia; pluhmaia.
filtrarse=lî dimaia; utwaia. flanco=tnaya.
filudo=malira. flaquear=swapni takaia; wan wîna swa-
fin=tnata; tnata aimakanka; âpu takanka. paia.
(del mundo)=tasba tnata. flaqueza=swapnika.
finado=upla pruan kum; prahki; sâni. flauta=bra; plut.
final=tnata; tnata dukia; diara kum flautista=bra papuhbra.
tnata flecha=trisbaya; rû.
aimakanka; tnata pali ba. flechazo=trisbaya lulkanka; trisbaya ni
finalidad=diara kum tnata; tnata. latwan yaban; trisbaya pata.
finalizar=tnata mangkaia; tnata prakaia; flema=siahka; slula.
tnata aimakaia; takaskaia; danh takaia. fletar=impaki dukia kum rent munaia dia-
finca=insla. ra o upla nani mangkaia dukiara.
fingir=kunin baku yaia. flete=ship kum yus munan mana aibapi
finiquitar=tras kum aibapi tnata alkaia. ba.
finito=tnata bri ba; danh taki ba.
flexible=nawaikira; naukaikira; nanawra;
tatakalwra; babulwra; krakruswra; laka- pauta klauhan.
twan. fogón=kubus; pauta mukaia pliska.
flojedad=slaknika; alalika; swapnika; si- fogonero=pauta mamukra.
brin bri lâka srinwanka; pahni lâka; dia- fogoso=laptikira.
ra daukaia sip apia lâka. folio=wauhtaya o buk kum wahia.
flojo=slakni; alala; swapni; diara folklore (folclore)=tawan o kiamka kum
daukaia sip apia; kâka. iwanka natka nani marikanka o stadi
flor=tangni. munanka.
flora=kuntri o tasba pîs ra inma o dus na- follaje=dus wahia ailalka; wahia brinka;
ni aslika. dus wahia sut.
floración=tangnika baiwanka. folleto=buk o ulbanka sirpi kum.
floreado=tangnikira; tangni bri; tangni ai- fomentar=nikbanka daukaia; wark buka-
lal; tangnika manis; tangnika baiwan; ia.
maplira. fondo=munhta; mununhta; tihuka; mâya;
florear=tangnika briaia; tangnika baiwa- plamaya; lilka dukia nina tani ra ba.
ia; tangni briaia; tangni iwaia; tangni sa- fonema=bîla binka marikanka.
kaia. fonética=bîla binka; bîla binka nani tân-
florecer=tangnika briaia (baiwaia); tangni ka; bîla prukanka.
briaia; lalahkira takaia; tara takaia. fónico=bîla baikra o binka tânka bri ba.
floreciente=tangnika baiwi yaba; tangni- fontanela=wan dikdika; wan rawka.
ka saki; tangnika bri. fontanero=lî plapaia tânka nani bri u-
florecimiento=tangni baiwanka; tangni plika.
brinka. forajido=upla saura kum; âimplikra.
florero=tangni atki uplika; tangni mang- forastero=upla tringsar; plis wala wina.
kaia dukia. forcejar (forcejear)=paun daukaia.
floricultor=tangni mamangkra. forestación=tasba kum ra dus nani mang-
florido=tangnikira; tangni bri; tangni ailal kaia warkka.
bri; tangni dukia; tangni ni daukan. forestal=unta o dus nani pâwi dukia; unta
flotador=âiawra; awi ba; awaika. tânka bri.
flotante=awi yaba. forma=daukra; wîna daukra; paskra; pas-
flotar=awaia (lî purara); krangwaia. kanka; daukanka; talia.
fluir=pupuhwaia; laiwaia; pupuhwi lai- formación=paskanka; daukanka.
waia; lî aubaia. formal=lâ kat pain ba.
flujo=pupuhwi yaba; biara plapan; ailal formalidad=upla mawanra pain kaia tân-
bal taki yaba; iswanka; laya ka ba.
plapanka; sitwan; puhban. formar=paskaia; daukaia; mâkaia.
(de sangre)=tala baiwanka. formarse=ban wina takaia.
fluvial=awala dukia; awala tânka bri. formidable=tara pali; sibrin lâka saki; ta-
foca=kabu daiwra kum, wîna papira, ra aihwa; sibrinkira.
ai formón=sisil; klakaika.
wîna ba inska baku, lal bara nana ba lika fórmula=diara daukaia maprika o pa-
yul baku bara taya ba lika puputni. trangka; diara abalki daukaia natka.
foco=plaslait; diara taki lilihwi o sahwi ba fornicación=rug lâka; mairin waitna wal
putka. prawi o saurka dauki ba lâka.
fogata=pauta mukan kum; pauta laknika; fornicador=rug tatakra; rugkira; saura da-
daukra.
fornicar=rug lâka daukaia; rug takaia; fragata=war shipka kum.
marit lâka krikaia; waitna mairin fragata (ave)=sumpiki.
wal saura lâka daukaia; aitwiaia. frágil=baiwra; babaiwra; krakriwra; bai-
fornido=karna; karnira; dusa ailal bri. waikira; kriwaikira; swapni.
forraje=bîp pata. fragmento=diara kum kriwan pîska.
forrar=kutbaia; kaina kutbaia; taya bikaia fraile=katolik napakanka, padre baku.
(mangkaia); pura bikaia. francamente=param pali; latan pali; pri
forro=kutbanka; pura bita; kaina kahbai- lâka ra.
ka; wauhtaya taya; dîa dîa taya. franco=param; kupia param; diara sut
fortalecer=karna daukaia; tâ baikaia. tânka ra param yaba; ai bîla kat
fortalecerse=karna takaia. dauki ba; latan.
fortaleza=karna daukanka; karna daukan franja=kwala un tamaya.
pliska kum; aiklabaia pliska karna; kar- franqueza=paramka; pri ba lâka.
nika; utla karnakira. frasco=batil sirpi kum.
fortificación=karna daukanka. frase=bîla aisanka kum.
fortificar=karna daukaia; karnika yabaia; fraternal=muihni dukia; muihni lâka bri.
kaina kutbi karna daukaia. fraternidad=muihni lâka ra; aikuki asla
fortuna=diara tara o lalah baku sakanka o prawan lâka; muihni lâka.
bri ba; yuya manis; diara yamni takan fraternizar=asla taki wan muihni baku
ba. wan dara walaia.
(por)=Dawan hilpka ba mita. fraterno=muihni lâka bri.
forzar=karna munaia; taibi munaia; priski fratricida=muihni âikra.
munaia; tukbi munaia; warbi lakaia. fraude=implikan lâka; kunin natka ra im-
forzosamente=blestu. plikanka.
forzudo=karnira; karnakira; tahplu. frazada=blanhkit.
fosa=unta salhkan ba; raiti untika. frecuencia=pat pat lâka; aima an taki ba.
fósforo=mats; pauta prakaika. frecuentar=diara kum kli kli o pat pat
fotografía=lilka; lilka alkanka; lilka alkan daukaia; plis kum ra pat pat wi kaia.
ba. frecuente=pat pat bal taki ba; kli kli dau-
fotografiar=lilka alkaia. ki yaba; aima ailal.
fotógrafo=lilka âialkra. fregar=yauhbaia; sikbi klin daukaia; tra-
fracasar=kriwaia; saura takaia; sip apia bil munaia; buhbaia; siauhbaia.
kaia; diara kum daukaia wina kauhaia. freídor=kakiskra.
fracaso=kriwanka; dîa dîa tânka ra kau- freír=kiskaia; snikaia.
hanka. freírse=kiswaia; sniwaia.
fracción=krikanka; yuika; krikan o bai- frenar=takaskaia; alki takaskaia.
kan kum; sirpi baiki sakanka. frenillo=wan twisa awa; awa lupia.
fraccionar=sirpi baiki sakaia. freno=aras bîla mangka.
fractura=krikanka; kriwanka; baiwanka; frente=mawan; wan lal pura; nakra pura
dusa baiwanka. tani; dîa dîa mawan tani ba; kaina; ma-
fracturar=krikaia; baikaia. wan kat dukia.
fracturarse=kriwaia; baiwaia; snipaia. fresco=raya (almuk apia); kauhla; pâsa
fragancia=kîa; kîa pain; kîa painka. pain; dus mâ laya kauhla.
fragante=kîa painkira. frialdad=kauhla ba lâka; kaulhka.
frígido=kauhla.
frigorífico=kauhla dauki yaba.
frijol(es)=bins; snik. fulminar=imyula pulaia o lipaia.
frijolar=bins nasla. fumador=sigarit (twaku) dadira.
frijolillo=slingslingya. fumar=diaia; sigarit (twaku) diaia; pakba-
frío=kauhla; kauhla ba lâka. ia.
frito=kiskan. fumigar=kiasma baku dauki yula saura
frívolo=yus âpu; bahki; ingni. nani ikaia.
frondoso=dus kum tnawa bara wahia ailal función=diara kum saki marikanka; diara
bri ba. kum daukanka; warkka kum.
frontera=lainka; tasbaya lainka; piarkika; funcionario=gabamint ra wark taki upli-
kulki kaikan lainka; tnata; tasbaya lain- ka; gabamint ra wark tatakra.
ka. funda=taya; tilar taya; pura bikaika.
fronterizo=piarkika o limitka baku ba. fundación=bapanka; aipaswanka; mâkan-
frotar=aubaia (wan wîna ra); sîka ni yu- ka.
kaia; kwakaia. fundador=papaskra; dadaukra; mâmakra.
fructífero=mâ âiwra; mâira; mâ ailal saki fundamento=bapanka; plamaya; karna
o iwi; ai mâ bri ba. bapanka; diara kum bapanka; diara kum
fructificar=mâ iwaia; mâ âiwra takaia; tâ krikanka; walpa bapanka.
mâ briaia. fundar=bapaia; paskaia; playa bapaia;
fruncir=snunkaia; kwala o dîa dîa srikaia. mâkaia; diara kum daukaia; diara kum
frustrar=bahki ra bri balaia; mapara alki ra karna bapaia; smalkaia; smalkanka
takaskaia. lalka tara sakaia.
fruta=mâ; dus mâ. fundidor=slaslilkra.
frutal=dus mâ iwi yaba. fundir=slilkaia (ayan o diara karna kum);
frutería=dus mâ nani atki pliska. slilki daukaia; kiskaia.
fruto=mâ; dus mâ; plun mâ; mâ iwanka; fúnebre=upla pruan tânka; uba sari.
diara kum mâ sakanka; tasba ra pâwi mâ funeral=upla pruan priaska o bikaia brih
nani. wi ba.
fuego=pauta klauhi ba; pauta klauhanka; fungir=wark kum ra kaia.
raks lulkanka; karnika. furia=kupia baiwanka; lawanka; kupia
fuente=kârma, lî kârma; tingni kârma. baiwan tara lâka; karna munan lâka.
fuera=latara; biara ra; lata tani; wihka. furioso=kupia baiwi; lawi; kraskira; karna
fuerte=karna; karnira; dutki; karna dau- munikira.
kan pliska kum. furor=kupia baiwanka.
fuerza=karnika. furioso=kraskira; ai kupia baiwan ba.
(hacer)=ai tâ baikaia. furor=lawanka; praut lâka.
(por)=blestu. fusil=raks.
fuga=plapanka. fusilamiento=raks ni sabi ikanka.
fugarse=plapaia; plis kum wina fusilar=raks ni sabi ikaia.
yukuwi plapaia. fusión=diara kum buhni wina lî taki ba;
fugaz=istikira lap tiwi ba. lukanka nani asla daukanka.
fugitivo=plapi yaba; plapi yukuwi tauki fustán=mairin prâka mahta.
yaba; plaplapra. fútbol=wan mina pruki pulanka; wan mi-
fulano=diakrani; ya ya kum. na ni bâl pruki ba pulanka.
fulgor=ingnika. futbolista=mina pruki pulanka papulra.
futuro=naika taim dukia; yu wala dukia;
kainara balaia yaba.
kanka; lukanka.
(de buena)=wilin pali.
G (de mala)=tuswi; wilin apia.
gabardina=kwala sâtka kum. ganadería=bîp main kaikanka; bîp sa-
gacela=mina walhwal daiwra, sula sâtka, hwanka; bîp sahwi ba pliska.
ai aringka nani ba bulha bara ai nina tani ganadero=bîpkira; daiwrira; bîp âiatkra;
ra brisa, lal sirpi, mina yari. bîp main kakaikra.
gaceta=piua kum kum ra ulbi sakanka. ganado=bîp; bîp daiwra sâtka sut; pura
gafas=wan nakra glaska. lui (win taki) brin.
gajo=tnawa. ganador=diara o prisant kum win taki ba;
(de banano)=siksa twisa. win tatakra; pura lalura.
(de naranja)=andris tnawa. ganancia=win takanka; diara saki bri
gala=prâk o aisahkaia dukia pranakira. ba lâka.
galán=waitna painkira; mairin kum lihki ganar=win takaia; win munaia; pura lua-
yaba. ia; lalah daukaia; mana briaia; kau pura
galante=sins tânka pain bri; mairin nani sakaia.
wal ai aisanka pain mariki ba. ganas=diara brin wan dauki ba.
galantear=mairin kupia alkaia laik kaiki gancho=alhni; alhnika; alhningka; alkai-
mita; kut munaia. ka.
galardón=mana yabanka; dîa dìa daukan ganchudo=alhnira; alhnikira.
mana. ganga=sipar atki ba; diara pain kum lalah
galaxia=swara bîla; slilma bara tasba sât- wiria aibapi bri ba.
ka nani kasbrika purara banhwi ba. ganglio=âikama.
galeno=daktar. gangrena=upla o daiwan wîna prui su-
galerón=rans tara. kwanka; wîna sukwan saura kum.
galgo=yul sâtka kum, istikira, mina nani gángster=upla saurakira.
yari bara wîna lâwra. ganso=klukum sât daiwra.
galillo=wan twisa trakika; wan ganzúa=diara kum pîn o kiulh baku, pat-
darkaya. galón=gialan; tururung. lak nani bukutbaia dukiara.
galopar=plapaia; sarhwaia; prutwaia. garabato=diara tânka âpu ulbanka, tuktan
galope=sarhwanka; sarhwi plapi. sirpi nani dauki ba baku.
gallera (gallería)=kalila wainhka aikla- garaje=truk nani dingki swiaia o paskaia
klabra nani sahwi ba pliska. pliska.
galleta=biskit; tâni damni. garantía=diara kum brin ba rait pali kulk-
gallina=kalila (mairin). bia baku yus taki ba.
(de monte)=suhar. garantizar=yamni kasak daukaia; kasak
gallinácea=kalila talia daiwra bapi swiaia diara kum ba rait kulki dau-
nani. kan kabia.
gallinero=kalila watla; kalila main kakai- garañón=aras wainhka, kiamka sakaia
kra; kalila uplika. dukiara bri ba.
gallito (pàjarito)=wiswis. gardenia=tangni sâtka kum.
gallo=kalila (wainhka). garete (al)=gabamint âpu.
gamelote=kbu; bû. garfio=alinhka kum ayan ni paskan.
gamo=sula sâtka daiwra. garganta=kârma; kârma wakia.
gana=brin daukanka; diara kum brin dau- (del pie)=wan rawka.
gargarizar=lukbaia; ulukbaia.
garlopa=kiamda “plen” munaika tara bri ahbaia.
ba. genealogía=taika kiamka; taika; taya;
garra=asmala; daiwan tnawira mina as- taika kiamka kulki kaikanka.
mala. generación=kiamka; daknika kiamka;
garrafal=uba saura; saura pali. tayka; mani yawanaiska.
garrafón=batil tara kum. general=aiska; sut tânka ra; war wihtka
garrapata=traka. tara kum.
garrobo=islu; iswili. generar=sakaia; diara sakaia.
garrocha=dus yari kum pâlaia dukiara género=sât; sâtka; kwala; upla, daiwan,
yus muni ba. inma o diara nani aslika diara kum ra
garrotazo=dus pata; dus ni pruki ba. ai talia ba.
garrote=dus twakni bara karna. generoso=yayura; kupia painkira; kupia
garrotear=dus ni prukaia; wipaia. pihnira; kupia saura apia; padin munaia
garrucha=trit dusa; kiwa o dîa dîa awa wilin.
blakaia dusa. Génesis=Baibil wauhkataya pas nina; tâ
garza=yami. dukia; tâ krikanka; paskanka.
gas=ingni laya; pâsa. genio=kupia dara; kupia tânka; kupia
gasa=kwala tanta pali. yamni o saura sapa; upla sinskira.
gasolina=giasalin. genital=mahbra; kiamka sakaia dukia.
gasolinera=giasalin atki pliska. genocidio=upla masraka o kiamka kum
gastado=yus muni tikan. iki âpu daukanka.
gastar=tikaia; yus muni tikaia. gente=upla; upla nani sut.
gasto=yus muni tikanka; dîa dîa yus muni gentil=kupia pain; upla Ju apia ba.
tiki ba lâka. gentío=upla ailal; dakni tara; (upla) kwâ-
gástrico=wan biara o klunhka tânka bri ra.
ba. gentuza=saura pali kulki uplika.
gastritis=biara puskanka. genuflexión=bawi o lula kriki munanka.
gastronomía=plun nani ridi daukaia sins- genuino=sunu; miks apia; kasak aihwa;
ka lâka. kunin lâka ra apia ba; rait; pain.
gatear=kwasaia; kwasi ulaia. geografía=tasba ra dîa dîa bâra ba stadi
gatillo=pindar; raks trigarka. munanka o sinska lâka.
gato=pûs; pusi; mini. geología=tasba nahki bal takan ba stadi
(tigre)=krubu. munanka.
gaveta=dra; bâks. geometría=tasba kulki kaiki ba lâka; yah-
gavilán=tritri sâtka; istapla; yakal. pika kulki kaikanka.
gavilla=kluban; kukanka; wisingban. gerente=wark wihtka tara kum; pura ka-
gaviota=bubi; kirlaks sâtka nani. kaira; tâ uplika.
gaznate=tiklu; wan kârma pura pîska ba. germen=siknis yula kum; dîa dîa yula.
gema=walpa manakira sâtka kum. germinar=pâwaia; baiwaia; urhwi pâwa-
gemelo=sutki; pauhki; pamhki. ia; wahia baiwi takaia; slaunhka baiwa-
gemido=mamna lulkanka; tikluka; latwan ia; tara takaia.
o panis saki binka. gesta=upla kum wark tara nani daukan ba
gemir=mamna lulkaia; ahbaia; inaia; la- aslika.
twan o sari brih inaia; daiwan inaia o gestación=luhpa nani ai yaptika biara bi-
lara pâwaia tânka; kwihra tiwan piua.
gestar=yapti ai biara bilara luhpa briaia
ba. glorioso=pranakira; ingnikira; glorikira;
gestión=daukanka o wark kum diara mayunra prana daukaia sip; prana lâka
kum alkaia dukiara. briaia sip.
gesto=mawan nahki dauki ba; ai mihta glosario=uya kakaira apia bîla nani ulbi
wauhanka. sakanka.
gigante=upla yahpa an yari tara; ulak ta- glotón=plun papira; bîla maihsa; bîla
ra. maihsira; wantkira.
gigantesco=tarka tara. glúteo=wan tnata dusa pîska ra wan wîna
gimnasia=iksasais dauki wan wîna tara bunhka yumhpa ba nina.
karna daukanka. gobernador=wihta tara; tawan wihtka
gimnasio=iksasais dauki pulanka kum lan kum; gabamint lalka; tâ bri yaba; gaba-
takaia pliska. mint tâ brabrira.
ginecología=mairin wîna pîska nani stadi gobernante=kuntri kum ra ra rul muni ba.
muni sinska lâka. gobernar=tâ briaia; wihta aimakaia; ga-
gira=plis nani ra impaki muni, kli tawi bamint warkka daukaia; tapahkaia; pura
balanka ba. kahbaia; wakaia; kaina kahbaia; wihta
girador=wawilwra (wawilra). aimaki wakaia; wihta aimaki tâ briaia.
girasol=tangni lalahni sâtka kum. gobierno=gabamint; wihta aimaki tâ bri
girar=wilbaia; watawaia; pulaia; tawaia; ba lâka.
wilwi tawaia. goce=lilia lâka; lilia bri ba lâka.
girarse=wilwaia. goleta=slaup.
girasol=tangni sâtka kum. golfo=klukia; kabu pîska tara auhya un
giratorio=wilwaikira; wawilwra (wawil- ra dimi bali ba.
ra). golondrina=irayapti; plipli.
giro=wilwanka; tawanka; kararwanka; golosina=piaia dukia damni; sugaplum.
kararbra; wilwi tawanka. goloso=sugaplum lalihkra; bîla maihsira.
gitano=upla sâtka kum Yurop tani ra ma- golpe=prukanka; diara kum bui wala ra
ni wihka luan nani ra iwi kan ba. karna pruki ba.
glacial=kauhla. golpeador=praprukra; kakapra; prukaika;
gladiador=alba kum aiklabaia dukiara ba- kakinhbra.
man trin muni kan ba. golpear=prukaia; kinhbaia; kungbaia;
glándula=âikama; wan wîna ra mâ lupia. lingbaia.
global=aiska. golpiza=pruki saura munanka.
globo=diara prumhni o raun kum; tasba goma=diara babatni kum; rum din la-
(raun aiska). twanka o saura daukanka.
gloria=mayunra; prana; Gâd ra mayunra gongolona=suhar; tinamu.
lawana kum; glori; mayunra lâka kum. gonorrea=iskadura (iska dura).
gloriarse=aimayunaia; praut takaia; ai wî- gordiflón=batanira; swapni; pahni.
na ra lilia tara briaia. gordo=batana; batanira; nuhan.
glorificación=prana daukanka; mayunan- gordura=batanka; wîna yahpika; wîna
ka; mayunra. batanka.
glorificar=mayunaia; prana daukaia; ma- gorgojo=tuhtu; bliti.
yunra tara daukaia; prana yabaia; Gâd ra gorgotear=kululwaia.
mayunra dauki kulkaia. gorila=ruskika sât daiwra tara kum; guri-
la.
gorjeo=piawira kum kum aiwani piua ra
bin sâtka kum dauki ba. pliska.
gorra=kiaput. granjero=insla o daiwan sahwi pliska bri
gorrión=tininis; tininiska; rindis. uplika.
gota=tahwanka; drap kum; dusa klahwan grano=mâ; mâ sirpi kum; yuya; yukri;
sikniska. wan wîna puskanka sirpi kum.
gotear=tahwaia; iswaia. grasa=batana; daiwan batanka karna ba;
gotera=tahwanka; tahwaika; lî tahwi yaba batana krauhni; batanka.
(utla bilara). gratificar=tingki daukaia; tingki daukan-
gotero=tahkaika. ka mana yabaia; âuyapah daukaia.
gozar=lilia takaia; lilia kaia; diara kum gratis=mana luha; mana âpu; prisant; ma-
briaia. na kulkras; bahki; mana âpu lâka ra.
gozo=lilia; liliaka; lilia lâka. gratitud=tingki lâka; tingki bri lâka; ting-
gozoso=liliakira; lilia. ki marikanka; tingki lukaia lâka; yamni-
grabar=ayan, dus o diara wala purara su- ka yabanka.
kutbaia. grato=tingki lâka bri; tingkikira; lilia lâka
gracia=kupia pihni lâka; umpira kaikan bri; yamni bri yaba; kupia param; pri-
lâka; hilp munan lâka; yamni lâka pura- sant lâka bri.
ra mangkan ba lâka; Gâd prisantka gratuito=prisant; mana luha yabi.
kum; Gâd hilpka; mawan yamnika o grave=saura; pruaia lamara ba; twakni
painka. (bîla baikra).
gracias=tingki. gravedad=pain apia tânka; tasba lilapas
(muchas)=tingki pali. kat aubi brih aula karnika.
gracioso=pain watauki ba; kikan wan graznar=kwakbaia.
dauki yaba; kikan dawanka. gremio=upla nani wark sâtka kumi dauki
grada=tips; mina mangkaika; yaman aslika.
mangka; mina mangka. greña=upla tâwa main kaikras, aihka sau-
grado=skul manka; uli waia yabalka (tân- ra bri ba.
ka ailal ra); praiska. grey=dakni; daknika; kristian nani dakni-
gradual=tawa tawa. ka; bîp sâtka daknika kum.
grama=twi; inma; prata. grieta=tuhunat; tasba ra o diara wala kum
gramática=kasak kat aisi kaikaia bara ul- ra baiwanka taki ba.
baia tânka sin; bîla kum kasak aitani kat grifo=diara laya taki waia kîka.
aisaia lâka; upla bîla paskanka tânka. grillo=ritrit; daiwan lupia; piram; grisia.
(histórica)=blasi uplika bîla nani dahra grillos=mina priskaika.
pliki ulbanka. gringo=Stets uplika nani ra nina yabi
gran=yahpa; tara; yahpira. ba. gripe=rih bara siahka yabi sikniska.
granada=karna baiwi dukia kum. gris=puputni; mapla buhutni.
granadilla=drap; drap tara. gritador=wawinra; kakisbra.
granadillo (árbol)=rusut. gritar=kisbaia; winaia; pura winaia; ina-
grande=tara; yahpa; yahpira. ia.
grandeza=tarka; yahpika; tara ba lâka. gritería=winanka; winan binka; winra.
grandioso=tarka tara; yahpira; tara pali. grito=kisbanka; winanka.
granero=dus o plun mâ auhbi bri pliska. gritón=wawinra.
granizo=lî klaswan; ais mâ. grosería=tânka saura bri ba lâka.
granja=insla; insla tara; daiwan sahwi grosero=tânka saura o tâski bri.
grosor=diara kum twaknika.
grúa=diara wirha nani buki sunaia misin- main kaiki tauki shipka.
ka. guardaespaldas=upla kum ra main kaiki,
grueso=yahpa; twakni; tarka; batanira; watska taki uplika; watska tatakra; main
bauha; twaknika; diara kum yahpika. kakaira.
grulla=suk; suk tara. guardar=kaina kahbaia; main kaikaia; a-
gruñido=kwirku ai bîla ni dauki binka. pahki briaia; aihwakaia; alki bri kaia;
gruñidor=âiuhbra; âiurkbra. kulkaia; diara kum daukaia ba wina alki
gruñir=urkbaia; arbaia; kakma kraukbaia; takaskaia; alki takaskaia.
urhbaia; mamna lulkaia. guardatinaja=ibihna.
grupo=dakni. guardería=tuktan sirpi nani main kaiki
(eclesiástico)=prias watla o kristian pliska o watla.
daknika. guardia=aiwawahkra; wardia.
gruta=kipla nani ra unta o pakni kum bâ- guardián=aiwawahkra; kaina kakahbra;
ra ba. main kakaikra.
guabina=bahia; inska sâtka kum, wînka guarida=kaina kahbaia pliska; mahmun-
ba swapni an auhni. ta; nankaya; daiwan nani dimi yapi o
guabul=plun laya platu, siksa o plas yukuwi pliska; upla kum dimi yukuwi
wal dauki ba. pliska.
guabulero=tuskaya. guaro=waro; rum; bla takaia dukia.
guacal=kahmi. guarumo=planh (dusa); puhlak sâtka sut.
guacamayo=apu; apawa. guatuza=kiaki.
guácimo=kîra. guayaba(o)=sikra; sigra; kru.
(macho)=kîra wainhka. guayabal=sigra o kru ailal pâwi ba pliska;
guajiniquil=bribrit; sangsang; yakitkit. sigrikira; krukira.
gualiqueme=tukrung. guayacán=dus sâtka kum.
guamil=insla prata. gubernamental=gabamint tânka o dukia.
guanábana=dwarsap; swarsap; punu. guerra=aiklabanka; war.
guanacaste=tuburus. (mundial)=tasba aiska war aiklabanka.
guano=puhlak; planh; tnawira nani kabu guerreadora (hormiga)=israng; taring
ra tauki kânka, tasba auhni daukaia du- yula.
kia baku yus muni ba. guerrear=war aiklabaia; war bukaia; ma-
guante=mihta dingkaika; globs. para buaia.
guapinol=laka; laka dusa. guerrero=war uplika; war aiklaklabra;
guapo=painkira; mawan painkira. suldiar; war lâka bri.
guapote=sahsing; blibli. guerrilla=war aiklaklabra nani daknika
guarapo=kayu laya. sirpi ai waihla ra dimi aiklabi ba; laki
guarda=aiwawahkra; aiwahkaika; kaina kaikaia bara yukuwan ra trabil yabi dak-
kakahbra; kaina kahbaika; main nika.
kakai- kra, marsin. guía=tâ brabrira; tâ tapahkra; yabal kakai-
guardabarranco=tnawira aiwawanra sât- ra; marsin.
ka kum. guiador=tâ brabrira; tâ tapahkra.
guardabosque=unta biara o twi main kai- guiar=tâ briaia; tâ pahkaia (tapahkaia);
ki uplika. yabal marikaia.
guardacostas=kuntri kum kabuka un nani guillotina=blasi piua ra upla lal dakbaia
wisi yus muni kan misinka; skiru o mi-
sin baku kum wauhtaya klakaia dukiara.
guindar=pamaia; langkaia. daukaia karnika; âuya mâ lâka; sip kaia
guindarse=aipamaia. lâka.
guindo=kwalkwal; plis witni. habilitar=sip kaia daukaia; yarka sip ka-
guineo=siksa. ia; yarka daukaia sip kaia; hilp munaia;
(cuadrado)=plas. karnika yabaia; tâ baikaia.
guiñador=nakra kiakiuskra. habitable=plis kum ra takaski iwaia sip
guiñar=(nakra) kiuskaia; (nakra) klipaia; yaba.
ipaia. habitación=utla; utla bîla; iwanka; takas-
guirnalda=tangni nani kraunka. kanka; takaskaia pliska; iwaia pliska.
güis=wîs; kitauhka. habitante=âiwra; takaski iwi yaba;
guisado=plun auhnikira sâtka kum. tawan o kuntri kum ra iwi ba uplika;
guisar=plun piaki auhni daukaia; stiu mu- tawan o
naia; kiskaia. kuntri uplika.
güiscoyol=sih; kakatrus. habitar=iwaia; tasba kum ra iwaia; takas-
guiso=plun auhni daukan kum. kaia; utla brih iwaia.
guitarra=tramhtram; gitar. habitat=daiwan o inma sâtka nani iwi tas-
guitarrista=gitar kakangbra. baya pîska ba.
gula=gridi lâka; plun ailal piaia lâka. hábito=lâka; tânka; dîa dîa kum piu bani
gusanillo=liwa sirpi lupia. ra dauki bara sip swiras ba; napakan na-
gusano=liwa. ni dimi ba prâka; pasin.
gustar=dabi (pih o dih) kaikaia; lihkaia; habla=aisanka; bîla aisanka; aisi ba lâka.
laik kaikaia; yamni kaikaia; pain kaika- hablador=aisasara; dahra aisasara; aisai-
ia; brin daukaia; dakamaia. ka.
gustazo=aunhka brinka tara. habladuría=aisanka; bahki o tanis aisan-
gusto=aunhka; painka; yamnika; lilia lâ- ka.
ka; kupia aiska wina daukaia luki lâka. hablantín=aisasara; sturi aisasara.
(con mucho)=wilin pali; wilinkira. hablar=aisaia.
(no tiene)=aunhkas; yamni apia; pain a- hacedor=dadaukra; papaskra; mamunra;
pia. paskaika; diara sut Papaskra; Gâd.
(por)=kaiki. hacendado=diara ailal bri yaba;
gustosamente=wilin pali; wilinkira; wilin daiwan ailal sahwi uplika.
lâka ra. hacer=daukaia; paskaia; mâkaia; munaia.
gustoso=auhni; wilin; wilinkira; diara (daño)=saura munaia.
kum tani ra pain kaiki yaba. (falta)=apaia.
gutural=wan kârma dukia o tânka bri ba. hacerse=takaia.
hacia=mapa; mapa tani; tani; mata.
hacienda=insla tara.
H hacha=asa; ahsa.
haber=briaia; kaia. hachazo=asa pata; asa ni pruki ba.
haber(es)=dukia nani; dîa dîa bri ba du- halagar=tatuskaia; upla kum ra kunin lu-
kia. kanka wal tara o pain sa kulkaia.
hábil=sip yaba; dîa dîa daukaia sip; âuya halar=aubaia; raskaia; kwahkaia.
mâkira. halcón=iskri; tritri; yakal sâtka.
habilidad=sip ba lâka; karnika; diara kum hálito=wingka puhbra.
hallar=sakaia; pliki sakaia; wal prawaia.
hallarse=bahara kaia.
hallazgo=sakanka; pliki sakanka.
hamaca=silmika; slilmika. hechura=daukanka; paskanka; daukra.
hambre=plun wan dauki ba; plun bla; heder=bisbaya takaia; swahwaia.
plun tiwan(ka); plun wahwan; sanglang. hediondez=bisbayka; swanhka; diara bis-
hambriento=brin dauki; plun pin dauki; baya.
dîa dîa brin daukikira. hediondo=bisbaya; kîa saura; swahni.
hambruna=plun wahwanka tara; sang- (zorro)=waibla.
lang. hedor=bisbayka.
haragán=srinwankira; srasrinwra; kakirh- hegemonía=karnika lâka.
bra; sringwankira. helada=lî nani klaswi ba taim uba kauhla
haraganear=srinwaia. tâka mita.
haraganería=srinwan lâka. helado=kauhla; kauhla takan; ais damni-
harapo=kwala sukra an almuk. ka.
harina=plawar. helar=kauhla daukaia; kauhla mita karna
hartar(se)=piaia; ailal piaia; ailal pih o daukaia.
dih banhkaia; pih âuyapah takaia; tayat helarse=kauhla takaia; kauhla mita karna
takaia. takaia; wîna aiska kauhla takaia.
harto=ailal; pura lui; pura lui lâka ra; helecho=dista o kauhla pliska ra pâwi ba
banhwan. dusa sut; kukupia; ispri; ispriri.
hartón=plun papira; bîla maihsira. hélice=wilwaika; papela; papilka, mihta
hasta=kat; baha kat. balhbaika.
(aquí)=naha kat. hembra=mairin; daiwin mairin.
¿hasta cuándo?=¿ahkia kat? hemisferio=diara raun kum baikanka
(entonces)=baha kat ra; baha kat mika. wâl bri ba wina kumi bani ba.
(mañana)=yauhka kat. hemorragia=tala baiwanka; tâlia wakia
hato=dakni; daiwan dakni kum. wina tala baiwanka; wan wîna wina tala
hay=bâra sa; bahara sa. plapanka.
no hay=âpu. henchir=lasbaia; tukuskaia; banhkaia.
hazaña=karnika marikanka wal wark tara henchirse=puskaia; tutumaia.
kum daukanka. hendedura=klaki dingkanka; klaki bai-
hebilla=bilk lal; bukil. kanka; lisbanka; baikanka.
hebra=wakia. hender=baikaia; klaki dingkaia; klaki bai-
(del pelo)=tâwa mina. kaia; lisbaia.
hecatombe=upla nani iki tikanka. hendidura=kwawanka bîla yahpa an yari.
hectárea=iktaria. hepático=âuya siknis bri; âuya dukia; âu-
hechicería=sukia lâka. ya tânka bri.
hechicero=sukia; trikkira. hepatitis=âuya puskanka; âuya sikniska.
hechizador=saikira; sukia lâka ra sîka heraldo=sturi twatwilkra.
da- daukra. herbáceo=twi tânka bri; twi baku.
hechizar=sîka munaia sukia lâka ra; herbicida=inma saura yaka pâwaia apia
trik munaia; kupia alkaia. saika.
hechizo=sukia lâka bri; sukia lâka ra dau- herbívoro=twi pi ba daiwra; twi papira.
kan ba. heredad=prapati; ritska lâka; yuyaka na-
hecho=daukan; daukanka. ni; wailang; dukia pahni.
hechor=dadaukra. heredar=pruan yaba dukia dawanka taka-
ia; prapati kum briaia.
heredero=dukia dawanka; prapati ai mih-
ta ra swin ba; prapati dawanka. hervidero=lukwanka; lukwan binka.
hereje=serts smalkanka kasak mapara ba- hervir=piakaia; lukbaia; puihkaia.
bura. hervirse=lukwaia; piawaia; puihwaia.
herencia=pahni; prapati; raitka bara yu- híbrido=inma o daiwan kiamka sât wala
yaka nani upla mihta ra takaski ba. wina bal taki ba.
herida=insaukanka; insauhkanka; kla- hicaco=bihu; biuhu.
kwanka; lukanka ra trabil muni yaba lâ- hidrofobia=lî sîa yabanka tara.
ka. hiel=(wan) pîra.
herido=insauhkan; latwan brin. hielera=ais dingki bri dukia.
herir=insaukaia; prukaia; latwan yaia; ku- hielo=ais; lî klaswan; lî kauhla karna ta-
pia sauhkaia. kan ba.
herirse=klakwaia; insauhkaia; nasauhka- hierba=twi; inma; inta wahia.
ia. hierbabuena=inma sâtka kum kîa pain
hermafrodita=wainhka bara mairin tânka bri ba.
bri ba. hierro=ayan; silak.
hermana=lakra mairin; muihni mairin; hígado=(wan) âuya, wan mabita.
lakra; kîka. higiene=wîna tara yamni brih siknis wan
hermandad=muihni nani ai taika baku ba alkaia apia dukiara natka; klin iwanka
tânka; pâna lâka kasak. tânka.
hermano=muihni; muihni waitna; lakra higo=kwah damni mâ.
waitna; mahma. higuera=kwah damni dusa.
hermosear=painkira daukaia; aukampura hija=luhpa mairin.
daukaia. hijastra=kauhka; ai maya luhpia mairin.
hermosearse=painkira takaia; aukampura hijastro=tapukra; luhpa kuya; ai maya
takaia. luhpia waitna.
hermoso=pain; painkira; pranakira; au- hijo=luhpa (waitna); kiamka.
kampura. hilacha=kwala wina pîs slihwi taki ba.
hermosura=painka; prana. hilar=mamaia; purbaia; bitikaia.
hernia=plauya iwan sikniska; mâ hilera=lama kat auya ba.
baku wan plauya ra iwi ba dukia. hilo=trit; awa; sipaia awa.
héroe=waitna kupia karnira; waitna si- himno=lawana.
brinkas; waitna tara; diara tara kum dau- (nacional)=kuntri lawana (lâwanka).
kan waitnika. hincar(se)=lula krikaia; sabaia; silak ni
heroína=mairin kum diara tara sabaia.
daukan mita kulkanka yabi ba; hinchar=yarka puskaia; banhkaia.
“droga” sâtka kum. hincharse=puskaia; banhwaia.
herpes=sihri; sus; wan taya pura bubunh- hinchazón=puskanka.
wanka. hipertensión=wan tâlia wan wîna ra nah-
herradura=aras mina ra ayan raun ki plapi ba wina purara ulanka.
kum mangki ba. hipo=lama sukutwanka (skutwanka).
herramienta=ayan o stil wal paskan du- (tener)=sukutwaia; lama sukutwaia.
kia. hipocondrio=yarauhka.
herrar=bran angkaia; mark munaia. hipocrecía=kunin lâka; kunin lâka ra dia-
herrumbre=mâka; ayan mâka. ra daukanka.
hipócrita=kunin lâka ra dauki ba; kunin-
kira; ai mawan wâl bri uplika.
hipódromo=aras bara truk nani ris mang- hondura=tihuka; paknika.
ki plapi pliska. honestidad=wapni lâka; yamni lâka; ka-
hipopótamo=daiwan tarka kum, mina sak ba lâka.
kunhku bara bîla yahpa, awala nani ra i- honesto=kasak lâka bri; kasakkira tânka
wi ba, Aprika ra baman bâra sa. bri.
hipoteca=diara kum purara raitka bri hongo=yula; srapka; lama.
ka- ia, baha wal tras kum aibapaia honor=mayunra daukan; yamni kulkan;
dukiara. kasak kulkan lâka; prana; mayunra.
hiriente=insauhkanka o latwan yabi ba. honorario=upla kum piu kunhku wark
hirviente=lukwi yaba; piawi. dauki ai mana bri ba.
hispano=ispail. honra=mayunra; kasak kulkan lâka.
hispanoamericano=ispail-miriki. honrado=saura lâka briras; kasakkira;
historia=dahra; sturi; patitara piua wapni.
dahra honrar=mayunaia; tara kulkaia;
o sturka; matira. yamni kulkaia.
historiador=sturi ulbi uplika; sturi âiul- hora=awar.
bra. ¿Qué hora es?=¿Dîa taim sa?; ¿Dîa a-
historial=dîa daukan ba sturka sut ulban- war?
ka. horadar=unta klauhbaia.
historiar=sturi nani paskaia o ulbaia. horario=awar nani tânka; diara daukaia
hocico=kakma (kwirku kakma sât). awarka nani mangkan ba.
hogar=utla. horca=langki ikanka; langkanka.
hogareño=utla bara pamali rayaka kat i- horcadora (avispa)=latawira uluka.
waia lihki ba. horcón=bîn.
hoguera=pauta mukan kum. horchata=diaia dukia auhnikira.
hoja=waha; wahia. horizonte=kasbrika banhta tasba wal pra-
hojarasca=dus wahia nani kauhan ba as- wi ba.
lika. hormiga=papu; pahpus; papus.
hojear=wauhtaya wahia lakaia. (hedionda)=skahpu; papu bisbayra.
¡hola!=¡naksa!, ¡oih! hormiguear=diwaia.
holgazán=srinwankira; srasrinwra. hormiguero=nâka; papu nâka.
holocausto=Ju nani sakripaiska kum; ais- (oso)=wingku.
ka angkan sakripaiska. hornear=angkaia; brit angkaia.
hollín=alami; lahlata. horno=kubus; brit angkaika.
hombre=waitna; waikna; upla. hortaliza=insla sirpi nani ra dus mâ nani
hombro=(wan) pahpaya. mangki ba (tumatis, kiabits, ban ban).
homenaje=upla kum ra kulkanka horrendo=saura pali; saura mita kaikaia
yabi aitani apia ba.
daukanka kum. horrible=sibrinkira; sirang ikankira; sau-
homicida=upla âikra. ra.
homilía=Dawan bîla tânka smalkanka. horror=sibrin tara.
homólogo=wal ai talia. hortaliza=piaia pata mâ plis sirpi ra o utla
homosexual=waitna ai tahkia bara mairin lamara mangki ba.
ai tahkia wal ai wîna brinka dauki ba. hosco=usku.
honda (la)=praukpraukia; walpa lulkaia hospedaje=upla yapaia watla; wan watla
dukia; klinsat; kwalpira.
hondo=tihu; pakni; pakalhni.
ra lilia dingki ba lâka.
hospedar=upla kum utla ra dingki briaia. lika ba.
hospedarse=utla kum ra dimaia. humanitario=upla painka dukiara kaiki
hospicio=upla umpira bara impapakra na- ba; upla kupia pihnikira, latwankira.
ni dingki briaia watla. humano=upla aihwa; upla tânka bri ba; u-
hospital=rakaia watla; aspital; upla sik- pla sâtka; upla.
niskira nani watla. humareda=kiasma ailal taki ba.
hospitalidad=nit uplika nani ra utla ra humear=kiasma daukaia (sakaia, takaia).
dingki pain muni ba. humedad=buswanka; bibitnika; buskan-
hospitalizar=upla kum aspital ra brih wa- ka.
ia. humedecer=bibitni daukaia; buskaia.
hostia=holi komunian britka. humedecerse=bibitni takaia; buswaia.
hostigar=trabil munaia; kupia baikaia; húmedo=buswan; bibitni; bibitwi.
saura munaia. húmero=wan klahkla dusa wan pahpaya
hostilizar=waihla ra saura munaia. wihki wan tingtingka lilapas kat ba.
hotel=otel; yapaia watla; impapakra ya- humildad=bawikira lâka; prautkas lâka.
paika o watla. humilde=bawikira; prautkas; umpira.
hoy=naiwa. humillación=bawanka; bawanka lâka;
(mismo)=naiwa pali. mayara iwanka; bahki kulkanka; swira
hoyo=unta; tasba unta; pakni; maunhta; paskanka.
kwalni. humillar=mayara daukaia; bahki kulkaia;
hoz=ispara dusira; ispara sâtka. swira paskaia.
hueco=untra; bîla untra; ahu; pakalhni. humillarse=bawaia; prautkira apia kaia.
huelga=upla wark takras piua ba; wark ta- humo=kiasma.
takra nani ai warkka takaski ba ai bâska humor=kikaia dukia bri ba.
nani ra lâ kum kum nani kahbaia dukia- hundimiento=rungwanka; rungkanka.
ra. hundir=rungkaia.
huella=(mina) taibanka; mina hundirse=rungwaia; dimwaia; prum iwa-
wapan markka. ia.
huérfano(a)=rau; aisa âpu, yapti âpu; tuk- huracán=prari.
tan aisika o yaptika pruan ba; aisikas. huraño=upla sîa dauki ba; upla sîa plapi
huerta=insla kum; dus mangkan pliska yaba.
kum; giadin. hurtadillas (a)=sâbi; biki; yukuwi.
huerto=dus mâ nasla. hurtar=implikaia; dakbi briaia; naplikaia.
hueso=dusa; upla o daiwan dusa. husmear=kîa briaia; usbaia; kiawalaia;
huésped=wapi bal takaski uplika; upla kîa kiawalaia; usbaia; kakma usbaia.
kum utla ra lilia dingki ba.
huesudo=dusira; dusa baman. I
huevo=mahbra; kalila mahbra; daiwan iceberg=kauhla tara iwi kabuka nani ra
tnawira mahbra. ais maulka tara lî purara awi ba.
huída=plapanka; yukuwi plapanka. idea=lukra; tânka; amnin; luki sakanka;
huir=plapaia; yukuwi plapaia. âuya mâ; lukra.
hule=tasa; tasa dusa. ideal=lukanka ra baman yaba; kanra yam-
hulla=walpa maskuka. ni tânka bri.
humanidad=upla sut aslika; upla puk as- idear=lukaia; kupia ra paskaia.
ídem=sim sât; wal baku.
idéntico=wal baku; tânka sut ra wal baku ingni takanka, ingnika; ingwanka.
yaba. iluminar=ingni daukaia.
identificar=wal baku daukaia; upla o dia- ilusión=wan kupia ra paskan ba; diara o
ra kum pliki yaba baha sapa kaikaia. lilka kasak apia wan lukanka ra ba.
idioma=bîla; bîla aisanka; upla bîla; upla ilustración=marikanka; param dauki ma-
bîla aisanka. rikanka.
idiosincrasia=upla bani nahki ai natka, ilustrar=sinska lâka ra ingni daukaia; pa-
ai lukanka bara ai daukanka bri ba. ram dauki marikaia.
idiota=sinskas; upla sinskas; lal ba pain a- ilustre=sinskira; tara yaba; ingni yaba;
pia. pain yaba.
idólatra=aidul nani ra mayuni ba. imagen=lilka; talia; dîa dîa lilka paski
idolatrar=mayunaia; aidul nani ra ma- daukan dukia; lilka karban.
yunra daukaia; upla ra uba pali imaginación=lukanka; sinska ra dîa dîa
latwan kaikaia. lukanka kum; rait aihwa apia lukanka
idolatría=aidol (aidul) láka; aidul ra ma- kum; bahki lukanka.
yunra daukaia lâka. imaginar=lukanka ra luki kaikaia.
ídolo=aidol; aidul; idan nani gâdka bah- imaginario=lukanka ra baman bri yaba.
ki. imbécil=swapni; sinskas; lukankas.
idóneo=diara kum mapa ra pain ba. imborrable=siauhaikas; siauhbaikas; diki
iglesia=prias watla; kristian daknika; sots. sakaikas.
iglú=ais ni paskan watla, kauhla pliska ra imitable=tnata lukaia sip; dîa dauki ba
iwi uplika nani dimaia dukiara. baku daukaia sip.
ignominia=upla sut mawanra saura mu- imitación=tnata lukanka; tnatka.
nanka. imitar=tnata lukaia; tnata luki daukaia;
ignorancia=diara tânka kaikan luha ba lâ- nina blikaia; upla dîa dauki ba baku
ka. daukaia.
ignorante=diara tânka kaikras; lan âpu. impacientar=yaka upla ai kupia sâp ba
ignorar=diara tânka kaikaia apia; ai dara tikaia.
walras kaia. impaciente=sâp apia; kupia sâp takaski
igual (igualmente)=wal baku. briras.
igualar=wal baku daukaia. impar=wal baku apia; mayas.
igualarse=wal baku takaia. imparcial=tnaya kumi ra baman apia.
igualdad=wal baku lâka. impartir=yuaia; wiaia; baiki sakaia.
iguana=kakamuk; wangsuk. impecable=saura daukaia sip apia; saura
ilegal=lâ tanka kat apia; lâ mapara; lâkas. daukaikas.
ilegible=aisi kaikaia sip apia ba. impedido=skahwa; sakawa.
ilegítimo=lâ kat apia; lâ apia ba. impedir=alki takaskaia; diara kum dauka-
(hijo)=bastar; marit luhpia apia. ia ba wina alki takaskaia; prihbaia.
ileso=latwan briras ba. impeler=tukbi brih waia.
iletrado=sins tânka kakaira apia impenetrable=sip dimi waras ba.
ba. imperar=purara aimakaia; wihtka o king-
ilícito=lâ tânka kat apia; lâ tânka kat ya- ka aimakaia.
ras; rait apia; saura; lâ kat apia. imperdonable=padin munaikas; padin
ilógico=tânkas. munaia sip apia.
iluminación=ingni daukanka (yabanka); imperfecto=aitani kat apia; aitani apia;
aiska yamni apia; diara saura kum bri;
skahwa. improvisar=pain ridi apia si daukaia ba.
imperiaslismo=pulitik natka ra kuntri imprudente=taniskira.
kum bui ai karnika wal wala nani ra tai- impuesto=kahban; lal mana; diuti mana;
bi ba. dîa dîa mana sakanka; mana mangkan-
impermeable=lî dimras; lî dimi luras; lî ka.
sip luras. impugnar=mapara aiklabaia; prukaia o
imperio=king lâka; king aimaki ba. taibaia sip apia.
ímpetu=karna munanka; karnika tara impulso=mahka daukaia ba lukanka.
wal munanka; karna muni daukanka. impune=panis munras; panis briaia sip a-
impío=saurakira; watawikira; lalukra a- pia; panis o latwan briaikas.
pia. impureza=tâski lâka; tâskika; sunu apia
implacable=kupia karna. ba lâka; sakwanika.
implantar=bapaia; natka, lâ o sinska kum impuro=sunu apia; tâski; sakwani; saurka
bapaia. mita sauhkan; holi apia; diara bahki wal
implorar=makabaia; tânkira pali makaba- miks munan.
ia; upla kum ra diara kum daukbia ma- imputar=purara kahbaia, mangkaia o su-
kabaia. naia; upla kum ra pâtka saki yabaia; pât-
imponer=purara kahbaia; mangkaia; su- kira kulkaia; saura daukan ba lal ra kah-
naia; purara sunaia; lal purara mihta ni baia; kulkaia.
mangkaia o kahbaia; bapaia. inaccesible=dimi waia sip apia; waia kar-
impopular=upla nani bui pain kaikras ba. na; dimi waia karna; briaia sip apia; plis
importante=tânka tara bri ba. kum ra dimi waia sip apia.
importar=kuntri wala wina diara bri ba- inactividad=wark daukras o aiawras nat-
laia; bri balaia; kupia ra luki kaia. ka.
imposibilidad=sip apia ba lâka. inactivo=diara dauki apia; srinwi; dauki,
imposible=sip apia; daukaia sip apia; tân- muni o tauki apia; sâp; yapi; pruan.
ka kumi ra sin sip apia. inagotable=luras; danh takras; danh ta-
imposición=kahbanka; purara kahbanka. kaikas; yus muni tikaia sip apia.
impostor=kunin dadaukra o mamunra; inaguantable=wahwaia sip apia; wahwai-
kunin lâka ra dadaukra; kunin nina kum kas.
bri ba uplika. inalterable=kau sunaia sip apia; aihka ra
impotencia=daukaia karnika âpu lâka; lakaia sip apia.
karnika luha lâka; hilpkas; diara daukaia inamovible=kitbaia sip apia.
sip apia ba. inanimado=sôlkas; dara walankas.
impotente=karnika âpu; swapni; diara inaudito=kasak lukaia sip apia; sip wal-
daukaia sip apia; hilpkas. ras; piu kumi ra sip walras.
imprenta=print muni pliska; buk nani ul- inaugurar=tâ krikaia; kwâkaia; daukaia;
bi saki pliska. dîa dîa daukanka kum kwâkaia.
impresión=taibi wan lukanka ra dimi incalculable=kulki kaikaia sip apia; kulki
ba lâka. kaikaikas.
imprevisto=bîla kaikras kan taki dukia. incandescente=lapta mita pihni dauki ya-
imprimir=taibaia; print munaia; mark ba; ingwi.
munaia; taibi munaia. incansable=swapaikas; tayatkas; swapras;
improductivo=mâ sip sakras ba. tayat takras; swapaia o tayat takaia sip
apia.
incapacidad=sip apia ba lâka.
incapacitado=diara lan âpu o sip daukras incómodo=tutukwa; trabil muni; kupia
uplika; sinska o wîna pain apia uplika. tuski; pamni.
incapacitar=sip apia daukaia. incomparable=wal praki kaikaia sip apia.
incapaz=sip apia; diara kum daukaia sip incompetente=karnikas; swapni; diara
apia. daukaia sip apia yaba.
incendiar=angkaia. incompleto=aiska sut apia; aitani kat a-
incendiarse=amaia. pia; sut apia; apas.
incendio=angkanka; pauta amanka; incomprensible=tânka briaia o kaikaia
ami sip apia; tânka kaikaikas.
luanka; impiara; utla amanka. inconcebible=tânka briaia sip apia ba.
incesante=takaskras ba. inconcluso=tnata alkras ba.
incidencia=diara kum bal taki yaba inconquistable=pura luaia sip apia.
lâka. incidente=diara kum wan purara inconsciente=dara walras; ai dara walras;
bal ya- dara walankas; dara walaikas; dara wa-
ba; diara kum piua ra diara kum bal taki lanka tikan o tiwan; pruan baku; tânka
yaba. kaikras dauki; dîa dauki ba ai dara wal-
incienso=insins; awas mâka kîa yamni. ras.
incierto=kasak apia; aitani apia. incontable=kulkaia sip apia; kulkaikas.
incinerar=diara kum angki yamhpus dau- incontenible=alki takaskaia sip apia ba.
kaia; upla pruan wîna tara angkaia. inconveniente=yamni, pain o piua kat a-
incisivo=napa rahia o raihka; klakaia sip. pia; tânka kat apia; pain apia.
incitador=tatuskra. incordio=blubus.
incitar=tuskaia; tuski bukaia; kupia tus- incorporar=asla praki kumi daukaia.
kaia; maisa kapaia; turbaia. incorporarse=asla prawi kumi takaia.
inclemente=kupia saura; umpira kaikras. incorrecto=aitani apia; wapni apia; mistik
inclinación=driwanka; tnaya kumi ra dri- bri, rang.
wanka; wakwanka; driwanka; diara kum incorregible=sip wapni mangkras ba.
tani ra kupia tawan ba lâka. incorruptible=aisawras; aisawaikas; su-
inclinar=dribaia; tnaya kum ra dribaia; kwi luaikas; aisawi luaikas.
tnikaia; diara kum tani ra lukanka ba la- incorrupto=aisawras; sukwi luras.
kaia. incredulidad=kasak lukras lâka.
inclinarse=driwaia; tniwaia; bawaia; tna- incrédulo=kasak lukras; lalukra apia; ka-
ya kumi ra driwaia o tniwaia; diara kum sak lalukra apia; diara kum ra kasak lu-
tani ra lukanka tawaia; lal bawi mayuna- kras.
ia; aimakupaia. increíble=kasak sa lukaia sip apia; kasak
incluir=tilara mangkaia; bilara lukaikas.
mangkaia; diara kum tilara diara wala incrementar=kau tara daukaia; kau
mangkaia. ailal daukaia; sahwaia.
inclusivo=asla praki brin ba. incrustar=lalaubaia.
incógnito=kakaira apia; kaikras. incubar=kalila o tnawira wala ai mahbra
incoloro=kalat âpu ba. alkaia.
incomodar=turbaia; tuskaia; yarka sâp inculcar=upla kum ra diara aima ailal
kaia apia; alala apia daukaia; pliska wi- wiaia; lukanka kum upla sinska ra ding-
na sakaia. kaia.
incomodarse=asla apia kaia; plis kum ra inculpable=pâtkas.
tutukwa kaia; tutukwaia.
incomodidad=turbanka; trabil.
inculpar=pâtkira daukaia; pât ra dingka-
ia. kupia baikanka.
incumplimiento=diara kum daukaia indignar=kupia baikaia.
kan daukras ba. indigno=yamni apia; aitani apia; bahki.
incurable=rakaikas; rawaikas; rakaia sip indio=indian.
apia; rawaia sip apia; pain takaia sip a- (desnudo=árbol)=limsi.
pia. indirecto=wîna kat apia; wîna kat waras;
indagar=diara kum tânka pliki kaikaia. tnaya ra; tnaya wina; wapnika kat apia;
indebido=diara daukaia apia ba. krutni; tânka praki; maprika ra.
indecente=pain apia; sunu apia; tânka indiscutible=blahwaikas.
pain apia; tâski. indisoluble=slilkaikas; slilwaikas; lanh-
indecible=wiaikas; aisaikas. kaikas.
indeciso=namhpa namhpa luki ba. indispensable=nit dukia.
indefenso=kaina kahbaikas; kaina kah- individual=yakan; kumi; wîna kat; upla
bankas; kaina kahbaika luha. kum; diara kum dukia; baiki sakan apia;
indeleble=siauhaikas; siauhi takaikas; baiki sakaia sip apia.
siauhbaikas. individualmente=wîna kat kat; yakan ya-
indemnizar=saurka o trabil kum brin tâka kan; kumi kumi; aihka aihka.
mita aibapaia. individuo=upla; ya ya kum.
independencia=pri lâka; dawan âpu lâka; indivisible=baiki sakaia sip apia; dakbi
klauna ai lâka bapanka; klauna ai lukan- sakaia sip apia; baiki sakaikas; baikai-
ka bapanka. kas.
independiente=dawankas; upla wala lâka indocumentado=upla kum ai wauhtaika
munhtara apia; pri lâka ra iwi yaba. nani lâ kat brih taukras ba.
independizar=pri sakaia. índole=upla bani nahki ba tânka.
independizarse=pri takaia. indomable=tîm daukaikas; pura luaikas;
indeseable=upla kum ra yawan bui sip taibaikas.
pain kulkras ba. indómito=tîm daukras; sip tîm daukras
indicador=marikaika; wawira; dahra ai- ba.
sasara; riput tânka yayabra; tânka aisa- inducir=munka daukaia; tuskaia; kupia
sara; maisa papakra. tuskaia; tuski munaia; maisa kapaia.
indicar=marikaia; kulki marikaia; indudable=rait pali; namhpa namhpa lu-
mariki wiaia. kaia dukia apia.
índice=wan mihta sirpika kulkaika ba; in- indulgente=padin munaia swapni o isi.
diks. indultar=lâ kum wina pri daukaia; saurka
indicio=yukukan dukia kakaira saki sain- o pâtka ba padin munaia.
ka kum. indumentaria=dimaia kwalka nani; prâk.
indiferencia=aihka apia lâka; diara industria=wark; bisnis nani dauki ba tân-
kum tani ra lukras yaba lâka. ka; diara kum daukaia lan o sip yaba lâ-
indiferente=aihka lukras; tânkas; yamni ka; bisnis daknika tara.
apia, saura sin apia; baha dukiara lukras. inédito=ulbanka kum kau kakaira
indígena=tawan kum uplika; indian; upla sakras ba.
kaina wina tasba kumi ra ban iwi ba. ineficaz=diara kum daukaia sip apia yaba;
indigente=upla kum umpira pali. sip ai warkka aitani daukras ba.
indignación=kupia baiwanka; lawan láka; inepto=pahni; pahnira; diara kum sip dau-
kras ba.
inequívoco=mistik takaia sip apia; mistik
takan lâka âpu; karna aibapi. sip mâ iwras; sip kwihra tiwras.
inerte=aiawras ba; pruan baku ba. infelicidad=pât; trabil; lilia âpu tânka.
inesperadamente=bîla kaikras kan lâka infeliz=sari; lilia apia; umpira; trabil bri;
ra. saura lâka bri.
inesperado=bîla kaikras kan bal taki ba; inferior=kau sirpi; tara apia; mayara ba;
dara walras bal taki; baha dukiara lukras sirpika.
kan bal ba. infernal=hil dukia; hil baku; hil wina.
inevitable=tnaya ra lakaia o tawaia sip a- infestar=bisbaya daukaia.
pia. infiel=lalukra apia; kasak apia; lukankas;
inexistente=âpu yaba; âpu; diara apia. kasak lukankas; Dawan ra lalukra
inexperiencia=tânka kakaira apia kasak yamni apia; watawikira.
lâka; eksperiens briras tânka. infierno=hel; il pauta; hil pauta; piti ta-
inexperto=tânka kakaira apia; lankira a- wan.
pia; eksperiens âpu. infinidad=tnata aimakankas lâka; tnata
inexplicable=tânka wiaia o marikaia sip aimakanka âpu ba lâka; upla o diara ai-
apia, tânka marikaikas; tânka wiaikas. lal pali ba.
inextinguible=daskaikas; daswaikas; das- infinito=tnata âpu; luras; danh takras; tna-
wankas. ta aimakanka âpu; tnata prakanka âpu;
infalible=mistik takaia o daukaia sip apia; ailal pali pura lui.
mistik takaikas. inflación=puskaia tânka; puskanka; diara
infamador=nina sasauhkra; nina aisasara. nani praiska ulanka.
infamar=nina sauhkaia; nina aisaia. inflamable=âiamra; amaikira; amaia sip.
infame=nina tara briras; kulkras, bahki inflamación=puskanka; wan wîna pus-
kulkan; nina saura bri; tânka saura bri. kanka.
infamia=nina aisanka saura; nina sauh- inflamar(se)=wîna puskaia; lapta takaia;
kanka. kupia baiwaia.
infancia=tuktan sirpi piua; bibi sirpi piua. inflar=puskaia; pâsa ni puhbi banhkaia;
infante=tuktan sirpi; swap lupia. pâsa ni banhki daukaia.
infantería=suldiar nani ai mina ra wapi inflarse=puskaia; pâsa ni aibanhwaia.
ba daknika. inflexible=naukaikas; nawaikas; karna.
infanticida=tuktan sirpi âikra. influencia=karnika; dîa dîa tânka ra kar-
infantil=tuktan lâka; tuktan sirpi dukia o nika kum.
tânka. influir=diara nani purara munka diara
infarto=wan wîna tara pîska kum puskan- kum kum takaia.
ka o saura takanka. información=dahra; sturi; sturka.
infatigable=swapaikas; swapkaikas; ta- informal=tânka kat apia; aitani kat apia.
yatkas; tayat sakaikas; tayat takaikas. informante=wawira; sturi saki kakaira
infección=sauhkanka; siknis upla wala ra dadaukra.
lui wi ba tânka; lâ saura smalki sauh- informar=wiaia; dahra wiaia; maisa pa-
kanka; impeksan. kaia, marikaia; smalkaia; sturi
infectado=wîna sukwan. daukaia; sturi saki aisaia.
infectar=siknis yula nani wal diara kum informe=diara kum dahra o sturka; wîna
ra sauhkaia o tâski daukaia. daukra âpu; maisa pakanka; upla o diara
infecundo=mahsis; biara para; mâ sakras; kum tânka upla wala ra yabanka.
infortunio=saurka o trabil tara.
infracción=lâ kum krikanka.
infractor=lâ sasauhkra; lâ kriki uplika. injuriar=aisanka o daukanka ni saura
infraestructura=paskanka; utla sâtka na- munaia; latwan yabaia; nina sauhkaia.
ni paskanka o mâkanka. injusticia=kasak apia lâka; kasakka lâka
in fraganti=saurka dauki minitka ra; dara âpu ba; lâ tânka kat daukras ba lâka.
walras alkanka ba. injusto=kasakkira apia; watawikira; ka-
infringir=krikaia; lâka sauhkaia; lâka kri- sak apia; yamni apia; rang.
kaia; bîla walaia apia. inmaculado=tâski luha; saurka luha; klin;
infructuoso=bahki; yus âpu; mahsis. sunu; aisawras; mark tâski âpu; klin pa-
infundir=sinska o diara kum upla kupia li.
ra dingkaia. inmediación=plis lama; tnaya ra ba plis-
ingenio=âuya mâ lâka. ka; lamka.
ingeniero=diara tânka stadi munan upli- inmediatamente=mahka; aihni pali; kau
ka; skul tara diman uplika. wihka takaskras; ningka; wala; pat
ingenio=smat lâka; diara raya pali; lamara; ningkara.
paskaia tânka. inmediato=lamara yaba; tnaya ra yaba;
ingerir=wan bîla ra plun dingkaia. wihka ra apia; ningkara yaba; aihni mu-
inglés=inglis; inglis upla; inglis bîla. ni.
ingratitud=tingki apia lâka; tingkikas lâ- inmensidad=yahpika, tarka.
ka. inmenso=tara; yahpa; tara pali.
ingrato=tingkikas; kupia saura; tingki inmigrar=plis o kuntri kum ra wih takas-
daukras. ki iwaia.
ingrediente=diara kum ra mangki miks inminente=bal takaia ‘man yaba.
muni dukia. inmiscuir=miks munaia.
ingresar=dimaia; dakni o skul kum ra di- inmiscuirse=upla bisniska ra dimaia.
maia. inmolar=sakripais munaia; sakripais dau-
ingreso=dimanka; lalah brin ba. kaia.
íngrimo=yakan; sait ra ba. inmoral=lâ saura bri; tânka saura bri; wa-
inhábil=diara sip daukras. tawi; sunu apia; rug lâka bri.
inhabitable=takaski iwaikas; takaski iwa- inmoralidad=rug lâka; diara saura lâka
ia sip apia. dauki ba.
inhabitado=upla iwras. inmortal=pruaikas; pruaika âpu; pruan-
inhalar=aubi briaia; wingka (wînka) kas; sip pruras ba.
aubi briaia; pâsa aubi diaia. inmortalidad=pruaikas lâka; sip pruras
inhumano=upla baku apia; upla lâka ra a- ba lâka; raya ban kaia ba.
pia; saura; kupia saura. inmortalizar=pruaia apia daukaia.
inhumar=upla pruan wîna tara bikaia. inmovible=kitbaikas; kitwaikas; nikbai-
inicial=tâura ba. kas; nikwaikas; sip kitwi takras; sip kit-
iniciar=tâ krikaia; tâ dukia smalkaia. bi sakras; aiawankas.
inicio=tâ krikanka; tâ dukia smalkanka. inmóvil=aiawras; ai pliska kat ba.
iniquidad=wapni apia lâka; saura lâka; inmundicia=tâski; tâskika; tâski yuya; sa-
watawan lâka; saura lâka tara; watawi- kwanika.
ka. inmundo=tâski; sunu apia; sunukas; sa-
injuria=nina sauhkanka; saura munan lâ- kwani; diara tâski; yus munaia apia du-
ka; daukanka o aisanka saura kum. kia.
inmune=dîa dîa wina pri lâka ra yaba.
inmutable=lakaikas; lakaia sip apia; tân-
ka wala ra lakaia sip apia. sip apia.
innato=aisubras. insigne=upla tara; nina tara bri uplika.
innecesario=nit apia. insignia=markka kum; dîa dîa dukiara
innegable=apia wiaikas; apia wiaia sip a- sainka kum mangkan o bri ba; kulkanka
pia. yabaia sainka.
innumerable=kulki sakaikas; kulkaia sip insignificante=bahki; tânkas; tânka mari-
apia; kulki kaikaia sip apia. kanka âpu; diara tânka briras; inipis.
inocencia=pâtkas ba lâka; pâtkas yaba insípido=auhni apia; aunhkas; kauhla ba-
tânka. ku; damni apia, sâl sin apia; lî ‘man (ba-
inocente=pâtkas; pât âpu; piti. man), sâlkas.
inodoro=kîas; tailit. insistir=diara kum dukiara karna taibi
inofensivo=latwan yabras; trabil munras; munaia; twaka muni ban daukaia.
saura munras. insolación=lapta alkan; yu lapta ingnika
inolvidable=âuya tiwaikas; âuya tiwan- ra swin ba.
kas; âuya tiwras; âuya tikaikas. insomnio=pain yapras sikniska.
inoxidable=mâka sip alkras ba. insoportable=twilkaikas; trabilkira; wa-
inquebrantable=krikaikas; krikankas. hwaikas.
inquietar=sâp apia daukaia. inspección=laki kaikanka; pliki tânka kai-
inquietarse=sâp apia takaia. kanka.
inquieto=sâp apia; riskas. inspeccionar=kaikaia; tânka kaikaia; pura
inquietud=sâp apia; ris briras; turban lâ- kaikaia; laki kaikaia; pliki tânka kaikaia.
ka. inspector=pura kakaira; laki kakaira; pli-
inquilino=utla kum rent muni ba uplika. ki tânka kakaira.
insaciable=banhkaikas; biara banhkaia inspirar=wan wingka (wînka) aubaia; u-
sip apia; âuyapah daukaia sip apia. pla kupia bukaia; lukanka o dara walan-
insalivar=plun ba wan bîla laya wal miks ka yabaia, kupia ra dingkaia; dîa dîa tân-
munaia. ka ra lukanka ra dingkaia.
inscribir=nina mangkaia (wauhtaya ra); instalar=iwaika ra ikaia o warkka ra
dïa dîa dukiara nina mangkaia. mangkaia (upla kum ra) lilia daukanka
inscripción=ulbanka kum; dîa dîa dukiara wal; plis kum ra dîa dîa bapaia; bapaia;
ulbanka kum; nina mangkaia lâka. kahbaia; mangkaia.
insecticida=daiwan sirpi lupia nani iki instantáneo=tisku lui wi yaba; tisku bal
saika. taki; tisku o minit kum baman dukia.
insecto=daiwan sirpi (kukas, liwa, ban instante=minit kum praiska; piu kunhku.
ban); yula. (al)=aihni pali; mahka; minitka ra.
insensato=sinskas; grisi. instaurar=bapaia.
insensible=dara walankas; dara walaikas; instigador=tatuskra; kupia tatuskra; mai-
dara walras; sinska âpu. sa kakapra.
inseparable=dakbi sakaikas; dakwi takai- instigar=maisa kapaia; tuskaia: kupia tus-
kas; aihka sakaikas; dakbaikas; dakwan- kaia; tatuskaia.
kas; dakwaikas. instinto=lukanka, sinska bara lukaika sut;
insertar=tukbi dingkaia; diara kum bilara daiwan sinska.
mangkaia; bri sal dingkaia. institución=diara kum daukanka, mâkan-
inservible=yus âpu; bahki; yus munaia ka, bapanka, kahbanka, paskanka o tâ
krikanka; mâkanka; gabamint apiska
sâtka; wark sâtka kum aslika o asla ta-
kanka. ia.
instituir=mâkaia; daukaia; bapaia; kahba- intenso=yahpika bri ba; ingnikira baku
ia; paskaia; bukaia; tâ krikaia; diara ba.
kum daukaia; bapi bukaia; tâ baikaia. intentar=muni kaikaia; diara daukaia lu-
instituto=skul smalkanka kwarika kum. kaia; trai kaikaia (munaia).
instrucción=smalkanka; lan intento=muni kaikanka; trai kaikanka.
daukanka; instruksan; marikanka. intercambiar=pana pana shins munaia.
instructor=smasmalkra; lan dadaukra. interceder=tâwan aisaia; upla wala du-
instruido=smalkanka lâka bri; lankira. kiara aisaia; lengstar takaia o aimakaia.
instruir=smalkaia; lan daukaia; marikaia. interceptar=kainara aimaki alkaia; kaina
instrumento=diara daukaia dukia; wark dakbi alki takaskaia; yabalka ra aimaki
daukaia dukia. takaskaia.
(musical)=miusik dukia. intercesión=tâwan aisanka; lengstar ai-
insubordinado=upla mapara babura; makanka.
upla wala lâka munhtara kaia want apia intercesor=tâwan aisasara.
ba. insubordinarse=upla mapara buaia; interés=brin daukan luki tânka; wan ku-
bîla pia diara kum ra mangki briaia luki tân-
walras takaia. ka.
insuficiente=aitani apia; aihwa apia; wiria interesado=diara kum brin dauki ba.
‘man; sut apia. interesante=brin dauki ba; briaia aitani
insultar=swira daukaia; sturi saura wiaia. ba.
insulto=swira daukan lâka; swira daukan- interferir=daukanka kum wala tilara di-
ka. maia; tilak dimaia.
insuperable=sip pura luras; pura luaikas. interino=piu prahni kum sirka ra aimaki
insurrección=war kum bukanka; ba.
mapara buanka; dîa dîa bukanka. interior=bîla tani dukia; bîla pali ra yaba.
intacto=kangbras; sauhkras mita miks interjección=alakai baku bîla.
munras. intermediar=lilapas ra aimakaia; lengstar
intachable=mistik âpu; tâski âpu; tâski- takaia.
kas; wapnikira. intermedio=lilapas ra yaba; lilkapas.
integral=aiska; sut kat. interminable=tnata aimakaikas; danh ta-
integrante=dakni kum uplika. kaikas.
intelecto=lukanka; sinska. internacional=nisan nani tilara; nisan na-
inteligencia=sinska; lukaika; sins lâka; ni tânka ra.
luki sakaika; dara walanka. internado=smalkanka watla ra takaski u-
inteligente=sinskira; lal swapni; lankira. plika.
intención=dîa dîa daukaia lukanka; lu- internar=dimaia; dimi waia; bilara dima-
kanka kum; diara kum dukiara luki dau- ia; upla kum diara kum ra dingki brih
ki yaba. waia.
intencional=daukaia luki; kaiki daukaia interno=bilara ba o bâra dîa taki ba.
lukan. interpretación=bîla aisi kaikanka; tânka
intencionalmente=kaiki pali; kaiki pali lakanka; tânka pliki kaikanka.
dauki tânka ra. interpretar=tânka lakaia; upla bîla laka-
intensidad=karnika; yahpika. ia.
intensificar=diara kum kau yahpa dauka- intérprete=tânka lalakra; lengstar; bîla
kum wina wala ra lalakra.
interrogación=makabi walanka. invasión=plis kum ra dimanka.
interrogar=makabi walaia. invencible=pura luaikas; taibaikas.
interrogatorio=makabi walanka sât sât invención=diara paskanka; diara raya
daukanka. paskanka.
interrumpir=kaina dakbaia; bîla inventar=diara raya kum paskaia; kupia
dakbaia; aihka sakaia. ra paskaia.
intervenir=lilapas ra bal aimakaia; yabal- inventario=upla o tawan kum bri dukia
ka ra bal aimakaia; kainara aimakaia; nani tânkira kulkanka.
dakbi sakaia. invento=diara raya paskan ba.
intestino=biara; biara sirpi. inventor=diara papaskra; diara raya pa-
intimidar=sirang ikaia; tayakaia. paskra.
íntimo=lamara pali yaba; wal kakaira invernar=lî piua plis kum ra luaia.
pa- invertebrado=daiwan nani ai nina dusa
li. âpu ba daknika.
intocable=sip kangbras ba. invertir=diara nahki ba wina sât wala ra
intoxicar=puisin munaia; bla dingkaia. lakaia.
intranquilo=sâp apia; riskas. investigación=makabi wali tânka pliki
intransitable=plis kum bâk sip wapi tau- kaikanka.
kras o dimi waras ba. investigar=plikaia; tânka plikaia; makabi
intrépido=kupia karnakira; sibrinkas; si- wali pliki kaikaia.
briras; tahplu. investir=upla kum wark tara o kulkanka
intriga=yukuwan natka ra daukanka, aihwa kum yabaia.
dia- ra kum alkaia dukiara. invicto=pura luras ba; lus tiwras.
introducción=tnata krikanka; dingkanka; invierno=lî piua; kauhla piua.
bri sal dingkanka. invisible=wan nakra ni sip kaikras; kaika-
introducir=bri sal dingkaia; bri sal yarka ia sip apia yaba; kaikaikas; kaikankas.
kakaira takaia; dingkaia; yukbaia. invitación=paiwanka; imbait munanka.
intromisión=tilara dimanka. invitado=paiwan uplika.
intruso=upla tila dadimra. invitar=paiwaia; imbait munaia.
inundación=lisamra; lî dingkanka; lisam- invocación=baha nina ra mâki winanka o
ra dingkanka. makabanka.
inundar=lisamra dingkaia; pupuhkaia; lî invocar=nina mâki makabaia; nina kum
dingkaia. ra makabaia pura sunra ra; makabaia.
inundarse=lî pupuhwaia. inyección=indiksan sabanka; indiksan la-
inútil=bahki; yus âpu; yuskas; watlis. ya.
inutilizar=sauhkaia; bahki o yus âpu dau- inyectar=indiksan sabaia; diara laya wîna
kaia. ra sabi dingkaia.
invadir=karnika wal plis kum ra ir (irse)=waia; taki waia.
dimaia; lâ âpu upla wala warkka ra ira=kupia baiwanka; lawanka tara.
dimaia. iracundo=kupia babaiwra.
invalidar=bahki ra lakaia. iris=wan nakra pîska kum.
inválido=karnika âpu; skahwa; swapni; irracional=lukankas; lukanka âpu; luki
bahki; sauhkaia lâka bri; diara sakaika luha; daiwan.
daukaia sip apia. irradiar=lipaia.
invariable=lakaia sip apia; lakaikas; ta- irreal=rait apia.
waikas.
irreconciliable=pren lâka ra
daukaikas; maisa nihkan lâka ra yunra.
daukaikas. jactarse=kwalhwaia; aimayunaia.
irregular=aitani kat apia; wapnika kat a- jade=walpa karna manira sâtka kum.
pia; lâka kat apia. jadear=trabil wal wan wingka puhbaia.
irremediable=saikas; sîka dauki rakaikas; jaguar=limi; limi bulni.
rakaikas; wapnika mangkaikas. jaguilla=buksa.
irreparable=kli paskaikas. jaiba=rahti.
irresistible=mapi buaia sip apia; alki ta- jaibol=rum laya diara wala wal miks mu-
kaskaia sip apia. nanka.
irrespetuoso=kulkankas; upla ra jalea=slula; damnika bri dukia.
kulkras; rispik munan lâka luha. jamás=piu kumi ra sin apia; nanara o nai-
irrigar=lî wal diara kum purara srikbaia. ka sin apia.
irritación=kupia sauhkan lâka; kupia bai- jamón=kwirku kuhma o klahkla sâl ding-
wanka. kan.
irritar=kupia baikaia (sauhkaia); kupia jaqueca=lal klauhan (klauhanka).
tuskaia. jáquima=aras lal mangkaika.
irritarse=kupia baiwaia; wan wîna nari jarabe=sarap; damni laya.
o lapta takaia. jardín=giadin; giardin; tangni nani mang-
irrompible=sik kalkras ba. ki bri pliska; tangni nasla.
irrumpir=natka aihkakira wal plis kum ra jardinero=giadin main kakaikra.
dimi waia. jarro=lî watla sât kum; mug; sumi.
isla=kî; kî dakura (dakra); mâ dakura; lî jarrón=sumi yahpa; sakahkaia dukiara
dakura; dakura. sumika.
isleta=kî dakura sirpi; kî. jaspe=walpa manira kum.
islote=kî sirpi kum upla iwras ba. jaula=daiwan lupia priski briaia watla; si-
israelita=hibru; Israel kiamka; Israel kun- lak watla; grisi nani watla.
trika wina. jauría=yul daiwrira nani daknika.
istmo=tasba nana; tikipra. jazmín=tangni pihni kîa painkira sâtka
itinerario=yabal nani tânka; impakanka kum.
kum ra ani pliska nani ra waia ba jefe=wihta; lal uplika; kiaptin; tâ upla (u-
mark munanka. plika); bâs.
izar=sunaia; purara sunaia; awa ra Jehová=Yehoba; Gâd nina hibru bîla ra.
wilki aubi sunaia; bukaia. jején=klaksa; sluslu; aringka.
izquierda=smih; smihka; mihta smihka. jelepate=latrus.
izquierdo=smih. jenjibre=jinja; sinsa; sinsar.
jerga=bîla warbi aisi ba.
J jerigonza=tânka briaia karna bîla kum.
jeringa=surins; indiksan laya bri dukia.
jabalí=wâri; wâri sâtka.
jeroglífico=sain bara lilka nani wal ulban-
jabón=sup.
ka tânka mariki ba.
jabonar=sup dingkaia.
Jesucristo=Jisas Kraist.
jaboncillo=slimh wahwa; sup kîa painki-
Jesús=Jisas; Dawan Jisas.
ra.
jícara=kahmi sirpi sât kum.
jabonería=sup paski ba pliska.
jilguero=kilgiaru; piawira sâtka kum.
jacinto=tangni sâtka alipina baku.
jinete=aras âiulra; daiwan âiulra; aras ra
jactancia=wan wîna ra mayunanka;
aima-
uli ba uplika.
jícaro=kamuntra. jugar=pulaia.
jicote (miel de)=nasma tara. jugarreta=pulanka saura.
jicotea=kuswa. jugo=laya; diara laya; dîa dîa laya.
jilguero=piawira aiwawanra sâtka kum. jugoso=laya bri; layira.
jinete=aras âiulra. juguete=pulaika; pulaia dukia.
jinetear=upla mawanra aras uli taukaia. juguetón=papulra; pulaia lihki ba; ruk.
jiñocuao=limsi; limpura. juicio=lâ daukanka; lâka daukanka; wan
jirafa=daiwan nana yarira, ai wîna yarika sinska.
ba yar matsip pura sa. julio=pastara (pâsa tara) kati; mani bilara
jobo (jocote)=pahra. kati matlalkahbi pura kumika ba.
jocoso=papulra; upla ra munan kiki upli- jumento=biriku.
ka. junco=sahsa sâtka; siwa.
jocote=plums. jungla=dus ailal pâwi pliska tara.
jornada=wapanka; yabal ra wapanka; yu junio=lî kati; yauhrus kati; mani bilara
aiska kum wapanka; yabal wapanka kati matlalkahbika ba.
kum. junta=upla dakni kumi aikuki asla pra-
jornal=wark takan mana; yu aiska kum wanka; pura kakaira daknika.
wark takan manka. juntamente=wal aikuki.
jornalero=wark uplika; wark taki ai mana juntar=asla prakaia (daukaia); tâ mang-
bri uplika; suliar; ayar uplika. kaia; wal asla prakaia; wal prakaia; asla
joroba=kakawa; nina prumhnika. kuki bri balaia.
jorobado=pahpaya pruan; pahpaya suih- juntarse=prawaia; aikuki prawaia; dun-
ra. gwaia; aidrubaia.
joven=wahma; tiara. junto=asla; aikuki asla; wal prawi; wal
jovial=liliakira. prak prawi; wal; bakahnu; aikuki asla
joya=gol o bahmuna sâtka ni paskan du- praki; lamara; wal prak praki; tnaya
kia sut. kat.
joyería=gol o bahmuna sâtka ni paski juntos=aikuki.
ba pliska. jurado=lâ dingki uplika ra paniska kahbi
joyero=gol warkka dadaukra. ba daknika.
jubilación=wark kum swih ki mahka ris juramentar=swer takaia; upla kum ra ya-
bri ba tânka. ka swer takaia.
jubilar=upla kum warkka wina mahka sa- juramento=swer takanka; Dawan nina
kaia, pat almuk o siknis bri tâka mita. mâki aisi ba.
júbilo=lilia tara; lilia lâka. jurar=swer takaia; pramis tara daukaia;
jubiloso=lilia baman; lilia ni banhki; lilia- Dawan nina mâki aisaia.
kira. jurista=lâ o layar skulka dimi uplika.
judío=Ju; Ju uplika. justicia=kasakka lâka; lâ tânka kat kasak
juego=pulanka; pulan lâka; dîa dîa puli ba daukanka; upla bani ra ai raitka yabaia
lâka o dukia; gem. tânka; upla bani ra raitka yabanka; rait-
jueves=tausde; tausdi. ka sim baku yabanka; raitka sim baku
juez=wihta; lâ dadaukra. brinka.
jugada=pulanka. justificar=kasakkira daukaia; kasak dau-
jugador=papulra. kaia; diara kum lâ tânka kat kasak dau-
kaia.
justo=kasak; kasakkira; kasakka lâka kat
dauki yaba; wapni; Gâd lâka tânka kat
wapi yaba. kira; nakra laya ailal bri.
juventud=wahma bara tiara piua; wahma lactancia=tuktan tiala di yaba piua.
an tiara nani aslika. lactante=tiala di ba.
juzgado=lâ watla; lâ dauki ba watla; wih- lactar=tiala laya dakaki pakaia; tiala
ta kum lâka watla. laya dih karnika briaia.
juzgar=lâ daukaia; lâka daukaia; kasakka lacustre=lagun tânka bri.
ba pliki sakaia. ladear=tnaya kum ra dribaia; tnikaia; dri-
baia.
ladearse=tniwaia; driwaia.
K ladera=il plahpia; il o dîa dîa kum dri-
kaki=wardia dimi kwalka kalatka.
wanka.
kermese=plun atki lilia daukanka.
ladilla=kûa tanhta.
kerosene=kiarasin.
ladino=ispail.
kilómetro=tausin “mita”; kilumita.
lado=tnaya; snaya; naya; sait; slumhnika;
kimona=utla ra mairin dimi tauki prâka.
baila; bailka.
kiosco=utla sirpi kum, param, kutbi
ladrar=akbaia; auhbaia.
pra- kras.
(el perro)=yul wakaia.
ladrido=akbanka; wakanka; akbra; wa-
L kra.
la=ba. ladrillo=slaubla walpaya.
laberinto=yabal ailal bri watla, baha wina ladrón=âimplikra; impaplikra; implapli-
taki balaia karna ba. kra.
labial=una dukia; wan una tânka bri. ladronzuelo=âimplikra.
labio=un; wan una. lagar=wain taibaia watla.
labiodental=wan una wan napa wal prawi lagartija=karas sirpi; islu; irakaya sâtka
bîla binka taki ba. nani; maklala; rikaya.
labor=wark; daukanka. lagartilla=maklala.
laborable=wark ra dingkaia sip; wark lagarto=karas
daukaia sip. (cedro)=pangkalkal; sikiski dusa.
laboratorio=sinska tânka pliki (palo de)=tukrung.
kaikanka pliska. lago=lakun; lagun; lagun tara.
laborioso=wark tatakra; wark lágrima=nakra laya.
lalihkra; warkkira. (de Moisés o Job)=twi mâ.
labrador=insla uplika; wark tatakra; lagrimear=nakra laya sakaia; upla kum
plun mâ mamangkra. ban wina inaia ba.
labranza=insla nani ra plun mangkanka. lagrimeo=nakra laya takanka; nakra laya
labrar=tasba tukbaia; insla warkka dau- plapanka; siknis mita nakra laya plapan-
kaia; dus karbaia; tasba baikaia. ka.
labriego=insla ra iwi bara wark taki upli- laguna=lakun; lagun; lî mâ dakura.
ka. laico=serts bilara napakan apia.
lacerar=kalkaia; insauhkaia. lama=kipla tâwa; siwaiwai.
lacra=siknis lui wan sainka. lamedor=dadabra.
lacrimógeno=nakra laya saki ba. lamentable=diara kum dukiara inaia sip
lacrimoso=nakra layira; nakra laya sakan- yaba; sari brih inaikira.
lamentación=inanka; pura mata inanka.
lamentar=inaia; pura mata inaia; diara
kum dukiara inaia; sarka brih inaia. sauhkaia; snikwaia.
lamento=inanka; inra; dîa dîa dukiara i- lata=pân.
nanka, sari brinka o sari lukanka. latente=param takras, sakuna ban bâra ba.
lamer=dabaia (twisa ni); plakbaia. lateral=tnaya ra yaba.
lámpara=lamp; ingni yabaia dukia. latido=dikwanka; kupia dikwanka.
lampiño=una maya âpu ba; tamaya uya latigazo=klala pata; wipanka.
â- látigo=klala; wipaika; wipaia kiwka.
pu ba latir=dikwaia; kupia dikwaia.
lana=sîp taya; sîp o daiwan wala taya ni latitud=bîla yahpika.
daukan dukia. latón=pân.
lancha=slaup; bût; batu; tuktuk. latrocinio=implikaia lâka; implikaia lihki
lanchón=slaup o bût tara. ba lâka.
langosta=wastara; wahsi tara; smuno; laurel=sumh dusa; mani dusa.
kruhkru; tristrisia; krukru tara. lava=pauta ilka nani baiwuya taim, diara
langostín=krupi; pitiring. laya buhni an lapta lulki saki ba.
languidez=biawanka; swapnika; spiritka lavadero=kwala tuskaia pliska; sikbaika;
o karnika mayara ba. sikbaia pliska; drasar; drasa.
lánguido=biawan; swapni. lavador=kwala tatuskra; sasikbra; sikbai-
lanudo=puspusa; butungni; tamayira. ka.
lanza=langsa; langsar. lavadora=kwala tuskaia misinka.
lanzador=lalulkra; bâl lalulkra. lavamanos=mihta sikbaika.
lanzamiento=lulkanka; bâl lulkanka. lavamiento=sikbanka.
lanzar=lulkaia. lavandera=kwala tatuskra mairin; kwala
lapa=apu; apawa; ausa. tuskaia dukia; skrambut.
lapicero=ink pinsil; pinsil kahbaika. lavandería=kwala tuskaia watla.
lápida=ulbanka kum walpa o ayan wal lavandero=kwala tatuskra waitna; kwala
dauki mangki ba. tuskaia dukia.
lapidar=walpa ni sabi ikaia. lavaplatos=plungki; plit bîla sasikbra.
lápiz=pinsil; ulbaia dusa. lavar=sikbaia; sikbi klin daukaia; tuskaia.
lapsus=mistik takanka. (la cara)=mawan sikbaia.
largar=slakbaia; tawa tawa lanhki waia. (las manos)=mihta sikbaia.
largo=yari; wihka; wihka dukia. (platos)=plit sikbaia.
larguirucho=upla o diara kum uba yari (ropa)=kwala tuskaia.
ba tânka. lazar=wauhaia; kiwa (rup) ni alkaia.
largura=yarika. lazo=wilkaika; kiwa; awa; rup.
laringe=kârma wakia; wan bîla baikra le=witin ra.
wakia. lebrillo=plapta.
laringitis=wan kârma wakia puskanka. leal=kasak yaba; kasakkira.
larva=liwa. lealtad=kasak yaba lâka.
lástima=sarka; umpira kaikanka; umpira lección=smalkanka; lisin.
kaiki ba lâka. lector=wauhtaya aisasara; aisi kaiki yaba;
¡qué lástima!=¡alakai!; ¡umpira yaba! aisi kakaikra.
lastimar=latwan yabaia; insauhkaia; wîna lectura=(wauhtaya) aisi kaikanka.
sauhkaia. leche=tiala laya; milk; dus mâka laya.
lastimarse=latwan briaia; wan wîna ra in- (materna)=yapti tialka laya.
lechera=milk âiatkra mairin; milk watla.
(vaca)=bîp mairin layira. (de los ojos)=wan nakra glaska.
lechería=milk o bîp tialka laya atki ba lento=tawa.
pliska. leña=pauta (dus).
lechero=tialka laya bri; tialka layira; milk leño=pauta wihta.
âiatkra waitna. leñador=pauta klaklakra; pauta âiatkra.
lechigada=kwirku wamsa kumi. leño=dus klakan kum.
lecho=krikri; krikri sirpi. león=layan; limi pauni.
lechón=kwirku lupia kau tiala di ba. leopardo=limi bulni sâtka kum.
lechoso=layira; tialka laya baku bri. lépero=upla kaman, uya pain apia ba.
lechuza=iskri. lepra=leper (lepa) sikniska; wîna puski
leer=(wauhtaya) aisi kaikaia; sukwan sikniska saura kum; lipar.
wauhtaya aisaia. leproso=lepa (lepar) sikniska bri; leparki-
legal=tânka kat daukan; lâ tânka kat; lâ ra.
kat. lerdo=sinskas bara tawa diara dauki ba.
legalizar=lâ tânka ra daukaia; lâ tânka kat lesbianismo=mairin ai tahkia wal wîna
daukaia; wapni sakaia. tara brinka dauki ba.
legar=testament ra ulbi swiaia. lesión=insauhkanka; latwan brin kum; wî-
legible=aisi kaikaia sip; aisi kaikaikira. na klakwanka.
legislador=lâ papaskra; lâ dadaukra; lâ lesionar=latwan o insauhkanka yabaia.
yayabra. letal=ikaia sip yaba.
legislar=lâ paskaia; lâ yabaia. letra=ulban markka kum; ulbanka sâtka
legislativo=lâ paskaia karnika bri; lâ pas- kum; bîla ulban ba wina yuya kumi.
kanka dukia; lâ daukanka dukia. letrado=upla sinskira; diara lankira.
(poder)=kuntri lâka nani dadaukra dak- letrero=wauhtaya ulbi sakan kum; dîa
nika. dîa ra ulbi marikanka kum.
legítimo=lâ tânka kat yaba; aihwa; tânka letrina=klasit; tailit; tâski iwaia watla; kâ-
sut ra kasak; kunin lâka âpu; kasak aih- na krahbaia pliska.
wa. leucemia=wan tâlia ra siknis kum kiansa
leíble=aisi kaikaia sip. baku taki ba.
lejano=laih; laih pali; wihka; sakbi. leucorrea=likia.
lejos=laih; laihura; wihka. levadura=îs; brit angkaia dukia; plawar
(a lo)=wihka ra. akban puskaia saika.
(de)=wihka wina. levantador=babukra; bukaika; babura.
(muy)=wihka pali; laih pali. levantamiento=bukanka; buanka; bûkra;
lejos de=ba wina laihura. bura.
lema=aisanka o sinska prahni kum. levantar=bukaia; sunaia; bapaia; yapan
lempira=Honduras lalahka. wina bukaia; purara sunaia; miski buka-
lengua=twisa; bîla aisanka. ia.
lenguado (pez)=pitriri. levantarse=buaia; aibapaia.
lenguaje=bîla aisanka; bîla; dîa dîa nisan- levante=lalma; lalma payaska; lalma kun-
ka bîla aisanka kum. tri.
lentamente=tawa pali; tawa tawa; kia- leve=ingni; wihra apia; tara apia.
hwak. Levítico=Baibil wauhkataya kum nina
lente=glas raun kum; glaska. Testament Almuk ra..
ley=lâ; dîa dîa lâka sut.
leyenda=aisi kaikanka; aisi kaikaia dukia;
sturi o dîa dîa dahra kum. ligadura=priskanka.
libélula=payasku; paisku; wayasku; ka- ligamento=wakia.
yaska. ligar=wilkaia; klubaia.
liberación=pri sakanka; swaki sakanka; ligereza=isti muni ba lâka; istika; isti ba
pri daukanka; pri takanka. lâka.
liberal=pri lâka ra diara sut dauki ligero=ingni; isti tauki; pat muni; isti.
yaba; kupia pain; priskan ra apia. lija=tât lipni daukaia dukia.
liberar=pri sakaia o daukaia; upla kum lija (pez)=kiswa; kiara.
diara kum daukaia kan ba wina pri swia- lima=laimus damni; payal; mala daukai-
ia. ka.
liberarse=pri takaia. limar=yauhbaia; kiauhbaia; payal ni mala
libertad=pri lâka. daukaia; payal ni buhbaia; buhbaia.
libertador=pri sasakra; swaki sasakra. limbo=dus wahia nani pura tani ba;
libertar=pri sakaia (daukaia); dakbi saka- blasi piua ra plis kum nina kan ba,
ia; swaki sakaia. bahara u- pla sôlka nani ba swaki
libertinaje=wan iwanka o daukanka uba sakan lâka bîla kaiki kan.
saura bri ba; pri lâka wina kau pura lui limitar=praiska ba mangkaia; piarkika
daukanka. mangkaia.
libra=paun. límite=tnata kum; kulki prakan o kulki
librador=pri sasakra; swaki sasakra. mangkan tnata; piarka; piarkika.
librar=lanhkaia; diara kum wina pri limo=slaubla.
saka- ia o swaki sakaia. limón=laimus; laimus dusa.
libre=pri; pâtkas; pât lâka âpu; pri limonada=laimus laya.
lâka bri; alba apia; diara kum wina limonero=laimus âiatkra; laimus dusa.
pri. limosna=umpira nani ra yabi ba dukia; la-
libremente=pri pali; pri lâka ra. lah hilpka kum.
librería=wauhtaya, buk nani bara apis o limpiabotas=sûs o buts nani klin o sain
skul ra yus muni dukia nani atki ba wa- munaia warkka bri uplika.
tla. limpiador=klin dadaukra; klin daukaika;
libro=wauhtaya; ulban wauhkataya; buk. dikaika.
licencia=diara daukaia karnika o limpiar=klin daukaia; klin munaia; dika-
adarka wauhkataya bri ba. ia; sikbaia.
licenciado=skul tara dimi tnata alkan u- limpiarse=klin takaia.
plika. limpieza=klin ba lâka; klinka; klin dau-
licitar=diara o wark kum dukiara kanka; sunuka.
praiska kum mangkaia. límpido=klin; sunu; tâski âpu.
lícito=kasak; lâ tânka kat yaba; lâ kat. limpio=klin; sunu; tâski âpu; klinkira; sa-
licor=laya tahpla; rum. kwanikas.
líder=tâ uplika; tâura aimaki uplika; tâ bri linaje=kiamka; masraka; taika kiamka.
uplika; tâ brabrira. lince=limi sâtka kum, ai nakra wal pain
liderear=tâura aimakaia; tâ briaia. pali kaiki daiwra.
lidiar=aiklabaia (war aiklabi baku). linchar=upla saurakira kum, lâka daukan
liebre=bangbang sâtka. o daukras, upla nani bui ikaia ba.
liendre=kûa mahbra lupia. lindar=tasbaya pîska wal tâ kumi ra kaia.
lienzo=linin; kwala pîs kum. lindo=pain; painkira; aukam; aukampura.
línea=lain.
linear=lain mangkaia; lain lulkaia. localidad=plis o tawan kum.
linimento=wan wîna aubaia saika. localizar=anira ba pliki sakaia; pliska kat
lingüista=bîla aisaia lâka kakaira uplika. sakaia.
linimento=wan wîna aubaia saika. loco=grisi; krisi; lal saura; sinska tiwan;
lino=linin; kwala pîs kum. sinskas; kupias; laskira.
linterna=lamp. locomoción=plis kum wina wala ra wi ba;
liquidación=aibapanka; ikanka; wark wi- aiawanka; kitwanka.
na sakan mana aibapanka. locuaz=uba sturi aisi ba.
liquidar=traska o dîa dîa aibapaia; slilka- locura=sinskas lâka; grisi lâka; grisi sik-
ia; diara kum lî baku daukaia; danh mu- niska; sinskaska.
naia; ikaia; aibapaia. locutor=“radio” ra aisi uplika ba.
líquido=laya; laya bri; layira; diara laya. lodazal=drapapa pliska.
lirio=lili (tangni); klutang sâtka tangnika. lodo=drapapa.
lisa=wangki naskaya sâtka kum, wînka ba lodoso=drapapkira; drapapa ‘man.
auhni âpu. lógico=lâ tânka bri; aitani; latan yaba; lu-
lisiado=latwan brin uplika; klahkla o kuh- kanka ra bri.
ma pîska ra latwan brih kahwa takan u- lograr=diara kum briaia; briaia; sakaia;
plika. sip takaia.
lisiar=latwan yabaia; insauhkaia; wîna ra loma=kiuhsi; il sirpi.
klakaia. lombriz=liwa; biara lawya; birauh; waks-
liso=lalal; lalalni; tanhta; wal baku. ma.
lista=diara o upla nina an yaba ulbanka. (de tierra)=taskalu; saubil; sîka.
listo=ridi. lomo=nina dusa; nina; srausrauka.
litera=ship nani bilara krikri bri ba nina; lona=trapaling.
krikri sirpi. longitud=yarika.
literal=ulbanka tânka kat. loor=mayunanka.
litigar=diara kum dukiara blahwaia o un- loquios=mukia laya.
sabaia. lora=rauha; rahwa.
litigio=unsaban o blahwan lâka kum; un- lote=tasba pîs kum.
sabanka; blahwanka. lotería=pulanka kum ra lalah win takan-
litoral=kabu un; kabu un dukia; auhya. ka.
litro=litro; litru. lubricante=misin ra mangki batanka laya.
liturgia=Holi Mas ra aisi kaikanka o pura lubricar=batana o ail dingkaia.
sunra kum; mayunra daukaia dukia lucero=slilma sâtka kau tara bara ingniki-
serts lâka ra. ra ba.
liviano=ingni; wirha apia. lúcido=sinska pain mita diara sut tânkira
liza=yakata; kiara, kuhkali; inska sâtka aisi ba.
kum. luciérnaga=tilam.
loable=mayunaia sip; mayunaia aitani. lucifer=dibil nani wihtka; sitan.
loar=mayunaia. lucio (pez)=krauhi.
lobo=yul sât daiwra wail kum. lucir=ingwaia; ingni takaia, lakwaia.
lóbrego=tihmu. lucro=dîa dîa dauki sakanka; diara sakan-
local=plis o tawan dukia; plis kum kutbi ka; lalah sakanka.
prakan. lucha=aiklabanka; aiklaban lâka; aitwah-
kanka.
luchador=aiklaklabra; aitwatwahkra.
luchar=aiklabaia; aitwahkaia. llamada=winanka; paiwanka; kingbanka.
luego=naika; tisku; wihka apia piua llamamiento=paiwanka; winanka; Dawan
ra; warkka daukaia winanka.
ningkara. llamar=winaia; nina mâki winaia; paiwa-
(hasta)=naika kat. ia; nina mâkaia; nina yabaia.
(más)=tisku. llamarada=pauta klauhan.
lugar=plis; tawan; watlika. llamarse=nina kum bri kaia; wan nina
en lugar de=watlika ra; baha watlika ra. mâkaia.
(en primer)=tâura. llamarada=pauta klauhan laknika.
(tener)=taim bri kaia. llamear=pauta klauhaia; lakwaia.
lugareño=plis o tawan kum uplika. llano=langni; lalalni; twi; wal baku; twi
lujo=marikanka bara natka wala daukan- tasbaya; twi tanta; twi bîla.
ka ra sakahkanka uba dingki ba. llanta=kar wilwaika taska; tayas.
lujuria=wîna tara brinka tanis llanto=inanka; sari brih inanka; ini yahwi
daukanka. lumbago=nina dusa ba.
klahwanka. lumbar=yarauhka dukia. llanura=twi; twi tasbaya; langnika; lalal-
lumbre=pauta o dîa dîa klauhanka; ingni- nika.
ka. llave=kî; kî mihta; rins.
luminoso=ingnikira; slangni. llavero=kî pamaika; kî bri yaba.
luna=kati. llegada=wan o balan ba tânka; wan o ba-
(de miel)=marit nan takan piua; namika lan ba piua; balanka.
ra marit takan katka. llegar=balaia; plis kum ra alkaia o waia.
(menguante)=kati almuk. llena=lisamra; tingni o awala pupuhkan-
(nueva)=kati raya. ka.
lunar=kukas mahbra; kati dukia; kati tân- llenar=banhkaia; banhki daukaia; tukus-
ka bri; wan wîna ra mark kum; ira na- kaia; auhbaia; lasbaia; abalkaia.
kra. llenarse=banhwaia; aibanhwaia; aiauhba-
lunático=upla sinskas; pitskira; laskira; ia.
kati raya piua ra lasa pruki uplika. lleno=banhki; aibanhwan; pamni; lasbi;
lunes=mundi. lalaubi.
lupa=diara tara dauki wan mariki glaska. llevada=brih wanka.
lustrar=ingni daukaia; lipni daukaia; dia- llevadero=twilkaia o brih waia sip; twil-
ra kum klin daukaia. kaikira; brih waikira.
lustro=mani matsip piua. llevar=bri (brih) waia; kwahkaia; sakaia.
luto=sarka; upla kum pruan sarka; sari bri lloradera=ini yaba; ailal inanka; tuktan i-
lâka; sari luki tauki ba tânka. nanka; tanis lâka ra inanka; inra.
luxación=wan dusa kum kriwanka. llorar=inaia.
luz=ingni; ingnika; lait. lloriquear=inaia; bahki ra inaia.
(del día)=yu ingnika; kakna ingnika. llorón=âinra.
lloroso=inankira; inaikira.
llover=auhaia; lî auhaia.
LL llovizna=lî sikwanka; lî uya auhras ba.
llaga=sukwanka; wîna sukwanka. lloviznar=lî sikwaia; sikwaia; lî wiria au-
llama=pauta laknika; pauta klauhanka. haia.
(animal)=daiwan kum guts talia. lluvia=lî; pura laya; auhan laya.
lluvioso=lî manis (uya) auhi; layira; lî
auhaikira. kwaia.
madurez=sukwanka; pawanka.
maduro=ahwan; tilwan; pawan.
M maestra=smasmalkra mairin; maistra.
macarela (macarel=pez)=lasisi. maestro=smasmalkra waitna; maistro.
macana=tasba baikaia o salhkaia tulska. mafia=upla saura.
maceta=slaubla ni paskan dukia, tasba magia=sukia lâka.
banhki muni tangni mangkaia dukiara. mágico=wan nakra ra kunin muni ba.
macetero=tangni mangkan dukia nani su- magisterio=skul smasmalkra ai tuktika
naia o kahbaia pliska. nani wal smalkanka dauki ba.
macizo=karna; kasak tara; krauhni. magistrado=lâ wihtka tara; lâ tânka ka-
macolla=dus kum wina luhpia bara tang- kaira tâ uplika.
nika nani baku taki ba. magnate=upla kum ai warkka o karnika
machacar=pruki krikaia; prukaia; tuska- tara bri ba; upla lalahkira.
ia; utukbaia; tuyukbaia; brusbaia; drus- magnífico=tara; pain yaba; pranakira;
baia. prana tara bri.
machacarse=druswaia. magnitud=yahpika; wîna yahpika.
machetazo=ispara pata; ispara ni insauh- mago=sukia; diara tânka kakaira; pirit.
kan. magullar=brusbaia; muyukbaia; klungba-
machete=ispara. ia.
machetear=ispara ni klakaia. magullarse=bruswaia; plinhwaia; klun-
machetero=ispara ni wark taki uplika; is- gwaia.
para âirbra; ispara uplika. maíz=aya.
macho=wainhka. maizal=aya nasla; aya manis pâwi pliska.
machorra=mairin ai wîna daukra aiska majadero=unuh mihta.
waitna baku bri ba. majao=sani; wamatis.
machucar=utukbaia; taibaia; utupaia; majar=kapaia.
klamaia; rutkaia; tuyukbaia. majestad=king lâka karnika; king prana
madera=tât; dus. bri.
maderero=dus ra wark taki uplika; dus majestuoso=king prana baku.
saki uplika; tât baiki o saki uplika. mal=saura; saurka; pain apia; saura mu-
madrastra=yapti diwra; aisa maya; nan lâka; watawanka.
yapti kuya; yaptatka. (tiempo)=taim saura.
madre=yapti; mama. (sentirse)=saura daukaia.
madriguera=daiwan nani iwi pliska. malacrianza=saura daukanka mariki ba.
madrina=tuktan âialkra mairin; madrin- malagradecido=tingkikas; tingki âpu u-
ka; madrina. plika.
madroño=pauh dusa. malandrín=upla saurakira.
madrugada=titan kau yu baiwras piua; ti- malanga=duswa.
tan pali. malaria=rihka; rih; “malaria”.
madrugar=ingwaia; titan pali buaia. malcriado=upla bîla walras; sinskas ba-
maduración=sukwanka; pawanka. ku; grisi baku yaba; smalkanka yamni
madurar=yarka pawaia; yarka sukwaia. briras o âpu.
madurarse=pawaia; ahwaia; tilwaia; su- maldad=saurka; watawanka; watawika.
maldecir=lahtubaia; bîla saura wiaia; wan
bîla sawaia.
maldición=lahtubanka; saura winka; lah- mihta ra mangkan ba bahki ra tikaia.
tuban lâka. malla=maman nakra.
maldito=lahtuban; saurakira. mama=tialka.
maleante=ai daukanka saura bri uplika o mamá=yapti; mama.
pat lâ mihta ra aimaki muni swin ba. mamadera=tiala laya dakakaia dukia.
malear=diara kum swika saura takaia; u- mamar=tiala diaia; tiala aubaia; utbaia;
pla kum bui wala ra sauhkaia. twisa ni aubi diaia.
maleficio=saura munan lâka; diara saura mamey=kuri.
kum wîna ra daukan ba; puisin munan mamífero=tialkira; ai tialka dakaki ba
lâka. daiwra; daiwan tiala dih pâwi yaba; tia-
malestar=pain apia ba; saura wan dauki la di; tialka bri; daiwan tialkira.
ba; wan wîna siknis bri baku ba. mampara=kutbi prakaia dukia.
maleta=surun; satbas; sakbat. maná=manna; Gâd bui Israel uplika nani
maletín=sakbat; diara mangkaika. ra twi biara ra plun dakakan ba.
malévolo=saura daukaia lihki; saura da- manada=daiwan dakni kum.
daukra; saurakira. manantial=lî kârma.
maleza=inma saura; prata; inma insla ra manar=lî pupuhwaia; ailal kaia; kuruwa-
pâwi ba sâtka. ia; kururwaia; kwangwaia.
malgastar=bahki ra tikaia; yakabaia. manatí=palpa.
malhecho=saura paskan. mancebo=waitna wahma; suliar.
malhechor=saura dadaukra; saurakira. mancillar=saura daukaia; prana tikaia; u-
malhumorado=lawi ba; kupia pain apia pla nina tara o kiamka ba tâski daukaia.
ba. manco=klahklas; mihta âpu; mihta o
malicia=saurka; kupia saurka; saura lu- klahkla skahwa.
kanka. mancomunar=upla nani ai karnika o ai
malicioso=saura luki muni ba. lalahka dingkaia diara kum dukiara; asla
maligno=saura dadaukra; saura lâka bri; o bakahnu wark daukaia.
saura; saurakira; saura wan muni ba. mancha=tâski alkan ba; mark saura kum;
malintencionado=lukanka saura bri ba. dîa dîa tâskika; alami; bulpis; sauhkan-
malo=saura; watawi; watawikira. ka.
malograr=diara kum yaka saura takaia. (mongólica)=wasaki.
maloliente=kîa saura bri ba. manchado=mark o tâski bri; bulni.
malparir=tuktan iki sakaia. manchar=tâski daukaia; bulkaia; kwaka-
malpensado=upla nani ra o ai daukanka ia.
nani dukiara saura lalukra. mancharse=tâski takaia; tâski alkaia; bul-
malsano=siknis yabi; wan wîna ra saura waia; tâski aikwakaia; bulwaia.
muni. mandamás=wark kum tâura uplika; bâs;
maltratar=saura munaia; rausauhkaia wark bâska.
(rau sauhkaia). mandamiento=lâ bîla; lâ matawalsip bîla
maltrato=saura munanka; rau sauhkanka. kum.
maltrecho=saura munan ba. mandar=blikaia; adar yabaia.
malvado=saurakira; saura; watawikira; mandatario=wihta tara; prisidint kum;
saura takan; saura pali. gabamint tâ brabrira.
malversar=upla kum dukia o lalahka mandato=lâ kum; adar kum; adar bîla.
mandíbula=tauhka; tauhka dusa; kmak-
maya; krusa.
mando=adar bri ba; karnika bri ba lâka. ia.
mandón=bâs kum ai karnika bri ba wina manjar=plun auhni kum.
kau pura lui mariki ba. mano=(wan) mihta.
mandril=kung kung (kungkung); gung (de banano)=siksa twisa.
gung. manojo=mihta banhki kum; wihta; bun-
manejable=alki daukaia sip. dil.
manejar=alki daukaia; wakaia; kangbaia; manopla=mihta ra mangkaia dukia; bâl
lal aimaki daukaia. pulaia dukiara upla mihta ra mangki ba;
manejo=nahki brih impakanka; nahki alki globs.
daukanka. manosear=mihta ni alki kaikaia; sapi kai-
manera=tânka; nahki ba tânka; lâka; nat- kaia; kangbi kaikaia; kangbaia; pat pat
ka; nahki tauki ba lâka; lâ; pasin. kangbi kaikaia; lalampaia.
(de esta)=naku. manotada=mihta tanhtika pata; mihta pa-
(de ninguna)=sip apia pali. ta.
(de otra)=baku apia kaka; natka wala mansedumbre=kupia swapni lâka; bawi-
ra. kira lâka.
de manera que=bamna; baku bamna. mansión=utla; iwaia watla; utla tara pain
manga=klahkla; prâk klahkla. kum; utla painkira ba.
(marina)=liwakia; liwa kiaya; ahkabla- manso=tîm; wail apia; kras apia; kraskas;
kat. smalkan.
manglar=laulu manis pâwi ba pliska. manta=krikri ra aiblakwaia kwalka.
mangle=laulu. manteca=lât; kwirku batanka.
(blanco)=pahtang. mantel=tibil kwalka; altar palkaia kwal-
(negro)=sauhsu. ka.
mango=alkaika; mihta; mangu; mina. mantener=main kaiki briaia; alki briaia;
mangonear=ai bisniska apia ra upla kum dakaki bri kaia; diara kum kat alki bri
dimi muni adar yabaia. kaia.
maní=pinda. mantenimiento=main kaiki brinka.
manía=grisi lâka; kunin lâka ra dauki ba mantequilla=butar.
lâka. manto=mairin nani kwala yari kum dimi
maniatar=mihta nani wilkaia. ai mina wina ai lal kat praki ba.
manicomio=grisi nani watla. manual=mihta ni daukaikira; mihta ni
manifestación=param saki marikanka; la- dauki yaba; mihta ni daukaia sip; mihta
tan o param marikanka. dukia; mihta ni daukan o paskan.
manifestar=param (latan) marikaia; wia- manubrio=wilbaika; mihta ni alki dau-
ia; param sakaia. kaika.
manifestarse=ai dahra sakaia; param bal manufactura=mihta wal dauki dukia mi-
takaia. sin hilpka wal.
manigorda=limi kuyu. manuscrito=mihta ni ulban wauhkataya o
manigueta=unuh mihta; mihta wal alkai- dukia.
ka. manutención=main kaikanka; kaina kah-
maniobra=mihta ni daukan warkka; diara banka.
daukanka kum. manzana=apil.
manipular=mihta ni daukaia; alki dauka- manzanilla=liwakumia.
maña=kunin wal prakan lâka.
mañana=yauhka; titan; titan mani.
(pasado)=yahwanka. maremoto=kabu laya nani aihka pali aia-
mañanear=titan pali buaia. wi ba, munhtara nikbanka tara takan mi-
mañanero=titan pali babura; titan bûi u- ta.
plika. mareo=bla; dîa dîa blaka; kabu blaka.
mañoso=trikkira; kuninkira. marfil=elepant napa nani ra pîska karna
mapa=map; tasba pîska lilka; kuntri lilka kum bri ba.
piarkika bapanka (mangkanka). margen=dîa dîa un; un.
mapachín=suksuk. marginar=wauhtaya ulbanka ra pîs
mapamundi=tasba aiska mariki mapka. kum swiaia; upla kum sait ra laki
maquenque=pansak; panhsak. swiaia.
máquina=masin; misin; ingin. marica=piatka talia daiwra; waitna mairin
maquinar=yukuwan ra diara saura kum baku ba.
daukaia lukaia. marido=marit (maya) waitna.
mar=kabu. mariguana=upla sinska aihka laki dukia.
maraca=sibaya. marimacho=mairin kum ai natka ra bara
maracuate=aimahkru. ai daukanka ra waitna talia ba.
marañón=kasau; kasau mâ. marina=kabu ra taukaia lâka o tânka.
maravilla=aihka; diara aihka; aihka lu- marinero=sailar; kabu uplika; kahra tukbi
kanka; diara walkira. ba uplika.
maravillarse=aihka lukaia; sirang iwi ba- marino=kabu dukia; kabu tânka bri; kabu
ku kaikaia. uplika; kabu kamhka.
maravilloso=aihkakira; walkira. mariposa=dildil; pulpul; pulhpul; sampa-
marca=mark. pa; kuyudura.
marcador=mark muni ba (del bote)=mihta balhbaika; wilwaika.
marcar=mark munaia; ulbi mangkaia; marisco=sita nani sâtka.
mark daukaia. marítimo=kabu dukia; kabu tânka bri;
marcha=marts munanka; wapanka. kabu ra tauki tânka ra.
marchar=wapaia; marts munaia. mármol=walpa painkira sâtka kum.
marcharse=mahka impakaia. marrano=kwirku.
marchitar=yarka lâwaia; sauhkaia; swap- marrulla=munhtak kunin munanka.
ni daukaia. marsopa=lam; lamh.
marchitarse=lâwi luaia; lâwaia; biawan marsupial=biara taya ra ai luhpia watla
takaia; swapni takaia; srawaia; bri ba.
aswaia; kuswaia; srahwaia. martes=tiusdi; susdi.
marchito=lâwan; srawan; lâwi luan; sra- martillar=amar ni sabaia.
wi (srahwi) luan. martillazo=amar pata.
marea=kabu sitwi o puhbi ba; sitwan o martillo=amar; hamar.
puhban dingki yaba. martín pescador=krasku.
(alta)=puhban. mártir=Jisas nina tâwan pruan uplika; ai
(baja, menguante)=sitwan. kupia lukanka kasak tâwan ikan uplika.
marearse=bla takaia; bla alkaia; kabu martirio=Kraist tâwan ikan ba.
blaka daukaia. marzo=kakamuk kati; mani bilara kati
marejada=puhban; puhbanka; rip tara na- yumhpika ba.
ni bukanka. marrano=kwirku.
mas=sakuna; kuna.
más=kau; pura; kanra; purka.
más o menos=uya apia; wiria ‘man.
masa=lump; dîa dîa akbanka kum; krauh- watla.
nika; krakban. matutino=titan piua dukia; titan tânka
masacrar=upla ra saura latwan yabaia; u- bri; titan.
pla ikaia. maullido=mini o pus ai bîla baikra dauki
masapán=brikput; bredprut. ba.
mascador=sasamra. maxilar=wan kwakmaya tânka bri ba
mascar=samaia; napa ra samaia; wakah- o pîska.
baia; wakabaia. máximo=pura o purara yaba; tara lamka-
máscara=mawan bikaika o prakaika. ra yaba.
mascarilla=mawan pura pîska baman mayo=lih mairin kati; lî mairin kati; tisba
praki dukia. kati; lagrit kati; mani bilara kati matsip-
masculino=waitna; waitna o wainhka tân- ka ba.
ka bri ba. (árbol)=duhrang.
masticar=samaia; wan napa ra mayor=kau tara yaba; almukka; kanra ta-
samaia; akbaia; wakahbaia. ra.
mástil=mahsa. mayordomo=lalahkira watla bilara
mata=dus plamayka; dus pâwi ba; lungni. lalah bisniska o wark pura kaiki
matacocos=rititia. uplika; alba kau tara ba.
matadero=ikaika; daiwan ikaia pliska. mayoría=aihkika; ailalka; kanra ailal.
matador=âikra. mayorista=diara ailal natka ra atki upli-
matanza=ikanka; iki tikanka; ikra. ka.
matapalo=srum; srumh. mazamorra=iska nani.
matar=ikaia; yapaika ra blikaia. mazo=amar tara kum; kluban; wisingban.
matarife=bîp iki uplika; bîp ikaia warkka mazorca=aya kiama; aya kura.
bri ba. me=ai; yang; yang ra.
matarse=wan wîna ra ikaia; silp pruaia. meandro=yabal o awala klukia kum.
matemática=numba nani stadi muni sins- mecánico=mikianik; misin ra wark taki u-
ka lâka. plika; diara papaskra.
materia=diara yuya; dîa dîa dukia mecatazo=rup pata; rup ni wipi ba.
wina diara dauki o taki yaba; mecate=rup; kiwa.
mabiara. mecedor=wawauhra, wauhaika.
material=diara paskaia dukia. mecedora=aiwahwaia sirka; wauhaika;
maternal=yaptika tânka bri. aiwauhaika.
maternidad=yapti lâka. mecer=wauhaia.
matón=upla saurakira; upla ra saura mu- mecerse=aiwauhaia; karhwaia.
naia luki uplika. mecha=wîk; lamp pata.
matorral=unta twakni; insla prata. medalla=ayan sâtka ni paskan dukia, dia-
matraca=sibaya, insuba. ra lilka kum wal.
matrero=smatkira; lâ mihta wina plapi media (medias)=sâks yari wan lula kat
tauki uplika. praki ba.
matrícula=nina mangkanka. mediación=lengstarka aisanka; hilpka ai-
matrimonial=marit dukia; marit tânka sanka.
bri. mediador=lengstar; tâwan aisasara.
matrimonio=marit; marit lâka. mediano=bakriki prais; tara pali apia, sir-
matriz=plauya; wamsa; wamhsa; tuktan pi sin apia; lilkapas.
medianoche=tihmia wâl bakriki.
mediador=lâ daukan lengstarka. mejoría=yamni takanka.
mediar=lengstarka aisaia; bakriki ra wa- melancolía=sari lâka.
ia; lilapas ra aimakaia. melancólico=sari; sarikira; sari bri.
medias=takins; stakins. melena=tâwa yari, aipami bara lanhwi
medicación=sîka daukanka. bri ba; layan tâwa.
medicamento=sîka; siknis rakaia saika. melodía=binka; aiwanan binka; aiwanan-
medicina=sîka. ka pain; miusik binka; aiwananka nahki
medicinal=sîka dukia; sîka tânka bri. plapi ba.
medicinar=sîka dakakaia; sîka melodioso=kiama ra pain wali yaba.
yabaia; sîka daukaia. mellizo=sutki.
medición=kulkanka; kulki kaikanka. membrana=taya.
médico=daktar; sîka tânka kakaira; rara- memorable=kupia kraukaia sip; kupia
kra; sîka dauki uplika. kraukaikira; âuya tiwras, luki ban kaia
medida=kulki kaikanka; kulkanka; yahpi- sip, âuya tikaia apia dukia; kupia ra luki
ka; misarka; praiska; pitka. bri kaia aitani.
a medida que=baku sa kaka. memorándum=diara âuya tiwras ulbi bri
medidor=diara kulki kakaikra; kulki ka- kaia wauhkataya; upla ra ulbanka kum
kaikra. dauki bliki ba.
medio=bakriki; tar baik (tarbaik); memoria=lukanka; lukaia lâka o luki ya-
kauh klakan; tar baiki; lilapas; lila; ba lâka, dîa kupia ra luki kaia sip ba lâ-
lilan. por medio de=mita; ba mita. ka; âuya mâ.
mediocre=mayara tânka bri ba; tânka uya memorial=âuya tikaia apia ba; kupia ra
tara apia. luki bri; dîa dîa ulbi bri kaia wauhkata-
mediodía=yu wan lal kat; yu bakriki; di- ya.
nar kat. memorizar=wan sinska wina lan takaia.
medir=kulkaia; kulki kaikaia; diara mencionar=nina mâkaia; nina mâki aisa-
kum yahpika kulki kaikaia; pitka ia; diara kum dukiara nina mâki aisaia;
briaia. diara kum dukiara aisaia; kiama ra
meditabundo=sâpkira luki ba; tânkira la- mangkaia.
lukra uplika. mendigar=makabaia (umpira ba lâka ra);
meditación=kupia wal aisi kaikanka. upla ra makabaia; lalah o dîa dîa maka-
meditar=luki kaikaia; kupia wal aisi kai- baia.
kaia; lukaia, kupia wal aisaia; kupia ra mendigo=makakabra; upla ra diara maka-
luki kaikaia. bi tataukra, bik tatakra.
médula=dusa mabiara; wan dusa batanka; mendrugo=brit pîs kum karna lulkan ba.
tnus. menear=nikbaia; kitbaia; singbaia; karh-
medusa=likaka; likahka. baia, wauhaia; krukbaia; nakbaia.
mejilla=tauhka; makmaya; mahkmaya. menearse=nikwaia; aiawaia; karhwaia.
mejor=kau yamni; kanra yamni; bitar; menester=umpira ba lâka; luhakira lâka;
wiria yamni; wiria bitar. diara luha ba lâka.
(dicho)=kuna; kau kasak aisamna kaka. menguante=sitwan; sirpi taki yaba; lî si-
mejorar=kau yamni daukaia; bitar dauka- twan piua.
ia. menguar=sirpi takaia; kau sirpi takaia;
mejorarse=rawaia; kau yamni takaia; bi- sripaia; raswi; dakwi takaia.
tar takaia; yamni tikaia. menopausia=mairin ai katka bri sikniska
mahka swin piua.
menor=kau sirpi; sirpika; uriaska; kanra ulbanka.
sirpi ba. menudo=sirpi; tanta; bahki.
(hijo)=plasni. (a)=pat pat; kli kli.
(de los gemelos)=tisnika. meñique=mihta plasnika; siaika; swaska.
menos=kau wiria; mayara; kau sirpi; nin- mercader=diara âiatkra.
ta; maura; watka. mercadería=diara atkaia dukia.
(por lo)=diara kumi lika. mercado=markit; diara atkaia watla.
menospreciar=bahki kulkaia; yamni apia mercancía=atkaia dukia sut.
kulkaia, kulkaia apia; saura kulkaia. mercenario=lalah mana wark taki yaba;
menosprecio=bahki kulkanka. mana brabrira; ayar uplika.
mensaje=bîla wauhanka; sturi; bîla bli- merecer=diara kum daukan mana briaia;
kanka kum. mana briaia aitani kaia; diara kum mana
mensajero=bîla twatwilkra; maisa papa- yabaia.
kra. meridiano=yu wan lal kat awarka tânka.
menso=sinskas. merienda=istikira pata kum.
menstruación=kati sikniska (mairin bri mérito=upla kum diara kum briaia ai rait-
ba); ingni sikniska. ka bri ba.
menstruar=kati sikniska briaia. mermar=diara kum nahki kan ba wina
mensual=kati bani dukia; kati bani dauki; wiria o aiska mayara iwaia.
kati bani tânka bri. mero (pez)=kuha.
mensualidad=kati kum mana aibapanka o merodear=upla kum wapi tauki dîa ai na-
pidika. kra ra ba implikaia.
mensualmente=kati bani; kati bani lâka mes=kati.
ra. mesa=tibil.
menta=mint. mesera(o)=plun atki pliska ra tibil kahbi
mentado=nina tara bri uplika.
yaba. meseta=tasba kum yahpa, purara an lang-
mental=lukanka ra bri; lukanka ra dauki; ni.
lukanka wina saki; lukanka dukia; wan Mesías=Misaya; lal ra laiki king mangkan
sinska ra dîa luki saki o kulki yaba; sins- yaba; Swaki Sasakra; wan Dawan Jisas
ka dukia; lukanka wina. Kraist.
mentalidad=sinska warkka; upla, kiamka mesocarpio=dus mâ bîla tani taya.
o kuntri kum ai lukanka nahki bri ba. mesón=impapakra nani yapaika.
mentar=diara kum nina mâkaia; mestizo=upla miks; ispail miks.
diara kum dukiara aisaia. meta=tnata; plapanka kum ra tnata sainka
mente=lukanka; sins; âuya mâ; kupia lu- mangkan ba.
kanka; lukaika. metal=bras o ayan sâtka nani aslika.
mentir=kunin aisaia; kunin munaia; ku- metamorfosis=diara kum nahki ba wina
nin wiaia. sât wala ra tawanka; daiwan nani ai taya
mentira=kunin; kuninka; kunin lâka; ku- aisuhki ba; taya aisuhkanka.
nin aisan lâka. metatarso=wan mina nani pîska kum.
mentiroso=kuninkira; bîla alhnira; bîla metate=aya akbaika.
wangnira. meteoro=slilma dakwi ba; imyula mah-
mentor=tâ brabrira. bra.
menú=plun nahki dauki o atki ba tânka meter=dingkaia; mangkaia; kauhbaia;
auhbaia.
meterse=dimwaia; dimi waia; aimakaia; tara; diara walkira.
diara kum bilara aimakaia o dimaia. milenio=mani tausin piua.
meticuloso=ai dara walikira; tânkira diara militar=suldiar; suldiar lâka; “militar”.
dadaukra. milpa=insla.
metiche=ai bisniska apia tilara dimaia lih- milla=mail; kilumita wâl lama.
ki ba. millar=tausin kum aslika.
método=dîa daukanka kum; lan takaia millón=milian.
dukiara daukanka o natka kum. millonario=lalahkira; milian ailal bri; mi-
metro=rul; “mita”. lianir.
metrópoli=kuntri kum bilara tawan sut mimar=klâkaia; tasapaia; lihkaia.
lalka ba. mímica=diara tânka marikanka, sain nani
mezcla=miks munanka; abalkanka. o wîna daukra sâtka nani wal.
mezclador=miks mamunra; miks munai- mimo=latwan lâka marikanka tara.
ka. mimosa=kiaya papulra.
mezclar=abalkaia; miks munaia; klamaia. mina=main.
mezclarse=miks takaia; abalwaia; ubul- minar=mutbaia; sukutbaia; main biki
waia. swiaia.
mezquino=kupia siksa; slabla (upla). mineral=main dukia; main wina saki ya-
mi=yang duki; ai; yang ra. ba.
mica (culebra)=matsiksa. minería=main nani wark daukaia tânka.
mico=wakling; uyuk; ruskika. minero=main uplika; main ra wark taki u-
microbio=yula sirpi lupia pâsa ra, lî pura- plika.
ra o diara sâtka wala purara pâwi ba. miniatura=diara kum lilka sirpi daukan
microcéfalo=upla o daiwan kum ai lal sir- ba.
pi bri ba. mínimo=sirpika ra yaba; sirpika; smihka.
micrófono=bîla baikra tara sakaia dukia. ministerio=Dawan dukia daukaia lâka;
microscopio=diara sirpi pali kaikaia du- gabamint tilara wark tara dauki daknika.
kia (wan nakra ni kaikras dukia). ministro=napakan; wihta tara kum; gaba-
miedo=sibrin. mint suliarka tara; dukia dauki uplika.
miedoso=sasabrira; sibrinkira. minoría=sirpika; kau sirpi lâka ra ba tân-
miel=nasma laya. ka.
miembro=dikia; diara o dakni kum upli- minorista=diara sirpi natka ra o ailal at-
ka; wan wîna sirpika kum; wan dikia kras ba.
kum. minucia=praiska o mana mayara dukia.
mientras=kau ba ra. minucioso=diara sirpi sut laki kaikanka;
miércoles=wensde; winsdi. tânkira laki kakaikra.
mierda=kâna. minúscula=ulbanka sirpi markka.
mies=plun mâ; insla; kukanka. minuta=diara kum ulbi bri ba âuya tiwa-
migaja=yuya; dîa dîa yuika sirpi; plun ia apia dukiara.
yuya. minutero=wats kum ra mihta lupia minit
migración=kuntri kum wina wala ra wih nani mark muni ba.
takaski iwaia tânka. minuto=minit; 60 kat kulki ba piua.
mil=tausin. mío, mía=yang duki.
milagro=diara aihka daukanka kum; sain miocardio=kupia wina; wan kupia pîska
kum.
miope=wihka ra kaikras, baila ra baman
kaiki uplika; nakra pain apia. mobiliario=tibil o iwaika sâtka nani asli-
mira=kaikaika; nakra; raks nakra. ka.
mirada=kaikanka; kaikra. mocedad=upla rayaka ra wahma o tiara
mirador=kakaikra. piua wina almuk takuya kat.
mirar=kaikaia. moción=aisi kaikanka o mitin kum ra lu-
mirón=kaikaia lihki; kakaikra. kanka kum kahbanka.
mirra=sîka mâka. moco=blas; blaska; siahka; mâka; slula;
mis=yang duki nani. kakma laya.
misa=prias; Holi Mas. mocoso=kakma ra siahka o mâka banhki
misal=Holi Mas dauki ba wauhkataya. bri ba.
miserable=sarikira; saurakira; watawiki- mochila=surun; diara auhbi wan ninara
ra; umpira; bahki; kupia saurkira. twilki dukia kum.
miseria=pât; sari lâka tara; latwan wa- moda=stail; natka.
hwan tara; trabil tara kum; diara saura modelo=paskanka; daukanka; tânka kum
sut lâka; umpira iwi yaba lâka; umpira. ra kaikaia dukia; lilka; talika daukan
misericordia=kupia pihni lâka; yamni o kum; dîa dîa tânka ra talia daukanka
umpira kaikaia lâka; umpira kaiki kum; patrang.
yamni munaia lâka. moderación=sins briaia lâka.
misericordioso=umpira kakaikra; kupia moderado=praiska kat yaba; kau pura a-
painkira o pihnikira; umpira kaikankira. pia; pura lui apia.
mísero=saurakira; umpira. modernizar=diara almuk nani ra natka o
misión=misan; blikanka; Dawan warkka maprika raya dingkaia.
bal dauki ba lâka. moderno=raya; nanara piua dukia; taim
misionero=smalki tataukra; kristian lâka raya dukia; almuk piua uplika o dukia a-
smalki tauki uplika; blikan uplika; mi- pia.
san uplika; impapakra. modesto=kasak pain; watawi apia lâka
mismo=sim; sim baku; aihka apia; aihka kat yaba; lâ tâski waihla.
apia. modificar=tânka wala ra lakaia; wiria la-
(sí)=silp ai wîna ra. kaia; kau sirpi o swapni daukaia.
misterio=tihuka tânka; yukuwan lâka ra modo=tnatka; snatka; daukra; tânka; lâka;
ba; tânka kaikaia karna lâka. nahki dauki ba lâka; yabal.
misterioso=tânka aihkakira; tânka kaikaia (de ningún)=nahki kabia sin apia.
karna; tânka marikaia karna; yukuwan de modo que=baku; baha mita.
ra; maprira yaba; aihkakira. mofa=lawaska; lawaska kiki ba lâka.
mitad=bakriki; tar baik (tarbaik); kauh mofar=swira daukan lâka ra tnata lukaia;
klaki. lawaska kikaia; swira daukaia.
mitigar=diara kum saura o karna ba, kau mofeta=piskrawat; piskriwat.
swapni o karnika mayara ikaia. moho=srap; srap baku alki yaba; puputka;
mitin=pulitik bisniska nani aisi mitinka; puputnika; mâka.
mitin. mohoso=mâka alkan.
mito=almuk nani kisika. mojado=buswan.
mitología=gâd bahki sturka; upla nani ai mojador=babuskra; babuswra (babusra);
piritka o ai gâdka baku kulki ba tânka. buskaika.
mixto=miks; miks munan. mojar=buskaia; ratkaia.
mojarra=tûba; krahna.
mojarse=buswaia; aibuswaia; ratwaia.
mojigato=bawan o sibrin lâka mariki ba, kaia o sakaia karnika aiska bri ba lâka.
dîa luki ba alkaia dukiara. monosílabo=bîla binka kumi baman bri
mojón=mohong; lain lulkan markka. ba.
molar (diente)=napa rahia; raihkaya. monseñor=sots bilara bisop nina wala.
molde=maul; diara paskaia maulka. monstruo=tarka tara; daiwan yahpa tara
moledor=âiakbra, wawauhra. kum.
moler=akbaia; wauhaia; kapaia. montador=âiulra; ulaika.
molestador=wawarbra; trabil mamunra. montacargas=diara wihra nani sunaia mi-
molestar=munaia; trabil munaia; ambuk sinka.
munaia; tuskaia; warbaia; kupia sauhka- montaña=il tara; unta biara; unta.
ia; saura munaia. montañoso=unta tânka bri; ilkira; unta
molestarse=trabil takaia. pâwan ailal.
molestia=trabil munanka; trabil; ambuk; montar=ulaia; (aras) ulaia; bal ulaia; su-
kupia tuskanka; kupia sauhkanka. naia.
molesto=krauhka. monte=unta; unta dakura (dakra).
molinillo=wauhaika. montear=antin taukaia; unta ra daiwan
(árbol)=burburia. plikaia; unta ra waia; antin dimaia.
molino=akbaia misinka; mil; aya wauhai- montecillo=ninka; ningka; kiuhsi.
ka. montero=unta dadimra.
molote=upla aihka aipaswi ba. montés=unta ra tauki yaba; unta ra pâwi
molusco=daiwan sâtka kum nina dusa â- yaba.
pu; dusa âpu; wîna swapni yaba. montón=paskan kum; ailal; manis pali;
mollera=wan lal banhta kau purara ba. diara kum wala purara yakabrira o ta-
momento=minit. nis baman mangkan ba.
(un)=minit kum; ¡wiri! montura=aras ulaika; sadil; satil.
momia=upla pruan wîna tara lâki monumento=upla o diara lilka paskanka
muni kahbi bri ba. tara.
mona=ruskika mairin. moño=riban nani wal wilkanka kum; mai-
monarca=king. rin tâwa wal raun kum dauki ba.
monasterio=padre sâtka nani watla. mora=diara kum blestu daukaia ba wihka
mondongo=biara; (bîp) biara; biara tarka. tiwi ba.
moneda=lalah; lalah mâ. morada=iwaia watla; utla; takaskaika.
monigote=dalbibi kwala ni paskan ba. morado=mapla pau siksa; balianta.
monja=madre sâtka kum; katolik tilara morador=plis kum ra takaski iwi ba upli-
Dawan warkka dauki mairka kum. ka; âiwra.
monje=padre sâtka kum, yakan iwi ba. moral=aitani yamni; lâ kat yaba.
mono=ruskika; urus. moraleja=kisi o sturi kum wina sinska
monocultivo=tasba pîs kum ra plun mâ kum bal taki ba.
sâtka kumi baman mangki ba. morar=iwaia; takaskaia; plis kum ra iwi
monogamia=wan maya kumi baman bria- takaskaia.
ia lâka ba. moratoria=tras bri uplika ra
monografía=diara kum tânka pain aibapaia piua kum yabi ba.
pali stadi munanka. moravo=morebian; muribian.
monopolio=plis o tasba kum ra diara at- morboso=sikniskira; lukanka tâskikira
nani wal lilia taki ba.
mordaza=bîla ra mangki dukia, yaka
sturi aisaia apia dukiara. motivo=tânka; diara tânka kum; tâwan.
mordedor=sasamra. (por ese)=baha mita; baha dukiara.
mordedura=samanka. (sin)=tânkas.
morder=samaia. motocicleta=baisikil “motor” bri ba.
mordisco=samanka. motor=aiawanka dauki ba; aiawanka dau-
moreno=mapla sai; wiria sai. ki misinka.
morfina=yapaia saika; wan wîna latwan- motriz=nikbi ba; nikbanka dauki ba.
ka tikaia saika. movedizo=nikbaia isi ba; aiawi ba.
morgue=aspital nani ra upla pruan dingki movedor=kakitbra; kakitwra (kakitra);
swi pliska. nanikbra.
moribundo=mahka prui yaba; pruikira; mover=kitbaia; lakaia; nikbaia; yarka aia-
prui. waia.
morir (morirse)=pruaia. moverse=kitwaia; aiawaia; kitwi waia;
moronga=kwirku wîna, tâlia bara diara plis wala ra takaia.
sâtka wala nani wal dauki pata. movible=kitbaikira; kitwaikira; aiawaiki-
moroso=upla kum ai traska nani wihka ra ra.
aibapi ba. móvil=kitwi o aiawi ba.
morral=sakbat; malipuk. movilidad=aiawanka.
mortaja=platira; upla pruan kwalka. movilizar=war dukiara o pulitik tani ra u-
mortal=praprura; pruaikira; pruaia dukia; pla nani yaka aiawaia.
prura. movimiento=aiawanka; kitwanka; kitban-
(pecado)=prura saurka. ka; kitbra; kitwra (kitra).
mortalidad=pruanka; pruaika; pruaikira mozalbete=wahma lupia; manka mayara
ba lâka; upla praprura rayaka. wahmika.
mortandad=upla ailal pruan ba. mozo=waitna wahma mayas; suliar.
mortero=unuh; nuh; war aiklabaia dukia. muco=muku.
mortífero=prura bri balaia sip ba. mucosidad=slula.
mortificación=ikaia lâka; ikanka; sari ya- muchacha=tukta(n) mairin; tiara (lupia).
banka. muchachada=tuktan nani daukanka; tuk-
mosca=kukas; brabra. tan baku ai natka bri ba; tuktan nani
mosquitero=pabula; pabulu. daknika.
mosquito=tairi. muchacho=tukta(n) waitna; wahma (lu-
mostaza=mostard. pia); tuktan.
mostrador=mariki yaba; marikaikira; muchedumbre=ailalka; kwâra, dakni tara
marikaika; sap tibilka; kaunta. kum; upla aipaswanka tara.
mostrar=marikaia; smalkaia. muchísimo=ailal pali.
mote=upla ra nina wala yabi ba. mucho=ailal; uya; manis; uba; aihwa.
motel=mairin wal wih yapi saurka dauki muchos=ailal.
pliska. mudanza=utla wala ra tawanka.
motete=wilkanka; pangni. mudar=lakaia.
motín=upla nani rangbanka o buanka ta- mudarse=kwala dimaia; plis wala ra taki
ra dauki ba lâ o gabamint kum mapara. waia; buhni takaia.
motivar=diara kum daukaia dukiara spi- mudo=bîlas; aisankas; sturi aisaras; bîla
ritka bukaia. skahwa.
mueble=tibil, iwaika nani sâtka.
mueca=wîna aiawanka aihka kum.
muela=napa rahia; napa raihkaya; muralla=kutbanka tara.
drahya. muelle=wâp; slaup wilkaika. murciélago=sakanki; kanski; skanki.
muerte=prura; pruanka. murmullo=rangbanka; brukwanka; kârma
muerto=pruan. bin.
muestra=marikanka; patrang; sampla. murmuración=brukwanka; rangbanka.
mugido=(bîp) uhbanka; uhbra. murmurador=pusbi aisasara; rarangbra.
mugir=muhbaia; mukbaia; ahbaia. murmurar=brukwaia; rangbaia; rangbi
mugre=kwala o prâk ra tâski alkan ba. aisaia.
mujer=mairin. muro=kutbanka; walpa kutbanka; tawan
mujeriego=mairin lalihkra; mairin tnaya kutbanka.
want- kira; “mair yula”. musácea=tâma sâtka.
mujerona=mairin tara; mairin yahpa an músculo=wakia; wîna bunhka; wîna o
yari ba. klahkla bunhka; wan wîna aubi slakbi
mujerzuela=mairin lupia; kakirhbra mai- ba.
rin. museo=kulkanka tara dukia o warkka na-
mula=muyul (mairin). ni kahbi bri pliska; kiamka kum iwanka
mulato=upla nikru miks; taya sai. natka dukia nani mariki watla.
mulero=muyul kakangbra. musgo=srap.
muleta=wan klukia ra dingki wapaia música=miusik.
du- sa. músico=miusik lankira; miusik uplika.
mulo=muyul (wainhka). muslo=kuhma; plahpia; wan pnata mâ.
multa=lâ krikan mana aibapanka; “mul- mutable=shins takaia sip ba.
ta”. mutilado=wîna sirpika dakwan o dakban.
multar=“multa” kulkaia. mutilar=wîna tâka kum klaki sakaia
múltiple=ailal. (dakbaia).
multiplicar=ailal daukaia; sahwaia; mutuamente=pana pana; pana pana lâka
pura prakaia. ra.
multiplicarse=irwaia; ailal takaia; sahwa- mutuo=pana pana dauki yaba.
ia. muy=pali; uba.
multitud=kwâra; dakni tara; ailalka.
mundano=tasba dukia; tasba ra tataukra
ba.
N
nacatamal=kwirku wîna bara aya
mundial=tasba aiska tânka.
wauhan wal dauki pata.
mundo=tasba; tasba aiska; tasba paskan-
nacer=aisubaia; aisubi takaia; baiwaia;
ka.
baiwi takaia.
(todo el)=upla sut; tasba aiska.
naciente=baiwi yaba, baiwi taki yaba, bi-
munición=war aiklabaia dukia; raks mah-
si; lalma.
bra.
nacimiento=aisubanka; aisubi takanka;
municipio=tasba baiki sakanka tara kum
baikanka; baiwanka; baiwi takanka.
ra upla nani iwi aslika, “alcalde” kum
nación=nisan; kuntri.
bui rul muni ba.
nacional=nisan dukia.
muñeca=dalbibi; mihta lula; lingbung;
nacionalidad=kuntri kum uplika tânka
mihta lingbungka.
sut bri ba.
muñeco=upla lilka talia daukan ba.
nada=diara âpu; bahki; diara apia ba.
nadador=yayawra; lî dadimra.
nadar=yawaia. bu uplika; kabu yula.
nadie=upla kumi sin apia; upla apia; upla navegante=impaki ba; wawakra, impaki
bahki. tataukra.
naipe=kiat. navegar=impakaia; liura impakaia; waka-
nalga=tnata; nata; pnata; knata. ia; ship o dîa dîa ra waki taukaia.
nancite=krabu. navidad=krismis; krismas; Jisas aisubi ta-
naranja=andris; arins; anris. kan liliaka.
(agria)=taitap; taitahplira. navío=ship tara.
naranjada=andris laya. nazareno=Nasaret wina; Nasaret uplika.
naranjal=andris ailal pâwi ba pliska; an- neblina=mukus.
dris nasla. necedad=sinskas lâka.
naranjo=andris dusa. necesario=brin dauki ba dukia; brin kaia
narcótico=yapan baku wan dauki saika. aitani yaba, blestu briaia ba; nit dukia.
nardo=tangni sâtka kum. necesidad=luha ba lâka, dîa want yaba;
nariz=(wan) kakma. nitka.
narración=aisanka; dahra. necesitado=umpira; diara luha; nitka bri
narrador=wawira; aisasara. uplika; nitkira.
narrar=dahra aisaia; dahra wiaia. necesitar=diara kum brin dauki kaia; nit
nasal=kakma dukia; kakma tânka bri, kaia (takaia).
kakmak dauki. necio=sinskas; tanis; taniskira; sins âpu;
nata=krangwanka; bîp tialka krangwan- kupias; diara tânka kaikras; trabil muni.
ka; dîa dîa krangwanka. néctar=tangni laya daiwan lupia nani utbi
natación=yawanka; yawaia lâka. ba.
natal=ani tawanka ra baikan ba. nefasto=sari.
natalicio=aisubanka yua. negación=apia wiaia lâka.
nativo=aisuban; anira aisuban ba uplika. negar=apia wiaia; mapa tani ra aisaia; ba-
natural=kasak; aiska yaba; wîna lâka tân- ku sa apia wiaia.
ka ra yaba; kuntri kum wina; aitani ya- negarse=wan wîna ra bahki kulkaia; apa-
ba; kasak yaba. swaia.
naturaleza=diara bâra ba tânka; negativo=apia wi ba; lilka taya siksa ba.
paskan tânka; wîna lâka tânka; diara negligencia=kiama para lâka.
pâwi sut aslika ba. negociable=bisnis daukaia sip.
naufragar(se)=abakwaia; diara tikaia. negociante=bisnis dadaukra.
naufragio=abakwanka; abakanka. negociar=bisnis daukaia (upla wala wal).
náufrago=slaup abakwan trabilka brin negocio=bisnis; dîa dîa bisniska daukan-
ba. náusea=diara kum sîa dauki; aikaban ka.
dauki. negro=siksa; (upla) siksa; kriul.
navaja=skiru; kisura; risar; kiru. nene=tuktan sirpi; bibi.
navajuela=tubal; mâla. neología=bîla raya aisanka.
nave=ship; slaup; duri tara. neologismo=wan bîla aisanka ra bîla
navegable=waki taukaia sip; wakaikira. raya kum; bîla raya nani yus munanka.
navegación=waki taukanka; slaup wa- nervio=wakia; aiawi yaba wakia; srinhka;
kanka. latwan wakia; napa sungkri.
navegador=waki tauki ba; wawakra; ka- nervioso=upla kum ai srinhka bri yaba; ai
wîna triswi ba; sirang dauki ba.
neumático=tasa tanta tayas nani bilara ba
pâsa dingkaia dukiara. noble=upla kiamka tara, wihta tara kiam-
neuralgia=wîna latwanka; wakia latwan- ka; upla tara natka bri ba.
ka. noción=tânka; amnin; lukanka.
neutral=kumi ra sin prawras, yakan nocivo=diara kum saura muni ba; diara
yaba; dakni wal aimakras ba; upla pîr. saura; trabil yabi dukia.
neutro=kumi dukia sin apia; yakan yaba. noctámbulo=upla kum tihmia tilara wapi
nevada=ais kauhanka; tasba purara ais tauki ba.
yakawi ba. nocturno=tihmia dukia; tihmia ra dauki;
nevar=ais kauhaia; ais yakawaia. tihmia ra tauki; tihmia ra watauki ba.
nevera=ais bâks (bâkska). noche=tihmia; tama.
nexo=diara kum wala wal prawanka Nochebuena=Krismis yua kaina tihmika;
o Krismis îpka; Kraist aisubanka tihmika.
wilkanka. nodriza=mairin kum tuktan main kaiki o
nicotina=twaku puisinka. paki ba.
nido=tnawira watla; daiwan lupia nómada=sip tasba kumi ra iwras; plis
watla; watla. kum wina wala ra watauki uplika.
niebla=kiasma; mukus. nombrado=nina mangkan; nina tara upli-
nieta=mula (mulika) mairin. ka.
nieto=mula (mulika) waitna. nombramiento=nina mâkanka; nina wi-
nieve=sno; snu. nanka; wark kum yabaia dukiara wauh-
nigua=sigar; sikar. taya kum ra nina mangki yan ba.
nimbo=lî auhbi bri mukuska. nombrar=nina mâkaia; nina yaia (yaba-
ninfa (de zancudo)=wilwil. ia); nina winaia; wark kum yabaia du-
ningún=àpu; kumi sin apia. kiara nina mangki yaia.
ninguno=(upla) kumi sin apia; âpu. nombre=nina.
niña=tukta(n) mairin. nómina=nina nani ulbi mangkan wauhka-
(del ojo)=nakra yula. taya.
niñera=tuktan main kakaikra noquear=pruki ba’ kat batakaia; nakaut
mairin. niñería=tuktan lâka. munaia.
niñez=tuktan sirpi piua. nordeste (noreste)=uhki; yahbra lalmika;
niño=tukta(n) waitna; tuktan. yahbra lalma.
nipón=Japan kuntri uplika. norma=lâ; lâka.
níspero (árbol)=iban; iban dusa. normal=lâka tânka kat; aitani tânka; wap-
nítido=klin; ingni; ingnikira; tâski âpu; ni baku; pain.
painkira. normalista=smasmalkra skulka dimi u-
nivel=langnika; langnika mangki kaikaia plika.
dukia; libilka mangki kaikaika; normalizar=diara kum pain apia kan ba
wapnika kaikaika; mark; wapnika. kli pain daukaia.
nivelado=langni; ilihban. normar=lâ nani bapaia.
nivelar=langnika kumi daukaia; libil noroeste=yahbra muna (munika); yahbra
mangkaia; biangkaia. diwas.
(la tierra)=ilihbaia. norte=yahbra; yahbra payaska.
no=apia. norteño=yahbra tani uplika o tasbaya.
(está)=âpu sa. nos=wan; yawan.
(hay)=âpu. nosotros(as)=yang nani; yawan.
nostalgia=utla sarka sikniska; aikulkan
lâka. nublar=madiskaia; kasbrika mita dista
nota=ulbi mangkanka kum; wiria ‘man dingkaia tânka.
ulbi mangkan ba. nublarse=aimadiskaia.
notable=tânka tara bri ba; aihkakira; kai- nuca=nana dusa; nana playa; kakia.
kaia sip ba. nudillo=mihta sirpika kakauka.
notar=tânka kaikaia, mark munaia; ulbi nudo=kakauka; kakawa; tâ mangkanka;
mangkaia; wan dara wali kaikaia. wilkanka; kakauhka.
notario=daukanka o ulbanka kum pain o nuera=mula yapti.
saura sapa tânka mariki uplika; layar. nuestro(a)=wan; wan dukia.
noticia=sturi; dahra; maisa pakanka; ma- nuevamente=kli.
tira. nueve=matlalkahbi pura yumhpa; nain.
noticiero=sturi yabi ba; upla kum sturi nuevo=raya; almuk apia.
sakaia warkka bri ba. (de nuevo)=kli.
notificación=maisa pakanka; nu munan- nuez=kasau mâ sâtka.
ka. (de la garganta)=wan krukmaya; wan
notificar=maisa pakaia; nu munaia. pata; wan kraskamka.
notorio=latan; param; upla sut mita ka- nulo=lanhki sakan lâka ra daukan ba;
kaira ba. diara kum daukaia sip apia; diara kum
novato=diara o wark kum ra raya pali ba; karna apia daukan.
wark o diara tânka uya nu âpu uplika. numeración=kulkanka; kulki kaikanka.
novedad=sturi; bisi takan sturka; sturi ra- numerar=kulkaia.
ya; diara raya. número=numba; kulkanka ailalka; kul-
(sin)=ban; sturi âpu. kanka.
novena=yu 9 pura sunanka; yu 9 pura su- (impar)=numba bailkas.
nanka wauhkataya. (par)=numba bailkira.
noveno=numba 8 wina wala aula ba; ma- numeroso=ailal; manis; uya pali.
tlalkahbi pura yumhpika. nunca=apia; aima kumi sin apia; piu ku-
noventa=yawanaiska walhwal pura mata- mi ra sin apia.
walsip. nuncio=upla kum wina wala ra sturi brih
novia=marit takaia ba mairka. wi ba; Pop lengstarka kuntri kum ra.
noviazgo=mairin waitna wal kut taki tân- nupcial=marit dukia; marit tânka bri.
ka; kut takanka piua. nupcias=marit lâka; marit takanka.
novicio=lan tatakra; namika ra tâ kriki ba. nutria=mamu.
noviembre=yahbra kati; mani bilara kati nutrición=dakakanka, plun dakakanka.
matawalsip pura kumika ba. nutrido=ailal; banhki.
novillo=bîp wainhka wahma; bîp wainhka nutrir=dakakaia; dakaki karnika yabaia;
mahbra sakan ba. plun dakakaia.
novio=marit takaia ba waitnika; wal marit nutritivo=dakaki karna daukaia sip.
takaia daukan ba.
nubarrón=kasbrika yahpa.
nube=kasbrika; klaut; banks; mukus; wal-
Ñ
ñame=usi; paisawa; dus mâ tâwa wal ta-
pa.
lia.
nublado=buhutni; pukni; kasbrika mita
ñandú=daiwan tnawira tara, ai mina kumi
prakan.
bani ra asmala yumhpa brisa bara ai tna-
wa nani ba puputni sa.
ñato=kakma tanhta. pukni daukaia.
obsurecerse (oscurecerse)=tihmu takaia;
tihmia iwaia; saiwaia; pukwaia; pukni
O takaia; aimadiskaia.
o=apia kaka. obscurecimiento=tihmu dingkanka; tih-
oasis=diara pâwras pliska ra dus bara mu takanka; pukni dingkanka; pukni ta-
lî kârma sin bâra ba. kanka.
obedecer=bîla walaia; bîla wali daukaia; obscuridad (oscuridad)=tihmu; tama ta-
dîa dîa wi ba kat wali daukaia; kiama ra; tihmia.
lihni walaia. obscuro (oscuro)=tihmu; pukni; ingni-
obedecimiento=bîla walanka. kas; mapla sai; siksa.
obediencia=bîla walanka. obsequiador=prisant yabi uplika.
obediente=bîla wawalra; kiama lihni; kia- obsequiar=yabaia; prisant yabaia; lahma
ma lihnikira. yabaia.
obeso=batanira. obsequio=prisant; prisant yaban dukia; u-
obispo=bisop; bisup; pura kakaira. pla lahma yaban ba.
objetar=mapara buaia; mapara diara kum observación=kulkanka; dîa dîa kulkanka;
aisaia, dîa aisan ba mapa tani diara kum aman kaikaia lâka; tânka kaikanka.
aisaia; aisan ba aitani apia sa wiaia. observador=kakaikra; kakulkra; tânka
objetivo=bapanka; dîa daukaia ba lukan- kakaikra; pura kakaikra; tânka kakaikra.
ka. observar=kaiki kaia; kaikaia; laki kaika-
objeto=diara; dîa dîa tânka ra diara kum ia; tânka kaikaia; kulkaia; aman kaikaia.
kainara kahban ba dukia; dukia kum. observatorio=kasbrika purara o tasba ra
oblación=Gâd ra prisant yabanka. diara nani taki ba tânka kaiki pliska.
oblicuo=keli. obsoleto=almuk takan; blasi piua dukia;
obligación=diara daukaia lâka kum; diara danh yus munras.
kum blestu daukaia ba; wan warkka obstaculizar=mapara kaia; mapara diara
kum. daukaia; diara kum yaka daukaia apia.
obligar=taibi munaia; taibi muni yaka obstáculo=diara kum kainara bal aimaki
daukaia; priski munaia; diara kum dauki ba; wan takaskaia dukia.
yabaia; yarka daukaia. obstante=mapara aisi o aimaki yaba.
obligatorio=taibi muni yaba; blestu dau- (no)=ban sakuna; kan sakuna.
kaia dukia. obstinación=kiama karna lâka; kiama
obra=wark; warkka; daukanka. karnika.
obrar=diara kum daukaia; paskaia; wark obstrucción=yabalka prawan lâka.
kum daukaia. obstruir=yabalka prakaia; bîla prakaia;
obrero=wark tatakra; wark uplika; suliar. alki takaskaia; kainara diara mangkaia.
obcenidad=sakwanika; tâski dukia o lâka. obtención=alkanka; brinka; briaia lâka.
obceno=sakwani; tâskikira. obtener=briaia; saki briaia; alkaia.
obscuración=tihmu dingkanka; tihmu ta- obtuso=tumpu.
kanka; tihmu daukanka. obvio=latan; param.
obscuramente=pukni; braswi. ocasión=taim kum; piu kum; diara kum
obscurecer (oscurecer)=tihmu bal takanka; taim yamni kum; dîa dîa
daukaia (dingkaia); pukni dingkaia; tânka kum; sans; sans pain; piua.
(en una)=piua kum ra; taimka kum ra;
aima kum ra.
ocasionar=tâka wina briaia; ban takaia. odio=misbara; misbara kaikan lâka.
ocaso=muna; yu dimi wi ba; yu dimi ba odioso=misbara kaikankira; misbarkira.
lâka; dîa dîa dimanka. odisea=impakanka wihka, baha tilara dia-
occidental=muna dukia; muna wina. ra aihkakira an tringsar nani taki ba.
occidente=muna. odontología=wan napa nani stadi munan-
occiso=istikira pruan uplika; aksidint ra ka bara nahki latwanka nani rakaia tân-
pruan uplika. ka ba.
océano=kabu; kabu tara. oeste=muna; diwas.
oceaonografía=kabu nani tânka stadi mu- ofendedor=kupia babaikra; kupia tatus-
nanka. kra; trabil mamunra; kupia sasauhkra.
ocelote=krubu; buhru. ofender=kupia sauhkaia; trabil munaia;
ocio=wark taki takaskanka; ris brinka; kupia tuskaia; latwan yabaia; saura dau-
srinwan; srinwan lâka. kaia; kupia baikaia.
ociosidad=srinwan lâka. ofensa=kupia sauhkan lâka; kupia tuskan
ocioso=diara daukras yaba; srinwan bri; lâka; saura munan lâka.
srinwan; srinwankira. ofensivo=kupia tuskaia sip; saura munan
ocotal=awas ailal pâwi pliska. lâka bri.
ocote=awas; awas dusa. ofensor=kupia sasauhkra; kupia tatuskra;
octágono=rahia 8 bara tnaya sin 8 bri ba kupia babaikra; trabil mamunra.
dukia. ofertorio=prias daukanka ra “padre” bui
octavo=matlalkahbi pura wâlka. ostia bara kâp ra wain laya Gâd ra
octubre=waupasa kati; saut kati; prari ka- yabi ba.
ti; mani bilara kati matawalsipka ba. oficial=suldiar nani wihtka kum; wihta
ocular=nakra dukia; kaikaia glaska. sâtka kum.
oculista=nakra daktarka. oficina=apis.
ocultación=yukukanka; yukuwanka; bi- oficinista=apis ra wark taki uplika.
kanka. oficio=wark kum; dîa dîa sât warkka; dau-
ocultador=yayukukra; yukuki ba. kaia sip ba warkka.
ocultamente=yukuwan lâka ra; sâbi pali. ofidio=piuta sâtka aslika.
ocultar=yukukaia; pura bikaia; dahra pra- ofrecer=yabaia; diara kum prisant yabaia;
kaia. Dawan mihta ra mangkaia; prisant yaba-
ocultarse=yukuwaia. ia.
oculto=yukukan; yukuwan; pura bikan; ofrecimiento=prisant dauki yabanka; ya-
tânka kaikaia sip apia. baia win lâka; sakripais prisant daukan-
ocupación=wark kum; wark kum mita ka.
yaban sip diara wala daukras ba. ofrenda=prisant dauki yabanka; prisant
ocupado=wark manis bri; sip sans briras kum Gâd ra yabi ba; serts ra yabi ba pri-
ba. santka.
ocupar=alki briaia; wark ra oftalmología=wan nakra sikniska tânka
dingkaia; wark yabaia; briaia. nani stadi munanka.
ocurrir=ban takaia. ogro=ulak tara kum upla wîna papira, Yu-
ochenta=yawanaiska walhwal. rop yahbra tani ra iwi kan wisa.
ocho=matlalkahbi pura wâl; et. oído=(wan) kiama; walaika.
odiar=misbara kaikaia; saura kaikaia. oír=walaia.
ojal=butin unta; kraukan unta kum.
¡ojalá!=¡baku kaia si!
¡Ojalá que venga!=¡Balaia pan si! plakin yarka pluhmaia; plupaia.
ojeada=istikira laki kaikanka. onomástico=upla kum nina tânka bri ba.
ojear=pain laki kaikaia. onomatopeya=binka; binka tnata lukanka
ojo=(wan) nakra. (sampla: tak tak, ling ling, ban ban).
(de venado)=kwakwa. onza=auns.
ola=rip; tilwrika (tilrika); twilwrika (twil- opacar=pukni daukaia.
rika). opaco=pukni.
oleada=rip tara; rip ni prukanka; lî nikbri- opción=diara kum pri pali wahbi bri tân-
ka; siapia. ka.
oleaginoso=batana laya bri. operación=diara kum daukanka; aparit
oleaje=rip tilwanka; siapia. munanka.
óleo=ail; batana; holi ail. operador=diara dauki ba; aparit muni ba.
oleoducto=ail laya laihura pump muni operar=daukaia; aparit daukaia (munaia);
brih waia yabalka. dîa dîa warkka o dukia daukaia.
oler=kiawalaia; kîa walaia; kîa kiawalaia. operario=wark dadaukra.
olfateador=kiakiawalra; kîa kiakiawalra. opinar=lukaia; tânka kum ra lukaia.
olfatear=kîa briaia; kîa kiawalaia. opinión=lukanka; diara kum dukiara dîa
olfato=kiawalaika; kîa briaika; kîa kiawa- luki ba.
laika; kakma. oponer(se)=mapara kaia; mapara buaia;
olimpíada=kuntri nani sut pulanka sâtka kainara aimakaia.
nani dauki ba mani walhwal bani. oportunidad=sans; piua kum; dîa dîa
olivar=oliv dusa ailal pliska. piua yamni kum; sanska.
olivo=oliv; batana (mâ, dusa). oportunista=upla kum lukanka kasak âpu
olor=kîa; kîa painka o saurka. ban sans pliki aiawi tauki ba.
oloroso=kîa bri; kîa pain; kîa yamni. oportuno=piua kat yaba; tânka yamni
olvidadizo=âuya tatiwra; tisku âuya tiwi kum bal taki yaba; piu yamni ra
yaba. balan ba.
olvidar=âuya tikaia. oposición=mapara buanka.
olvidarse=(wan) âuya tiwaia. opositor=mapara babura.
olvido=âuya tiwanka; âuya tikanka. opresión=taibi munan lâka.
olla=dikwa; isama. opresivo=taibi muni; taibi munankira;
ollín=mâka; ayan mâka. twilkaia o wahwaia sip apia.
ombligo=klûa; klûa awa. opresor=tataibra; taibi mamunra; saura
omitir=sakaia; tila wina sakaia; mamunra.
swiaia. oprimir=taibaia; taibi saura munaia; taibi
omnipotencia=diara sut daukaia muni sari dingki latwan yabaia.
karnika; karnika tara aiska; Gâd oprobio=swira daukan lâka; bahki kulkan
karnika. lâka; lawaska kikan lâka.
omnipotente=diara sut daukaia sip; karni- óptica=ingni tânka aiska stadi munanka.
ka sut bri; karnakira; karnakira tara; optimismo=diara sut pain sa baku kaiki
Gâd. ba lâka; diara sut ba pain takisa lâka.
omóplato=wan nina tani dusa tanhta kum. optimista=diara sut kat ba pain baman sa
once=matawalsip pura kumi; leben. lalukra.
onda=kabu tilwrika (tilrika); twilwrika óptimo=kau pain; pain pali yaba.
(twilrika). opuesto=mapara; tnaya wala; mapa tani
ondear=pluhmaia; rip tilwaia; karhwaia;
yaba; baila wala; waihla yaba.
opulento=bawa; lalahkira; ailal pali. biara bilara nani ba tânka.
oración=pura sunra; makabanka. orgía=bla takan lâka; lilia puli ailal dih
orador=aisasara; smasmalkra; ai pura sa- bla taki ba lâka.
sunra. orgullo=praut lâka; praut lukan lâka.
oral=bîla ni aisi wi yaba. orgulloso=praut; prautkira; kwakwalhra;
orangután=urus yahpa kum. ai wîna ra praut lâka bri.
orar=(wan) pura sunaia; aisaia; makaba- orientación=smalkanka; yabal wapni ra
ia; dukiara makabaia. mangkanka.
oratoria=sturi pain aisi upla kupia alkaia oriental=lalma dukia; lalma wina; lalma
natka. uplika.
oratorio=pura sunaia pliska. orientar=yabalka ra mangkaia; wapnika
orbe=tasba raunka; tasba; prumhnika. ra mangkaia.
(pez)=mutrus (inska). oriente=lalma; baiwi uli ba dukia (yu bai-
orden (el)=wapni lâka; ai piua kat taki ba; wi baku).
ai watla kat kat ba. orificio=kwâkanka; bîla; diara bîla kwâ-
orden (la)=adar. kanka kum; diara unta kum; untika; ahu.
(guardar)=kasak kaia. origen=dîa dîa dukia tâ; tâ dukia kum; ba-
dar órden(es)=adar yabaia. ha wina bal taki ba; aisubanka; kiamka.
ordenanza=adar yabanka; lâ nani aslika. original=tâ dukia; tâura kata ba.
ordenar=adar yabaia; mangkaia; aitani originar=tâ ba yabaia; tâ krikaia; kiamka
kat mangkaia; adar munaia; diara pai- sakaia; kaia; sakaia; bukaia.
waia. originario=ani wina bal takan ba; kiamka
ordeñadero=bîp tialka subaia kapka; bîp bri; tâ bri ba; diara kum tâ dukia bri.
tialka subaia pliska. orilla=un; (lî, kabu) un; awala un; diara
ordeñador=bîp tialka sasubra; subaika. sut un.
ordeñar=(bîp) tialka o dîa dîa subaia. orín=kabu mâka.
ordinario=kau tara apia, praiska kat; a- orina (orín)=iska.
darka tânka kat yaba. orinar=iska krahbaia.
oreja=kiama; alkaika. oriundo=ani wina ba; ani wina bal takan
orejón=kiama yahpira. ba.
orejudo=kiama bri; kiamira; (daiwan) orla=prâk wâika.
kiama yahpira. ornamentar=diara kum sakahkaia; prana
orfanato=tuktan rau nani watla. daukaia.
orfandad=rau yaba tânka; rau baku takas- ornamento=sakahkanka.
ki ba. ornato=sakahkanka; prana.
organismo=rayaka bri dukia bani ai wîna oro=gul.
pîska bani bri ba aslika. oropéndola=tulu.
organista=agin kakangbra; agin lankira; orquídea=wiyakis sâtka tangnika nani.
agin papulra. ortiga=pubu.
organización=asla daukanka; diara kum ortografía=mistik âpu ulbaia lâka.
lâka bapanka; asla takanka; aipaswanka. ortopedia=wan wîna tara mistikka nani
organizar=asla daukaia; diara kum dau- wapni daukaia natka, diara o misin sâtka
kaia; diara kum lâka dauki bapaia. nani wal.
órgano=agin; wan wîna aiska tânka; wan oruga=liwa sât kum; liwa minira.
orzuelo=snik.
Osa mayor=Uhki.
osadía=mapara aimaki ba lâka; trabil mu- lâka plaplikra o dadaukra.
ni ba lâka; kupia laptika yamni. pacificar=kupia kumi daukaia; kupia das-
osamenta=wan dusa pîska bani aslika. kaia; lamni daukaia.
osar=kainara aimakaia; trabil munaia. pacífico=kupia kumi dauki; lamni dauki;
oscilar=aihwawaia. kupia kumi lihki; kupia kumi yaba;
oscuramente=tihmu wal; tihmu pali. sâp; lamni; bin âpu.
óseo=dusa dukia; dusa wina; dusa tânka pacifista=laman lâka dadaukra; laman lâ-
bri. ka plaplikra nani wina uplika kum.
oso=wingku yahpa sât daiwra. pactar=lâ nani bapaia, pana pana kulkan-
ostentar=marikaia. ka yabaia dukiara; laman lâka bapaia o
osteología=wan dusa nani stadi munanka. daukaia.
ostión=sita; sita tara. pacto=wal aisi daukan lâka; bargin.
ostra=sita. padecer=wahwaia; dîa dîa wahwaia.
otitis=kiama (walaika) puskanka. padecimiento=wahwanka; panis wah-
otoño=wîs wina yahbra kati kat wanka.
piua. otorgar=yabaia; yaia. padrastro=rapia; yapti maya; aisa kuya.
otra vez=kli. padre=aisa; papa; padre (katolik).
otro(a)=wala. Padrenuestro=Yawan Aisa pura sunra.
otrora=piua wala ra; piua luan ra. padrino=tuktan âialkra waitna; padrino;
ovación=upla kum ra mihta takbanka ailal padrinka.
yabi ba. padrón=tawan kum uplika nina nani.
ovario=biara bilara mahbra watla; wam- paga=aibapanka; mana aibapanka; mana.
sa; wamhsa. pagadero=aibapaikira; mana aibapaikira;
oveja=sîp; ship. mana aibaprira.
ovillo=kini; kisangni. pagador=âiaibapra; aibaprira; mana aiba-
ovíparo=mahbra âpi ba daiwra; âiapra; â- pi ba uplika.
paikira; mahbra âiapra. paganismo=hidan (idan) lâka.
óvulo=mairin plauya ra taki dukia lupia, pagano=hidan (idan); hidan uplika; aidul
baha wal tuktan paski ba. ra kakulkra.
oxidación=mâka alkanka; mâka alki ba. pagar=aibapaia; mana aibapaia.
oxidar(se)=mâka alkaia. pagaré=ulbanka dauki pramis takanka,
oxígeno=diara sâtka kum wan wîna puh- piua kum kat diara kum aibapaia dukia-
banka ra nit ba. ra.
oyente=wawalra; wali yaba. página=wahia; wauhtaya wahia.
pago=aibapanka; mana aibapanka; mana.
paila=praipan; paila.
P país=kuntri; tasbaya.
pabellón=plakin; plagin. paisaje=tasba mapla nani lilka daukan ba-
pacaya (palma)=twal. ku yawan kaiki ba; tasba pain lilka.
paciencia=kupia alki takaskanka; paisano=sim kuntrika o tawanka uplika.
kupia paja=inma sâtka.
alki takaskaia lâka; wihka bîla kaikanka. pajarito=daiwan tnawira lupia; piawira
paciente=kupia sâp takaski; kupia priski lupia.
bri yaba; siknis upla. pájaro=daiwan tnawira; piawira.
pacificador=kupia kumi dadaukra; laman (carpintero)=suyat; tuskrana.
pajarraco=daiwan tnawira yahpa an wîna
daukra saura. pampa=twi bîla tara; twi tasbaya tara.
pala=subil. pámpano=kiwa.
palabra=bîla; aisan bîla. pan=brit; bred; tâni.
palabrería=aisanka bahki nani. panadería=brit angkaia warkka; brit ang-
palacio=king (prisidint) watla; utla tara. ki ba watla, atki ba sin.
paladar=(wan) darkaya; darhka; darhka- panadero=brit âiangkra; brit âiatkra.
maya; bîla ra aunhka kaiki yaba. panal=nasma laya watla.
palanca=kahra; dus. pancarta=tawan bilara winanka o mari-
palangana=plapta; bisin. kanka nani dauki tilara ulbanka brih wi
palidecer=pihwaia; pis takaia. ba.
pálido=mawan pis (pihni); tala âpu; lalah- páncreas=wan prahpraika; wan tmarka.
ni baku. pandear=lapatkaia; bulkaia.
palillo=drum prukaia dusa lupia. pandearse=mulwaia; lakatwaia; lapatwa-
paliza=dus wal saura pali pruki ba; dus ia; nawaia; bulwaia.
wal prukanka. pandilla=upla saura dakni kum; dakni
palma=dus sât kum, kûku wahia sât. saura kum; upla dakni kum.
(de la mano)=mihta tanhtika; mihta sir- pandillero=dakni saura tilara tauki upli-
pika nani; mihta bîla. ka.
palmada=mihta tanhtika pata; mihta pando=lapatni; nawan; bulwan.
tanhtika ni prukan; slap. panecillo=brit lupia.
palmear=mihta takbaia; mihta prukaia. panfleto=ulbanka sirpi.
palmera=pâm dusa; sila dusa sâtka. pánico=sibrin bri; sibrin tara; sibrin lâka
(maquenque)=pansak; panhsak. kum.
palmípedo=daiwan tnawira, mina tanhta panorama=plis purara wina tasba pîska
yaba (klukum mina baku). tara kaikaia sip ba sut.
palo=dus; kahra; klala. pantaletas=mairin bara tuktan nani traus
(de rosa)=dus pauni; rusut. kunhku nani dimi ba.
paloma=butku. pantalón=traus; trausis.
(del Espíritu Santo)=swita; sbita. pantanal=piahka tasbaya.
palomar=butku watla. pantano=piahka; swamp; sahsa pâwi ba
palometa (pez)=trisu. pliska.
palomino=butku luhpia. pantanoso=piahka bri ba; drapapa laya
palomita=aya kâki muni baiwi pata baku bri ba; piahkikira; swampkira.
ba. palomo=butku wainhka. panteón=raiti.
palpable=kangbi kaikaia sip; mihta ni pantera=limi bulni sâtka kum; limi siksa;
kangbi kaikaia sip yaba; kangbi kaikai- limsiksa.
kira. pantorrilla=(wan) wayata; ahma.
palpar=alki kaikaia; kangbi kaikaia; sa- panza=biara, bupka.
paia; sapi kaikaia. panzón=biara tara; biara yahpira.
palpitación=dikwanka. pañal=bibi sirpi srukaia kwalka.
palpitante=dikwi yaba; pitwi. paño=kwala pîs kum.
palpitar=(kupia) dikwaia; lakwaia; pañoleta=angsar tara mairin nani yus mu-
kupia ni ai pahpaya bara ai nana biki ba.
tilwaia. pañuelo=angsar; wan kakma dikaika.
paludismo=rih (rihka) sikniska. Papa=Pop.
papa=tâwa; pitita.
papá=aisa; papa. pardo=puputni; buhutni; puput.
papagayo=apu; apawa. parear=diara wâl sim baku asla daukaia.
papalomoyo=rustubuk. parecer=lukanka; talia; talika; wîna dau-
papalote=kait. kra; mawan talika.
papaya=twas; tawas. parecer(se)=wal talika kaia; wal baku ka-
papel=wauhtaya. ia; lilka briaia; wal talia kaia.
papeleo=wauhtaya nani laki kaikanka. parecido=talika bri; wal (ai) talia.
papelera=wauhtaya auhbi bri ba pliska; pared=kutbanka; utla tnaya; klar; kral;
wauhtaya ulban ailal. tnaya kutbanka.
papelería=wauhtaya atki ba watla. pareja=maya wâl; wal tâ mangkanka.
papera=mums; mums puskan; kârma âi- parejo=wal baku.
kama puskanka. parentela=tayka; taya; taya nani aslika.
paquete=karbanka; srukan kum. parentesco=tayka; taya.
par=wâl; maya wâl. pargo=inska sât kum.
para=dukiara; mata; ra. pariente=tayka; taya; wal ai taya ba; pa-
¿para qué?=¿dîa dukiara?; ¿dîa mata? mali.
parabién=lakula daukanka. paridera=luhpa babaikra; israng; biara
parábola=parabel; parabil; maprika bîla; untra bri ba.
tânka kum wal praki aisaia bîla; pariente=wal taya ba; inman.
lukan bîla; maprika lilka. parir=baikaia; luhpa baikaia; aisubaia;
parabrisas=truk mawanra glaska. sakaia.
paracaídas=pura wina bal kauhaia parlama (tortuga)=ih.
dukia. parada=buanka; bura; parlamento=lâ dadaukra nani aslika;
takaskanka; takas- kuntri lâka nani daukaia watla.
ki pliska. parlanchín=aisasara; sturi aisasara.
paraguas=amrilia; parawa. paro=wark kum tnata alkanka; wark dau-
paraíso=paradais; paradayas. ki ba alki takaskanka, brukwanka natka
paraje=plis kum laihura an sait ra ba. kum baku.
paral=playa. parótida=wan bîla laya paski ba wakia.
parálisis=wîna lâwan; (wan) wîna parpadear=nakra klipaia; klipaia; ipaia.
sriman o pruan baku sikniska. parpadeo=klipanka.
paralizar=wan wîna pîska kum lâwaia o párpado=nakra taya; klipaika.
karna takaia; takaskaia. parque=pârk; upla kirhbaia pliska.
parar=bukaia; bapaia; takaskaia; diara parquear=plis kum ra swiaia ba.
kum dauki ba alki takaskaia. parqueo=takaskanka; truk nani takaski
pararse=buaia; aibapaia. pliska.
pararrayos=ayan wal paskan dukia, utla parranda=bin dauki lilia bri tânka; upla
nani ra imyula pruki trabil munbia apia nani tihmia aiwani taki ba.
dukiara. parrandear=tihmia aiwani taukaia.
parásito=diara wala wina ai pata impliki parricida=ai aisa o ai yapti âikra.
saki ba; yula. párroco=kristian nani daknika sôlka pura
parcela=tasba pîs kum. kaiki napakanka; katolik prîska.
parcial=tâka baman, aiska apia; tnaya ku- parroquia=kristian nani aslika; katolik
mi ra kau; tnaya kumi baman. prîska ai mihta ra tasba pîska bri ba.
parche=pîs; pîs mangkanka kum; pats. parte=tâka; baikanka; klakanka; mânka;
kauh klakanka; tâ kumi.
(dar)=maisa pakaia. waia wauhkataya lâ tânka kat.
¿en qué parte?=¿anira? pasar=lukaia; plis kum wina wala ra lu-
¿en qué parte del cuerpo?=¿dikia ra? kaia; bal waia.
partera=grandi mairin; mairin âialkra ¿qué pasa?=¿dîa takisa?; ¿dîa trabil?
ba luhpa baiki piua ra. pasarse=luaia; lui waia; bal waia; tiwaia.
partición=dakbi sakanka; baiki sakanka; pasatiempo=taim prahni kum ra lilia sir-
kum wina aihka dakbi sakanka. pi kum briaia ba.
participar=wala nani aikuki briaia; pascua=tara kulkanka kum; lilia yua kum.
wan dukia briaia; tâka ba briaia; diara Pascua de Resurección=Ister Sandi;
kum tilara dimaia. Dawan raiti wina buan yua.
partícipe=upla kum diara kum ra ai paseador=kakirhbra; âimpakra; impapa-
sirka bri ba. kra; tataukra.
partícula=yuika; yuya; yuika sirpi. pasear(se)=kirhbaia; kirhbi taukaia; wapi
particular=tnaya ra yaba; tnaya dukia; taukaia.
yakan yaba; yakan dukia; tnaya uplika; paseo=kirhbanka; impakanka; wapi tau-
tnaya kum tani ra yaba. kanka.
partida=taki waia lâka; waika; dîa dîa pasillo=yabal bîla sirpi kum; luaika.
daknika kum; mahka takanka; dakni pasión=Kraist pât wahwanka; aihni brin
wâl aimaki puli ba. dauki ba lâka; pât tara; brinka karna; la-
partidario=dakni kum nina bliki ba; upla twan lâka tara.
o lukanka kum nina blablikra. paso=wapanka; mina wapanka; lui waia
partido=wihta lâka kumi bakahnu brih yabalka; yabal kum; bîla; luiaika; mina
kulki ba daknika; pulitik daknika. kum taibanka; wapra; takanka.
partir=dakbi sakaia; dakbaia; baikaia; (de)=bal lui; sip takaskras.
baiki sakaia; yuaia; mahka waia; tilara (un)=mina kum; mina wapanka kum.
yuaia. pasta=babatni dukia kum; diara klin dau-
partirse=baiwaia; dakwaia; dakwi takaia. kaia saika.
parto=aisubanka; luhpa baikanka. pastar=daiwan kangbi twi piaia brih wa-
parturienta=mairin kum baikaia baila o ia; daiwan twi piaia.
baikan wihka apia ba. pastilla=pils; maiura.
parvo=sirpi. pastizal=bîp pata pliska.
párvulo=sirpi. pasto=twi; twi tasbaya.
pasada=luaika; wakpas. pastor=daiwan lupia main kakaikra; sîp
pasadero=luaikira; lui waikira. marsin; sepad; marsin; serts tâ uplika;
pasadizo=yabal bîla sirpi kum; lui waika napakan; smasmalkra.
sirpi kum. pastorear=main kaikaia.
pasado=lui wan ba tânka; luan dukia; pat pata=mina; klukum mairin.
luan. patada=mina pata; blikbanka.
pasador=luaika; dingki lukaika. patalear=mina blikbaia.
pasaje=pasis; luaika; lukaika. pataste=urang.
pasajero=luaikira; impapakra; pasinsa; patear=mina pata prukaia; mina ni pruka-
lalura; lui waikira; plis kum wina wala ia; blikbaia; mina blikbaia; mina wauha-
ra bal wi yaba. ia; mina pata wauhaia; tingbaia.
pasaporte=pasport; pasput; kuntri wala ra paternal=aisa latwanka tara ba tânka.
paternidad=aisa tânka bri.
patíbulo=upla kum prura pâtka ra ding-
kan iki ba pliska. ra lâka ai wîna ra bri; watawikira.
patilla=mawan tamaya; waska. pecar=saura daukaia; sîn daukaia; wata-
patio=lata; utla lata. waia; diara watawi ba daukaia; Gâd lâka
pato=klukum (wainhka). mapara saura daukaia.
patología=siknis nani stadi munanka. pecarí=buksa; wâri.
patraña=kupia wina kunin tara aisanka pecera=inska painkira nani mangki bri
ba. pliska glas ni paskan.
patria=kuntri; aisuban kuntrika; wan tas- pectoral=lama dusa dukia; lama dusa ra
baya. bri; lama dusa wina; lama dusa o pusa
patriarca=bisop tara kum; blasi piua ra sikniska saika; lama prâka.
Dawan uplika tara. pecuario=daiwan tânka bri ba.
patrimonio=almuk nani wina prapati pechera=lama bîla mangkaika; tialka
nani brin ba. mangkaika.
patriota=kuntrika ra latwan kaiki ba upli- pecho=lama bîla; lama; lama dusa; tialka;
ka. wan lamkuka.
patriotismo=wan kuntri ra latwan kaikan- (quebrado)=swarin; swaring.
ka. pechuga=daiwan tnawira lama dusa.
patrocinar=hilp munaia; tâ baikaia. pedagogía=tuktan nani smalkaia sinska
patrón=wihta; wark dawanka; lâka.
tasbaya dawanka; kiaptin. pedal=mina mangkaika; mina taibaika;
patrono=kaina kakahbra. mina dukia.
patrulla=wapi kaiki taukaia lâka; pedazo=pîs; pîska; yuika.
dakni sirpi ra taukanka ba. pedernal=kisa; walpa kisa; dîa dîa karna
paulatinamente=tawa tawa; wiria wiria; walpa baku ba.
tawa lâka ra. pedestal=lilka kum alki bri playa.
pausa=wiria takaskanka; wiria alki takas- pediatra=tuktan nani daktarka.
kanka. pedido=makabanka.
pava=kwamu. pedidor=makakabra; makabrira; maka-
pavo (pavón)=kusu. baika.
pavo real=pikak. pedigüeño=makabi sip swiras ba; maka-
pavor=sibrin; sibrin tara; sirang. kabra.
payaso=pulaia pliska ra upla ra munan ki- pedimento=makabanka; wihta mawanra
ki waitnika. ulbanka kahbi ba.
paz=kupia kumi lâka; laman lâka; lamni o pedir=makabaia; bik takaia.
bin âpu lâka. pedo=tusban; pâsa saura.
peaje=impaki mana aibapi ba. pedorrera=tusban takaskras lulki ban ba.
peatón=ai mina ra wapi ba. pedrada=walpa pata; walpa lulkanka;
peca=iblak; wan mawan ra mark taki ba. walpa ni sabanka.
pecado=saurka; saurka lâka; sîn; saura pedregal=walpa ailal pliska; walpaira.
daukanka. pedregoso=walpaira; walpakira; walpa
(original)=tâ saurka. ‘man; walpa bri.
pecador=saura dadaukra; sîn dadaukra; pegador=praprukra; prukaika; slulkira.
saurakira; sînkira. pegajoso=babatni; prahpraya.
pecaminoso=saura daukaia muni ba; sau- pegar=prukaia; wipaia; yarka wal prawa-
ia; tuskaia; lingbaia; sabaia (silak ni).
pegarse=prawaia; wal prak alkaia; sama-
ia. peluquería=tâwa klaki pliska; tâwa kla-
peinado=tâwa aubanka. kaia warkka.
peinador=tâwa âiaubra; tâwa aubaika. peluquero=tâwa âirbra, tâ âiaubra; tâwa
peinar(se)=tâwa aubaia. klaklakra.
peine=wan tâwa aubaika; kûm. pelusa=dus mâ kum kum tamaya lupia bri
peje-gavilán=yakata. ba; kwala uya yus munan mita yuya na-
peje-hoja=daha. ni kauhi ba.
pejibaye=supa. pellejo=taya; daiwan taya.
pelado=tâwa o tamaya âpu ba. pellizcar=samaia; sami taih dakbaia; tus-
pelador=taya tatakbra; taya sasakra; taya kaia.
swaswakra; taya sakaika. pena=panis kum; sari tara; latwanka; la-
pelagatos=waitna umpira an bahki twan; swira; pât; klala.
kulki ba. (vale la)=pain sa; aitani sa; trabil âpu.
pelar=takbaia; swakaia; taya sakaia (swa- penacho=il banhta pali ba; kiuru lal banh-
kaia); plinhbaia; taya daikaia; klungba- ta sâtka.
ia; pilhbaia; karbaia; irbaia. penalidad=panis; wark.
pelarse=taya takwaia; taya daiwi takaia; penar=panis kum purara kahbaia; panis
klungwaia; taya susupaia. kum wahwaia.
peldaño=ladar kum ra mina mangkanka penca=kara.
bani ba. pendenciero=unsasabra; unsabankira;
pelea=aiklabanka; aiklaban lâka. blablahwra; blahwankira; blahwaikira.
peleador=aiklaklabra. pender=aipamaia.
pelear=aiklabaia; unsabaia; blahwaia. pendiente=tnata aimakaia lamara ba; dri-
peliagudo=busbus; tâwa yari an tanta bri wanka; kiama lula; dîa dîa kum ra aipa-
ba. mi yaba.
pelícano=kaku. pene=kaiura.
película=lilka alkaia dukia; lilka; lilka penetrable=dimaia o dingkaia sip ba; di-
siksa; lilka taya. maikira; dingkaikira; isi dimi ba.
peligrar=trabil ra kaia. penetrar=dimaia; kraukaia; dimi waia;
peligro=trabil; pât. yarka dimi waia.
peligroso=trabil saura kum bri yaba; tra- penetrarse=dimi waia; (lî) dimi luaia; bi-
bilkira; latwan yabaia sip; sibrinkira. lara dimi waia.
pelo=tâwa; daiwan taya; tamaya. penicilina=siknis yula saura ikaia saika.
pelón=tâwas; pilong; pilung, tamayas. península=tasba nana.
pelota=bâl; dîa dîa mâ baku o raun kum. penitencia=saura sarka; saura daukan sar-
pelotazo=bâl ni sabanka. ka; penans; saurka daukan sarka sakra-
pelotero=bâl papaskra; bâl papulra. mentka.
pelotita=mâ lupia. penitenciaría=wapnika mangkaia watla;
pelotón=upla nani aslika; wardia daknika silak watla.
kum. penitente=ai kupia laki yaba; ai kupia la-
peluca=tâwa aihwa apia upla ai lal ra lakra.
mangki ba. penoso=sari o latwan yabi ba; wark mu-
peludo=tamayira; tâwa (tamaya) ailal bri; nankira.
busur. pensador=lalukra; diara lalukra; luki sa-
sakra; lukaika.
pensamiento=lukanka; lukaika; diara lu-
kanka; âuya mâ; kupia lukanka. pérdida=tikanka; tiwanka; tikan o tiwan
pensar=lukaia; luki kaikaia; kupia lukaia; ba lâka.; lus tiwanka.
kupia wal aisaia. perdido=lap tiwan; tiwan.
pensativo=luki yaba; ai kupia wal aisi ya- perdiz=kalila sâtka, wînka ba auhni sa.
ba; lalukra; lukikira. perdón=padin; padin munanka; ban swih
pensión=mana kum; diara kum daukan tikanka; padin munaia lâka; ban swih ti-
mana aibapi ban yaba; yapaia pliska. kaia (tikan) lâka.
pensionar=wirhka kum kahbaia; upla o perdonable=padin munaikira; padin mu-
plis kum ra lalah hilpka yabaia ba. naia sip.
pentágono=lilka kum rahia matsip bara perdonador=padin mamunra.
tnaya sin matsip bri ba. perdonar=padin munaia; ban swih tikaia;
Pentecostés=Ju nani yua tara kum; Spirit saurka ba kulkaia apia; ban swiaia.
Holikira bal iwan yua. perdurable=wihka takaski yaba; wihka
penúltimo=tnata lâs kaina mapa ra yaba. bri yaba; wihka aisawras yaba; ban kaia
penumbra=ingni wihki tihmu tilara dista ra yaba; lui waikas; aisawras ban kaia
mayara kum kaikaia sip ba. dukia ba.
penuria=nitka tara bri dukia nani âpu taki perdurar=wihka takaski kaia; piua wihka
ba. takaski kaia.
peña=walpa tara; kipla; il kiplika. perecedero=pruaia sip; pruaikira; wihka
peñasco=walpa tara. takaski apia; lui waikira; aisawaia sip;
peón=wark uplika; suliar; wapi ba aisawaikira.
uplika. peor=kau saura; kau mayara; perecer=pruaia; tiwi luaia; aisawaia; ti-
nakawi. pepenar=kiaubaia. waia; tanis tiwaia; pât ra tawaia.
pequeñez=sirpika; sirpi ba lâka. peregrinar=plis tringsar ra taukaia; wa-
pequeño=sirpi; lupia; sirpi lupia; tukta. wapni taukaia.
pequeñuelo=sirpi lupia; tukta. peregrino=impapakra; wawapra; wawap-
pera=dus mâ damni; apil sâtka. ni tataukra; yu wihka ra tauki yaba.
perca (pez)=agaka sâtka naskaya. perenne=dauki ban yaba; takaski ban ya-
percatarse=nu takaia; ai dara walaia. ba; alki takaskras ban yaba; piu bani ra
percepción=dara walanka; dara ban.
walaika; pereza=srinwan; srinwan lâka.
kaikanka; lukanka ra kaikanka. perezoso=srinwankira; srinwan bri; paha-
percibir=wan lukanka ra kaikaia; ni.
tânka kaikaia; kaikaia; sapi kaikaia; (enano)=likur.
kangbi kaikaia; kiawalaia; dara perfección=kasak yamni daukanka; aiska
walaia. sut yamni daukanka.
percha=kwala pamaika; kwala pamaia perfeccionar=aiska sut yamni daukaia;
dukia. kasak yamni daukaia; wapnika mangki
perdedor=tatikra; tatiwra; tikaika; tiwai- daukaia; aiska daukaia.
ka. perfectamente=kasak aiska; sut yamni
perder=tikaia; lap tikaia. pali lâka ra; aitani kat; kasak pali.
perderse=tiwaia; lap tiwaia; aimawahka- perfecto=aihwakira; aiska aihwa.
ia. perfil=upla o diara kum sait kum wina
perdición=tikanka; tiwanka; tiki luanka; kaiki ba.
tiwaia o tikaia lâka sut; sôlka tikanka; perforación=kraukanka; unta kraukanka;
diara saura dauki mita wîna tara
tikanka.
klauhbanka.
perforador=unta krauki yaba; unta kra- waikas; luaikas.
kraukra; kraukaika; krakraukra; klauh- permeable=(lî) dimi luaia sip.
baika; klaklauhbra; unta kraukaia misin- permiso=adarka; dîa dîa daukaia adarka;
ka. swin dauki ba lâka; daukaia aitani win
perforar=kraukaia; klauhbaia; unta krau- bîla ba; swirka daukaia win ba.
kaia. permitir=swirka daukaia; yarka daukaia;
perfumar=kîa pain daukaia; kîa dingkaia. yaia; swiaia; âu wiaia.
perfume=diara laya kîa pain bri ba. pernicioso=saurakira; latwan yabaikira.
pergamino=ulbanka sîp taya ra daukan perno=silak yahpa.
ba. pernoctar=lalawaia; tihmia lalawaia.
pericardio=wan kupia pura praki bri ba pero=sakuna; kuna.
pîska. perol=dikwa.
pericarpio=dus mâ pîska mâ nani pura peroné=wan kuhma dusa kum tanta an
praki ba. yari.
pericia=wark kum daukaia smatka o sins- perpetuamente=ban; piu bani ra ban.
ka lâka. perpetuo=ban kaia ra yaba; takaskras ban
perico=risku. yaba; wihka takaski ban yaba.
(lerdo)=wingku sirpi. perra=yul; yul mairin.
perímetro=lilka kum tnaya kir ba. perrera=yul watla.
perineo=wan saka. perro=yul; yul wainhka.
pericarpio=dus mâ taya (tanta ba). persecución=saura munaia lâka; saura
periódico=piua kat kat bal taki o bri ba; munanka; saura munaia lâka ra nina bli-
aisi kaikaia wauhkataya; sturi ulbi saki kanka; nina bliki saura munanka; rau
wauhkataya; tasba sturka bri wauhkata- sauhkanka.
ya. perseguidor=nina blablikra (saura muna-
período=piu; piu kum. ia dukiara); saura mamunra; rau sasauh-
periquito=kuyus. kra.
perico (chocoyo)=risku. perseguir=ninara plapaia; nina blikaia;
perito=diara lankira; diara kum tânka saura munaia; taibaia; trabil munaia;
ka- kaira; sinskira. saura munaia dukiara nina blikaia; rau
peritoneo=singsingka. sauhkaia; waihla sakaia; yuskaia.
perjudicar=trabil munaia; kupia tuskaia; perseverar=ban bapi takaski bûi kaia; ba-
pât ra dingkaia; latwan yabaia. pi takaski kaia; karna bûi kaia; dîa dîa
perjudicial=saura muni ba; sauhki ba. tânka ra alki takaski bri kaia; wahwi
perjuicio=trabil munanka; kupia tuskan- luaia.
ka; pât ra dingkanka; latwan yabanka. persignar=kros sainka daukaia; sain mu-
perjurar=kunin swer aisaia. naia; sain muni bles munaia.
perla=sita nakra. persignarse=wan wîna ra kros sainka
permanecer=takaskaia; ban kaia; takaski dauki bles munaia.
kaia; plis kum ra takaski ban kaia; nahki persistir=karna pali ban kaia; takaskaia a-
ba kat ban kaia. pia lukaia; takaski ban kaia; baha kat al-
permanencia=takaskanka; takaski ban ki bri ban kaia; karna buaia; ban kaia.
ba lâka. persona=upla; upla kum.
permanente=nahki ba kat ban yaba; lui personaje=upla tara.
personal=upla dukia; yakan dukia; silp ai
dukia; wark kum daknika uplika; wîna
kat; wan wîna pali ba dukia. pesca=miskanka; kiulh miskaia lâka.
personalidad=upla kum silp ai tânka pescado=inska.
nani bri ba; upla kum kulkanka tara bri pescador=inska âialkra; mamiskra; kiulh
ba. persuadir=yarka daukaia o kasak mamiskra; inska âikra.
lukaia; blahwi, unsabi o aisi mita yarka pescar=miskaia; inska (kiulh) miskaia; u-
wilin pan sakaia.
kaia; tânka latanka marikaia; kupia laka- pescuezo=nana; wan pata (patka); kukika;
ia; dîa dîa tânka ra kupia lakaia o alkaia; kungkika.
tânka mariki mita latan marikaia; mari- pesebre=daiwan pata dakakaia bâkska;
kaia; munaia. bîp pata watla.
pertenecer=dukia kaia. pesimismo=diara sut kau saura takisa lu-
perteneciente=dukia yaba; ai dukia. kanka; bîla kaikanka âpu lâka; wan
pertenencia=prapati kum raitka. rayaka ra aitani apia sa lukanka.
pertrechar=diara o wark kum daukaia pesimista=bîla kaikanka âpu sa luki ba
dukia nani yabaia. uplika.
perturbar=kupia turban lâka tara munaia; pésimo=saura pali yaba; kau saura; kau
kupia sauhkaia; trabil munaia; kupia saura kaia sip apia.
baikaia; ubulkaia; singbaia; turbaia. peso=wihrika; wirhka; paunka.
perverso=mapara dauki ba; kiama para; pesquería=miskanka; kiulh miskanka.
kiama karna; watawi daukaia lihki; sau- pesquero=inska miski o alki ba; inska â-
ra; wapni apia; yamni apia; watawikira; ialkra; inska mamiskra; inska alki tauki
bîla alhnira. bûtka.
pervertido=watawikira; saurakira. pesquisa=dahra o tânka makabi wali pliki
pervertir=yabal yamni wina lakaia; kasa- kaikanka.
kka lâka wina lakaia; tânka saura yabaia pestaña=nakra taya; nakra tamaya.
o wiaia; diara saura dukiara brih dauka- pestañear=klipaia; nakra klipaia; ipaia;
ia; aitani ba wina lakaia; watawi lâka ra kiuswaia.
lakaia; mawahkan lâka ra brih waia; ma- pestañeo=klipanka; nakra klipanka; ipan-
wahkaia. ka.
pesa=paun; wihrika mangki kaikaika. peste=siknis saura sât kum; kîa saura; dia-
pesadez=wihrika. ra bisbaya.
pesadilla=yaprisauhkan ra wan wîna sri- pesticida=plun mâ sauhki yula saura ikaia
manka; yaprisauhkan saura kum. saika.
pesado=wihra; wirha; dutki; ingnikas. pétalo=tangni wahia.
pesador=paun mamangkra; paun mamun- petate=snati.
ra; wihrika mangki kakaikra o kaikaika. petición=makabanka; pura sunra; diara
pesadumbre=wihrika; trabil lâka; sari lâ- kum makabanka; ulbi makabanka kum.
ka. petrificar=walpa baku daukaia.
pésame=sari sainka marikanka, kau pali petrificarse=walpa ra tawaia; walpa baku
upla kum pruan taim. takaia.
pesar=paun munaia; wihrika mangki kai- petróleo=tasba wina ail o batana laya sa-
kaia; wihra kaia; paun mangkaia; upla kan ba; walpa batanka.
dukiara luki kaia. petulancia=bahki kwalhwanka lâka.
pesar=lukanka ra trabil munanka kum. pez=inska (raya).
a pesar de=ban sakuna. (bagre)=laha.
(barbudo)=batsi.
(blanco)=druma; drumar. pichetito=krangkrang.
(espada, sierra)=twaina. pichón=butku luhpia.
(guapote)=sahsing. pie=(wan) mina; pût.
(jalea)=timpil sâtka. (a)=minak.
(lisa)=kukali. (en)=aibapi bûi.
(orbe, globo)=mutrus. (un)=mina yahpika kum prais.
(palometa)=trisu. piedad=Gâd ra bîla wali kasak lukaia lâ-
(raya)=kiswa. ka; yamni o kasak lukan lâka; umpira
pezón=tialka tâ. kaikan lâka; kupia pihni lâka; Dawan ra
pezuña=daiwan mina karna ba (bîp, aras lukan lâka.
sâtka). piedra=walpa; kipla; akbaika.
piadoso=kasak lalukra; kasak lukan lâka (pómez)=au; aung.
bri; umpira kakaikra. piel=(wan) taya; daiwan wîna taya; upla
piano=piano; agin sâtka. taya; dus mâ taya.
piapia=piatka. pierna=wayata; kuhma; saka.
piar=piakbaia. pieza=diara pîska kum; dîa dîa pîska
picadillo=wîna o diara wala nani klaki pîs kum; diara dakban kum; utla mâkaia du-
sirpi ra dauki ba. sa.
picadura=samanka; napa ni pífano=turu turu; bra.
samanka; daiwan napa samanka. pigmeo=upla sirpi; sirpi kiamka; dîa dîa
picamadero=sukat. sirpi.
picante=nari; kisni; narira; narkira; kisni- pijama=yapaia prâka.
ka; tahpla. pila=lî watla; lî laikaia watla; kwala tus-
picar=samaia; tuskaia; sabaia; pitwaia; kaia laya watla.
tisbaia; sirpi klakaia; daiwan tnawira (nombre de)=kristian nina.
tuski piaia ai kakma ni; inska tuskaia pilar=kapaia; rais kapaia; playa.
kiulh ra; kraukaia. píldora=pils; sîka; maiura.
pícaro=kuninkira; trikkira; raskal; rugki- pilón=unuh; nuh.
ra. piloto=wawakra; pailat; kwatmas; bau-
picazón=nari; narka; wan wîna narika. man.
pico=kakma; tnawira kakma; pîk; tasba pillaje=implikan lâka; wardia nani bui
salhkaika; tâ. pura luan kuntrika ra dukia dakbi bri ba.
(ave)=tuskrana; tuskranak. pimienta=blakpipa.
(gordo negro)=piswal. pimpollo=kiama; plun mangkaia kiama;
(de oro)=wiswis; kiskis. slaunhka; dus kiama; tangnika baiwaia
picón=yamukla. ‘man ba.
picotazo=piawira bui ai kakma ni tuski pináculo=utla o tempel kum banhta.
ba. pinar=twi; asang; awas pâwi pliska.
picotear=tuskaia (kakma ni); sabaia. pincel=pint munaia dukia.
picudo=ai kakma bri ba; kakma yarira. pinchar=snikbaia; sabaia; samaia; tuska-
piche (pato)=sikli. ia; sukutbaia.
pichel=lî auhbaika; muk; mug. pinchazo=snikbanka; snikbaia dukia kum
pichete=irakaya; kipat. wal sabi ba.
(zompopo)=piuta-karas. pinche=upla mînkira.
pino=awas.
pinol=aya kâki misin ra wauhan ba; a-
yungka. ia; tisbaia.
pinta=bulpis. pista=mina wapanka markka; taya kîa;
pintar=pint dingkaia (munaia); mapla plen nani iwaika.
dingkaia; lilka ulbi mapla dingkaia; ma- pistilo=tangni ra mairin tânka bri ba.
pla daukaia. pistola=pistal.
pinto=bulni; marsina; marhsina. pistolero=pistal lalulkra; pistal aiklakla-
pintor=pint dadingkra. bra.
pintoresco=mapla painkira. pita=kara.
pintura=pint; pent. pitahaya=alwani pihtka.
pinzas=diara sirpi lupia nani alkaia dukia. pitar=puhbaia; ukbaia.
piña=pihtu. pitcher=bâl lulkan taim wawipra bui pru-
piñal=pihtu nasla. ki ba bâl pulanka ra.
piñata=diara kum ra sugaplum banhki pito=puhbaia dukia; puhbaika; wasbaika.
dauki ba, tuktan ai nakra praki pruki pitón=piuta yahpa kum, puisinkira apia,
baikbia dukiara. kuntri wala daiwra.
piñón=pisik. pitorreal=tasa yula.
piñuela=ahsi. pizarra=tât siksa; ulbaia tâtka.
piocha=wark daukaia tulska pik baku. pizarrín=slet pinsilka.
piojillo=sihri. pizarrón (pizarra)=ulbaia tâtka.
piojo=kûa. pizca=pîs sirpi lupia.
piojoso=kwâira; kûa manis bri ba. pizote=wistiting; wistang.
pionero=wark kum witin pas daukan ba; placa=asla takanka nani sainka; truk lâ
diara pas daukan uplika; tâ brin uplika. kat tauki ba pân taya ra ulbanka.
pipa=twakmina (twaku mina). placenta=mukia.
pipante=duri; pitpan; pitban; bila-mang- placentero=pain ba.
ka. placer=liliaka; lilia lâka; kupia ra lilia lâ-
piraña=inska sâtka kum istikira diara ka; yamni kaikaia; lihkaia.
kum pih âpu dauki ba. plaga=sauhkan lâka tara; siknis saura ta-
pirata=âimplikra; kabu ra impliki tauki u- ra; diara saura tara; brabra; pât tara.
plika blasi piua ra. plagiar=upla wala ulbanka impliki, silp
piropo=upla ra triswi bîla lulki ba. daukan baku marikaia ba.
pirueta=wilwi tawanka. plan=diara kum daukaia lukanka; daukaia
pisada=wan mina taibanka; tasba ra luki ba lilka; “plan”.
wan mina taibanka o sainka takaski ba. plancha=ayan plitka; kwala angkaia a-
pisador=tataibra; tatisbra. yanka; kwala ayan angkaia dukia;
pisar=taibaia; mina ni taibaia; tasba ra ayan.
taibaia; kapaia; tisbaia; taibi wapaia; planchador=kwala ayan âiangkra; ayan
tinhbaia. angkaika.
piscina=inska dingki briaia pliska; upla planchar=ayan daukaia; kwala ayan ang-
nani aihtabaia pliska. kaia; ayan taibaia.
piso=plor; plur; uptis. planear=trangwaia; “plan” daukaia.
pisón=kapaika; tuskaya. planeta=slilma sâtka tara kum; lakia sât-
pisonear=kapaia; dîa dîa kapaia. ka.
pisotear=mina ra taibaia; mina ni titikba- planicie=langni; plis langni kum.
planificación (familiar)=wan kiamka an
briaia ba laki kaikanka.
planificar=wark kum nahki daukaia ba
tânka ulbaia. ka; awala un; kauhmuk.
planilla=upla ra nahki aibapaia ba ulban- plaza=plis; pliska; watla; aipaswaia plis-
ka. ka tara; utla nani lilapas ra aidrubaia
plano=langni; tanta; tasba pura langnika; langnika.
tanhta. plazo=piu mangkanka (dîa dîa dukiara).
planta=dus; inma; dus pâwi ba; dus sirpi plebiscito=tawan aihkika ai botka yabi lâ
pâwi ba sut; mina bîla; inta wahia; lait kum sât wala daukaia adarka yabi ba.
yabi misinka. plegable=srukaia o bulkaia sip; nawaiki-
(del pie)=wan mina bîla. ra; naukaikira; takalbaikira; takalwaiki-
plantación=mangkanka; dus mâ mang- ra.
kanka; dus o plun mâ bapanka nasla; plegar=srukaia; karbaia; kruskaia; bulka-
insla. ia; naukaia; takalbaia; pitbaia.
plantador=mamangkra; mangki yaba; ba- plegaria=makabanka; pura sunra.
pi yaba; mangkaika; insla mangkaia du- plegarse=takalwaia; karwaia; kruswaia;
kia. bulwaia; nawaia.
plantar=mangkaia; dus mâ mangkaia; ba- pleitista=unsasabra; blablahwra; aiklakla-
paia. bra.
plantear=sinska o lukanka kum kahbaia. pleito=aiklabanka; blahwanka; unsaban-
plantígrado=mina walhwal daiwra, witin ka, unsaban lâka; blahwan lâka.
wapuya taim ai mihta bara ai mina aiska plenario=banhki; aiska.
tasba ra taibi ba. plenilunio=kati tilwan; kati mawan ban-
plantilla=sûs lama bîla; sûs paskaia du- hwan piua; impruan.
kia. plenipotencia=karnika aiska sut lâka.
plantío=dus mâ nani mangkan tasbaya; plenitud=aiska sut banhki ba lâka; banh-
insla. kika; ailalka; banhwanka.
plañir=brukwi inaia. pleno=banhki; aiska.
plasma=tâlia laya. pleura=pusa taya.
plasmar=daukaia; paskaia. Pléyades=Pupu wihta.
plástico=plastik. pliego=wahia; wauhtaya wahia.
plata=silba; silbar; lalah pihni; lalah. plomo=led; lit; puput(ni).
plataforma=tasba purara tât nani lain ra pluma=tnawira taya; ink pinsil; laya ni
paskan ba. ulbaia dusa.
platanillo=sikitsikit; wamplantin. plumaje=daiwan tnawira taya; ihwat.
plátano=platu (mâ, dusa); busukra. plumón=butku taya swapnikira sâtka; i-
plateado=silbar mapla bri. watka.
platero=silbar ni wark taki uplika; silbar plural=wâl o kau ailal ba; ailal.
âiatkra. pluralizar=ailal daukaia.
plática=aisanka; sturi aisanka. pluvial=pura wina lî auhi yaba.
platicar=aisaia; sturi aisaia; aikuki sturi pluviómetro=plis kum ra taim kum ra
aisaia. nahki prais lî auhi ba kulkaia misinka.
platillo=sasar; plit sirpi. población=tawan; tawan sirpi kum; tawan
plato=plit; plet. o kuntri kum uplika nani; tawan o kuntri
platudo=lalahkira. kum aiska ra upla an iwi ba kulkanka.
playa=lî un; kabu un; kabu auhika; sauh- poblado=tawan; upla iwi ba pliska.
poblar=tawan daukaia; tawan kum upla
ni banhkaia; sahwaia; tawan kum ra u-
pla ailal sahwaia. pollino=biriku wahma.
pobre=umpira; diara luha; diara luhakira; pollo=kalila luhpia (wainhka); daiwan
makakabra; purman. tnawira lupia.
pobrecito=umpira lupia. pomada=batana; aimakaia batanka.
pobretón=uba umpira; umpira pali. pómez (piedra)=au; aung.
pobreza=umpira lâka; umpirka; diara lu- pómulo=tauhka dusa.
ha ba lâka. poncharse=bâl pulanka ra “punch” taka-
pocilga=kwirku nani watla; plis tâski an ia.
bisbaya. ponedera=mangkaikira; kalila pat pat âpi
poco=wiria; uya apia; maura; kiahwak; yaba; âiapra; israng.
lisbi; uria; rîa. ponedor=mamangkra; kakahbra; dading-
(muy)=nan lupia; dururu. kra; kahbi o mangki yaba.
poco a poco=tawa tawa. poner=mangkaia, kahbaia; ikaia; sunaia;
pochote=awil. bapaia; iki swiaia; dingkaia.
podar=dauhbaia; klakaia. (huevo)=mahbra âpaia.
poder (el)=karnika. (la mesa)=tibil palkaia o kahbaia.
poder=sip kaia; daukaia sip kaia; daukaia ponerse=ai wîna mangkaia.
karnika bri kaia. (el sol)=yu dimaia.
poderío=karnika; dîa dîa daukaia karnika. (en pie)=buaia.
poderoso=karnakira; karnika ailal bri; poniente=muna; yu dimi wi ba pliska;
sipkira. muna payaska; diwas.
podrido=aisawan; sukwan. Pontífice=prîs tara; Pop; Katolik wihtka
poesía=ulbanka pranakira. tara.
polen=tangni nani yuya lupia bri ba ponzoña=puisin yabi dukia.
ai popa=duri, sîp o slaup tnata.
kiamka sakaia dukiara. popular=upla nani dukia; kakaira; upla
policía=pulis; polis; pulisman; kwatmas. sut mita kakaira.
policlínica=upla siknis wi ba pliska. populoso=upla ailal bri.
poligamia=lâ sâtka kum ra mairin ailal poquito=wiria lupia; wiria sirpika yaba;
briaia sip sa wi ba. lisbi.
polilla=itikmuk; yula; kwala klaki ba yu- por=mita; bui; dukiara; mata; -ku.
la. (alli)=bahak; bâk.
poliomielitis=tuktan wakia lâwan siknis- (aquí)=nahak; nâk.
ka; wan wakia lâki sikniska. porcino=kwirku tânka bri ba.
politécnico=skul sinska lâka manis ai tila- porción=paskanka kum; dakban kumi.
ra bri ba. pordiosero=makakabra; diara makakabra;
política=pulitik; wan lâka bapan ba. umpira.
político=pulitik uplika. pornografía=ulbanka o lilka tâskikira na-
polizón=ban plis plis ra tauki ba; yuku- ni marikanka.
wan ra truk kum ra dimi ba. poro=tamaya unta; unta sirpi kum.
polo=tasba tâ; yahbra o waupasa tâ. porque=dukiara; tânka; bahamna; bamna.
polvo=yuya; tasba yuya, pauda, yuika, ¿por qué?=¿dîa muni?; ¿dîa kan?
paudar; wan mawan paudarka; pukpuka. porquería=tâski dukia; diara tâski; diara
pólvora=paudar; pauda; raks paudaka. bahki; saura; tâskika; sakwanka; nasti-
polvoso=pukpuka. ka.
porra=diara mangkaia o piakaia dukiara
yus muni ba. pali ra bâra ba; dikia pali ra prawi ba.
portada=ulbanka o buk kum ra pas pîska positivo=kasak tâura ba tânka; kasak; aih-
ba. wa.
portador=twatwilkra; twilkaika; brih wi posponer=nina tani mangkaia; kau kaina
yaba. tani brih waia; piua mangkan ba kau
portal=dur bîla; dur unta. kainara brih waia.
portar=twilkaia; brih waia. posta=tnata wînka (bîp o daiwan wala);
portarse=saura o pain kaia; wataukaia. wîna bunhka.
portátil=twilki taukaia sip; brih taukaiki- poste=playa; dus bapan ba; playa.
ra; twilki taukaikira; plis kum wina postergar=alki takaskaia; yu wala dukia-
wala ra brih waia sip. ra swiaia.
portavoz=bîla twatwilkra; sturi saki aisi posteridad=kiamka balaia yaba; kiamka
ba uplika. wihka; upla kum kiamka nani sut.
portero=dur âialkra; dur marsin. posterior=ningka; ningkara; nina tani ya-
portón=get; dur tara. ba; tnata dukia; tnata; mahta dukia; ni-
porvenir=kaina tani balaia ba; diara yam- nara balaia ba; ninara bal ba; ninara ya-
ni sakanka; naika taim diara pain briaia ba.
lâka; kaina tani balaia ba lâka; wan kan- postizo=dukia pali aihwa apia.
ra balaia ba. postmeridiano=tutni tânka bri ba; dinar
pos (en)=ninara; nina bliki. luan wina piua ba.
posada=takaski, dimi yapaia watla; takas- postrar=batakaia; sakbaia; yarka bawaia;
kaia watla; dimaia watla. yarka aimakupaia.
posaderas=wan tnata. postrarse=bawaia; kauhaia; aisakbi kau-
posar=takaskaia; dimaia (plis o utla kum haia; sakwaia.
ra); ris briaia; buaia; diara kum purara postrero=tnata lâs ra ba, ninara bal ba;
bal iwi kaia (daiwan tnawira). lâs; tnata ra ba.
poseedor=bri yaba; diara kum postrimería=lâs piua o wan rayaka ra lâs
brabrira; bri. mani nani ba.
poseer=briaia; alki briaia; dawanka kaia; póstumo=aisika o daukan uplika pruan
diara kum tânka briaia. ningkara diara kum ingni ra taki ba.
poseído=dîa dia kum bri; laskira; lasa postura=wîna daukra; nahki bûi yaba;
saura bri. nahki mangkan yaba; mangkanka; dau-
posesión=bri ba tânka; brin dukia; dukia kanka; daukra; nahki ba tânka.
sut. potable=diaia sip (lî); diaikira.
posesionar(se)=briaia; alki briaia; wan pote=pân; pân sirpi kum; dîa dîa mangka-
dukia briaia. ia watla sirpi.
posesivo=dawanka bri ba bîla. potencia=karnika; karna ba lâka.
posesor=brabrira. potencial=ai wîna ra karnika bri ba; sip
posibilidad=sip ba lâka. ba.
posibilitar=yabaia; sip daukaia; sip kaia potente=karnika bri; karnakira; tara.
daukaia; hilp munaia. potestad=karnika; karnika bri muni lâka.
posible=sip yaba; sip kaia baku. potranca=aras mairin mani yumhpa kau
posiblemente=ban kra kabia. alkras ba.
posición=bûi, alki o karna bri ba lâka; ani potrero=daiwan auhbi bri ba tasbaya;
“potrero”; bîp pliska kutban ba.
potro=aras wainhka wahma.
pozo=lihunta; lî unta; liwanhta; lihunta. preferencia=upla o diara kum bui wala
pozol=pusul. purara kau lihki ba; upla o diara ailal ti-
práctica=daikaia sip ba lâka; dîa dîa dau- la wina kumi wahbi sakanka ba.
kanka; daukaia lan takanka; praptis. preferible=brin daukaia o saki briaia sip;
practicante=lan taki ba uplika; praptis kau yamni; kau pain; baha briaia aitani.
muni ba; praptis mamunra. preferido=kau lihki ba; sut tila wina kau
practicar=daukaia; praptis takaia (muna- latwan ba.
ia); kli kli daukaia, lan takaia dukiara. preferir=kau kainara brin daukaia, kau
pradera=twi tasbaya. yamni kaikaia; kainara sakaia; lihkaia.
prado=twi; twi pâwi ba tasbaya; twi bîla; pregonar=bîla baikra karna wal kakaira
twi painkira. daukaia.
preámbulo=tâura daukanka o marikanka. pregunta=makabi walanka.
precaución=wan dara walanka, trabil o preguntar=makabi walaia; makabaia.
diara saura kum ra dimaia apia dukiara. prehistoria=sturi ulbanka âpu kan piua ra
precavido=kaina manis ai dara wali; dia- upla rayaka stadi munanka ba.
ra sut ridi bri. preludio=kainara bal yabal saki ba.
preceder=diara o upla kum tâura waia. prematuro=piua kau; piua kainara; piua
precepto=lâ; lâ bîla; adar kum; lâ bîla ai- kau kainara bal takan o daukan; piua
san kum. kaina.
precio=prais; praiska; manka; mana. premeditar=kau kaina manis lukaia; kai-
precioso=painkira; manira; manakira; na kau luki kaikaia.
mana tara; aukampura; latwankira; aih- premiar=mana yabaia; diara kum daukan
wakira. mana yabaia.
precipicio=albanhkia; paknika; pakni o premio=prisant; mana; dîa dîa daukan
wihitni pali kum. mana.
precipitación=kauhaia tânka; iwi waia prenda=tukin; mana dukia.
tânka; lî auhanka ba. prender=alkaia; prak alkaia; mukaia; si-
preciso=baha kat; piua kat; tânka kat; ai- lak ra mangkaia.
tani; prais kat; mark kat; blestu. prendedor=âialkra.
precursor=diara kum takaia kainara bal; prensa=taibaia dukia; ulbaia misinka.
kaina plaplapra; kainara maisa papakra. prensar=taibaia; taibi daukaia; taibi mu-
predecir=kau kaina manis wina dîa takaia naia; utukbaia; lasbaia.
ba wiaia (aisaia); diara kum balaia ba preñada=kwihra; biarira.
kaina manis wiaia; smaya dahra aisaia. preñar=kwihra mangkaia.
prédica=smalkanka; Dawan Bîla smal- preñez=kwihra piua.
kanka; prias. preocupación=diara kum dukiara lukan-
predicación=smalkanka; smalkaia lâka. ka; trabil taki lukanka.
predicador=smasmalkra; Dawan Bîla preocupar(se)=uya lukaia; diara kum du-
smasmalkra; smalki yaba; smalkaika. kiara luki kaia; diara kumi dukiara ba-
predicar=smalkaia; prias ra man luki kaia; trabil taki lukaia.
smalkaia; Dawan Bîla smalkaia. preparación=ridi takanka, ridi daukanka;
predilecto=laik o yamni kaiki yaba. ridi daukan dukia; miks muni daukan
predio=utla lata; tasba pîska. dukia.
predominar=purara aimakaia. preparar=ridi daukaia.
prepararse=ridi takaia.
preparativo=ridi daukanka; ridi takanka.
prepotencia=upla wala nani purara karni- préstamo=lin munanka; lalah lin munan-
ka bri ba; karnika tara brisa ai dara wali ka.
ba. prestar (a)=lin munaia.
presa=dâm; daiwra; lî alki takaskaika; prestar (de)=lin takaia.
prak alkan ba. (atención)=kasak walaia; un kahbaia.
presagio=yulswin; diara bal takaia ba ma- prestigio=diara kum tânka yamni kaikan-
rikanka o lukanka. ka.
presbítero=serts tâ uplika; presbiter. presto=isti; pat; aihni dauki yaba.
presencia=nahara o bahara ba tânka; ma- presumido=kwakwalhra; tara papulra.
wanra ba tânka; mawan kat bâra ba. presumir=rait baku kaia; rait aihwa
presenciar=kaikaia; diara kum takan piua baku
ra bahara kaia. daukaia.
presentación=marikanka; mawanra bri presupuesto=wark o diara kum daukaia
balanka; saki marikanka. kainara lalah nahki prais tikaia ba kulki
presentar=mawanra bri balaia; diara kum sakanka.
param sakaia; yabaia. presuroso=istikira; aihni pali.
presentarse=ai mawan kat buaia; bal di- pretender=yarka rait lukaia; diara kum
maia. dukiara daukaia kunin lâka wal;
presente=nahara, bahara, mihta ra o ma- kunin lâka ra briaia aisaia; briaia
wanra yaba; âpu apia; nanara piua; pri- lukaia.
sant kum. pretendiente=briaia luki makabi ba upli-
presentimiento=kaina manis dara walan- ka.
ka; kau takras kan pat luki ba; smaya. pretérito=diara luan yaba; luan yaba
presentir=kaina manis dara walaia. taimka; luan; lui wan.
preservar=main kaiki briaia, aisawaia a- pretexto=diara kum natka ra mangki dau-
pia dukiara; yamni dauki bri kaia; apah- ki, sakuna rait apia, diara kum ra mang-
kaia. ki, baha dukiara daukaia apia lâka; swak
presidencia=prisidint karnika, warkka o taki aisinka; kasak pali apia bîla kum.
aimakanka. prevalecer=pura luaia; alki takaskaia; ban
presidente=prisidint; kuntri wihtka tara; pura lui kaia; purara karna aimaki kaia.
tâ bri ba. prevención=ridi daukanka; kaina wina ri-
presidiario=silak watla ra ai paniska di takanka trabil kum wan alkbia apia
alki ba uplika. dukiara.
presidio=silak watla; suldiar nani daknika prevenir=ridi daukaia; kau kaina manis
watla. kaikaia; kaina manis maisa pakaia.
presidir=purara aimakaia; dîa dîa tânka prever=kaina kaikaia.
ra purara aimakaia; aimakaia; tâ briaia; previo=kau kaina manis; pas bal takan
tâura aimakaia. yaba; kanra.
presión=pamnika; lasbi daukanka; taibi prima=lakra; muihni; tahti, rapia, taihka
muni daukanka. o anti luhpia mairin; kauhka; klûa; diara
presionar=taibi munaia; lasbi daukaia. kum mana tâura lalah kum aibapi ba.
preso=silak ra mangkan uplika; silak u- primacía=karnika lâka.
plika. primavera=mani piua kum; mani aula ba
prestamista=lalah lin mamunra. piua; lî sikwaia piua; twi kura katka.
primer=pas.
primerizo=mairin o daiwan aima pas luh-
pa baiki ba.
primero=tâura yaba; tâura; pas; kumika.
primicia=pas sakan dusa mâ. probar=trai kaikaia (munaia); tânka kai-
primitivo=disang; almuk piua; blasi piua kaia; dabi kaikaia; trai kaiki tânka kai-
uplika. kaia, marikaia; dauki marikaia; tânka ba
primo=tahti bara anti luhpia waitna; klûa. marikaia.
primogénito=tawahkia; tawakia; witka- problema=diara daukaia tânka kum; luki
kaya. sakaia lâka kum; daukaia karna kum;
primordial=tâura yaba; tâ dukia. makabanka karna; pât; trabil.
princesa=king luhpia mairin. procedencia=ani wina bal taki ba; diara
principal=pas o tâura yaba; tâ dukia; lal; kum tâ krikanka.
wihta. procedente de=wina.
príncipe=wihta tara; tâura ba uplika; king proceder=wan kanra waia; alki daukaia.
luhpia waitna; king kiamka waitna kum. procedimiento=diara nani nahki daukaia
principiante=tâ kriki yaba; dîa dîa mahka natka o tânka.
daukaia tâ kriki ba; lan taki ba uplika. prócer=kulkanka tara bri uplika.
principiar=tâ krikaia; tnata krikaia; mah- procesión=wapi tânka; diara tânka kum
ka daukaia. dukiara upla dakni kum wapi tauki ya-
principio=tâ krikanka; tâ; tâ pali ra dau- ba.
kanka; blasi piua. proceso=lâ dauki ulbanka kum; dîa dîa lâ-
pringar=srikbaia; diara o upla ra lî srikbi ka kum ulbi daukan ba.
buskaia. proclamación=lâ kum ulbi sakanka tara;
prioridad=diara kum wina wala pas dau- upla sut mawanra mayunra yabanka.
kaia tânka. proclamar=wini aisaia; param mariki
prisa=isti; pat munaia lâka; pat munanka; wiaia; wiaia.
aihni muni. procrear=sahwaia.
(de)=pat pali; istikira. procurador=dauki yaba; upla wala watli-
(darse)=pat balaia; isti balaia. ka ra diara kum dauki ba; pat mamunra;
prisión=silak watla; priskan watla, alkan- dadaukra.
ka. procurar=trai munaia; twaka muni dau-
prisionero=priskan uplika; silak watla ra kaia.
mangkan uplika. prodigio=diara aihka kum; aihka lâka,
privar=alki takaskaia; mihta dakbaia; diara tara; diara aihka takanka kum;
yarka daukaia apia; briaia ba wina ta- sain aihkakira.
kaskaia; diara kum dauki o bri ba wina pródigo=lalah o diara wala bahki ra tiki;
alki takaskaia; yarka briaia apia. diara bahki ra tatikra; kupia lukras tiki;
privilegio=raitka kum; dukia kum; brinka lâ saura ra tauki; tanis baman tauki; ta-
kum; hilp briaia dukia ba. taukra; diara pain kum bahki kulki.
pro=dukiara; tani; tani ra; diara kum tani. producción=sakanka; dîa dîa dauki sa-
proa=duri tâ (kakma). kanka; diara sakan dukia; dauki saki ba
probable=sip baku yaba; daikaia sip dukia.
sa baku; kaia baku; mibi; ban kra. producir=sakaia; mâ sakaia; sahwaia;
probablemente=sip kaia baku prais; mibi baikaia (luhpa).
baku kabia, baku. producto=dîa dîa sakan ba dukia; dus mâ;
probado=trai kaikan; eksperiens mita tân- sakan dukia; wark kum wina sakan du-
ka marikan ba. kia; mâ sakanka.
(agrícola)=insla mâ; insla wina sakan
dukia.
productor=saki yaba; dîa dîa saki yaba u- programa=diara kum ra dîa bahki dauka-
plika; plun mangki sasakra. ia ba ulbanka; program.
proeza=kupia karna o sibrin âpu daukan- progresar=kaina tani waia (tânka ra);
ka. kainara waia; yamni takaia; tara takaia;
profanar=sauhkaia; diara holi ba sauhka- pâwaia; diara manis sakaia.
ia; holi dukia nani bahki kulkaia o yam- progresista=pâwaia laik uplika; pâwanka
ni kulkaia apia; saura lâka ra brih dau- lâka lihki uplika; pâpawra.
kaia. progresivo=kaina tani wi, pâwi o tara ta-
profano=holi apia; tasba dukia baman; kaia sip ba; pâwi tara taki ba.
tâski; Gâd ra o diara holi ra yamni kul- progreso=kaina tani waia lâka; pâwanka;
kras; Gâd nina diara bahki ra bri. tara takanka; kau yamni daukanka; kai-
profecía=prapit nani aisanka; dîa wan na tani wi ba lâka; diara manis sakanka;
kainara bal takaia ba aisanka o marikan- tânka ra tara taki ba lâka.
ka; dahra aisanka; Gâd dahra aisanka. prohibición=takaskanka; yaka daukaia a-
profesar=aisi daukaia; tânka kaikanka pia lâka.
briaia; diara kum daukaia o marikaia; prohibido=daukaia apia win; tânka sut ra
kasak lukaia; lukaia. apia; saura.
profesión=warkka kum; dîa dîa daukaia prohibir=yarka daukaia apia; diara kum
warkka kum; dîa daukaia lan ba warkka; daukaia ba wina alki takaskaia; alki ta-
dîa dauki ba warkka. kaskaia.
profesor=smasmalkra; smasmalkra tara; prójimo=(wan) uplika; wan tahkia; wan
skul tara smasmalkrika; diara kum dauki lamara iwi ba uplika; upla kum; wal
o mariki ba uplik; diara kum dadaukra. piarka iwi; kauhkia; wan walka.
profesorado=skul smasmalkra nani asli- prole=luhpa nani.
ka. prolongación=yari daukanka; piu kau
profeta=prapit; Gâd dahra aisasara; dahra drabanka; kau wihka ra brih auya
aisasara. ba.
(indígena)=okuli. prolongar=kau yari daukaia; piu kau dra-
profético=prapit aisanka tânka bri. baia.
profetisa=prapit mairin. prolongarse=kau yari takaia.
profetizar=kainara bal takaia ba dukia ai- promesa=pramis; pramis bîla kum; pra-
saia o marikaia; kau kaina manis mari- mis daukanka; pramas.
kaia, kau kaina wina tânka marikaia; prometer=pramis daukaia (takaia, muna-
prapit kum diara bal takaia ba aisaia. ia); diara kum yabaia pramis (pramas)
prófugo=diara kum sîa o silak watla wina daukaia.
plapi tauki yaba; silak watla wina pla- prometido=pramis daukan lâka bri upli-
plapra. ka.
profundidad=tihuka; paknika; pakalhni- prominente=ai kaina kir tila wina purara
ka. uli ba.
profundizar=tihu daukaia; pakni daukaia. promoción=upla nani dakni kum sim
profundo=tihu; pakni; tihmu; tânka tihu; taimka ra diara o skul kum ra ulanka
tihuka; paknika. kum bri ba.
progenitor=almukka, damika bara kiam- promotor=nikbanka dauki uplika diara
ka sut. kum alkaia dukiara; papakra; nanikbra;
tatukbra; sasingbra, karna mamunra.
promover=dîa dîa tânka ra pramis muna-
ia; bukaia; kainara sunaia; kainara brih
waia; pakaia. daukaia; yabaia; dukia saki yabaia; diara
promulgar=param marikaia; lâ o dîa dîa wala wal yarka prawi alkaia; aitani kat
kum param aisi marikaia, wiaia. daukaia.
pronombre=nina watlika ra aisi ba; nina proposición=diara kum yabaia mawanra
watlika. mangki ba; dîa dîa kainara kahbi mang-
pronosticar=tânka kaikan ba wina kaina ki yabi ba.
manis wiaia; kaina manis wiaia; kaina propósito=diara kum daukaia lukanka;
tani dukia wiaia; siknis tânka wiaia; sain tânkira lukan ba; daukaia luki ba; dîa
kum tânka wiaia; smaya kaikaia. mata dauki ba.
pronóstico=diara takaia sip ba tânka ma- propuesta=lukanka kum kahbanka.
rikanka; smaya kaikanka; naika takaia prorrogar=kaina tani brih waia; alki ta-
dukia kum sainka. kaskaia, tikaia; sauhki tikaia; lakaia.
prontitud=pat muni ba lâka. proseguir=diara daukan ba kaina tani
pronto=aihni; aihni pali; pat pali; aihni ri- dauki brih waia; ban waia; takaskaia a-
di yaba; tisku. pia.
pronunciación=bîla wihta saki aisanka; prosperar=pâwaia; tara takaia.
bîla prukra; aisanka. prosperidad=pâwanka; pura luanka li-
pronunciar=bîla wihta saki aisaia; aisaia. liakira.
propagación=lilihwanka; yakabanka. próspero=pâwi yaba; dîa dîa dukia saki
propaganda=diara o wark kum daukaia yaba; pâwi tara takaikira; dîa dîa
ba marikanka; nikbanka daukanka. tânka ra pâwi tara taki yaba.
propagar=ailal daukaia; ailal sakaia; yar- próstata=waitna o daiwan wainhka iska
ka sahwaia. watla wal asla pîska kum bri ba.
propagarse=ailal takaia; sahwi kaia; sa- prostíbulo=rug lâka watla; waitna
hwi ailal takaia; sahwaia. mairin wal saurka dauki watla.
propalar=yukuwan ra dukia kum prostitución=rug lâka; rug takaia lâka;
param saki marikaia. rug takanka; ur takaia lâka; ur takanka.
propiciar=kupia kumi dauki wapnika prostituta=ur mairin; rug mairin; mairin
mangkaia; kupia kumi lâka ra rugkira; yabal mairin; tâski lâka ra ai
daukaia; kupia kumi dauki yabaia; wîna tara yabi ba mairka.
kupia kumi daukaia. protección=kaina kahbanka; tâ baikanka;
propiedad=prapati; dukia; diara bri kaina kahbaika; hilp munanka; kan kah-
dukia sut; dawanka lâka. banka.
propietario=diara bri yaba; diara dawan- protector=kaina kakahbra; kaina kahbai-
ka; dawanka; prapati dawanka. ka.
propina=wark o diara kum praiska win proteger=kaina kahbaia; tâ baikaia; hilp
ba wina kau pura aibapanka. munaia; kan kahbaia.
propio=dukia aihwa; baha dukia pali; prótesis=wan wîna pîska kum âpu ba dia-
silp; on. ra kum mangki pain dauki warkka.
proponer=lâ kumi upla wala ra kahbaia o protesta=mapara aisanka; brukwanka.
wal aisi kaikaia. protestante=mapara aisasara; kiatalik a-
proporción=aitani kat lâka ba; praiska ba pia; mapara aisi ba uplika; rarangbra.
kat. protestar=mapara aisaia; dîa dîa dukiara
proporcionar=sirka dauki yabaia; sirka aisaia.
protuberancia=tâ kumi mâ baku taki ba.
provecho=yamnika; hilp; hilpka saki ba.
proveedor=saki yayabra; dîa dîa yabi ba; publicar=aisi wiaia; upla ra marikaia; pu-
yayabra; sasakra. blik munaia; ulbi marikaia; dahra ba u-
proveer=saki yabaia; dîa dîa yabaia; ya- pla sut ra wiaia.
baia; sakaia. público=param lâka ra dauki; upla sut
proverbio=lukan bîla kum; maprika ra o mawanra; publik; upla sut dukia; upla
tânka ra praki aisi ba lâka; wan bîla dah- sut dukiara dauki; upla sut tani ra pa-
ra. ram; param lâka ra dauki; upla sut ma-
providencia=Gâd; Gâd adarka ra diara wanra dauki; tawan aiska uplika dukia;
kum taki yaba; Gâd wina hilp kum; dia- tawan uplika sut.
ra yamni kum; Gâd adarka ra diara kum pudiente=lalahkira; karnika bri uplika.
taki yaba; Gâd bui blikan dukia. pudrir=yarka aisawaia; sauhkaia.
provincia=tasbaya baikanka ba; kuntri bi- pudrirse=aisawaia; sukwaia; ratwaia; bu-
lara tasba pîska tara baiki sakanka. sukwaia.
provisión=plun; pata; dîa dîa saki yaban pueblo=tawan; upla nani; tawan kum u-
ba dukia; plun mâ; piaia bara diaia du- plika nani; nisan; kuntri.
kia nani sut; kaina tani dukiara puente=briks; brids; tingni luaika.
lukanka. puerco=kwirku.
provisional=minit kum baman yus muni (marino)=lam; lamh.
o hilp taki ba. puerta=dur; get; durunta.
provocación=kupia tuskanka; tuskanka. puerto=arbar; harbar; slaup bapaika.
provocar=tuskaia; (kupia, kakma) tuska- pues=bamna; kan.
ia; tatuskaia; kupia baikaia. puesto=plis kum; wark kum; warkka.
proximidad=lamka; lamkika; ninka. (que)=baku kaka; sakuna.
próximo=baila; lama pali ra yaba; ninka- púgil=ai mihta kruski aiklaklabra; globs
ra yaba; baila; lamika ra yaba. mangki aiklabi uplika.
proyectil=lulkaia dukia; kaina tani lulkaia pugna=aiklabanka; upla nani, dakni nani
dukia; raks mahbra. o kuntri nani pana pana mapara lâka bri
proyecto=wark kum daukaia ba.
lukanka; proyekto. pujante=karna.
prudencia=sins lâka; aman wan dara wa- pulga=pisa.
lanka ba. pulgada=ins.
prudente=tânka kakaira; sinskira. pulgar=mihta wihta.
prueba=tânka; trai; diara kum tânka sa- pulimentar=lalalni o lipni daukaia.
kanka. pulir=yauhbaia; kiauhbaia, yauhbi ingni
psicópata=sinska pain apia sikniska bri daukaia; ingni daukaia.
uplika. pulmón=(wan) pusa.
psiquiatría=wan sinska sikniska nani tân- pulmonar=pusa dukia; pusa wina; pusa
ka pliki ba, pain daukaia dukiara. tânka bri.
púa=kiaya; dîa dîa kiayka. pulmonía=pusa puskanka.
pubertad=wahma o tiara takan piua; pulpería=plun atki pliska; sap.
ai luhpia baikaia sip piua. púlpito=pulpit; prias ra bûi smalkaia plis-
púbico=wan saka dusa lamara. ka.
publicación=ulbi sakanka. pulpo=kabu daiwra ai mihta matlalkahbi
públicamente=upla sut mawanra; tawan pura wâl bri ba.
aiska mawanra. pulsación=dikwanka.
pulsar=dikwaia; palhwaia; pitwaia.
pulsera=mihta lula; bangkil. ka.
pulso=dikwanka; tâlia dikwi ba pliska; di- purificador=klin dadaukra; klin daukai-
kwaika. ka.
pulverizador=akbaika. purificar=sunu daukaia; klin daukaia;
pulverizar=akbaia; paudar baku o auhya ingni daukaia; tâskika sut sakaia.
baku daukaia. purificarse=sunu takaia; klin takaia; ing-
puma=layan pauni. ni takaia.
punta=tâ; kakma; kakma tâ; tnata; banh- puro=sunu; tâski âpu; miks munan apia;
ta. sakwanikas; diara wala wal praki dau-
puntada=silak sipan untika kumi bani ba. kras; nahki yaba kat; ingni.
puntapié=mina pata prukanka. púrpura=pauni bara balianta wal mapli-
puntería=wapni lulkanka; raks o dîa dîa ka.
ni kahbanka. purulencia=mabiara.
puntiagudo=tatwa; (tâ, kakma) tatwa; pus=mabiara.
kakmira. putrefacción=sukwanka; sukwi aisawan-
punto=tâ; kakma tâ; ulbanka markka sir- ka.
pi.
(en)=ba kat.
puntuación=ulbanka; nahki auya ba
Q
que=baha; yaba.
mark munanka.
¿qué?=¿dîa?; ¿nahki?
puntual=piua kat bal taki o dauki ba.
¿qué dice?=¿dîa wisa?
puntualmente=piua kat lâka ra.
¡qué bueno!=¡nahki pain sa!
punzante=kiaya baku sabi; snik sabi.
de manera que=baku bamna; baku mi-
punzar=sabaia; snikbaia; tuskaia; samaia;
ta.
dangwaia.
quebrada=il nani bâk luaika bîla sirpi bri
punzón=ayan tatwa ni paskan dukia.
ba.
puñado=mihta banhki kum; paskanka wi-
quebradizo=kriwaia o baiwaia sip; kri-
ria.
waikira; baiwaikira; babaiwra; krakriw-
puñal=skiru; kisura; kisuru.
ra.
puñalada=skiru ni sabanka.
quebrado=kriwan.
puñetazo=mihta kruski prukan pata.
quebrador=krakrikra; babaikra.
puño=mihta kruskan (kruskanka).
quebradura=krikanka; kriwanka; baikan-
pupila=nakra yula.
ka; baiwanka.
pupilo=tuktan rau kau sirpi ba.
quebranta-hueso=krakra; tnawira tara
pupitre=ulbaia tibilka.
kum daiwan pruan wînka pi ba.
pureza=sunuka; sunu; sunu lâka.
quebrantar=krikaia; baikaia; dakbi saka-
purgante=biara yarka plapaia saika.
ia; dringbaia.
purgar=klin daukaia; sîka dih wan biara
quebrar=(bak) krikaia; baikaia.
klin daukaia; sikbi sakaia.
quebrarse=kriwaia; baiwaia.
purgatorio=sôlka klin daukaika pliska;
quedarse=takaskaia; plis kum ra takaska-
panis wahwaia pliska; klin daukaia; pur-
ia; ninara takaskaia; ban kaia.
gatori.
quehacer(es)=diara daukanka; wark nani;
purificación=klin daukanka; sunu dau-
daukaia bri dukia nani; wan warkka na-
kanka; diara saura wina yamni daukan-
ni; tasba bisniska.
queja=brukwanka; rangbanka; rangban
lâka; mamna lulkanka. quijada=tauhka; tauhka dusa; (wan)
quejarse=brukwaia; rangbaia; mamna kmakmaya.
lulkaia. quimona (quimono)=prâk yari mairin na-
quejido=mamna lulkanka. ni yus muni ba.
quejoso=rarangbra; mamna lulkaikira; quince=matawalsip pura matsip; piptin.
mamna lalulkra. quincena=yu matawalsip pura matsip
quelite=kalalu. piua; yu 15 bani upla ai mana bri ba.
quelonio=kuswa sât daiwra. quinientos=handat matsip; paip handat.
quema=klauhanka; impiara amanka. quinque=lamp sâtka kum.
quemador=âiangkra; âiamra; angkaika; quinquenio=mani matsip piua.
amaika. quinta=insla kum; ris briaia pliska kum.
quemadura=amanka; angkanka. quintal=kintal; handat paun.
quemar=angkaia; tuhkaia. quinteto=tiun o aiwananka kum upla kâr-
quemarse=amaia; tuhaia; tuhwaia. ma matsip dukia.
quepis=wardia nani kiaputka. quintillizo=mairin kum luhpa matsip bai-
queque=kik; plawar ni piaia dukia damni kuya kumi bani nina ba.
paski ba. quinto=matsipka.
quequisque=duswa. quíntuplo=numba kum aima matsip bri
querella=unsabanka; blahwanka; ba.
unsaban quirófano=aspital nani ra aparit muni
lâka; blahwan lâka. rumka bîla.
querendón=upla ra latwankira. quiróptero=sakanki; sakanki sâtka daiw-
querer=brin daukaia; want kaikaia (taka- ra nani.
ia); latwan kaikaia (kaia). quiste=wan wîna pîska sât sât ra pâwi du-
querer=brin daukanka; want o latwan kia, bilara lî o diara buhni baku brisa.
kaikanka; laik kaikanka; -ra lukaia; pain quitacalzón (árbol)=awanak.
kaikaia. quitar=dakbaia; sakaia; kitbi sakaia; plis-
querido=latwankira; latwan kaiki ka wina sakaia.
yaba; lila waitna; daling. quizá(s)=ban kra; pan; mibi.
querosín=kiarasin; ingni laya. quórum=asla takanka kum ra bot numbi-
querque=krakra. ka kau sirpi nit ba, lâ kum bapaia dukia-
querubín=heben ra insal sât kum; keru- ra.
bim.
quesero=kisu paski o atki uplika; kisu â- R
iatkra; kisu papaskra. rabadilla=tnata (nata) dusa; nina dusa.
queso=kisu; keso. rábano=piaia dukia tasba munhtara pâwi
quetzal=tnawira pranakira kum. ba yauhra baku.
quiebra=kriwanka; krikanka. rabí o rabino=Israel uplika nani bui lâ
quien=witinka; ya; yamna. tânka kakaira tara nani ra baha nina ya-
¡quien sabe!=¡ya pan kaikisa! bi kan.
¿quién?=¿ya? rabia=kupia baiwanka; siknis sàtka kum.
quienquiera=ya ya; ani ani; ya kra kabia. rabiar=lawaia; kupia baiwaia; praut taka-
quieto=sâp; bin âpu; lamni; tawa; sâbi; ia.
lam; lalam. rabieta=diara bahki dukiara lawanka sir-
quietud=sâp ba lâka. pi kum.
rabioso=prautkira; lalawra.
rabo=wâika. ramificar=tnawa nani ra baiki sakaia.
racial=upla masraka tânka. ramificarse=tnawa nani ra baiwi takaia;
racimo=buns; wihta. ilihwaia; lalamaia.
ración=dukia kum; sirka. ramo=tnawa; dîa dîa tnawa.
racional=sins bri; lukanka bri; diara luki rana=pikpik; kaihkai.
sakaia lâka bri; diara luki sakaia sip; lu- rancio=sakamhni; skamhni.
kaikira; daiwan baku apia. ranchería=rans watla nani asla tawan
racionar=diara âpu piua ra, nit dukia kum kum baku taki ba.
kum ba wiria ‘man yabaia. rancho=rans; utla; benk; kiamp watla.
racismo=kiamka kum kau karna tânka ba rango=kulkanka; sâtka; traip.
marikanka. ranura=tât o walpa bahmuna ra kwawan-
racista=kiamka kum kau tara wisi ka kum taki ba.
kiamka wala ra mayara kulki ba. rapaz=mihta dadakbra; âimplikra; kraski-
radiante=ingni yaba; ingni; ingnikira; lip- ra.
ni. rápidamente=istikira; isti pali; aihni.
radiar=ingni sakaia; ingwaia. rapidez=istika; isti lâka.
radical=plamaya wina; plamaya dukia. rápido=isti; istikira; pat.
radicar=ai wakia bapaia; diara kum rapiña=daiwan ai tahkia ra pi ba lâka;
kum implikan lâka.
plis kum ra kaia. raptar=mairin kum ra taibi muni alkaia.
radio=miusik walaia dukia; pâsak sturi o rapto=mihta dakbanka; mairin ra munaia
miusik saki dukia; “radio”. lâka; taibi muni alkanka.
radioescucha=“radio” wawalra. raquítico=lâwra lupia.
radiografía=pusa o dusa nani lilka alki ba raro=pat pat apia; tila taim ra kaiki; tila
dukia. taim ra dauki o yus muni.
radiograma=pâsak sturi ulbi bliki ba. ras=langnika kumi ba.
ráfaga=pâsa wauhanka. rascacielos=utla yari pali bara uptis mani
raíces=wakia nani. bri ba.
raíz=plamaya; playa; wakia; mina; munh- rascar=kurbaia; kusbaia; wisbaia.
ta. rascarse=titikbaia.
rajador=babaikra; lalisbra; baikaika. rasgar=kalkaia; bisbaia.
rajadura=baikanka; baiwanka. rasgo=ulbanka; wirâ swin bâra ba.
rajar=baikaia; tisbaia; lisbaia; plinhbaia; rasguñar=sukutbaia; kurbaia.
tar baikaia. raso=langni; wapni.
rajarse=baiwaia; liswaia; plinhwaia. raspado=ais damnika.
ralo=tanta; sangni; slihlang; pûka; aubi. raspador=wawisbra; wisbaika; kakarbra;
rallador=wisbaika; gritar; kritar; wawis- kakusbra; gritar.
bra. raspar=wisbaia; karbaia; kusbaia; kurba-
rallar=wisbaia; ulbi mark munaia. ia; yauhbaia; buhbaia.
rama=tnawa; snawa; dus tnawa. rastreador=mina kakulkra; mina wapan-
ramada=rans dus tnawa wal paski ka nina blablikra.
ba. ramaje=tnawa nani aslika. rastrear=mina wapanka nina blikaia; mi-
ramal=yabal baiwi ba. na kulkaia.
ramera=rug mairin; yabal mairka; ur rastrillar=rik aubaia; kiaubaia; kiubaia.
mairin; mairin kakirhbra. rastrillo=tâski aubaika; rik; lata klin dau-
kaika.
rastro=mina wapanka; bîp iki ba pliska (en)=kunin âpu; kasak pali.
(watla); wîna atkaia pliska. realmente=aihwa pali.
rastrojo=kayu danh klakan ningkara realizar=daukaia; tara daukaia; purara
yuya nani takaski ba. bukaia.
rasurar=unmaya irbaia; tâwa klakaia (ir- realzar=diara kum kau purara sunaia.
baia). reanimar=karnika yabaia; maisa nihkaia;
rata=matis (mairin); matis tara. spiritka bukaia; kupia lukanka karna
ratero=âimplikra saura; diara sirpi âim- daukaia.
plikra. reanudar=kli daukaia; diara kum swin
ratificación=wapnika mangkanka. kan ba kli daukaia.
ratificar=wapnika mangkaia. reaparecer=kli bal takaia.
ratificarse=wapnika aimakaia. reavivar=kli raya daukaia; karna rayaka
rato=tisku; piu wiria. yabaia.
ratón=matis; kukiangka. rebaja=manka wina wiria dakbi ba.
ratonera=matis alkaika. rebajar=praiska mayara ikaia; diara
raudal=kipla; lî aubra. praiska alahbaia; lahbaia; alahbaia.
raya=lain kum; mark kum. rebajarse=slakwaia.
(pez)=kiswa; kiara. rebalsar=lî pura lui banhkaia.
rayado=markka o lainka ailal bri dukia; rebaño=dakni kum; sîp daknika.
maplira; marsina (bîp). rebasar=pura luaia.
rayar=lainka (markka) wisbi daukaia; di- rebelarse=mapara buaia; upla kum o wan
kaia. wihtka mapara buaia.
rayo=imyula; ingni mina; yu ingnika o rebelde=mapara babura; bîla walras upli-
kati ingnika mina. ka; kiama parira.
rayuela=tasba ra mark muni pulanka. rebeldía=mapara buanka; bîla walras lâ-
raza=kiamka; masraka; tayka; saumuk; ka.
taya. rebelión=bîla lulki mapara buan lâka.
razón=lukanka; lukaika; dukiara; tâwan; rebosar=pura lui laiwaia; pupuhwaia; pu-
bîla wauhanka kum; tânka; dîa muni puhwi laiwaia.
daukan ba. rebuscar=plikaia; pliki kaikaia; kli plika-
(tener)=kasak kaia; raitka bri kaia. ia; kli kli plikaia; trisbaia; trisbi taukaia.
razonable=luki kaikaikira. rebuznar=yakas ai bîla baikra sakaia.
razonar=luki kaikaia; aisi luki kaikaia; rebuzno=yakas bîla baikra.
aisi kaikaia. recabar=pliki briaia.
reacción=diara wala mapara daukanka. recado=bîla blikan kum.
reacio=kiama karna; upla mapa babura. recaer=kli kauhaia.
reactivo=sîka; dingkaia laya. recalcar=bîla nani ba kli kli wiaia.
reafirmar=kli bapaia; kau karna bapaia. recalentar=kli lapta daukaia; kau lapta
real=aihwa; kunin apia; lukanka ra daukaia; lapta pali daukaia.
baman recalentarse=kli lapta takaia.
apia; rait aihwa; kasak aihwa; king tân- recámara=utla bilara rum kum, prâk o
ka bri. gul dukia sât nani ba kahbi briaia dukia-
realce=diara kum purara wark o sakah- ra.
kanka kum bal taki ba. recapacitar=lukanka nani kauhla dauki,
realidad=diara rait lâka; diara kasak. wan sinska laki kaikaia; diara kum du-
kiara pain laki kaikaia.
recargar=kli auhbaia; kli sunaia; kli kul- recluir=utla bilara dingki durka prakaia;
kaia. silak ra mangkaia.
recaudar=dîa dîa mana sakaia. reclusión=silak ra mangki durka prakan-
recepción=dîa dîa briaia lâka; wark kum ka; durka praki bri ba pliska.
ra briaia lâka; briaia o brin ba lâka. recluso=praki swin o yakan sakan; silak
receptivo=bri ba o briaia sip ba. uplika.
receptor=bri yaba; briaika; walaika. recluta=suldiar almuk apia; bisi aimakan
receso=sait ra takanka; diara kum dauki suldiarka.
ba swiaia tânka; bakisan; riska kum. recobrar=kli briaia; kli alkaia; kli yamni
receta=diara kum daukaia tânka ulbanka; daukaia; diara tiwan ba kli sakaia; siknis
diara kum brin dukiara ulbanka kum. wina yamni daukaia.
recetar=sîka nahki yabaia bara yus muna- (la salud)=kli yamni takaia (siknis wi-
tânka wiaia ba. na).
recibidor=bri yaba; brabrira; briaika. recogedor=wawahbra; kuki brabrira;
recibimiento=briaia lâka; bri yaba wahbi tataukra.
lâka; brinka. recoger=wahbaia; kiaubaia; aikuki asla
recibir=briaia. prakaia; kli briaia; kuhbaia; kuki briaia;
recibo=diara briaia tânka; brinka; diara kukaia; dihbaia; kiaubi alkaia.
kum brin ba wauhkataya. recogerse=asla tutukwaia.
recién=bisiura. recolección=wahbanka; wahbi sakanka;
(nacido)=swap lupia. tila wina wahbi sakanka; plun mâ
reciente=bisi; waira; raya; bisi daukan nani dâkanka.
(takan). recolectar=plun mâ dâkaia.
recinto=utla bîla kum. recomendar=mihta ra mangkaia dîa dîa
recio=karna; upla (daiwan) wîna karna; tânka ra; pain sa wiaia.
twakni. recompensa=mana; dîa dîa kum daukan
recipiente=bri yaba; diara laya mana.
auhbaia watla; watlika. recompensar=mana yabaia; diara kum
recíprocamente=pana pana lâka ra; pa- daukan mana prisant yabaia.
naura. recomponer=kli paskaia; kli raya paska-
recíproco=pana pana dauki yaba; pana ia; reper munaia.
pana. reconciliar=wal kli uplika sakaia; kli ku-
recitación=aisanka; dîa dîa aisanka; kupia pia kumi lâka ra daukaia.
wina aisanka. reconcentración=plis kumi ra kuki kli bri
recitar=diara kum dukiara aisaia; dîa balanka.
dîa wan kupia wina aisaia; kli aisaia; reconcentrar=plis kum ra kuki bri balaia;
diara kupia ra lan takan ba aisaia. plis kum ra bri balaia.
reclamar=kli makabaia; taibi makabaia; reconcentrarse=plis kumi ra balaia o asla
kli briaia makabaia; mapara wini aisaia. takaia.
reclinación=driwanka. reconciliar=kli pren lâka ra daukaia; kli
reclinar=dribaia; tnikaia; nikaia; yamni lâka ra bri balaia; kli kupia kumi
yarka lâka ra daukaia; wal kli uplika sakaia.
driwaia; nina tani dribaia. reconciliarse=wal kli pren (pâna) takaia.
reclinarse=driwaia; aitnikaia; aitikaia; ni- recóndito=yukuwan ra ba.
na tani driwaia; tniwaia. reconocer=laki kaikaia; tânka kaikaia; kli
kaikaia; kaikaia; aman laki kaikaia; aita-
ni kulkaia. rectitud=wapnika; wapni lâka.
reconocido=kakaira baku kulkan. recto=wapni; stret; kasak; unta; slabla; a-
reconocimiento=kaikanka; tânka kaikan- lang; kasakkira.
ka. rector=wihta aimaki yaba; diara kum
reconstituyente=wan wîna karna daukaia wihtka.
saika; karna dauki yaba; karna wan sa- recubrir=kli pura bikaia.
kaia saika. recuento=diara kum kli kulki kaiki ba.
reconstruir=kli paskaia; kli mâkaia; kli recuerdo=lukanka; wan kupia kraukanka;
daukaia. diara kumi ra luki âuya tiwras ba lâka;
recopilar=kunhku dauki asla prakaia. lakula.
recordación=kupia kraukanka. recular(se)=ninara waia o kitwaia.
recordador=kupia krakraukra. recuperación=kli sakanka; kli saki bri ba
recordar=kupia kraukaia; lukaia; diara lâka; yamni o pain takanka (wîna tara
kum ra luki kaia; âuya tiwaia apia; kli tani ra).
wan kupia ra bri balaia. recuperar=kli briaia (sakaia); diara kum
recordarse=kupia krawaia; kupia tanh tikan ba kli briaia.
krawaia; kli wan kupia kraukaia. recurrir=diara kum dukiara upla kum ra
recorrer=plis kum wina wala ra waia; makabaia waia; wapi o plapi waia; ma-
diara ulban ba laki kaikaia; purak kaika- kabaia; hilp makabaia; kli balaia; kli ta-
ia; pura bâk plapaia; tasba sut pain kai- kaia; kli daukaia.
kaia. recurso=dimi waia yabalka bri ba lâka;
recorrido=yabal wihkika o bîla yahpika wih makabi ba lâka; hilp.
kum wapan yaba; wapanka. rechazar=lulki swiaia; mapara aisaia; lul-
recortar=klakaia; kau klaki sakaia; kli kaia; mapara buaia; mapara bûi alki ta-
klakaia; kunhku daukaia; klaki kunhku kaskaia.
daukaia. rechazo=mapara buanka; mapara aisanka.
recostar=tnikaia; snikaia; nikaia; kli tni- rechinar=arkbaia; kusban o wisban binka
kaia. daukaia; raukbaia.
recostarse=aitnikaia; aitikaia; kli aitnika- rechoncho=batana an prahni.
ia; tniwaia; atang iwaia; tnaya ra aitni- red=ilis; sîn; tân; inska o daiwan wala na-
kaia. ni alkaia dukia.
recreación=lilia pulanka; lilia brinka; li- redactar=diara o sturi takan nani ba ul-
lia brih ki wark wiria swiaia tânka. baia.
recrear=lilia paskaia; pulaia; lilia pulaia. redada=diara o upla nani sim minitka ra
recriminar=dusa kuhbanka mapara pana alki banhwi ba.
ansika yabaia. redención=kli atki sakanka; mana aibapi
recreo=pulaia pliska; pulan lâka; pulan swaki sakaia lâka; aibapi pri sakanka;
kum. atki sakanka; saurka wina swaki sakan-
recrudecer=diara o trabil kum ka; swaki sakanka; atki wan sakan lâka.
takaskan wina kli karna takaia. redentor=atki (swaki) sasakra; mana ai-
rectamente=wapni pali; wapni lâka ra. bapi pri saki ba uplika; mana aibapi pri
rectificación=wapni daukanka. sasakra; Jisas Kraist, tasba aiska swaki
rectificar=wapni daukaia; yamni daukaia; sasakra.
wapnika mangkaia. redil=kral; klar; dakni.
redimir=atki (swaki) sakaia; kli atki sa-
kaia; mana aibapi pri sakaia.
redimirse=mana aibapi pri takaia. yamni kata ba baku daukaia; kli
redoblar=kli blakaia o daukaia; kau ailal yamni daukaia.
daukaia; dubil daukaia. reformarse=yamni lâka ra takaia; yamni
redondear=raun daukaia; prumhni dau- takaia; kli yamni takaia; wan lâka saura
kaia. wina yamni takaia.
redondearse=raun takaia; prumhni taka- reformatorio=wapnika mangki ba; wah-
ia. ma an tiara nani saurka dauki ba yaka
redondez=raunka; prumhnika. swiaia pliska kum.
redondo=raun; krukma, prumhni; lungni. reforzar=karnika raya yabaia; karna dau-
reducción=sirpi daukanka; kau sirpi dau- kaia; kau karnika yabaia; kau karna dau-
kanka. kaia; tâ baikaia; kli karna daukaia.
reducir=sirpi daukaia; mayara ikaia; ma- refrán=upla nani lukanka wina sins bîla
yara bri balaia; bîla sirpi daukaia; kau kum takan ba.
sirpi daukaia; kau wiria daukaia; kutbi refrenar=alki takaskaia; wilki takaskaia;
prakaia. kulkaia; bapi briaia.
reducirse=mayara iwaia; âpu takaia; sirpi refrenarse=diara kum dauki ba wina ta-
takaia. kaskaia; kulkaia; (wan) kupia alki takas-
redundar=pura luaia. kaia; wan kupia priski briaia.
reedificar=kli paskaia. refrescante=kauhla dauki yaba; kauhla
reelegir=kli saki briaia. dadaukra.
reembolsar=kli pakitka ra mangkaia; refrescar=kauhla daukaia; yarka kauhla
ma- na sakaia; dîa yus munan ba mana takaia.
aiba- paia. refrescarse=kauhla takaia; ris briaia.
reemplazar=pliska ra mangkaia; refresco=kauhla dauki ba dukia; diaia du-
watlika ra aimakaia o mangkaia. kia kauhla.
referéndum=upla nani ra sturi makabi refrigerar=kauhla daukaia; yarka kauhla
walanka, diara tânka kum dukiara. takaia; kauhla dauki bri kaia.
referente=ba dukiara aisi; tani. refrigerio=diara kauhla wal yamnika kum
referir=diara kum dukiara aisaia; ba du- kaiki ba; plun sirpi kum bri ba, karnika
kiara aisaia; sturi aisaia; wiaia. kli briaia dukiara.
refilón=drusbi luan ba. refuerzo=kli karnika yabi lâka.
refinar=kau sitni daukaia; akbi sitni dau- refugiado=plis kum wina plapi muni kun-
kaia; diara kum sunu daukaia; pain dau- tri wala ra takaski bâra ba.
kaia; kli sitni daukaia; sitni daukaia. refugiar=kaina kahbaia; tâ baikaia; yuku-
reflejar=lipaia; nina tani tawaia; ki briaia.
lukaia; aman pali luki kaikaia. refugiarse=plis kum ra wan kaina kahba-
reflejo=lipanka; ingnika; lilka. ia; tâ baikanka briaia; kaina kahbanka
reflexión=ingnika; lilka; nina tani lipan- briaia; yukuwaia.
ka; lipanka; luki kaikanka: kupia wal ai- refugio=yukuwaika; kaina kahbaika; kai-
sanka. na kahbaika watla o pliska; dîa dîa wina
reflexionar=kupia wal aisaia; kli luki kai- kaina kahbaika; yukuwanka.
kaia; aman luki kaikaia. refulgente=ingnikira.
reflujo=sitwanka. refulgir=ingwaia.
reformar=kli paskaia; kli bukaia; kainara refunfuñar=brukwaia; lawaia.
refutar=aisi blahwaia; upla wala dîa aisi
ba mapara aisi blahwaia.
regadera=lî laikaika. bri lâka.
regador=lî laiki yaba; lî lalaikra; lî laikai- regresar=tawaia; kli balaia; kli tawi bala-
ka. ia; kli tawi waia.
regalar=prisant yabaia; mana âpu yabaia; regreso=kli balanka.
lahma yabaia. regüeldo (regüelo)=baiwrika; baiwrika
regaliz=sarima (sari mâ). sakanka.
regalo=prisant; mana âpu yaban dukia; u- reguero=lî o diara laya kum plapi laiwi
pla lahma ba. ba.
regañadientes (a)=lawi; ai kupia lâka regular=wiria yamni; wiria bitar; wiria
wal daukras. pain; prais kat mangkaia.
regañar=lawi daukaia; kiama kraukaia; regular=aitani kat mangkaia; yu bani du-
pâli daukaia; lawaia. kia baku; ban.
regar=laikaia; lî laikaia; srikbaia; lî srik- rehabilitar=raitka, karnika o kulkanka kli
baia; yakabaia; diara yakabaia. yabaia.
regazo=plahpia. rehacer=kli daukaia (paskaia).
regeneración=kli raya daukanka; paskan- rehén=upla tara o lalah bri ba mita saura-
ka; sahwanka; kiamka raya daukanka. kira nani alki muni, lalah o hilpka wala
regenerar=kli sakaia o kli sahwaia; raka- kum makabi ba.
ia; karnika raya yabaia; spirit lâka ra kli rehusar=briaia apia; apia wiaia.
raya daukaia; rayaka raya yabaia; tânka reina=kwin; king maya.
ba kau yamni daukaia; spirit raya wîna reinado=king aimakanka; king lâka.
ra dingkaia; kli yamni daukaia; kli paka- reinar=king aimakaia; purara aimakaia;
ia. pura aimakaia.
régimen=gabamint natka. reincidir=trabilka ra o pâtka ra kli
región=tasba pîs kum; tasba; tasba tâka bal kauhaia.
tara kum; kuntri; tasbaya. reincorporar=kli dingkaia.
regir=purara aimakaia; tâ briaia; wihtka reincorporarse=kli bal aimakaia.
aimakaia. reino=king lâka; king tasbaya; king aima-
registrador=taturbra; pliki kaiki ba upli- ki ba tasbaya.
ka; pliki kakaikra; plaplikra. reintegrar=kli dingkaia; kli yabaia.
registrar=turbaia, pliki kaikaia; nina reintegrarse=tiwan ba wina kli bal taka-
mangkaia; turbi kaikaia; diara kum ia.
turbi pliki kaikaia; plikaia; marikaia. reír(se)=kikaia.
registro=pliki kaikanka; nina mangkanka; reiterar=diara kum kli daukaia.
dîa dîa ulbi mangkan wauhkataya. reivindicar=dîa ya dukia ba kli yabaia.
regla=dus kum; lâ; kulkaia dusa sirpi; lâ- reja=silak watla.
ka; kulkaia dusa sirpi. rejuvenecer=kli wahma o tiara daukaia;
reglamentar=skul o diara wala kum ra lâ karnika yabaia.
nani mangkaia. rejuvenecerse=kli wahma o tiara takaia;
reglamento=lâ; dîa dîa lâka. kli karnika briaia.
regocijado=âuyapah. relación=dîa dîa tânka ra ai dukia bri ya-
regocijar=lilia daukaia. ba; wal ai lâka tânka; wal bisnis bri tân-
regocijarse=lilia takaia; âuyapah takaia. ka; taika; lâka; tânka; dahra; inman.
regocijo=lilia; liliaka; âuyapah lâka; lilia relajar=slakbaia; lukanka turbi sakaia; lâ
kulkanka kum kau swapni daukaia; dîa
dîa pramiska kum wina pri sakaia; alah-
baia. lamni; lamni.
relajarse=slakwaia. remar=(kwahi) kaubaia.
relajo=turbanka; bin daukanka tara; rang- rematar=diara kum tnata prakaia; sabi i-
banka. kaia; mahka prui yaba ra ikaia.
relámpago=imyula. remate=tnata; tnata aimakanka; tnata pra-
relampaguear=imyula lipaia (pulaia); li- kanka.
paia. remedar=tnata puli daukaia; tnata lukaia.
relampagueo=imyula lipanka. remediable=paskaia o daukaia sip; rakaia
relatar=aisaia; wiaia; dahra wiaia o aisa- sip; sîka dakakaia sip; saikira.
ia; sturi aisaia. remediar=sîka daukaia; sîka dingkaia; ra-
relativo=wal praki kaiki ba. kaia; wapnika mangkaia.
relato=aisanka; dahra o sturka remedio=sîka; rakaika; rawaika.
aisanka; bîla dahra; kisi. (no hay)=sîka âpu; saikas; diara daukaia
relator=wawira. sip apia; hilp âpu.
releer=kli aisi kaikaia. remendar=pîs mangkaia; prahkaia; sma-
relevante=diara tânka tara bri ba. maia; wapnika mangkaia; prakaia; tu-
relevar=wihrika kum wina ingni daukaia. kuskaia.
relieve=diara o tasba kum purara dîa bâra remero=kakaubra.
ba. remesa=blikanka; dîa dîa blikanka; lalah
religión=relishan; Gâd ra lukanka; Gâd ra blikanka.
mayunanka, lukanka tânka kum; serts remitente=bliki yaba; blablikra.
lâka; serts tânka. remitir=blikaia; swiaia; padin munaia.
religioso=serts lâka kakulkra; serts upli- remo=kwahi; awar.
ka; serts lâka tânka bri; Gâd pliki ba. remojar=buskaia; kli buskaia; utkaia.
relinchador=âihbra. remojarse=buswaia; ratwaia.
relinchar=(aras) ihbaia. remolacha=piaia dukia sâtka kum tasba
relincho=ihbanka; ihbra. munhtara pâwi ba bara baha wal sugar
reliquia=upla pruan kum dukia dîa dîa bri paskisa.
yaba; pruan dukia; panhka; sent nani remolcador=diara wala ra raski ba; bût
kum dukia nanara bri yaba, kwalka pîs, sirpi kum wala ra raski ba.
dusa pîs o dîa dîa kum; lui wan tâka. remolcar=raskaia; lî purak raski brih wa-
reloj=wats; klak. ia; to munaia.
relojería=wats paski o atki pliska. remolino=lî warbra; warbrika; lî twalwri-
relojero=wats papaskra. ka; liwakia; pâsa warbra.
reluciente=lipi o ingwi ba; lipi; remordimiento=kupia ra blahwanka; dîa
ingwi; dîa dukiara kupia sâp apia lâka.
ingnikira; lipni. remoto=laih; wihka, sâkbi o laihura yaba;
relucir=lipaia; ingwaia. baila apia; biara; laih pali; laih biara ra.
relumbrar=ingni tara sakaia o daukaia; remover=kitbaia; kitbi sakaia; sakaia;
lipaia. pliska wina sakaia; warkka wina sakaia;
rellenar=banhkaia; ailal banhkaia; tukus- abalkaia; singbaia; ubulkaia; wauhaia.
kaia; kli banhkaia; banhki daukaia; las- removerse=aiawaia; ubulwaia.
baia. remuneración=mana yabanka.
relleno=banhki; banhki daukanka. remunerar=mana yabaia.
remanso=lî warbra wiria takaski ba; lî renacer=kli aisubi takaia; kli aisubaia.
renacimiento=kli aisubi takanka.
renacuajo=kurkur. daukaia.
renal=kiskamka dukia o saika; kiskama reparación=kli paskanka; kli bukanka;
tânka bri. reper munanka.
rencilla=blahwanka o lawanka kum. reparar=paskaia; kli paskaia; kli bukaia;
renco=skahwa; mina skahwa. reper munaia.
rencor=saura lukanka; waihla baku lu- repartir=yuaia; sir munaia (daukaia).
kanka. repasar=kli lui waia; kli laki kaikaia; ul-
rencoroso=lukanka saura bri banka kum kli aisi kaikaia; dîa dîa kum
uplika. rendido=swapan. daukaia o laki kaikaia.
rendidor=maihsa. repaso=kli lui waia, laki kaikaia o dauka-
rendija=diara kum ra unta kum taki ba. ia lâka; kli laki kaikanka.
rendimiento=swapanka; tayat takanka; repatriar=kuntrika ra blikaia.
bawanka; bawanka lâka; diara kum wi- repeler=lulkaia; diara kum lulki swiaia.
na yamnika taki ba. repente (de)=dara walras; tisku; wan dara
rendir=swapkaia; yarka swapaia; taibaia. walras ban.
rendirse=swapaia; waihla mihta ra aima- repentinamente=tisku pali; dara walras
kaia. lâka ra; kakalni.
renegado=Dawan lâka lulki yaba; repentino=wan dara walras.
upla saura; upla watawan. repetición=kli kli daukanka; kli kli aisin
renegar=apia wiaia; misbara kaikaia; lâka.
kristian lâka lulkaia. repetir=kli daukaia; kli kli daukaia; kli
renglón=ulbanka wapnika kumi. aisaia; nina bliki aisaia; tnata luki aisaia.
reno=daiwan aringkira, truk sâtka lupia repicar=lingbaia; bil kangbaia; ailal tus-
nani raskaia yus munisa, ai wînka, ai ta- kaia.
ya bara dusa nani ba sin hilp takisa. repintar=pint dingkan purara kli pint
renombrado=nina tara bri. dingkaia.
renovación=kli raya daukanka. repique=kangbanka; bil kangbanka o
renovar=kli raya daukaia; rakaia; lingbanka.
raya repisa=tint.
daukaia. repitente=kli dauki ba; nina bliki aisanka;
renquear=atwi wapaia; kukumaia; kuku- skul ra ai manka luras taim kli dimi ba.
mi wapaia; kukupwaia. replegarse=takalwaia; lapatwaia; ninara
renta=gabamint ra o wihta ra aibapi la- kitwaia.
lahka. repletar=kau banhkaia; kau laiki o mang-
renuente=kli kli dauki ba. ki muni banhkaia.
renuncia=lulki swiaia lâka. repleto=banhki.
renunciar=swiaia; lulki swiaia; dîa lâka replicar=pana aisaia; ansa munaia; maka-
kum bri ba swiaia. bi walan ba wiaia.
reñir=aiklabaia; blahwaia; aitwakaia, un- repollo=kiabits.
sabaia. reponer=kli mangkaia o kahbaia; diara
reo=pâtkira; upla pâtkira; silak ra mang- kum watlika ra mangkaia.
kan uplika. reportar=dahra sakaia; dahra kwahkaia;
reojo (mirar de)=nakra raika wina kaika- dahra wiaia; dîa walan ba wiaia; sturka
ia; nakra tnaya wina kaikaia. ba wiaia o aisaia.
reorganizar=kli diara kum paskaia o pain reporte=dahra; sturi; dîa dîa aisan ba;
sturka.
reposar=ris briaia; aitnikaia; yapaia; ait- bâra ba; nina purara o mayara kulkanka.
niki ris briaia; rahwaia; raiti ra aitnikaia; réquiem=pruan nani priaska; upla pruan
wan wingka puhbaia. dukiara Holi Mas daukanka.
reposo=ris brin lâka; ris; sâp lâka; wingka requisa=laki kaikanka.
puhbanka. requisito=diara kum dukiara nitka bâra
repostería=piaia dukia damni nani plawar ba.
ni paskan atki ba pliska. res=bîp; mina walhwal daiwra.
reprender=lawi daukaia; kiama aubaia; (carne de)=bîp wîna.
smalkaia; pâli daukaia; alkaia; kiama resbaladero=lalauhra pliska.
kraukaia. resbaladizo=lalauhra; lalalni; slipra;
reprensión=kupia kraukan lâka; lawi swakswaka.
daukanka. resbalar=lalalbaia; lalalkaia.
represa=kli alki briaia tânka; lî alki bri ba resbalarse=lalalwaia; swak takaia; swa-
pliska. kwaia; mina swakwaia.
representante=upla watlika ra mangkan resbalón=lalalwanka.
o aimaki ba. resbaloso=lalauhra; slipra; lalalni.
representar=watlika ra mangkaia; watli- rescatar=diara o upla kum dukiara mana
ka ra aimakaia. aibapi o karnika yus muni, upla mihta
reprimir=alki takaskaia. wina pri sakaia.
reprobar=lawi daukaia; wapnika mang- rescate=upla kum mana aibapanka.
kaia; yamni apia daukaia; pât kum wîna reseco=uba lâwan.
ra sakaia; mapara aisaia; lawi aisaia. resentimiento=kupia aisawanka; kupia
reprochar=pâtkira daukaia; lawaska ki- sauhkan o tuskan lâka; kli dara walanka.
kan lâka ra daukaia; lawi pali daukaia. resentirse=kupia aisawaia; kupia baiwa-
reproducción=sakanka; sahwanka; dau- ia; swira takaia.
kanka. reservar=alki takaskaia; main kaiki bri
reproducir=kli sakaia; sahwaia; kli sa- kaia; yu wala ra daukaia dukiara bri ka-
hwaia; kli daukaia; talika daukaia. ia; apahkaia.
reproductor=sahwi ba; daiwan kum saki resfriado=kauhla; siahka; kauhla alkan.
bri ba kiamka kau pain sakaia dukiara. resfriarse=siahka (kauhla) alkaia.
reptar=ai lama ra kwasi taukaia. resfrío=kauhla; siahka; kauhla alkanka.
reptil=ai lama taya ra kwasi daiwra; piu- resguardar=diara kum kaina kahbaia.
ta, islu, karas, kuswa o lih sâtka. residencia=utla; iwaia o takaskaia watla.
república=silp ai lâka brih iwi tasbaya o residir=iwaia; plis kum ra takaskaia.
kuntrika. residuo=tâka; plaka.
repudiar=lulki sakaia; lulki swiaia; briaia resignación=kupia alki takaskanka.
apia; lulkaia; swiaia. resignar(se)=swiaia; lulki swiaia; wan
repuesto=diara kum ra mangkaia pîska. wîna ra lulki swiaia; bawaia.
repugnancia=mapara buan o blahwan lâ- resina=mâka; dus mâka laya; awas mâka;
ka; kiama karna lâka. pîra.
repugnante=kiama karna lâka bri; mapa- resinoso=pîrira; pîra ailal bri.
ra buan o blahwan lâka bri. resistencia=alki takaskanka; mapara bûi
repugnar=sîa briaia. takaskaia karnika.
reputación=diara kum dukiara lukanka resistente=karna.
resistir=mapara buaia; alki takaskaia; bûi
takaskaia; takaskaia; mapara aiklabaia.
resistirse=apia wiaia. respuesta=ansika; pana aisinka; dîa ma-
resolución=mahka daukaia luki ba; lâ ul- kabi walan ba tânka wiaia lâka; pana
bi sakanka kum. blikan wauhkataya.
resolver=tânka sakaia; tânka saki wapni- resquebrajarse=kriwi kwawaia.
ka mangki baku daukaia; tâka nani ba resta=kulki dakbi sakaia lâka.
aihka sakaia. restablecer=kli bapaia; kli bukaia; kli
resolverse=kupia buaia. karna daukaia.
resonante=binkira; pain ini ba. restante=tâka; plaka.
resonar=bin baiwaia; lingwaia; binkira restar=dakbi sakaia; kulki dakbi sakaia.
takaia; drahwaia; irirwaia; bin daukaia; restauración=kli watlika ra mangkaia lâ-
kli bin daukaia; karna bin daukaia; drah- ka; kli watlika ra mangkanka; kli raya
baia. daukanka; pas kata ba kli baku daukan-
resoplar=puhbaia; kli puhbaia (wînka); ka.
karna wînka puhbaia; praukbaia. restaurante=plun atki piaia pliska.
respaldar=nina mangkaika; tâ baikaia; restaurar=kli sunaia; kli pura prakaia; kli
tâ baikaika. watlika ra mangkaia; tiwan ba kli bri ba-
respaldo=nina mangkaika; tâ baikaika; tâ laia; kli sakaia; dawanka ra kli yabaia.
baikanka. restitución=kli watlika ra mangkanka;
respecto a=ba dukiara. mihta dakban o tikan ba watlika ra
respetable=yamni kulkaia lâka bri mangkanka.
ba; kulkanka bri uplika. restituir=kli watlika ra mangkaia; pas ka-
respetar=kulkaia; yamni kulkaia; pain ta ba baku daukaia; diara kum tikan o
kulkaia; rispik (respek) munaia. sauhkan ba kli watlika ra mangkaia.
respeto=rispik lâka; yamni kulkan lâka. resto=tâka, plaka.
respetuoso=rispik bri; rispikkira; rispik restregar=muyukbaia, yauhbaia; kiauh-
munankira. baia.
respiración=wînka puhbanka; wan wînka resucitador=rarakra; pruan wina kli ba-
aubanka bara sakanka. bukra.
respiradero=wînka puhbaika; pâsa di- resucitar=pruan wina bukaia (rakaia); kli
maika. rakaia; kli raya daukaia; bukaia; rakaia;
respirar=(wan) wînka puhbaia (aubaia). kli rawaia; rawaia; buaia; pruan wina
respiratorio=wînka puhbaika dukia. buaia; raiti wina buaia.
respiro=wînka puhbanka; ris kum. resuelto=wapni daukan; wapnika mang-
resplandecer=ingwaia; ingnika sakaia. kan; wilinkira.
resplandeciente=ingnikira; lakni; ingwi resultado=dîa dîa wina sakan o bal takan
yaba; ingwikira. ba dukia; mâ sakanka; takanka.
resplandor=ingnika; ingwi o lipi ba ing- resultar=tânka ra bal takaia; diara kum
nika, laknika; lipnika. daukan ba wina bal takaia; kulki sakan-
responder=pana aisaia; pana aisi wiaia; ka ba sakaia; dîa dîa dukia bal takan ka-
ansa munaia; pana wiaia; pana ulbaia. ia; bal takaia; baku kan ba takaia.
respondón=upla mapa aisasara. resumen=diara o ulbanka kum tânka klut-
responsabilidad=watlika ra aimaki wihri- ka o prahni daukanka.
ka twilkan lâka; kasak munaia kan yaba resumir=kli briaia; kli alkaia o daukaia;
lâka. dîa takaskan kata ba kli daukaia o briaia.
resurgir=kli bal takaia; kli raya bal taka-
ia.
resurrección=pruan wina buanka (bukan- retrasar=kau naika daukaia; diara kum
ka); pruan wina rakanka; bukanka; Da- daukaia kan ba daukras swiaia.
wan Jisas pruan wina buanka; kli raiti retratar=lilka alkaia.
wina buaia lâka. retrato=lilka.
retaguardia=aiklaklabra daknika lâs ni- retribución=diara kum mana aibapanka o
nara wapi ba. prisantka.
retar=aiklabanka o paun mangkanka kum retribuir=dîa dîa daukan mana yabaia;
ra dingkaika o winaia. diara wala ni diara kum mana
retardar=wihka takaskaia; wihka alki ta- aibapaia.
kaskaia; alki takaskaia; pat daukaia apia. retroceder=ninara waia; ninara kitwaia.
retazo=yuya; kwala yuika. (la marea)=sitwaia.
retención=alki takaskanka. retroceso=nina tani waia lâka; ninara ki-
retener=alki takaskaia; alki takaski bri twanka.
kaia; bri kaia; alki brih ban kaia, kupia retumbar=bin baiwaia; sararwaia; drah-
ra bri kaia; kupia krauki bri kaia. waia; tatatwi baiwaia.
retina=wan nakra bilara kaikaika. retumbo=bin baiwanka; binka; drahwan-
retirada=taki wi ba lâka; nina tani tawi ka; drahwaika.
waia lâka. reumático=rumatis sikniska bri uplika.
retirado=wihka; upla kum warkka o plis- reumatismo=rumatis sikniska; wan ling-
ka wina sakan. bungka klauhi sikniska.
retirar=kli blikaia; warkka wina sakaia; reunificar=kli asla daukaia.
brih waia; pliska wina sakaia. reunión=asla prawanka; aidrubanka; mi-
retirarse=taki waia; wark kum wina mah- tin; kli wal prawanka; kli aikuki asla
ka taki waia; wark kum swiaia; wark prawanka.
kum swiaia; kli waia; nina tani tawaia; reunir=asla prakaia; aikuki prakaia; asla
mahka yapaia; mahka takaia; riska bria- daukaia; kli wal prakaia; wisingbaia;
ia. wahbaia; mamaskaia.
retiro=brih sakanka; brih wanka; plis reunirse=asla takaia; aikuki prawaia; kli
kum sait ra. wal prawaia; kli aikuki asla prawaia; tu-
reto=wan mapara dukia. tukwaia.
retoñar=urhwaia. revalidar=wapnika mangkaia; karnika
retoño=urhwaika; dus pâwi slaunhka; yabaia.
slauhni. revancha=pana munanka; diara kum dau-
retorcer=warbaia; naukaia. kan mana pana munanka.
retorcerse=triswaia; warwaia; nawaia. revelación=param marikanka; latan mari-
retornar=kli bri balaia; nina tani brih wa- kanka; dîa param mariki ba lâka.
ia. revelador=param marikaika; param mari-
retorno=kli tawi balanka. krira.
retortijón=biara klauhanka. revelar=param marikaia; param sakaia;
retractar=pat aisan dukia ba swih, diara marikaia; latan marikaia; saki marikaia;
wala aisaia. lilka taya sikbaia; dahra sakaia; marika-
retraer=diara kum kli bri balaia. ia.
retraído=yakan kaia lihki uplika; upla revender=kli atkaia (upla ra).
kum uya sturi aisaras, sibrin bri baku ba. reventa=kli atkanka.
reventar=baikaia; krikaia; lisbaia.
reventarse=baiwaia; tar baiwaia; liswaia;
klauh takaia.
reverdecer=kli sangni daukaia (dus o in- ubulkaia; miks munaia; turbaia; burbai-
ma sâtka nani). kaia.
reverencia=yamni kulkanka; yamni kulki revolverse=wilwaia; abalwaia; ubulwaia;
ba lâka; upla kum ra nina yamni kulki miks takaia; turwaia.
ba tânka; mayunra. revuelco=aikarbanka; aikarwanka; abal-
reverenciar=yamni kulkaia; kulkaia; ma- wanka.
yunaia. revuelo=turbanka.
reverendo=yamni kulkaikira; yamni kul- revuelta=bin saura tara daukanka; unsa-
kaia sip; nina yamni kulki ba. ban o blahwan lâka; kli tawanka; wilbi
reverso=nina tani tânka; mâ wala. lakanka.
revertir=diara kum pas dawanka bri kan revuelto=miks munan; miks takan.
ba ra kli yabaia. rey=king.
revés=nina tani; tnaya wala; mâ wala ba. (de zopilote)=krakra.
revestir=prâka purara kwala dingkaia. reyerta=aiklabanka; blahwanka.
revestirse=prâka purara kwala dimaia; rezador=ai pura sasunra.
dîa dîa karnika briaia. (insecto)=kûka.
revisar=kli laki kaikaia. rezagar=nina tani swiaia; alki takaskaia.
revisión=kli laki kaikanka. rezagarse=wihka ra bal kaia.
revisor=kli laki kakaikra. rezar=(wan) pura sunaia; kupia wina wan
revista=laki kaikanka; kli laki kaikanka; pura sunaia.
aisi kaikaia wauhkataya; ai piua kat bal rezo=pura sunra; pura sunanka.
ba wauhkataya. riachuelo=tingni.
revivir=kli raya daukaia; rakaia. ribera=lî un; awala un; kabu un; sauhka;
revivirse=kli raya takaia; kli rawi buaia; auhya.
rawaia. ricachón=upla lalahkira, sakuna ai dau-
revocación=alki takaskanka; lakanka; kli kanka ra lika upla ra pain munras ba.
lakaia lâka. rico=lalahkira; yuykira; yuyakira; ritskira;
revocar=takaskaia; diara kum daukan ba rits; diara brabrira; auhni.
sauhkaia; adar kum kli lakaia. rictus=wan una aubi kikaia baku
revolcadero=abalwaika; aikarwaika. dauki ba.
revolcar=abalkaia; aikarbaia; karbaia. ridiculizar=swira dauki lawaska kikaia;
revolcarse=aikarwaia; karwaia; abalwaia; lawaska kiki pulaia.
ubulwaia; aikwakaia. ridículo=lawaska kikanka; swira daukan-
revolotear=plupaia; plis sirpi ra raunka ra ka; kikaia dukia baman.
pâli tauki kaia. riego=lî laikanka; lî srikbanka.
revoltijo (revoltillo)=diara ailal tanis ba- rienda=aras un mangkaika; un mangkai-
man taki ba. ka.
revoltoso=bin dauki; blahwan dauki yaba. riesgo=pât; pât kra briaia tânka.
revolución=warbi lakanka; wilwi tawan- rifa=upla tilara diara kum win takaia wisi
ka; war; war aiklabanka kum; ribulusan. daukanka.
revolvedor=wilbi laki yaba; abalki yaba; rifle=raks; raipil.
wilbi lalakra. rigidez=dutki, karna o wap ba lâka; karni-
revólver=pistal. ka.
revolver=wilbaia; wilbi lakaia; abalkaia; rígido=dutki; karna; wap; lâ karna bri; na-
waia sip apia.
rigor=lâ karna; pâtka karna.
riguroso=uba karna. roca=walpa; walpa tara; kipla.
rincón=tnaya; snaya; naya; raya. rociar=srikbaia; lî wal diara purara laika-
rinoceronte=laih kuntrika daiwra yahpa ia o srikbaia; yakabaia; diwas iwaia; di-
kum. was laya auhaia; misbaia.
riña=unsabanka; blahwan(ka); aiklaban rocío=diwas laya.
lâka. rocoso=walpa o kipla ailal pliska.
riñón=kiskama; wan kiskamka. rodadura=kararbanka; kararwanka; ka-
río=awala; wangki. rarbra; kararwra.
(abajo)=wangki mâya. rodaja=diara pîska kum (andris baku).
(arriba)=wangki kla. rodar=wilbaia; karbaia; kararbaia.
Río Coco=Wangki Awala. rodarse=wilwaia; karwaia; kararwaia; ai-
riqueza=ritska; rits lâka; diara kukan ma- karwaia.
nis lâka. rodear=tnaya (snaya) kir kutbaia; kir kut-
risa=kikan; kikanka; kikra. baia; diara kum yarka wilwaia, kaina
risco=kipla yahpa an purara ba. kutbaia.
risible=kikaikira. rodilla=(wan) lula.
risotada=kikanka; karna kiki ba. (de rodillas)=wan lula kriki.
ristra=inian o diara wala sâtka nani wil- rodillera=(wan) lula mangkaika; lula kai-
kanka. na kahbaika.
risueño=kakikra. rodillo=karbaika; karwaika.
rito=daukanka natka; prias daukaia natka. roedor=ai napa ni diara klaki ba
rival=mapara babura; lahma; waihla; daiwra; arkbi ba; âiarkbra.
wailhka; mapa tani ba; mapa tani aimaki roer=arkbaia (napa ni); napa ni klakaia
ba uplika. (matis sâtka); muyuhbaia; piakbaia.
rivalidad=mapara bûi ba lâka; mapa rogar=makabaia; pura suni makabaia; bik
tani buaia lâka; mapa tani aimakaia lâka. (big) takaia; pura sunaia.
rivalizar=mapara buaia; kainara aimaki rogativo=makabankira; makabaikira; pu-
buaia; wal praki kaikaia. ra sunikira.
rizar(se)=(tâwa) warwaia. rojizo=pau; pauya.
rizarse=kringwaia; pruswaia. rojo=pauni; mapla pauni.
robador=âimplikra; implikaika. rollizo=raun; prumhni yaba.
robalito (pez)=kalwa. rollo=wauhtaya karban kum; karban; kar-
róbalo=mupi; kalwa. banka.
robar=implikaia; imhplikaia; upla dukia romana=paun mangkaia dukia.
alkaia; dakbi briaia. rompecabezas=lal krikaika (pulanka sât
roble=usupum (dusa). kum).
robo=implikanka; implikan; implikan lâ- rompedor=babaikra; krakrikra; krakriw-
ka; implikra; implikan dukia. ra.
robot=misin ni paskan dukia upla sinska rompehielos=kabu nani ra ais pîska nani
baku brih diara dauki ba. awi ba kriki tauki bûtka.
robustecer=karnika yabaia. romper=kalkaia; dakbaia; baikaia; krika-
robustecerse=karna takaia. ia; klauhbaia.
robusto=karna; wîna karna ba; karnira; romperse=kalwaia; dakwaia; kriwaia;
siknis luha. baiwaia; bukutwaia.
rompimiento=baiwanka; baikanka; kri-
kanka; kriwanka; dakbanka; dakwanka;
kalkra; kalwanka. rubor=wan mawan ra kalat kum taki ba
ron=rum; laya tahpla; waro. wan sinska ra diara sât kum dimuya
roncador=krakratwra. taim.
(pez)=bilapau; drumar; pispisia. ruda=rû; inma sâtka kum ai tangnika la-
roncar=kratwaia; rutwaia; krutwaia. lahni bara kîa lika saura.
ronco=kârma prawan; bîla baikra twakni. rudeza=karna lâka o tânka.
roncha=sus; bubunhwanka; sram. rudo=kusni; karna; lal karna; saura.
rondar=wapi tauki kaikaia; tihmia ra tau- rueda=wilwaika; kararwaika; wil.
ki kaikaia; aihwaki taukaia. ruedo=prâk un.
ronquedad=kârma prawi aisanka. ruego=makabanka; pura sunra; bik (big)
ronquera=kârma prawi kukumi aisi ba takanka.
tânka; kârma twaknika. rufián=kulkanka pain âpu waitnika; upla
ronquido=kratwanka. saurakira.
ronrón=kwakwa. rugido=ahbanka; ahbra; ahbrika.
ropa=kwala. rugir=ahbaia; bin tara baiwaia.
ropaje=dimaia kwalka. rugoso=taya sriwanka nani bri ba.
ropero=kwala âiatkra; kwala auhbi bri ba ruido=bin.
watla o pliska, kwala main kakaikra. ruidoso=binkira; bin ailal.
rosa=tangni (pauni). ruin=tânka saura bri.
(de Jamaica)=wain tangnika. ruina=sauhkanka; aisawanka; kriwanka;
rosado=paura; tangni mapla bri; pau ba- kauhanka; mayara iwan ba; kauhanka.
ku; pink. ruiseñor=piawira sâtka kum, taya
rosal=dus sâtka kum. puputni an pauni, aiwananka ba painkira
rosario=rosari. sa.
rosca=kru dingkaia dukia. rumbo=yabalka; anik auya ba; mata.
rosquilla=piaia dukia damni. rumiante=akbi pi ba daiwra (bîp,
rostro=(wan) mawan; upla mawan. sula sâtka).
rotación=wilwanka; wilbanka, wilwaika. rumiar=akbi (agbi) piaia; akbaia (agba-
rotar=yarka wilwaia; wilbaia. ia); wakabaia; wakahbaia; ai bupka wa-
roto=kalwan; kriwan; sukwan; sukra. kabaia.
rótula=lula dusa; lula; ahma; wan kwa- rumor=sturi kum; sturi rait apia kum; stu-
kwika. ri aihka kum; dîa dîa sturka bukan kum;
rótulo=ulbanka tara plis nani ra bin banhwanka ba.
mangki ba. rupestre=kipla nani dukia; blasi piua ul-
rotundo=krukma; kler; aitani; aihwa. banka o lilka nani kipla nani purara ba
rotura=kriwanka; kalwanka; kalwra. dukiara aisisa.
roya=plun mâ mangkan ra siknis sâtka ruptura=kalwanka; kriwanka; baiwanka.
kum alki ba. rural=insla dukia; unta dukia.
rozar=irbaia; unta (insla) irbaia. rústico=kukusni; mâka alkan bri; karna;
rubéola=siknis sâtka kum misl wal talia unta dukia.
ba. ruta=yabal; anik waia ba marikanka.
rubí=walpa manakira kum, stil purkara rutina=natka; diara nani wan natka wal
kau karna. dauki lan takan ba kat daukanka.
rubio=mapla pau; lal pihni o pauni.
S
sábado=satadi; satade; sabat.
sabalete (pez)=srik.
sábalo real (pez)=tapam. saciable=âuyapah daukaia sip; biara
sábana=yapaia kwalka; krikri kwalka; banhkaikira.
munhtapala; sityapa; sît. saciar=ailal dakaki banhkaia; banhkaia;
sabana=twi; twi bîla; twi biara; twi biara banhkaia; âuyapah daukaia;
tasbaya. ailal yabaia.
sabandija=tasbak raswi daiwra lupia saciarse=lukanka ra banhwaia;
sât- ka. biara banhki takaia; âuyapah
sabanera (culebra)=siakwani. takaia.
sabatista=satadi (sabat) uplika. saciedad=banhkanka; banhwanka.
sabedor=diara kum tânka kakaikra; ka- saco=bîk; big; saku; jakit; yakit.
kaira. sacramento=sakrament; diara holi kum;
sabelotodo=upla kum diara sut lankira sain kum; holi daukan dukia kum; wan
ai dara wali ba; diara lankira papulra. Dawan bui bapan lâka.
saber (el)=sins lâka. sacrificar=sakripais dauki yabaia; sakri-
saber=kaikaia; tânka kaikaia; nu takaia; pais daukaia.
tânka briaia; dara walaia; lukanka ra sacrificarse=wan wîna ra sakripais dau-
kaikaia; tânka kakaira kaia; dara walan- kaia; wan wîna bahki kulkaia.
kira kaia; kakaira takaia. sacrificio=sakripais; biani.
sabiamente=sinskira lâka ra. sacrilegio=diara holi nani sauhkan sinka;
sabiduría=sins lâka. diara holi kum lâka sauhkanka, serts du-
sabiendas (a)=ai dara pain wali si. kia o diara kum Gâd dukiara daukan ba
sabio=sinskira; diara tânka kakaira; bahki lâka ra kulki sauhki ba.
âuya mâkira. sacristía=prîs nani ai kwalka dimi o diara
sable=sord sâtka kum. holikira nani kahbi bri pliska.
sabor=aunhka; kîa. sacrosanto=holikira.
saborear=aunhka kaikaia; aunhka sacudida=singbanka; nikbanka.
kîa sacudimiento=singbanka; nikbanka; ta-
briaia o kiawalaia; diara kum yamni kai- tatbanka; tatatwanka.
kaia; tawa piaia; tawa diaia; auhni piaia sacudir=singbaia; nikbaia; yahbaia; tatat-
o diaia. baia; wauhaia; karhbaia; sihbaia.
sabroso=auhni; auhnira. sacudirse=singwaia; nikwaia; yahwaia;
sabueso=yul sâtka kum diara kîa kaiki plupaia.
lan pali ba. saeta=trisba; trisbaya sâtka.
sacador=diara sasakra; sagaz=sins lâka bri; sinskira; kau kaina
sakaika. sacapuntas=pinsil tâ manis diara tânka kaikan.
daukaika. sacar=sakaia; sagrado=holi; holikira; holi daukan; yam-
kangbaia. ni daukan, Gâd dukia; serts dukia; Da-
(agua)=lî panhkaia. wan dukia.
(la lengua)=drubaia. sagrario=prias watla bilara diara holikira
(la muela)=daikaia. nani kahbi bri pliska.
sacerdocio=prîs aimakanka; prîs lâka; sajar=wîna ra klakaia.
prîs warkka tânka. sal=sâl.
sacerdote=prist; prîs; Dawan napakanka; sala=utla bîla; aidrubaia rumka tara.
padre (katolik); pasin. salado=sâlkira.
sacerdotisa=gâd bahki nani ra ai pura su- salar=sâl dingkaia; sâl ni daukaia; buska-
ni kan mairka. ia.
salario=mana; wark takan mana; pidi; pi-
dika. lâka; swakwi takaia lâka; saurka paniska
salchicha=kwirku wîna wal dauki wina swakwi takaia lâka; swaki sakaika;
pata. saldar=aibapaia; tras kum swaki sakanka; hilp takan lâka.
aibapaia. saldo=mana pîska o tâka. (del alma)=sôlka swaki sakanka.
salero=sâl mangkaika. Salvador=Swaki Sasakra; Dawan Jisas
salida=takaika; taki waika; taki wanka; Kraist; swaki saki yaba.
mahka wi ba lâka; mahka waia ba. salvaguardar=swaki sakaia; kaina kahba-
salido=takan ba. ia; main kaikaia.
saliente=taki wi yaba; baiwi yaba; bal ta- salvaje=wail; (upla, daiwan) wail; upla
ki. wail; wailkira.
salina=sâl mainka; sâl saki ba pliska. salvajismo=daiwan wail nani baku dau-
salino=sâl bri ba. kanka; wail lâka; wail tânka.
salir=takaia; bal takaia; taki waia; waia. salvamento=swaki sakanka (dîa dîa wi-
salirse=daiwaia. na).
saliva=bîla laya; yabalaya; yabal laya. salvar=swaki sakaia; pri sakaia; diara
salivación=bîla laya plapanka. saura wina swaki sakaia.
salmo=salmo lawana; Gâd ra mayunra salvarse=swak takaia; pri takaia; swa-
yabi lâwanka. kwaia; pât kum wina swakwi takaia.
salmón=inska sât kum nina. salvavidas=abakwan uplika nani swakwi
salobre=wiria sâl bri; brakis. takaika dukia.
salón=utla bîla; rum bîla. salvo=pât âpu; swak takan.
salpicado=bulni; diara ni srikban. salvoconducto=anira taukaia sip wauhka-
salpicar=srikbaia. taya kum.
saltador=pâpalra; srasrutwra; srasrumra. san=sent.
saltamontes=kruhkru sirpi; tukbring sât- sanador=siknis wina rarakra; rarakra.
ka; tristrisia. sanar=rakaia; siknis wina rakaia.
saltar=pâlaia; srutwaia; srumaia; tit bua- sanarse=rawaia (siknis wina); pain taka-
ia. ia; aihwa takaia.
salteador=âimplikra yabal ra tauki ba. sanatorio=sikniskira nani rakaia pliska
saltear=yabal ra bîla aihwaki implikaia; (watla).
alkaia; implikaia. sanción=lâ pura lui uplika ra panis yaban-
salto=lî aubra tara; srutwanka; pâlanka; ka.
sruhmanka; srumanka; kipla tara. sancionar=adar yabaia; karnika yabaia;
salubre=wîna tara yamnika mapa ra pain diara kum ra lâ karnika yabaia.
ba. sancochar=puihkaia.
salud=siknis âpu ba tânka; wîna pain ba sandalia=klipas; sandal; wan mina bîla
lâka; wan wîna nahki ba lâka; wan wîna kat praki ba sûska; sandal sûska.
aihwa bri kaia lâka. sandía=rayapisa; raipisa.
saludable=wan wîna tara yamni briaia o sándwich=brit pîs wâl ra wîna bara diara
karnika yabaia hilp muni ba. wali mangki muni pi ba.
(comunidad)=tawan siknis âpu ba. saneamiento=pain takanka; yamni takan-
saludar=lakula daukaia (wiaia). ka, siknis wina yamni takanka.
saludo=lakula daukanka; lakula. sanear=yamni daukaia (dîa dîa tânka ra);
salvación=swaki sakanka; swaki sakaia diara kum kli yamni o pain daukaia; sut
yamni o pain daukaia.
sanedrín=Ju nani tilara lâ dadaukra dak-
nika. sardina=bilam; bilim; inska sirpi kum;
sangrar=tala (tâlia) sakaia (takaia); yabukwai.
tala laiwaia. sargento=suldiar wihtka kum.
sangre=tala. (ave)=kuliling; isis.
(árbol sarmiento=slaunhka; slauhni; wain kiw-
de)=kawi. ka.
sangriento=tala saki o taki ba; talira; tala- sarna=sus; sihri.
kira; tala ni kwakan; tala sasakra; upla sarnoso=sus bri ba; suskira; sihrikira.
âikra. (árbol)=limpura.
sanguijuela=liprapra; riprapra; riprahpra. sarpullido=pangrang; lapta lila; taya ra
sanguinario=tala ailal bri; tala ailal wal; mâ yakaban ba; alwani dukia.
tala ailal laiki; tala ailal saki; tala sakaia sarro=pân o ayan mâka.
lihki; tala lalaikra; âikra. sarroso=mâkira; mâka alkan.
sanguíneo=tala dukia; tala baku; tala ta- sartén=kiskaia pânka; paila; praipan.
lia; talakira. sastre=kwala sasipra.
sanidad=siknis âpu, yamni lâka. sastrería=kwala sipi ba pliska o watla.
sanitario=siknis âpu tânka bri. satanás=sitan.
San Juan (árbol)=yamari. satánico=sitan dukia; sitan baku; sitan ta-
sano=pain; sunu; siknis âpu; siknis apia; lia.
aisawras; sauhkras; mistik âpu. satisfacción=âuyapah lâka; âuyapah dau-
Santa Cena=Dawan tibilka lâka. kanka.
santamaría (árbol)=krasa. satisfacer=âuyapah daukaia; kupia mang-
(yerba)=kangbaya. kaia; âuya mangkaia; biara banhkaia; ai-
santidad=holi ba lâka; holika; holikira. tani kat yabaia.
santificación=holi daukanka. satisfacerse=âuyapah takaia; biara banh-
santificador=holi dadaukra; holi daukai- waia; âuyapah kaia; âuya balaia; kupia
ka. aimakaia; biara banhki piaia; aitani sa
santificar=holi daukaia; holikira daukaia; lukaia.
holikira sakaia; holi sakaia. satisfactorio=âuyapah dauki; pain; âuya-
santiguar=kros sainka wan mihta ni dau- pah daukaikira; âuyapahkira.
kaia. satisfecho=âuyapah; âuyapahkira.
santísimo=holikira; Kraist Yukarist ra. saturar=banhki daukaia; banhkaia.
santo=holi; holikira; saurkas; sent kum; savalete=srik.
lalukra; sunu. sauce=dus sâtka kum; nasu.
santuario=plis holikira; holi daukan plis- saurio=swain sâtka daiwra aslika ba.
ka kum, kaina kahbaia pliska kum. savia=dus mâka laya; mâka.
sapiencia=sinska lâka. saxofón=miusik binka saki dukia.
sapo=sukling; suklung. sazón=tilwan; pihwan; pawan.
saqueador=alki muni mihta dakbi impliki (la persona)=kupia krawan.
yaba; âimplikra. sazonar=yarka tilwaia.
saquear=alki taibi muni mihta dakbi im- sazonarse=tilwaia; pawaia; sukwaia.
plikaia. sebo=batanka; daiwan batanka karna.
sarampión=siknis sâtka kum rihkira, upla seca=wan âikama puskan ba.
ra luisa bara wan taya purara mark pau- secadero=diara lâkaia pliska.
ni nani takisa; misl. secamiento=lâkanka; lâwanka.
secar=lâkaia; dikaia.
secarse=lâwaia; rahwaia; buhni takaia; ai- ra; kupia tuskaia karnika bri; maisa ka-
lahkaia; klang lâwaia; kuswaia; smama- kapra.
ia. segador=krakrikra; dâdakra; dâkaika; kri-
sección=diara o upla nani aslika wina bai- kaika.
ki sakanka kum. segar=krikaia (insla); dâkaia.
seco=buhni; lâwan; lî âpu; pihwan. seglar=tasba rayaka uplika.
secretamente=yukuwan o yukukan lâka segmento=diara klakan tâka kum; minsa-
ra; sâbi. ya.
secretaría=ulbaia warkka o watla. segregar=yakan yakan sakaia.
secretaria=âiulbra mairin. seguida (en)=ningkara; baha wina.
secretario=ulbaia warkka bri uplika; âiul- seguidamente=kaina tani ban wi lâka
bra waitna. ra; ningka pura kat.
secreto=dahra prakan o yukukan; mapri; seguido=ai ningka piua kat bal yaba.
yukuwan o yukukan lâka ra yaba; ma- seguidor=nina blablikra.
pri. seguir=nina blikaia; ninara waia; kulma
secta=dakni sât kum; serts nani daknika blikaia; blikaia; bîla wali daukaia.
kum. según=baku tânka ra; baha tânka ra; ba
sector=upla daknika o sâtka kum pîska. baku; ba kat; aisi ba baku.
secuaz=upla wala nina bliki bîla wali bara segundero=wats kum ra sekan nani mari-
lâka sin bri yaba. ki mihta lupia.
secuela=diara kum wina bal taki dukia. segundo=ningka; wala ba; sekan; pas wi-
secuestrar=upla ra implikaia; upla kum na wala ba; tâura ba ningkara yaba; wâl-
ra impliki brih waia. ka; wats ra minit baikanka.
secular=tasba dukia; serts lâka dukia a- seguramente=kasak pali; ban baku; dut-
pia; upla inipis dukia; holi o yamni a- ki.
pia. seguridad=swakwi takan lâka; wapni o
secundar=hilp munaia. kasak ba lâka; trabil briaia âpu ba lâka;
secundario=ningkara yaba. pât âpu lâka; diara kumi sin wan munbia
sed=diran; lî diran; diranka; lî din wan apia ba; kupia ra bapi mangkaia lâka.
dauki ba. seguro=trabil wina pri lâka ra yaba;
seda=silk. yam- ni; pain; karna; kasak pali; pât
sede=watla; upla tara kum plis kum ra âpu; lu- ras.
ai pûtka bri ba. seis=matlalkahbi; siks.
sedentario=wark karna takras yaba. selección=upla o diara kum wala nani tila
sedicioso=blahwan lâka bri; unsaban lâka wina wahbi sakanka; diara nani wahbi
bri. sakan aslika.
sediento=diran (din) dauki ba; seleccionar=wahbi sakaia.
dirankira; diara kum brin dauki. selecto=diara nani ai talika wina kau pain
sedimento=krauhnika; lî mita diara plis ba.
kum ra swin ba. selva=unta puka; tasba tara, bilara diara
seducir=yabalka wapni o warkka wina mangkras bara dus ailal pâwi ba.
tnaya ra lakaia; kupia tuskaia; maisa ka- sellar=stamp prukaia.
paia; traika kaikaia; kan sauhkaia. sello=stamp; sîl.
seductor=kupia tatuskra; kupia tuskanki- semáforo=tawan tara nani ra truk luaia o
takaskaia sainka.
semana=wik; lapta matlalkahbi pura ku-
mi. wan dikia kumi ra; diara aihka wan mu-
semanal=wik dukia; wik bani dukia. ni ba.
semanalmente=wik bani ra; wik ra. sensato=sinskira; lâkira.
semblante=mawan; mawan daukra; diara sensibilidad=dara; dara walanka.
lilka. sensible=dara walaikira; sinska bri; kupia
sembrado=dus mâ mangkan pliska; insla. swapni.
sembrador=mamangkra; plun mâ (insla) sensitivo=dara walan lâka bri; dara walai-
mamangkra. kira.
sembrar=mangkaia; dus mâ mangkaia; sentar=yarka iwaia; ikaia; mangkaia; pain
insla (plun mâ) mangkaia; insla ra dus ikaia.
mâ mangkaia; dus bapaia. sentarse=iwaia; pahrak iwaia.
semejante=wal ai talia ba; wal baku; tali- sentencia=lukanka kum; lâka kum; lâka
ka; bahmuna. daukanka kum; lâ wihtka aisinka.
semejanza=talika; talia; tahkia; lilka. sentenciar=lâka daukaia; pât ra dingkaia,
semejar=talia o talika daukaia. lâka dauki mita; lâka dauki pâtka ba sa-
semen=mâka laya; waitna o daiwan ki yabaia; lâ daukaia; pât ra lakaia.
wainhka mâka laya saki ba, kiamka sa- sentido=lukanka; dahra (dara) walanka
hwaia dukiara. bri; lukanka bri; lukanka saki mariki;
semental=daiwan wainhka kiamka sakaia sins; dara walaika.
dukiara bri ba. (sin)=bahki; sinska tiwan.
semestral=kati matlalkahbi dukia. sentimental=lukanka swapni o raya bri.
semestre=kati matlalkahbi piua. sentimiento=lukanka; kupia lukanka;
semicírculo=raun bakriki. dahra (dara) walanka; dara wali lukan-
semilla=mâ; dus mâ; saumuk; dus mâ sut. ka; dara walaika; kupia dahra.
semillero=plun mâ sirpi nani mangki plis- sentir=dahra (dara) walaia; wan daukaia;
ka, ningkara tasba wala ra mangkaia du- sari lukaia; dakawaia.
kiara. sentirse=wan daukaia; wîna ra dakawaia.
seminario=tuktan, wahma bara tiara nani seña=sain; mark; tukin.
skul yabaia watla; Dawan warkka dau- señal=mark kum; sain kum.
kaia lan takanka skulka watla. señalamiento=marikanka.
sempiterno=ban kaia ra yaba. señalar=marikaia; kulki marikaia; mang-
senado=kuntri lâka dadaukra nani aslika. kaia; mâkaia; mihta kulkaia.
sencillo=miks munan apia; sunu; sirpi; señalizar=sain mangkaia; yabal nani ra
bahki; tara apia; aihkakira apia; tânka sain mangkaia.
swapni bri; tânka karna apia; piti; uh- señor=dawan; master; mastar; mâsa;
brak; lalah sirpi. kiaptin; mahma.
senda=yabal; wapaika. señora=mairin; misis.
sendero=yabal; bîla. señorear=upla ra taibaia; diara kum dakbi
senectud=kuka o dama takan piua. briaia.
seno=lama bîla; plahpia; biara; unta; kai- señorita=tuktan mairin tiara; tiara lupia;
na kahbaia pliska; wan klukia. misis.
senos (los)=mairin tialka nani. sépalo=tangni pîska ra wahia ba.
sensación=dara walanka (lukanka ra, separación=dakbi sakanka o sakaika; da-
wan sôlka ra sin); diara yawan dakawi kwi takanka; baiki sakanka; aihka aihka
ba sakanka; aihka aihka sakan lâka; tar bai-
wan lâka.
separado=aihka; dakban; dakbi sakan. servicio=dîa dîa daukanka kum; dukia
separar=baiki sakaia; dakbi sakaia; aihka daukanka kum.
aihka sakaia; lanhki sakaia; mânka saka- servidor=dukia dadaukra; dukia daukai-
ia; dakbaia; yakan yakan sakaia. ka.
separarse=dakwi takaia; baiwi takaia; da- servidumbre=alba lâka; dukia daukanka.
kwaia; lanhwi takaia; aihka aihka taka- servil=mayara kulki ba; bawikira.
ia; dakwaia. servilleta=tibil ra plun kahbaia kwalka;
separatismo=dakbi sakanka lâka; dakbi un dikaika.
sasakra nani lukanka. servir=dukia daukaia; hilp munaia; dîa
sepelio=upla pruan priaska. dîa dauki yabaia; warkka takaia; napa-
septentrión=yahbra. kanka aimakaia; upla wala warkka taka-
septiembre=wîs kati; mani bilara kati ia; ai dukia daukaia; ai dukia kaia.
matlalkahbi pura yumhpika. sesenta=yawanaiska yumhpa; siksti.
séptimo=matlalkahbi pura kumika; ma- sesión=aikuki asla prawi ba daknika; ai-
tlalkahbi ningkara ba. drubanka.
sepulcro=raiti; upla pruan nani bikaika; sesionar=dakni kum mitin briaia.
yapaika. seso=(wan) lal mabiara; lal mabiarka.
sepultar=bikaia; raiti ra bikaia. setenta=yawanaiska yumhpa pura mata-
sepultura=raiti ra bikanka; bikaia wisi walsip; sempti (semti).
salhkan ba raitka; bikanka; bikaika. seudo=kunin.
sequedad=lâwaka; lâwan ba lâka. seudónimo=nina aihwa apia.
sequía=lâwanka; lapta baman; lî âpu. severo=karna yaba; karna; lâ kum kulkaia
séquito=upla kum auya ninara upla wala tani ra karna; mihta karna; wapni; ma-
nani dimi wapi ba. wan lawi ba.
ser=kaia; takaia. sexenio=mani matlalkahbi piua.
ser (el)=upla; rayaka bri ba; wîna; raya sexo=wîna tânka; waitna (wainhka) o
ba; diara raya bani. mairin tânka.
serafín=insal sât kum. (femenino)=mairin.
serenata=tihmia ra yabal ra aiwani (masculino)=waitna.
tauki ba. sexto=matlalkahbika; matsip ningkara ba.
sereno=lamni; diwas; diwas laya. sexual=waitna mairin wal prawi ba tânka
serio=kikras; pulras yaba; sâp yaba; bri; waitna (wainhka) o mairin tânka.
lawi baku; sasi. si=kaka.
sermón=smalkanka; Dawan Bîla smal- sí=âo; âu.
kanka; dîa dîa smalkanka kum; prias. sicario=lalah mana upla iki ba.
sermonear=Dawan Bîla smalkanka siderurgia=ayan warkka dauki pliska.
wal upla ra lawi daukaia. siega=dâkanka; insla mâ krikanka.
serpentear=krutwaia. siembra=dus mâ mangkanka; insla mang-
serpiente=piuta. kanka.
serranía=il ailal bri pliska. siempre=piu bani ra; ban.
serrucho=sâ. sien=wan lal tnaya; wan nakra purara.
servicial=ai kupia pihni wal upla dukia sierpe=piuta.
dauki ba; wilinkira upla ra hilp muni sierra=sâ; il; tât baikaika.
ba. (pez)=lasisi.
sierva=napakan mairin.
siervo=dukia dadaukra (waitna);
napakan waitna. similitud=talika; talia.
siesta=tutni laptika piua; tutni ra yapi ya- simio=urus; ruskika.
ba. simpatía=kupia latwan kaikanka; latwan
siete=matlalkahbi pura kumi. kaiki; umpira kaiki ba lâka; yamni lu-
sífilis=sikinis saura kum; iskadura, mair- kanka.
manka; tala saura sikniska. simpático=painkira; upla kupia pain.
sigilo=diara o sturi kum dahra yukukan ra simpatizar=diara kum tani ra yamni luka-
bri ba. ia.
siglo=mani handat kum; handat kum mân- simple=daukaia swapni; tânka briaia
ka. swapni; miks apia; karna apia; lî baman;
signatario=sain mamunra; sain muni u- sinska aiska apia; diara lukras baku.
plika. simplificar=diara kum kau swapni o ing-
significación=tânka; dîa dîa tânka kum. ni daukaia.
significado=tânka; tânka marikanka; am- simulacro=diara o lilka kum tnata luki
nin. daukanka.
significar=sain muni marikaia; tânka ma- simultáneo=sim piua ra bahara yaba;
rikaia. bal taki yaba; dauki yaba; sim piua
signo=sain. dukia.
siguiente=wala; ninara (aula) ba; nina bli- sin=luha; âpu; âpu tânka ra.
ki yaba. (embargo)=ban sakuna; munisin.
silbador=wawasbra. (dinero)=lalahkas; umpira.
silbar=wasbaia. (madre)=yaptikas.
silbato=wasbaia dukia sirpi kum. sinagoga=Ju nani priaska watla.
silbido=wasbanka; wasbra; wasbaika. sinceridad=rait pali, kunin âpu lâka.
silenciar=sâp kaia; upla ra yaka sturi aisa- sincero=kunin luha; kasak aihwa; kunin
ia apia; upla bîla prakaia. lâka âpu; kupia aiska wina.
silencio=sâp; sâp lâka; bin âpu ba. sindicato=wark tatakra nani aslika.
¡silencio!=¡sâp bas! síndico=tawan bilara tâ brabrira kum; ta-
silencioso=sâpkira; bin âpu pali; bin âpu wan bilara tasba trabilka kaiki ba uplika.
lâka ra; sâp watauki ba. síndrome=siknis kum tânka nani aslika.
silicosis=wan wînka puhbanka sikniska singular=yakan; kumi; baman; kumi ba-
kum, diara kum pukpuka di ba wina ta- man, aihka.
kisa. siniestra=smihka tani.
silo=plun mâ auhbi briaia dukia. sinnúmero=ailal; kulki kaikaia sip apia.
silvestre=unta dukia; unta uplika; wail; sino=sakuna.
smalkras. sínodo=bisop nani aipaswanka; sots napa-
silla=iwaika; iwaia dukia; sir. kanka tara nani aslika, wapanka nani ba
sillón=sir tara. laki kaikaia dukiara.
simbolizar=diara kum ba wala sainka ka- sinónimo=bîla baikra wâl tânka kumi bri.
ia; diara kum wala wal ai talia kaia. sinrazón=diara tânka yamni mapara dau-
símbolo=tânka kum; tânka o maprika du- kanka.
kia kum; tukin. sinsabor=kupia sauhkanka; sari brinka.
simiente=dus mâ; saumuk; dîa dîa mâ. síntesis=smalkanka o lukanka kum tânka
similar=talia; wal ai talia bri. prahni ra lakan.
síntoma=wan wîna ra siknis bri tânka.
sinusitis=wan sinska mabiara puskanka.
siquiera=ban sakuna; baku sin apia; baku
pan; pan. sobre=pura; purara; purkara; dukiara; tna-
sinvergüenza=swira âpu. ya ra.
siquiera=pan. (todo)=sut purkara.
sirena=liwa mairin. sobrecama=krikri kwalka; munhta pala;
sirope=sarap. munhta palkaika.
sirvienta=napakan mairin; upla watla ra sobrecargado=ut.
wark tatakra mairin. sobrecargar=diara kum kum pura lui su-
sirviente=napakan waitna. naia o prahkaia.
sismo=tasba munhtara diara taki mita tas- sobrellevar=upla kum kiago brih waia,
ba nikbi ba; tasba nikbanka. wala ba ingni daukaia dukiara.
sismógrafo=tasba nikbi piua ra mark mu- sobremanera=pura lui; uya pali; kanitki.
ni bara karnika ba kulki dukia kum. sobrenatural=aihkakira.
sismómetro=tasba nikban kaikaia dukia. sobrenombre=nina wala; nina aihwa a-
sistema=lâka; tânka sut; dîa dîa tânka pia.
kum. sobrepasar=pura luaia.
sístole=wan kupia bara tala wakia nani a- sobresaliente=sut purkara ba.
iawanka, wan wîna aiska ra tala brih sobresalir=kaina luaia; pura lui takaia;
waia dukiara. kau pura lui kaia.
sitiar=tnaya kir kutbaia; kutbaia; kaina sobresueldo=manka purara kau aibapi ba.
kutbaia. sobrevenir=purara balaia; dara walras ba-
sitio=plis kum; kutbi brin ba lâka; watli- laia.
ka; tasbaya. sobreviviente=kau raya ba; kau pruras;
situación=plis kum ra mangkanka; raya takaskan.
pliska; watla; kahbanka; nahki ba. sobrevivir=kau kainara raya kaia.
situar=plis kum ra kahbaia o mangkaia. sobrina=yamsi; luhpa diwra; sawra.
sobaco=(wan) klukia; (wan) lapatka; la- sobrino=tubani; luhpa diwra; sawra.
pat; plapta. sobrio=bla apia; tânka kat pi ba.
sobar=yauhbaia; wîna aubaia; taya sapa- socar=pamni daukaia; wilkaia; pamni
ia. wilkaia; pain mangkaia.
soberano=king. socavar=sukutbaia.
soberbia=wan wîna ra tara kulkan lâka; sociable=upla aikuki pain ba.
wan mayunaia lâka; praut lâka. social=aikuki asla prawi dukia; upla aiku-
soberbio=praut; prautkira; tara kulkanki- ki pain tauki ba.
ra. sociedad=pâna lâka; daknika kum; aikuki
sobornar=upla wala ra tuskaia diara sau- tauki ba; upla nani sut aslika.
ra kum daukaia mana aibapi mita; mana socio=pâna; uplika; tahkia; walka ba.
aibapi kupia alkaia. socolar=munhta irbaia.
sobra=pura lui. socorrer=hilp munaia; tâ baikaia.
sobrante=plaka; yuika; yuya ba. socorro=hilp kum; hilp munanka; hilp
sobrar=kau tawaia; pura luan kaia; kau munan lâka; swakbanka; pât wina dak-
ailal kaia; ban bâra kaia. baia lâka.
sobras=bratka. soda=suda; plawar akbanka wal miks mu-
sobre (el)=embelok; imbiluk; wauhtaya ni dukia.
ulban mangkaia taya. sofá=sir yahpa bara swapni, upla wâl o
kau pura iwaia dukiara.
sofocar=langkaia; katbaia; patka
baikaia; wingka prakaia. solución=wapni mangkanka; diara kum
sofocarse=katwaia. pain o wapni taki ba; wapni aimakanka.
soga=kiwa; rup. solucionar=wapnika mangkaia.
sojuzgar=taibaia; lâ karna wal rul muna- solventar=tras kum bri ba aiska aibapaia.
ia. solvente=tras âpu ba.
sol=lapta; yu lapta; yu; miusik notka. sollozar=inaia; bin dauki inaia; mâmna
solamente=baha baman; baman; kau apia; lulki inaia.
yakan. sollozo=wînka praki ini ba; mâmna lulki
solapado=yukuwan ra; lukanka saura inanka.
wal; kunin natka ra daukan baku sombra=dista; distika; lilka.
ba. sombrear=dista sakaia o yabaia.
solar=utla dauki bri ba pliska. sombrero=trahat; sumura; sumuru; wan
solazo=lapta karna ami ba. wihta bikaika; tarahat.
soldado=suldia; suldiar; suldawa. sombrío=tihmu; dista dingki bri yaba;
soldador=wal praki dauki uplika. pukni; distikira; tihmu pali.
soldar=wal praki yarka alkaia. sombrilla=amrilia.
soldarse=aismamaia. sombrío=ingni uya âpu ba.
soledad=yakan yaba lâka. someter=lâ tânka ra munhtara bri balaia;
solemne=lilia tara wal dauki ba. mangkaia; ban swiaia; taibaia.
soler=ai pasin kaia; ban ban wina dauka- someterse=munhtara kaia; bawaia.
ia. somnífero=yapan dauki daukia; yapaia
solicitación=makabanka. saika.
solicitador=makakabra. somnolencia=yapan sauhkan mita wan
solicitar=makabaia; bik takaia; plikaia; u- wîna aihka wan dauki ba.
ya makabaia. son=binka.
solicitud=makabanka; bik takanka; aman sonámbulo=yapra wina bûi, wapi bara
kaiki lâka; brin dauki lâka. sturi aisi tauki uplika.
solidaridad=upla wala aikuki asla o la- sonar=binka sakaia; binka daukaia; bin
twan kaia tânka. daukaia; krukbaia; ukbaia; yabakaia;
solidez=karnika; karna ba lâka. lingbaia.
solidificar=klasni daukaia; karna daukaia. sonchinche=usus lal pauni.
solidificarse=krangwaia; klasni takaia; sonido=bin; binka.
klaswaia. sonoro=binkira; binka bri; lingwi.
sólido=karna; lasni; krauhni; aihwa; ka- sonreír(se)=kikaia.
sak; untra âpu. sonrisa=kikanka; kikra.
solitaria=wan biara bîla lawya. sonrojar=mawan yarka pauni takaia.
solitario=yakan yaba; yakan; yakan tauki; sonrojarse=swira lukaia; mawan pauni
yakan pali. takaia.
solo=yakan; mânka; wîna ‘man; silp. sonsacar=upla ra maisa kapaia, diara ka-
sólo=baman. kaira ba aisabia dukiara.
soltar=lanhkaia; lahbi swiaia; slihbaia. soñador=yaprisauhkan kakaikra.
soltarse=lanhwaia; slihwaia. soñar=yaprisauhkan kaikaia; yapa-
soltero(a)=mayas; yakan yaba. ia.
solterón=mayas almuk. soñoliento=yapan dauki ba.
soluble=slilwaikira; slilkaia o slilwaia sip. sopa=pilala; sop; sup.
sopapo=mawan taya ra wipanka.
sopera=pilala plitka. baiki bri kaia; main kaiki bri kaia; kan
soplador=puhbi yaba; papuhbra; puhbai- sunaia; tâ baikaia; dihbi briaia; twilkaia;
ka. mihta ra bri kaia.
sopladura=puhbanka; pâsa krawanka. sostenerse=karna bapi bûi kaia; kauhaia
soplar=puhbaia; wan wingka puhbaia; pâ- apia; ai tâ baikaia.
sa krawaia; yabakaia; yakabaia. sostenimiento=buki bri ba lâka; alki bri
soplo=puhbanka; wînka puhbanka; puh- ba lâka.
bra; wînka puhbra. sotana=katolik napakan nani prâka.
soplón=yukuwan ra upla dahra saki ba u- sótano=tasba munhta watla.
plika; dusa kuhbi ba; upla dusa kakuh- su (sus)=ai; witin ai.
bra. suave=swapni; tawa; lalalni; lungni; sâp.
soportable=wahwaia sip; wahwaikira; suavemente=swapnikira; swapni pali.
twilkaikira; tâ baikaikira; kaina sunaiki- suavidad=swapnika.
ra. suavizar=swapni daukaia (sakaia); swap-
soportar=wahwaia; dukiara wahwaia; kaia.
twilkaia; tâ baikaia; kaina kahbaia; kai- suavizarse=swapni takaia; swapaia.
na sunaia. subalterno=upla wala mina munhtara ba;
soporte=tâ baikanka. wark sirpi dauki uplika.
sorber=aubi diaia. subasta=pân munan dukia nani upla sut
sorbo=aubi dinka. mawanra atki ba, ya kau praiska tara
sordera=kiama prawanka. mangkbia ba kaiki.
sordo=kiama prawan; diara walras; kia- subdesarrollado=ai pâwanka kau aitani
mas; kiama walankas; kiama para. briras ba; pâwanka briras kuntrika, lalah
sorprender=dara walras daukaia o alkaia; uya âpu tâka mita.
tâ ikaia; dara walras purara balaia; si- subdesarrollo=pâwanka aitani âpu lâka.
rang ikaia. súbdito=mina munhtara ba lâ tânka ra;
sorprenderse=tâ iwaia; sirang iwaia. karnika munhtara ba; uplika; suliarka.
sorpresa=dara walras; sirang iki baku subida=ulanka; uli wanka; uli waika.
ba lâka. subidero=ulaika.
sorpresivo=dara walras taki ba; ban wina. subidor=âiulra; uli wi yaba.
S.O.S.=bût nani kabu ra o “plen” nani tra- subir=ulaia; uli waia; bal ulaia; bukaia;
bil ra taim, sain mariki ba, baha lika tas- sunaia.
ba aiska sainka kum sa. (la marea)=lî dingkaia o puhbaia.
sosegar=lamni daukaia; sâp daukaia; ku- súbitamente=isti pali; ban wina; wan da-
pia daskaia. ra walraskira.
sosegarse=lamni takaia; sâp takaia. sublevación=mapara buanka; trabil kum
sosiego=lam; lamni; sâp ba lâka; lamnika. bukanka.
sospechar=pâtkira sa baku kulkaia; saura sublevar(se)=trabil kum bukaia; mapara
lukaia; ban lukaia. buan lâka daukaia; mapara buaia.
sospechoso=saura dadaukra baku kulki sublime=tara; pain yaba.
ba; upla kum ai daukanka uya pain apia submarino=lî munhta shipka.
ba. subordinado=wala kum ra aipami ba; u-
sostén=tâ babaikra; tâ baikanka. pla mina munhtara ba.
sostener=alki buki briaia; tâ baikaia; tâ subordinar=upla o diara nani, upla wala
nani mihta ra o mina munhtara dingkaia.
subrayar=bîla o ulbanka kum lain dauki
mark munaia. sudoeste=waumuna; waumuna payaska.
subsidio=hilpka o tâ baikanka tara; bisnis sudor=(wan) laptika (bitnika).
dadaukra nani ra taibi munan lalah yabi sudorífico=laptika saika.
ba. sudoroso=laptika taki yaba; laptikira.
subsistencia=ban bâra lâka; pruras suegra=sukuri; sukura; skura; mula yapti.
ban raya iwaia tânka. suegro=dapna.
subsistir=takaskaia; wihka takaskaia; âu- suela=lama bîla; sûs lama bîla.
yapah takaia. sueldo=mana; wark daukan mana; pidi.
substancia=wîna; wîna aihwa; wîna tara. suelo=tasba; dîa dîa pura taya; sauhka.
subsuelo=tasba pîska plun mangki ba wi- suelto=lanhkan; lanhwan; slakni; alala; is-
na kau mayara ba. ti; aihni plapi.
subterráneo=tasba munhtara yaba; tasba sueño=yaprisauhkan; yapan; yapan dauki.
munhta pliska. suero=tialka laya; tiala laya; swiru.
suburbio=tawan tnaya ra ba dukia o plis- suerte=luk; dais lulkan lâka; lot; bahki
ka. ban taki ba.
subvencionar=lalah kum wal hilp muna- (buena)=tâ yamni.
ia. (mala)=tâ saura.
subversión=sauhkanka; aiblakwanka; suertero=tâ pain pri uplika.
mapara buanka. suéter=kauhla prâka.
subyugar=pura luaia bara karnika munh- suficiente=aitani; aihwa; sip.
tara bri balaia; taibi muni munhtara bri sufragar=hilp munaia; sip kaia.
balaia; pura luaia; taibaia. sufragio=hilp kum; pruan nani solka ra
suceder=bal takaia; bal luaia; ban wina hilp munaia lâka.
takaia; takaia; diara kum bal takaia; wa- sufrido=wahwi yaba.
tlika briaia; watlika ra aimakaia; ningka- sufrimiento=wahwanka; pât wahwanka;
ra balaia. panis wahwanka; trabil wahwanka; dîa
sucesivo=watlika ra bal yaba; ningka pura dîa tânka ra wahwanka; wahwaika; la-
kat bal yaba; ninara aula ba; wala. twan.
suceso=piu kum; dîa dîa bal taki ba dukia; sufrir=wahwaia; latwan (panis, pât) wa-
ban wina takan ba. hwaia, trabil wahwaia; dîa dîa wahwaia.
sucesor=watlika ra aimaki yaba; watlika (desgracia)=pât wahwaia.
ra aimaki ba uplika. (dolor)=latwan wahwaia.
suciedad=tâskika; tâski lâka; sakwani; sa- (hambre)=plun wahwaia.
kwanika; blablasa. (mucho)=wihka wahwaia; uba wahwa-
sucio=tâski; sakwani bri; klinkas; nasti; ia.
blablasa. sugerencia=lukanka ra dingkanka; diara
suculento=auhnikira. daukaia sinska kum yabanka.
sucumbir=karnika munhtara kauhaia; sugerir=tuskaia (lukanka ra); lukanka ra
yarka wan pura luaia; pruaia. dingkaia; wiaia.
sudar=laptika (bitnika) sakaia, takaia o suicida=silp ai wîna ra âikra; silp prui ba.
baiwaia. suicidarse=silp wan wîna ra ikaia; silp
sudario=upla pruan pura biki ba kwalka. pruaia.
sudarse=laptika (bitnika) takaia. suicidio=silp pruanka ba.
sudeste=waulalma; waulalma payaska. suita=ahtak.
sujetar=priskaia; alki briaia; alki takaska-
ia; taibaia.
sujeto=uplika; suliarka; upla o diara kum ka.
lâka mununhtara. supervisor=pura kakaira; wark pura ka-
suma=pura prakanka; kulkanka; an bâra kaira.
ba; aslika ba. suplantar=kitbi sakaia; watlika ra wala
sumar=pura praki kulkaia; asla prakaia. mangkaia; saki pliska ra mangkaia; kitbi
sumergible=rungwaia sip ba; lî munhtara saki wala mangkaia; kunin lâka ra wala
rungwi shipka. watlika ra mangkaia; kunin lâka ra nina
sumergir=rungkaia; (lî) munhtara ding- mangkaia.
kaia; rumhkaia. suplente=wala sirka ra diara dauki ba.
sumergirse=rungwaia; lî munhtara dimi súplica=makabanka; bik takanka.
waia; ruhmaia. suplicar=makabaia; pura sunaia; bik taka-
sumidero=lî nani yaka plapi takaskaia ia; pura suni makabaia; ini makabaia.
pliska. suplicio=pâtkira ra panis yabi ba lâka; pa-
suministrar=yabaia; upla kum ra diara nis munaia pliska.
nit ba yabaia. suponer=baku sa lukaia o daukaia; kasak
sumiso=bawikira; kiama lihni. o rait baku daukaia o kulkaia; kasak sa
sumo=kanra tara o purara. lukaia; kupia ra baman lukaia; ai sinska
superable=pura luaia sip ba; pura luaiki- wina lukaia.
ra. supremo=tara pali tânka sut ra; karnakira;
superación=pura luanka; kau tara takan- kanra tara ba; tnata kat ba.
ka. suprimir=takaskaia; alki takaskaia; saka-
superar=pura luaia; kaina luaia; purkara ia; brih sakaia; yarka tnata aimakaia;
(purara) kaia; luaia; kau tara kaia; kau yarka tiwaia; kaiki takaskaia.
purkara daukaia. supuración=sukwanka.
superficial=pura tani baman; purak ba- sur=waupasa; saut; waupasa payaska.
man; pura tani ra baman yaba; pura tani sureste=saut.
dukia; pura tayak baman; buhni, tihu a- surco=baikan yabalka; dits.
pia; pura taya tânka. surgir=bal takaia; purara takaia; mununh-
superficie=pura; pura taya; taya pura; tas- ta wina bal takaia.
ba pura tani; pura tani. suroeste=saut diwas; liwatiskla mina.
superintendente=purara aimaki ba; wih- surtido=sât sât ba.
ta; kiaptin. surtidor=yabi ba; diara âpu ba yabi ba.
superior=kau tara (purara) yaba; wihtka; surtir=dîa luha ba yabaia; lî pupuhwaia.
tânka sut ra kau tara yaba; tarka; dîa dîa suscitar=bukaia; tatukbaia.
wihtka; kanra yamni; purara ba; kanitki. suspender=pamaia; alki takaskaia; buka-
superioridad=tânka sut ra kau tara lâka. ia; diara kum dauki ba alki
supermercado=markit tara; diara sât sât takaskaia; wiria takaskaia.
atki watla tara. suspenderse=aipamaia; witwaia.
superpoblado=upla pura lui takan; upla suspenso=paman yaba; aipami yaba; pa-
uya sahwan ba; upla ailal iwi ba. mi bri yaba.
superstición=sukia lâka; sukia lâka sâtka suspirar=wînka aubi puhbaia; wan bah-
ra; diara bahki ra kulkaia lâka; diara kia krawaia; uhbaia.
bahki ra kulki wina sibrin takaia lâka; suspiro=tikluka; bahkia.
diara kum kasak apia yaba ra kulkaia lâ- sustancia=diara kangbi kaikaia sip ba.
sustantivo=nina; bîla aisanka nani
nina.
sustentar=alki briaia; alki bri kaia; tâ bai-
kaia; hilp munaia; maisa nihkaia; raya ba natka.
bri kaia; dakaki bri kaia; buki briaia; taburete=iwaika kum klahkla mangkaika
tânka kumi kat alki bri kaia; dakakaia; an nina dribaika sin âpu ba.
twilkaia. tacaño=kuninkira; slablira; saurkira; ku-
sustento=dakakanka; twilkanka; tâ bai- pia saura; mihta karna (karnira).
kanka; plun. tácito=aisaras kabia sin, pat daukan
sustituir=watlika ra wala mangkaia; wa- baku kulki ba.
tlika ra mangkaia; pliska ra mangkaia. taciturno=sturi uya aisaras o sari bri upli-
sustituto=watlika ra mangkan o aimaki u- ka.
plika; watlika ra mangkanka; watlika ra taco=dîa dîa pîs kum.
mangkan ba dukia. tacón=sûs tnata; nina tnata.
susto=sirang. táctica=diara nani pliska kat mangkaia
sustraer=dakbi sakaia; kulki dakbi saka- smalkanka; diara daukaia natka kum;
ia. smat lâka.
susurrador=pusbi aisi ba; pusbi tacto=kangbi kaikanka; wan mihta ni
aisasara. susurrar=pusbi aisaia; pusbaia; kangbi kaikanka; dara walanka.
burbaia. susurro=pusbi aisanka. tacha=mistik; saurka; swapnika.
sutura=insauhkanka kum tnaya nani si- tachar=siauhbi sakaia; dikaia; diki saka-
panka. ia; siauhbaia; dikaia.
suyo(a)=ai dukia; witin (ai) dukia. tachuela=silak sirpi.
tajada=pîs kum.
tajo=pîs dakbanka.
T tal=baha sât; baha; talia; kum; naku; ba-
tabacalero, ra=twaku nasla bri yaba; ku; bahmuna.
twaku âiatkra; twaku warkka dauki ba; con tal que=baku kabia kaka; sakuna.
twaku warkka tatakra. talabartería=daiwan taya wal wark dauki
tabaco=twaku. pliska.
tabanco=krikri. taladrar=(unta) kraukaia; klauhbaia.
tábano=walmu. taladro=unta kraukaika; agar.
(colorado)=walmu. talar=plamayak klakaia; sauhkaia; dus
(negro=trimru. klakaia; dus uba klaki tasba bîla ‘man
(blanco)=ututu. swiaia.
tabaquería=twaku atki pliska. talco=pauda.
tabaquismo=twaku uba din mita siknis talento=talent; sins lâka.
baku alki ba. talentoso=sins lâka bri; diara kum tânka
taberna=rum an wain atki bara di ba plis- yamni bri; talentkira.
ka. talón=(wan) plakura; mina plakura; mina
tabernáculo=tempel bilara plis holikira tnata; sûs tnata.
kum; Dawan watla; tint watla. taltuza=kadal.
tabique=utla bîla kutbanka talla=yarika; yahpika.
tanta. tabla=tât; dîa dîa tât sâtka. tallar=karbaia.
tableta=pils; tât sirpi. tallarín=plawar akbi, klaki tanta dauki
tabú=diara kum kangbaia o piaia apia lâ- muni sup ra mangki ba.
ka kum, dakni kum kuntri laihura iwi talle=mahta; maisa.
taller=wark pliska kum.
tallo=kakauka; mina; plamaya; dusa.
tamagaz=piuta aihwa. tardío=wihka takaski yaba; wihka ra bal
(montés)=kukupal. yaba; taim luan ningkara bal taki yaba.
tamal=aya piaki bara misin ra wauhi pata. tarea=wark kum; tâs.
tamaño=yahpika. tarifa=diara nani, raitka nani bara lal ma-
tamarindo=slim; slimh. na aibapanka praiska.
tambalear(se)=pirhwaia (pirwaia). tarima=tât ni paskan purara uli aisaika.
tambaleo=pirwanka; pirhwanka. tarjeta=wauhtaya sâtka kum; wauhtaya
también=sin; sim baku; munisin. twakni lupia.
tambo=plur; plor. tarro=kâp sâtka.
tambor=drum; kungbi; tungban. tarso=mina lula.
tampoco=baku (naku) sin apia. tartamudear=bîla skalwi aisaia; bîla
tan=baku; baman. skalwaia; kakalwaia; kakahwaia; bîla
tangible=kangbaia sip ba. mangki aisaia; kakahwi aisaia.
tanque=tank; lî tankka; lî alkaia watla. tartamudo=bîla skalwi aisi uplika; bîla
tantear=trai kaikaia; trai munaia; muni skalwra (skalra).
kaikaia; munaia; pulaia. tasa=praiska; mana; prais.
tanteo=trai kaikanka; trai munanka; muni tasajo=wîna pîska kum.
kaikanka. tatarabuelo=usbaika; wan damika dami-
tanto=naku; baku (praiska ra, yahpika ra); ka; wan kukika kukika; wan damika ku-
praiska ba wal baku. kika; wan kukika damika.
(por lo)=bahamna. tataranieto=usbaika.
tañer=miusik kum kangbaia; lingbaia. tatascán=tininiska pata.
tapa=pura bika (bita); taya bita; pura bi- tatuaje=wan taya purara diwi tiwras du-
kaika, unta bikaika. kia mangki lilka nani paski ba.
tapadera=unta bikaika; unta bita; bita. taxi=upla aibapi impakaia trukka lupia.
tapar=prakaia; pura prakaia; pura taza=kâp.
bikaia; unta bikaia; takaskaia; tazón=kâp yahpa.
tukuskaia. te=mai; man; man ra.
taparrabo=palhpura; kwala o diara wala té=tî.
pîs kum wal dras baku sipi ba wan mah- tea=awas lisban pîska; pauta klauhan.
ta prakaia dukiara. teatro=pulanka kaikaia watla.
taparse=prawaia. tecla=napa.
tapesco=tint; krikri; bins o rais wipaika. técnica=sins lâka o diara daukaia natka
tapir=tilba. nani aslika ba.
tapisca=aya dâkaia piua. técnico=wark kum sinska lâka kakaira u-
tapón=unta bita; pura bita; pura bikaika. plika.
taquicardia=wan kupia uba isti wark taki tecnología=wark o diara kum sinska lâka
ba trabilka. nani aslika.
tarántula=usi; usi wihta. techar=utla kum ra banhta mangkaia.
tardanza=wihka takaskanka; wihka ta- techo=banhta; utla bahna (banhta).
kaskan lâka. tedéum=Dawan ra tingki yabaia lâwanka.
tardar(se)=takaskaia; aihwa (wihka) ta- tedio=tayat lâka.
kaskaia; pat balras kaia; tuswaia. tegumento=taya; taya bita; taya twakni;
tarde=tutni; saiwan; tutni mani. wakia tanta.
tardecer=tutni iwaia. teja=utla banhta mangkaika slaubla piaki
paski ba.
tejado=utla bahna banhta. templo=tempel; Gâd watla; pura sunaia
tejedor=mamamra; mamaika. watla.
tejedura=mamanka; pitbanka. temporada=piu wiria ‘man dukia.
tejer=mamaia; pitbaia. temporal=taim kum prarira bal lui yaba.
tejido=taya bita; kwala temprano=pat; wihka apia; tihmia aihwa
sipanka. tela=kwala. apia; piu luan apia; wihka takaskras.
telar=kwala sipaia misinka. (en la mañana)=kau titan mapa ra.
telaraña=anansi watla; usi wihta watla; (en la tarde)=kau yu purara.
usnunka. (en la noche)=kau klimnu.
telefonear=telepong aisaia. tenaz=karna alki; alki bri; alki bri kaia
teléfono=telepong; wayarku aisi ba dukia. sip; babatni.
telègrafo=wayarku dahra bliki ba. tenaza=sami daikaia dukia; alkaika.
telescopio=wihka ra kaikaia glaska. tendencia=diara kum kum ra wîna tara o
televisor=tilibisan; lilka kaikaia dukia; lil- spirit tani ra driwanka.
ka kaikaika. tender=palkaia; palki sakaia; sakbaia; lâ-
telón=kutban kwalka. kaia.
tema=smalkanka lalka; ulbanka lalka; dîa tenderse=aisakbaia; palwaia; palhwaia.
aisaia luki ba tânka kum; smalkanka o tenencia=diara kum wan mihta ra
ulbanka tânka aslika ba. brinka. tendón=wakia; wakia tâ.
temblador=tatatwra (tatatra); tatatbra; ya- tenebroso=tihmukira; pukni, tihmu o sai
yukwra (yayukra). yaba.
temblar(se)=tatatwaia; dingwaia; nikwa- tenedor=alkaika; park; alki brabrira; âial-
ia; yuk munaia. kra.
temblor=tatatwanka; tatatbanka; tasba tenencia=prapati; diara dawanka.
nikbanka (nikwanka); tasba nikiniki. tener=briaia; bri kaia; alkaia; alki briaia;
tembloroso=tatatwaikira; tatatwra; tata- mihta ra alki briaia; alki takaskaia.
twi. (cuidado)=aman kaikaia; dara walaia.
temer=sîa yaia; si briaia (sibriaia); sibrin tenia (lombriz)=sîn lawya.
briaia. tenioideo (pez)=ispara.
temeroso=sibrinkira; sasabrira; tenor=lawana aiwananka ra kârma sâtka
sibrabrira. temible=sibrin bri; sibrinkira. kum.
temor=sibrin; sibrinka; sirang. tenso=wap o karna bri yaba; karna.
témpano=ais o diara karna maulka tara. tentación=traika kaikanka; traika kaikan
temperamento=upla bani ai wîna tara ba- lâka; kupia tuskan lâka; maisa kapan lâ-
ra ai sinska tani ra ai tânka marikanka. ka.
temperatura=laptika; wan wîna laptika. tentáculo=nina dusa âpu daiwra kum
tempestad=pâsa lî wal karna krawanka; kum ai kakma yari baku bri ba, diara
pastara; yahbra. kangbaia bara alki piaia dukiara.
tempestuoso=pâsa lî wal karnakira; prar- tentador=traika kakaikra.
kira. tentar=trai kaikaia; traika kaikaia; kupia
templado=kauhla apia, lapta sin apia; ku- tuskaia; alki kangbi kaikaia; tuskaia; ku-
pia karna. pia tuskaia; yarka saura daukaia munaia;
templar=swapni daukaia; angki swapni maisa kapaia; kapi kaikaia; singbaia.
daukaia; karna daukaia. tentativa=trai kaikanka; trai.
tenue=tanta; swapni; lâwi o sirpi yaba;
twakni o buhni apia; slangni.
teñir=mapla dingkaia; mapla wala yabaia; terrible=sibrinkira; sîa yabaia sip; karna;
mapla wala dingkaia. sibrin tara saki; saura pali.
teología=Gâd tânka kaikaia lâka. terrícola=tasba ra iwi ba; tasba ra âiwra.
teólogo=Gâd tânka kakaira. territorio=tasba; kuntri kum tasbaya.
teoría=diara kasak kaikaia lâka; dîa dîa terrón=tasba kakawa.
lâka kum. terror=sibrin tara; sirang tara.
tepezcuintle=ibihna. terrorismo=sibrin dingkanka tara mita
tercero=yumhpika; wâl ningkara yaba. taibanka.
tercio=yumhpa tâka kum; mânka yumhpa terrorista=sibrin dingkanka tara warkka
daukan ba wina kumi prais; pangni. dadaukra.
terco=kiama karna; kiamas; pûl; sasi. terruño=tasba pîs kum; wan baikan tas-
tergiversar=upla kum daukanka o bîla baya.
nani aisan ba sât wala daukaia. tesorero=lalah âialkra; lalah alki ba upli-
terminación=tnata; tnata aimakanka; tna- ka; lalah main kaiki bri uplika.
ta prakanka; tnata mangkanka. tesoro=lalah; lalah sunan kum; dukia ku-
terminal=tnata; tâ o tnata dukia; tnata ra kan; apahkanka.
yaba. test=wan lukanka o wan sinska stadi mu-
terminar=danh munaia; tnata prakaia; nanka.
prakaia; sut munaia; aiska sut daukaia; testamento=lâ dauki swin ba; testament.
takaskaia; tnata kat daukaia. testar=testament daukaia.
terminarse=danh takaia; âpu takaia; tnata testarudo=lal karnira; diara tânka briaia
aimakaia (alkaia); lui waia. isi apia ba.
término=tnata; danh takanka. testículo=mahbra (upla o daiwan).
termo=diara kauhla bri kaia dukia. testificar=witnis takaia (aisaia); param
termómetro=lapta o kauhla kaikaia du- saki wiaia; kaikan ba dahra aisaia.
kia. testigo=witnis; ai nakra ni diara kaikan
ternera=bîp lupia (mairin). ba uplika.
ternero=bîp lupia (wainhka). testimoniar=witnis aisaia; witnis takaia;
ternura=swapni, lalalni o raya ba lâka; diara yamni kum tânka aisaia.
kupia swapni lâka. testimonio=witnis aisan ba tânka o bîla;
terquedad=lal karna lâka. dahra.
terramicina=pils sâtka kum, siknis teta=tiala; tialka; tiala kakma.
yula saura nani ikaia dukiara. tétano=yula lui sikniska saura.
terraplanar=tasba baiki paskaia. tetilla=tiala kakma; nipil.
terraplén=tasba langni kiuhsi purara. textil=mamaia sip dukia.
terrateniente=tasba dawanka; insla tara texto=skul wauhkataya; baibil ra ulban
kum dawanka. pîska kum.
terremoto=tasba nikbanka; nikiniki, tasba tez=taya; taya maplika.
nikwanka; tasba nikiniki. ti=man.
terrenal=tasba dukia; tasba wina; tasba tía materna=anti.
tânka bri; heben dukia apia. (paterna)=taihka; yapti diwra.
terreno=tasba; tasbaya; tibia (pantorrilla)=(wan) braka.
terrestre=tasba dukia; tasba wina; tasba tibio=bitu.
dukia; tasba uplika; tasba ra tauki ba. tiburón=ilili.
tiempo=piu; piua; taim; aima.
(a)=piu kat.
(dentro de poco)=wihka apia kan. baia pânka tara.
(hace buen)=lapta pain amisa; taim ba tinaja=bisin tara; lî alkaika yahpa.
pain takisa. tiniebla=tihmu; tama tara; tihmuka; pak-
tienda=diara atkaia watla; sap; tent watla. nika; ingni âpu ba.
(de campaña)=tent watla (kwala tinta=ink laya.
twakni ni daukan). tinte=mapla dingkaika; kwala dingkaia
tientas (a)=kapi kaiki. saika; sîka; saika.
tiernamente=latwan lâka tara wal. tintero=ink laya watla.
tierno=tuktan; kau swap; namika tío materno=tahti.
pâwi (paterno)=rapia; aisa diwra.
ba; raya; swapni yaba; lungni; tanta; típico=tânka pali bri; upla o kuntri kum
pain; kura; lâwra; namika pâwi ba; tânka mariki ba.
kau sirpi. tipo=markka; tânka maprika o lilka tânka
tierra=tasba; sauhka; yawan iwi ba tasba- sut; talia.
ya aiska. tique (el palo)=kangku; papta.
(firme)=sauhka. (la hoja)=papta.
(no virgen)=prata. tira=kwala pîs kum; dîa dîa pîs yari kum.
tieso=karna; tranwa; tranhwa; snausnau. tirador=lalulkra; lulkaika.
tiesto=tangni yaka pâwaia dukia. tiranía=upla ra saura mamunra gabamint-
tifón=kabu ripka nani tilwanka tara; Saini ka.
kuntrika kabuka ra prari buanka. tirano=lâ saura bri wihta aimaki yaba; u-
tifus=siknis sâtka kum kûa nani wina pla ra saura muni bara taibi muni ba
bal taki ba. wihtka.
tigre=limi. tirar=lulkaia; raskaia; aubi bri balaia; sa-
(pinto)=limi bulni. baia; batakaia; raks lulkaia; aubaia.
tigrillo=limi buhru; limi kuyu. tiritar=tatatwaia (kauhla dauki mita).
tijera=sisar; sisars; kwala o diara klakai- tiro=lulkanka; raks lulkanka; dîa dîa lul-
ka. kanka; raks mahbra; dus raskaia yabal-
tijereta=piawira sâtka kum, ai wâika ka.
sisars baku bri ba. tirón=wakia aubanka.
timar=kunin lâka wal implikaia. tiroteo=bulit bîlak bîlak lulkanka.
timbal=drum sâtka kum. tísico=siahka saura sikniska bri.
timbre=winanka dauki dukia. titiritar=kauhla o sibrin mita tatatwaia.
timidez=sibrin lâka; sibrin; sibrinka. titubear=tatatwaia; pirwaia.
tímido=sibrinkira; sasabrira; sibrin dauki; título=taitil; taitilka; wauhtaya nina.
sibrin dadaukra. tiza=ulbaia dusa pihni.
timón=wakaika; ladar (duri o slaup tizón=pauta klauhan kum.
bri ba). toalla=tawil; dikaia kwalka.
timonear=wakaia; nimikaia. tobillera=wan mina lungbungka ra mang-
timonera=tnawira nani ai wâika ra tnawa ki dukia.
tara nani bri ba. tobillo=lukutbaika; mina lingbungka; mi-
timonero=waki ba uplika; wawakra. na lula.
tímpano=wan kiama bilara pîs tanta kum tocado=mairin nani tâwa aubi sakahkanka
bri ba. dauki ba.
tina=pân tara; kwala tuskaia pânka; aihta- tocador=kakangbra; diara kakangbra; ai-
sahkaia tibilka.
tocar=kangbaia; kangbi kaikaia; lingbaia; torcer=warbaia; bulkaia; lapatkaia; nau-
mihta ni kangbaia; diara kum kangbaia kaia; sarbaia; yabal walak kilwaia.
o pulaia. torcerse=nawaia; bulwaia; warwaia; tris-
tocayo=nimsika; nimsit; sim nina bri ba. waia.
tocino=kwirku wîna batana (batanka). torcido=warwan; warban; warha; upla
todavía=kau; kau ban; kau sa; kau kaka. watawi o kasak apia; krutni yaba; bulha;
todo=sut; sut pali; aiska; tak; dâbi; tnata bulwan.
kat; diara sut; puk, atia. torero=bîp wal aiklabi uplika.
todopoderoso=karnika sut bri; karnakira; tormenta=pâsa saura; skwal; prari sâtka;
karnakira tara; Gâd. pastara; trabil munanka; latwan yaban-
toga=prâk yari wan mina kat wi ba. ka; latwan tara.
toldo=kwala twakni o trapaling wal utla tormento=latwan kum; latwan tara; panis
baku paski ba dista briaia dukiara. tara.
tolerar=yarka daukaia; alki takaskras yar- tornado=kuntri laihura prari kum bûi ba
ka daukaia; alki takaskaia apia; trabilka nina; pauts tara kum.
o latwanka twilkaia; wahwaia. tornar=diara brin ba kli yabaia; kli brih
tolvanera=pukpuka warbi purara buki ba. waia; kli swiaia; kli balaia; lakaia; krut-
tomacorriente=pawalait alkaia untika lu- baia.
pia. tornarse=takaia.
tomador=dadira; âialkra, brabrira. tornillo=skru; warbi dingkaia dukia.
tomar=alkaia; briaia; alki briaia; diaia; torno=misin sâtka kum.
tahpla laya diaia. toro=bul; bîp bul; bîp wainhka.
tomatal=tumatis ailal mangkan tasbaya. toronja=sadik.
tomate=tumatis; tumatis mâ. torpe=skahwa; karnika âpu; lal karna;
tonelada=kintal 20 paunka. kiama karna; kiama para; saura; sip kar-
tónico=karnika yabi ba. na aiawras; sins âpu.
tono=tiun; tiunka; binka. torpedo=kabu munhta wina baiwi muni
tontera=diara bahki; daukanka o aisanka sauhkaia dukia lulki ba.
bahki. torre=tawer; aiwahkaia watla; utla baku
tontería=tanis; taniskira; sinskas lâka; ta- yari purara mâkanka; aiwawahkra watla;
niska; tanis lâka; bahki lâka. laihura kaikaia watla.
tonto=tanis; taniskira; sinskas; lâkas; ku- torrente=lî aubra karna kum; aubra; ki-
pias; sins âpu; pûlkira. pla; diara ailal lâka.
topacio=walpa pranakira. tórrido=uba lapta an bitnikira.
topar(se)=wal prawaia; yuk tórsalo=trimru.
prawaia. topo=kadal. torta=brit turtika; plawar turtika; tâni.
toponimia=plis nina nani stadi munanka. tortilla=turtia.
toque=kangbanka; kangbra. tórtola=butku sâtka.
tórax=lama; lama dusa. tortuga=lagrit.
torbellino=pâsa warbi krawan kum; liwa- (de agua dulce)=kuswa.
kia; liwakiaya; ahkablakat. (carey)=aksbil.
torcedor=babulkra; nanaukra; wawarbra. (verde)=lih.
torcedura=wan dusa bulwanka o kriwan- (negra)=lih siksa.
ka. tortura=saura o latwan munanka; panis
yabanka tara.
torturador=panis mamunra; latwan yaya-
bra; rau sasauhkra. ra lakaia; tânka lakaia; upla wala bîla ra
torturar=upla ra panis yabaia; rau sauh- lakaia; lengstar aimakaia.
kaia; latwan tara yabaia. traductor=lalakra; bîla wala ra lalakra.
tos=siahka; siahka kuhbanka. traer=bri (brih) balaia.
(ferina)=ukia; ikia. traficante=diara wauhi âiatkra.
tosco=yahpa yaba; kukusni; tramhtrama; traficar=diara upla ra atkaia o atki
tripasni; lalalni apia; karna; dungku; tru- briaia; sins munaia; diara atki taukaia;
trua; yukusipus. yabal ra taukaia.
tosedera=siahka takaskras kuhbi ba. tráfico=atki taukanka; yabal ra taukanka.
toser=kuhbaia; siahka kuhbaia. tragadeo=langkaika.
tostadero=kâkaia dukia. tragadero=wan yukwika.
tostado=kâkan. tragador=lalangkra; papira.
tostador=kâki yaba; kâkakra; kâkaia du- tragaluz=ingni dimaika.
kia; kâkaika. tragar=langkaia; kwatbaia; piaia.
tostadura=kâkanka; kâkra. tragedia=trabil saura kum; pât tara kum.
tostar=kâkaia; tuhkaia; angkaia. trágico=trabilkira; pâtkira.
tostarse=tuhaia; tuhwaia; aswaia. trago=wan bîla kumi; langkanka kumi;
tostón=brit pîs lât wal angkan pata. drink kum.
total=aiska; sut; sut kat; aiska sut; aslika; traición=mapara buan lâka; mapara bûi
sut asla prakan ba. batakaia lâka; wan kuntrika o wan upli-
totalmente=sut pali; sut lâka ra; aiska pa- ka mapara buan lâka; waihla mihta ra
li; aiska sut; dâbi. mangkan lâka; ninak saura munanka.
tóxico=puisin dukia; puisin bri; puisin. traicionar=ninak saura munaia; waihla
trabajador=wark tatakra; wark uplika; saki upla wala mihta ra mangkaia; waih-
wark taki yaba. la takan lâka ra daukaia.
trabajar=wark takaia; wark daukaia. traicionero=upla ra saura mamunra; ni-
trabajo=wark; wark takanka (daukanka). nak o yukuwan ra upla ra saura mamun-
trabajoso=daukaia karna ba; daukaia du- ra.
kiara wark nit ba. traída=bri balanka; bri balra.
trabalenguas=bîla nani aisaia karna ba u- traidor=ai uplika o ai kuntrika mapara
ba aiblakwan mita. babura.
trabar=alkaia; wal prak alkaia; traje=dimaia kwalka; kwala sipan; prâk.
takaskaia; prak prakaia. tramar=upla mapara wark saura kum luki
trabarse=kakahwaia. daukaia.
tractor=trakta. trámite=diara kum wala ra luaia tânka;
tractorista=trakta âiulra. bisnis kum ra yabal nani daukaia ba tna-
tradición=lâ kum; lâka kulkanka kum; ta alkbia kat.
dîa dîa smalkanka lâka kum; kulkaia lâ- tramo=tasba kum wala lamara ba wina
ka kum; rait aihwa apia lâka kum; bîla mark kum dauki baiki saki ba; plis o
ni aisi yan ba lâka; blasi piua wina nat- diara kum baiki sakanka.
ka; lâka; kulkanka. trampa=trap; daiwan alkaia dukia; dai-
traducción=lakanka; bîla kum wina bîla wan alkaika.
wala ra lakanka. tramposo=tras aibapan sîa uplika; kunin-
traducir=lakaia; bîla kum wina bîla wala kira; pulanka kum ra warbanka dauki
ba uplika.
tranquilidad=lamni, sâp o kupia kumi lâ-
ka. transmisiòn=blikan waia tânka.
tranquilizante=latwan tiki dukia; lilia transmitir=blikaia (dîa dîa); yarka lui
wan dauki dukia. waia.
tranquilizar=sâp, lamni o kupia kumi transparente=slihlang; tanta; siangni;
daukaia. ingni kaiki yaba; sang; sangni.
tranquilo=sâp; bin âpu; kupia kumi; lam- transpirar=wan laptika wan taya pura
ni; trabil âpu; sibrin âpu; lilia. untika lupia nani bâk takaia.
transacción=bisnis; lâ aisi daukanka. transportar=kwahkaia; lukaia; blikaia;
transatlántico=ship yahpa, kabu tara sait brih waia.
kum wina wala kat impaki lui ba. transporte=brih waia o blikaia lâka; plis
transcribir=ulbaia; diara kum ra aisan o wala ra blikanka; blikanka.
alkan dukia ba ulbi sakaia. transportista=diara kwahki uplika.
transcurrir=taim ba luaia. trapear=utla bîla tâtka kwala buski klin
transeúnte=wapi bal lui uplika; wawapra; daukaia.
wapi tauki ba; wawapni; impapakni. trapero=kwala wahbi o atki tauki uplika.
transferir=plis kum wina plis wala ra bli- trapiche=kayu taibaika; trangku; prang-
kaia o lakaia; plis wala ra o upla wala ra ku.
blikaia; lukaia; blikaia. trapo=kwala pîs; kwala almuk (sukra).
transfiguración=wîna daukra aihka ra la- tráquea=kârma; kârma wakia; patka; ka-
kanka. kia; tiklu.
transfigurar=wîna daukra aihka ra laka- tras=ninara; nina tani; ningka; ningkara.
ia; wîna daukra sât wala ra lakaia. trascendente=tara kulki ba.
transformación=wîna daukra ba aihka ra trasegar=plis kum wina wala ra lakaia.
lakanka; tawanka; sât aihka takanka. trasero=nina tani yaba; tnata; ninara ba o
transformador=pawalait karnika kau pu- ninara aula ba.
rara sunaia dukia. trasfondo=diara kum ra tânka kau tihu
transformar=wîna daukra sât wala ra la- ba.
kaia; sât wala daukaia; lakaia. trasladar=brih waia; blikaia; plis wala ra
transformarse=sât wala ra tawaia; aihsu- lakaia.
kaia. trasladarse=luaia; lui waia; plis wala ra
transgredir=lâ krikaia. waia.
transgresar=lâ lui sauhkaia. trasnochado=tihmia lalawan uplika; tih-
transgresión=lâ krikanka. mia lalawan mita diara kum lus tiwi ba.
transgresor=saura dadaukra; upla saura; trasnochar=tihmia lalawaia; tihmia aiska
lâ krakrikra; lâ sasauhkra. taukaia.
transición=shins takanka. traspasar=lui waia; watawaia; watawan
transitable=upla wapi luaia sip ba lâka daukaia; kaina sauhkaia; lâ sauhka-
pliska. transitar=plis kum wina plis wala ia o krikaia; lâ kasak kum krikaia; plis
ra wa- wala ra blikaia.
ia; wapaia. traspaso=lui wanka; plis wala ra blikanka
tránsito=lui wi lâka; wapi wi ba; yarka o lakanka.
lui wi ba; yabal; wapaika kum. traspié=mina lalalwanka; mina swakwan-
transitorio=lui waikira; lalura; luaikira; ka.
wihka takaskras; piu maura dukiara ba- trasplantar=kitbi pliska wala ra mangka-
man. ia; plis wala ra bapaia o mâkaia; dus
kum plis wala ra mangkaia.
traste (trasto)=plit; ispan; kitsin dukia sapa); tasba purak yarika.
sut. tregua=war aiklabi takaskanka; ris kum.
trastornar=sinskas daukaia; sinska tika- treinta=yawanaiska pura matawalsip; tar-
ia; grisi daukaia. ti.
trastornarse=sinskas takaia; grisi takaia; tremendo=sibrin dingkaikira; tara; aihka
sinska tiwaia. saura; tara pali; sibrin wan dauki.
trastorno=grisi daukanka; grisi takanka; trementina=awas mâka laya; turpentain.
mapa tani laki daukanka. trenza=pitbanka; tâwa pitbanka.
trata=upla siksa nani alki muni atkaia trenzar=pitbaia; tâwa pitbaia.
warkka saura. trepador=âiulra; kwasi âiulra; kwasi uli
tratado=lâ daukanka; triti lâka; wihta tara yaba; ulaika; ulaia pliska.
mawanra lâ daukanka; smalkanka wauh- trepar=ulaia; kwasaia; purara ulaia; kwa-
kataya sirpi. si ulaia; kiwa dusa aiblakwi ulaia.
tratamiento=munanka; alki munanka; sî- tres=yumhpa.
ka daukanka; pain o saura munanka. (puntas)=kûna.
tratar=munaia; pain o saura munaia; dîa treta=trik; wadiban.
dîa tânka ra munaia; wal ai uplika pali triangular=tâ yumhpa bri; raya yumhpa
kaia; nina winaia. bri; kakma yumhpa bri ba.
(de)=trai munaia. triángulo=tâ yumhpa bri lilka; lain yumh-
tratarse (de)=lâka aisaia; ba dukiara aisa- pa dukia.
ia. tribu=kiamka; tayka; dakni; kiamka dak-
trato=munanka; daukanka; aikuki pain nika; taya nani daknika kum.
kan lâka; bargin; barkin. tribulación=pât (panis) tara; trabil tara;
trauma=insauhkanka o latwan kum kupia baikan lâka tara.
brin ba. tribunal=wihta tara kum iwaika; lâ dau-
través=prihni dukia ba. kaia watla kum; lâ watla; lâ iwaika.
a través de=bâk; lui ba ra. tributar=lal mana aibapaia.
travesaño=tât o diara pîska kum plis kum tributo=lal mana; lal mana aibapanka.
wina wala ra lui ba. triciclo=baisikil wilwaika yumhpa bri ba.
travesear=aihka baman plis kum wina tricoféfalo=wan biara bilara liwa saura
wala ra taukaia; rug pulaia. kum lal yumhpa bri ba.
travesía=yabal; lui waia yabalka; plis trigal=plawar dusa nani mangkan pliska.
kum ra lui waia tânka. trigo=plawar mâ; aya, rais o plawar mâ
travesura=tanis o rug lâka. sâtka sut.
travieso=rugkira; rukkira; taniskira; prih- trigueño=sai.
ni lâka ra ba; trabil munan lâka bri. trilingüe=bîla yumhpa bri ba; bîla yumh-
trayecto=plis kum wina wala ra pa aisi ba; bîla yumhpa ra ulban ba.
plapuya pîska ba; yabalka. trillador(a)=taya sakaika; rais taya sasa-
trazar=ulbaia; mark dauki lukaia. kra; rais masin(ka); kakapra.
trazo=mapla. trillar=taya sakaia; dus mâ taya sakaia;
trébol=dus sâtka kum, ai wahia ba bai- alhbaia; kapaia.
kanka yumhpa brisa. trillizo=tuktan yumhpa sim piua ra baikan
trece=matawalsip pura yumhpa; tartin. kumi bani ba.
trecho=bîla kumi (piu o yarika mapa ra trillo=rais taya sakaika.
trimestral=kati yumhpa dukia.
trimestre=kati yumhpa piua.
trinchera=tasba salhkan bîla kum. trompeta=trumpit.
trineo=wilwaika âpu dukia ais purak trompo=purmaya; surmaya; tâp; gît.
pla- trompón=mihta ni prukanka.
pi ba. tronar=bin baiwaia (daukaia); alwani lul-
tringa (ave)=twitwi. kaia (baiwaia); irirbaia; ringbaia; rinh-
Trinidad=kumi ra asla yumhpa ba lâka baia.
(Aisa, Luhpia, Spirit Holikira); tronca (culebra)=il piutka.
yumhpa bara Gâd kumi; wîna kumi ra tronco=trungku; dus klaki bataki ba wih-
yumhpa; yumhpa daknika. ta; dusa tara; wîna tara baman, lal o
trío=yumhpa ba; yumhpa daknika. mihta nani apia; playa.
tripa=biara; biara sirpika. trono=king iwaika; tron.
triple=aima yumhpa; bitni yumhpa; tropa=upla dakni kum; suldiar nani dakni
yumhpa. kum.
triplicar=aima yumhpa ra daukaia. tropel=upla dakni tara kum; kwâra; tutu-
tripulación=ship kum bilara wark taki ba kwi prawan daknika kum.
uplika nani. tropezar=tuskaia; mina wihta prukaia;
tripulante=ship kum bilara wark taki u- wal prukaia; yuk ulaia.
plika. tropiezo=wan wîna tuski dukia; diara
tripular=ship o plen kum wakaia. kum yan pain takras ba; tuskanka.
triquina=kwirku biara bilara takaski law- trotar=sarhwaia.
ya. trote=sarhwanka.
triquitraque=pauda bilara mangki baiki troza=dus klaki tâ dakbi ba baikaia dukia-
dukia; payarikit. ra.
triste=sari; sari bri; sarikira; liliakas; ku- trozar=dakbaia; klaki dakbaia; prihni kla-
pia sip yamni apia. kaia.
tristemente=sarikira; sari lâka ra. trozarse=dakwaia; taih dakwaia.
tristeza=sari lâka; sari; sarka; aikulkan lâ- trozo=dakbanka tara; yuya; pîs kum.
ka. truco=kunin daukanka kum smat lâka
triturar=akbaia; bisbaia; mâya baman wal.
daukaia; muyuhbaia. trucha=inska sâtka kum.
triunfador=pura lalura; pura lui yaba. trueno=alwani; alwani lulkan binka; al-
triunfante=pura lalura; pura lui ba. wani lulkanka.
triunfar=pura luaia; sip muni pura luaia. trueque=diara mana plun o diara wala
triunfo=pura luanka. sins muni ba.
triza=pîs sirpi. truncar=diara kum pîs dakbaia.
trocar=laki yabaia; atkaia. tú=man.
trocha=wakpas. tuberculosis=siahka saura; (wan) pusa
trofeo=pura luanka dukiara lilka o siknis(ka).
prisant kum yabi ba. tuberculoso=siahka saura sikniska bri.
troja (troje)=diara auhbaia tubería=lî o gias nani brih waia yabalka.
watla. tromba=liwakia; tubo=paip.
liwakiaya. trompa=kakma. tuca=lâg; lâk; dus klakan tara.
trompada=upla wâl ai mawan pana pana tucán=rak; yamukla.
pruki ba; kakma ra prukanka. tuco=dakban; pîs.
trompear=mihta ni prukaia. tuerca=bolts.
tuerto=nakra warha; nakra sait kum sau-
ra; nakra baiwra. tutela=upla kum ra karnika yabi ba, upla
tuétano=wan dusa mabiara. kau sirpi piua ra dukia nani pura kaiki
tufo=kîa saura. kaia dukiara.
tul (tule)=snati; titi. tutor=tuktan main kakaikra; skul marsin;
tulipán=tangni painkira sâtka kum. marsin.
tullido=upla skahwa; wîna pîska saura ta- tuyo(a)=dukiam; man dukiam.
kan mita sip nikbras ba.
tumba=raiti. U
tumbar=batakaia; klakaia; klaki batakaia; u=apia kaka.
yarka kauhaia. ubicación=pliska ra mangkanka; pliska
tumbo=rip; kauhanka. yabanka.
tumor=yukri; wan wîna ra mâ aihka ubicar=plis kum ra yaka takaskaia; pliska
kum pâwi ba. yabaia.
tumulto=bin tara kum; blahwan, ubicarse=plis kum ra takaski kaia; plis
unsaban o turban binka kum. kum bri kaia; plis o tasba kum mark mu-
tunco=wîna dakwan; skahwa. ni wan dukia briaia.
túnel=tasba munhtak luaika kum, bahara ubre=tialka; bîp tialka; daiwan tialka.
waia yabalka kum sakaia dukiara. ufanarse=silp aimayunaia; ai wîna tara
túnica=dimaia kwalka; prâk sât kum; kot. pulaia; kwalhwaia.
tuno=tunu. úlcera=yukri; wîna sukwanka; wan wîna
tupido=sitni; twakni. sukwan sikniska; kuswa âuya; pihta.
turba=upla ailal; dakni tara. ulterior=kau bukra tani wina.
turbación=turbanka. últimamente=tnata pali ra.
turbador=taturbra; turbi yaba. ultimátum=diara kum dukiara lâs bapan-
turbar=turbaia; klamaia; abalkaia; ka o lukanka kahbanka.
kupia último=tnata lâs ra yaba; lâs; tnata; tnata
warbaia; tanis turbaia. pali ra yaba; sut ningkara; wâika ra ba.
turbarse=abalwaia. ultrajar=saura munaia; lahtubaia; umpira
turbio=buhut; buhutni; pukni; pukni dau- munaia.
kan; miks munan; turbi daukan. ultraje=saura munan lâka; saura munan-
turbulencia=turban, singban, abalkan o ka.
bin daukan lâka; twilwaia lâka. ultramar=kabu baila wala ra ba tasbaya o
turbulento=turban, singban, abalkan o tawanka; kabu biara dukia.
bin daukan; tatilwra; lî aubra twalwi ultrasonido=nikbanka aihka bara uba tara
ba. mita wan kiama ni sip walras ba.
turismo=laik mita kuntri nani ra impa- umbilical=klûa dukia.
kanka dauki ba, kakaira takaia bara ris un, una, uno=kum; kumi.
briaia dukiara. unánime=bakahnu; asla; kupia kumi.
turista=plis ra impaki kaiki tauki uplika; unción=yukanka; batana ni yukanka; dîa
plis kakaira tauki uplika. dîa ni yukanka; batana ni laikaia lâka.
turnar=diara kum wina hilpka briaia du- undécimo=matawalsip pura kumika; ma-
kiara, upla kum o ailal ai sanska briaia. tawalsip ningkara ba.
turno=tawanka; wilwi tawanka; taimka; ungido=yukan; kwakan; batana ni yukan
trip. o lal ra laikan dukia o uplika; lal ra laiki
tusa=aya mâ taya. mangkan uplika; king.
tutear=twilkaia; kwahkaia.
ungir=yukaia; kwakaia; batana ni yukaia;
batana ni purara laikaia; aubaia. untar=yukaia; kwakaia.
ungüento=batana; wan wîna ra yukaia o untarse=(sîka) aimakaia; dîa dîa wîna ra
aubaia batanka. yukaia.
único=yakan; kumi baman; kumiya; ba- uña=asmala.
man; unhsak. uñero=wan asmala playa ra puskanka;
unidad=kumi o yakan ba lâka; asla pra- wan asmala wan wîna ra dimi latwan
kan lâka; asla praki kumi daukan lâka; wanki ba.
aslika. uraño=upla sîa yabi ba; sasibrira.
unido=asla; asla prakan; asla prawan; urbanidad=wan natka pain marikanka.
asla daukan; aikuki asla; wal aikuki asla urbanismo=tawan ra pâwanka tânka nani
pra- wan. aslika.
unificación=asla praki kumi ra daukanka. urbanizar=tawan kum bilara utla mâkaia
unificar=kumi ra daukaia; asla prakaia; warkka tânkira daukaia.
kumi ra lakaia; asla daukaia. urbano=tawan (tara) dukia.
unificarse=kumi ra takaia; asla prawaia; urbe=tawan tara, kau pali upla ailal iwi
kumi ra tawaia. ba.
uniformar=kwala sâtka kumi baman yus urdir=yukuwan ra diara kum daukaia lu-
muni ba dingkaia. kaia.
uniforme=aikuki sâtka kumi yaba; kwal- uretra (femenina)=trakika; iska taki wi
ka sât kumi; lâka ra kumi ba. untika; iska takaika.
unilateral=diara kum tani ra o tnaya ra urgencia=pat o isti munaia lâka; isti mu-
baman tânka. nanka.
unión=aslika; aikuki asla prawan; asla urgente=isti daukaia dukia.
prakanka; asla prawanka; asla urinario=iska krahbaika; iska krahbaia
prawan lâka. pliska.
unipersonal=upla kumi baman tânka. urna=lalah o diara wala auhbaia bâkska;
unir=asla prakaia; tâ mangkaia; wal praki iliksan daukan wauhkataya nani mangki
wilkaia; asla praki kumi ra daukaia; pra- bâkska.
kaia; aikuki prakaia; wal prakaia. urología=wan iskika watla pîska stadi
unirse=aikuki prawaia; asla prawaia; pra- muni sinska lâka.
waia; asla takaia. urraca=piatka.
unísono=sim tiunka bara sim binka bri urticaria=sram; nari.
ba. usado=yus munan; almuk takan.
unitario=kumi baman tânka. usar=yus munaia.
universal=tasba aiska dukia; aiska; aiska uso=yus munanka.
dukia. usted=man.
universidad=sinska lâka sât sât smalki usual=piu manis ra yus muni ba.
skulka tara. usuario=piua manis ra diara kum yus mu-
universo=paskanka sut; tasba aiska; pas- ni ba; yus mamunra.
kanka; kasbrika; kasbrika purara ba; tas- usufructo=upla dukia wina hilpka briaia
ba; tasba ra ba sut. bara yus munaia raitka.
uno, una=kumi. usura=lalah ra sinska mangki taiban lâka
untador=yayukra; kwakwakra; yukaika; daukanka; lalah lin munan mana praiska
kwakaika. uba purara kulki ba.
usurpar=mihta dakbaia; dakbi briaia.
utensilio=kitsin ra o utla bilara yus muni
dukia nani. vaina=taya; taya bita; ispara, skiru o ispa-
uterino=wamsa pîska; wamsa tânka. ra taya.
útero=wamsa; wamhsa; plauya; tukta(n) vaivén=tnaya kum wina wala ra auya ba
watla; biara; luhpa watla. nikbanka.
útil=yus munaikira; yuskira; yus takaia vajilla=tibil ra mangki yus muni dukia.
sip; yamni. vale=tras kum bri ba kakaira taki baku
utilidad=yus munaia sip lâka; painka; wauhkataya.
wark daukaia tânka bri ba. valentía=kupia karnika; kupia karna lâka.
utilizar=yus munaia; brih yus munaia. valentón=upla kum kupia karnira bara
uva=wain mâ; dus mâ sât kum. ai mawan pain wisi kwalhwi ba.
(de mar)=waham mâ baku, baha ni valer=ai mana briaia; ai praiska bri kaia;
wain daukisa. ai tânka wala wal baku kaia.
¡uy!=¡uih! (más)=kanra yamni sa (kaia).
valeroso=tahplu; kupia karnakira; praiska
tara bri; kupia karna.
V válido=lâ kat aitani ba.
vaca=bîp; bîp mairin. valiente=kupia karnakira; sibrin âpu; si-
vacación=kirhbaia o ris briaia piua; baki- brinkas; kupia âpu; tahplu.
san. valientemente=kupia karna lâka wal.
vacante=bîla ‘man dauki ba; upla wark valija=grip; kwala auhbaika.
kum swin ba. valioso=manakira; mana tara.
vaciar=(lî) laiki sakaia; bîla ‘man dauka- valor=prais; praiska; mana; manka; kupia
ia (sakaia). karnika; kupia karna lâka; tânka aihwa;
vacilar=takaskaia; alki takaskaia; ban ala- kupia karna lâka.
hwaia; namhpa namhpa lukaia; namhpa valoración=prais mangkanka; laki kai-
ra waia. kanka; tânka turbi kaikanka.
vacío=bilara diara âpu; bîla ‘man. valorar=prais mangkaia.
vacuna=indiksan; bakuna. válvula=diara laya o lî luaika ba
vacunación=indiksan sabanka; bakuna prakaika o kwâkaika.
sabanka. valla=plis kum ra dus o tât nani sabi kutbi
vacunar=indiksan o bakuna sabaia. ba.
vacuno=bîp tânka bri ba. valle=il bîla; twi bîla kum; il banhkia; al-
vadear=puswaia; puswi luaia. bangkia; il biara; awala bâk plapi tasba-
vado=lî buhni; tihu apia pliska; puswa ya.
luaia sip pliska. vampiro=sakanki sâtka; sakanki yahpa.
vagabundo(vagamundo)=kakirhbra; im- vanagloria=mayunan lâka; kalwan lâka;
papakra; tataukra; tanis kirhbi ba; wan wîna ra mayunaia lâka; bahki ra
bagus. mayunaia lâka; bahki aimayunanka o
vagancia=kirhbanka; bahki taukanka; ba- mayunanka.
gus takanka. vanagloriarse=kalwaia; kwalhwaia; bah-
vagar=kirhbaia; kirhbi taukaia; wapi tau- ki lâka ra aimayunaia; aiuswaia.
kaia; bahki taukaia; bagus takaia. vanguardia=kaina tani wi ba daknika
vagina=ratka. (suldiar nani baku).
vago=kakirhbra; bagus; tataukra; pukni; vanidad=diara bahki; bahki lâka; sinskas
mukus baku; kiahwak; namhpa lâka.
namhpa.
vanidoso=bahki; bahki lâka bri; bahki ba-
man; diara bahki. kum.
vano=bahki. vedar=lâ wal diara kum daukaia adar âpu
(en)=bahki pali. ba kahbaia.
vapor=kiasma; lî piakan kiasmika; lapti- vega=lî un; tasba mayara kum; awala un
ka; pâsa; mukus; stima. langnika.
vapulear=upla ra saura pali wipaia o pru- vegetación=dus nani pâwi ba aslika; dus
kaia. nani pâwanka.
vaquero=bîp main kakaikra; bîp vegetal=dus sirpi pâwanka tânka.
uplika; bîp marsin. vegetar=dus baiwi pâwaia.
vaquilla=bîp mairin tiara kau mani vehículo=truk o baisikil sâtka sut.
wâl alkras ba. veinte=yawanaiska; twinhti.
vara=klala; dus kum; langlang; dus lâwra. veinticinco=yawanaiska pura matsip.
variable=tawaikira; lakaikira; namhpa veinticuatro=yawanaiska pura walhwal.
ra laki ba. veintidós=yawanaiska pura wâl.
variación=sât wala takanka o daukanka. veintinueve=yawanaiska pura matlalkah-
variado=sât sât; kalat sât sât bri ba. bi pura yumhpa.
variante=sins taki ba. veintiocho=yawanaiska pura matlalkahbi
variar=lakaia (tânka ra o aisanka ra). pura wâl.
variarse=tawaia; sât wala takaia. veintiséis=yawanaiska pura matlalkahbi.
várice=tala wakia kum piua bani puski veintisiete=yawanaiska pura matlalkahbi
baku ba. pura kumi.
varicela=siknis saura kum; smalpaks. veintitrés=yawanaiska pura yumhpa.
varilla=dus kum; dus pîs kum; warwara; veintiuno=yawanaiska pura kumi.
warwaria. vejamen=saura munanka.
varios=sât sât; aihka aihka; kum kum. vejez=almuk takan piua; almuk ba lâka;
varón=waitna; waitna wahma; waitna almuk takan lâka.
tânka bri ba. vejiga=iska watla o plauya.
varonil=waitna tânka bri; karna; kupia vela=kwaltara; sail; aihwakan lâka; lala-
karna. wan lâka; kiandil; kwala.
vasallo=bâs tara kum mina munhtara u- velada=tihmia taim marikanka kum lilia
plika. briaia dukiara.
vaselina=batana sât kum. velar=raya kaia; yapras raya lalawaia; ai-
vasija=dîa dîa mangkaia watla; lî watla. wahkaia; aiwahki kaiki kaia.
vaso=glas; lî diaia glaska; lî mangkaia velero=slaup istikira kum.
glaska. veleta=plis purara wilwi tawi dukia kum
vástago=kiama; dus kiama; slauhni. mangki ba, pâsa ani tani wina krawi
vaticinar=diara kum takaia ba tânka ba kaikaia dukiara.
ai- saia. velo=mawan bikaia kwalka; kwala pîs ta-
vaticinio=diara takaia ba tânka marikanka ra kum.
o aisanka. velocidad=karna plapanka; spit; spitka.
vecindario=tawan kum lamara iwi ba. velódromo=baisikil ra plapi ris muni plis-
vecino=lamara iwi ba uplika; wan lama u- ka.
plika; walka. velorio=upla pruan taim aiwahki lalawan-
veda=daiwan ikaia o alkaia adar âpu piua ka.
veloz=plaplapra; istikira; karna plapi ya-
ba; plaprira.
vello=tamaya; taya; iwatka. ba.
velludo=tamaya ailal bri; tamayira; busur. ventaja=ani mapa ra kau pain ba.
vena=wakia; tala wakia; dîa dîa wakia; ta- ventajoso=kau pain tânka ba.
la brih auya wakia. ventana=windar; ingni dimaika.
venado=sula. (de la nariz)=kakma unta (kakmunta).
(colorado)=snapuka. ventanilla=apis nani baku ra windar
vencedor=pura lalura; win tatakra. sirpi kum ba upla ra wapnika mangkaia
vencer=pura luaia; taibaia; win munaia; du-
win takaia. kiara.
vencimiento=pura luan lâka; pura luanka. ventarrón=pâsa karna.
venda=kwala pîs kum; wilkaia kwalka ventilación=pâsa dingkanka; pâsa yabi
pîs. ba.
vendaje=kwala pîs ni wilkanka. ventilador=pâsa dimaika.
vendar=wilkaia; kwala pîs ni wilkaia. ventilar=pâsa dingkaia; pâsa bui nikbaia.
vendaval=kabu payaska karna. ventosear=tusban krahbaia; wan biara pa-
vendedor=âiatkra. yaska sakaia.
vender=atkaia; diara atkaia; upla ra diara ventosidad=wan biara payaska; tusban.
atkaia. ventoso=payaskira.
vendimia=wain mâ dâkanka; wain mâ ventura=lilia lâka; diara yamni takan ba.
wahbi piua. Venus=titan lakiaya.
veneno=puisin; sîka saura; piuta bîla ver=kaikaia.
laya. venenoso=puisinkira; puisin bri. ver (el)=kaikaika; wan nakra kaikaika;
venerable=mayunaia, aitani kulkaia o kaikaia karnika; diara talika.
yamni kulkaia sip. vera=un, lamara; diara kum tnaya ra.
veneración=yamni kulkanka; mayunra; veracidad=diara rait tânka ba.
mayunanka, kulkanka. veranear=plis kum ra lapta piua luaia.
venerar=yamni kulkaia; mayunaia; ma- veranillo=lî piua ra piu prahni lapta taki
yunra daukaia; kulkaia. ba.
venganza=pana saura munanka; saura verano=mani; lapta piua; mani piua.
munan mana sakanka; pana saura muna- veraz=kasak pali; kasak aisi; kunin apia.
ia lâka; pana munan lâka. verbal=aisi wi yaba; bîla ni aisi wi yaba.
vengarse=pana saura munaia; saura mu- verbalmente=wan bîla ni; wan bîla aisi.
nan mana sakaia; pana munaia. verbo=aisaia bîla kum; daukaia bîla.
vengativo=saurka kum daukan mana pana verborrea=uba sturi bahki ra aisanka.
sin muni ba uplika. verdad=kasak tânka; kasak; rait; kasak
venia=saura munan mana padinka lâka; kunin apia lâka.
yabi ba; diara kum daukaia adarka. verdaderamente=kasak tânka kat.
venial=saurka sirpi dukiara aisisa. verdadero=rait aihwa; kasak; kasakkira;
venida=balanka; balaia lâka. aihwakira.
venidero=naika taim balaia ba; balaia sip verde=sangni; (dus mâ) kura; mapla
yaba; balaikira; balbia ba. sangni; siakni; sangwan.
venir=balaia; aidrubaia; aidrubi balaia. verdear=sangni daukaia.
venoso=wîna wakia ailal bri; wakira. verdearse=sangwaia; sangni takaia.
venta=atkanka; diara atki watla; diara atki verdecer=sangwaia; tasba o dus nani ba
sangni takaia.
verdor=mapla sangni; sangnika.
verdoso=sang.
verdugo=slauhni; rau sasauhkra. vestidura=kwala; dimaika; prâk; kwalka
verdura=sangnika; dus mâ playa dukia dingkanka.
bara wahia sin. vestigio=wan mina taiban wina mark o
vereda=yabal bîla sirpi. sain takaski ba.
veredicto=lâ dauki uplika bui dîa tânka ra vestimenta=prâk; prîs dimi prâka.
kauhan ba aisanka. vestir=kwala dingkaia.
vergel=plis kum tangni bara dus ai mâ vestirse=kwala dimaia.
âiwra banhki ba. veterano=dîa dîa warkka ra almuk takan;
vergonzoso=swirkira; swirakira; swira lâ- suldiar almuk; almuk.
ka bri. veterinario=daiwan daktarka.
vergüenza=swira; swira lâka; swirka. veto=upla o dakni kum ai raitka bri ba
verídico=kasak pali; kasakkira; kunin a- diara kum yaka takaia apia dukiara.
pia. vez=aima; trip.
verificar=kasak o wapni lâka ra daukaia; (a la)=wal aikuki; baha pali piua ra.
kasakka ba pliki sakaia. (alguna)=yu kum; aima kum.
verja=dur, windar o kutbanka baku du- cada vez que=aima bani.
kiara diara kum mangki ba. de vez en cuando=yu kum kum.
vermicida=wan biara lawya nani iki (de una)=mahka; wans.
ba saika. en vez de=watlika ra.
vermífugo=liwa saika. (otra)=kli.
verosímil=diara rait baku ba. (una)=aima kum; yu kum.
verraco=kwirku wainhka aisa baku vía=yabal; anik wi ba yabalka kum tânka;
ba. bîla; bâk.
verruga=sisrama; srisrama; kukas mah- (láctea)=swara bîla.
bra. Vía crucis =Jisas Kraist pât wahwan ya-
versado=diara lankira. balka o marikanka dauki ba.
versículo=bors; vors; wauhtaya ulban viable=raya kaia sip ba; diara kum dauka-
daknika kum. ia o takaia sip ba.
versión=bîla kum wina bîla wala ra la- viajar=impakaia; taukaia; plis kum ra wa-
kanka; dîa lakan ba; ulbanka. ia.
vértebra=nina dusa. viaje=impakanka; plis wala ra wi ba lâka.
vertebrado=nina dusa bri; nina dusira. viajero=impapakra; wawapra; tataukra;
vertedero=laikaika; laikaia pliska. wi yaba; plis wala ra wi ba uplika; im-
verter=laikaia; laiki sakaia; makupi laika- papakni; âimpakra.
ia. viático=impakaia dukiara dîa nit ba ya-
verterse=laiwaia. banka; wark dauki uplika nani ra lalah
vertical=wihitni; mununhta kat; pura yabi ba ai impakanka ra tikaia
wi- na mâya kat wi yaba. dukiara.
vertiente=laiki yaba; laiwi; lalaikra. víbora=piuta.
vértigo=bla (wan nakra ra). vibrar=wilbaia; wilbi lakaia; wauhaia; ta-
vesícula=siaki; wan wîna ra siaki taki ba. tatbaia.
vespertino=tutni dukia; klimnu dukia. vibrarse=wilwaia; tatatwaia.
vestíbulo=utla kum dimaika durka o plis- vicario=ya ya watlika ra aimaki ba upli-
ka ba. ka.
vestido=kwala; prâk; dimaika. vicepresidente=prisidint sekanka; prisi-
dint sirka ra wark daukaia sip uplika.
viceversa=baha tani; mapa tani; pana wa-
tawi sin. vínculo=diara kum wala wal wilkanka.
vicio=saurka; lâ saura; daukanka saura; vino=wain; wain laya.
saura lâka kum; aisawan lâka. viña=wain nasla.
vicioso=saurka o mistik kum bri ba; saur- viñador=wain dusa mangki uplika; wain
ka daukaia lihki ba; saurakira. dusa nasla main kaiki uplika.
víctima=daiwra; sakripais daukaia daiwra viñedo=wain dusa nani mangkan tasbaya.
kum; pât ra tawan yaba. violación=lâ krikanka; lâka sauhkanka;
victimario=upla âikra. alki saura munanka.
victoria=pura luanka; pura luaia lâka. violar=lâka krikaia; lâka kriki munaia; lâ-
victorioso=pura lalura; pura luaikira; pura ka sauhkaia; saura munaia; lâ sauhkaia;
luan lâka bri. sauhkaia; lâ kasak kum krikaia; alki sau-
vicuña=daiwan sâtka kum, uya tara apia, ra munaia.
ai aringka âpu, kiama tatwa. violencia=karna taibi o saura muni lâka;
vid=wain dusa (kiwka). karnika ni sauhki ba lâka.
vida=(wan) rayaka. violento=taibi munan lâka bri.
vidente=kaiki yaba; prapit; diara violeta=tangni sâtka kum.
tânka kakaikra. viraje=wilwi tawanka.
vidrio=glas. virar (se)=tawaia; wilwi tawaia; watawa-
vieja=kuka; almuk. ia; lakaia.
viejo=almuk; dama. virgen=mairin tiara; mairin sunu; waitna
viento=pâsa. kau kangbras mairka; unta disang.
(del norte)=yaslam. Virgen María=Virgin Meri.
vientre=biara; biara bîla; klunhka; wan (tierra)=disang.
plauya; wamsa. virginidad=upla kum ai wîna tara tani ra
viernes=praidi; wik bilara yu matlalkah- kau saurka daukras ba; sunu lâka.
bika. virola=bahanak.
viga=dus; bîn. virtud=karnika (tânka ailal ra); lâ yamni
vigente=lâ tânka bri. bri ba lâka.
vigilancia=aiwahkanka. virtuoso=kasakkira; kasak.
vigilante=aiwawahkra; aiwahki yaba; kai- viruela=smalpak; wîna sukwan sikniska;
na kakaikra; watsman; kwatmas; kaiki- paks.
kira. virus=yula saura kum siknis bri bali ba.
vigilar=aihwakaia; aiwahkaia; aihwaki visa=kuntri wala ra waia adarka.
kaikaia; main kaikaia; kaina kahbaia. víscera=upla o daiwan biara bîla dukia.
vigilia=aiwahkanka. viscoso=babatni; prahpraya; slula baku.
vigor=karnika; wîna karna pain lâka. visera=kiaput mawan pîska, wan nakra ra
vigoroso=karnira; karnakira; karna yaba. hilp yabaia dukiara.
vil=saura kulkan. visible=kaikaia sip; latan; param; kaikai-
villa=tawan sirpi kum; ris watla (insla ra). kira.
villancico=Krismis piua ra Dawan lawana visión=kaikanka; nakra ra marikanka;
klutka nani aiwani ba. kaikaia karnika; diara aihka kum kai-
vinagre=vinegar; binigar. kanka; yaprisauhkan kaiki ba baku; wan
vinajera=prias dauki piua ra wain an lî nakra ra diara kaiki ba.
laiki bri glaska lupia. visionario=ai nakra ra marikanka nani
kaiki ba.
visita=wih (bal) kaikanka; wih kaikaia
lâ- ka; upla wala ra wapi wih kaikaia vocación=winanka; paiwanka; wark kum
lâka. ra mangkaia dukiara paiwi ba lâka; Da-
visitador=wih kakaikra. wan warkka daukaia winanka; Gâd wina
visitante=wih (bal) kaiki ba uplika. winanka kum; warkka.
visitar=wih kaikaia, bal kaikaia; wapi vocal=bîla baikra bri yaba o aisi yaba du-
kaikaia; upla wala ra wapi wih kia; bîla baikra; aisaika.
kaikaia; wapi bal sturi aisaia. vocear=ai tâ baiki winaia.
vislumbrar=namika ra nan lupia ingwaia. vocero=upla wala watlika ra aisi ba upli-
víspera=tutni; yauhka kainara tutnika. ka; aisasara.
vista=nakra; kaikanka; kaikra; wan nakra vociferar=bîla baikra tara wal sturi
kaikanka. aisaia. volador=pâpalra; pâli yaba; pâli
(de)=wan nakra kaikan ra. auya ba. voladora (culebra)=plapan
(en vista de)=kaiki ba ra. siaya. voladura=diara kum ra karna pruki
visto=kaikan. pâsa
vistoso=painkira; kaikaia pain. purak lulkanka ba.
vitalicio=diara o wark kum brin wina pru- volar=pâlaia; purara pâlaia.
bia kat ba. volátil=pâli yaba; pâpalra.
vitalidad=rayaka bri kaia tânka; karnika. volcán=il baiwi yaba; pauta ilka.
vitamina=wan rayaka ra karnika yabi du- volcar=abakaia; makupaia; yakabaia.
kia, pain pâwaia dukiara; bitamin. volcarse=abakwaia; aimakupaia.
vitorear=upla o daukanka kum ra lilia volqueta=truk kum diara nani alki brih
sainka marikaia. suni o yakabi ba.
viuda=mairin piarka. voltear=lakaia; makupaia; wilbaia; bata-
viudez=piarka ba tânka. kaia; tnaya wala ra lakaia; krutbaia.
viudo=waitna piarka. voltearse=tawaia; wilwi tawaia.
vivaracho=liliakira; karnika aiska bri ba. voltereta=pâsa ra istikira wilwi tawanka.
víveres=plun; piaia dukia nani. volumen=yahpika; wauhtaya ulban asla
vivero=dus mâ nani main kaiki pakaia kuki prakanka kum; nahki prais aimaki
pliska. ba.
viveza=isti o karna muni ba lâka. voluntad=kupia lâka; bîla.
vividor=wihka raya iwi yaba; dîa wina ra- voluntario=silp wan kupia wina dauki
ya iwaia lâka bri ba; âiwra. yaba; wilinkira wark kum dauki uplika.
vivienda=utla; iwaia watla. volver=kli balaia; tawaia; kli tawi balaia;
viviente=raya iwi yaba; rayakira; iwi lakaia.
ba uplika; raya iwi ba uplika. volverse=tawaia; kli watawaia.
vivificar=rayaka yabaia; rakaia. vomitar=aikabaia; aikabi sakaia.
vivíparo=ai luhpia baiki ba daiwra vomitivo=yarka aikabaia dukia; aikabaia
sut (mahbra âpi apia); luhpa saika.
baikaikira. vómito=aikabanka; aikaban ba.
vivir=iwaia; raya kaia (plis kum ra); raya voracidad=gridi lâka.
iwi kaia; takaski kaia. voraz=plun papira; plun pin dauki pali;
vivo=raya; rayakira; raya uplika; pin dauki; gridikira; gridi.
lakni; bin taki; rug. vos=man.
vocablo=bîla. vosotros(as)=man nani.
vocabulario=bîla aisanka kum ai bîla na- votación=bot munanka.
ni bri ba aslika. votante=bot muni ba; bot mamunra.
votar=bot munaia.
voto=Gâd ra pramis daukanka kum; pra- yampe=paisawa; sukulmuk.
mis kum; iliksan ra bot yabi ba; bâk yanqui=miriki; Stets uplika.
sa- kaia wauhkataya; bot. yarda=yar.
voz=bîla baikra; mâkanka. yate=kirhbaia slaupka; slaup sâtka kum.
vozarrón=bîla baikra karna an yegua=aras mairin (yaptika).
twakni. vuelco=makupanka. yema=(kalila) mahbra paunka.
vuelo=pâlanka; purara pâlanka. yerba=inma; inmawa.
vuelta=lakanka; kli balanka; kli tawi ba- yerno=dapna; luhpia mairin maritka.
lanka; raya; tnaya wala tani lâka; krut- yeso=pauda pihni simint wal talia, lî wal
ban. miks daukbia kaka isti karna takisa, lil-
(darse)=tawaia; aimakupaia. ka nani paskaia bara upla dusa kriwan
vuelto=kli tawi balan; lalah aibapan dukiara yus munisa.
tâka. vuestro=man nani dukiam. yo=yang.
vulgar=kasak tânka kat apia; bîla watawi; yodo=ayadain; ayodain.
aisanka saura; tâski lâka bri. yolilla=uhum.
vulgaridad=aisanka saura; daukanka sau- yuca=yauhra.
ra; bîla watawi; bîla saura. (vieja)=tukla.
vulgo=upla inipis. yucal=yauhra nasla.
vulnerable=insauhkaia sip; latwan yabaia yugo=yok; twilkaika; raskaika; wark bîp-
o briaia sip; klakwaikira; insauhkaikira. ka dusa; yog.
vulnerar=latwan yabaia; insauhkaia. yugular=wan nana saitka bani ra wakia
vulva=nîka; musa; mulka. tara wâl ba.
yunta=bîp bul wâl praki yok ra
mangkan ba.
W yuxtaponer=diara kum wala lama kat
wabul=wabul.
mangkaia.
wisqui=wiski; rum; laya tahpla karna.

X Z
xenofobia=upla tringsar nani ra saura o zacatal=twi pliska; twi pâwi pliska.
misbara kaikanka. zacate=twi; inma; inmawa.
xerófilo=lî âpu o tasba lâwan ra inma na- (de limón)=tî.
ni sàtka kum raya iwaia sip ba. zacatón=twi yari sâtka.
xerografía=pauda lâwan sâtka wal zafado=daiwan; daikan; upla kum diara
print munanka. lukras sturi aisi ba.
zafadura=wan dusa snukwanka.
zafar=daikaia; daiki sakaia; slakbaia;
Y lanhkaia.
y=bara; an; wal. zafarse=daiwaia; lanhwaia; tukip daiwa-
ya=pat; mahka; mahka pali; nanara; ia; snukwaia.
sâbi. yacaré=karas sâtka kum. zafiro=walpa manira sâtka, mapla blu.
yacer=prawaia; aitnikaia; aisakbi kaia. zafra=kayu dâkaia piua; sugar paskanka.
yacimiento=main kum pliska; prawi o zaga=nina tani; dîa dîa tnata.
aitniki ba tânka. zahíno=wâri.
yagua=waung; wauh. zalamería=twisa damni natka wal latwan
tânka marikanka.
zalamero=twisa damnira. zonto=ai kiama kumi baman bri ba; kia-
zambo=nikru miks. ma sait kum dakban ba.
zambullir=lî munhtara dingkaia. zonzapote=puramaira.
zambullirse=lî munhtara dimi waia; liura zoófago=wîna papira.
dimwaia; kuswa dimaia. zoología=daiwan nani sut tânka kaikaia
zampar=istikira upla kaikras kaka, diara lâka.
kum wala ra dingkaia. zoológico=daiwan nani tânka bri ba; dai-
zanahoria=plun mâ sâtka, yari, mapla la- wan dingki bri pliska, upla wih kaikaia
lahni o pauni. dukiara.
zanate=mukurus; kî daiwra; sanati. zootecnia=utla daiwra nani nahki
zanca=tnawira kuhma yari ba. sahwaia sinska lâka.
zancada=mina lulkanka yari. zopilote=usus; ihing; kiarangku; upam.
zanco=umas dusa. (la abeja)= tiala.
zancuda=tnawira ai wayata yari bri ba. zorzal= ayalila sâtka
zancudero=tairi ailal taki ba. tnawira.
zancudo=tairi. zorrillo=sikiski; kîski.
zángano=srinwankira; upla wala warkka zorro (zorra)=sikiski; kîski.
wina pi ba uplika. zozobra=abakwanka; sari lâka.
zanja(zanjo)=dits; lî plapaika. zozobrar(se)=abakwaia; liura abak taka-
zapatazo=sûs pata. ia.
zapatear=sûs wal prukaia; sûs dingki tas- zuampo=piahka; swamp.
ba ra prukaia. zumbador=bin dauki ba.
zapatería=sûs paski ba pliska; sûs atki ba zumbar=bin kum daukaia; kârma burba-
watla. ia.
zapatero=sûs papaskra. zumbido=binka; bin kum (pâsa
zapatilla=sûs sirpi. purara); tnawa bin.
zapato=sûs; wan mina dingkaika. zumo=laya; dus mâ laya.
zapatón=sûs tara; brogans; kinto. zurcido=mamanka; maman ba.
zapote=kuri; tbasu (basu). zurcidor=mami ba; mamamra.
zaranda=diara singbaika dukia; diara zurcir=mamaia; pîs mangkaia; kwala al-
singbaika. muk sipaia; sipi prakaia; sipi o mami tâ
zarcillo=bapring. mangki prakaia; silak ni mami prakaia.
zarco=nakra sangni mapa; pilam. zurda (la)=smihka; smihka tani.
zarpa=daiwan kum kum asmalka yari. zurdo=smih; wan smihka sait yus muni u-
zarpar=grapin sunaia. plika; diwas uplika.
zarza=kiaya dusa; kiaya; rahra; dus zurra=saura pali prukanka; pruki wîna
sirpi; drahra; kiaya saura. sauhkanka.
zarzal=kiaya saura ailal pâwi pliska. zurrón=surung.
zenzontle=ayalila. zutano=upla kum nina kat mâkras dukia-
zigzag=lain kriwan; wapni waras ba. ra aisi ba.
zinc=yink; pân taya (utla bahna dukia).
zompopo=wiwi.
zona=tasba; tasba tâ kum; tasba kum pîs-
ka; tasba dakban tara kum.

Anda mungkin juga menyukai