Sastra Jawa - Kawi - Jarwa, Dirjasupraba, 1931, #1263 PDF

8/16/2017 Sastra Jawa - Kawi - Jarwa, Dirjasupraba, 1931, #1263
Sastra Jawa
Program Digitalisasi Sastra Daerah
Beranda Katalog Koleksi Leksikon Telusuri
Beranda Bahasa dan Budaya Kamus dan Leksikon

Kategori
Agama dan
Kawi - Jarwa, Dirjasupraba, 1931, #1263
Kepercayaan
Arsip dan Sejarah Katalog : Kawi - Jarwa, Dirjasupraba, 1931, #1263
Bahasa dan Budaya Sambung : -

Kisah, Cerita dan
Kronikal --- [0] ---
Koran, Majalah dan
Jurnal Bausastra: Kawi-Jarwa
Dening Radn Dirjasupraba
Referensi Cap-capan sapisan

Huruf Jawa
Isinipun: 1. Bausastra (Ha - Nga), 2. Pratelan namining kewan-kewan, 3. Namaning
Lambang Fonetis peranganing badan, pangangge sarta rrngganing badan, 4. Namaning ttuwuhan,
Penanggalan Jawa sskaran, sarta woh-wohan.
Singkatan dan Akronim Bukhandl S.M. Diwarna, Kuthagdhe saha Mataram
No. 21-B, Rgi F ...
--- [0] ---
[Iklan]
--- 1 ---
Bausastra Kawi-Jarwa sarta Pathibasa Kawi-Jarwa
Isinipun 3000 tmbung, anggitanipun Radn Dirjasupraba. Cap-capan sapisan, 1931

Musnng batang angsthi wiji[1]
Isinipun: 1. Bausastra (Ha - Nga), 2. Pratelan namaning kewan-kewan, 3. Namaning

peranganing badan, pangangge sarta rrngganing badan, 4. Namaning ttuwuhan,
sskaran, sarta woh-wohan. Kawdalakn dening:
[Grafik]
--- 2 ---
...
--- 3 ---
Bausastra Kawi - Jawi
Ha
a = hora, tanpa.
http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/38-kamus-dan-leksikon/226-kawi-jarwa-dirjasupraba-1931-1263 1/92
aom = hom, nnkung, tapa, pahomman, patapan, pamujan.
anala = gni, ati.
analana = dolanan, dolan, dolan-dolan.
analika = nalika: niti priksa, maspadakake.
ananta = tanpa wats, tanpa wkasan, ula gdhe bangt.
anitya = langgng.
anila = angin.
anih = lumuh, suthik.
anindha = linuwih, ngluwihi.
anung = nung: kuwasa, pintr, linuwih, anak anung: anak kang pintr bangt, paranung-
anung: para pintr, para linuwih.
anwam = anom.
anya = ana.
--- 4 ---
anyang = boyongan.
acala = cala: gunung.
anauti = anauti: cacing.
ari = dina, adhi, arinta, rinta: adhimu.
arina = kidang.
ariyak = alun.
aris = alon, sarh.
arimong = rimong: macan.
are = bodho.
arok = awor, tmpuh, angrok, ngrok: nmpuh.
aru-ara = hork, ggr, sasaran.
arus = pants, ili, arusan: banyakan, tan arus: ora pants.
arum = wangi, lgi, wadon.
argud = nybrak, nyndhal.
akasa = kasa: langit, awang-awang.
aking = garing.
adiraja = sabar, sugih pangapura.
--- 5 ---
aditya = srngenge.
ata = sigg.
atanapi = tanapi: utawa, sarta, apadene.
atakara = teja.
atap = tumpuk, sungsun, undhung.
atag = akon, prentah.
atis = adhm, matis: krasa adhm, kadhmn.
atri = tri: rame, tlu.
atruh = truh: udan, trutruh: udan ricik.
asa = pawadonan, kuwat, rosa.
asada = ilat.
asung = sung: awh, wwh.
asrt = alot.
asrama = tapa. pasraman: patapan. ngasrama: lagi tapa, manggon ing patapan.
awanda = ptng.
awinda = padhang.
--- 6 ---
awiyat = awang-awang. ngawiyat: ing awang-awang.
awig = bcik, bisa.
awran =[2] mndhung.
awun-awun = ampak-ampak.
alaya = jahe.
alwang = kalong.
aliwawar = prahara.
apan = pan: awit, tur, sanajan.
apituwi = utawa.
apus = tali, pring apus: pring tali, apus buntut: tali buntut.
adhing = jodhang.
ajar = pandhita, nujum.
aji = ratu.
aywa = ywa: aja.
ayu = bcik, slamt.
ayun = arp, kpengin. pangayunan: ngarpan.
anyut = kli, larut.
--- 7 ---
ama = pasu, wari.
amah = murka, alu amah: kamurkan.
amla = mla: kcut.
amit = pamit.
amrik = wangi.
amm = antng, mnng.
amrta = tmba, banyu urip.
agra = gra: pucak, pucaking gunung.
agya = gya: enggal, kasusu, banjur.
agung = gung: gdhe.
agr-agr = ganggng.
abi = luwih, baris, abirawa, birawa: muruh, luwih rowa, abi stiya tmn bangt, abi mana
linuwihing ati, abi sama, bisama wicaksana.
abra = bra: warata, gumbyar, ambranang.
anging = nanging, mung.
anguwuh = surak, ambngok.
angrs = wdi, miris, giris.
--- 8 ---
andaka = banthng.
andaga = mancal, ambalela, anjjak.
andini = sapi.
andimapa = mokal, nglngkara, kaandimapan kamokalan.
andon = nba.
andupara = dupara: mokal, nglngkara, bobat.
andulu = andlng, nonton.
andul = sungsun.
andrawina = snng-snng ngombe.
anta = wkasan, luwih.
antah = mbuh.
antanu = mangsi.
antarala = awang-awang.
antar = lantas, bantas.
anti = manganti, nganti, ngntni.
antuk = olh.
antlu = ndhog.
--- 9 ---
antya = luwih. kaantiyan: kaluwihan.
andhah = asor, andhahan: sorsoran.
andhali = tiba, mantiyung, tumlung.
andhm = rungkp, kandhm: krungkb, ngandhmi: nyungkmi, ngrungkbi. andhman:

rungkban dhadhane kidang jaran utawa liyane.
anthok = tlakup.
arcamana = raup.
arka = hyang arka: srngenge.
arkamaya = teja, banyu mandi.
arda = murka, luwih, bangt. rga-tiharda: lara bangt. ardawalepa: ambalkake ujar.
ardana = rdana: dhuwit.
ardawalika = ula.
ardi = gunung.
arta = dhuwit. hartana: nggon dhuwit, tukang nampa dhuwit.
artati = lgi, luwih.
artala = madu.
--- 10 ---
arti = sumurup, tgs.
arsa = arp, bungah.
arsaja = anak pambarp.
arsaya = bungah. kaharsayan: kabungahan.
arpat = klumpuk. marpat: nglumpukake.
arja = rja, tntrm, slamt. raharja: slamt. karaharjan: kaslamtan.
arjana = kaslamtan, bcik.
arjuna = jmbangan, banyu jmbangan.
aryana = budi.
aryas = watu, intn.
arga = gunung.
argya = kurmat. pahargyan: pakurmatan.
aksara = ggaman.
aksama = apura. pangaksama: pangapura.
atma = atmaja, anak.
atmaka = mati, nyawa.
ascarya = eram, gumun.
--- 11 ---
astana = kuburan, kraton.
astati = rayap.
astani = bantal.
astawa = smbah, bkti. umastawa, ngastawa: ngabkti. pangastawa: pangabkti.
astama = snng-snng.
astra = ggaman, astrawara: panah.
asti = gajah.
astuti = astutiya, smbah, bkti. pangastuti: pangabkti.
asmana = pikat.
asmara = sdhih, sngsm. kasmaran: kasngsm, asmaradana: nngsmi. asmaranala:

sngsming ati. asmaralaya: suwarga. asmaragama: sngsming sanggama.
astha = wolu, bahu.
asthaga = wolu, angus.
asthi = sdiya, gajah, hastina: nggon gajah.
alpa = kurang, tuna.
--- 12 ---
apsara = dewa.
apsari = widadari.
hyang = dewa, hyang brahma, hyang siwah, hyang hiswara, hyang sri lan liya-liyane.
ancala = cala: gunung.
ancur = ajur.
anculan = kala.
ancm = pola.
anjana = gajah.
anjrah = warata, sumbar.
anjrm = anjrum.
ampang = nthng.
ampeyan = pinggir, sikil. garwa ampeyan: garwa paminggir.
amba = kula.
ambahak = ngrayah, anjarah rayah.
ambawang = pakl.
ambar = ngambar: wangi, sumbar, sumrambah.
--- 13 ---
ambartala = ara-ara.
agna = kaku.
agni = hyang agni: gni.
angkya = aku.
angkara = gumbyar, luwih, murka. angkaramurka: murka, luwih murka. mangkara-kara:

gbyar-gbyar.
angkus = cis.
angkn = upama, pindha.
angsa = ngsa: banyak.
angsaka = mungsuh, satru.
angga = awak, wujud, upama.
anggana = ijn, ayu.
anggara = dina Salasa.
anggas = walang, gadhing, ibr-ibran.
anggarjita = anggagas, ngangn-angn, ngeling-eling.
anggarbini = mtng, ngandhg.
anggop = towong, kndhat.
--- 14 ---
anggung = tansah.
anggi = bumbu.
ina = cacad, kuciwa, nistha.
ira = intn.
irawati = angin gdhe, gtr-patr irawati: prahara.
irah = jroan.
ikanang = kang.
iku = buntut.
iti = ntk, rampung, wkasan.
itina = sigg, lrn.[3]
ituwa = luwing.
itm = irng.
ile = anh, kumaki.
iluta = arih-arih. miluta: ngarih-arih.
iswara = ratu.
inyang = biyung.
ima = imawan: mega.
--- 15 ---
indriya = ati, rasa, pncaindriya: rasa lima.
indupati = rmbulan.
inte = injn. nginte: nginjn. juru panginte; mata-mata, tlik.
ir = intn.
istadha = bathuk.
imbal = gnti, nylani.
ingsun = aku.
ingwang = aku.
inggut = lirik. nginggut: nglirik.
inggong = ngong: aku.
ni = pni.
nu = rmbulan.
erang = isin, wirang. ngerang-erang: ngisin-isin, mirang-mirangake, gawe wirang.
rm = cplok.
eka = siji, ijn.
etu = mula, hetun: hetuniyo, hetuni: mulane, sbab saka iku.
--- 16 ---
ewrn = horg, ggr.
epya = repot. kaepyan, karepotan.
mng = ptng, susah, sdhih.
endra = ratu, linuwih, endraloka: jagat linuwih, kayangan, kadewan, suralaya, endrapada,
endrabawana.
endung = mega.
endhan = gila.
endhe = tamng.
hr = har: banyu. hrnawa: sagara. hrtati: udan.
ksa = waspada.
stha = upama, karp, sdhiya.
sthi = karp, sdhiya, gajah.
onng = kangn, mangonng: kangn, sdhih.
ota = piranti, pasangan, adon-adon.
otr = ggr, horg.
ojat = suwur. kojat: kasuwur.
opya = alok.
--- 17 ---
ndakara = srngenge.
ntakara = srngenge.
ntarapura = kraton.
or = ahor, gtar.
oncom = tempe bosok.
oncong = colok.
ompak = ganjl.
una = linuwih. wisa una, wisuna: wisa linuwih, wisa mandi.
uni = nguni: biyn.
uninga = wruh, gni.
unu = kcr, kicir.
unar = suwur.
ucup = lpas. ingucup: dilpasake.
uradati = angggirisi.
ure = udhar, ucul.
uruh = unthuk. muruh: kaya unthuk.
urus = tata, bnr.
--- 18 ---
ukip = ulap. ukipn: sulap.
ukup = sabuk.
uda = banyu.
udara = dara. dhara: wtng.
udaka = banyu.
udakara = kira-kira.
udanagara = tata-krama.
udaya = sagara.
udyana = taman.
udrasa = tangis.
udani = wruh. atur udani: awh wruh. ngudanni: mruhi, nyumurupi.
uta = lintah.
utara = lor. ngutara: ngalor, ing lor.
utari = mangkono, mangkana.
utawaka = gni.
utamangga = ndhas.
--- 19 ---
utr = bundr.
usara = bun.
usada = usadi: jamu, tmba.
uswa = ambung. nguswa: ngambung. kinuswa-kuswa: diambungi.
uswasa = swasa: ambkan.
uwun = wurung.
ulinga = npsu bangt.
ulu = ndhas. swara, ulon: swara, uni, tkk mati ing ulone: paribasan: mati saka swarane
(gunme) dhewe.
ulun = kula, kawula.
upa = las. saupa: salas.
ujana = udiyono: taman.
ujwala = sorot, gbyar, cahya. ngujwala: sumorot.
uji = dadar, llr.
ujung = pucuk, pinggir, pongol. ujungan: pucukan.
ujl = wlut.
unya = uniya: uni, munya. munia: muni.
--- 20 ---
umarah = ngangkah, golk.
umi = wiji, biyung.
umiyat = miyat: andlng, nonton.
umyar = angon, ngawat-awati.
umyus = midit, sumilir.
umyung = rame.
ubaya = jangji. cidra ing ubaya: cidra ing jangji.
uthuh = lalr. nguthuh: kaya lalr.
untar = wudun.
untung = bgja.
undhagi = pintr, wasis.
undhan = pancikan, pancadan.
udsaha = usaha: panguripan, upajiwa: ngudsaha: anggaota, nyambut gawe.
usnipah = tutup glungan.
ungkih = angkah. ngungkih: ngangkah, marsudi.
nu = dalan. ing nu: ing dalan.
--- 21 ---
la = eman, puji. ela-ela: eman-eman. ingela-ela: didama-dama, dieman-eman, diugung.
ntar = begal. ngntar: ambegal. kantar: kabegal.
ntyar = ntk.
nting = ntk, katog. ngnting: ngntk, ngtok. ntingan: ntk-ntkan, pungkasan.
rdawa = mangsi.
njali = smbah, bkti. ngnjali (mangnjali): nymbah, ngabkti.
Na
nahn = nandhang, mangkene, ngampt, nahan. nahnkung: nandhang susah. nahnwaspa:

nahan luh.
nauti = anauti: cacing.
naraca = traju.
nara = wong lanang.
nari = wong wadon.
naraiswara = naradipa, naradipati, naradipatiya, narapati: ratu.
--- 22 ---
narawngsa = turuning ratu, trahing ratu.
narawung = ambarng. narawungi: ambarngi.
narswari = ratu putri.
narendra = ratu.
naki = iki.
nakoda = nangkoda: sudagar alaku prau.
nadi = kali, bngawan, sagara.
nadukara = manadukara: anjurungi.
nadya = bbayu.
nata = ratu.
natin = nglirik.
natar = latar.
nasa = dewa.
nasika = irung.
nasun-ya = nasunya: suwung.
nawa = padhang, sanga.
nawala = layang.
--- 23 ---
nawung = nganggit. sinawung: dianggit.
nala = ati, gni.
nalika = niti priksa, maspadakake.
napang = nabok.
naya = nayana: ulat, polatan.
nayaka = pangarp, panggdhe, ttunggul. nayakaningrat: kangjng nabi Muhammad.

nayaka waktra: patih.
nayadi = sumh.
nayogyani = ngrujuki, anjurungi.
naga = ula. nagapati, nagaji, nagaraja, nagendra: ratuning ula.
nabi = wudl.
nanda = lng.
nandi = bayu.
nanta = wats, wkasan. ananta: tanpa wats, tanpa wkasan.
narpa = ratu. narpa dayita, narpa duita, narpa umi, narpa wadu: ratu putri.
narpati = ratu.
--- 24 ---
narmada = kali.
natpada = nonton, ngabkti.
natmata = nonton, maspadakake, namatake.
nasthaka = lingir.
nambak = ambndung.
nampeka = nlik.
nambrama = ambagkake. panambrama: pambage.
nambula = nginang.
nangkil = seba, ngadhp.
nanggulang = ngndhak, nygah, ambalkake.
nrang = nrang. manrang: nrajang, nmpuh.
nihan = niyan: mangkene, mangkono, mangkana.
nikanang = kang.
nikn = wong wadon.
niditya = linuwih.
nitra = nulis, mata.
nitya = nitiya: ulat.
--- 25 ---
nityasa = netiyasa, sanetiyasa: tansah.
nith = ulr.
nisaka = rmbulan.
niwata = newata: panganggo.
nila = angin, biru, manik. nila warsa: udan angin. nila pracandha: angin pangabaran.
nilakrama = takon.
nilap = nyilip, andhlik, nyidra.
nilip = nyilip, andhlik, nyidra.
nipuna = nimpuna: nglumpuk, mumpuni.
nidhikara = muji.
niyata = ykti, nyata.
niyasa = langgng.
ningp = nyaput.
nindya = linuwih. nindya mantri: mantri linuwih, patih.
nindi = midih.
nindita = pintr, linuwih. anak anung aninditi:[4] anak kang pinter bangt.
--- 26 ---
ninta = andhmni.
nindha = narub, mayu.
nir = ilang, ntk, tanpa. nirdeya: tanpa gawe. nirhantara, nirantara: tan pgat, ora kndhat,
ora lt, tansah. nirrasa, nirasa: tanpa rasa.
nirlaba = tuna.
nis = ilang, tanpa, ora ana.
niscaya = masthi, tan kna ora.
niskara = saniskara: samubarang, barang-barang.
neka = warna. neka-neka, neka warna, maneka warna: warna-warna, rupa-rupa.
netra = mata.
netyasa = sanetyasa: tansah.
nendra = turu.
nono = mangkono, mangkana.
nor = ngasor.
non = dlng. panon: pandlng.
nuning = andlng, nonton.
nuraga = digdaya, pngpngan. kanuragan: kadigdayan.
--- 27 ---
nukarta = nyruwe, ngaru biru, nyikara.
nuding = ngutus.
nusa = nuswa: pulo.
nuswapada = donya, jagad.
nugraha = bgja, ganjar. kanugrahan: kabgjan. sinugraha: diganjar.
nung = pintr, linuwih.
nnr = tts.
nrs = nugl.
nlahi = madhangi.
nbah = tlapukan, klud.
nmbah = nymbah.
nnggih = inggih.
Ca
cacata = gludhug.
cacak = coba, jajal.
--- 28 ---
carana = athi-athi, urang-uranging mata.
caraka = utusan.
carat = pancuran, mancur.
cakil = canthlan.
cakra = bundr, buwng. cakrawati: jagad bundr, buwnging jagad. cakrawala: bundring
langit.
cakarwa = mliwis putih.
catur = papat, araning dolanan.
cawaca = cuwaca: padhang bangt.
cala = nistha, gunung, anjarag, calaina: cacad nistha, picak.
calimi = cukup. mantu calimn: mantu sacukupe.
capa = gandhewa.
caga = bburon.
canga = lombok.
canguk = tlik, mata-mata.
candu = lalar, pathi.
candhala = ala.
--- 29 ---
canthoka = kodhok.
canthang = kprak.
car = mlaku. carraka, caraka: wong kang gawene mlaku, kongkonan.
carya = ascarya: gumun, eram.
carma = kulit, walulang.
carmin = pangilon.
caksu = caksuh: suluhan, urng-urnging mata.
cancala = obah, polah.
campah = pnggak.
cambul = cmthi.
cangkrama = dolan-dolan, amng-amng.
ci = kali.
citra = warna, rupa, tulis, juru panitra: juru tulis, juru nulis. cinitra: tinulis.
cintya = bcik, ayu. acintiya: panggdhe.
cintaka = manuk ckaklak.
cintra = cacad. cintraka: cilaka, sangsara.
--- 30 ---
cinthaka = bilai.
ceda = cacad. cineda: dicacad.
coli = culi: towok, kudhi.
cndra = rupa, sasi, rmbulan. yuswa wolung cndra: umur wolung sasi. candra sangkala:
taun rmbulan, taun kang manut lakune rmbulan.
cuni = ilang, panunggul (ali-ali suwng).
cucuh = cocoh, suduk.
cucur = manuk kdhasih.
curiga = kris.
cumanthaka = kumlungkung, kumaki.
cundaka = tlik. cumandaka: nlik.
cumbu = bali.
cla = cacad.
cdhis = lthk, andharidhis.
cguk = busuk.
cndhani = cndhana.
cmbing = jenggot.
--- 31 ---
crmih = juwh.
cththt = kcipir.
Ra
rana = prang, paprangan. trining rana: gni paprangan. kasambut madiyaning rana: mati
prang, mati ing paprangan.
ranu = banyu. singa ranu: baya.
rara = prawan.
raras = runtut, bcik, asri, laras.
raditya = srngenge.
rata = kreta, tunggangan. rata gothaka: kreta grbong, kreta ptng, kreta tutupan.
rati = ratih: rmbulan.
ratri = latri: bngi.
ratuh = hratuh: lumut.
rasa = nnm, kaya, upama.
rasika = bungah, suci, bning.
--- 32 ---
rasksa = buta lanang.
rasksi = buta wadon.
rawi = srngenge.
rawan = mndhung.
rawanda = rondha.
rapa = lapa: luwe.
rapuh = lara, susah, lsu.
rajatadi = raja brana, barang mas intn.
rajah = ciri, tulis.
raya = gdhe. riyaya, riaya: dina gdhe.
rayung = glagah.
ramaja = bajing.
ramya = rame.
ramon = sarah, kambang, bantn.
raga = awak, wadhah.
ragi = bumbu. paragiyan, pragn: nggon bumbu, wadhah bumbu, bumbon.
--- 33 ---
rago = lng, guwa.
rabasa = rusak. nrabasa: ngrusak. rinabasa: dirusak.
rangas = giras, galak.
rangin = laras, dhadhap.
rangu = gajg. rangu-rangu, kapirangu: gajg-gajg, gojag-gajg.
rahsa = wadi, rasa.
rantan = tata, rancang.
randhi = mnjangan, ranggah.
randhh = randhu.
raksasa = buta, buta lanang.

raksasi = buta wadon.
rat = jagad.
rancang = ukir. trancangan: ukiran.
ranji = kranjang.
ranju = borang.
rambi = mpr.
ranggon = gubug.
--- 34 ---
ri = dina, adhi. rinta: adhimu.
rini = wadon. siswa rini: murid wadon.
ririh = alon, sarh.
riris = udan.
risakan = kiring.
risaksana = nuli, tumuli.
riwe = kringt.
rimong = macan.
riba = ruba: pawwh, bsl, kamelikan.
ringa = duga. ringa-ringa: duga-duga, kira-kira.
ringan = maringan: nthng.
rimbit = jodho. sarimbit, srimbit: sajodho, sakaloron, sakalian.
rimbon = simpnan. parimbon, primbon: simpnan, pasimpnan, buku simpnan.
rimbu = simpnan. parimbon, primbon: buku simpnan.
ringgahan = kandhang.
rena = biyung.
--- 35 ---
rewnda = kthk.
regoh = lumpuh.
rota = galak. rotadanawa: buta galak.
rowangga = bawera.
roga = lara. roga tiharda: lara bangt.
robaya = pants, mngko.
rontaka = bndhe.
rondhon = godhong.
rok = tmpuh, trajang. angrok: nmpuh, nrajang.
rompak = begal, begal sagara, bajag.
ruhun = rumuhun: biyn, dhisik.
ruci = bajang. Dewa Ruci: dewa bajang.
rurah = lbur, rusak, angkah. ngrurah: ngrusak, nglbur. rumarah: golk, ngangkah.
pangrurah: pangrusak.
rudah = rusak. rudhatin, rdatin: rusak atine, susah.
rudita = prihatin.
rutan = pnjalin.
--- 36 ---
ruwastha = ugl-ugl.
ruwida = susah.
ruwiya = warata.
rujit = anggit, suwk, suwir. rinujit: dianggit, disuwk. pusparujit: gubahan. rinujit-rujit:
disuwk-suwk.
rubaya = jangji.
rubiyah = bojo.
rungas = prung.
runtik = muring, npsu, bndu.
rukti = rakit, pasang, rumat.
rukmi = mas.
rumpaka = gubah, anggit.
rumpuk = sungsun.
rumbah = jangan. rumbahan: janganan. ngrumbah: anjangan.
rumbu = sgr.
rrng = rngrng: asri, ngngrng, anggamng.
rkatha = yuyu.
--- 37 ---
rke = mangke.
rdatin = rudatin, rudahtin: susah.
rtu = rusuh, ggr, hork, suksukan.
rtuh = buthk, bukt.
rsi = pandhita, rsindra: pandhita ratu.
rsigana = dewa.
rwawa = luntas.
rjasa = arjasa: asri, bcik.
rgm = ggm. ngrgm: angggm, ringm-ringm: diggm.
rngya = rungu, prungu. karngiya: krungu, kaprungu.
rngut = jngkrut, mrngut: anjngkrut.
rkta = abang. palarkta: bolu.
rtna = intn. manik nawartna: barang intn warna sanga. rtna wadu: bcik-bcike wong
wadon.
rspati = pidksa, pants.
rsmi = asri, rsp, sngsm. sarsmi: padha sngsme, padha rspe, cumbana.
--- 38 ---
rncana = godha.
rncaka = ribd, susah.
rncm = rmuk, pcah.
rmbaka = rmbuyung, ktl. ngrmbaka: ngrmbuyung.
rbda = ngrpda. ngrda: andadi, sumbar, warata.
rngrng = asri, ngngrng, anggamng.
rngka = bntht, nla. mulwa rngka: srikaya.
rnggut = sebrak, sndhal, jambak. ngrnggut: anjambak, nyndhal, nybrak. rnggut-

rumnggut: jambak-jambakan.
rnggp = candhak, ckl. ngrnggp: nykl, nyandhak.
Ka
kahastaman = kabungahan.
kahargya = kajn.
kaharsayan = kabungahan.
kahomitan = susah, kasusahan.
kahopan = kopn.
--- 39 ---
kahosmurda = kthu.
kahol = crita.
kahntar = kabegal.
kanaka = mas.
kanan = tngn.
kanin = tatu.
kanang = kang.
kacundhuk = kapthuk, kapranggul.
kacung = le, thole, bocah lanang.
kacmba = kacmbang: kcut.
karana = jalaran, sabab, awit, amarga.
karaca = kijing.
kariti = smut.
karuna = nangis.
karas = kothak, papan.
karngya = krungu, kaprungu.
karndar = krndar: sungsum.
--- 40 ---
karndhi = mnjangan, mnjangan tutul.
karangulu = bantal.
kars = balur.
kaka = kakang, gagak.
kaki = sikil, anggr.
kakiki = nyata.
kakndha = gandera, llayu.
kada = kunthing.
kadalurung = kbanjur.
kadya = kaya.
kata = tmbung, crita.
katiga = gni.[5]
katiwang-tiwang = katula-tula, kalunta-lunta.
kater = tambir.
katka = tkan.
katang = kkatang. katang-katang: sukt.
katong = ratu.
--- 41 ---
katrsan = giris, miris.
kasatika = tutut.
kasida = lstari.
kasusra = kasuwur, misuwur.
kasung = katur.
kasub = misuwur, kasuwur.
kaswada = kalong.
kaswasih = mmlas, mlas asih.
kaswas = kasyas: katur.
kawaca = panganggo, kaprabon.
kawawa = kuwat, kuwagang, kangkat.
kawanda = kawandha: gmbung.
kawindra = kawiradiya: pujngga.
kawilut = kagubd, kapult.
kawistara = katara, katon.
kawuri = kapungkur.
kawuntat = kapungkur.
--- 42 ---
kawuryan = katon.
kawwang = mrak.
kawlak = kaplak: suwk.
kala = jaman, nalika.
kalika = nalika.
kalingking = jnthik.
kalingga = kapundhi, kaadg.
kale = pnding.
kaloka = kondhang, misuwur.
kalurak = kapundhung.
kalulun = kelut, katut.
kalntit = dubur, itil.
kapa = uls, lurup.
kapracondhang = kataton, katiwasan.
kaprajaya = kataton, katiwasan.

kapwa = kapya: padha, kabh.
kapang-kapang = dhampyak-dhampyak, katebang-katebang.
--- 43 ---
kapi = kapati, smu, bangt. kapirkta, kapurnta: jambon, jambon, nom. kapilare: smu
bocah, kaya bocah. kapidrng, kapiadrng: adrng bangt, karp bangt.
kapirangu = mangu-mangu, smu gajg-gajg, ribt.
kapila = kpila: putih.
kapiluyu = katut, kelut, kapencut.
kapita = kagt.
kapidhara = klngr, smaput.
kadhana = lanang.
kadhini = wadon. kadhana-kadhini: anak loro lanang wadon.
kayun = karp. ngayun: ngarp.
kamantya = luwih, ngluwihi, bangt.
kamal = asm.
kamijara = sre.
kamutya = kamutiyan: kamuktn.
kamohitan = snng, bungah.
kaga = manuk.
--- 44 ---
kagum = kagt.
kagyat = kagt.
kabul = katurutan, kalakon.
kabyaktan = kayktnan.
kabyatan = kabotan.
kandarang = kndhali.
kantaka = klngr, smaput.
kantar = ulat, tamng.
kantu = klngr, smaput.
kandha = kndha: crita. maca kandha, maca kndha: maca crita. darma kndha: crita bcik.
karna = kuping, sungu.
karni = ambaning kuping, sungu.
kardi = gawe. kinardi: digawe.
karta = tntrm, slamt.
karti = gawe, banyu.
kartika = lintang.
--- 45 ---
karsana = bungah.
karya = gawe. kinarya: digawe. pakaryan: pagawean, panguripan.
karma = tata, basa, tata krama.
kaksan = sanalika.
kas = kuwat, santosa.
kalpa = ali-ali.
kalpika = ali-ali.
kalbu = ati.
kapti = karp, sdiya.
kancana = mas.
kampita = kagt, lindhu.
kambil = abah-abah jaran.
kambing = wdhus.
kanggg = kandhg.
kratalasa = bulus.
krama = patrap, pratingkah.
kramika = ulr.
--- 46 ---
kyasa = spt.
kyama = bulus, pnyu.
kirana = rmbulan, sorot.
kirata = wong alasan. kiratabasa: basane wong alasan.
kitiran = manuk prkutut.
kisi = susuk kondhe, kancing glung.
kintaka = layang.
kirna = sakhe. palakirna: sakhe woh-wohan.
kirtya = makirtiya: gawe.
kisma = lmah.
kingkin = susah.
kridha = ulah. kridhasara, kridha astra, kridhastra: ulah ggaman.
kriya = tukang.
kerah = karp.
kering = kiwa. kanan kering: kiwa-tngn.
ketang = kilang.
keswa = rambut, glungan.
--- 47 ---
kewala = bae.
kelikan = ksd, sungkan.
kewran = kwuhan.
kejani = lutung.
kengis = katon sathithik.
kn = prawan, wadon.
kentar = katut, kli.
kendhang = kli, buwang.
ko = kowe.
kohn = kowe.
konng = kobr.
kocika = palanangan.
koce = sondhr.
kosara = kusara: bun.
koswa = rngga, panganggo, kaprabon.
koligha = sadulur sinara wadi, sadulur sinara wdi.
kolm = kulah.
--- 48 ---
komis = brngos.
kongas = ngambar, sumbar. ngongasake: ngetokake, ngumukake, mamrake.
kontab = kondhang, misuwur.
kotbuta = kaya buta, mdni, anggilani.
kongkal = kasingsal, kontal, kasongkl.
krodha = muring, npsu, mta.
kroya = karoya: wit waringin.
kunarpa = bangke, mayit, layon.

kunira, kumkuma = kunir.
kunng = sigg, lrn.
kuras = rsik.
kuranji = asm.
kurug = kalung.
kurita = rante, oyod.
kucumbi = bojo.
kukila = manuk.
--- 49 ---
kukuwung = cumlorot, sumorot.
kukya = kuku.
kuda = kudaka: jaran.
kutr = putr.
kutu = tuma.
kuswa = ambung, isp, kinuswa-kuswa: diambungi.
kuswara = kasbut.
kusuma = kmbang.
kusung-kusung = ksusu, ngaya-aya.
kuwawa = kawawa: kuwat, kuwagang, kangkat.
kuwu = dhepokan palerenan.
kuwndha = mayit, bangke, layon.
kulita = rakt, rumakt.
kulup = thole, anggr.
kuji = kanthong, kujian: kanthongan.
kumara = kumandhang.
kumuda = kmbang tanjung.
--- 50 ---
kumut = kbs, tls kbs.
kuthira = pasr.
kuthila = kthk.
kuthip = bajang.
kun = aku.
kurma = kurniya: bulus pnyu.

kunjara = kandhang gajah.
kumbayana = wadhah banyu, gnthong, klmuk, jmbangan, klnthing.
kumbi = selak, mukir.
kung = susah, sdhih, prihatin.
kni = kna.
kning = alis.
kta = gumtr.
ktur = candhana.
klir = aling-aling.
kping = gpng, psk, kimps.
kjar = bdhak, mburu.
--- 51 ---
knya = prawan.
knyar = gbyar, sorot, kumnyar: gumbyar, sumorot.
kmat = kaluwihan, pamr.
kmit = jaga.
kndhuru = wit gndhuru.
krdya = kagt.
krdyat = krdiyat: kagt.
krpuk = ppt, sompok, kakrpuk: kappt, kasompok.
krmun = grimis.
krsna = irng, wage.
Da
dahana = gni.
dahat = bangt.
daut = dhaut: bdhol, pdhot.
danawa = buta.
daniswara = sugih tur priyayi, sugih singgih.
--- 52 ---
danu = dhanu: mega, panah, gandhewa.
danuja = satriya linuwih.
danurja = turune wong pintr, turune wong sugih nglmu.
dara = dhara: wtng, lintang gdhe, prawan.

darana = drana: sabar, sarnta.
darani = caping.
daraka = draka: sabar, sarnta.
darapon = supaya.
daruna = sabab, jalaran, wiwitan, bbuka. paran darunanira: apa sbabe, kpriye bbukane.
dadya = dadi.
data = padu, para data, pradata: para padu, pangadilan, jksa. andata: madu, padon.
datan = ora. datanpa: tanpa, ora nganggo.
dasa = batur lanang, sapuluh.
dasi = batur wadon.
dasih = kawula, abdi batur. andasih: ngawula.
--- 53 ---
dalasa = dalah, klayan
daya = kuwat, rosa. kadayan: kkuwatan karosan.
darsa = darsana: tuladan, tuladha. sudarsana: tuladan bcik.
darpa = kumudu, kadrng, bangt.
darma = wwh, bcik. darmawasita: pitutur bcik.
darbe = duwe.
daksina = nggon, kidul, wkasan. daksinalaya: kuburan wkasaning pati.
dagda = limpat. widagda: luwih limpat.
dang = kukus. dangan: kukusan.
drana = sabar, sarnta. sabar drana: sabar tmnan.
drawina = ombe. drawinan: ombn-ombn. andrawina: snng-snng ngombe.
drawaya = mili, dlwran.
drawasa = trajang, tiwas. kadrawasan: katiwasan. andrawasi: niwasi.
drawita = bngkah, bntht.
drastha = makutha.
--- 54 ---
drasthi = alis.
dwara = lawang.
dwaja = umbul-umbul.
dyana = dhuwit, ganjaran. diyanawimala: rajabrana, ganjaran luwih lara.
dyah = putri.
dyasa = sirna.
dirada = gajah.
dite = dina Ngaad.
ditya = srngenge, ngluwihi.
diwasa = mngsa, sdhng.
diwangsa = diwngsa: sanak, akrab.
diwangkara = srngenge.
dipara = gajah.
dipngga = gajah.
dipan = padhang. andipani: madhangi.
diya = sulaya. diya-diniya: pasulayan.
dimapa = nglngkara, mokal.
--- 55 ---
dimn = supaya.
dibya = linuwih, png-pngan, utama. sudibya: luwih utama, linuwih.
dik = bangt, awang-awang, keblat papat. diksura, dksura: kuwannn.
dirja = slamt.
dirya = katon, katara.
dirga = dawa. dinirgakna ingkang yuswa: diganjara umur dawa.
dirgama = borang.
dirgantara = awang-awang.
dwi = loro.
dwija = guru, pandhita. dwijawara: guru linuwih, pandhita gdhe.
dwistha = karp, sdiya.
dri = gunung. wanadri: alas pagunungan.
driya = ati.
de = dene.
dewata = dewa lanang.
dewati = dewa wadon.
--- 56 ---
deya = mardeya: gawe.
denta = anggone.
doradasih = daradasih, duradasih: nyawa trus impn ana nyawane, impn duwe nyawa,
impn trus.
don = papan, nggon, panggonan. andon: nba.
duhita = putri. narpaduita: ratu putri.
dura = asin, adoh.
duratmaka = maling.
dukacipta = nbsu batin, prihatin.
dukut = sukt.
duta = utus, utusan. dinuta: diutus.
dulya = dlng, dahwn.
dulu = dlng. dinulu: didlng.
dulur = iring. dinulur: diiringake. andulur: ngiringake.
dupara = nglngkara, mokal.
dupi = barng, tkan
dumaya = mndhung.
--- 57 ---
dumadi = tumitah, kang dititahake.
duhkita = susah, sdhih.
dur = ala. durjana: wong ala. dursila, duryasa, durniti: patrap ala, panggawe ala. durcara:
gunm ala. duratmaka, dur atmaka: nyawa ala, maling, buta.
duryan = durn.
duryat = sorot, pngpngan.
durma = macan.
durmas = drumas: kuningan.
durga = ala, pakewuh, bbaya.
duk = tuju, dhk, nalika. duksamana: nalika samana. dukdinuk: tuju-tinuju.
duksina = kidul.
duskarta = sangsara, ora slamt.
drustha = ala.
dlurung = banjur. kadlurung: kbanjur.
dlaha = dalahan, dlahan: pungkasan, ing tmbe, mati, jaman kalanggngan. praptng
dlahan: tkan jaman kalanggngan, tkan mati.
--- 58 ---
dring = bras. padringan, padaringan: gnthong wadhah bras, simpnan bras.
dling = ctha, ujar, kndha.
dmi = thithik, saksi. sadmi: sathithik. dmi Allah: kalawan saksi Allah.
dmung = gndhing.
dnta = gadhing, untu.
drdya = trsna, asih. kadrdiyan: katrsnan.
drman = wrdn.
Ta
tahn = ampt, tahan, kayu taun sandhang. nahn: ngampt, nahan, nandhang. mangkene
nahnkung: nandhang susah. nahn waspa: nahan luh, ngampt luh.
tanapi = utawa, sarta, apadene.
tanaya = anak.
tanu = blungon, mangsi.
taratya = kmbang trate.
--- 59 ---
taru = godhong.
taruna = anom. prabu taruna: ratu anom.
taruwara = kkayon.
tarm = tandur. tarman: tanduran.
taka = pati.
tata = angin, gtih ing otot.
tatab = kbuk, maras.
tasik = sagara, pupur.
tawan = boyong. tawanan: boyongan. katawan: kaboyong.
tawak = tngga.
tawo = madu.
tala = lmah, tawon. pratala: sap-sapaning lmah, warna-warnaning lmah.
taling = kuping.
talu = wiwit.
taluh = blthokan, kringt.
tapang = angin, glpung.
tajum = antng.
--- 60 ---
tajm = mnng, aym, tntrm, antng.
tayuh = drajat, kaluhuran.
taman = ora.
tamuhana = tamuyana: manuk prnjak.
taga = sato.
tagyana = pacangan.
tabid = tabib: dhukun.
tabuh = jam.
tan = datan: ora.
tandya = banjur, nuli, trus.
tantra = tntra: bala.
tansipi = tansah, bangt.
tandhana = gandera.
tanya = takon.
tanbara = dhudha.
tanbuh = tambuh: ora wruh. tumambuh: api-api ora wruh. mitambuhi: api-api ara[6] mruhi.
--- 61 ---
tar = ora. tarln: ora liya.
tarkas = endhong.
tarpa = tanpa.
tartamtu = tar tamtu: masthi.
tanjak = ngigl, mnthang.
tampang = bandhul, mblg.
tampis = ntk.
tamping = pinggir.
tampo = tape.
tampu awang = dhampu awang.
tampr = wdhi. uyah tampr: uyah wdhi.
tambang = tali, opah. panambang: kanggo nalni. tambangan: opahan.
tambula = kinang. nambula: nginang.
tambng = budhg, tamng.
tang = kang.
tangkar = pncar.
tangkil = seba, adhp. tinangkil: sineba, ingadhp.
--- 62 ---
tangke = pang.
tangkp = tutup. tumangkp: nutup.
tanggap = tampa. tumanggap: nmpa. pananggap: juru nmpa.
tranggana = lintang.
trantang = kudhi.
tyas = ati. matiyas: mikir.
tiarda = bangt. rga-tiarda: lara bangt.
tinon = katon.
tirah = ttirah: pinggir.
tikin = iki, iku.
titi = ntk, katam, tamat.
ttika = solah, tindak, pariksa.
titir = krp.
tiwar = simpar. katiwar-tiwar: kasimpar-simpar.
tiwikrama = msu, prihatin bangt.
tiwe = swiwi.
tila = ratus.
--- 63 ---
tilarsa = lmpuyang.
tilam rum = tilam wangi: paturon.
tilam sari = paturon
tidharsa = manuk kdhasih.
tidhm = sirp, surm.
timun = timun.
tingl = budhg.
tinting = pilih.
tindha = payon, payu, tarub.
tirta = banyu. tirtamarta: banyu urip.
tikta = pait. wila tikta: maja pait.
tiksna = landhp, gathkan.
tikbra = susah.
tismasa = mngsa adhm, badhidhing.
timpung = pincang.
timbul = kumambang.
tri = atri: tlu, rame. trimurti: tlu-tluning atunggal. trisula: ggaman alandhp tlu.
--- 64 ---
tki = taki: tapa. ttki, tki-tki: mangun tki: martapa nglakoni tapa.
tekang = kang, sing.
tth = ctha, trang.
tetah = tuntun.
tlr = wit kelor, kuwat, umbl.
towang = towong, kndhat.
toya di = banyu rsik, banyu suci. katoya rasa upaya: kna mmanising ruba, dibsli.
tntra = bala.
tuhu = tmn. mituhu: tummn. nuhoni: nmni, ntpi.
tunu = obong. tumunu: kobong.
turida = susah, prihatin.
turngga = jaran. turngga rata: jaran rakitan.
tuding = kon, tinuding: dikon.
tuwk = kris.
tulya = tuli: tuln, tmnan.
--- 65 ---
tumuntur = mlu.
tumpak = dina Sabtu.
tumpal = srt, tumpang.
tungkat = tkn.
tungguk = tunggu, jaga.
tunggul = unggul, dhuwur, gndera.
tunggung = gtun.
truna = banyu, nom, bodho, jaka.
truni = nom, prawan.
truh = udan. truhtruh: udan-udan, udan ricik.
trustha = bungah, lng.
trusthi = lng.
trusan = lawang butulan.
tkit = cthik.
tlari = lmari cilik.
tpi = pinggir.
tpu = dhdhak.
--- 66 ---
tdhuh = mndhung, timbrng, srngenge ora katon.
tguh = rosa, kuwat, wntala.
tbng = aling-aling.
tngran = aran.
trbis = jurang, prng.
tmpayang = gnthong.
tmbaya = jangji. patmbayan: prajangjian.
tmbing = pinggir.
trna = lung.
Sa
sahaya = knca, batur, rewang.
sahar = unthuk.
sahab = jjl, ssk.
saha = mrica.
sahid = pintr, cukup.
sahing = cabe.
--- 67 ---
saudara = sadulur, kadang.
sana = nggon, panggonan.
saniskara = sabarang, samubarang.
sanepa = upama, tuladha, pasmon.
sanetyasa = sanitiyasa, nitiyasa: tansah.
sanubari = ati.
sara = panah, llandhp.
sarasidya = kmbang tunjung.
sari = kmbang.
sarija = itil.
saroja = rangkp. kasaroja: karangkp. sinaroja: rinangkp. mata sinaroja: mata rangkp,
mata ronyok, tmbung sinaroja: dwi lingga.
saruni = sruni: suling.
sakatha = kreta.
sakthng = lawanging kutha.
sadana = wwh, skti.
sadarpa = kadrng, bangt.
--- 68 ---
sadarga = kira-kira.
sadak = kancing glung.
sadmi = sathithik.
sata = pitik.
satata = tansah.
satak = satus.
satiti = langgng.
satikswa = sathithik.
sato = kewan. sato iwn: kewan iwn. sato galak: kewan galak.
sasa = lintang.
sasana = sana: nggon, panggonan. asana: manggon.
sasaki = akik.
sasadara = sasadhara: lintang gdhe, rmbulan.
sasra = swu. sasra bau: bau swu.
sasi = rmbulan.
sasngka = rmbulan.
sawala = gsh, sulaya. data sawala: sulaya padune, sulaya rmbuge.
--- 69 ---
sawaja = swaja: blo.
sawastu = msthi, tmnan.
sawega = piranti, mrabot, sadhiya.
sawung = barng. sinawung: binarng, dianggit.
sawunggaling = jago mas, jago patohan.
sawgung = kabh.
salatara = mlandhingan.
salaba = slaba: laron sulung.
salemuka = pilingan.
saloka = upama, pasmon.
salu = ambn.
sapala = sapele, sathithik, utama.
sapangu = sadhela.
sadhawara = atur. manadha wara: matur.
sajuga = siji, sawiji.
saya = piranti. sayng kaga: kala.
sayaka = panah.
--- 70 ---
sayasta = kasur.
sayoga = sumta, sdhiya.
sayogya = prayoga.
samadya = gajah.
samatra = sathithik.
samapta = sumta, sadhiya, miranti.
samirana = angin.
samodra = sagara.
samuha = bcik, kumpul. manganggo samuha: manganggo bcik. samuhan: tontonan

manganggo bcik. lagune bcik, jogde bcik. pasamuan: kumpulan bcik, jagongan.
samndhang = sadhela.
saban-saban = sabn-sabn.
sangara = sngara: banyu.
sandi = samar, wadi, samun. sandi sastra: tulis kang disamar, tulis kang digawe wadi. sandi
upaya: pakan ngrmit.
sandeya = sandiya: kuwatir, sumlang.
--- 71 ---
santa = sabar, sarh, bcik.
santika = skti.
santya = mnging, muji, santiya pudiya, santiya budiya: mmuji, nnuwun.
sandhang = anggo. nyandhang: ngangga[7]
sandhangan: anggon-anggon.[Belum dialihaksara]
sandhang walikat = kris.
sarkara = lgi.
sardana = sugih.
sardala = siyung.
sardula = macan.
sarpa = ula. sarpa krsna: ula dumung.
sarjana = wong pintr.
sarju = snng.
saksana = nuli, tumuli.
sad = nnm. sadrasa, sadrasa: rosa[8] nnm. sadpada: sikil nnm, bangsa kinjng,
bangsa kombang.
satmaka = urip.
--- 72 ---
sastra = tulis. parama sastra: tulis kang linuwih. sastra sandi: tulisan kang digawe wadi,
tulisan wadi. sastraji: layanging ratu.
sapta = pitu.
sancaka = srawungan.
sancaya = srawungan.
sampt = rampung, cukup.
sambrama = bage. panambrama: pambage. manambrama: ambagkake.
sabda = gunm clathu.
sangkala = taun.
sangkaya = pants. datan sangkaya: ora pants.
sangkin = saya, sangsaya. sangkin andadra: saya andadra.
sangkp = ganp, cukup.
sangsipta = mulane, jalaran saka iku.
sanggya = kabh.
sanggraha = dhepokan, omah palrnan.
srawa = smut.
sraya = rewang, tulung. minta sraya: njaluk tulung, njaluk direwangi.
--- 73 ---
swanita = kringt.
swakuda = jaran.
swasa = uswasa: ambkan.
swami = garwa, pramswari.
swamipa = pinggir, pasisir.
swandana = tunggangan, kareta.
sinipi = bangt, kapati-pati.
sinidhikara = didongakake, dipujkake.
sinom = wadon, pradapa.
sinukarta = dirngga, disruwe, diaru-biru.
sira = kowe.
sirung = ptng, lindhuk.
sikara = tangan, bau.
siking = gni, upt.
sida = prasida: lstari.
sidi = bnr. pramana sidi: awas tmnan.
sidik = waskitha.
--- 74 ---
sita = luwih.
sitarsmi = rmbulan.
sitibntar = stinggil.
sitngsu = rmbulan.
siswa = knca, wtu.
siwah = beda.
siwi = anak, seba. sumiwi: sumeba. sumiwng: seba ing.
siwi bantya = anak mantu.
sila = patrap, pratingkah. dursila: patrap ala, maling.
silar = singkir. sumilar: sumingkir.
sipi = bangt, kapati-pati.
sidhikara = puji, mntra, donga.
siyaga = dandan, miranti.
siyasat = siksa.
sigra = enggal, rikat, wahing.
singanadi = baya, bajul.
singaranu = baya.
--- 75 ---
singangsana = dhampar palnggahaning ratu.
sindu = banyu.
sindura = mthuk.
sindung riwut = lesus, prahara.
sirna = ilang, musna.
sipta = cipta.
slira = salira, mnyawak.
sri = ratu. sriwdari: tamaning ratu. srinata, srinarpati, srinarendra, sripamasa: ratu.
sribupati = ratu.
sing = saking.
singsim = ali-ali.
singgang = poking dami.
sena = prajurit pikukuh.
seta = putih.
setra = kubur tan kapndhm.
seswa = murid. seswarini: murid wadon.
--- 76 ---
sewa = sewaka: seba. sumewa: sumeba, seba. pasewakan: paseban. sinewaka, siniwaka:
sinowan.
sntl = kempol.
sona = asu.
sori = ratu putri.
soroh = wh, wwh, sinorohwadi, sinarawdi: diwhi wadi.
soka = susah.
sokana = sdhih, susah.
sokanandi = abang nom smu kuning.
sota = rasa.
sowang = dhewe, ijn. sowang-sowang: dhewe-dhewe, ijn-ijn.
sonya = suwng.
song = rong, lng.
su = luwih, bangt.
suhun = sunggi, pundhi. sinuwun: kang dipundhi, disunggi. sinuhun-suhun: dipundhi-pundhi,

disunggi-sunggi, diaji-aji. susuhunan: wong kang dipundhi-pundhi.
--- 77 ---
sunya = sunya, suwung.
sunar = sorot.
sunu = anak, sorot.
sura = wani, kndl, linuwih.
sura duhita = widadari, putri linuwih.
sura wadu = widadari, putri linuwih.
suralaya = kadewan.
suraya = ggdhug, kndl.
surastri = sulastri: widadari.
suka = bungah, snng. kasukan: kasnngan, suka-suka, snng-snng, bungah-bungah.
sukarta = rngga, aru-biru, sruwe.
sukra = dina Jumuah, clng.
sudama = lintang, bodho bangt.
sudarsana = darsana: tuladan bcik.
sudarma = bapa, bcik. sudarman: kabcikan.
sudra = sangsara, asor nistha.
sudira = kndl.
--- 78 ---
sudibya = linuwih
suta = anak.
sutikna = sutikna: landhp, anggitan.
susra = suwur. kasusra: kasuwur.
susila = patrap bcik.
suweda = sweda: driji.
sulayah = angglimpang, klumah.
sulah = slumbat, sunduk, sujn.
sulaksana = awak.
sulastri = widadari, patrm.
supadi = supadiya: supaya.
sujita = turune wong linuwih.
suyati = pandhita.
suyasa = yasa: dalm.
sumawana = apadene.
sumantri = mantri linuwih, patih.
sumarsana = kmbang kanthil.
--- 79 ---
sumne = sumaya.
sumngka = munggah.
sumirat = sumorot, gumbyar.
sumyar = ambyar, sumbar.
sugata = suguh. pasugatan: suguhan.
subadya = subadi: santasa.[9]
sundara = bkisar, sawangan.
sunya = suwng.
sumbaga = misuwur, gunaskti. sugih sumbaga: sugih guna skti.
sung = awh. sinung: diwnhi. kasung: katur. pisungsung: pawwh.
sungkawa = susah.
sru = sro,[10] bangt.
snn = sorot, cahya.
sca = stiya: tmn.
srah = suruh.
srang = tmpuh, trajang. nrang, manrang: nmpuh, nrajang.
skung = adrng, bangt.
--- 80 ---
skl = susah.
slah = kmbn.
sbit = suwk. sinbit: disuwk.
sndhaya = para nyai.
srnggala = asu, asu ajg.[11]
Wa
wahana = banyu, tunggangan. wadiya wahana: prajurit jaranan.
wail = pancing.
waudadi = sagara.
wauwa = wawa.[12]
wanara = kthk.
wanadri = alas pagunungan.
wanawasa = alas ngrtk, alas trataban.
wanarga = wana arga, wanagiri: alas pagunungan.
wanita = wadon.
wanodya = wadon.
--- 81 ---
wacana = gunm, clathu.
wacu = klambi. wacu kambala: klambi ntra kusuma.
wara = wadon, linuwih. wara smbadra, wara srikandhi. wara hastra: ggaman linuwih,
panah. wara duita: putri linuwih, widadari. wara wadu: putri linuwih, widadari. dwijawara: guru
linuwih, pandhita gdhe.
wara taruna = jaka, jjaka.
wara taruni = prawan.
wara sana = dhampar palnggahaning ratu.
wara wirsmi = rmbulan.
warana = aling-aling, wsi.
warayang = panah, bdhil, gnthong.
warastra = wara astra: ggaman linuwih, panah.
warang = pacang, pingit, sngkr. warangan: pacangan, pingitan, sngkran.
waranggana = widadari.
wargung = gudhe.
warih = banyu.
wadya = bala. wadiyawahana: prajurit jaranan.
--- 82 ---
wadanta = widara.
wadu = wadon, putri. narpawadu: ratu putri. warawadu: putri linuwih, widadari.
wati = jagad. cakrawati: jagad bundr. dwarawati: lawanging jagad.
wasa = rusak, sdhng. wanawasa: alas rusak, alas trataban, alas ngrtk.
wasi = pandhita, sabab.
wasita = pitutur. darmawasita: pitutur bcik.
wasir = wasrn: nayaka, panggdhe.
wasistha = wicaksana.
wawa = gawa, tandhing. wawan: gawan. winawa: digawa. wawan sabda: tandhing gunm,
padu.
wala = bocah.
waluya = slamt, waras.
waju = klambi. waju kambala: klambi ntra kusuma.
waya = banyu.
wayasa = wyasa: gagak.
waga = pawadonan.
--- 83 ---
wahya = wtu, lair. kawahya: kawtu, kalair.
wahdat = wadat: ijn.
wanda = wnda: awak.
wandawa = sanak, kulawarga.
wandu = sanak.
wantu = bantu, watak, winantu: kabantu. mawantu: ambantu.
wanteya = manuk garudha, luhur.
warna = banyu, ucap, crita. winarna, kawarna: kocap, kacrita.
wardaya = ati.
wardugangga = lintah.
warsa = warsi: udan, taun. triwarsa: tlung taun. warsaya: mangsa rndhng.
warsita = wursita: ucap, crita, winursita, kawarsita: kocap, kacrita.
waktra = rai. nayaka waktra: patih.
wastra = jarit.
wastu = stu, masthi.
waswa = wastu: stu, masthi, tmnan.
--- 84 ---
waspa = luh.
walgita = layang.
wancak = walang, palang. wancak driya, walang kayun: walang ati, sumlang. walang
sangkr: wwalr.
wakawa =[13] awang-uwung, kkuwung, kluwung.
wangsa = wangsa: bangsa, sanak.
wangwang = banjur, nuli.
wra = mawra: warata, sumbar.
wraha = clng, warata.
wrahat = arahan. wrahat bala: bala arahan.
wrahatsari = kmbang cpaka.
wratmaka = kmbang gambir.
wi = luwih, bangt.
wihara = wiyara: patapan, susah.
winata = kmbang tunjung.
winaya = anggang-anggang.
winarna = kocap, kacrita.
--- 85 ---
winiwi = wira-wiri.
wicara = gunm, ujar.
wicitra = rupa luwih bcik, ayu bangt.
wira = prajurit, pngpngan, panggdhe, kuwasa. wira utama, wirotama: prajurit utama.
wirangrong = susah, kedanan.
wirong = susah, purik, pasang, rimong.
wirungan = pawon.
wikan = wruh.
wiku = pandhita. sangawiku: sang pandhita.
widada = tulus, lstari.
widadara = dewa.
widayaka = pujangga.
widayat = pulung, wahyu.
widagda = limpat putus.
widi = dewa.
widik = keblat papat, awang-awang. widik-widik: awang-awang, katon sadhela.
--- 86 ---
widigda = alun, putus, luwih limpat.
widung = kupu.
witana = sitinggil.
witaradya = bangsa luhur, trahe wong mngku nagara.
wisata = llaku, lunga, llungan.
wisaya = panggawe, piranti, paeka. misaya: golk.
wisesa = kuwasa. misesa: nguwasani, ngrh. kawisesa: krh. mantri wisesa, mantri sesa:
mantri kuwasa, patih.
wiso = iso: usus.
wisuna = wisa linuwih, wisa mandi.
wisudha = unggah. misudha: ngunggahake. kawisudha: diunggahake.
wiwaha = rngga, bcik, adi. wiwahan: rrnggan. pamiwaha: pangrngga.
wiwara = lawang.
wiwaga = piranti.
wila = maja. wilatikta: maja pait.
wilaca = limpe. winilaca, kawilaca: dilimpe, dilimpkake.
wilasa = wlas, plm.
--- 87 ---
wilasita = lng.
wilapa = layang.
wilaja = maja alasan, wulu cumbu.
wilaya = lpas.
wilaba = andaru.
wilis = ijo.
wipra = pandhita.
wipanca = dlima.
widhe = lncir.
wijah = bungah. mawijah-wijah: bungah-bungah.
wijaya = unggul, mnang. wijaya kusuma: kmbang kang unggul dhewe.
wijayanti = luwih unggul, luwih skti.
wijil = wtu. mijil: mtu: kawijil: kawtu.
wiyara = wiyar, patapan.
wiyadi = susah.
wiyata = wulang. pawiyatan: pamulangan.
--- 88 ---
wiyati = awang-awang, langit.
wiyat = awiyat: awang-awang.
wiyoga = susah.
wiyngga = kodhok.
wimala = luwih lara, lara bangt.
wimursita = mursita: klngr, sumaput, tiba.
wigati = prlu, luwih prlu.
wigna = prihatin, susah.
wibawa = mukti, kawibawan: kamuktn.
wibajra = angin linuwih, prahara.
wibi = biyung.
winda = ambu, wisa. windaka: ambon-ambon.
windu = wayu. windu tirta: banyu wayu.
wirya = luhur, mukti. wiryawan: kaluhuran, kamuktn.
wisma = omah, wismaka: kthu.
wima = wtu. mimba: mtu.
wimbuh = wuwuh.
--- 89 ---
wignya = pintr.
wingwrin = wdi, giris.
wrin = wruh. tanwrin: ora wruh.
wriga = kidang.
we = banyu.
wni = rambut.
wri = mungsuh.
weda = wedha. wediya: nglmu, kawruh.
wstri = bbaya. jaga wstri: jaga baya.
wsthi = pakewuh, bbaya. jaga wsthi: jaga baya.
wdha = gni.
wre = kthk.
wnda = awak, wujud.
wot = mot, oyod. winot: dimot.
wotsari = wot santun: nymbah.
wot sinom = nymbah.

wong = mong. winongwong, winong-wong, winong: dimong.
--- 90 ---
wurahan = sumbar, ggran.
wuri = buri. kawuri: kapungkur.
wuruk = kusir.
wukir = gunung.
wuduk = gurih. sga wuduk: sga gurih.
wuwus = wtu, gunm, ujar tangis.
wulan = rmbulan.
wulangun = sngsm, kangn, sumlang.
wulinga = berag, bsus.
wuling = uling.
wulon = rambutan.
wuyung = susah. wayang-wuyung: susah bangt, poyang-paying.
wuntat = buri. kawuntat: kapungkur.
wuntu = buntu.
wurya = wiwit, katon, wuryan: wiwitan, tontonan. tigas kawuryan: anyar katon.
wursita = ucap, crita. winursita, kawursita: kocap, kacrita.
--- 91 ---
wuk = uwuk, suwuk: wurung.
wns = mls.
wca-wca = bangkong, kongkang.
wruju = waruju: wuragil.
wka = anak.
wdari = taman. sriwdari =: tamaning ratu.
wtis = pace.
wlada = woh lo.
wlagar = obong. kawlagar: kaobong, kobong.
wgang = tikus.
wgig = putus, pintr, baud.
wrcita = cacing.
wrka = wrka: ulr.
wrdi = jarwa, andadi, akh wohe.

wrjit = cacing.
wrsa = udan.
wrs = drs.
--- 92 ---
wrsti = udan.
wrdha = tuwa. mantri wrdha: patih.
wrksa = kayu.
wrgil = wrgil: paran, nggon.
La
lahita = gada.
lana = langgng, lstari, jajah. llana, malana: anjajah.
lanat = cucuk. lumanat: nucuk.
larwan = laron.
laris = laku. lumaris: lumaku.
larung = kli, labuh.
ladrang = lancap.
lata = oyod.
latuha = lumut.
latak = latk: ndhut.
latang = latng.
--- 93 ---
lawana = pdhs.
lawan = karo, sarta, mungsuh, timbang. lawanan: timbangan, mungsuhan.
lawad = lumawad: awor.
lawat = lawata: muluk.
lawiya = wajib.
lawu = prng,[14] rng-rng.
lawun = pdhut.
lawung = umbaran, ngamuk, landheyan.
lawn = sorot, cahya.
lalahi = saradan.
lalawora = lalawara: tanpa gawe, ala nganggur.
lalang = alang-alang.
lalis = mati.
lapa = luwe, nglih.
ladha = lombok.
laju = trus.
laya = alaya, pralaya, malaya: mati.
--- 94 ---
layap = liyp, rayap.
lanyo = umuk.
lama = lawas.
lamun = yn, manawa.
laga = prang, paprangan. palagan: paprangan.
lagya = lagi.
langn = snng. llangn: snng-snng. kalangnan: kasnngan.
langon = langn: snng. llangon: snng-snng.
langun = langn: snng.
landhi = mnjangan rangkah.
larwa = gangsir.
laksana = laku. lumaksana: lumaku.
laksita = laku. lumaksita: lumaku.
laklak = tlak.
lancar = lpas, lumancar: lumpas, nglpasi.
lanji = lunyu, lonthe.
lamlam = snng. nglamlami: nynynng.
--- 95 ---
lampita = pralampita: pralambang, pasmon.
lampus = mati.
lambang = ijol. lambang sari, lambang santun: ijol sari, cumbana, bedhangan.
lagnyana = wuda.
langkap = gandhewa. mnthang langkap: mnthang gandhewa.
langking = irng. pte langking: pte irng, kdhawung.
linang = ilang, pindng, luminang: mndng, ngrusak.
lirip = towong, kndhat.

lidhah = ilat, kilat.
lidhi = sada.
limaya = jruk.
limut = lali. linalimut: dilali-lali.
limus = timun.
lindhih = tumpang, tindhih. lumindhih: numpang, nindhih, nindhihi.
lindhung = lindhu, aling-aling.
lir = pdhot, kaya, kabh. saliring: sakabhing.
--- 96 ---
lirwa = cidra, tinggal, rmh.
liklik = sntil.
listya = alus, endah, bcik, ayu. sulistiya: wong ayu.
limput = kmul, aling-aling, kodhng.
limbang = iling. lumimbang, nglimbang: ngiling.
limbe = kimpul.
lingga = adg, pundhi, sunggi. kalingga: kaadg, kapundhi, kasunggi. dahat kalingga murda:
disunggi-sunggi bangt, dipundhi-pundhi bangt.
linggar = oncat, lunga, linggaran: lungan.
lena = mati.
ljm = ljm: smuning rai.
ln = liya. tarln: ora liya.
lndhi = lonthe.
lembak = kambang. lembak-lembak: kambang-kambang.
lona = pdhs.
locana = luh, pasuluhan, urang-uranging mata.
--- 97 ---
locita = unandika, graita. nglocita: ngunandika, anggraita, ngangn-angn.
loka = jagad. loka endra, lokendra: jagad linuwih, kahyangane bathara endra. loka pala:
wohing jagad. lokananta, lokannta: watsing jagad, pungkasaning jagad, gamlan ing
suralaya. triloka: jagad tlu, jagad ttlu.
lowe = luwing.
londho = kndho.
luhung = adi, angur, aluwung.
lunas = mati.
lukita = tmbung.
luda = tlutuh.
ludaka = cthik.
ludra = dewa, srngn, npsu, galak.
ludira = rudira: gtih.
lusi = cacing.
lulus = lstari.
lupa = marlupa: lungkrah, lms, lsu, lali.
ludhaha = banyu idu.
--- 98 ---
lumalat = nonton, andlng.
lumrang = warata, ngambar, sumbar.
lumung = duwe lung, nglung.
luba = murka, kthaha.
lungaya = gulu.
lungid = anggitan, landhp, gathkan.
lunda = alun.
lungsir = sutra.
ltuh = buthk, bukt, rgd.
llayu = gndera.
lmak = gajih.
lguta = kulina, udi, rmbug. linguta: diudi, dibudi, dikulinakake, dirmbug.
lngis = wit waru.
lntur = lms.
lntang = lumah. lumntang: mlumah.
lnjing = alu.
--- 99 ---
lmbi = walang.
lmbora = iwak tmbra.
lbda = lms, pintr, olh. lbda jiwa: olh urip.
lngka = pait, langu.
lngkawa = teja, kkuwung.
lnglng = sngsm, asri, dhlg-dhlg.

lnggana = langgana: sungkan, suthik, mopo. datan lnggana: ora mopo, saguh. langganan:
sungkanan.
Pa
pahala = pakolh, pituwas.
pahat = prs, pipit, saring sarana umb.
pail = oncat. pailan: mangsa koncatan pangan.
paing = gthing.
pae = beda, seje.
pas = ilo. paesan: pangilon.
pahom = puja, mahom: muja. pahoman: pamujan.
--- 100 ---
panaha = pangira.
panahn = pangampt.
panalika = paniti priksa, pamriksa.
panasbaran = brangasan.
pani = godhoh, kuping.
panika = kalam, palanangan.
panon = pandlng.
panukma = panlik, panitis, samun.
pankar = priyayi cilik.
panpi = srt, srting smbt.
panmbung = panggitik, cmthi.
pacara = kna supata.
pacima = kulon, pacimatara: lor kulon.
pacu = sikut.
para = kowe, raka para: kakangmu.
parahi = timun
parama = linuwih. parama sastra: tulis kang linuwih. parama yoga.
--- 101 ---
paran = apa, kapriye, kmbang gdhang. ana paran: ana apa. kadi paran: kaya apa, kapriye.
paran darunanira: apa sababe, kapriye sababe.
parasdya = rasaning ati.
parangmuka = satru, mungsuh.
pari = luwih. parimurti: linuwih. parimarma: luwih wlas, wlas bangt, kawlasan, pangowl,
pangeman. paribasa: basa kang linuwih. paripurna: rampung tmnan, rampung-rampungan.
pariminta.
paris = tamng.
pakarti = panggawe, pagawean. pakartinya: pagaweane.
pakirtya = panggawe. makirtiya: anggawe, gawe.
pakuwon = pamondhokan.
paknira = kowe.
pada = sikil, nggon. marcapada: nggon uwong, jagad, donya. ngstupada, nguswa pada:
ngabkti.
padarakan = urakan. pidak padarakan: turune wong urakan.
paduka = sampeyan, sikil, trumpah.
patani = ambn, mpr.
--- 102 ---
pataka = bilai, mati.
patra = godhong.
patik = trts. pinatik: tinrts.
patikbra = kawula.
patmbaya = prajangji, smaya.
pasraman = patapan.
paso = jmbangan.
pawana = angin. pawanan: kanginan.
pawaka = gni.
pawal = krikil.
pawitra = bning, rsik.
pawitarja = dhdhasar bcik. rh-pawitarja: dhdhasar pratingkah bcik.
pawongan = para nyai.
pala = woh. pala rkta: woh abang, bolu. pala gumantung: woh gumantung.
palana = lapak, lapak gajah.
palakrama = pala-krami: salaki-rabi.
--- 103 ---
palastra = mati.
palastha = rampung.
palam = daging.
paliyas = pangluput. paliyasan: pangluputan.
palngka = dhampar.
palupi = tuladha, lpiyan.
palugon = paprangan.
papa = asor, cilaka, nistha. papasana: naraka.
padhm = mati, pinadhm: dipatni.
pajampuwa = muga-muga.
pajang = rngga. pinajang: dirngga. pajangan: rrnggan. majang: ngrngga.
pajungkungan = pamujan.
payudara = susu.
payudan = paprangan.
payuh = ukl.
payus = puct, kucm.
--- 104 ---
pama = upama
pamasa = ratu.
pamihat = pandlng.
pamilawa = jagal.
pagut = tarung, tmpuh, tuju. magut: narungi, nuju, nmpuh.
pangasih = sumur, pucuk, poncot.
pangastuti = pangabkti.
pangrawit = pangrajang.
pandara = rngga. mandara: ngrngga. pinandara: rinngga. pinandara sanggyaning

pahargyan: rinngga sakhing kahurmatan.
pandaya = piranti, paeka.
pandak = tlatn.
pandam = diyan, ppadhang.
pandling = pangucap.
pantaka = pati, mati.
panti = omah.
pantn = thole, nggr.
--- 105 ---
pantn = pari.
pandhana = pandhan.
pandhaya = julik.
pandhak = cebol.
pandhe = pintr.
pandhuya = pintr, baud.
pandhm = balang, bandhm.
parwata = gunung.
parwasa = rusak, tmpuh, trajang. marwasa, mrawasa: ngrusak, nmpuh, nrajang.
parpat = kumpul, klumpuk. marpat: ngumpulake, nglumpukake.
parjaya = trajang, tmpuh, suduk, tiwas. marjaya: nmpuh, nyuduk. pinarjaya: ditrajang,
disuduk.
parma = kanugrahan.
paksa = pksa: uwang, bau, swiwi. paksi: kang aswiwi, manuk.
padni = ratu putri.
padma = kmbang tunjung.
--- 106 ---
padmasana = dhampar.
pascima = kulon.
palwa = prau.
palwaga = kthk.
panjuta = ting, obor, diyan.
prana = ati, tuju, kapranan: katuju.
pranaja = dhadha.
pracadi = pracaya.
pracalita = thathit, kilat.
pracika = kalajngking.
pracima = kulon.
pracndha = prahara.
pracondhang = tiwas, tatu. kapracondhang: katiwasan, kataton.
prakatha = surak, rame, gumuruh, gumdr.
prakuswa = putus, rosa.
prakmpa = gonjing.
pradana = ganjaran, loma.
--- 107 ---
pradata = paradata: para padu, jksa.
pradipta = urub, gbyar. mradipta: murup, gumbyar. pradiptaya: luwih gumbyar.
pradngga = gamlan.
pratala = lmah, sapsapaning lmah. saptapratala: lmah warna pitu, lmah sap pitu.
pratama = bcik, putus, pambarp. yoga pratama, pratama yoga: anak pambarp.
pratiwa = priyayi, mantri, punggawa.
pratiwi = lmah.
pratipa = lesus.
pratima = golk.
pratistha = manggon, mungguh.
pratignya = prajangji.
pratnggapati = srngenge.
praswa = githok.
prasida = lstari, sida, tkan.
--- 108 ---
prasdya = karp, sdiya.
prastya = prajangji, katmnan.
prawa = cahya, sorot. prawan: kang duwe cahya, kang duwe sorot.
prawata = gunung.
prawira = prajurit, png-pngan.
prawita = jalaran, wwinih.
pralaya = mati.
pralampita = pralambang, pasmon.
pralbda = pakolh, pintr, prigl.
praja = nagara.
prajaka = kongkonan.
prajaya = tiwas, trajang, tmpuh, suduk. kaprajaya: katrajang, kasuduk.
praya = pikir, karp, ati.
pramati = linuwih, png-pngan.
pramu = luwih, mba, jmbar. pramudita: luwih jmbar. pramusesa: jajahan mba.
pragya = susah.
--- 109 ---
pragalba = rosa, galak.
pragosa = kthk.
pragola = rukt.
praba = sorot, cahya.
prabu = ratu, pants.
prastawa = awas, trang, dhamang.
prastha = pasangan tikus, githok.
prasthi = alis, sdiya.
prapta = tka, tkan.
prambayun = susu, pangarp.
priya = lanang.
priyngga = dhewe, ijn.
pribadi = dhewe, ijn.
pringga = bbaya, pakewuh. wana pringga: alas kang ambbayani, alas gdhe. surapringga:
surabaya.
pine = beda. kapine: kabeda. bau kapine: bau kabeda, pilih asih.
picis = dhuwit. maspicis: dhuwit mas.
--- 110 ---
pikut = ckl. pinikut: dickl.
pidana = ukuman.
pita = kuning. jalak pita: podhang. kunir pita: tmu.
pilangn = cumbana. kmbang pilangn.
pidhir = wdi.
piyarsa = pyarsa: prungu. kapiyarsa, kapyarsa: kaprungu.
piyuh = drs.
pingul = putih.
pindl = bisu.
pindha = kaya, mpr.
pirma = eman, wlas, owl.
pingging = bodho.
pelag = bcik, bagus.
peya = panas.
pendah = kukuh, beda, luwih.
pendhe = pdhang.
pt = ckl, jupuk. pint: dickl, dijupuk.
--- 111 ---
ponang = punang: kang, sing.
pnca = lima. pncaindriya, pnca-ndriya: rasa llima. pnca weda: nglmu llima. pnca
baya: bbaya lima.
pncakara = tarung, padu, krngan.
pncawra = prahara.
pncaniti = pasowanan.
puha = lara.
puhara = puwara: wkasan, tmahan.
puhi = manasi, mrs.
puhun = jmpol.
puna = pulih.
punagi = punagya: kaul, nadar, jangji.
punah = rusak, sirna. pamunah: pangrusak.
punar = kuning. sga punar: sga kuning.
pura = puri: kraton. purana: papaning kraton.
purusa = pksa, palanangan, lanang.
puruhita = maguru, anggguru. [angg...]
--- 112 ---
[...guru.]
pukulun = gusti, panjnngan dalm.
pusara = tali.
pusika = kucing.
puwa-puwa = panasan, panasatn, mmanasi.
puwun = jmpol.
pupuh = gitik, campur, campuh. prang pupuh: prang campuh.
pudhaka = kmbang pandhan.
puyi = gni.
puyika = gni.
puyuh = gmak.
punya = duwe.
purna = rampung. pari-purna: rampung-rampungan, rampung tmnan.
purwa = wiwit, wetan. purwa-duksina: kidul wetan. murwani: miwiti. purwaka: wiwitan,
bbuka, pambuka.
pustaka = layang, buku. pustaka-warti: layang kabar. radiya pustaka: layang nagara, buku
nagara. bale pustaka: gudhang buku.
puspa = kmbang. puspa krsna: kmbang tlasih.
--- 113 ---
puspita = kmbang.
pusthi = ckl. pinusthi: dickl.
punghas = wkasan. punghaskala: jaman wkasan, kiyamat, wktu wkasan.
punggung = bodho.
pnat = sayah.
pnuh = kbak.
pnd = bcik, asri.
pra = akas.
prot = usus.
pkathik = tukang ngarit.
pkik = bagus.
plari = lrak.
pndil = pthil.
Dha
dhang = panji.
--- 114 ---
dhanu = mega, mndhung, gandhewa.
dhara = dara: prawan, wtng. sasadhara: lintang gdhe, rmbulan.
dhatu = ratu. kdhaton, dhatulaya: kraton.
dhadhak = tlutuh, sabab, jalaran. dhadhakan: sabab, jalaran.
dhandhang = gagak.
dhag = lowong. didhagake: dilowongake. ngdhag-dhag: barang tanpa isi tutupe kabukak.
ngadhag-adhag: tanpa rewang, tanpa knca (tumrap wong lara).
dhangkak = bucu.
dhangdhi = gogor.
dhihin = dhisik.
dhiri = awak.
dhingin = dhisik.
dhindhing = aling-aling.
dhepok = patapan. mardhepok, dhdhepok: manggon ing patapan.
dho = pindho: loro. dhomas: wolung atus.
dhucung = unggul. rbut dhucung: rbut unggul.
--- 115 ---
dhukut = sukt.
dhustha = ala, maling.
dhdhp = sirp, lrp.
dhndha = gada, gitik. bau dhndha.
dhstha = ganjil.
dhsthi = piala, alis. andhsthi: miala.
drstha = siyung.
Ja
jana = wong, gajah. durjana: wong ala.
janawi = kali, banyu.
janela = cndhela.
jati = tuhu, tmn. anjatni: nuhoni.
jawata = dewa.
jawat = gpok, senggol, lar. anjawat: nyenggol, ngaruh-aruhi.
jalanidhi = jala nidi: sagara.
jaladri = jaladhi: sagara.
--- 116 ---
jaladha = mndhung.
jalagra = riyak.
jalu = lanang.
jaludha = gadhing. jaludha tata gati: gadhing kmbar.
jaya = unggul, png-pngan, skti.
jamul = irng mls. waja jamul: untu sisig.
jabang = bocah.
jatha = siyung.
jahning = banyu.
janma = titis, uwong. manjanma: nitis.
jalma = janmi: uwong.
janggala = kagila-gila.
jinm = turu, mnng. jinmrum, jinm wangi: paturon.
jirak = kapundhung.
jiwangga = awak.
jinjing = jinjit, cincing.
jimbun = kawak.
--- 117 ---
jingga = abang.
jegos = bisa.
johar = sstia.
jodhi = tiwas, asor. anjodhi: gawe tiwas, ngasorake.
jor = asor, rusak. anjor: ngrusak.
jro = jro, sajrone.
jurit = prang. prajurit: wong kang gawene prang.
juti = ala, panggawe ala.
juwita = putri.
jumantara = awang-awang.
juga = siji, ijn.
jugul = bodho, boncis.
jum = tata, dum. anjum asta: salaman.
jnar = kuning.
jring = jengkol.
jngku = dhngkul.
jrnih = bning, rsik, trang. jinrnih: ditrangake.
--- 118 ---
Ya
yadi = birahi.
yata = sigg, mangkene.
yasa = gawe, dalm.suyasa: dalm.
yayah = kaya, bapa. yayah kadi: kaya.
yayi = adhi.
yama = jksa. titikaning yama mungguh: mungguh pamriksaning jksa.
ywa = aja.
yaksa = buta.
yatna = awas, prayitna, eling.
yatma = yatmaka: nyawa, urip.
yyang-yyang = dewa.
yeka = yku: iya iku. yki: iya iki. ykang: iya iku kang.
yowati = prawan.
yoga = anak, tapa, bcik. yoga brata: laku bcik, laku tapa, mmuja.
yogya = bcik, prayoga.
--- 119 ---
yogi = bcik, pandhita. sang ayogi: sang pandhita.
yuda = prang. payudan: paprangan. yuda gama: prang agama, prang sabil. yuda asmara,
yudasmara: cumbana. yuda yana: lurahing prang.
yuwana = slamt, tulus.
yuyud = tali.
yumana = ati bcik, lganing ati. kayumanan: kaslamtan.
yuga = yoga: bcik, prayoga, anak, puja, tapa.
yun = arp, kapengin. ngayun: ngarp. pangayunan: ngarpan. ayun uninga: arp wruh,
kapengin wruh. kayun: karp. kayuyun: kasngsm.
yukti = ykti: tmn, bcik.
yungyun = sngsm, eram. kayungyun: kasngsm.
Nya
nyarawidya = nyoroh wadi, nyara wdi.
nyarandu = mratani, ngratani.
--- 120 ---
nyakrawati = ngubngi jagad.
nyawung = ambarng, nganggit, ngmban.
nyarwth = anh, ora lumrah.
nyidhikara = nyidhikara: muja mntra.
nyitra = nulis, ngrupa.
nyintaka = kaya manuk ckaklak.
nyu = nyu: krambil, cngkir.
nyudnta = ngnyu dnta: ngrambil gadhing, nyngkir gadhing.
nyuluh = nyoloki, ngobori.
nyugata = nyuguh.
nyundaka = nlik.
nyrang = nmpuh, nrajang.
nytha = ambadhe, ambatang.
nynggut = nybrak, nyndhal.
--- 121 ---
Ma
maha = luwih. maha agung: luwih agung. maha wikan: luwih priksa. maha tirta: banyu agung,
banyu gdhe. maha dwija: pandhita gdhe. maha rasa: panah linuwih. maha jana: wong
linuwih. maha japa: puja linuwih.
mahawan = ngambah, ngliwati.
mahat = mrs, ngpuh, nyaring sarana umob.
mahatma = wkasan.
mahas = nusup, manggon ing paspn.
mahyas = masi, ngrngga.
mahya = alok.
maswara = maiswara: ratu.
martambang = mtng.
maom = muja.
mausadi = jamu, tamba.
maup = mmule.
mana = ati. yumana: lganing ati, ati bcik. kayu manan: kaslamtan.
--- 122 ---
manahn = nahan, ngampt, nyandht, mnggak.
manaruhi = notohi.
manadukara = jumurung, anjurungi, ngrujuki, ambiyantoni.
manawung = nganggit, ambarngi.
manawur = nybar.
manadha wara = matur.
manabda = calathu, kndha.
manira = aku.
manitra = nulis.
manilib = nyilib, andhlik.
maniyup = nybul, andamu, nepasi.
manik = ssotiya. manikmaya: ssotiya linuwih, ssotiya gumilang. manik nawa rtna:
ssotiyawarna sanga.
maneka warna = maneka-neka: warna-warna, mnca warna.
manp = nglimpe.
manrang = nunjang, nmpuh, nrajang.
manuwara = ngrspake, tanduk manis, ngarih-arih.
--- 123 ---
manukma = nitis, nlik, nyamun.
manundha = nungsun, ngundha.
manungku = mlng. manungku puja: mlng mmuja.
mankung = mmuja.
manbah = ngadoh. nbak.
manngkung = monngkung: nyrng, msu, marsudi bangt.
macarana = ngrngga.
macu = nyikut.
mara = aku, ayo.
marawaya = mrawaya: mili, andalwr. marawayan, mrawayan: dlwran.
mariklu = andhkukul.
marindang = anggorng.
maru = timbang, sisih, tandhing.
maruta = angin.
marki = nydhaki.
makala = kancil.
madura = madu: lgi.
--- 124 ---
madukara = kombang.
madubrata = kombang.
madya = sdhng, tngah, samadiya: sdhngan, gajah.
madya gantang = awang-awang.
madyantara = awang-awang.
mataya = anjogt, ngigl.
matis = adhm, kadhmn, krasa adhm.
matyas = mikir.
masih = maksih. misih: isah.[15]
mawantu = mantu, ambantu.
mawra = warata.
mawh = gawe.
mawur = sumbar, nybar.
mawuk = murungake, ngamuk.
mawrung = mamprung.
mawrdi = andadi, tulus.
malaya = lpas, mlana, llana.
--- 125 ---
malat = nnangi, golk. malatkung: nnangi susah, golk susah. malat sih: golk asih.
maleca = cidra. maleca ing jangji: cidra ing jangji.
malela = lmbut.
maluya = bali.
maltik = mancolot.
mla = ml: kcut.
maya = gumilang, bning, padhang. maya-maya: gilang-gumilang.
mamak = lamur, picak.
mami = aku.
magut = nrajang, nmpuh, narungi.
mabonglot = oncat, nglungani, ngoncati.
mangayu bagya = anjurungi, ngrujuki, ambiyantoni.
mangamr = ngarih-arih, ngrrapu.
manglah = lara.
mangu = mandhg tumulih.
--- 126 ---
manguntur = sitinggil. manguntur tangkil: bangsal cilik ing sitinggil kanggo siniwaka.
mangimur = ngarih-arih, ngrrapu, ngllipur.
mangintya = ngincng, nginjn.
mandana = ruwd, bundht.
mandara = ngrngga, masi.
mandari = mimi.
mandakini = bale kambang.
mandakiya = bale kambang.
mandata = madoni.
mandaya = nganggo piranti, maeka.
mandrawa = adoh.
mandira = mandera: wit waringin.
mandriya = mikir.
manduta = anduta: ngongkon, ngutus.
manduk = nuju.
mantya = luwih, bangt. mantiyani: ngluwihi, sakamantiyan: ngluwihi, bangt.
--- 127 ---
mantri wrdha = mantri muka, mantri wisesa. mantri sesa: patih.
mandhaga = pants.
mandhala = pulo, unn-unn, nggon. mandhalasana: nggon unn-unn.
mandhegani = manggdhni, nindhihi.
marna = ngrupa, ngrngga, nganggit. marnani: rupa-rupa, ngrupakake, ngrnggani.
marca = uwong. marcapada: nggon uwong, jagad. manusa pada: jagad.
markata = murub, ambranang, mncorong.
mardawa = lms, alus. mardawani: ngllmsi.
mardeya = gawe.
mardu = mrdu: lms, alus.
martana = urip.
marta = adhm.
martua = mara tuwa.
marpat = ngumpul, ngumpulake, nglumpukake.
marpki = nydhaki, nyakti.
--- 128 ---
maryana = ambudi.
marma = mula, wlas. marmane: mulane. sumarma, pari marma: luwih wlas.
marga = dalan. margalena: dalaning pati, dalane wong mati. samarga-marga: sadalan-dalan,
turut dalan. marga suta: dalan bayi.
margana = angin, panah.
margadipa = marga pati: macan.
marbudi = nyipta, anggagas.
marbuk = sumrambah, warata, ngambar.
maksih = masih: isih.
matsika = klabang.
mas = patangatus. dhomas: wolung atus.
masma = angkr.
masmu = smu.
mastuti = nymbah, ngabkti, ngrujuki.
mancala = malik, malih. mancala putra: malik lanang. mancala putri: malik wadon.
--- 129 ---
manjanma = manjalma: nitis.
manjila = mncil, andhewe, misah.
mangkara = gumbyar. mangkara-kara: gumbyar-gbyar.
mangsh = mangsah.
manggala = gajah, panggdhe. manggalani: manggdheni.
manggilut = ngudi, marsudi, mamah.
manggistha = manggis.
manggrui = nmoni.
manggung = tansah, calon slir.
myang = sarta, karo, lan.
mranani = ngnani, nuju.
mracondhang = natoni, niwasi.
mradipta = murub, gumbyar.
mrasada = anggdhong.
mrawasa = ngrusak, nmpuh, nrajang.
mrajaya = natoni, nmpuh, nyuduk.
mrabawa = duwe prabawa.
--- 130 ---
miyarsa = krungu, ngrungu.
mina = iwak loh.
micapa = nubruk.
mirata = maras.
miraga = nglarani, gawe lara.
mirong = kmul, masang, nganggo rimong.
miruda = minggat, lolos.
midosa = ngukum.
misrama = enak, mirasa.
misaya = miranti, golk sarana piranti. misaya mina: golk iwak.
miwah = sarta, karo, lan.
milangni = malangoni:milangoni
gawe asri, gawe bungah, nynngake.
milir = ngli.
miluta = ngarih-arih, mulasara, ngrrapu.
miya = ngndhoni.
miyatani = nyatani, nmni.
miyaga = miyagah, miyagahi: nguwasani.
--- 131 ---
miyat = nonton, andlng
minta = nglugas, anjaluk. mintaya: anjaluk. mintasraya: anjaluk tulung. minta raga: nglugas
raga.
mimba = mtu.
merang = isin, wirang.
mdi = silit
msi = isi
mpu = sumuk, panas, manasi.
mendaka = cmpe.
mentar = mintar: lunga.
mt = mmt: golk.
mstu = umstu: nymbah, ngabkti.
mnjng = lonthe, kns-mnds.
moha = murka, kthaha. drmba-maha: drmba tur kthaha.
mohita = susah. kamoitan: kasusahan, nandhang susah.
moda = wngku.
mojar = kndha, calathu.
--- 132 ---
mndra = sugih, luwih.
mong = rimong, arimong: macan. mongging ranu: baya.
mngka = minngka.
mngga = pisan, anggawr, anggndra, tgg, datan mngga puliha: ora pisan pulih, ora
anggndra pulih.
muara = wkasan, plabuhan.
munah = ngrusak, nglbur.
munya = munya: muni.
muni = pandhita. muniwara: pandhita gdhe. munindra: raja pandhita.
muram = nyimpang.
mure = modot. dirgamure: modot dawa.
muka = rai, mantrimuka: patih.
musika = tikus.
musrik = skuthu, madhani.
musus = nguyg.
muwus = kndha, nangis.
mudha = nom. roning mudha: lung. ratu mudha: ratu anom. mudha pangarsa: panggdhe
ngka loro.
--- 133 ---
mundhing = kbo.
murca = ilang, pisah, tiba. murcasing ngmbanan: pisah saka mbanan, tiba saka mbanan.
murcita = klngr, sumaput, tiba.
murda = ndhas.
murti = ccak, linuwih, tunggal. parimurti: linuwih, linuwih bangt. trimurti: tluning atunggal.
murti gung gora sabda: tkk.
murba = nitahake. murbng jagad: nitahake jagad.
muksa = musna, sirna angls.
mungkar = ala.
mne = saiki, mngko.
mjana = sdhng. ddg mjana: ddg sdhngan.
mlagar = ngobong, nglarag.
mluk = ngrangkul.
mta = ngamuk. gajah mta: gajah ngamuk.
mmla = mmlas, mlas asih.
mrcu = marcu: gni. mrcon, mrcon: dolanan kang mawa gni.
--- 134 ---
mpk = mh, andungkap.
Ga
gana = lanang, tawon.
ganal = agal, gdhe.
gatra = lng.
gati = prlu, tmn, kktk, wigati: luwih prlu. anggatkake: mrlokake, nmni, tummn.
galiga = gliga: uci-uci.
galuh = prawan, wadon.
gapura = lawang, kori.
gadhung = ijo. gumadhung: ijo royo-royo, ijo ijone.
gagal = mrucut.
gagana = awang-awang.
gathita = jam
gwah = mungguh, bab. gwah laksitaning jana: mungguh lakuning uwong.
--- 135 ---
gandya = wujud. gandyaning wnda: wujuding awak.
gandarwa = dewa, gndruwo. gandarwa sura: dewa lanang.
gands = pants.
gantya = ganti.
gardaba = warak.
garjita = gagasan, angn-angn. anggarjita: anggagas, ngangn-angn.
garba = wtng, ringks. garban: ringksan. ginarba: diringks.
garbini = anggarbini: mtng.
gra = agra: pucak. sumngka agraning wukir: munggah pucaking gunung.
grandim = jagung.
gya = banjur, nuli, enggal.
gambira = bungah, berag.
gambiralaya = sagara.
gambuh = dhamang, pintr, prigl.
gini = wadon: gana-gini: barange wong lanang wadon.
--- 136 ---
giri = gunung. wanagiri: alas pagunungan. girindra, giriwara: gunung gdhe. girilaya: gunung
bbanjngan, gunung kuburan.
girisa = kks, miris.
giro = gila: kagt kbogiro: kbo kagt (araning gndhing).
gita = rikat, anggit. ginita: dianggit. gitaya: anggitan, gathkan.
giwang = sling.
gili = punthuk, gumuk, pulo. anggili prapta: kaya gumuk tka.
gile = tumbar, katumbar.
gilut = mamah, udi. manggilut: mamah, ngudi, marsudi.
giyota = prau.
griwa = githok, cngl.
gintungan = kusambi.
genda = dadah.
gora = gdhe. gora sabda, goraswara: ambngok, anggro. gora pracndha: prahara.
goraya: luwih gdhe.
goragadha = aru-biru, gludhug, umuk, pamr.
--- 137 ---
gothaka = grbong, guwa, rata gothaka: kreta grbong, kreta tutupan, kreta ptng.
guna = kapintran, pangasihan. kna guna: kna pangasihan. gunawan: kapintran linuwih.
gunita = gunm, rasan. ginitan: gunman, rarasan. gumunita: anggunm.
gutis = sikut.
guling = turu. gumuling: gumlindhing, gumlinting.
guluda = gorokan.
gupala = rca.
gupita = budi, anggit. ginupita: diparsudi, dibudi dianggit.
gupuh = enggal.
gumulung = gumlundhung, glundhungan.
gubah = ronce, anggit. gubahan: roncn. kagubah: kaanggit.
gundhala = trbang.
guntur = gludhug.
gurnita = rame, gumuruh, glap.
--- 138 ---
gurniti = kilat.
gurnang = gong jumgur.
gurda = kayu wringin, wit waringin.
gusthi = gunm, rasan. ginusthi: digunm, dirasani.
gul-gula = mnyan.
gung = agung: gdhe.
gnng = mnggr, dhuwur, punthuk, gumuk.
grah = gludhug.
grot = bondhot, buld. alas grotan: alas bondhotan, alas gdhe.
gtm = bton kaluwih.
glar = tata. ginlar: ditata. glaring prang: tataning prang.
gpila = kpila: putih.
gmpang = sirna, rusak.
gng-gng = jjr-jjr.
grndaka = banthng kawak.
--- 139 ---
Ba
bahak = rayah. ambahak: ngrayah. ambbahak: anjarah rayah.
bauwarna = glang.
bana = panah, alas gdhe. banaarja, bana rja, banarja: tgal, ara-ara.
banas = setan. banaspati: llmbut gni mtu saka ing bumi.
banawa = prau.
bacira = alun-alun, ara-ara.
barong = gombyok. singa barong: macan duwe gombyok. barongan ttironing singa barong.
baruna = banyu.
barung = barng. binarung: dibarng.
baki = clng.
basu = tkk.
basuki = slamt. andum basuki: andum slamt.
bawana = jagad. tribawana: jagad ttlu endrabawana: jagad linuwih. kadewan, kahyangan,
suralaya.
bale = ambn, omah. bale pustaka: gdhong buku.
--- 140 ---
balendar = blndr: lunyu. blndran: lunyon, lonthe.
baluwarti = btng.
balnggi = blnggi: gombyok. blnggn: nganggo gombyok.
badhong = pawadonan.
bajra = angin. bajrapati: prahara.
bayu = angin. bayubajra: prahara.
baga = pawadonan.
bagaskara = srngenge.
bagya = bgja, slamt, bage. pambagya: pambage.
babu = biyung.
bathara = dewa.
bathari = widadari.
bathara gana = mega.
bathu = urun. bathon: urunan.
bah rubah = barubah: rusak. barubahing galih: rusaking ati.
bahna = banjir.
bahni = gni.
--- 141 ---
bandana = beka, tali. kabandana: ditalni.
bandarakan = padarakan: urakan. pidak bandarakan: turune wong urakan.
bantala = lmah. bantala rngka: nla.
bandhung = gdhe, sungsun. sumur bandhung: sumur gdhe, sumur sungsun.
bangkit = bisa, pintr.
baskara = srngenge.
bagna = rusak, ilang, lbur. bagnawirya: ilang kamuktne.
banjar = urut. bbanjaran: urut-urutan. ambanjari: ngurut, mrnca.
bamban = wiwit.
bra = ratu, murub, ambranang, warata.
brana = barang, tatu. nandhang brana: nandhang tatu, kataton. rajabrana: rajaning barang,
mas intn.
brakara = sulung.
brakithi = smut.
brata = laku, tapa. yogabrata: laku bcik. tapa brata: laku tapa.
--- 142 ---
braja = ggaman.
brama = gni. bramastra: panah gni.
bramantya = bramatiya: muring, npsu.
bramara = brmara: kombang.
braminta = susah.
brahma = gni.
brahmana = pandhita lanang.
brahmani = pandhita wadon.
brastha = rusak, lbur.
brangti = susah, birai.
byantara = ngarpan. ngabyantarane: ing ngarpane.
byakta = ykti, tmn. kabyaktan: kayktnan.
byat = bwat: abot. kabyatan: kabotan.
bina = gila, anggilani. kabina-bina: kagila-gila.
birawa = bungah, muruh, luwih rowa.
birat = ilang.
bisama = wicaksana.
--- 143 ---
bisik = bisika: parab, juluk, jnng. bbisik: pparab, jjuluk.
bijang = pundhak.
bijaksana = wicaksana.
biyada = prawan, wong wadon.
biyas = puct, kucm.
bima = angggilani.
bimana = abimana: linuwihing ati, ati bcik.
bibi = biyung.
binda = tumpang. binda upaya: tumpanging paekan.
bintala = gandhewa.
biksa = llmbut.
biksuka = sapi.
blitar = tmbaga.
blilu = bodho. bodho blilu: bodho bangt. blilu tau: bodho nanging wis tau.
belu = jagang.
bji = tlaga, sndhang, blumbang.
bngkas = ilang, rusak.
--- 144 ---
bolot = dhangkal, rgding awak. kokot bolot: gbl dhangkal.
boja = pangan. bojana: mangan. kmbul bojana: pista. bojakrama: pasuguh, pambage.
boma = bomantara: awang-awang.
boga = pangan, rjki. sandhang boga: sandhang pangan. ngupa boga: golk pangan.
bonglot = lunga, oncat. mabonglot: oncat, ngoncati, nglungani.
bnda = tlikung, tali, prang. bondawala: prang ijn, prang tandhing. bondawala pati:
prang ijn rbut pati. angrok bondawala pati: nglabuhi prang ijn rbut pati.
botrawi = sndhang.
brngta = birai, susah.
burat = borh.
budaya = budi, pikir.
buwahpada = dlamakan.
buja = bau, tangan.
bujakara = klat bau.
--- 145 ---
bujngga = ula gdhe.
bumi = lmah.
bungkul = wungkul: wutuh. bungkulan, wungkulan: wutuhan. sabungkul: sawutuh. wiji

wungkul: wiji wutuh.
buntala = panah, gandhewa.
bsta = bonda. kabsta: kabonda.
bntar = dhuwur. sitibntar: sitinggil.
Nga
ngacari = ngancari: ngaturi.
ngacarani = ngancarani: ngaturi, ambagkake.
ngacintya = andhmni.
ngaras = ngambung.
ngarip-arip = ngarm-armi. pangarip-arip: pangarp-arp.
ngadiraga = ngasrni awak, manganggo bcik.
ngadiyah = ngluwihi.
ngawiyat = awang-awang.
--- 146 ---
ngalika = nlik.
ngalul = ngulinakake.
ngalunapung = tansah npsu, trus npsu.
ngapilangn = nyumbana.
ngayap = ngiringake, ngadhp, ingayap: diiringake, diadhp.
ngayubagya = jumurung, nayogyani.
nganyut = andudut. nganyut driya: andudut ati. nganyut tuwuh.
ngamandaka = gawe-gawe, doracara.
ngamr = ngarih-arih, nglmsi, ngnng-nngi.
ngandani = ambciki.
ngantaka = matni.
ngantyani = nganti, manganti: ngntni.
ngandhmi = ngrungkbi.
ngranuhi = saya krasa, muwuhi.
ngratika = nyipta.
ngrajaniti = ngadili.
ngrantam = nata, ngrancang, anggladhi, ngulinakake.
--- 147 ---
ngrantg = ngiyg-iyg.
ngrancana = anggodha, nganggit, ngrngga.
ngrancaka = ribd.
ngaksi = nonton, andlng.
ngascaryani = anggumuni, ngeram-eramake.
ngastawa = nymbah, ngabkti. pangastawng ulun: pangabkti kula.
ngastuti = nymbah, ngabkti. nawala kanthi pangastuti hamba: srat saha pangabkti kula.
ngasthaka = anggayuh, ngangkah.
nglancari = nglpasi.
ngisapu = mangku.
ngimur = nglimur: nglipur, ngarih-arih.
nginte = nginjn. juru panginte: mata-mata, tlik.
ngisthawa = nyana.
ngimpun = ngumpulake.
nginggut = mlirik, nglirik, mlerok.
ngripta = nata, nganggit. pangripta: panata, panganggit, pangarang.
--- 148 ---
ngling = kndha, calathu.
ngrima = anjambak.
ngstrni = anjurungi, ngrujuki, nksni.
ngstupada = ngabkti.
ngpi = nybari.
nguni = biyn, dhisik.
nguniwh = utawa.
ngucup = ngucupi: nglpasi. ingucup: dilpasake.
nguruh = ngunthuk.
ngudara = mtng.
ngudakani = ngilni banyu.
nguswa = ngambung.
ngulul = ngrngga. pangulul: pangrngga.
ngupadi = ngupaya, golk, anggolki.
ngujwala = sumorot.
ngujiwat = awh ulat. ngujiwati: tansah awh ulat. pujiwati: wong kang gawene awh ulat.
--- 149 ---
ngumala = sumorot.
ngnguwung = sumorot, gumbyar.
ngrujit = nyuwk, nyuwir, nganggit.
ngrurah = ngrusak.
nglut = ngoyak, amburu, ngsuk.
ngumbara = ngambara: mabur.
ngrumpaka = ngrupaka, rumapaka:[16]
nganggit, ngrngga.
ngungkih = ngangkah, ngarah.
ngrompak = ambgal, ambajag.
ngong = aku.
ngongkal = nyongkl, ambungkar, andhungkar.
ngla-la = ngeman-eman, andama-dama, ngalmbana. ingla-la: didama-dama,

dialmbana, dieman-eman.
ngmasi = mati.
ngntar = ambegal.
ngnting = ntk, ngtog.
ngndhanu = anggamng.
--- 150 ---
ngnjali = mangnjali: nymbah.
ngmbun = mundhi.
ngrngih = ambrngngng, rngng-rngng, ngidung.
ngrmbaka = ktl, ngrmbuyung, ngrmpoyok.
ngrnggp = nykl.
--- 151 ---
Pathibasa: Kawi - Jarwa.
2. Pratelan namaning kewan-kewan.
anauti = cacing.
arina = kidang.
arimong = macan.
alwang = kalong.
andaka = banthng.
andini = sapi.
ardawalika = ula.
astati = rayap.
asti = gajah.
asmana = pikat.
asthi = gajah.
anjana = gajah.
angsa = banyak.
anggas = ibr-ibran.
ituwa = luwing.
uta = lintah.
ujl = wlut.
nauti = cacing.
naga = ula.
nagapati, nagaraja, nagaji, nagendra = ratuning ula
nith = ulr.
cakarwa = mliwis putih.
caga = bburon.
canthoka = kodhok.
cintaka = manuk ckaklak.
cucur = manuk kdhasih.
ramaja = bajing.
--- 152 ---
rimong = macan.
rewnda = kthk.
rkatha = yuyu.
karaca = kijing.
karndhi = mnjangan tutul.
kariti = smut.
kaka = gagak.
kaswada = kalong.
kawwang = mrak.
kaga = manuk.
kambing = wdhus.
kratalasa = bulus.
kramika = ulr.
kyama = pnyu.
kitiran = prkutut.
kejani = lutung.
kukila = manuk.
kuda = jaran.
kutu = tuma.
kuthila = kthk.
kurma = pnyu, bulus.
dirada = gajah.
dipara = gajah.
dipngga = gajah.
durma = macan.
tanu = blungon.
tala = tawon.
tamuhana = prnjak.
tidharsa = manuk kdhasih.
turngga = jaran.
sata = pitik.
sawaja = blo.
sawung galing = jago atos.
salaba = laron, sulung.
--- 153 ---
samadya = gajah.
sardula = macan.
sarpa = ula.
sadpada = kinjng, kombang.
srawa = smut.
swakuda = jaran.
singanadi = bajul.
singaranu = baya.
slira = mnyawak.
sukra = clng.
sundara = bkisar.
srnggala = asu ajag.
wanara = kthk.
wayasa = gagak.
wanteya = manuk garudha.
wardu gangga = lintah.
wancak = walang.
wraha = clng.
winaya = anggang-anggang.
widhng = [...][17]
wiyngga = kodhok.
wriga = kidang.
wre = kthk.
wuling = uling.
wca-wca = kongkang.
wgang = tikus.
wrcita = cacing.
wrka = ulr.
wrjit = cacing.
larwan = laron.
layap = rayap.
landhi = mnjangan ranggah.
larwa = gangsir.
lowe = luwing.
--- 154 ---
lusi = cacing.
lmbi = walang.
lmbora = iwak tmbra.
palwaga = kthk.
pracika = kala jngking.
pragosa = kthk.
pusika = kucing.
dhandhang = gagak.
dhangdhi = gogor.
makala = kancil.
madukara = kombang.
madubrngta = kombang.
mandari = mimi.
margapati = macan.
matsika = klabang.
manggala = gajah.
mendaka = cmpe.
mong = macan.
monging ranu = baya.
musika = tikus.
mundhing = kbo.
murti = ccak.
murti gung gora sabda = tkk.
gana = tawon.
gardaba = warak.
grndaka = banthng kawak.
baki = clng.
basu = tkk.
brakara = sulung.
brakatha = [...][18]
brakithi = smut.
bramara = kombang.
biksa = llmbut.
--- 155 ---
biksuka = sapi.
bujngga = ula gdhe.
3. Namaning Peranganing Badan, Pangangge, sarta Rrngganing Badan.
asa = pawadonan.
asada = ilat.
antlu = ndhog.
irah = jrowan.
iku = buntut.
istadha = bathuk.
udara = wtng.
utamangga = ndhas.
usnipa = tutup glung.
anggas = gadhing.
nadya = bbayu.
nasika = irung.
nala = ati.
nabi = wudl.
nandi = bbayu.
netra = mata.
newata = panganggo.
nbah = tlapukan.
carana = athi-athi.
carma = walulang, kulit.
caksuh = suluhan.
curiga = kris.
cuni = panunggul.
cmbing = jenggot.
rajatadi = mas intn.
riwe = kringt.
--- 156 ---
ruwastha = ugl-ugl.
rukmi = mas.
kaosmurda = kthu.
karndar = sungsum.
kaki = sikil.
kawaca = kaprabon.
kawanda = gmbung.
kalingking = jnthik.
kale = pnding.
kalntit = itil.
karna = kuping, sungu.
karni = ambaning kuping, sungu.
kalpa = ali-ali.
kalpika = ali-ali.
kalbu = ati.
kisi = kancing glung.
keswa = rambut.
kocika = palanangan.
koce = sondhr.
koswa = panganggo.
komis = brngos.
kurug = kalung.
kurita = rante.
kukya = kuku.
kning = alis.
dara = wtng.
darani = caping.
drastha = makutha.
drasthi = alis.
driya = ati.
dnta = gadhing, untu.
tatab = kbuk.
taling = kuping.
tyas = ati.
--- 157 ---
tiwe = swiwi.
tungkat = tkn.
tkit = cthik.
sarija = itil.
sadak = kancing glung.
salemuka = pilingan.
sandhang walikat = kris
sardala = siyung.
sikara = tangan bau.
singsim = ali-ali.
sntl = kempol.
sonya = suwng.
suweda = driji.
sulaksana = awak.
sulastri = patrm.
slah = kmbn.
wacu = klambi.
waju = klambi.
waga = pawadonan.
wanda = awak.
wardaya = ati.
waktra = rai.
wastra = jarit.
waspa = luh.
wiso = usus.
wismaka = kthu.
wni = rambut.
lanat = cucuk.
lak-lak = tlak.
lidhah = ilat.
lik-lik = sntil.
locana = pasuluhan.
ludaka = cthik.
--- 158 ---
ludira = gtih.
ludhaha = idu.
lungaya = gulu.
lmak = gajih.
pani = godhoh.
panika = palanangan.
pacu = sikut.
pada = sikil.
paduka = sikil.
palam = daging.
payudara = susu.
paksa = uwang, swiwi, bau.

pranaja = dhadha.
praswa = githok.
prastha = githok.
prasthi = alis.
prambayun = susu.
puhun = jmpol.
purus = palanangan.
prot = usus.
dhara = wtng.
dhiri = awak.
dhsthi = alis.
dhrstha = siyung.
jalagra = riyak.
jaludha = gadhing.
jatha = siyung.
johar = ssotiya.
jngku = dhngkul.
manik = ssotiya.
mirata = maras.
mdi = silit.
muka = rai.
murda = ndhas.
--- 159 ---
gliga = uci-uci.
griwa = cngl.
gutis = sikut.
guluda = gorokan.
bauwarna = glang.
badhong = pawadonan.
baga = pawadonan.
bijang = pundhak.
burat = borh.
buwahpada = dlamakan
buja = bau
bujakara = klat bau
4. Namanipun Ttuwuhan, Sskaran sarta Sowohan
alaya = jae
agr-agr = ganggng
ambawang = pakl
canga = lombok
cndhani = cndhana
cththt = kcipir
ratuh = lumut
rayung = glagah
rangin = dhadhap
randhh = randhu
risakan = kiring
rondhon = godhong
rutan = pnjalin
rwawa = luntas
kkatang = sukt
kalurak = kapundhung
--- 160 ---
kamal = asm
kamijara = sre
kroya = waringin
kunira = kunir
kuranji = asm
kurita = oyod
kusuma = kmbang
kumuda = kmbang tunjung
ktur = cndhana
kndhuru = wit gndhuru
dukut = sukt
duryan = durn
tahn = kayu taun

taratya = wit trate
taru = godhong
taruwara = kkayon
tarkas = endhong
tangke = pang
tilarsa = lmpuyang
timuna = timun
trna = lung
sahang = mrica
saing = cabe
sarasidya = kmbang trate
sari = kmbang
salatara = woh mlandhingan
singgang = poke dami
sumarsana = kmbang kanthil
srah = suru
wargung = gudhe
wratsari = kmbang cpaka
wratmaka = kmbang gambir
winata = kmbang tunjung
wila = maja.
--- 161 ---
wilaja = maja alas.
wipanca = dlima.
wot = oyod.
wulon = rambutan.
wtis = pace.
wlada = lo.
wrksa = kayu.
lata = oyod.
latuha = lumut.
latang = latng.
lalang = alang-alang.
ladha = lombok.
limaya = jruk.
limus = timun.
limbe = kimpul.
luda = tlutuh.
lngis = waru.
parai = timun.
patra = godhong.
pala = uwoh.
palarkta = bolu.
pantn = pari.
pandhana = pandhan.
padma = kmbang tunjung.
pudhaka = kmbang pandhan.
puspa = kmbang.
puspakrsna = tlasih.
puspita = kmbang.
dhadhak = tlutuh.
dhukut = sukt.
jirak = kapundhung.
jugul = boncis.
jring = jngkol.
nyu, nyu = cngkir
--- 162 ---
mandira = wit waringin
manggistha = wit manggis
grandim = jagung
gile = katumbar
gintungan = woh kusambi
grot = bondhot
gtm = bton kaluwih
gurda = kayu wringin
Hak Pengarang Kaayoman Staatsblad. Srat punika bilih tanpa tndha tangan, botn afsah
kawontnanipun
Boekh S. M. DIWARNO
[Tanda tangan]
--- [163] ---
ERRATA[19]
--- [164] ---
...
--- [0] ---
[Iklan]
--- [0] ---
[Iklan]
1. Musnng batang angsthi wiji (1931 A.D.), [sic. 1860 A.J., 1929/30 A.D.]. (kembali)
2. awan. (kembali)
3. lrn. (kembali)
4. anindita. (kembali)
5. ktign. (kembali)
6. ora. (kembali)
7. nganggo. (kembali)
8. rasa. (kembali)
9. santosa. (kembali)
10. sru. (kembali)
11. ajg. (kembali)
12. wowo. (kembali)
13. wangkawa. (kembali)
14. prng. (kembali)
15. isih. (kembali)
16. rumumpaka. (kembali)
17. yuyu. (kembali)
18. sulung. (kembali)
19. Ralat sudah langsung dimasukkan dalam teks. (kembali)
Copyright 2011-13 Yayasan Sastra Lestari. All Rights Reserved.

Sastra Jawa - Kawi - Jarwa, Dirjasupraba, 1931, #1263 PDF

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Sastra Jawa - Kawi - Jarwa, Dirjasupraba, 1931, #1263 PDF

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

8/16/2017 Sastra Jawa - Kawi - Jarwa, Dirjasupraba, 1931, #1263

Beranda Katalog Koleksi Leksikon Telusuri

Beranda Bahasa dan Budaya Kamus dan Leksikon

Arsip dan Sejarah Katalog : Kawi - Jarwa, Dirjasupraba, 1931, #1263

Bahasa dan Budaya Sambung : -

Referensi Cap-capan sapisan

Singkatan dan Akronim Bukhandl S.M. Diwarna, Kuthagdhe saha Mataram

No. 21-B, Rgi F ...

--- [0] ---

Bausastra Kawi-Jarwa sarta Pathibasa Kawi-Jarwa

Isinipun 3000 tmbung, anggitanipun Radn Dirjasupraba. Cap-capan sapisan, 1931

Isinipun: 1. Bausastra (Ha - Nga), 2. Pratelan namaning kewan-kewan, 3. Namaning

Bausastra Kawi - Jawi

aom = hom, nnkung, tapa, pahomman, patapan, pamujan.

anala = gni, ati.

analana = dolanan, dolan, dolan-dolan.

analika = nalika: niti priksa, maspadakake.

ananta = tanpa wats, tanpa wkasan, ula gdhe bangt.

anih = lumuh, suthik.

anindha = linuwih, ngluwihi.

acala = cala: gunung.

anauti = anauti: cacing.

ari = dina, adhi, arinta, rinta: adhimu.

aris = alon, sarh.

arimong = rimong: macan.

arok = awor, tmpuh, angrok, ngrok: nmpuh.

aru-ara = hork, ggr, sasaran.

arus = pants, ili, arusan: banyakan, tan arus: ora pants.

arum = wangi, lgi, wadon.

argud = nybrak, nyndhal.

akasa = kasa: langit, awang-awang.

adiraja = sabar, sugih pangapura.

atanapi = tanapi: utawa, sarta, apadene.

atap = tumpuk, sungsun, undhung.

atag = akon, prentah.

atis = adhm, matis: krasa adhm, kadhmn.

atri = tri: rame, tlu.

atruh = truh: udan, trutruh: udan ricik.

asa = pawadonan, kuwat, rosa.

asung = sung: awh, wwh.

awiyat = awang-awang. ngawiyat: ing awang-awang.

awig = bcik, bisa.

awran =[2] mndhung.

apan = pan: awit, tur, sanajan.

ajar = pandhita, nujum.

aywa = ywa: aja.

ayu = bcik, slamt.

ayun = arp, kpengin. pangayunan: ngarpan.

anyut = kli, larut.

ama = pasu, wari.

amah = murka, alu amah: kamurkan.

amla = mla: kcut.

amm = antng, mnng.

amrta = tmba, banyu urip.

agra = gra: pucak, pucaking gunung.

agya = gya: enggal, kasusu, banjur.

agung = gung: gdhe.

abra = bra: warata, gumbyar, ambranang.

anging = nanging, mung.

anguwuh = surak, ambngok.

angrs = wdi, miris, giris.

andaga = mancal, ambalela, anjjak.

andimapa = mokal, nglngkara, kaandimapan kamokalan.