SASTRA

PIWULANG
Dening: Junistia Dhian Heriyanti, S.Pd

ALPINE SKI HOUSE

 TUJUAN
PEMBELAJARAN
1. Memahami jenis tembang tembang macapat.

2. Menemukan isi tembang macapat.

3. Menemukan nilai luhur tembang macapat.

4. Menentukan jenis tembang macapat.

5. Menentukan guru gatra dan guru wilangan

tembang macapat.

6. Menentukan tema cakepan tembang

macapat.

7. Menentukan amanat cakepan tembang

macapat.
ALPINE SKIPocung
Pupuh HOUSE
PROFIL PELAJAR
PANCASILA
✓ Berakhlak mulia
✓ Kreatif
✓ Bergotong royong
✓ Mandiri

ALPINE SKIPocung
Pupuh HOUSE
 WUJUD SASTRA PIWULANG :

Perangan kabudayaan Masyarakat kang padatane ora mung nyritakake pamikiran

manungsa kang becik nanging bisa uga pamikiran kang gegayutan karo nagari

4 Serat Wedhatama Serat Wulang Putri 1

3 Serat Tripama Serat Sanasunu 2

ALPINE SKIPocung
Pupuh HOUSE
 1. SERAT WULANG PUTRI
Teks Serat Wulang Putri kalebu tembang macapat kang ana ing naskah
kempalan Serat Warna-warni.

Pupuh Kinanthi Pupuh Sinom

Pupuh Maskumambang
marma ngger aywa sireku, dhuh ngger wanita taruna,
Tumimbula reningsun
pasang sumeh jroning ati, dipuntansah angabekti,
garwa pademi,
katitik tyas tan sambeda, marang Hyang Kang Murbeng
tega temen sira,
marang apngaling Hyang Titah,
aninggal raka nira ji,
Widi, tegese kang pangabekti,
tujune manira bisa.
kang widagda tuhu wignya, yirnaken pakartining,
anyolahaken bawa maring. dene ingkang winastan,
panca driya iku nini,
bangsa nepsu kayata cengil
sengitan. ALPINE SKIPocung
Pupuh HOUSE
 2. SERAT SANASUNU
Duweni isi pitutur kanggo bocah. Pamenging-pamenging kang ana ing Serat
Sanasunu iki menehi tuladha marang bocah supaya ngerti tindak-tanduke kang
kudu dilakoni lan diadohi.
Pupuh Dhandhanggula Pupuh Sinom
awignam astu namasidhi, nahan kaping pat kawarna,
sinidaa dera sang murbengrat, sagung anak putu mami,
kang anglimputi sarate, kinon sireku Islama,
dene ulun mangayun, anut ing reh Kanjeng Nabi,
makirtya ring kanang palupi, Mukhamad kang sinelir,
lepiyan kang supadya, ing sarengat kanjeng rasul,
dumadya wuwuruk, haywa sira atilar,
ing suta wayah priyawak, cegah pakon denkaliling,
sinengkalan sapta catur swareng janmi, sunat perlu wajib wenang lawan
janma nis kumadama. mokal. ALPINE SKI HOUSE
3. SERAT TRIPAMA
Serat Tripama kuwi ngemot babagan patriotisme. Serat Tripama duwe
pitung pada kanthi jinis tembang Dhandhanggula. Tripama saka tembung tri
ateges telu lan pama ateges upama.
Pupuh Dhandhanggula
yogyanira kang para prajurit,
lamun bisa sira anulada,
duk ing nguni caritane,
andelira sang prabu,
Sasrabau ing Maespati,
aran Patih Suwanda,
lelabuhanipun,
kang ginelung tri prakara,
guna kaya purunekang denantepi,
nuhoni trah utama.
ALPINE SKI HOUSE
 4. SERAT WEDHATAMA
• Serat Wedhatama, saka
tembung wedha ateges
piwulang lan tembung tama
ateges utama.
• Serat wedhatama njlentrehake
gegayutane piwulang luhur
kanggo manungsa ing
bebrayan agung.
• Serat Wedhatama kaangit
dening KGPAA Mangkunegara
IV
ALPINE SKI HOUSE
• Serat wedhatama ngajarake supaya manungsa iku bisa ngendhaleni
angkara murka, Amarga yen sikep kang kaya mangkono ora
dikendhaleni bakal nuwuhake perkara
• Ing perangan liyane Serat wedhatama uga mulangake babagan
nggayuh ngelmu luhur. Diandharake lamun wong kang kepengin
entuk ngelmu iku kudu gelem ngupadi kanthi tenan
• Bentuk Serat Wedhatama inggih menika tembang macapat ingkang
wonten 100 pupuh (bait). Kabagi dados 5 lagu. Pangkur 14 pupuh,
Sinom 18 pupuh, Pocung 15 pupuh, Gambuh 35 pupuh, dan Kinanthi
18 pupuh
ALPINE SKI HOUSE
PUPUH POCUNG

ALPINE SKIPocung
Pupuh HOUSE
 POCUNG

Miturut maknane tembang pocung

iku nggembarake mangsa nalika wis
dipocong utawa mati.
Struktur tembang macapat, kaperang
dados 3 inggih punika:
1.Guru gatra : cacahe gatra utawanipun
baris saben sapada/ bait
2.Guru lagu : tibaning swara ing
pungkasaning gatra/ baris
3.Guru wilangan : cacahing wanda/ suku
kata saben sagatra (dipun etang suku
katane)
ALPINE SKI HOUSE
 WATAK TEMBANG
POCUNG
• Watake : sakepenake dhewe/
luwes, lucu lan gawe seneng.
• Mula biasane kanggo
ngandharake bab-bab kang ora
serius lan bisa gawe gegojegan.
• Surasane kala mangsane ngemot
cangkriman utawa banyolan (crita
kang ngguyukake)
ALPINE SKIPocung
Pupuh HOUSE
 PATHOKAN TEMBANG POCUNG

Pocung
Guru Wilangan Guru Lagu Guru Gatra
12 u
6 a
4
8 i
12 a
ALPINE SKIPocung
Pupuh HOUSE
 TULADHA TEMBANG POCUNG SERAT WEDHATAMA
PADA 1 TEGESE
Ngelmu iku kalakone kanthi laku Ngelmu iku bisa kagayuh yen di lakoni
Lekase lawan kas Kawiwitan kanthi niat
Tegese kas nyantosani
Bisa gawe sentosaning diri pribadi
Setya budya pangekese dur angkara
Bisa ngasorake tindak angkara

PADA 2
Angkara gung, Neng angga anggung gumulung TEGESE
Nepsu angkara kang gedhe, Jroning diri
Gogolonganira
pribadi bakal saya ndadi lan ngrembaka
Triloka lekere Kongsi Kuat nyatu
Yen di umbar ambabar dadi rubeda Ngrembaka saindheng ing jagad (3 jaman)
Yen di umbarake bakal dadi memala
ALPINE SKI HOUSE
LKPD

ALPINE SKI HOUSE

ALPINE SKI HOUSE
MATUR
NUWUN

ALPINE SKI HOUSE