Anda di halaman 1dari 11

SERAT

WEDHATAMA
PUPUH SINOM
KGPAA MANGKUNEGARA IV

ALLPPT.com _ Free PowerPoint Templates, Diagrams and Charts


ANCAS PAWIYATAN (KD)
3.1 Menelaah teks Serat Wedhatama pupuh Sinom

SERAT WEDHATAMA
Panganggit, Tegese, Wilangane pupuh (jumlahe pupuh ing serat wedhatama)

PUPUH SINOM
Paugeran(falsafah, watak, sasmita, guru lagu, guru gatra, guru wilangan)
Gancaran, pitutur luhur, negesi tembung

KAWRUH BASA ING PUPUH SINOM SERAT WEDHATAMA


Tembung saroja , tembung entar, baliswara, garba, sanepa, rinengga, lsp
ANCAS PAWIYATAN (KD)
4.1 Menanggapi isi teks Serat Wedhatama pupuh Sinom, menulis,
serta menyajikan syair tembang sinom dengan bahasa sendiri

NGANGGIT TEMBANG
NEMBANG SINOM
SERAT WEDHATAMA
Panganggit, Tegese, Wilangane pupuh (jumlahe pupuh ing
serat wedhatama), Surasane tembang
PANGANGGIT
KGPAA MANGKUNEGARA IV (1853 – 1881)
KGPAA (Kanjeng Gusti Pangeran Adipati Arya)
Lahir 3 maret 1811, nama alit Raden Mas Sudira

TEGESE
WEDHATAMA ( WEDHA: PIWULANG/KAWRUH, TAMA: UTAMA)
WEDHATAMA (KAWRUH UTAMA) Ilmu keutamaan hidup

WILANGAN PUPUH
100 pada (Pangkur 14, Sinom 18, Pocung 15, Gambuh 35, Kinanthi 18)
SERAT WEDHATAMA
Panganggit, Tegese, Wilangane pupuh (jumlahe pupuh ing
serat wedhatama), Surasane tembang
SURASANE TEMBANG (ISI)
Pangkur (Ngungkurake nepsu)
Sinom (tapa brata/laku priatin)
Pocung (golek ngelmu kanthi laku lan guru)
Gambuh (Nyempurnake ngibadah mring Gusti)
Kinanthi (mulih mula mulanira/bali dadi suci fitrahe)

Saka urutane pupuh ing serat wedhatama kuwi anduweni sasmita marang wong kang gelem nglakoni
kawruh utama. Kawiwitan saka ngungkurake nepsu, kang duweni teges ninggalke hawa nepsu
kamanungsan supaya ulihe tapa brata/laku priatin bisa kasil/fokus (usaha/tawakal) kanggo gayuh apa
sing dadi gegayuhane. Sakbanjure mlebu ning golek ngelmu kang kudu nganggo laku lan ana
gurune, merga yen golek ilmu mung otodidak lan ora ana lakune, ngelmu sing digayuh ora ana faedah
e lan bisa mbebayani. Yen kabeh gegayuhan babagan kadonyan wis kagayuh, mangka kabeh kudu bali
mring sing duwe urip yaiku Gusti Ingkang Maha Agung, kanthi cara nyempurnakake ngibadahe lantaran
sembah catur (raga, cipta, jiwa, rasa). Menawi wis kabeh sembah catur kalaksanan, manungsa mulih
mula mulanira (kembali keasalnya) bali ning fitrahe, manungsa suci.
PUPUH SINOM
Paugeran/ANALISIS STRUKTURAL (teges, falsafah, watak,
sasmita, guru lagu, guru gatra, guru wilangan), Gancaran, pitutur
luhur, negesi tembung
TEGES
Anom, taruna, srinata, roning kamal, weni, logondhang, lsp
FALSAFAH
Tembang iki gambarake wayah enom. Lumrahe cah enom kuwi kudu golek pangalembana
utawa grapyak, luwes, gampang srawung, narik kawigatene liyan, seneng kekancan.
WATAK
Tresna asih, canthas, trengginas (jumbuh karo wayahe cah anom)
SASMITA
sinom, taruna, anom, weni, nom, srinata pamase, logondang, rema, pangrawit, mudha
PUPUH SINOM
Paugeran(teges, falsafah, watak, sasmita, guru lagu, guru gatra,
guru wilangan), Gancaran, pitutur luhur, negesi tembung
GURU WILANGAN GURU LAGU GURU GATRA

8 a

8 i

8 a

8 i
9 GATRA
7 i

8 u

7 a

8 i

12 a
PUPUH SINOM
Paugeran(teges, falsafah, watak, sasmita, guru lagu, guru gatra,
guru wilangan), Gancaran, pitutur luhur, negesi tembung
GANCARAN
Gancaran iku wacana kang bebas, ora kaiket paugeran kaya ing tembang
GANCARAN = PROSA (karangan bebas adhedhasar karya sastra)

PITUTUR LUHUR
•Pangalembana (pituduh) marang wong kang seneng ing sikep luruh, sumeh, pangapuran,
Sabar.
•Nengenake (mengutamakan) kadiwasaning akal, pikiran, rasionalitas/intelektual.
•Nuladani unggah-ungguhing praja mataram yaiku Panembahan Senopati.
•Ngajarake babagan kang kudu diduweni manungsa supaya kajen/dihormati ing donya, yaiku
Wirya (pangkat/drajat), arta (bandha), lan wasis (kepinteran).
•Ngajarake 3 cagaking urip: 1. lila yen kelangan; 2. sabar yen ana pacoban; 3.nrima ing pandum/pasrah
sumarah mring Gusti
•Ngedohi sipat angkara murka: 1. nesu tanpa alesan; 2. nutupi kaluputane dewe.
•Manungsa kang luhur budine kuwi luwih asring nyepi, intropeksi, lan ngakoni kabeh dosane
Marang Gustine.
ANALISIS MAKNA/NEGESI TEMBUNG ING PUPUH SINOM

TEMBUNG TEGESE TEMBUNG TEGESE

Nulada Contonen Ratri Bengi

Laku Tumindak Amemangun Agawe

Utama Becik Karyenak Gawe seneng

Ngeksiganda Mataram Ganda Ambu, arum

Ngeksi Nyawang Kepati Banget

Pinesu Ngupaya Amarsudi Ngupaya, ngupadi, usaha

tanapi sinambi Tyasing atine


NEGESI TEMBUNG ING PUPUH SINOM

TEMBUNG TEGESE TEMBUNG TEGESE

Bonggan Salahe dewe Kongsi Nganti

Tan Ora Janma Manungsa

Merlokena Merloke Aji Ana regane

Mungguh Pas, dene Jati aking Jati garing

Ugering Aturan, janji Papa Ora duwe apa-apa

Wirya Wani, kuwasa Papariman Njaluk-jaluk

winasis Wong pinter Ngulandara Ngumbara/mengembara

Kalamun yen
NEGESI TEMBUNG ING PUPUH SINOM

TEMBUNG TEGESE TEMBUNG TEGESE

Patrap Solah, polah, tingkah Wenganing Pepadhang, menga

Manganyut Ngrangkum Tumlawung Nglangut, ngalamun

Wasana Pungkasan/akhir Keksi Ketok

Wosing Intine Saliring Sakabehe

Jiwangga Awak Yeku Yaiku

Melok Ketok cetha Tapaking Tipake, tilase, bekase

kalingling Kaling-kalingan Hyang Suksma GUSTI

tuman kulina

Anda mungkin juga menyukai