WEDHATAMA
PUPUH SINOM
KGPAA MANGKUNEGARA IV
SERAT WEDHATAMA
Panganggit, Tegese, Wilangane pupuh (jumlahe pupuh ing serat wedhatama)
PUPUH SINOM
Paugeran(falsafah, watak, sasmita, guru lagu, guru gatra, guru wilangan)
Gancaran, pitutur luhur, negesi tembung
NGANGGIT TEMBANG
NEMBANG SINOM
SERAT WEDHATAMA
Panganggit, Tegese, Wilangane pupuh (jumlahe pupuh ing
serat wedhatama), Surasane tembang
PANGANGGIT
KGPAA MANGKUNEGARA IV (1853 – 1881)
KGPAA (Kanjeng Gusti Pangeran Adipati Arya)
Lahir 3 maret 1811, nama alit Raden Mas Sudira
TEGESE
WEDHATAMA ( WEDHA: PIWULANG/KAWRUH, TAMA: UTAMA)
WEDHATAMA (KAWRUH UTAMA) Ilmu keutamaan hidup
WILANGAN PUPUH
100 pada (Pangkur 14, Sinom 18, Pocung 15, Gambuh 35, Kinanthi 18)
SERAT WEDHATAMA
Panganggit, Tegese, Wilangane pupuh (jumlahe pupuh ing
serat wedhatama), Surasane tembang
SURASANE TEMBANG (ISI)
Pangkur (Ngungkurake nepsu)
Sinom (tapa brata/laku priatin)
Pocung (golek ngelmu kanthi laku lan guru)
Gambuh (Nyempurnake ngibadah mring Gusti)
Kinanthi (mulih mula mulanira/bali dadi suci fitrahe)
Saka urutane pupuh ing serat wedhatama kuwi anduweni sasmita marang wong kang gelem nglakoni
kawruh utama. Kawiwitan saka ngungkurake nepsu, kang duweni teges ninggalke hawa nepsu
kamanungsan supaya ulihe tapa brata/laku priatin bisa kasil/fokus (usaha/tawakal) kanggo gayuh apa
sing dadi gegayuhane. Sakbanjure mlebu ning golek ngelmu kang kudu nganggo laku lan ana
gurune, merga yen golek ilmu mung otodidak lan ora ana lakune, ngelmu sing digayuh ora ana faedah
e lan bisa mbebayani. Yen kabeh gegayuhan babagan kadonyan wis kagayuh, mangka kabeh kudu bali
mring sing duwe urip yaiku Gusti Ingkang Maha Agung, kanthi cara nyempurnakake ngibadahe lantaran
sembah catur (raga, cipta, jiwa, rasa). Menawi wis kabeh sembah catur kalaksanan, manungsa mulih
mula mulanira (kembali keasalnya) bali ning fitrahe, manungsa suci.
PUPUH SINOM
Paugeran/ANALISIS STRUKTURAL (teges, falsafah, watak,
sasmita, guru lagu, guru gatra, guru wilangan), Gancaran, pitutur
luhur, negesi tembung
TEGES
Anom, taruna, srinata, roning kamal, weni, logondhang, lsp
FALSAFAH
Tembang iki gambarake wayah enom. Lumrahe cah enom kuwi kudu golek pangalembana
utawa grapyak, luwes, gampang srawung, narik kawigatene liyan, seneng kekancan.
WATAK
Tresna asih, canthas, trengginas (jumbuh karo wayahe cah anom)
SASMITA
sinom, taruna, anom, weni, nom, srinata pamase, logondang, rema, pangrawit, mudha
PUPUH SINOM
Paugeran(teges, falsafah, watak, sasmita, guru lagu, guru gatra,
guru wilangan), Gancaran, pitutur luhur, negesi tembung
GURU WILANGAN GURU LAGU GURU GATRA
8 a
8 i
8 a
8 i
9 GATRA
7 i
8 u
7 a
8 i
12 a
PUPUH SINOM
Paugeran(teges, falsafah, watak, sasmita, guru lagu, guru gatra,
guru wilangan), Gancaran, pitutur luhur, negesi tembung
GANCARAN
Gancaran iku wacana kang bebas, ora kaiket paugeran kaya ing tembang
GANCARAN = PROSA (karangan bebas adhedhasar karya sastra)
PITUTUR LUHUR
•Pangalembana (pituduh) marang wong kang seneng ing sikep luruh, sumeh, pangapuran,
Sabar.
•Nengenake (mengutamakan) kadiwasaning akal, pikiran, rasionalitas/intelektual.
•Nuladani unggah-ungguhing praja mataram yaiku Panembahan Senopati.
•Ngajarake babagan kang kudu diduweni manungsa supaya kajen/dihormati ing donya, yaiku
Wirya (pangkat/drajat), arta (bandha), lan wasis (kepinteran).
•Ngajarake 3 cagaking urip: 1. lila yen kelangan; 2. sabar yen ana pacoban; 3.nrima ing pandum/pasrah
sumarah mring Gusti
•Ngedohi sipat angkara murka: 1. nesu tanpa alesan; 2. nutupi kaluputane dewe.
•Manungsa kang luhur budine kuwi luwih asring nyepi, intropeksi, lan ngakoni kabeh dosane
Marang Gustine.
ANALISIS MAKNA/NEGESI TEMBUNG ING PUPUH SINOM
Kalamun yen
NEGESI TEMBUNG ING PUPUH SINOM
tuman kulina