Anda di halaman 1dari 12

KESUKERTANING PEMANGKU

ARTI DAN MAKNA PEMANGKU

SECARA ETIMOLOGI, KATA PAMANGKU BERASAL DARI BAHASA JAWA KUNA DARI KATA "PANGKU" YANG ARTINYA MENYANGGA ATAU

MENOPANG. KATA MENYANGGA ATAU MENOPANG RUPANYA PARALLEL DENGAN ARTI KATA DHARMA DARI KATA "DHR" MENJADI "DHARA" YANG

ARTINYA JUGA MENYANGGA. KATA PANGKU INI MENDAPAT AWALAN "PA" MENGALAMI NASALISASI MENJADI PAMANGKU DALAM LIDAH BALI

DIUCAPKAN PEMANGKU. DIHUBUNGKAN DENGAN KATA DHARMA YANG MEMILIKI ARTI SAMA, MAKA SEORANG PAMANGKU ADALAH PENYANGGA

DHARMA SEKALIGUS FIGUR DARI PERWUJUDAN DHARMA ITU SENDIRI (SANG PARAGAN DHARMA).

MERTURUT LONTAR WIDHISASTRA KATA PAMANGKU DIURAIKAN MENJADI

- "PA“ BERMAKNA "PASTIKA PASTI" YANG ARTINYA PAHAM AKAN HAKEKAT KESUCIAN DIRI.

- "MANG" BERMAKNA "WRUH RING TATA-TITINING AGAMA" ARTINYA PAHAM MENGENAI PELAKSANAAN AJARAN AGAMA.

- "MANG" JUGA MERUPAKAN AKSARA SUCI UNTUK "ISWARA" ATAU SIWA. MENURUT PUSTAKA PURGAMASASANA, DEWA ISWARA MERUPAHAN

GURU NISKALA BAGI WARGA DESA PAKRAMAN, BALIAU SANG HYANG ISWARA JUGA DISEBUT SANG HYANG RAMADESA.

- "KU" BERMAKNA "KUKUH RING WIDHI" YANG ARTINYA TEGUH DAN KONSISTEN BERPEGANGAN KEPADA ATURAN-ATURAN KEBENARAN YANG

BERASAL DARI TUHAN ATAU HYANG WIDHI WASA.


Lontar Sukretaning Pamangku,

• menguraikan bahwa, Pamangku adalah perwujudan I Rare Angon,


yakni manifestasi, personal dari Dewa Siwa dalam fungsinya
sebagai Dewa Gembala, seperti dinyatakan sebagai berikut:

• "Iki sukretaning Pamangku ring kahyangan, wenang tegesing


Pamangku kawruhakna kang mawak Pamangku ring sariranta,
I Rare Angon mawak Pamangku ring sariranta. "
Terjemahannya
"Ini tata tertib tentang Pamangku di suatu pura, yang dimaksud dengan Pamangku untuk diketahui, yang berwujud
Pamangku dalam dirimu, sesungguhnya I Rare Angonlah yang berwujud Pamangku. dalam dirimu".

Sesuai dengan ketetapan Maha Sabha II Parisada Hindu Dharma tanggal 5 Desember 1968,
Semua rohaniawan yang tergolong, ekajati ini diberi sebutan Pinandita, yang artinya dipanditakan atau wakil dari
Pandita.

Pe – Mang – Ku ;
Pe ; Pastika, Mang ; Iswara, Ku ; Kumara
Pe ; Pastika, Mang ; Iswara, Ku ; Kukuh/Pikukuh
Pe ; PasPanitika, Mang ; Iswara, Ku ; Kumara
Pe ; Pascat/pastika
Mang ;Weruh maring tata titi agama, Iswara=Nada, nada ngemedalan ucap, ucap ngaran swara, swara ngaran
aksara
Pemangku juga jika dilihat dari arti kata, Pemangku = Wengku = Ngewengkuin ;
-Pura
-Kahyangan
-Merajan Guru-umat
-Geginan
-Keluarga
-Agga
SIMBUL-SIMBUL NIASA PEMANGKU

A.Ghanta, simbul saking ; B.Swara Ghanta ; NING ; Brahmana, c.Sangku; simbul niasa kepala /
.Cangkem NANG ; Prabu Prabu
.Jantung 1.Tabuh siki
.Kundalini
a.Sesirat = Ungsilan
2.Tabuh Kalih
.Ong Kara
3.Tabuh tiga
b.Alang-alang
.Sekar Tunjung
4.Bima Kroda c.Padma
.Murdaning Ghanta = HYANG
5.Glagah puwun
d. Sekar
6.Brahmara Ngisep sari
7.Lembu Mangan dukut
8.Kembang Kemoning
NIASA PEMANGKU
. .
d. Puspa = Paru2 e.Bija ; Kumara j.Nare ; Raga
Sekar Larangan (lontar k.Aled Sangku ; Bahu
Agastya Parwa); f.Dupa ; Tri angga,
Tri purusa, Tri nadi l.Toya Cenana ; Ongkara
a.Sekar sane medaging
h.Sirowista ; Panunggalan Sumungsang
uled (uleran)
b.Sekar sane aas/ulung Ongkara m.Citta ; Wija
tanpa mealap g.Kalpika; Tri Sakti n.Ganha ; Pangrenga
c.SekarLayu/Mayang h.Toya Ning ; Gangga, o.Agni ; Nabi
d.Sekar Sindu Serayu p.Kuncuping tangan kalih :
Surudan/layudan Tunjung
e.Sekar sane mentik
ring Setra
KEPEMANGKUAN-JNANA
BANYAK SEKALI KITA MENDENGAR DAN MELIHAT, PEMANGKU ATAU MEWINTEN PEMANGKU, SETELAH DI
WINTEN MALAHAN TIDAK MAU BELAJAR, BAHASA YANG PALING POLULER ANA SAMPUN KANGGYANGNE DADOS
JAN BANGGUL SARENG IDA BETH SESUHUNAN, YADIASTUN BELOG TEN UNING SASTRA DLL,

SERING MENJADI BAHAN RENUNGAN BAHWA PEMANGKU SULIT MENGHAFAL PUJA MANTRA TUS TIMBUL
PERTANYAAN BAGAIMANA CARA SUPAYA BISA, MUDAH DAN CEPAT BISA MENGHAFALKAN PUJA MANTRA..?,
MALAHAN ADA SEORANG PENUNTUN MENYARANKAN WENTEN BANTEN UNT BISA MENGHAFAL DENGAN MUDAH
DAN CEPAT SEDANGKAN BELIAU SENDIRI SAAT MEPUJA MASIH BANYAK MEMUTRUNYA…INILAH PENOMENA SAAT
INI..TIDAK BERUSAHA KERAS, TIDAK MELAKUKAN JANJI PADA DIRI SENDIRI UNT BELAJAR BISA, TAPI MAUNYA
INSTAN..
TEKNIK MENGHAFAL
1. PAHAMI AKSARA
- ONGKARA------------------1017 MANTRA

2. PAHAMI ISI PENGIDERAN


- TIMUR/PURWA
- ISWARA DEWA
- SWETA WARNA
- BAJRA ASTRA
- UMA DEWI
- UMANIS PANCA WARANTA
- REDITE SAPTA WARANTA
- BUTA JANGITAN
- TIRTA SANJIWANI
- BAYU RUPANIA
- LIMA URIPNIA
KONSEP PANCA RSI
Rerajahan panca rsi mengekspreikan pewintenan belajar pada Lima Guru, dengan proses pewintenan ini
berarti ;
1.Belajar pada Guru suci paham tentang Ilmu Pengetahuan Kesucian lahir bhatin, pd buana alit dan buana
agung, sehingga paham dengan ;
a.Maha Suci/Alam Niskala
b.Dewata, Bhatara, Sanghyang
c.Sadar akan diri/Kesadaran
Dengan Aksara SANG
2.Belajar pada para Rsi
Paham dengan kekuatan kekuatan pada diri dan alam sehingga bisa sakti dan wisesa (diatmika),
sehingga bisa membersihkan diri dari cobaan hidup/ putus dengan kekuatan Negatif, dengan Aksara
BANG

3.Belajar pada sang Pradnya/wiweka Pranya


Belajar tentang bayu suci , sabda sidhi, Idep mandi, cerdas dan berpengatuhuan wedha, dengan
aksara TANG

4.Belajar pada Guru Kesuksekertan


Belajar dengan paham urip, Ilmu ekonomi, Kesehatan, sehingga bisa ngatur untuk bisa mencapai
kesejahteraan, dengan aksara ANG

5.Belajar dengan Guru SIWA,


belajar tentang keseimbangan buana agung , buana Alit, akasa, pertiwi, paham dengan sapta petala,
sapta loka,, sapta sunia, pengeringkesan, penunggalan, pemulihan, dengan aksara ING

.
1.DASA_AKSARA TATWA ;

Indik kawigunan melajahin sastra dasa risejeroning ngambel gama sane pingit lan dahating rahasyam , santukan
sami sehananing sane wenten ring jagat buh loka pamurtian saking sastra dasa , sane kewastanin DASAKSARA ;
pepalihan lontar lontar sane memuatang indik dasaksara tatwa puniki , sami sehananing lontar sane merupa
smerthi tatwa hindu ;
Sumangdane nenten mamiruda sanghyang aji saraswati risejeroning paneleban indik melajah , mangde nenten
keni ke supat , maka pengawit – pemadya lan penanggu setata dasaksara menados datuning sastra , yan ana
wang melajahin sastra tan weruh dening dasaksara tan pa-urip ikanang sarwa sastra , ngawi paling petenge
kaden lemah , lemahe kaden peteng , pateh kadi wang ila suksmaniya ;
Buktiniya kaya ring sor puniki ;
Yan ana tukang gayah tan weruh dening pengideran , sate mepinda bajra kagenahanag maring daksina
( umpaman ipun ) , sate mepinda cakra kagenahang ring wetan , kadiyang apa gayahe punika diapain agung
mangureneb , tan manut pikenohnyane .

Malih I-tukang banten ngemargiang tapeni yadnya , tan weruh dening pengideran dasaksara , tetuwesan napi
daging lis deg-dege , diapin mepesel antuk kain sutra , tan anut dening pikenohnyane, napi malih I-pemangku ;
yan tan weruh dening pengideran sastra dasa kadyang apa pwa sire ngambel gama ; warna barake kaden
bedaja , warna putihe kaden bedauh , yaning ngelukat nyuh gadinge kaget nganggen brahma stawa , nirdon
tan peguna ikang yadnya , diapin metatakan kebo yus berana.
Tan bina sekadi mejalan dipetenge , grapa-grepe sada ngawag tusing nawang kangin kawuh , pati kaplag-pati
kaplug, nika mahawinan kecaping sastra aji weruh-akna dasaksara tatwa maka datuning sastra aji , angurip
swaraja karya.
2.TIKAS LAN SESANA NGATURANG BANTEN

Indik tikas lan sesana manut linggih ; yaning pemangku janten agem-agemannyane sampun kepastikayang , wenten
sekadi kusuma dewa , sang-kul-putih , usana bali lan sane tyosan , nanging wireh ring sesanananing kepemangkuan
akeh sane mamurug , minakadin ipun ;
Durung wus puput tikas penyucian sarirane , kaget sampun nguyeng gento , asapunika taler swaran gentone ulah
mamunyi , ring pemendak dewa – bimokroda keswarayang (keliru pisan ) nika sane patut ketiaksang malih , sekadi
sesenggakane ; upin-upinin nasi dingine , mangde nenten kantos celekutan , ulah enggal gencang ngawag , sesanane
nenten manut ;
Sesana sane kamargiang rikalaning ngaturang banten ;

Melinggih ( asana ) Ngedig tanah ping tiga


Ngentegang bayu sabda idep ( pranayama)
Mekurah mewangsuh tangan ( pebersihan ngawit)
Ngambil dupa boyo dipa ( tri agni suci )
Ngambil sekar (nyuciang sekar )
Nyuciang tangan kara (mapiranti sekar )
Manganjali tri sakti antuk sastra (tri aksara )
Sadhana ring pengutpeti antuk plapah asep
Nunggilang sanghyang agni ring pani (kesidian)
Pesucian ring sarira ; suksma stula
Pengeraksa jihwa (dasaksara tatwa )
Sembah ring yayah ibu ; akasa pertiwi (dwi aksara )
Panunggilan om kara ring hredaya (eka-aksara)
Ngelinggihang ciwa tiga ring sarira (kiwa tengen siwadwara)
Mehias antuk sekar lan wija
Nyuciang sarwa piranti ;
Pemeras toya anggen saka luirnia
Mantra-mantra kadi ring sor puniki.
.

Anda mungkin juga menyukai