:
Tangan : OM HRAH PHAT ASTRA YA NAMAH
Astra Mudra :
Genahang Bunga + Bija ring Sangku, tumuli ambil Sesirat, Gentha : Siratang Tirtha ke Ajeng / Upakara ( Bebanten ).
Penyucian Diri :
SWAHA.
Ngayabang Banten ;
Genahang Bunga + Bija ring Sangku raris siratang ring Upakara / Banten.
Ngayabang Segehan :
Ngayabang Peras :
Pemedek ngambil genah lan kesiratin tirtha pengerapuhan lan seraya ngelanturan puja trisandya.
Riwus punika ngelantur ngemargiang panca sembah….. nunas panugrahan lan mesirat tirtha lan mabija.
Puja Caru Ayam Brumbun :
Om… Indah tekita Sang Bhuta Tiga Sakti, ring madya desan ira, keliwon panca waran ira, Bhatara Ciwa Dewan ira, iki
tadah sajin ira, penek manca warna, miwak ayam brumbun ingolah winangun urip, katakana saruntutan ipun, ajak sawa dwa
kalan ira, wulung siki, manawi wenten luput kakirangan ipun, den agen sampurnaen sang adruwe caru.
OM …… HING NAMAH.
Puja Caru Manca Warna :
Om … Sang bhuta raja rama saking wetan, sang bhuta bhanaspati saking kidul, sang bhuta denawa sakin kulon, sang
bhuta bali lan sang bhuta jawa sakin lor, sang bhuta salah rupa saking madya,….. ndaweg ta iki manusan ira angaturi iki
tadah saji manusan ira, Pakulun asunangken dwara, manusan ipun ; … ( Sang Yajamana ) ………. Manawi tan sakalai
darsana, Pukulun sang suku tunggal, sapaweh ira, pangawen ira kidul, pagawen ira kulon, pagawen ira lor, pagawen ira ring
tengah. Wus den ira punika, iki tadah sajin ira, walyiyakna tadah saluwiring pra caru kabeh.
OM ……. YA NAMO NAMAH SWAHA.
Ngayabang caru :
Om…. Bhuktiyantu Durgha katarah, bhuktiyantu kalam ewamca, bhuktiyantu sarwa bhutanam, bhuktiyantu pisaca
saghnam.
Puja Caru Panca Sata / Sato :
Om ….. Sang bhuta jangitan purwa, Sang bhuta langkir daksina, Sang bhuta lembu kere / kanya pascima, Sang bhuta
taruna utara, Sang bhuta tiga sakti madya, mapupul ta kita kabeh, yan wus ta sira amangan anginum, pamantuka sira,
angarenana urip waras, teguh timbul bhujana kulit, akulit tembaga, otot kawat, mangkana den ira wehana nugraha ri sang
adruwe caru, ….. Om, Sang, Bang, Tang, Ang, Ing, Nang, Mang, Sing, Wang, Yang, Ang, Ung, Mang…. Om….. Ang kang
kasatkaya Isana swasti-swasti, sarwa bhuta suka pradana yanam namah swaha. Ri wus sira pamuktya caru pamuliha sira ring
pasebetan ira suwang-suwang, wehana urip waras, dhirga yusa,……. OM… SIDDHIRASTU SWAHA.
Sanggah / Pemerajan :
Manut ring kecaping Sang Hyang Aji Sastra kewentenan imanusa patut Bhakti majeng Ida Hyang Widhi Wasa
kategesang ring Cakepan “ Bhagawadgita “ maritatasang inggian imanusa paut bhakti lan ngemargiang Yadnya majeng ring
Ida Hyang Widhi Wasa manut Prabhawan ida antuk dasar nyungkemin taler nelebang daging sastra agama sumangdene sida
wegi nyomiyang / mengharmoniskan Bhuana Alit lan Bhuana Agung nemu kesukertaan.
Sanggah / Merajan :
Bawos Sanggah kekawitin antuk Bahasa Kawi inggih punika “ Sanggar “ sane semertin ipun wantah Genah Sane Suci lan
Merajan kekawitin antuk Bahasa Kawi “ Praja “ sane semertin ipun wantah Keturunan utawi keluarga ( Trah ).
Dadosnyane Sanggah utawi Merajan medruwe Semerti Genah Suci sane keempon / kecungkemin olih keturunan / trah /
kelompok keluarga pada mesewosan. Pelinggih pokok sane ketangiyang inggih punika “ Kemulan “ tater kejangkepin antuk
pelinggih – pelinggih sane sewosan manut kabuatang, sekadi :
Taksu : Wantah Pelinggih kepaica panugrahan ring Ida Sang Hyang Aji Saraswati, Sakti saking Prabhawan Ida Bhatara
Brahma antuk Bhiseka Yhang Taksu. ( Kawignam Ida : Taksu Pengenter, Taksu Swaguna ).
Pangelurah : Wantah Pelinggih Bhatara Kala, putraqn Bhatara Ciwa antuk Bhiseka Ratu Ngurah sane katugasan ngambel
wewidangan Sanggah utawi Merajan.
Sri Sedana / Rambhut Sedana : Wantah Pelinggih Sri Sedana, Sakti Saking Prabhawa Ida Bhatara Wisnu, antuk Bhiseka
Sri Sedana utawi Limas Catu –sering kerawosang Pelinggih Gedong Catu.
Padma : Wantah Pelinggih Ida Hyang Widhi Wasa antuk Prabhawan Ida Ciwa Raditya taler kedadosang genah nuans tirtha
pesaksi ring Bhatara Sang Hyang Surya – Candra.
Manjangan Saluwang : Wantah Pelinggih Dewa Resi Mpu Kuturan antuk Bhiseka Limas Pahit. Penyebar agama Hindhu
ring Bali kaab Abad ke 10 Masehi.
Gedong Maprucut : Pelinggih Danghyang Nirartha antuk Bhiseka Limas Cari. Penyebar agama Hindhu ring Bali kaab Abad
ke 15 Masehi.
Gedong Limas / Gedong Meru Tumpang Siki, Tiga, Lima, Pitu, Siya, Solas : Wantah Pelinggih Bhatara Kawitan utawi Ida
Bhatara Lelangit sesuhunan keluarga / Trah.
Bhabhaturan : Wantah Pelinggih Bhatara Ananthabhoga antuk Bhiseka Sapta Patala, Sakti Sang Hyang Pretiwi / Dewa
Bhumi.
Bhabhaturan : Wantah Pelinggih Bhatara Bharuna, antuk Bhiseka Lebuh. Sakti Bhatara Wisnu / Dewa Laut. Pelinggih
Lebuh puniki taler kedadosang genah ngayat Ida Bhatara Make Idering Bhuana lan Mesandekan Ida Bhatari Durgha antuk
Prabhawan Ida Hyang Bhatari Durgha Laya sedurung ayat malinggih lan kasiniwi ring Bale Agung.
Bhabhaturan : Wantah Palinggih Ida Bhatara Indra antuk Bhiseka Ida Bhatara Luhuring Akasa. Sakti Bhatara Brahma,
Prabhawa Ida Hyang Widhi Wasa nguwasai Angkasa / Dewa Langit.
Gedong Limas : Wantah Pelinggih Ida Bhatara Sang Hyang Raja Dewata antuk Bhiseka Bhatara Hyang utawi Hyang
Komyang sekadi linggih Ida Bhatara Leluhur sane sampun kesucian / telah diupacarai pengabenan, undaganyane kantuk ring
RING Sor Bhatara Kawitan. ( Kedudukannya dibawah Kawitan ).
Bale Paruman : Wantah Pelinggih Bhatara – Bhatari sami ritatkala katuran upakara piodalan alit utawi ageng, sering taler
kebawosang Bale Piasan sekadi genah linggih Pralima – Pratima sane sampun ke hias rikala piodalan.
Pengapi Lawang : Wantah Lawang – Pelinggih sane mabentuk Sombah wenten angkul – angkul, marupa Arca / Togog,
marupa palinggih Tugu….. ring ajeng pemedal Pelinggih utawi pemedal ring Griya, Puri, Jeroan, Paumahan. Genah punika
maka linggih Ida Bhatara Kala antuk Bhiseka Bhatara Jaga – jaga / Ratu Ngurah Pengadang – ngadang.
Melaspas Wewangunan :
Melaspas kekawitin sakin bawos “ Paspas “ same semertinnyane wantah acara pembersihan sahananing sarana – prasarana
sane sampun keanggen ngewangun wewangungnan. Sedurunge melaspas wewangunan eedan sane patut kegelar inggih
punika :
Memangguh kekawitin / mawit saking bawos “ Pangguh “ semertinnyane wawu kepanggihin genah sane anyar keanggen
genah wewangunan.
Memirak kekawitin / mawit saking bawos “ Pirak “ semertinnyane wantah nebus utawi nuku karang / genah ring ring
sedahan karang / carik / abian, secara sekala – niskala.
Mecaru kekawitin / mawit saking bawos “ Car “ semertinnyane wantah Somiya / Harmonis, matetujon wantah nyeimbangang
sekala – niskala Bhuana Agung lan Bhuana Alit manut ring konsep tri hita karana.
Ngeruwak kekawitin / mawi saking bawos “ wak “ Ngerupak / mongkar genah wewangunan pinaka dasar wewangunan.
Mendem dasar mesalaran antuk batu tigang warna :
o Batu - Bata , Brahma marajah “ Ang “ warna merah.
o Batu - ireng , Wisnu marajah “ Ung “ warna ireng / Selem.
o Batu – Petak , Ciwa marajah “ Mang “ warna petek / putih.
o Kwangen
o Peras Pemendeman
o Dasar Pengeruwakan / Caru Pengeruwakan.
Memakuh kekawitin / mawit saking bawos “ Bakuh “ semertinnyane wantah memakuhang wewangunan.
Ngurip kekawitin / mawit saking bawos “ Urip “ antuk tetorek / penorek mewarna : Barak / Bang, Selem / Ireng, Petak /
Putih .
o Yaning Norek medasar antuk “ Pawakan Tri Angga lan Tri Bhuana “ norek : Beduwur / paling atas : Warna Putih – Dewa
Ciwa
Tengah / Madya : Warna Selem / Ireng – Dewa Wisnu
Beten / di bawah : Warna Barak / Bang – Dewa Brahma
o Yanining medasar kemaha kuasaan Dewa Brahma – Wisnu – Iswara pemargi noret : Beduwur / paling atas : Warna Merah –
Dewa Brahma
Tengah / Madya : Warna Putih / Petak – Dewa Ciwa
Beten / dibawah : Warna Selem / Ireng – Dewa Wisnu
Mendem Pedagingan kekawitin / mawit saking bawos “ Daging “ pateh sekadi isi jiwa wewangunan punika antuk “ Panca
Datu “ ring Akasa lan Pretiwi …………
o Panca Datu Pretiwi kegenahan / ketanem ring dasar Wewangunan
o Panca Datu Akasa kegenahang ring Tugeh Wewangunan ( tengah Kotak ditempel / pacek ring tugeh wewangunan jangke
kampuh lan kekasang ).
Masang Orti kekawitin / mawai bawos Ortu = Orte / Berita.
Masang PalaKerthi kekawitin / mawit bawos Pala semertinnyane Pahala / Hasil
Kerthi semertinnyane Perbutan / Tingka – laku, pinaka cirin nyane wantah kebawosang “ Hasil Perbuata “ .
Masang Ulap – ulap kekawitin / mawit saking bawos ngawukin / manggil semertinnyane wantah ngelinggihang Ida
Bhatara Sang Hyang Wiswa Karma / Ida bhatara – Bhatari sane jagi kelinggihang mapaica kekuatan wewangunan inucap
utawi yaning bale pekubon manggil ngawukin sang sane jagi nongosin pekubon / umah punika. ( Sekala – Niskala ).
DRESTA AGAMA :
Maritatasang kewentenan Drests agama sane sampun ketah kemardiang ring sejeroning Desa Pakraman ring Bali ke epah
dados papat ( 4 )………… Luwirnyane :
o Kuna / Purwa Dresta
o Desa Dresta
o Loka Dresta
o Sastra Dresta
Kuna Dresta wantah kebiasaan – kebiasaan / adat istiadat sane sampun kecungkemin sakin dumun sane mesifat “ Adat lan
Ritual - Upacara / Upakara “ kantun kemargiang secara sedehana, adat istiadat puniki sampun berbudaya lan ketah sampun
kemargiuang ring dura desa utawi dura Negara. ( adat istiadat sudah membudaya dan telah diterima oleh Halayak umum ).
Desa Dresta wantah kebiasaan – kebiasaan / adat istiadat sane sampun kecungkemin sakin dumun sane mesifat “ Adat lan
Ritual - Upacara / Upakara “ kantun kemargiang secara sedehana lan wenten keterkaitan erat manut sekala - niskala ring
wewidangan desa inucap, nanging tatacara ngemargiyang adat lan budaya punika akedik wenten mabinayan. ( adat istiadat
tersebut hanya diterima di daerah tertentu saja / hanya ada di desa itu sendiri ).
Loka Dresta wantah kebiasaan – kebiasaan / adat istiadat sane sampun kecungkemin sakin dumun sane mesifat “ Adat lan
Ritual - Upacara / Upakara “ kantun kemargiang secara sedehana lan wenten keterkaitan erat manut sekala - niskala ring
wewidangan desa inucap lan keyakinan ring “ Bhisama “ Bhatara Kawitan / Leluhur sekelompok keluarga, nanging tatacara
ngemargiyang adat lan budaya punika akedik wenten mabinayan. ( adat istiadat tersebut hanya diterima di daerah tertentu
pada keluarga / Trah – Tatacara Khusus dalang lingkungan Keluarga ).
Sastra Dresta wantah kebiasaan – kebiasaan / adat istiadat sane sampun kecungkemin sakin dumun sane mesifat “ Adat lan
Ritual - Upacara / Upakara “ kantun kemargiang sane kedasarin antuk daging Wedha.
Kuna Dresta, Desa Dresta, Lokaa Dresta mijil saking pemargi kaab / sejarah adat – istiadat secara turun – temurun nenten
medasar antuk Wedha……….. Naging Sastra Dresta mijil / lahir saking “ Wahyu Ida Hyang Widhi wasa “ Lan
“ Anumana Pramana - Para Maha resi “ .
Mobile Phone : 085 7399 147 99. E-mail : darbhasari @ yahoo.com
sumber : 1. Ageman kepemangkuan, olih : Ida Pandita Nabe Sri Bhagawan Dwija Warsa Nawa Sandhi
2. Weda Walaka Griya Maitri Bhuana, Budeng Putih - Sangar Agung Jembrana - Negara