PESERTA “DISEMINASI
PEMBELAJARAN SASTRA
DAERAH DI SMP”
Ku….kurrean sumanga’ duka belanna te attu maelo tu mangka dibenna la umparampo sang buku
duang buku kada sipatunna te passibawanna kita to mangura.
Dolona, kukua tabe’ lako to kupomatuanna, kupoambe’na sia ku poindo’na. tabe’ lako tu mintu’to
pangada’ sa’buran tunggurungku. Sia lako mint utu sangmane sia sang baineku lan te inan te.
Ia te sitetena tu laku parampo lante attu iate, ia mot u passibawanta sa’buran to mangura. Ia te kita
to mangura si tonganna buda tu unta’pai katuoanta sia a’gan tu ditingayo. Buda tu apa tang melo sia kadake
tu kandappi’ dio mai kaleta.
Ia te kamanguranta, buda tu mailu mata tu dikamorai tu bisa ki’ na sanggang tama liku mandalan. Ia
te passibawan si tonganna melo, sia nang la diolai ke massibawa melo ki. Apa ia tu kasalan buda ta posarak, ia
motu mentama passibawan salah anna pa tobangki’ anna den mo ka’tu rannu.
Passibawan sala, pa bu’tu buda tang melo sia na pobua’ ki tang massipak melo.
Ia moto, lako kita mintu’ to mangura, sangbaine sangmaneku, kumua la ditimang-timang melo sia ladi
pile-pilei melo tu sipatunna passibawanta umba tu melona umba tu kadakena. La ta pake tongan ia tu ka
kinanta unnolai te kamanguranta, ta menggau’ melo, sia messipa’ melo ki’, sia sipato’ki’ ia sitonganna la
mendadi to mangura tu kina, manarang, anta bisa mendadi tau la’bi raka bisa ki’ mendadi dalle’ lako mintu’
tau.
Kurre…kurre…kurre sumanga’
ATORAN UMPESALAI SAKI KORONA
Salama’ sitammu mali’, siman siduppa kaboro’ tabe’ kipadolo lamban siman kipamanta
kaboro. Tabe’ tingayo boko’ku, siman kanan kairingku tae’ kupasalianan rinding, kupaleko’na
manangnga banua.
Tabe’ lako kayu kalandona tondok, lamba’ layukna pangleon tu to di gente’ tomanarang
ussura’ lembang uroto-roto pangleon. Angku mesiman pa lako temai todipolindona bulan to
dipota’dung palelean tu bendan sia tindak paloloan lan te lili’na lepogan bulan, gontingna matari’allo
tu malute si sa’bu Tondok Toraya.
Kurre sumanga’na langan Puang Matua, saba’parayanna te dao totumampa ta, tu nenne’ta
tingara tuka’ tontong tamanta lu langan dao isungan kapayunganta. Lako to kupomala’bi’ gurungku
sia to matuangku sola siulu’ tu di pamala’bi massola nasang. Bungkaran pak sang ruang rinding,
killanganpa’ sang pamiluan angku langanpa tongkonan kada, laumbuang kada sangbuku sang
patikanna bisara lako kita massola nasang iamo tu atoran umpessalai saki korona.
Patiro matanta, sia tangla mekutana miki’ te a’gan pura sia marassan ta tingayo, saki
samalele korona tungka sanganna. Budamo tu tau mate memboko’ nakabe’ ampang totumampana,
sia budapa tu lan kamalamman batang kale, na pobua’ te saki korona. Ullendui’ kasitammuanta lante
inan, kukua kuparampo tu dio na atoran umpessalai korona
Bunga’na, tontong umbasei tu limanta, ta pakei tu sabun, dikua na yanna den tu kumman korona na
masero.
Ma’penduanna, ta tontong umpakei tu petutu’ puduk, dikua anna da’na mentama tu kumman.
Ma’ pentallunna, da’ ta sikandappi ke sitammu mali’ki apa tontong ki si toyangan sangtengkan dio
mai to senga’ da’ na leleiki ke denni tu sakinna.
Ma’pellimanna, da’ta lulako ludio bang mai ba’tu pira-pira inan, ondong pi raka male lako tondok
mambela.
Tomatuangku sia siulu’ sola nasang, totemo budamiki’ tu divaksin, apa yatu kummanna saki
korona tontong den dao te kuli’na padang, yamoto, da’ta masaleo, tontong umpogau’I tu dio na
atoran umpessalai saki korona .
Buda pa te mai tang dilambi’na, palamakamban pa temai tang dikaratuinna, apa umbai melo ke
suleki’ ungkilalai kada nenek, pepasan to kina
Dennoupa’ na Puang umbenki tua sonda palisu sanda mairi’, rongko’ toding solanasang, maupa’ to
sangpetayanan. Upa’ ta po upa’ paraya toparaya anta tontong situntun tua’ nenne’ sitande paraya
lan te kulla’ tatingayo lako.
Kurre sumanga’.
BUA’ NA SOSIAL MEDIA
Tabe’ tingayo boko’ku, siaman kanan kairingki, tae’ kupasalian rinding kupaleko’na mananga, angki
mekatabe’ pa lako temai kayu kalandona tondok, lamba’ layukna pangleon Ia mo to digente’ to
manarang ussura’ lembang, urroto-roto pangleon, angki messiman pa lako te mai todipolindona
bulan, to dipata’dung palelean tu bendan sia tindak paloloan lan te lili’na lepongan bulan, gontingna
matari’allo tondok toraya malute di sa’bu.
Attu totemo bendanna la umbuang kada sang buku sang patikanna bisara lako kita mintu’ sola
nasang. Iamo tu lan tingoi te a’gan lino temo inang nenne’ mo tarangi tuka’ kada social media ba’tu
biasa nakua tomangura ussa’bu I “sosmed”.
Takanassai kumua iatu media social buda mot u tau umpakei, la to matua, la pia, ondongpikah tu
tomangura. Sitonganna iatu social media buda gai’na lan katuoanta ke dipake meloi, apa buda duka
iatu tang melona. Ia tu tang melona tu buda dadi ditiro lan te katuoanta totemo susinna fecebook
nanai tau massipura belanna buda tu kada-kada mepa’dikan penaa.
Ia tu la’bi nasorroan tomatuanna passikola totemo iamo tu paningoan lan HP tidisanga “game
online”. Umbai ia te kita toma’dioren totemo te susi duka to tu disa’dingan. Masororro mo tu anakta
mengkarang sia melada’ sia manarang dukamo ma’pakena-kena, iake untoemi HP na ditambai tang
mebalimo, ba’tu iaraka na apa kassara’mo tu na pebalinna belanna la’bi napalosongan tu maningo
lan HP. Na ta kanassai kumua iatu disanga “game online” manassa kumua urrusa’ pessiparanna sia
pa’tangngaranna anak-anakta. Ia mo to, susi misa’ tamatua parallu ki’ la siayoka umpanundu’I te mai
anak-anakta na pake meloi tu HP na ma’din den gai’na lan te katuoan.
Mbai susimoto tu kuparampo lako kita massola nasang. Denoupa’ dipoupa’, paraya ta poparaya.
Kurre…kurre…sumanga’na.
(Yohanis Salinding)
Tabe’ lako to sitoe sarong,sarong kalua ma’tamite,to umpata’kung tarung paleleanna tondokdi gente’
todipalandona bulan gontingna matari’ allo tondok toraya malute disa’bu’ bapak bupati
Tabe’lako to ditumpu mata eranna di kutanai lan lepongan tondok kedenni sara’ la sola latukuka’ lan tondok
Kurre sumanga’ langngan Puang Matua saba’ parayanna langngan to kambanan do masuaangganna
topalulullungan
Lako tuangguru tu umbenkanni kamanarangan ba’tu disangan tallu baka yamo tu buangan ma’perangngi
melo lalanna pasisikola ladiolu tobanuanta lako tomatuanta
1. Kakinaan
2. Kamanrangan
3. Kabaranian
1. Kina lan mintu mintu’na tetuk katuannta kina langan pung Matua unturu’ mintu parentana Puang
Matua
Kina lan pa’rapuan battuananna ma’dolo dio kedenni sara’ lanapogau’ keluarga (pa’rapuan) la bitti’ la
kapua
2. Manarang lako katuanna lan kapasisikolan sae lako mintu’na passikolan
Manarang lan lu keluarga battuannna unpakaloloi ke denni kellokna lan tondok
Manarang lanlu pa’rapuan battuanna umpasiki temai kedenni tangsikitanan ba’tu to sisala-sala
3. Barani
Barani ma’kada tongan Lnlu mintu saRA’ KATUOAN TU LADI POMELONA
BARANI nala kara’tasan lan mintu’ sara’ katuanna
Barani ma’ ulelean umbendanan pa’rapuan nasenga’senga’na
Denni maninna tetibaen banga’ dirandan pudukku tilengko pamisankan ki dasa’ lengko di lilaku denno upa’
tapo upa’ paraya tapoparaya anta pada sule lako ongan banuannta lantiko lette tangtiosso’ kambutu’
Kurre-kurre sumanga’na
(Yohanis Salinding)
Tabe’ lako to sitoe sarong,sarong kalua ma’tamite,to umpata’kung tarung paleleanna tondokdi gente’
todipalandona bulan gontingna matari’ allo tondok toraya malute disa’bu’ bapak bupati
Tabe’lako to ditumpu mata eranna di kutanai lan lepongan tondok kedenni sara’ la sola latukuka’ lan tondok
Lako tuangguru tu umbenkanni kamanarangan ba’tu disangan tallu baka yamo tu buangan ma’perangngi
melo lalanna pasisikola ladiolu tobanuanta lako tomatuanta
4. Kakinaan
5. Kamanrangan
6. Kabaranian
4. Kina lan mintu mintu’na tetuk katuannta kina langan pung Matua unturu’ mintu parentana Puang
Matua
Kina lan pa’rapuan battuananna ma’dolo dio kedenni sara’ lanapogau’ keluarga (pa’rapuan) la bitti’ la
kapua
5. Manarang lako katuanna lan kapasisikolan sae lako mintu’na passikolan
Manarang lan lu keluarga battuannna unpakaloloi ke denni kellokna lan tondok
Manarang lanlu pa’rapuan battuanna umpasiki temai kedenni tangsikitanan ba’tu to sisala-sala
6. Barani
Barani ma’kada tongan Lnlu mintu saRA’ KATUOAN TU LADI POMELONA
BARANI nala kara’tasan lan mintu’ sara’ katuanna
Barani ma’ ulelean umbendanan pa’rapuan nasenga’senga’na
Denni maninna tetibaen banga’ dirandan pudukku tilengko pamisankan ki dasa’ lengko di lilaku denno upa’
tapo upa’ paraya tapoparaya anta pada sule lako ongan banuannta lantiko lette tangtiosso’ kambutu’
Kurre-kurre sumanga’na
SIPARAKAI UMPATAKDE COVID – 19
Kurre sumanga’na langan Puang Matua saba’ parayanna urrondongki anta sirampun si sola inde inan yate
Bunga’ kadangkutabe’ lako ambe’ kapala diknas.tabe’ lako ambe’ bandoro’ kapeladaran {Pengawas}, sis tabe’
lako kita solansang,anggammi to rampo...
Iate kabendananku... lanparampopa’ sangbuku duang buku kada sitetena te a’gan katuoan ba’ru tu
ladipogau’ sia ladi kanassai lan allo katuoanta. Kusanga lami tandai nasang kumua sangngapamo lendukna ia
to kita tolino nalimbui ki’ saki ma’posanga-sanga, saki tae’ sitiro,taek diissan sia saki tae dampinna. Kusanga
di tandai nasang tu apa ladipogau’ na den tae’ na kanna te saki iate, la tontongki’ sipakilala sia la tongtongki’
siparakai belanna iate saki disanga Covid – 19 taek na pilei-pilei kiq ...la tomatua,tomangura, la pia nakanna
nasang. Ia moto pengkilali, lata pogau’ tu disanga 3 M ia motu:
1. Umbasi limanta
2. Umpake petutu’ pudu’ [masker]
3. Umparakai kasirondongan
Kuparampo lako kita solanasang, yanna dipogau tu 3 m tannia kaleta manna diparakai, belanna turu’ki
parakai siunu’ta, anaakta sia mintu rapunta. Ia moto kupokada mai komi sola nasang ta tontong siparakai,
belanna lata peturui’ te ada’ yate sola umparakai kasirondongan. Mai mokomi ta pada misa’ inaya
Mabai padamo te tu apa lakupokada, baktu denni buangan kadangku umpakdi’i penaanta,tabe’ lako kita
solanasang
Lan attu totemo paralluki ma’ kurrre sumanga langan puang matua. Belannna pang atta’na napourungi
sitammuki’ misa’ sola misa’ lan te attu totemo
Tabe’ lako tingngayo boko’ku siman kanan kairingku. Tang kupasalian rinding tanda leko’na manangnga
Tomatuangku sia siulu’ sola nasang yake dikandei tu narkoba iamo misa’ penggauran kadake sia penggauran
setang sia lendu’ megigiran tu parallu dipakambela dio mai kaleta. Anna den salam’ lan te lino sia dao suruga
sia tuo makaritutu lan tondok da’na den kamagiangan. Da’ anta soba-soba i tu umpake narkoba belanna iake
mangkami disoba yatu katuanta inang la kadakemo sia lamorai tarru’ bangmo ladipogau’ sia dikande
napourunganni rusa’mo katuanta. Iamoto maikomi e mintu pia muane sia pia baine na Toraya. Ta
pemambelai dio mai kaleta tu disanga Narkoba anta silomba-lomba undaka’ kamnarangan denno upa’ anta
dadi melo lako tondokta sia lako mintu’ tau
Tomatuangku sia siulu’ku sola nasang padamo to tu kuparampo lako kita sola nasang. Iake denni buangan
kadangku tilende’ ku kua ma’kada pagarri’na
Kurre sumanga’.