LEMBAR KERJA PESERTA DIDIK

JARINGAN HEWAN

Satuan Pendidikan : SMA Negeri

Mata Pelajaran : Biologi
Kelas/Semester
Kelas/Semester : XI/Ganjil
Alokasi Waktu : 2x45 menit (Pertemuan 1)

3.4. Menganalisis keterkaitan antara struktur sel pada jaringan hewan dengan fungsi organ
pada hewan.
4.4. Menyajikan data hasil pengamatan struktur jaringan dan organ hewan.

3.4.1. Mengidentifikasi jaringan-

jaringan-jaringan pada hewan.

3.4.2. Menjelaskan ciri dan fungsi jaringan epitel.

3.4.3. Menganalisis keterkaitan struktur, letak serta fungsi jaringan epitel berdasarkan
bentuk dan jumlah lapisan sel.

3.4.4. Menjelaskan komponen penyusun jaringan ikat.

3.4.5. Menjelaskan fungsi jaringan ikat.

3.4.6. Mengaitkan struktur dan letak berbagai jenis jaringan ikat besert a fungsinya.

3.4.7. Membedakan struktur, letak serta fungsi tiga jaringan otot.

3.4.8. Mengaitkan struktur dan fungsi sel penyusun jaringan saraf.

3.4.9. Menjelaskan kelainan/penyakit pada jaringan hewan (tumor dan kanker).

4.4.1. Melakukan pengamatan terhadap jaringan-

jaringan -jaringan hewan.

4.4.2. Menyajikan data hasil pengamatan terhadap jaringan-

jaringan -jaringan hewan.

Seperti halnya tumbuhan, hewan juga tersusun atas sel-

sel -sel. sel-
sel-sel tersebut bersatu
membentuk jaringan-
jaringan-jaringan yang terdapat pada organ. Pada hewan bersel banyak,
kumpulan sel-
sel-sel yang memiliki bentuk dan fungsi yang sama akan membentuk jaringan.
Terdapat empat tipe jaringan dasar pada hewan vertebrata, yaitu jaringan epitel, jaringan ikat,
aringan otot, dan jaringan saraf.

Peserta didik mampu menganalisis keterkaitan struktur, letak serta fungsi jaringan epitel
berdasarkan bentuk dan jumlah lapisan sel.

Jaringan epitel merupakan jaringan yang menutupi/melapisi permukaan tubuh dan

membatasi rongga antar tubuh yang ditemukan hampir di seluruh permukaan tubuh. Jaringan
epitel berfungsi sebagai pelindung dan penghasil sekret/kelenjar. Berdasarkan bentuk selnya,
jaringan epitel dibedakan menjadi lima jenis, yaitu epitel pipih, kubus, silindris, transisional,
transis ional,
dan kelenjar.

Amati gambar berikut.

Pada gambar terlihat berbagai jenis epitel pada tubuh hewan vertebrata. Apakah setiap organ
tersusun atas jenis jaringan epitel yang sama? Mengapa demikian?
Page 2
 Rumusan Masalah:
Coba kamu rumuskan masalah dari gambar yang telah kamu amati sebelumnya menggunakan
salah satu kata tanya 5W+1H.
.......................................................................................................................................................
..............................................\.........................................................................................................

Hipotesis:
Sebelum kamu melakukan studi literatur, rumuskanlah inferensimu terlebih dahulu terhadap
gambar yang ditunjukkan pada bagian observasi lembar kerja ini..
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Lakukanlah studi literatur dari berbagai sumber untuk mendapatkan informasi mengenai ciri,
struktur dan letak jaringan epitel serta kaitan dengan fungsinya berdasarkan bentuk dan
jumlah lapisan sel untuk mendukung hipotesis yang telah kamu rumuskan.

Lakukanlah kegiatan ini secara berkelompok. Diskusikan informasi yang kamu peroleh dari
litteratur dengan semua anggota kelompok untuk menyelesaikan pertanyaan-pertanyaan
berikut. Bertanyalah jika kamu ragu dan dengarkan pendapat teman dalam kelompokmu.

1. Jelaskan fungsi utama dari jaringan-jaringan dasar penyusun organ pada manusia.
NO NAMA JARINGAN FUNGSI

Page 3
2. Jelaskan empat fungsi jaringan epitel.
a. ..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................
b. ..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................
c. ..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................
d. ..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

3. Tuliskan lima jenis jaringan epitel berdasarkan bentuk dan struktur selnya.
ASPEK PEMBEDA
NO JENIS JARINGAN EPITEL

4. Lengkapi tabel mengenai jaringan epitel berikut.

JENIS JARINGAN EPITEL CIRI-CIRI FUNGSI DITEMUKAN PADA

(Epitel pipih selapis)

Page 4
 ( )

( )

( )

( )

( )

( )

Page 5
 Rumusan Masalah:
Coba kamu rumuskan masalah dari gambar yang telah kamu amati sebelumnya menggunakan
salah satu kata tanya 5W+1H.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Hipotesis:
Sebelum kamu melakukan studi literatur, rumuskanlah inferensimu terlebih dahulu terhadap
gambar yang ditunjukkan pada bagian observasi lembar kerja ini..
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Lakukanlah studi literatur dari berbagai sumber untuk mendapatkan informasi mengenai ciri,
struktur dan letak jaringan ikat serta kaitan dengan fungsinya untuk mendukung hipotesis
yang telah kamu rumuskan.

Lakukanlah kegiatan ini secara berkelompok. Diskusikan informasi yang kamu peroleh dari
literatur dengan semua anggota kelompok untuk menyelesaikan pertanyaan-pertanyaan
berikut. Bertanyalah jika kamu ragu dan dengarkan pendapat teman dalam kelompokmu.

1. Perhatikan gambar berikut.

Page 9
 Tuliskan komponen jaringan ikat yang ditunjukkan oleh nomor 1, 2, 3, 4, 5, dan 6.
NOMOR NAMA KOMPONEN JARINGAN IKAT

2. Jelaskan fungsi jaringan ikat.

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

3. Jelaskan perbedaan antara jaringan ikat padat dan jaringan ikat longgar.
..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

4. Perhatikan gambar berikut. Jelaskan struktur, fungsi dan letak dari jaringan ikat di bawah
ini.

Page 10
 ..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

4. Lengkapi gambar berikut ini.

Kesimpulan:

Tuliskan kesimpulan dari hasil studi literatur dan diskusi kelompok yang telah kamu lakukan.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Page 11
Tuliskan hasil pengamatanmu pada tabel berikut.
NAMA
GAMBAR STRUKTUR NAMA JARINGAN/ SEL
NO ORGAN/JARINGAN KETERANGAN
ORGAN/JARINGAN PENYUSUN
YANG DIAMATI

1. Jaringan apa saja yang terdapat pada preparat organ-organ yang kamu amati?
......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................
Page 23
2. Apakah antara organ yang satu dengan organ yang lainnya memiliki satu jenis jaringan
yang sama? Jelaskan.
......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

3. Jelaskan perbedaan bentuk sel-sel penyusun jaringan epitel yang kamu amati.
......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

4. Pada jaringan tulang keras, di bagian manakah bisa ditemukan osteosit (sel tulang)?

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Kesimpulan:

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Page 24