Anda di halaman 1dari 25

Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

1. Hitung Evapotranspirasi Potensial (ETo) Januari s/d Desember


menggunakan:
A. Metode Blaney Criddle
B. Metode Radiasi
C. Metode Penman

Tabel 1.1
Data Teknis
No. Letak Suhu Rata-Rata Bulanan RH n U2
urut Lintang Jan Feb Mar Apr Mei Juni Juli Agst Sept Okt Nov Des % jam/hr m/dt
26 2 ᵒLU 29,3 31,0 30,4 29,4 30,0 29,8 25,0 24,8 27,3 28,9 30,0 18,5 80,9 9,7 4,9
Sumber : Identitas dan Data Tugas Besar Hidrologi Teknik Dasar (Kelas D),2024

A. Metode Blaney Criddle


Metode Blaney-Criddle, sebuah pendekatan yang simpel namun efisien dalam
perkiraan evapotranspirasi tanaman, menggantungkan diri pada data suhu harian
dan jumlah hari dalam sebulan. Konsep ini bertumpu pada korelasi antara suhu
dan evapotranspirasi tanaman, memungkinkan perhitungan yang cepat dan
mudah. Dengan memanfaatkan informasi dasar tersebut, metode ini memberikan
estimasi yang memuaskan untuk keperluan praktis, meski ada keterbatasan dalam
ketepatannya dalam lingkungan yang beragam. Oleh karena itu, metode Blaney-
Criddle sering digunakan dalam situasi di mana data yang lebih detail tidak
tersedia atau sulit diakses.
Rumus metode Blaney Criddle :

ETo
ETo = = cc .. ETo*
ETo*
ETo*
ETo* == PP .. (0,457
(0,457 tt ++ 8,13)
8,13)

Dengan:
ETo = Evaporasi Potensial (mm/hari)
ETo = Evaporasi Potensial sebelum dikoreksi (mm/hari)
*
P = Prosentase rata-rata jam siang malam (tergantung pada letak
lintang/LL)
T = Suhu udara (°C)
C = Angka koreksi

1
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

Langkah langkah pengerjaan metode branley caddle dapat menggunakan prosedur


perhitungan berikut :
 Tentukan letak lintang dari daerah yang akan ditinjau dan temukan nilai P yang
sesuai dengan koordinat tersebut dalam Tabel 1.3 yang menghubungkan P
dengan letak lintang (LL).
 Peroleh data suhu bulanan untuk daerah yang dipertimbangkan. Data suhu ini
diperlukan untuk menghitung evapotranspirasi potensial referensi (ETo*).
 Hitung ETo*
 Sesuai dengan bulan yang sedang dipertimbangkan, cari angka koreksi (C) dari
Tabel 1.2 yang menunjukkan angka koreksi sesuai metode Blaney-Criddle.
 Gunakan nilai ETo* dan angka koreksi (C) yang ditemukan untuk menghitung
evapotranspirasi aktual (ETo) dengan menggunakan rumus Blaney-Criddle.

Tabel 1.2
Angka Koreksi C Menurut Blaney Criddle

Bulan Jan Feb Mar April Mei Juni Juli Agustus Sept Okt Nov Des
( C ) 0.80 0.80 0.75 0.70 0.70 0.70 0.70 0.75 0.80 0.80 0.80 0.80
Sumber Lily Montarcih, 2010
Lintang Jan Feb Mar Apr Mei Juni Juli Agst Sept Okt Nov Des
5 Utara 0.27 0.27 0.27 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.27 0.27 0.27
2,5 Utara 0.27 0.27 0.27 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.27 0.27 0.27
0 0.27 0.27 0.27 0.27 0.27 0.27 0.27 0.27 0.27 0.27 0.27 0.27
2,5 Selatan 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28
5 Selatan 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28
7,5 Selatan 0.29 0.28 0.28 0.28 0.27 0.27 0.27 0.27 0.28 0.28 0.28 0.29
10 Selatan 0.29 0.28 0.28 0.27 0.26 0.26 0.26 0.26 0.27 0.28 0.28 0.29

Tabel 1.3
Hubungan P dan Letak Lintang (LL)
Sumber Lily Montarcih, 2010

2
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

Tabel 1.4
Interpolasi
Lintang Jan Feb Mar Apr Mei Juni Juli Agst Sept Okt Nov Des
2,5Utar 0.27 0.27 0.27 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.27 0.27 0.27
a
2 Utara 0.27 0.27 0.27 0.278 0.278 0.278 0.278 0.278 0.278 0.27 0.27 0.27
0 0.27 0.27 0.27 0.27 0.27 0.27 0.27 0.27 0.27 0.27 0.27 0.27
Sumber : Data Perhitungan Excel, 2024

Contoh Perhitungan Metode Blaney Criddle Pada Bulan Januari

1. LL = 2 ° LU
2. Dengan LL = 2 ° LU, maka diperoleh P = 0,270 (Tabel 1.4)
3. t = 29,3° C (Tabel 1.1)
4. ETo* = P × ( 0,457 t + 8,13 )
= 0,27 × ( 0,457 × 29,3 + 8,13 )
= 5,810 mm/hr
5. Untuk Bulan Januari diperoleh c = 0,80
6. ETo = c × ETo*
= 0,80 × 5,810
= 4,648 mm/h

Tabel 1.5.
Perhitungan Evapotranspirasi dengan Metode Blaney-Criddle
ETo
T ETo*
No Bulan (°LU) P C (mm/hr
( °C) (mm/hr)
)
1 Jan 2 29.3 0.270 5.810 0.80 4.648
2 Feb 2 31.0 0.270 6.020 0.80 4.816
3 Mar 2 30.4 0.270 5.946 0.75 4.460
4 Apr 2 29.4 0.278 5.995 0.70 4.197
5 Mei 2 30.0 0.278 6.072 0.70 4.250
6 Juni 2 29.8 0.278 6.046 0.70 4.232
7 Juli 2 25.0 0.278 5.436 0.70 3.805
8 Agst 2 24.8 0.278 5.411 0.75 4.058
9 Sept 2 27.3 0.278 5.728 0.80 4.583
10 Okt 2 28.9 0.270 5.761 0.80 4.609
11 Nov 2 30.0 0.270 5.897 0.80 4.717

3
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

12 Des 2 18.5 0.270 4.478 0.80 3.582


Sumber : Data Perhitungan Excel, 2024

1.2.1 METODE RADIASI


 Bulan Januari
1. t = 29,3 ° C
2. Dari t = 29,3 ° C didapat w = 0,788
3. Letak Lintang Wilayah, LL = 2 ° LU
4. Dari LL = 2 ° LU didapat Rγ = 14,7 mm/hr
n
5. = 0,808 %
N
n
6. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,808) × 14,7
= 10,092 mm/hr
7. Untuk bulan Januari didapat c = 0,80
8. ETo* = w × Rs
= 0,788 × 10,092
= 7,952 mm/hr
9. ETo = c × ETo*
= 0,80 × 7,952
= 6,362 mm/hr
 Bulan Februari
1. t = 31,0 ° C
2. Dari t = 31,0 ° C didapat w = 0,805
3. Letak Lintang Wilayah, LL = 2 ° LU
4. Dari LL = 2 ° LU didapat Rγ = 15,3 mm/hr
n
5. = 0,808 %
N
n
6. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N

4
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

= (0,25 + 0,54 × 0,808) × 15,3


= 10,503 mm/hr
7. Untuk bulan Februari didapat c = 0,80
8. ETo* = w × Rs
= 0,805 × 10,503
= 8,455 mm/hr
9. ETo = c × ETo*
= 0,80 × 8,455
= 6,764 mm/hr

 Bulan Maret
1. t = 30,4 ° C
2. Dari t = 30,4 ° C didapat w = 0,799
3. Letak Lintang Wilayah, LL = 2 ° LU
4. Dari LL = 2 ° LU didapat Rγ = 15,6 mm/hr
n
5. = 0,808 %
N
n
6. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,808) × 15,6
= 10,709 mm/hr
7. Untuk bulan Maret didapat c = 0,75
8. ETo* = w × Rs
= 0,799 × 10,709
= 8,577 mm/hr
9. ETo = c × ETo*
= 0,75 × 8,577
= 6,418 mm/hr

 Bulan April
1. t = 29,4 ° C
2. Dari t = 29,4 ° C didapat w = 0,789
3. Letak Lintang Wilayah, LL = 2 ° LU
4. Dari LL = 2 ° LU didapat Rγ = 15,3 mm/hr
n
5. = 0,808 %
N
n
6. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,808) × 15,3
= 10,503 mm/hr
7. Untuk bulan April didapat c = 0,75
8. ETo* = w × Rs

5
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

= 0,789 × 10,503
= 8,287 mm/hr
9. ETo = c × ETo*
= 0,75 × 8,287
= 6,215 mm/hr

 Bulan Mei
1. t = 30,0 ° C
2. Dari t = 30,0 ° C didapat w = 0,795
3. Letak Lintang Wilayah, LL = 2° LU
4. Dari LL = 2° LU didapat Rγ = 14,6 mm/hr
n
5. = 0,808 %
N
n
6. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,808) × 14,6
= 10,023 mm/hr
7. Untuk bulan Mei didapat c = 0,75
8. ETo* = w × Rs
= 0,803 × 10,023
= 7,968 mm/hr
9. ETo = c × ETo*
= 0,75 × 7,968
= 5,976 mm/hr

 Bulan Juni
1. t = 29,8 ° C
2. Dari t = 29,8 ° C didapat w = 0,793
3. Letak Lintang Wilayah, LL = 2 ° LU
4. Dari LL = 2 ° LU didapat Rγ = 14,2 mm/hr
n
5. = 0,808%
N
n
6. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,808) × 14,2
= 9,748 mm/hr
7. Untuk bulan Juni didapat c = 0,75
8. ETo* = w × Rs
= 0,801 × 9,748
= 7,730 mm/hr
9. ETo = c × ETo*
= 0,75 × 7,730

6
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

= 5,798 mm/hr

 Bulan Juli
1. t = 25,0 ° C
2. Dari t = 25,0 ° C didapat w = 0,745
3. Letak Lintang Wilayah, LL = 2 ° LU
4. Dari LL = 2 ° LU didapat Rγ = 14,3 mm/hr
n
5. = 0,808 %
N
n
6. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,808) × 14,3
= 9,817 mm/hr
7. Untuk bulan Juli didapat c = 0,75
8. ETo* = w × Rs
= 0,753 × 9,817
= 7,314 mm/hr
9. ETo = c × ETo*
= 0,75 × 7,314
= 5,485 mm/hr

 Bulan Agustus
1. t = 24,8 ° C
2. Dari t = 24,8 ° C didapat w = 0,751
3. Letak Lintang Wilayah, LL = 2 ° LU
4. Dari LL = 2 ° LU didapat Rγ = 14,9 mm/hr
n
5. = 0,808%
N
n
6. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,808) × 14,9
= 10,229 mm/hr
7. Untuk bulan Agustus didapat c = 0,80
8. ETo* = w × Rs
= 0,751 × 10,229
= 7,600 mm/hr
9. ETo = c × ETo*
= 0,80 × 7,895
= 6,080 mm/hr

 Bulan September
1. t = 27,3 ° C

7
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

2. Dari t = 27,3 ° C didapat w = 0,768


3. Letak Lintang Wilayah, LL = 2 ° LU
4. Dari LL = 2 ° LU didapat Rγ = 15,3 mm/hr
n
5. = 0,808 %
N
n
6. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,808) × 15,3
= 10,503 mm/hr
7. Untuk bulan September didapat c = 0,80
8. ETo* = w × Rs
= 0,776 × 10,503
= 8,067 mm/hr
9. ETo = c × ETo*
= 0,80 × 8,067
= 6,453 mm/hr

 Bulan Oktober
1. t = 28,9 ° C
2. Dari t = 28,9 ° C didapat w = 0,784
3. Letak Lintang Wilayah, LL = 2 ° LU
4. Dari LL = 2 ° LU didapat Rγ = 15,3 mm/hr
n
5. = 0,808%
N
n
6. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,808 ) × 15,3
= 10,503 mm/hr
7. Untuk bulan Oktober didapat c = 0,80
8. ETo* = w × Rs
= 0,792 × 10,503
= 8,235 mm/hr
9. ETo = c × ETo*
= 0,80 × 8,235
= 6,588 mm/hr

8
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

 Bulan November
1. t = 30,0 ° C
2. Dari t = 30,0 ° C didapat w = 0,795
3. Letak Lintang Wilayah, LL = 2 ° LU
4. Dari LL = 2 ° LU didapat Rγ = 14,8 mm/hr
n
5. = 0,808 %
N
n
6. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,808 ) × 14,8
= 10,160 mm/hr
7. Untuk bulan November didapat c = 0,80
8. ETo* = w × Rs
= 0,803 × 10,160
= 8,077 mm/hr
9. ETo = c × ETo*
= 0,80 × 8,077
= 6,462 mm/hr

 Bulan Desember
1. t = 18,5 ° C
2. Dari t = 18,5 ° C didapat w = 0,680
3. Letak Lintang Wilayah, LL = 2 ° LU
4. Dari LL = 2 ° LU didapat Rγ = 14,4 mm/hr
n
5. = 0,808 %
N
n
6. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,808 ) × 14,4
= 9,886 mm/hr
7. Untuk bulan Desember didapat c = 0,80
8. ETo* = w × Rs
= 0,688 × 9,886
= 6,722 mm/hr

9. ETo = c × ETo*
= 0,80 × 6,722
= 5,378 mm/hr

Tabel 1.3. Perhitungan Evapotranspirasi dengan Metode Radiasi

n/N Rg Rs ETo* ETo


No Bulan T (°C) w C
(%) (mm/hr) (mm/hr) (mm/hr) (mm/hr)

9
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

1 Jan 29.3 0.808 0.788 14.7 10.092 7.952 0.80 6.362


2 Feb 31.0 0.808 0.805 15.3 10.503 8.455 0.80 6.764
3 Mar 30.4 0.808 0.799 15.6 10.709 8.557 0.75 6.418
4 Apr 29.4 0.808 0.789 15.3 10.503 8.287 0.75 6.215
5 Mei 30.0 0.808 0.795 14.6 10.023 7.968 0.75 5.976
6 Juni 29.8 0.808 0.793 14.2 9.748 7.730 0.75 5.798
7 Juli 25.0 0.808 0.745 14.3 9.817 7.314 0.75 5.485
8 Agst 24.8 0.808 0.743 14.9 10.229 7.600 0.80 6.080
9 Sept 27.3 0.808 0.768 15.3 10.503 8.067 0.80 6.453
10 Okt 28.9 0.808 0.784 15.3 10.503 8.235 0.80 6.588
11 Nov 30.0 0.808 0.795 14.8 10.160 8.077 0.80 6.462
12 Des 18.5 0.808 0.680 14.4 9.886 6.722 0.80 5.378

Sumber : Data Perhitungan, 2024

1.2.2 METODE PENMAN


 Bulan Januari
1. T = 26,8 ° C
2. Dengan t = 26,8 ° C, maka didapat :
w = 0,763
f(t) = 16,06
εγ = 35,25 mbar
3. RH = 70,9 %
4. ε d = ε γ × RH
= 35,25 × 70,9 %
= 24,99 mbar
5. f (ε d ) = 0,34 – 0,044√ ε d
= 0,34 – 0,044√ 24 , 99
= 0,120
6. Dengan LL = 5 °LS, didapat Rγ = 15,7
n
7. = 0,983%
N
n
8. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,983 ) × 15,7
= 12,223 mm/hr
n n
9. f ( ¿ = 0,1 + 0,9 ×
N N
= 0,1 + 0,9 × 0,983
= 0,985
10. u = 3 m/dt
11. f(u) = 0,27(1 + 0,864 × u)

10
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

= 0,27(1 + 0,864 × 3)
= 0,970
n
12. Rn1 = f(t) × f(ed) × f ( ¿
N
= 16,06 × 0,120 × 0,985
= 1,899 mm/hari
13. Pada bulan Januari didapat c = 1,10
14. ETo* = w × (0,75 × Rs - Rn1) + (1 – w) × f(u) × (ea – ed)
= 0,763 × (0,75 × 12,223 – 1,899) + ( 1 – 0,763) × (0,970) × (35,25 – 24,99)
= 7,903 mm/hr
15. ETo = c × ETo*
= 1,10 × 7,903
= 8,694 mm/hari

 Bulan Februari
1. t = 25,6 ° C
2. Dengan t = 25,6 ° C, maka didapat :
w = 0,751
f(t) = 15,80
ea = 32,83 mbar
3. RH = 70,9 %
4. ed = ea × RH
= 32,83 × 70,9 %
= 23,28 mbar
5. f(ed) = 0,34 – 0,044√ ed
= 0,34 – 0,044√ 23 , 28
= 0,128
6. Dengan LL = 5° LS, didapat Rγ = 15,9
n
7. = 0,983%
N
n
8. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,983 ) × 15,9
= 11,418 mm/hr
n n
9. f ( ¿ = 0,1 + 0,9 ×
N N
= 0,1 + 0,9 × 0,983
= 0,985
10. u = 3 m/dt
11. f(u) = 0,27(1 + 0,864 × u)
= 0,27(1 + 0,864 × 3)
= 0,970

11
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

n
12. Rn1 = f(t) × f(ed) × f ( ¿
N
= 15,80 × 0,128 × 0,985
= 1,988
13. Pada bulan Februari didapat c = 1,10
14. ETo* = w × (0,75 × Rs - Rn1) + (1 – w) × f(u) × (ea – ed)
= 0,751 × (0,75 × 12,418 – 1,988) + (1 – 0,751) × (0,970) × (32,83 – 23,28)
= 7,809 mm/hr
15. ETo = c × ETo*
= 1,10 × 7,809
= 8,590 mm/hr

12
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

 Bulan Maret
1. t = 26,5 ° C
2. Dengan t = 26,5 ° C, maka didapat :
w = 0,760
f(t) = 16,00
ea = 34,65 mbar
3. RH = 70,9 %
4. ed = ea × RH
= 34,65 × 70,9 %
= 24,56 mbar
5. f(ed) = 0,34 – 0,044√ ed
= 0,34 – 0,044√ 24 , 56
= 0,122
6. Dengan LL = 5 °LS, didapat Rγ = 15,6
n
7. = 0,983%
N
n
8. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,983) × 15,6
= 12,184 mm/hr
n n
9. f ( ¿ = 0,1 + 0,9 ×
N N
= 0,1 + 0,9 × 0,983
= 0,985
10. u = 3 m/dt
11. f(u) = 0,27(1 + 0,864 × u)
= 0,27(1 + 0,864 × 3)
= 0,970
n
12. Rn1 = f(t) × f(ed) × f ( ¿
N
= 16,00 × 0,122 × 0,985
= 1,921
13. Pada bulan Maret didapat c = 1,10
14. ETo* = w × (0,75 × Rs - Rn1) + (1 – w) × f(u) × (ea – ed)
= 0,760 × (0,75 × 12,184 –1,921) + ( 1 – 0,760) × (0,970) × (34,65 – 24,56)
= 7,831 mm/hr
15. ETo = c × ETo*
= 1,10 × 7,831
= 8,614 mm/hr

 Bulan April
1. t = 26,7 ° C

13
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

2. Dengan t = 26,7 ° C, maka didapat :


w = 0,762
f(t) = 16,04
ea = 35,05 mbar
3. RH = 70,9 %
4. ed = ea × RH
= 35,05 × 70,9 %
= 24,85
5. f(ed) = 0,34 – 0,044√ ed
= 0,34 – 0,044√ 24 , 85
= 0,121
6. Dengan LL = 5 °LS, didapat Rγ = 14,8
n
7. = 0,983%
N
n
8. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,983) × 14,8
= 11,559 mm/hr
n n
9. f ( ¿ = 0,1 + 0,9 ×
N N
= 0,1 + 0,9 × 0,983
= 0,985
10. u = 3 m/dt
11. f(u) = 0,27(1 + 0,864 × u)
= 0,27(1 + 0,864 × 3)
= 0,970
n
12. Rn1 = f(t) × f(ed) × f ( ¿
N
= 16,04 × 0,121 × 0,985
= 1,906
13. Pada bulan April didapat c = 0,90
14. ETo* = w × (0,75 × Rs - Rn1) + (1 – w) × f(u) × (ea – ed)
= 0,762 × (0,75 × 11,559 – 1,906) + ( 1 – 0,762) × (0,970) × (35,05 –
24,85)
= 7,507 mm/hr
15. ETo = c × ETo*
= 0,90 × 7,507
= 6,757 mm/hr

 Bulan Mei
1. t = 26,8 ° C
2. Dengan t = 26,8 ° C, maka didapat :

14
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

w = 0,763
f(t) = 16,06
ea = 35,25 mbar
3. RH = 70,9 %
4. ed = ea × RH
= 35,25 × 70,9 %
= 24,99
5. f(ed) = 0,34 – 0,044√ ed
= 0,34 – 0,044√ 24 , 99
= 0,120
6. Dengan LL = 5 °LS, didapat Rγ = 13,6
n
7. = 0,983%
N
n
8. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,983 ) × 13,6
= 10,622 mm/hr
n n
9. f ( ¿ = 0,1 + 0,9 ×
N N
= 0,1 + 0,9 × 0,983
= 0,985
10. u = 3 m/dt
11. f(u) = 0,27(1 + 0,864 × u)
= 0,27(1 + 0,864 × 3)
= 0,970
n
12. Rn1 = f(t) × f(ed) × f ( ¿
N
= 16,06 × 0,120 × 0,985
= 1,899
13. Pada bulan Mei didapat c = 0,90
14. ETo* = w × (0,75 × Rs - Rn1) + (1 – w) × f(u) × (ea – ed)
= 0,763 × (0,75 × 10,622 – 1,899) + ( 1 – 0,763) × (0,970) × (35,25 – 24,99)
= 6,987 mm/hr
15. ETo = c × ETo*
= 0,90 × 6,987
= 6,288 mm/hr

 Bulan Juni
1. t = 26,9 ° C
2. Dengan t = 26,9 ° C, maka didapat :
w = 0,764
f(t) = 16,08

15
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

ea = 35,45 mbar
3. RH = 70,9 %
4. ed = ea × RH
= 35,45 × 70,9 %
= 25,14
5. f(ed) = 0,34 – 0,044√ ed
= 0,34 – 0,044√ 25 ,14
= 0,119
6. Dengan LL = 5° LS, didapat Rγ = 13,0
n
7. = 0,983%
N
n
8. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,983 ) × 13,0
= 10,153 mm/hr
n n
9. f ( ¿ = 0,1 + 0,9 ×
N N
= 0,1 + 0,9 × 0,983
= 0,985
10. u = 3 m/dt
11. f(u) = 0,27(1 + 0,864 × u)
= 0,27(1 + 0,864 × 3)
= 0,970
n
12. Rn1 = f(t) × f(ed) × f ( ¿
N
= 16,08 × 0,119 × 0,985
= 1,891
13. Pada bulan Juni didapat c = 0,90
14. ETo* = w × (0,75 × Rs - Rn1) + (1 – w) × f(u) × (ea – ed)
= 0,764 × (0,75 × 10,153 – 1,891) + ( 1 – 0,764) × (0,97) × (35,45 –25,14)
= 6,734 mm/hr
15. ETo = c × ETo*
= 0,90 × 6,734
= 6,060 mm/hr

 Bulan Juli
1. t = 27,0 ° C
2. Dengan t = 27,0 ° C, maka didapat :
w = 0,765
f(t) = 16,10
ea = 35,66 mbar
3. RH = 70,9 %

16
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

4. ed = ea × RH
= 35,66 × 70,9 %
= 25,28

5. f(ed) = 0,34 – 0,044√ ed


= 0,34 – 0,044√ 25 , 28
= 0,119
6. Dengan LL = 5° LS, didapat Rγ = 13,3
n
7. = 0,983%
N
n
8. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,983 ) × 13,3
= 10,348 mm/hr
n n
9. f ( ¿ = 0,1 + 0,9 ×
N N
= 0,1 + 0,9 × 0,983
= 0,985
10. u = 3 m/dt
11. f(u) = 0,27(1 + 0,864 × u)
= 0,27(1 + 0,864 × 3)
= 0,970
n
12. Rn1 = f(t) × f(ed) × f ( ¿
N
= 16,10 × 0,119 × 0,985
= 1,883
13. Pada bulan Juli didapat c = 0,90
14. ETo* = w × (0,75 × Rs - Rn1) + (1 – w) × f(u) × (ea – ed)
= 0,765 × (0,75 × 10,348 – 1,883) + ( 1 – 0,765) × (0,970) × (35,66– 25,28)
= 6,862 mm/hr
15. ETo = c × ETo*
= 0,90 × 6,862
= 6,175 mm/hr

 Bulan Agustus
1. t = 25,0 ° C
2. Dengan t = 25,0 ° C, maka didapat :
w = 0,745
f(t) = 15,65
ea = 31,69 mbar
3. RH = 70,9 %

17
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

4. ed = ea × RH
= 31,69 × 70,9 %
= 22,47
5. f(ed) = 0,34 – 0,044√ ed
= 0,34 – 0,044√ 22 , 47
= 0,131
6. Dengan LL = 5 °LS, didapat Rγ = 14,2
n
7. = 0,983
N
n
8. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,983 ) × 14,2
= 11,051 mm/hr
n n
9. f ( ¿ = 0,1 + 0,9 ×
N N
= 0,1 + 0,9 × 0,983
= 0,985
10. u = 3 m/dt
11. f(u) = 0,27(1 + 0,864 × u)
= 0,27(1 + 0,864 × 3)
= 0,970
n
12. Rn1 = f(t) × f(ed) × f ( ¿
N
= 15,65 × 0,131 × 0,985
= 2,026
13. Pada bulan Agustus didapat c = 1,00
14. ETo* = w × (0,75 × Rs - Rn1) + (1 – w) × f(u) × (ea – ed)
= 0,745 × (0,75 × 11,051 –2,026) + ( 1 – 0,745) × (0,970) × (31,69 – 22,47)
= 6,946 mm/hr
15. ETo = c × ETo*
= 1,00 × 6,946
= 6,946 mm/hr

 Bulan September
1. t = 25,1 ° C
2. Dengan t = 25,1 ° C, maka didapat :
w = 0,746
f(t) = 15,67
ea = 31,89 mbar
3. RH = 70,9 %
4. ed = ea × RH
= 31,89 × 70,9 %

18
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

= 22,61
5. f(ed) = 0,34 – 0,044√ ed
= 0,34 – 0,044√ 22 ,61
= 0,131
6. Dengan LL = 5 °LS, didapat Rγ = 15,1
n
7. = 0,983%
N
n
8. Rs= (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,983 ) × 15,1
= 11,754 mm/hr
n n
9. f ( ¿ = 0,1 + 0,9 ×
N N
= 0,1 + 0,9 × 0,983
= 0,985
10. u = 3 m/dt
11. f(u) = 0,27(1 + 0,864 × u)
= 0,27(1 + 0,864 × 3)
= 0,970
n
12. Rn1 = f(t) × f(ed) × f ( ¿
N
= 15,67 × 0,131 × 0,985
= 2,019
13. Pada bulan September didapat c = 1,10
14. ETo* = w × (0,75 × Rs - Rn1) + (1 – w) × f(u) × (ea – ed)
= 0,746 × (0,75 × 11,754 – 2,019) + ( 1 – 0,746) × (0,97) × (31,89 – 22,61)
= 7,356 mm/hr
15. ETo = c × ETo*
= 1,10 × 7,356
= 8,092 mm/hr

 Bulan Oktober
1. t = 25,2 ° C
2. Dengan t = 25,2 ° C, maka didapat :
w = 0,747
f(t) = 15,70
ea = 32,06 mbar
3. RH = 70,9 %
4. ed = ea × RH
= 32,06 × 70,9 %
= 22,73
5. f(ed) = 0,34 – 0,044√ ed

19
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

= 0,34 – 0,044√ 22 ,73


= 0,130
6. Dengan LL = 5 °LS, didapat Rγ = 15,7
n
7. = 0,983%
N
n
8. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,983) × 15,7
= 12,223 mm/hr
n n
9. f ( ¿ = 0,1 + 0,9 ×
N N
= 0,1 + 0,9 × 0,983
= 0,985
10. u = 3 m/dt
11. f(u) = 0,27(1 + 0,864 × u)
= 0,27(1 + 0,864 × 3)
= 0,970
n
12. Rn1 = f(t) × f(ed) × f ( ¿
N
= 15,70 × 0,130 × 0,985
= 2,014
13. Pada bulan Oktober didapat c = 1,10
14. ETo* = w × (0,75 × Rs - Rn1) + (1 – w) × f(u) × (ea – ed)
= 0,747 × (0,75 × 12,223 – 2,014) + ( 1 – 0,747) × (0,970) × (32,06 – 22,73)
= 7,633 mm/hr
15. ETo = c × ETo*
= 1,10 × 7,633
= 8,396 mm/hr

 Bulan November
1. t = 27,4 ° C
2. Dengan t = 27,4 ° C, maka didapat :
w = 0,769
f(t) = 16,18
ea = 36,50 mbar
3. RH = 70,9 %
4. ed = ea × RH
= 36,50 × 70,9 %
= 25,88
5. f(ed) = 0,34 – 0,044√ ed
= 0,34 – 0,044√ 25 , 88
= 0,116

20
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

6. Dengan LL = 5 °LS, didapat Rγ = 15,7


n
7. = 0,983%
N
n
8. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,983 ) × 15,7
= 12,223 mm/hr
n n
9. f ( ¿ = 0,1 + 0,9 ×
N N
= 0,1 + 0,9 × 0,983
= 0,985
10. u = 3 m/dt
11. f(u) = 0,27(1 + 0,864 × u)
= 0,27(1 + 0,864 × 3)
= 0,970
n
12. Rn1 = f(t) × f(ed) × f ( ¿
N
= 16,18 × 0,116 × 0,985
= 1,851
13. Pada bulan November didapat c = 1,10
14. ETo* = w × (0,75 × Rs - Rn1) + (1 – w) × f(u) × (ea – ed)
= 0,769 × (0,75 × 12,223 – 1,851) + ( 1 – 0,769) × (0,970) × (36,50 – 25,88)
= 8,005 mm/hr
15. ETo = c × ETo*
= 1,10 × 8,005
= 8,806 mm/hr

 Bulan Desember
1. t = 28,4 ° C
2. Dengan t = 28,4 ° C, maka didapat :
w = 0,779
f(t) = 16,38
ea = 38,70 mbar
3. RH = 70,9 %
4. ed = ea × RH
= 38,70 × 70,9 %
= 27,44
5. f(ed) = 0,34 – 0,044√ ed
= 0,34 – 0,044√ 27 , 44
= 0,110
6. Dengan LL = 5 °LS, didapat Rγ = 15,6

21
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

n
7. = 0,983%
N
n
8. Rs = (0,25 + 0,54 × ) × Rγ
N
= (0,25 + 0,54 × 0,983 ) × 15,6
= 12,145 mm/hr
n n
9. f ( ¿ = 0,1 + 0,9 ×
N N
= 0,1 + 0,9 × 0,983
= 0,985
10. u = 3 m/dt
11. f(u) = 0,27(1 + 0,864 × u)
= 0,27(1 + 0,864 × 3)
= 0,970
n
12. Rn1 = f(t) × f(ed) × f ( ¿
N
= 16,38 × 0,110 × 0,985
= 1,767
13. Pada bulan Desember didapat c = 1,10
14. ETo*= w × (0,75 × Rs - Rn1) + (1 – w) × f(u) × (ea – ed)
= 0,779 × (0,75 × 12,145 – 1,767) + ( 1 – 0,779) × (0,970) × (38,70 – 27,44)
= 8,133 mm/hr
15. ETo = c × ETo*
= 1,10 × 8,133
= 8,946 mm/hr

22
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

Tabel 1.4 Perhitungan Evapotranspirasi dengan Metode Penman


LL T RH εγ Rγ Rs U ETo* ETo
Bulan w f(t) εd f( ε d ) n/N f(n/N) f(U) Rn1 c
(°LS) (°C) (%) mbar (mm/hr) (mm/hr) (m/dt) (mm/hr) (mm/hr)
Jan 5 26,8 0,763 16,06 70,9 35,25 24,99 0,120 15,7 0,983 12,223 0,985 3,0 0,970 1,899 7,903 1,10 8,694
Feb 5 25,6 0,751 15,80 70,9 32,83 23,28 0,128 15,9 0,983 12,418 0,985 3,0 0,970 1,988 7,809 1,10 8,590
Mar 5 26,5 0,760 16,00 70,9 34,65 24,56 0,122 15,6 0,983 12,184 0,985 3,0 0,970 1,921 7,831 1,10 8,614
Apr 5 26,7 0,762 16,04 70,9 35,05 24,85 0,121 14,8 0,983 11,559 0,985 3,0 0,970 1,906 7,507 0,90 6,757
Mei 5 26,8 0,763 16,06 70,9 35,25 24,99 0,120 13,6 0,983 10,622 0,985 3,0 0,970 1,899 6,987 0,90 6,288
Jun 5 26,9 0,764 16,08 70,9 35,45 25,14 0,119 13,0 0,983 10,153 0,985 3,0 0,970 1,891 6,734 0,90 6,060
Jul 5 27,0 0,765 16,10 70,9 35,66 25,28 0,119 13,3 0,983 10,348 0,985 3,0 0,970 1,883 6,862 0,90 6,175
Ags 5 25,0 0,745 15,65 70,9 31,69 22,47 0,131 14,2 0,983 11,051 0,985 3,0 0,970 2,026 6,946 1,00 6,946
Sep 5 25,1 0,746 15,67 70,9 31,89 22,61 0,131 15,1 0,983 11,754 0,985 3,0 0,970 2,019 7,356 1,10 8,092
Okt 5 25,2 0,747 15,70 70,9 32,06 22,73 0,130 15,7 0,983 12,223 0,985 3,0 0,970 2,014 7,633 1,10 8,396
Nov 5 27,4 0,769 16,18 70,9 36,50 25,88 0,116 15,7 0,983 12,223 0,985 3,0 0,970 1,851 8,005 1,10 8,806
Des 5 28,4 0,779 16,38 70,9 38,70 27,44 0,110 15,6 0,983 12,145 0,985 3,0 0,970 1,767 8,133 1,10 8,946
Sumber :Data Perhitungan , 2022

39
Tugas Case Based Hidrologi Teknik Dasar-Semester Genap 2023/2024

1.2.3 Hasil Akhir Perhitungan Evapotranspirasi (ETo) dengan Metode Blaney-


Criddle, Metode Radiasi, dan Metode Penman

Tabel 2.5 Hasil Akhir Perhitungan Evapotranspirasi (ETo)


Metode Blaney- Metode
Metode Penman
Bulan Criddle Radiasi
ETo ETo ETo
Januari 4,565 7,461 8,694
Februari 4,442 7,461 8,590
Maret 4,251 6,945 8,614
April 3,985 6,606 6,757
Mei 3,994 6,078 6,288
Juni 4,003 5,818 6,060
Juli 4,012 5,937 6,175
Agustus 4,107 6,586 6,946
September 4,391 7,015 8,092
Oktober 4,401 7,304 8,396
November 4,626 7,519 8,806
Desember 4,728 7,568 8,946
Sumber : Data Perhitungan, 2022

Gambar 2.1 Grafik Perbandingan Hasil Perhitungan Evapotranspirasi (ETo)


dengan Metode Blaney-Criddle, Metode Radiasi, dan Metode Penman

Jumlah Evapotranspirasi (ETo)


10
9
ETo (mm/hari)

8
7
6
5
4
3
2
1
0
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Agst Sep Okt Nov Des

Metode Blaney Criddle Metode Radiasi Metode Penman


Sumber : Data Perhitungan, 2022

40

Anda mungkin juga menyukai