Bab 9 Bahan Buatan Industri - SMT Johor Bahru

BAHAGIAN PENDIDIKAN TEKNIK DAN VOKASIONAL
LOGO KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA
BAHAN BUATAN INDUSTRI
Dihasilkan oleh Guru-Guru Kimia

Sekolah Menengah Teknik
14-16 Mac 2014
(A) ASID SULFURIK
PENGHASILAN ASID
SULFURIK
1. Nama proses : Proses Sentuh
2. Bahan mentah yang digunakan:

a) Sulfur
b) udara
c) air
www.themegallery.com
3. Proses penghasilan asid sulfurik
Proses Sentuh
Peringkat I
Penghasilan sulfur dioksida:
Sulfur dibakar dalam udara untuk

menghasilkan sulfur dioksida.
Persamaan: S + O2 SO2
Peringkat II
Gas sulfur dioksida dibakar dalam udara

untuk menghasilkan sulfur trioksida.
Persamaan: 2SO2 + O2 2SO3
Keadaan optimum:
a) Suhu: 450 500 C
b) Tekanan: 1 atmosfera
c) Mangkin: Vanadium(V) oksida, V2O5
Peringkat III
Gas sulfur trioksida dilarutkan dalam asid

sulfurik pekat menghasilkan oleum,
H2S2O7
Persamaan: SO3 + H2SO4 H2S2O7
Oleum dilarutkan dalam air untuk

menghasilkan asid sulfurik.
Persamaan: H2S2O7 + H2O 2H2SO4
KEGUNAAN ASID SULFURIK
PENCEMARAN ALAM SEKITAR
OLEH SULFUR DIOKSIDA
SUMBER SULFUR
DIOKSIDA
(a) Salah satu hasil sampingan daripada

Proses Sentuh.
SUMBER SULFUR
DIOKSIDA
(b) Pembakaran bahan api fosil seperti
petroleum.
SUMBER SULFUR
DIOKSIDA
(c) Gas buangan dari kilang-kilang

perindustrian ke atmosfera
SUMBER SULFUR
DIOKSIDA
(d) Pembakaran barangan yang diperbuat

daripada asid sulfurik seperti plastik, rayon,
PVC.
SIFAT FIZIK GAS
SULFUR DIOKSIDA
(a) Gas yang beracun dan berasid

(b) Berbau sangat tajam
(c) Tidak mudah terbakar
(d) Mudah larut dalam air
(e) Gas tidak berwarna
KESAN GAS SULFUR DIOKSIDA
KEPADA MANUSIA
Gas ini mempengaruhi sistem respirasi

dan boleh menyebabkan bronkitis dan
sesak nafas.
SULFUR DIOKSIDA DAN
HUJAN ASID
Gas sulfur dioksida yang terbebas ke
udara akan larut dalam air hujan untuk
membentuk asid sulfurus, H2SO3 yang
menghasilkan hujan asid.
Persamaan:
SO2 + H2O H2SO3
2SO2 + O2 + 2H2O 2H2SO4
KESAN HUJAN ASID
KEPADA PERSEKITARAN
(a) Mengkakis bangunan konkrit,
monument dan tugu yang diperbuat
daripada marmar (kalsium karbonat)
KESAN HUJAN ASID
KEPADA PERSEKITARAN
(b) Mengkakis struktur bangunan dan

jambatan yang diperbuat daripada logam
KESAN HUJAN ASID
KEPADA PERSEKITARAN
(c) Meningkatkan
keasidan
(merendahkan nilai pH)
air sungai dan tasik
yang menyebabkan
kematian hidupan
akuatik
KESAN HUJAN ASID
KEPADA PERSEKITARAN
(d) Meningkatkan keasidan (merendahkan nilai pH)
tanah dan menyebabkan tanah tidak sesuai untuk
aktiviti pertanian
KAEDAH MENGURANGKAN
KESAN HUJAN ASID
(a) Menyemburkan serbuk batu kapur

(kalsium karbonat) kepada gas yang
dibebaskan dari kilang-kilang
KAEDAH MENGURANGKAN
KESAN HUJAN ASID
(b) Menambahkan kapor tohor (kalsium
oksida) dan batu kapur (kalsium
karbonat) ke tasik, sungai atau tanah
pertanian.
(B) AMMONIA DAN GARAMNYA
PENGHASILAN AMMONIA
1. Nama proses: Proses Haber
2. Bahan mentah:
(a) Gas nitrogen, N2
(hasil penyulingan berperingkat ke atas udara)
(b) Gas hidrogen, H2
(tindak balas di antara stim dan gas asli)
Proses penghasilan
ammonia Proses Haber
Penghasilan ammonia
Campuran terdiri daripada 1 mol nitrogen, N2 dan 3 mol

hidrogen, H2 yang dimampatkan untuk membentuk 1 mol
ammonia, NH3
Nisbah N2 : H2 adalah 1 : 3
Keadaan optimum tindak balas:

(i) Suhu : 450 - 550C
(ii) Mangkin : Ferum
(iii) Tekanan : 200 atm
Persamaan: N2 + 3H2 2NH3

SIFAT-SIFAT AMMONIA
(a) Berbau sengit
(b) Menukarkan litmus merah kepada biru
(c) Sangat larut dalam air membentuk

larutan tidak berwarna
(d) Merupakan larutan alkali lemah

KEGUNAAN AMMONIA
AMMONIA DI DALAM BAJA
1. Baja bernitrogen: ammonium sulfat,

ammonium nitrat, ammonium fosfat,
urea.
Baja ammonium sulfat
vs baja urea
(a) (i) Bagaimana menyediakan baja
ammonium sulfat?
Tindak balas di antara ammonium hidroksida
dan asid sulfurik.
(ii) Tuliskan persamaan tindak balas

penyediaan ammonium sulfat
2NH4OH + H2SO4 (NH4)2SO4 + 2H2O
vs baja urea
(b) (i) Bagaimana urea terhasil?

Tindak balas di antara ammonia dan karbon
dioksida
(ii) Tuliskan persamaan tindak balas

penyediaan urea, CO(NH2)2
2NH3 + CO2 CO(NH2)2 + H2O

vs baja urea
(c) Baja ammonium sulfat dan urea banyak

digunakan dalam pertanian.
(i) Hitungkan peratus kandungan nitrogen

dalam ammonium sulfat, (NH4)2SO4 dan
urea, CO(NH2)2 .
[R.A.M: C=12; N=14; O=16; H=1]
vs baja urea
Peratus Nitrogen dalam ammonium
sulfat, (NH4)2SO4
= 2(14) x 100 = 21.21 %
132
Peratus Nitrogen dalam urea, CO(NH2)2
= 2(14) x 100 = 46.67 %
60
vs baja urea
(ii) Baja manakah yang paling sesuai

untuk pertanian? Terangkan.
Urea. Kerana peratus kandungan

nitrogennya lebih tinggi daripada
ammonium sulfat.
(C) ALOI
1. Aloi adalah campuran dua atau lebih
unsur dengan komposisi yang tetap dan
komponen utamanya adalah logam.
2. Pengaloian adalah proses

mencampurkan atom asing kepada atom
logam tulen.
TUJUAN PENGALOIAN
(a) menambah kekuatan dan kekerasan

logam
TUJUAN PENGALOIAN
(b) mencegah kakisan logam
TUJUAN PENGALOIAN
(c) membaiki rupa logam tulen supaya
menarik dan berkilat
PERBANDINGAN SUSUNAN
ATOM DALAM LOGAM TULEN
DAN ALOI
LOGAM TULEN
1. Logam tulen terdiri daripada satu jenis
atom sahaja dengan saiz atom yang sama.
2. Atom-atom logam tulen tersusun dengan

rapat, padat dan teratur.
3. Apabila satu daya dikenakan ke atas
logam tulen, lapisan atom logam mudah
menggelongsor di atas satu sama lain.
4. Maka, logam tulen bersifat mulur (boleh

ditarik/diregang) dan boleh ditempa (boleh
ditukar bentuk)
ALOI
1. Aloi mempunyai atom asing yang berlainan
saiz yang mengganggu susunan teratur atom
logam tulen.
2. Apabila satu daya dikenakan ke atas aloi,

lapisan atom logam tidak mudah
menggelongsor di atas satu sama lain.
3. Maka, aloi lebih keras dan lebih kuat

berbanding logam tulen. www.themegallery.com
CONTOH-CONTOH ALOI
(A) GANGSA
Komposisi: Kuprum 90%; Stanum 10%

Sifat: Keras dan kuat; tidak mudah terkakis
Kegunaan: Tugu, monumen, pingat,
pedang, barangan perhiasan
(B) LOYANG
Komposisi: Kuprum 70%; zink 30%

Sifat: Keras dan kuat
Kegunaan: Alat muzik dan perkakas
dapur.
(C) KELULI
Komposisi: Ferum 99 %; karbon 1%

Kegunaan: Bangunan, landasan kereta
api, jambatan
(D) KELULI NIRKARAT
Komposisi: Ferum 74 %; kromium 18%

dan karbon 8%
Sifat: Keras dan kuat, tidak berkarat, bersinar
Kegunaan: Sudu, garpu, pisau, alat
pembedahan.
(E) KUPRONIKEL
Komposisi: Kuprum 75 %; nikel 25%

Sifat: Keras dan kuat, tidak terkakis,
bersinar
Kegunaan: Duit syiling
(F) DURALUMIN
Komposisi: Aluminium 93 %; kuprum 3%,

magnesium 3% dan mangan 1%
Kegunaan: Badan kapal terbang, badan
kereta api laju.
(G) PIUTER
Komposisi: Stanum 96 %; kuprum 3%

dan antimoni 1%
Sifat: Keras dan kuat, bersinar
Kegunaan: Cenderamata
(D) POLIMER SINTETIK
1. Polimer adalah molekul berantai panjang yang
terbentuk daripada gabungan banyak molekul
kecil yang dipanggil monomer.
2. Polimer terbahagi kepada dua:

(a) Polimer semula jadi : Polimer yang wujud
secara semula jadi. Biasanya dihasilkan oleh
organisma hidup.
Contoh: getah asli, karbohidrat, protein
(b) Polimer sintetik : Polimer buatan manusia yang
dihasilkan daripada bahan-bahan kimia secara
pempolimeran.
Contoh: PVC, polietena, polistirena
PEMPOLIMERAN
3. Pempolimeran adalah satu proses

menggabungkan monomer-monomer kecil bagi
membentuk polimer yang panjang.
PEMPOLIMERAN
TAMBAHAN
4. Pempolimeran terbahagi kepada:
(a) Pempolimeran Tambahan
Menggabungkan monomer-monomer tak tepu
yang mengandungi ikatan ganda dua
membentuk polimer yang panjang.
Contoh: Pempolimeran Tambahan etena
kepada polietena
PEMPOLIMERAN
TAMBAHAN
PEMPOLIMERAN
KONDENSASI
(b) Pempolimeran Kondensasi
Menggabungkan monomer-monomer kecil
membentuk polimer yang panjang serta
membebaskan molekul air atau ammonia.
Contoh: Pempolimeran Kondensasi
heksanadiamina kepada nilon
POLIMER SEMULA
JADI
MONOMER POLIMER SEMULA JADI
Protein
Asid Amino
Kanji / karbohidrat
Glukosa
POLIMER SEMULA
JADI
MONOMER POLIMER SEMULA JADI
Isoprena
Getah asli
Asid lemak dan gliserol Lemak
POLIMER SINTETIK
POLIMER MONOMER KEGUNAAN

Polietena Etena Beg plastik, bekas plastik, permainan plastik
Polivinil klorida, PVC Kloroetena (vinil Paip air, bahan penebat wayar elektrik, sofa
klorida)
POLIMER SINTETIK

Polistirena Stirena Bahan pembungkus, cawan dan pinggan pakai buang
Perspeks Metil metakrilat Kaca keselamatan, lampu kereta, kanta
POLIMER SINTETIK
Terilin Heksana-1,6- Pakaian, kain layar, tali dan jala

(Poliester) diol
Benzena-1,4-
asid
dikarboksilik
PENCEMARAN BAHAN
POLIMER
KESAN POLIMER SINTETIK KEPADA ALAM SEKITAR
1. Polimer sintetik adalah tidak terbiodegradasi
(tidak terurai oleh mikro organisma).
2. Kesan pembuangan polimer sintetik (plastik):
(a) sistem perparitan
tersumbat dan
menyebabkan
banjir kilat
PENCEMARAN BAHAN
POLIMER
(b) kerosakan alam sekitar terutamanya di tempat
rekreasi
PENCEMARAN BAHAN
POLIMER
(c) Ancaman terhadap hidupan laut yang termakan
plastik
PENCEMARAN BAHAN
POLIMER
(d) bekas plastik yang terbiar tidak ditanam boleh
menjadi tempat pembiakan nyamuk pembawa
penyakit seperti demam denggi
PENCEMARAN BAHAN
POLIMER
3. Kesan pembakaran polimer sintetik secara
terbuka akan membebaskan gas beracun dan
gas berasid yang boleh membahayakan
kesihatan
PENCEMARAN BAHAN
POLIMER
LANGKAH-LANGKAH MENGURANGKAN
PENCEMARAN
1. Gunakan polimer yang terbiodegredasi
2. Kurangkan, gunakan semula dan kitar semula

(reduce, reuse and recycle) polimer sintetik
3. Cegah pembakaran polimer sintetik secara

terbuka
(E) KACA DAN SERAMIK
KACA
1. Komponen utama kaca adalah silika atau silikon
dioksida, SiO2 yang diperoleh daripada pasir.
KACA
2. Kaca ialah bahan keras yang lutsinar dihasilkan

apabila silikat yang lakur disejukkan dengan
cepat.
Proses ini menyebabkan
cecair sejuk lampau ini
memejal dan penyusunan
atom berlaku membentuk
kaca.
JENIS-JENIS KACA
1) Kaca Silika Terlakur

Komposisi: Silikon dioksida, SiO2
Sifat-sifat: Lutsinar, Tahan kakisan bahan kimia,

Pekali pengembangan haba rendah, Boleh
dipanaskan pada suhu tinggi
Kaca Silika Terlakur
Kegunaan: Kanta, cermin mata, radas kaca di

makmal, alat memasak, gentian kaca,
cermin teleskop
Kaca Soda Kapur
2) Kaca Soda Kapur
Komposisi : Silikon dioksida, SiO2; natrium

karbonat, Na2CO3; kalsium karbonat, CaCO3
Sifat-sifat : Lutsinar, Tahan kakisan bahan kimia,

Pekali pengembangan haba tinggi, Tidak tahan
haba, mudah dibentuk
Kaca Soda Kapur
Kegunaan: Kaca tingkap, mentol elektrik, cermin,

bekas kaca, botol
Kaca borosilikat
3) Kaca borosilikat
Komposisi : Silikon dioksida, SiO2; Boron oksida;
Natrium oksida; Aluminium oksida
Sifat-sifat : Lutsinar, Tahan kakisan bahan kimia,

Takat lebur tinggi, Pekali
pengembangan haba rendah
Kaca borosilikat
Kegunaan : Alat memasak, Alat radas makmal
Kaca plumbum
4) Kaca plumbum
Komposisi : Silikon dioksida, SiO2; Natrium
oksida; Plumbum(II) oksida
Sifat-sifat : Lutsinar, Berkilat, Indeks biasan
tinggi, Ketumpatan tinggi
Kaca plumbum
Kegunaan : Pinggan mangkuk, kaca kristal, barang

hiasan, prisma
SERAMIK
1. Seramik diperbuat daripada tanah liat.
2. Seramik terhasil apabila tanah liat dipanaskan

pada suhu yang tinggi.
SERAMIK
3. Komponen utama tanah liat adalah kaolin atau

alumino silikat terhidrat yang merupakan tanah
liat putih yang berkualiti tinggi.
SERAMIK
4. Tanah liat merah mengandungi ferum (III) oksida

yang menghasilkan warna merah pada tanah liat.
5. Kebanyakan seramik adalah sangat keras, kuat,
lengai secara kimia tetapi rapuh.
KEGUNAAN SERAMIK
1. Bahan pembinaan
KEGUNAAN SERAMIK
2. Barangan perhiasan
Pasu porselin
KEGUNAAN SERAMIK
3. Perkakasan dapur
Pinggan dan mangkuk
KEGUNAAN SERAMIK
4. Penebat elektrik
Penebat dalam palam Penebat dalam Penebat dalam

pencucuh pembakar roti sterika
KEGUNAAN SERAMIK
5. Mikrocip dalam komputer, televisyen, radio
BAHAN KOMPOSIT
1. Bahan komposit adalah bahan yang dihasilkan

daripada gabungan dua atau lebih bahan yang
berbeza seperti logam, aloi, polimer, kaca dan
seramik.
2. Bahan komposit mempunyai sifat yang lebih baik

daripada komponen asalnya.
KONKRIT YANG
DIPERKUKUH
(A)Konkrit yang diperkukuh
Komposisi: Campuran simen, batu kerikil, pasir, air,
besi, keluli
Sifat: Kuat dan tahan regangan
Kegunaan: Pembinaan bangunan; jambatan; lebuh
raya; empangan
SUPERKONDUKTOR
(B) Superkonduktor
Komposisi : Campuran ytrium oksida, barium

karbonat dan kuprum(II) oksida
Sifat : Berfungsi pada suhu yang sangat rendah,

bahan yang tiada rintangan elektrik
Kegunaan: Sistem pengangkutan, telekomunikasi,
astronomi, perindustrian dan perubatan
GENTIAN KACA
(C) Gentian kaca
Komposisi : Campuran plastik yang diperkukuh

dengan kaca
Sifat : Keras dan kuat, Daya regangan yang

tinggi, ketumpatan rendah, mudah
dibentuk menjadi lapisan yang nipis
Kegunaan: Tangki simpanan air, bot, topi keledar
GENTIAN OPTIK
(D) Gentian optik

Komposisi: Campuran kaca, kuprum dan
aluminium
Sifat : Menghantar maklumat dalam bentuk

cahaya pada kelajuan tinggi
Kegunaan: Telekomunikasi untuk membuat kabel
elektrik, Bidang perubatan untuk
memerhati organ dalaman manusia
KACA FOTOKROMIK
(E) Kaca fotokromik

Komposisi : Campuran kaca atau polimer lutsinar
dengan argentum klorida yang peka
cahaya
Sifat : Kaca menjadi gelap apabila terdedah

kepada cahaya dan menjadi cerah semula
apabila berada dalam keadaan gelap
Kegunaan: Cermin mata gelap; cermin tingkap
kenderaan
BAHAGIAN PENDIDIKAN TEKNIK DAN VOKASIONAL
LOGO KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

Bab 9 Bahan Buatan Industri - SMT Johor Bahru

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Bab 9 Bahan Buatan Industri - SMT Johor Bahru

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

BAHAGIAN PENDIDIKAN TEKNIK DAN VOKASIONAL

LOGO KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

BAHAN BUATAN INDUSTRI

Dihasilkan oleh Guru-Guru Kimia

1. Nama proses : Proses Sentuh

2. Bahan mentah yang digunakan:

Penghasilan sulfur dioksida:

Sulfur dibakar dalam udara untuk

Gas sulfur dioksida dibakar dalam udara

Gas sulfur trioksida dilarutkan dalam asid

Oleum dilarutkan dalam air untuk

(a) Salah satu hasil sampingan daripada

(c) Gas buangan dari kilang-kilang

(d) Pembakaran barangan yang diperbuat

(a) Gas yang beracun dan berasid

Gas ini mempengaruhi sistem respirasi

(b) Mengkakis struktur bangunan dan

(a) Menyemburkan serbuk batu kapur

1. Nama proses: Proses Haber

Campuran terdiri daripada 1 mol nitrogen, N2 dan 3 mol

Keadaan optimum tindak balas:

Persamaan: N2 + 3H2 2NH3

(a) Berbau sengit

(b) Menukarkan litmus merah kepada biru

(c) Sangat larut dalam air membentuk

(d) Merupakan larutan alkali lemah

1. Baja bernitrogen: ammonium sulfat,

(ii) Tuliskan persamaan tindak balas

(b) (i) Bagaimana urea terhasil?

(ii) Tuliskan persamaan tindak balas

2NH3 + CO2 CO(NH2)2 + H2O

(c) Baja ammonium sulfat dan urea banyak

(i) Hitungkan peratus kandungan nitrogen

(ii) Baja manakah yang paling sesuai

Urea. Kerana peratus kandungan

2. Pengaloian adalah proses

(a) menambah kekuatan dan kekerasan

(b) mencegah kakisan logam

2. Atom-atom logam tulen tersusun dengan

4. Maka, logam tulen bersifat mulur (boleh

2. Apabila satu daya dikenakan ke atas aloi,

3. Maka, aloi lebih keras dan lebih kuat

Komposisi: Kuprum 90%; Stanum 10%

Komposisi: Kuprum 70%; zink 30%

Komposisi: Ferum 99 %; karbon 1%

Komposisi: Ferum 74 %; kromium 18%

Komposisi: Kuprum 75 %; nikel 25%

Komposisi: Aluminium 93 %; kuprum 3%,

Komposisi: Stanum 96 %; kuprum 3%

2. Polimer terbahagi kepada dua:

3. Pempolimeran adalah satu proses

Asid lemak dan gliserol Lemak

POLIMER MONOMER KEGUNAAN

POLIMER MONOMER KEGUNAAN

Perspeks Metil metakrilat Kaca keselamatan, lampu kereta, kanta

POLIMER MONOMER KEGUNAAN

Terilin Heksana-1,6- Pakaian, kain layar, tali dan jala

1. Gunakan polimer yang terbiodegredasi

2. Kurangkan, gunakan semula dan kitar semula

3. Cegah pembakaran polimer sintetik secara

2. Kaca ialah bahan keras yang lutsinar dihasilkan

1) Kaca Silika Terlakur

Sifat-sifat: Lutsinar, Tahan kakisan bahan kimia,