Ag
mut122@ums.ac.id
thoiftowaf@yahoo.co.id
Pengertian Studi al-Qur’an: ulum + al-Qur’an (ilmu yang
membahas tentang al-Qur’an dan yang berkaitan) ex: asbabun
nuzul, munasabah, lsp.
Ruang lingkup pembahasan Studi al-Qur’an:
1. pengenalan thd al-qur’an
2. kaidah tafsir
3. metode tafsir
4. kitab tafsir dan mufassir.
Cabang-cabang (pokok bahasan) Studi al-Qur’an:
1. I’jaz al-qur’an
2. amtsal
3. qashash
4. tajwid
5. balaghah
6. Adab tilawatil qur’an.lsp
Squ = Ilmu tafsir dan Ilmu gharibil qur’an
Ulum: jam’u ilm (al-fahmu/alidrak)
U.Q: Membahas ruang lingkup qur’an dan
yang bertalian.
Perlu kedalaman dan ketelitian dalam
memahami al-qur’an.
Ex: q.s al-anfal: 60 (al-quwwah)
dan al-an’am: 82 (al-dhulmu).
Al-a’raf: 158.
Wa ma arsalnaka……
Al-hadits: tiap-tiap nabi untuk umatnya, akan
tetapi aku diutus untuk semua manusia.
(muslim, kafir, yahudi, nasrani, hindu, buda,
lsp).
Transformasi pembelajaran al-qur’an untuk
masyarakat JIN?
Muhammad dan Qur’an (Arab)
Al-qur’an turun dg bahasa dan lisan kaumnya.
Fashohah dan bayan
Tiada yang bisa menandingi membuat
semisalnya, 1-10 surat/ 1-10 ayat.
Alhifdhu (terjaga), al-naqlu (pindah), al-
mutawatir (runtut) tanpa tahrif dan tabdil.
Solusi bagi jiwa (ruh), aql, jasad (badaniyah).
Kemasyarakatan
Ekonomi, politik, hukum, dll.
Karena Qur’an turun penuh Hikmah/ al-hakim
al-mubin .
Al-qur’an
Al-kitab
Al-furqon
Al-dzikr
Al-tanzil.
Sifat: Nur, huda, mubarok, mubin, busyro,
aziz, majid, basyir.
Al-qur’an?
Al-hadits Qudsi?
Al-hadits?
Persamaan: q.s attur: 34. dan yusuf: 101.
منّاع القطّان .
صبحى الصّالح
محمد سيّد طنطاوى
Pengertian al-qur’an قرأ يقرؤ قرأنا
.....كالم هللا المعجز
Hikmah diwahyukannya al-
qur’an secara berangsur-angsur
(22 th, 2 bln, 22 hr [23th]. 13 th
Makkah, 10 th Madinah)
1. Mudah dimengerti dan
dilaksanakan
2. ada yang dimanshukh sesuai
kemaslahatan
3. sesuai peristiwa agar lebih
terkesan
4. Mudah dihafal
5. Sebagai jawaban.
Penulisan al qur’an masa nabi
(Kulit binatang, pelepah
kurma, batu, lsp) dan sahabat
(Ali, Muawiyyah, Ubaiy bin
Ka’ab, Zaid bin Tsabit)
Penyempurnaan
pemeliharaan al-Qur’an
setelah masa khalifah (Abu
Bakar, Umar pengusul,
Utsman pelaksana, Ali tim
penulis)
Rasm (tulisan) al-Qur’an
Qur’an utuh di lauh mahfudz.
Qur’an min indillah.
Langsung nabi: min warail hijab.
Lantaran malaikat jibril.
1. jibril mendengar langsung dari Allah
2. jibril menghafal dari lauh mahfudz
3. jibril hanya menyampaikan (makna), lafat
dari jibril/ muhammad.
Masa muhammad
Masa shahabat
Masa tabiin.
7 bahasa satu makna Isim, mufrod, mudzakar,
7 bahasa dari bahasa muannas, jama’
arab tasniyah.
7 konsep: amar, nahi, I’rab
janji, ancaman, jidal, Tashrif
qosos, amsal. Taqdim wa ta’hir
7 konsep: amar, nahi, Badal
halal, haram, muhkam, Ziyadah wa nuqshon
mutasyabih, amsal. Tafhim tarqiq
7 : la mafhum lahu
Qiraat assab’ah: abu
umar, nafi’, ‘ashim,
hamzah, kisai, ibnu ‘amir,
ibnu katsir
هو ما نزل قران بشأنه وقت
وقوعه كحادثة أو سؤل
أنه ما نزلت األية أياك
وقوعه (السيوطي)
Ex: al-Baqarah: 223.
al-Anfal: 1.
Al-Baqarah: 180.
URGENSI ASBABUN UZUL
بيان الحكمة
تخصيص حكم
لفهم معان القران
1. penegasan al-Qur’an dari Allah
2. penegasan Allah
memperhatikan rasulnya
3. penegasan Allah selalu
bersama hambanya
4. sarana memahami ayat secara
tepat
5. menghususkan hukum yang
terkandung
6. mengetahui rahasia/ makna
yang terkandung
7. memudahkan dihafal.
سبب نزل هذه األية هذا( ......نصا صريحا)
احسب هذه األية نزلت في كذا( ....محتملة)
.
SURAT-SURAT PENDEK TENTANG:
العصر 1. PERISTIWA
الكوثر 2. NABI DITANYAI?
الشعرأ- المسد 3. TANPA SEBAB:
المعاوذتين - Sebagai permulaan
- Mengenai aqidah
Kewajiban berIslam dan
bersyariat Allah dalam
kehidupan pribadi dan
sosial.
وجه اإلرتباط بين الجملة
والجملة في األية الواحدة ,االية
)PENGERTIAN (KESESUAIAN واألية في األيات المتعددة,
السورة والسورة
PENGERTIAN (KESESUAIAN) DAN
MACAMNYA: 1. MEMAHAMI KEUTUHAN, KEINDAHAN
1. AYAT DENGAN AYAT SEBELUMNYA (AL- DAN KEHALUSAN BAHASA
FATIHAH) 2. KORELASI
2. NAMA SURAT DENGAN ISI 3. NERACAYANG IMBANG (TAMASUL:
3. SURAT DENGAN SURAT SEBELUMNYA SAMA, TASYABUH: SERUPA, MAUDHU’-
4. PENUTUP SURAT DENGAN AWAL MAUDHU’: OBYEK PEMBAHASAN)
SURAT BERIKUTNYA
Pengertian (kesesuaian) dan macamnya:
1. ayat dengan ayat sebelumnya (al-fatihah)
2. nama surat dengan isi
3. surat dengan surat sebelumnya
4. penutup surat dengan awal surat berikutnya
Kegunaan mempelajari munasabah:
1. memahami keutuhan, keindahan dan
kehalusan bahasa
2. korelasi
3. neraca yang imbang (tamasul: sama,
tasyabuh: serupa, maudhu’-maudhu’: obyek
pembahasan)
إعجاز القرأن البالغي
وإحكام بيانه
سورة مدنية سورة مكية
RISALAH MUHAMMAD TIDAK PARA PENELITI (S.T.TT)
SEKEDAR RISALAH ILMU DAN
PEMBAHARUANYANG DITERIMA
AKAL DAN RESPON MANUSIA.
MENELITI TURUNNYA AL-
AKAN TETAPI RISALAH (AGAMA) QUR’AN AYAT DEMI AYAT:
YANG MELEKAT PADA AKAL DAN WAKTU-TEMPAT UNTUK:
TERPATRI DALAM HATI
1. MENGETAHUI METODE
DAKWAH
2. MACAM2 SERUAN
3. TAHAPAN HUKUM DAN
PERINTAH.
MAKKAH
85 SURAT 29 SURAT
DIJADIKAN ALAT BANTU 3. BISA DIKETAHUI
UNTUK MENAFSIRKAN DAN
MEMUTUSKAN HUKUM SEJARAH HIDUP
EX: KONSEP NASHIH- MUHAMMAD. LAHIR-
MANSHUH PERTENGAHAN –MASA
2. DIRESAPI GAYA BAHASA
AL-QUR’AN. TUA-SEMINGGU, LIMA
KARAKTERISTIK WATAK HARI, TIGA HARI, SEHARI
DAN BAHASA MAKKAH- SEBELUM MENINGGAL,
MADIHA BERBEDA. (UNTUK
DIJADIKAN HIKMAH DAN WAK TU NAZA’).
DAKWAH DAN
BERETORIKA)
Pengertian: Turun di Makkah dan sebelum
hijrah (Makky). Turun di Madinah setelah
hijrah (Madany) meskipun turun di Makkah
tapi setelah hijrah.
Ciri al-makky:
Ciri al-Madany:
Q.s al hajj: 77 (teks madani tapi makkiyah)
Q.s an-nisa: 1 (teks makiyah tapi
madaniyyah)
Isi dan Hikmahnya
Pengertian
Sikap ulama tentang ayat muhkan dan
mutasyabih:
3 ARUS UTAMA:
1. (ABU HASAN AL-ASY’ARI)+(ABU ISHAQ AL-
SYIRAZY): wa ma ya’lamu ta’wilahu illa allah wa
arrasihuna fil ilmi… (WAWU ATHAF)
2. (SALAFIYYUN) … illa Allah. (WAWU ISTI’NAF)
3. (AL-RAGHIB AL-ASHFAHANY) … jalan tengah
(wa ma kholakta hadza bathila…)
(Allahmumma faqqihhu fiddin)
Pujian,
terputus-putus
Panggilan (nida)
Berita
Sumpah
Syarat
Kata perintah
Pertanyaan (istifham)
Do’a
Alasan (ta’lil)
MASA –MASA ABAD 17-18M ABAD 19M
31 :المائدة
HISSI MAKNAWI
EX:… EX:…
SUSUSNAN KALIMAT GUNUNG-GUNUNG SEPERTI BULU
BERTEBANGAN
Q+Q IJTIHADI
Q+H QIYASI
Q+A TAFSILIs
Q+IJ
PRO KONTRA?
KELEBIHAN + BI AL-ISYARAAH?
KELEMAHAN Q+ Isyarat bathin yang
terpancar dari para sufi,
pengikut tarekat (orang2
yang bersih hatinya)
AT-THABARI JALALAIN
IBNU KATSIR AL-KASYAF
AL MARAGHI Baidhawi
Mafatihul huyub.S
TAFSIR BERDASARKAN
TARJAMAH SUMBER
TARJAMAH HARFIYAH/ TAFSIR BIL MA’TSUR:
LAFDZIYAH. TAFSIR BIL RA’YI:
TARJAMAH MA’NAWIYAH TAFSIR BIL ISYARI:?????
TAFSIR ASALI:??????
CORAK TAFSIR METODE TAFSIR
مجاهد بن جبر
الطبري
إبن كثير
الزمخشري
الشوكاني
إبن عباس تفسيىر إبن عباس Ma’tsur
AZZUMAR: 27.
ولقد ضربنا للناس في
هذا القرأن من كل مثل
لعلهم يتذكروت
إن القرأن نزل على خمسة Ibnu Qayyim: menyerupakan
حالل وحرام ومحكم:أوجه sesuatu dengan yang lain
فاعملوا,ومتشابه وأمثال dalam hukum dan
بالحالل واجتنبوا الحرام mendekatkan sesuatu yang
abstrak (ma’qul) dengan yang
وأمنوا بالمتشابه واعتبروا
inderawi (konkrit, mahsus).
.باألمثال
Mendekatkan salah satu dari
dua mahsus dengan yang lain
dan menganggap salah
satunya itu sebagai yang lain.
1. Contoh/ tauladan UNSUR-UNSUR:
2. Penerangan ( مشبةYang
3. tanda/ bukti diserupakan)
4. keadaan, kisah, sifat ( مشبة بهsesuatu yang
yang menarik dan dijadikan…)
menakjubkan. ( أداة التشبيةalat)
5. perbandingan. ( وجه الشبةsegi
perumpamaan).
EX:
Jelas Ex: Kafir dan Nyalakan
مصرحة Api.
صريح
3
اإلتباع
العمل يه
الدعوة
صحة اإلعتقاد 1 7العلم باللغة العربية
التجرد عن الهوى 2 وفروعها
أن يبدأ اوال بالقران 3 8العلم بأصول العلوم
بالسنة 4 المتصلة بالقران
بأقوال الصحابة 5 9دقة الفهم
بأقوال التابعين 6
حسن النية وصحة1 الجهر بالحق7
المقصود حسن السمت8
حسن الخلق2 أألناة والروية9
اإلمتثال والعمل3 Tidak Ceroboh
Mengingat Perintah تقديم من هو أولى10
Allah dan Beramal منه
تحري الصدق والضبط4 Mendahulukan orang
في النقل yang lebih pantas dari
Memeriksa dengan teliti padanya
dan jujur dalam menukil حسن اإلعداد وطريقة11
التواضع ولين الجانب5 األداء
Rendah Hati dan Lemah Persiapan yang baik dan
Lembut dengan metode yang
عزة النفس6 baik pula