Bab 6 Tenaga dan Perubahan Kimia

1. APA ITU PERUBAHAN KIMIA DAN PERUBAHAN FIZIK ?

Pembakaran kertas untuk menghasilkan debu adalah perubahan kimia manakala peleburan ais menjadi air ialah perubahan fizik. Jadi apakah sebenarnya perubahan kimia dan perubahan fizik ?. Perbezaan antara perubahan kimia dan perubahan fizik adalah seperti jadual di bawah

PERUBAHAN KIMIA terbentuk bahan baru perubahan tidak berbalik Komposisi kimia bahan asal berbeza dengan hasil Jisim bahan asal berbeza dengan hasil Ikatan antara zarah dipecahkan Memerlukan tenaga haba yang tinggi tidak

PERUBAHAN FIZIK perubahan berbalik Komposisi kimia bahan asal sama dengan hasil Jisim bahan asal mungkin sama atau berbeza dengan hasil zarah hanya berubah bentuk sahaja Memerlukan tenaga haba yang rendah

. PERUBAHAN HABA !EMA!A TINDAK BA"A! KIMIA

emasa tindak balas kimia berlaku dua jenis perubahan haba. esuatu tindakbalas yang menghasilkan haba ke persekitarannya dinamakan sebagai tindakbalas eksotermik. !indak balas endotermik pula adalah sebaliknya. Perbezaan antara !indak balas "ksotermik dengan "ndotermik ditunjukkan seperti di bawah.

TINDAK BA"A! EK!#TERMIK TINDAK BA"A! END#TERMIK membebaskan tenaga haba menyerap tenaga haba persekitaran panas #tabung uji terasa persekitaran sejuk #tabung uji terasa panas$ sejuk$ hasil tindak balas mengandungi hasil tindak balas mengandungi

tenaga rendah

tenaga tinggi

contoh % semasa melarutkan natrium contoh % semasa melarutkan hidroksida dalam air ammonium sulfat dalam air

!indak balas kimia berguna dalam industri. Pengetahuan mengenai jenis tindak balas telah menolong manusia mencipta pelbagai bahan lain yang sangat berguna kepada kita. Jadual berikut memperkenalkan beberapa industri popular yang menggunakan tindak balas kimia. &ama tindak balas tersebut selalunya mengambil mana saintis yang pertama kali menemui tindak balas tersebut. PR#!E! HA!I" PER!AMAAN T$B %ENI! T$B

ammonia

nitrogen ' hidrogen (((() "ksotermik ammonia ' haba

sulfur trioksida untuk pembuatan asid sulfurik

sulfur dioksida ' oksigen *++++) sulfur trioksida ' "ksotermik haba

nitrogen oksida untuk pembuatan asid nitrik

ammonia ' oksigen (((() "ksotermik nitrogen oksida ' haba

&. !IRI KEREAKTIFAN "#'AM

Kebanyakan tindak balas di dunia kita ini berpunca dari logam. ,ogam merupakan bahan yang sangat penting. eterusnya kita mengkaji perlakuan logam( logam. ,ogam(logam mempunyai kereaktifan berbeza apabila ditindak balaskan dengan air- asid serta oksigen. Jika kita melakukan eksperimen dalam makmal- berikut adalah pemerhatian apabila logam bertindak balas dengan air. %ENI! "#'AM PEMERHATIAN KE(ER'A!AN

&atrium Kalsium Magnesium Kuprum

bergerak pantas di atas permukaan air dan sangat cergas menghasilkan bunyi .hiss. tenggelam dan menghasilkan gelembung cergas gas #hidrogen$ tenggelam dan menghasilkan sedikit gelembung gas #hidrogen$ tiada tindak balas kurang cergas tidak cergas

Dengan a)id. %ENI! "#'AM Magnesium /erum plumbum Kuprum PEMERHATIAN pembuakan sangat cergas dan menghasilkan gas #hidrogen$ pembuakan yang cergas dan menghasilkan gas #hidrogen$ pembuakan dan menghasilkan sedikit gelembung gas #hidrogen$ tiada tindak balas KE(ER'A!AN sangat cergas cergas kurang cergas tidak cergas

Dengan *+)igen ,u-a. %ENI! "#'AM Magnesium 0ink /erum Kuprum PEMERHATIAN KE(ER'A!AN

membara sangat terang dan menghasilkan sangat cergas debu putih seletah sejuk membara dengan terang dan menghasilkan serbuk kekuningan setelah cergas sejuk membara dan menghasilkan serbuk hitam kurang cergas setelah sejuk tiada tindak balas tidak cergas

Jadi kita boleh membina !iri +erea+.i/an -*gam bermula dari yang paling reaktif ialah %(

1leh kerana logam mempunyai kereaktifan yang berbeza tindak balas oksidanya dengan karbon lain juga menunjukkan perlakuan yang berbeza. 2erikut adalah pemerhatian apabila oksida logam bertindak balas dengan karbon. #K!IDA "#'AM PEMERHATIAN INFEREN!$TH0

karbon boleh menurunkan Plumbum #II$ menghasilkan bintil(bintil plumbum #II$ oksida. Karbon lebih oksida logam berkilau reaktif dari plumbum 3luminium oksida 0ink oksida tiada apa(apa terbentuk menghasilkan sedikit bintil(bintil logam berkilau karbon tidak boleh menurunkan aluminium oksida. Karbon kurang reaktif dari aluminium karbon boleh menurunkan zink oksida. karbon lebih reaktif dari zink

Ini bermaksud kita boleh meletakkan karbon dalam siri kereaktifan logam seperti berikut.

Kalium &atrium Kalsium Magnesium 3luminium K3421&

0ink /erum #besi$ tanum #timah$ Plumbum Kuprum #tembaga$ Merkuri #raksa$ 3rgentum 3urum #emas$

emua oksida logam #bijih$ yang berada dibawah karbon boleh diekstrak #dikeluarkan$ dengan memanaskannya dengan karbon. Karbon yang digunakan dalam industri pengekstrakan logam dari bijihnya ialah arang kok. Proses Pengekstrakan logam dengan menggunakan serbuk karbon #arang kok$telah dijadualkan seperti berikut. "AN'KAH (ARA TU%UAN HA!I" 2ijih terpanggang

Memanggang Memanggang Menyingkirkan bijih pada suhu tinggi sulfur 2ijih dicampurkan dengan arang kok dan dimasukkan dalam .relau bagas.

Mencampur bijih dengan arang kok

5ampuran bijih ' Memulakan tindak arang kok bersuhu balas tinggi

!indak balas

5ampuran Melengkapkan dipanaskan pada tindakbalas suhu tinggi

6ua hasil terbentuk iaitu % a$ 2endasing #sanga lebur$ b$,ogam tulen yang lebur

Pengasingan

anga disingkirkan dan Memisahkan logam ,ogam tulen leburan logam tulen dialirkan keluar

,eburan logam Mengacu dan Mendapat dituang ke Jongkong7Kepingan Membekukan jongkong7kepingan dalam acuan dan logam tulen logam logam disejukkan

1. TINDAK BA"A! DEN'AN MEN''UNAKAN TENA'A E"EKTRIK

"lektrolisis merupakan satu tindak balas yang menggunakan tenaga elektrik. !enaga elektrik memecahkan sebatian kimia untuk membentuk bahan yang baru. !erdapat 8 komponen utama dalam radas elektrolisis. K#MP#NEN "lektrolit BAHAN garam- asid atau alkali TU%UAN membekalkan ion positif #.kation.$ dan ion negatif #.3nion.$

"lektrod

membentuk 9 elektrod yang terdiri dari a$ elektrod positif #3nod$( bahan yang boleh bahagian yang disambung ke mengkonduksi elektrik cth% terminal positif bateri dan karbon b$ elektrod negatif #Katod$ bateri atau sumber arus terus Mengerakkan elektron dalam litar

Pembekal arus elektrik

"lektrolisis mempunyai banyak kegunaan dalam kehidupan seharian manusia. 3natarah kegunaannya ialah KE'UNAAN E"EKTR#"ITN2A E"EKTR#D 3 E"EKTR#D 4 Pengekstrakan 3luminium Penulenan argentum Penyaduran sudu besi dengan argentum ,eburan 3luminium 1ksida ' Kriolit karbon ( karbon ( gas aluminium tulen oksigen terhasil terhasil kepingan kepingan argentum tak argentum tulen ( tulen ( akan larut bertambah berat dalam elektrolit kepingan sudu besi ( argentum ( jisim disadurkan oleh berkurangan argentum

argentum nitrat

argentum nitrat

5. PEN'HA!I"AN TENA'A E"EKTRIK DARI TENA'A KIMIA

6isebalik elektrolisis- tenaga elektrik pula boleh dihasilkan dari tenaga kimia dalam sel#bateri$. :ntuk menghasilkan tenaga elektrik dari tenaga kimia- beberapa syarat harus dipenuhi oleh radas#set(up$. 8 syarat supaya terhasilnya tenaga elektrik dalam sel ringkas ialah%( a$ 6ua elektrod yang digunakan hendaklah berbeza. b$ el mesti mengandungi elektrolit. c$ Kedua(dua elektrod hendalah bersambung untuk melengkapkan litar. angat menarik jika kita mengkaji dengan lebih mendalam komponen yang terdapat dalam sel kering. #mana tahu anda boleh mencipta sel sendiri di rumah.....$. Komponen sel kering adalah seperti berikut. K#MP#NEN !erminal ( !erminal ' "lektrolit Pencegah Pengutuban BAHAN bekas zink rod karbon TU%UAN membebaskan elektron menerima elektron

ammonium klorida ' landasan pergerakan elektron zink klorida serbuk karbon ' mangan #I;$ dioksida menyerap hidrogen yang terbentuk dan menukarkannya menjadi air

Komponen sel asid(plumbum pula. K#MP#NEN !erminal ( !erminal ' "lektrolit BAHAN plat plumbum tulen plat plumbum oksida asid sulfurik pekat TU%UAN membebaskan elektron menerima elektron landasan pergerakan elektron

aintis telah menamakan sel kering sebagai sel primer manakala sel basah asid(plumbum pula ialah sel sekunder. #saintis sering mengklasifikasikan sesuatu ya..$ 3pakah maksud serta perbezaan kedua(dua jenis sel ini ?. Perbezaan sel primer dan sel sekunder adalah seperti berikut. !E" PRIMER !EKUNDER

Kelebihan Kelemahan 5ontoh sel 5ara di kitar semula

membekalkan arus tetaptidak boleh dicas semula sel kering- bateri alkalibateri argentum oksida bekas logam dan karbon diasingkan dan dipakai semula

boleh dicas semula mengandungi elektrolit yang mudah tumpah akumulator asid(plumbum2ateri nikel(kadmium- bateri litium logam plumbum di kitar semula dan asid diganti semula

<alaupun sel(sel diatas berguna kepada manusia namun ianya boleh mendatangkan sedikit masalah jika dibuang ke alam sekitar. Ini adalah kerana ia mempunyai bahan bertoksik seperti logam rekatif serta bahan kimia lain. Kesan Pembuangan sel kimia ke alam sekitar ialah %( a$ Pencemaran ekologi b$ Menjejaskan kesihatan manusia c$ ,ogam toksik mencemarkan sumber air dan tanah d$ 2ahan toksik masuk ke rantai makanan dan meracuni otak

6.TINDAK BA"A! 2AN' MEMER"UKAN (AHA2A

elain daripada tenaga elektrik- sesetengah tindak balas hanya memerlukan cahaya sebagai sumber tenaga. 2eberapa contoh tindak balas yang memerlukan cahaya dalam kehidupan kita ialah %( TINDAK BA"A! /otosintesis Penguraian 3rgentum Klorida Kertas /otografi KE!AN (AHA2A Memecahkan molekul air dalam tumbuhan. 3rgentum klorida terurai menjadi argentum dan klorin. Pasta argentum bromida yang terdapat di permukaan kertas fotografi terurai menjadi argentum dan bromida. AP"IKA!I Penghasilan glukosa semasa fotosintesis. 2ahan kimia argentum klorida hendaklah disimpan dalam botol gelap. 2ahagian terdedah cahaya menjadi kelabu dan bahagian terlindung kekal putih. konsep ini digunakan untuk mencuci gambar foto.

6. %AN'AN MEMBAZIR TENA'A

3pabila kita mengetahui bahawa semua tindak balas di dunia ini memerlukan tenaga #elektrik atau cahaya$ maka kita sedar bahawa kita tidak boleh membazir tenaga. Kita hendaklah sentiasa mencari jalan agar sumber tenaga kita kekal lama.