PENGHARGAAN

ISI KANDUNGAN
1.0 PENGENALAN
2.0 SEJARAH BAHASA MELAYU
Persekutuan Tanah Melayu mencapai kemerdekaan pada 1957 dan semenjak detik
pengisytiharan tersebut Bahasa Melayu telah dinobatkan sebagai Bahasa Kebangsaan, Bahasa
asmi, Bahasa Pengantar dan Bahasa !lmu" #i Malaysia, pengertian Melayu mempunyai
implikasi keagamaan yang dikaitkan dengan agama !slam" #alam Perlembagaan Malaysia,
tercatat baha$a Melayu ditakri%kan sebagai orang yang bertutur dalam bahasa Melayu,
menganut agama !slam, dan mengamalkan cara hidup dan budaya Melayu" &al ini bermakna
baha$a sesiapa sahaja yang mempunyai ciri'ciri tersebut boleh menjadi ahli kepada bangsa
Melayu" Bagi mengupas lebih lanjut berkaitan asal'usul bahasa Melayu, terdapat beberapa yang
boleh dilihat dan dibincangkan"
3.0 ASAL USUL BAHASA MELAYU
(ntuk mengetahui asal usul bahasa Melayu kita perlu mengetahui asal'usul penutur
aslinya terlebih dahulu, iaitu orang Melayu" )sal'usul bangsa Melayu sehingga kini masih kabur"
)kan tetapi beberapa sarjana *ropah seperti &endrik Kern +Belanda, dan obert -on &eine
ASAL-USUL BAHASA MELAYU
Bahasa'Bahasa )ustronesia
Bahasa'Bahasa )ustronesia
Keluarga bahasa )ustronesia
Keluarga bahasa )ustronesia
Bahasa Melayu ' Polinesia
Bahasa Melayu ' Polinesia
PERKEMBANGAN BAHASA MELAYU
SEJARAH BAHASA MELAYU
SEJARAH BAHASA MELAYU
Bahasa Melayu Kuno
Bahasa Melayu Kuno
Bahasa Melayu Klasik
Bahasa Melayu Klasik
Bahasa Melayu Moden
Bahasa Melayu Moden
.eldern +)ustria, telah melakukan penyelidikan secara kasar latar belakang dan pergerakan
masyarakat Melayu kuno"
Teori mereka menyatakan baha$a bangsa Melayu berasal daripada kelompok
)ustronesia, iaitu kelompok manusia yang berasal dari daerah /unan di 0hina yang
kemudiannya berhijrah dalam bentuk beberapa gelombang pergerakan manusia dan akhirnya
menduduki $ilayah )sia Tenggara"
umpun Bahasa )ustronesia adalah sebuah keluarga bahasa yang tersebar meliputi
gugusan kepulauan )sia Tenggara dan 1autan Pasi%ik" Beberapa anggota keluarga bahasa ini
juga dituturkan di tanah besar )sia" umpun bahasa )ustronesia tersebar luas dari Tai$an dan
&a$aii di hujung utara hingga ke 2e$ 3ealand di $ilayah +)otearoa, di hujung selatan dan dari
Madagascar jauh di barat sampai ke Pulau *aster +apanui, di hujung timur. Nik Safiah Karim
menerangkan baha$a bahasa )ustronesia ialah satu rumpun bahasa )ustris bersama'sama
dengan rumpun bahasa )ustroasia dan Tibet'0hina"
Bahasa )ustronesia merupakan kumpulan keluarga yang besar, maka para sejara$an
membe4akan mereka dengan beberapa bentuk, antaranya seperti dalam rajah di ba$ah"
RUMPUN AUSTRONESIA
RUMPUN AUSTRONESIA
K*1().)
2(5)2T))
K*1().)
2(5)2T))
K*1().)
P61!2*5!)
K*1().)
P61!2*5!)
K*1().)
M*1)2*5!)
K*1().)
M*1)2*5!)
K*1().)
M!K62*5!)
K*1().)
M!K62*5!)
BAHASA AUSTRIS
BAHASA AUSTRIS
BAHASA
AUSTROASIA
BAHASA
AUSTROASIA
BAHASA
TIBET-CHINA
BAHASA
TIBET-CHINA
BAHASA
AUSTRONESIA
BAHASA
AUSTRONESIA
Rumpun Bahasa Austronesia
Berdasarkan rajah di atas, jelas menyatakan baha$a bahasa telah berkembang sejak
dahulu lagi"
#alam rumpun bahasa Kepulauan Melayu atau Bahasa Nusantara, ianya banyak
menggunakan bahasa Melayu, )ceh, 7a$a, 5unda, #ayak, Tagalog, 5olo, oto, 5ika dan lain'
lain" Peta di ba$ah menunjukkan taburan kedudukan keluarga 2usantara"
Taburan Kedudukan Keluarga Nusantara
#alam rumpun Bahasa-bahasa Polinesia pula melibatkan bahasa'bahasa seperti bahasa
&a$aii, Tonga, Maori, &aiti" Taburan penggunaan bahasa Polinesia ini pula boleh dilihat seperti
berikut"
Taburan Kedudukan Keluarga Polinesia
Bahasa-bahasa Melanesia pula menggunakan bahasa'bahasa seperti bahasa'bahasa di
Kepulauan 8iji, !rian dan Kepulaun 0aledonia" )ntara taburannya melibatkan ka$asan'ka$asan
berikut"
Taburan Kedudukan Keluarga Melanesia
Bahasa-bahasa Mikronesia pula menggunakan contoh'contoh bahasa yang tersebar di
Kepulauan Marianna, Marshall, 0arolina dan .ilbert" Taburan kedudukannya pula adalah seperti
berikut"
ueee
Taburan Kedudukan Keluarga Mikronesia
4.0 PERKEMBANGAN BAHASA MELAYU
Bahasa Melayu telah digunakan di Kepulauan Melayu sejak lebih 199 tahun yang lalu"
Mengikut statistik penggunaan bahasa di dunia ini, penutur bahasa Melayu keseluruhannya
dianggarkan berjumlah lebih dari :99 juta orang" 7umlah ini meletakkan bahasa Melayu
menduduki tempat keempat dari segi jumlah penutur teramai, berbanding bahasa'bahasa
terpenting di dunia, selepas bahasa !nggeris, bahasa Mandarin dan bahasa &indi atau (rdu"
Terdapat laporan yang menyatakan baha$a sebanyak 79 ribu orang mampu bertutur
dalam bahasa Melayu, di 5ri 1anka, manakala di 0hina pula terdapat siaran radio dalam bahasa
Melayu" #i 0hina juga, bahasa Melayu diajarkan sebagai satu kursus di kebanyakan uni-ersity di
0hina, Belanda, (nited Kingdom, )merika 5yarikat, 7erman, dan beberapa buah negara yang
lain" Menurut 5iti &ajar, dalam buku Bahasa Melayu 1, edisi kedua, perkembangan Bahasa
Melayu boleh dibahagi kepada tiga bahagian"
!"ari segi perkembangan bahasa Melayu seak #aman a$al penemuannya hingga kini%
bahasa telah dibahagikan kepada tiga tahap% iaitu bahasa Melayu kuno% bahasa Melayu
klasik% dan bahasa Melayu moden&.
Siri Pendidikan 'uru% Bahasa Melayu (% )disi Kedua
Siti *aar Abdul A#i#
Kedatangan agama &indu, !slam dan penjajahan *ropah di )sia Tenggara telah menyebabkan
perbe4aan yang ketara antara ketiga'tiga peringkat perkembangan bahasa Melayu ini" Penutur
bahasa Melayu moden tidak dapat memahami bahasa Melayu pada 4aman kuno" &al ini kerana
si%at dan ciri bahasa Melayu itu berbe4a'be4a antara satu sama lain"
PERKEMBANGAN BAHASA MELAYU
PERKEMBANGAN BAHASA MELAYU
BAHASA
MELAYU KUNO
BAHASA
MELAYU KUNO
BAHASA
MELAYU KLASIK
BAHASA
MELAYU KLASIK
BAHASA
MELAYU MODEN
BAHASA
MELAYU MODEN
Bahasa Melayu Kuno
5ebelum kedatangan pedagang !ndia di Kepulauan Melayu, bahasa yang
digunakan ketika itu dikenali sebagai bahasa Melayu purba" Bahasa ini kemudiannya
dinamakan bahasa Melayu kuno setelah mendapat pengaruh !ndia" 3aman
kegemilangannya bermula sejak abad ke'7 hingga abad ke'1:" Bahasa ini menjadi
bahasa pentadbiran semasa itu, dan lingua fran+a, iaitu bahasa yang digunakan sebagai
perantaraan atau perhubungan antara orang yang berlainan bahasa" Penggunaan bahasa
Melayu kuno ini merangkumi ka$asan 5emenanjung Tanah Melayu, Kepulauan iau, dan
5umatera" Bahasa Melayu kuno mudah diterima pada masa itu, kerana ;
a, Bersi%at sederhana dan %leksibel, iaitu mudah menerima pengaruh luar"
b, Bahasa ini tidak mementingkan perbe4aan status dan tara%
penggunanya, iaitu tidak terikat dengan perbe4aan susun lapis
masyarakat"
c, 5istem dan struktur kata bahasa ini lebih mudah berbanding bahasa'
bahasa lain"
Pengaruh &indu ini bertahan sehingga penghujung abad ke'1:, iaitu sebelum
agama !slam mengambil tempat dan memasuki Kepulauan Melayu, melalui 5umatera"
)ntara kerajaan yang diketahui $ujud pada 4aman ini adalah seperti berikut ;
a, 5umatera
b, 7a$a
c, 5emenanjung Tanah Melayu
d, Borneo
e, <ietnam

Keraaan ,tama *indu - Buddha
5elain dari itu, bahasa Melayu kuno banyak dipengaruhi oleh sistem bahasa
5anskrit" &al ini kerana kebanyakan masyarakat Melayu ketika itu beragama &indu dan
bahasa 5anskrit menjadi bahasa bagi golongan bangsa$an" )ntara sebab bahasa
5anskrit ini diterima pakai ialah ia mudah dilentur mengikut keadaan" &al ini dapat
dibuktikan daripada ;
a, Pengaruh tulisan yang berasal dari !ndia
b, Kata'kata dan rangka kata pinjaman daripada bahasa 5unskrit
c, 8onem'%onem yang terdapat dalam sistem bahasa Melayu kuno"
Bahasa Melayu kuno juga merupakan bahasa yang digunakan pada 4aman
kerajaan Melayu kuno" )ntara kerajaan Melayu kuno yang menggunakan bahasa ini ialah
5ri-ijaya, 8unan, dan Majapahit" Terdapat beberapa ciri'ciri khusus berkaitan dengan
bahasa Melayu kuno ini" Menurut satu sumber, ciri'ciri bahasa Melayu kuno adalah seperti
berikut ;
Penuh dengan kata-kata pinaman Sanskrit seperti tatkala% air dan sebagainya
Bunyi b ialah $ dalam Bahasa Melayu Kuno. .ontohnya bulan ialah $ulan
Bunyi e pepet tidak $uud. .ontoh/ dengan - dngan atau dangan
A$alan ber- ialah mar- dalam Bahasa Melayu Kuno 0+ontoh/ berlepas-
marlapas1
A$alan di- ialah ni- dalam Bahasa Melayu Kuno 0.ontoh/ diperbuat - nipar2uat1
Ada bunyi konsonan yang diaspirasikan seperti bh% th% ph% dh% kh% h
0.ontoh/ sukhatshitta1
*uruf h hilang dalam bahasa moden 0.ontoh/ semua - samuha3 saya - sahaya1
http/44ms.$ikipedia.org4$iki4Bahasa5Melayu5Kuno
Bentuk bahasa Melayu kuno hanya dapat dilihat melalui kesan tinggalan sejarah
seperti batu'batu bersurat" Batu'batu bersurat yang menggunakan bahasa Melayu
dipercayai ditulis bermula pada akhir abad ke'7" 5ebanyak empat batu bersurat telah
dijumpai yang mempunyai tarikh tersebut ;
a, Batu Bersurat Kedukan Bukit +=>: M, ' Palembang
b, Batu Bersurat Talang Tu$o +=>? M, @ Palembang
c, Batu Bersurat Kota Kapor +=>= M, @ Pulau Bangka, Palembang
d, Batu Bersurat Karang Brahi +=>= M, @ Palembang
Berpandukan isinya, penulisan di batu bersurat tersebut dibuat atas arahan raja
5ri-ijaya, sebuah kerajaan yang mempunyai empayar meliputi 5umatera, 7a$a,
5emenanjung Tanah Melayu, 5egenting Kra dan 5ri 1anka" 6leh itu, ini menunjukkan
baha$a bahasa Melayu telah digunakan sebagai bahasa rasmi dan bahasa pentadbiran
kerajaan 5ri-ijaya, sekaligus meluaskan penyebaran bahasa Melayu ke tanah jajahan
takluknya " Aalaupun bahasa pada batu bersurat itu masih berbahasa 5anskrit, akan
tetapi masih terdapat pengaruh bahasa Melayu kuno di dalamnya"
Bahasa Melayu Klasik
Bahasa Melayu kuno kemudiannya diambil alih oleh bahasa Melayu klasik"
Peralihan ini dikaitkan dengan kedatangan dan pengaruh agama !slam yang semakin
mantap di )sia Tenggara" 5ejak itu, bahasa Melayu banyak mengalami perubahan dari
segi kosa kata, struktur ayat, dan bentuk tulisan itu sendiri"
Merujuk kepada perkataan klasik, Kamus #e$an + B9>= ; 599 , mentakri%kannya
sebagai kesenian atau kesusasteraan yang lama atau yang mempunyaisi%at'si%at yang
tidak lagi terpakaiC yang tinggi dan abadi nilainya atau la$an bagi perkataan
moden"Takri%an ini menjelaskan kepada kita baha$a bahasa Melayu Klasik diakui
kepenggunaannya pada suatu masa dahulu" 2amun, perubahan masa dan
4amanmenyebabkan bahasa ini tidak lagi menjadi $ahana kepada para pengkaji sebagai
bahan kajian dan penyelidikan tentang perkembangan dan pertumbuhannya"
Bahasa Melayu Klasik bermula pada abad ke'1: hingga a$al abad ke'19"
3aman permulaan bahasa Melayu Klasik ditandai dengan penemuan batu bersurat di
Pagar uyung, Minye Tujuh, dan Kuala Berang" 5umber berikut menerangkan lebih lanjut
berkaitan dengan ketiga'tiga batu bersurat tersebut"
BATU BERSURAT
PAGAR RUYUNG
(1356)
Ditulis dalam huruf
India
Mengandungi
prosa Melayu kuno
dan beberapa baris
sajak Sanskrit
Bahasanya
berbeza sedikit
daripada bahasa
batu bersurat abad
ke-7
BATU BERSURAT
PAGAR RUYUNG
(1356)
Ditulis dalam huruf
India
Mengandungi
prosa Melayu kuno
dan beberapa baris
sajak Sanskrit
Bahasanya
berbeza sedikit
daripada bahasa
batu bersurat abad
ke-7
BATU BERSURAT
MINYE TUJUH
(1380)
Ditulis dalam huruf
India
Terdapat
penggunaan kata-
kata Arab seperti
kalimah nabi Allah
dan rahmat
BATU BERSURAT
MINYE TUJUH
(1380)
Ditulis dalam huruf
India
Terdapat
penggunaan kata-
kata Arab seperti
kalimah nabi Allah
dan rahmat
BATU BERSURAT
KUALA BERANG
(1303 - 1387)
Ditulis dalam
tulisan ja!i
Membuktikan
bahasa Arab telah
digunakan dalam
bahasa Melayu
pada abad ini"
BATU BERSURAT
KUALA BERANG
(1303 - 1387)
Ditulis dalam
tulisan ja!i
Membuktikan
bahasa Arab telah
digunakan dalam
bahasa Melayu
pada abad ini"
Bukti Ke$uudan Bahasa Melayu Klasik pada Batu Bersurat
Re2isi Bahasa Melayu Akademik (% untuk PP6SMP
*abibah Binti Mohd.Samin
*asnah Binti A$ang
Ketiga'tiga batu bersurat ini merupakan bukti catatan terakhir perkembangan
bahasa Melayu kerana selepas abad ke'1?, muncul kesusateraan Melayu dalam bentuk
tulisan" 3aman kegemilangan bahasa Melayu klasik ini boleh dibahagi kepada tiga 4aman
penting, iaitu ;
a, 3aman Kerajaan Melaka
b, 3aman Kerajaan )cheh
c, 3aman Kerajaan 7ohor'iau
5elain itu, pada 4aman ini juga terdapat beberapa tokoh'tokoh penulis yang penting
dalam sejarah bahasa Melayu klasik" )ntara tokoh'tokoh tersebut ialah *am#ah 7ansuri%
Syamsuddin al-Sumaterani% dan Abdul Rauf al-Singkel. antara contoh hasil karya mereka
yang terkenal ialah *ikayat Raa-Raa Pasai% *ikayat Muhammad Ali *anifah% *ikayat
Amir *am#ah% *ikayat *ang Tuah% dan pelbagai lagi karya yang menarik"
Bahasa Melayu klasik mempunyai ciri'ciri khusus yang tersendiri" &al ini berlaku
kerana pengaruh !slam menjadi semakin kuat sehingga bahasa Melayu mengalami
banyak perubahan" )ntara ciri'ciri bahasa Melayu klasik ialah ;
a1 )yat yang panjang, berulang dan berbelit'belit
b1 Banyak mengandungi ayat pasi%
+1 Banyak menggunakan ayat istana
d1 5ering menggunakan kota kata klasik
+ratna mutu manikam% edan kesmaran% sahaya% masyghul% dan sebagainya1
e1 Banyak menggunakan perdu perkataan
f1 )yat songsang
g1 Banyak menggunakan partikel +pun% lah1
Bahasa Melayu Moden
Bahasa Melayu moden dikatakan berasal daripada bahasa Melayu klasik, dan mula
digunakan sejak abad ke'19" &asil karangan Munsyi )bdullah dianggap sebagai
permulaan 4aman bahasa Melayu moden ini" 5ebelum penjajahan British, bahasa Melayu
mencapai kedudukan yang tinggi" Bahasa Melayu ketika itu digunakan sebagai bahasa
perantaraan, pentadbiran, kesusasteraan, dan bahasa pengantar di pusat'pusat
pendidikan !slam"
5elepas Perang #unia Kedua, British mengubah dasar menjadikan bahasa !nggeris
sebagai bahasa pengantar dalam sistem pendidikan ketika itu" 5emasa Malaysia
mencapai kemerdekaan, Perlembagaan Persekutuan Perkara 15D telah menetapkan
bahasa Malaysia sebagai bahasa kebangsaan" Kesedaran ini telah mengangkat bahasa
Melayu menjadi sebagai bahasa rasmi 2egara, di ba$ah )kta Bahasa Kebangsaan
19=: E 19=7, manakala laporan a4ak 195= pula mencadangkan bahasa Melayu dijadikan
sebagai bahasa pengantar dalam sistem pendidikan negara"
5.0 CIRI CIRI BAHASA MELAYU
CIRI CIRI
BAHASA MELAYU
CIRI CIRI
BAHASA MELAYU
BAHASA SEBAGAI
SATU SISTEM
BAHASA SEBAGAI
SATU SISTEM
BAHASA SEBAGAI
SATU SIMBOL
BAHASA SEBAGAI
SATU SIMBOL
BAHASA SEBAGAI
ALAT KOMUNIKASI
BAHASA SEBAGAI
ALAT KOMUNIKASI
BAHASA BERSIFAT
ARBITRARI
BAHASA BERSIFAT
ARBITRARI
BAHASA BERSIFAT
UNIK
BAHASA BERSIFAT
UNIK
BAHASA BERSIFAT
SEJAGAT
BAHASA BERSIFAT
SEJAGAT
BAHASA BERSIFAT
DINAMIK
BAHASA BERSIFAT
DINAMIK
BAHASA BERSIFAT
ARIASI
BAHASA BERSIFAT
ARIASI
Menurut L!"#$ +19>>, bahasa'bahasa di dunia memilik si%at dan ciri sepunya" !a
merangkumi cara menyampaikan perasaan, menanyakan soalan, mengemukakan permintaan,
memberi perintah dan membuat kenyataan" 6leh sebab bahasa boleh berkembang dan berubah
maka kerap terdapat istilah'istilah baharu di dalam sesuatu bahasa berbanding dengan bahasa
yang lain" 5emua bahasa terdiri daripada konsonan dan -okal serta gabungan kedua'duanya
akan menghasilkan bunyi yang bermakna" Manakalan set'set konsonan dan -okal bila
bercantum akan menghasilkan ayat'ayat yang berbe4a" Perbe4aan ciri'ciri ini dapat dilihat
dengan lebih jelas dalam pembahagian berikut"
Bahasa Sebagai Satu Sistem
Bahasa mempunyai cara atau kaedah yang tersendiri untuk diujarkan atau
dituliskan" Manakala, sistem itu pula bersi%at berperaturan" 5usunan terdapat dalam tiap'
tiap bahasa sama ada dalam bentuk bunyi'bunyi perkataan, susunan perkataan, nahu
atau struktur sintaksis"#alam bahasa,mematuhi cara dan peraturan dalam sesuatu sistem
amat penting kerana tidak semua percantuman unit dan unsur itu dapat dilakukan serta
memberikan makna" Menurut satu sumber lain, bahasa sebagai satu sistem boleh
dide%inisikan seperti berikut ;
!Maksudnya ialah bahasa mempunyai +ara serta kaedah untuk diuarkan atau
dituliskan. Kedudukan perkataan dengan perkataan yang lain dalam ayat adalah
teratur&.
Re2isi Bahasa Melayu Akademik (% untuk PP6SMP
*abibah Binti Mohd. Samin
*asnah Binti A$ang
Perkataan dan kedudukan perkataan dengan perkataan yang lain yang terdapat
dalam sesuatu ayat mestilah teratur supaya bahasa dikatakan sebagai satu sistem"
5emua bahasa mempunyai sistem bunyi dan lambang" Bentuk dan kedudukan sesuatu
perkataan dalam ayat dapat memberikan makna kepada sesuatu bahasa"2amun
demikian, terdapat beberapa bentuk pola yang berbe4a antara satu bahasa dengan
bahasa yang mengikut setiap bahasa itu sendiri"
5ebagai contoh, sekiranya pendengar, iaitu rakan kita meminta supaya kita
menerangkan struktur bahasa Melayu kepada mereka, kita mungkin tidak dapat
menjelaskannya struktur bahasa Melayu tersebut secara terperinci, tetapi dalam masa
yang sama kita tahu tentang struktur bahasa itu dan dapat bertutur dengan mematuhi
peraturan dan struktur bahasa itu secara automatik" Malah, sekiranya terdapat perkataan
yang janggal atau salah digunakan oleh rakan kita yang lain, kita dapat mengesannya
dengan cepat" )ntara contoh lain yang boleh dilihat ialah ;
P%&'#()*+ ,"#"-"('; penyusunan bunyi
BM; <K< +aku,, K<K +hormat,"
B!; <KKK<K +abstra+,
P%&'#()*+ ."&,"-"('; penyusunan kata
BM; hukum #M +estoran Minang,,
B!; hukum M# +old man,
P%&'#()*+ S'#+*)$'$; penyusunan %rasa
BM; 6rang itu malas,
B!; *e is la#y
Kesimpulannya, bahasa itu bersistem dan apabila bertutur,secara tidak langsung
kita mematuhi sistem tersebut serta menyusun struktur yang betul dan bahasa yang kita
gunakan untuk membolehkan pendengar memahami mesej yang hendak disampaikan"
Bahasa Sebagai Satu Simbol
Pada 4aman a$al, gambar dan objek digunakan sebagai satu simbol untuk
menerangkan sesuatu keadaan atau situasi oleh manusia" Kemudian, manusia manusia
beralih dengan menggunakan kombinasi bunyi sebagai simbol" Bunyi disusun secara
berurutan dan bersistematik untuk menghasilkan perkataan yang seterusnya digunakan
sebagai satu simbol untuk semua perkara yang dilakukan dan di%ikirkan oleh manusia"
5ebagai contoh , simbol F dikatakan sebagai simbol Glebih besar daripadaH oleh
sebilangan masyarakat dan ada juga orang yang beranggapan baha$a tanda itu sebagai
simbol GarahH oleh sebilangan masyarakat yang lain pula" Aalau apa pun nama yang
diberikan kepada simbol tersebut, tentunya mempunyai makna dan %ungsi tertentu menurut
persetujuan bersama pengguna bahasa tersebut"
Bahasa juga boleh dikatakan sebagai IsimbolJ isyarat bersuara yang dihantar oleh
penutur kepada pendengar dalam proses interaksi yang merujuk kepada perkataan'
perkataan atau ungkapan'ungkapan yang membentuk simbol itu sendiri"
#i Malaysia, bahasa Melayu dikatakan sebagai Gbahasa ilmuH" 8rasa ini bermaksud
baha$a bahasa Melayu dipilih menjadi pengantara untuk menyampaikan ilmu pengetahuan
sehingga ke peringkat tinggi"6leh itu, bahasa Melayu dikatakan sebagai simbol bahasa ilmu
kerana bahasa Melayu digunakan sebagai bahasa perantaraan untuk menyampaikan ilmu
oleh sebilangan masyarakat di dunia ini"
Bahasa Sebagai Satu Alat Komunikasi
Komunikasi bermaksud perhubungan antara orang dengan orang atau antara
organisasi dengan organisasi, dengan menggunakan bahasa atau isyarat" Bahasa yang
dijadikan sebagai alat komunikasi boleh berlaku dalam dua cara, iaitu secara lisan ataupun
bertulis"
Komunikasi melalui lisan ialah komunikasi yang meminta penuturnya memainkan
peranan yang penting dengan mengujarkan bunyi'bunyi bahasa untuk didengari dan di%ahami
oleh pendengar"
Manakala komunikasi secara bertulis pula, meminta agar penulisnya memainkan
peranan yang penting dengan mencatat dan menggunakan tanda'tanda yang dapat dilihat
ataupun dibaca bagi menyampaikan idea atau perkara yang terkandung dalam %ikiran mereka
kepada pembaca"
#alam masa yang sama, penutur dan penulis perlu mempunyai kemahiran tertentu
untuk menggunakan bahasa sebagai alat berhubung" Melalui bahasa sebagai alat komunikasi
beberapa ciri'ciri konteks komunikasi perlu dititikberatkan" )ntara ciri'ciri konteks tersebut
ialah ;
a, Penutur
Perkara yang terpenting bagi pendengar agar membolehkan mesej dari penutur
dapat di%ahami dengan tepat oleh pendengar ialah mengetahui indentiti dan latar
belakang sebenar penutur" 5ekiranya identiti dan latar belakang penutur kurang jelas,
maka ujaran yang diberikan oleh penutur memberikan banyak makna bergantung pada
siapa penuturnya"
5ebagai contoh, ujaran Gada cerita baharu hari iniH, menyebabkan banyak
anggapan boleh dibuat dan sekiranya penuturnya adalah $arta$an maka pasti
mengenai cerita atau gosip artis begitu juga sebaliknya sekiranya dituturkan oleh orang
yang berstatus"
b, Pendengar
Pendengar yang berbe4a seperti orang yang berbe4a status atau mempunyai
gelaran membuatkan ujaran yang sama dita%sirkan secara berbe4a" 5ebagai contoh,
ujaran Grajinnya budak iniH, menyebabkan banyak anggapan boleh dibuat dan
sekiranya penuturnya adalah guru maka pasti mengenai cerita pelajarnya begitu juga
sebaliknya sekiranya dituturkan oleh orang yang berstatus lain"
c, Topik Perbicaraan
0iri konteks ini melibatkan masa, tempat, situasi dan hubungan antara penutur
dan pendengar" Mengetahui latar belakang dan identiti membolehkan makna ujaran
dapat di%ahami dengan lebih tepat"
d, 1atar Belakang
Topik yang dibicarakan juga penting, tambahan lagi sekiranya topik tersebut
berada dalam pengetahuan dan pengalaman yang sama antara penutur dengan
pendengar memudahkan mereka mencapai matlamat komunikasi dan begitu juga
sebaliknya, sekiranya topik yang dibicarakan tidak diketahui oleh pendengar
menyebabkan matlamat komunikasi tidak tercapai"
e, Tujuan Komunikasi
Komunikasi yang berlaku disebabkan berbagai'bagai tujuan seperti suasana
%ormal atau tidak %ormal, temu bual, ucapan atau perbualan biasa" Tujuan komunikasi
bukan sahaja mengandungi gambaran keseluruhan mengenai sesuatu peristi$a
komunikasi seperti peranan penutur dan pendengar malah secara tidak langsung
memberikan maklumat tentang konteks komunikasi itu dan juga berdasarkan nada
suara, mimik muka dan gerak badan dapat membantu pendengar memahami maksud
sebenar komunikasi tersebut"
Kemahiran berbahasa diperlukan untuk memperoleh komunikasi dua hala yang
berkesan di antara penutur dan pendengar" Bahasa perlulah ditutur oleh penutur dengan
jelas melalui sebutan yang betul, kemas, teratur dan berupaya untuk menggunakan
intonansi, jeda, tekanan dan gaya yang tepat"
Manakala, pendengar pula perlu mahir dalam memahami, menta%sir isi'isi tersirat
percakapan yang didengar, mendengar secara teliti, seterusnya bertindak balas terhadap
apa yang didengarinya"
5elain itu, jarak tempat dan jarak masa turut mempengaruhi untuk memperoleh
komunikasi yang berkesan" 7arak tempat membolehkan penutur tidak berhadapan antara
antara satu sama lain dengan menggunakan teknologi yang canggih semasa
berkomunikasi"
Bahasa Bersifat Arbitrari
Bererti tidak semestinya terdapat hubungan antara bunyi'bunyi bahasa yang
dila%a4kan dengan benda'benda yang dimaksudkan" &al demikian menyebabkan bahasa'
bahasa di dunia mempunyai perkataan yang berlainan bagi merujuk benda yang sama"
5ebagai contoh, apabila ditunjukkan gambar seekor ayam, kita akan menyebut
perkataan 8ku+ing9 untuk menamakan binatang tersebut" 5ebaliknya, dalam bahasa
!nggeris ia disebut 8+at9 dan begitu juga dengan bahasa yang lain, menggunakan
perkataan yang berbe4a untuk merujuk benda yang sama. &al ini menunjukkan tiada
bahasa yang tetap bagi merujuk sesuatu benda kerana perbe4aan budaya" )salkan
bahasa yang digunakan dapat di%ahami oleh komuniti tersebut"
Makna bahasa juga bersi%at arbitrari kerana maksud bunyi itu mempunyai makna
yang ditentukan oleh penggunaan bahasa itu sendiri" 5ebagai contoh, apabila kita
mendengar bunyi kring:kring:kring:, kita tahu baha$a bunyi itu ada kaitannya dengan
bunyi, sama ada nada pangilan tele%on, loceng pintu atau bunyi alat mu4ik" Kita juga tahu
baha$a seseorang itu telah membunyikan bunyi itu dan bunyi itu dibunyikan untuk tujuan
tertentu" )ntara contoh lain ialah ;
#alam bahasa Melayu, 8bunga9 disebut bunga, bahasa 7a$a, disebut Ikembang9,
bahasa !nggeris, dikenali sebagai Iflo$er9, bahasa Belanda disebut 8bloem9, dan
bahasa )rab disebut 8shahrun9"
7adi jelaslah baha$a semua bahasa di dunia mempunyai perkataan yang berlainan
bagi merujuk kepada benda yang sama" Makna juga bersi%at arbitrari kerana makna sukar
dikenalpasti hanya dengan melihat simbol bentuk tersebut"
Bahasa Bersifat ,nik
Bahasa dikatakan bersi%at unik kerana setiap bahasa mempunyai struktur dan
bentuk yang tertentu seperti susunan huru% yang membentuk perkataan dan golongan
kata seperti kata nama dan kata kerja"
5ebagai contoh, dalam bahasa Melayu,perkataan 8tidur9 dan 8meniduri9 mempunyai
maksud yang berbe4a kerana penambahan imbuhan" Begitu juga dalam bahasa !nggeris,
perkataan 8ha2e9 dan 8has9 mempunyai maksud yang berbe4a antara satu sama lain"
&uraian bagi semua bahasa berbe4a $alaupun semuanya mempunyai bentuk dan
struktur mengikut tatabahasa tersendiri" Kesimpulannya, satu tatabahasa yang sejagat
tidak dapat di$ujudkan untuk bahasa yang berbe4a"
Melalui cara kita memperoleh bahasa itu sendiri juga dikaitkan dengan bahasa bersi%at
unik kerana bahasa bukanlah sesuatu yang kita $arisi seperti kita me$arisi genetik ibu bapa
kita seperti jenis darah, $arna kulit, mata, rambut, #2), bentuk badan dan sebagainya"
(ntuk memperoleh bahasa, kita perlu pelajarinya" 5ecara tidak langsung, kita
mempelajari bahasa melalui orang yang terdekat seperti ibu bapa, ahli keluarga dan
masyarakat di sekeliling"
5ebagai contoh, seorang bayi berbangsa 0ina, yang sejak kecil dipelihara dan dijaga
serta dibesarkan oleh keluarga berbangsa Melayu" Maka bayi tersebut akan memperoleh
bahasa Melayu dan bukannya bahasa Mandarin, sebagai bahasa pertuturan utama"
Kesimpulannya, keunikan bahasa Melayu ialah tekanan katanya tidak bersi%at
mor%emis, tetapi bersi%at sintaksis" !ni bermakna tekanan pada kata, tidak merubah makna
perkataan semata'mata tetapi merubah keseluruhan ayat"
Bahasa Bersifat Seagat
Bahasa bersi%at sejagat kerana bahasa itu boleh dituturkan dan dipelajari oleh
sesiapa sahaja" Tidak terdapat sebarang peraturan yang melarang indi-idu untuk
mempelajari mana'mana bahasa yang dituturkan di dunia ini"
5elain itu, bahasa berpotensi untuk berbe4a dan beraneka kerana bukan hanya
terdapat satu bentuk bahasa sahaja di dunia" 2amun, terdapat dua bentuk keuni-ersalan
si%at bahasa yang terdapat di dunia, iaitu bunyi bahasa dan makna"
a, Melalui unsur bunyi
Bunyi bahasa merangkumi semua bahasa di dunia kerana semua
bahasa di dunia mempunyai bunyi'bunyi bahasa yang tersendiri" 5emua
bunyi'bunyi bahasa dihasilkan oleh alat'alat artikulasi manusia seperti
rongga mulut, hidung, paru'paru, anak tekak, pita suara, lidah, lelangit
dan alat'alat artikulasi manusia yang lain" Bunyi bahasa itu dihasilkan
satu demi satu, iaitu melalui pergerakan alat'alat sebutan" 5ebagai
contoh, apabila menyebut perkataan KceriaL, bunyi pertama yang
dihasilkan ialah bunyi KcL diikuti dengan bunyi KeL, KrL, KiL dan KaL"
b, Melalui unsur makna
Makna terhasil daripada bunyi bahasa, struktur isyarat, ayat'ayat dan
gabungan perkataan dalam ayat" Terdapat perkataan yang memba$a
makna konkrit atau tersurat dan abstrak atau yang tersirat" Tersurat dan
tersirat ialah dua aras makna bagi setiap bahasa"
Maka jelaslah disini baha$a sesuatu bahasa itu bebas dipelajari dan dituturkan
oleh sesiapa sahaja kerana setiap bahasa itu bersi%at sejagat" 5esiapa sahaja bebas
menuturkannya kerana bahasa adalah milik bersama"
Bahasa Bersifat "inamik
Bahasa dikatakan bersi%at dinamis kerana berpotensi untuk berkembang, membuat
penyesuaian serta menerbitkan pembaharuan dan kemajuan" &al ini akan terus berlaku
selagi penuturnya terus bergaul dan berinteraksi dengan masyarakat yang lain"
Pertembungan budaya dan manusia dengan manusia yang lain menyebabkan
pertambahan perbendaharaan kata sesuatu bahasa itu, namun struktur dan tatabahasa
sesuatu bahasa itu la4imnya tidak akan berubah"
5ebagai contoh, kita lihat ke$ujudan komputer dan teknologi maya pada hari ini
telah menyebabkan banyak kosa kata baru diterima masuk ke dalam bahasa Melayu" &al
ini menyebabkan bahasa Melayu sentiasa dikemaskini dan rele-an dengan
perkembangan semasa"
Terdapat juga sumber lain yang menyatakan bahasa bersi%at dinamis itu boleh
terjadi pada semua peringkat linguistic jati"
; urutan konsonan/ klinik% abstrak% psikologi:
; kehadiran fonem baharu/ 4 f 4% 4 kh 4% 4 sy 4 :
; kehadiran alomorf/ mengehadkan% mengebom%
mengeram:
http/44ms.$ikipedia.org4$iki4Bahasa
Bahasa Bersifat <ariasi
Bahasa bersi%at -ariasi bermaksud terdapat kepelbagaian bagi satu'satu bahasa
itu" Kepelbagaian itu boleh melibatkan cara dan gaya mengajarkannya, istilah'istilah
khusus yang digunakan, dan struktur sintaksis bagi sesuatu -ariasi bahasa itu"
Masyarakat sesuatu bahasa terdiri daripada pelbagai status sosial dan latar
belakang budaya" 6leh itu, bahasa yang digunakan ber-ariasi dan beragam" <ariasi
bahasa dicerminkan oleh ideolek% dialek dan ragam"
a, !deolek ; -ariasi atau ragam bahasa yang bersi%at indi-idu"
b, #ialek ; -ariasi bahasa yang digunakan oleh sekelompok masyarakat
pada tempat dan $aktu tertentu"
c, agam ; -ariasi bahasa yang digunakan dalam situasi tertentu, seperti
ragam baku% ragam lisan% ragam tulisan% ragam sastera:
Terdapat beberapa pandangan lain yang diketengahkan oleh ahli'ahli bahasa
tentang ciri'ciri bahasa" )ntaranya, Anderson (1972), menyenaraikan lapan ciri yang
berkaitan si%at bahasa yang dianggap uni-ersal bagi semua bahasa di dunia ini, iaitu;
+a, Bahasa merupakan satu sistem"
+b, Bahasa terdiri daripada -okal dan bunyi'bunyi ujaran"
+c, Bahasa terdiri daripada lambang'lambang yang arbitrari"
+d, Bahasa terbinan daripada kebiasaan"
+e, Bahasa merupakan alat perhubungan"
+%, Bahasa berhubung erat dengan budaya tempat bahasa itu dituturkan"
+g, Bahasa sentiasa berubah'ubah"
+h, Bahasa mempunyai si%at'si%at khas dan unik"
Bro$n 0(=>?1% juga sependapat dengan )nderson yang mengatakan baha$a
bahasa bersi%at uni-ersal" Beliau telah merumuskan lima ciri umum bahasa seperti yang
berikut;
+a, Bahasa merupakan satu sistem yang sistematik"
+b, Bahasa merupakan sekumpulan lambang yang se$enang'$enangnya"
+c, 1ambang bahasa boleh bersi%at bunyi, -isual atau gra%ik"
+d, 1ambang bahasa mengandungi makna kebiasaan"
+e, Bahasa bersi%at kemanusiaan, iaitu dimiliki oleh semua orang atau bangsa
serta diperoleh dengan cara yang hampir sama"
5ecara umumnya, bahasa ialah anugerah Tuhan yang dapat diman%aatkan dengan
sebaik'baiknya oleh manusia"
/.0 FUNGSI FUNGSI BAHASA MELAYU

FUNGSI
BAHASA MELAYU
FUNGSI
BAHASA MELAYU
BAHASA RASMI
BAHASA RASMI
BAHASA KEBANGSAAN
BAHASA KEBANGSAAN
BAHASA ILMU
BAHASA ILMU
BAHASA PENGANTAR
BAHASA PENGANTAR
BAHASA PERPADUAN
BAHASA PERPADUAN
Bahasa Melayu yang diujarkan oleh sebahagian besar rakyat Malaysia" mempunyai
peranan dan %ungsi yang pelbagai, iaitu bahasa rasmi, bahasa kebangsaan, bahasa ilmu, bahasa
pengantar dan bahasa perpaduan" #ua peranan penting bahasa melayu, ialah sebagai bahasa
yang mampu mendukung perkembangan ilmu dan pemikiran bangsa Malaysia dalam segala
lapangan dan sebagai alat komunikasi masyarakat serta alat perpaduan rakyat Malaysia yang
mempunyai masyarakat yang majmuk"
Bahasa Melayu mempunyai dua bentuk, iaitu %ormal dan tidak tidak %ormal" Bahasa
Melayu %ormal ialah bahasa Melayu standard yang dituturkan dengan cara sistematik mengikut
peraturan'peraturan tatabahasa yang telah ditetapkan" Bahasa melayu tidak %ormal pula ialah
bentuk bahasa umum yang digunakan dalam kalangan masyarakat di negara ini" Bahasa ini tidak
terikat dengan peraturan tatabahasa dan digunakan dalam berbagai'bagai keadaan"
Bahasa Melayu merupakan bahasa pertuturan harian dan bahasa ibunda di Kepulauan
Melayu dan ianya merangkumi bahasa bumiputera seperti bahasa'bahasa yang terdapat di
5abah dan 5ara$ak"
Bahasa Rasmi
#e%inisi bahasa rasmi ialah bahasa yang digunakan secara meluas oleh pihak
kerajaan sesebuah negara dari peringkat menteri hinggalah ke peringkat ba$ahan"
Bahasa rasmi merupakan sebagai lambang serta simbol identiti sebuah negara merdeka"
5elepas merdeka, Malaysia telah menggantikan bahasa !nggeris dengan bahasa Melayu
sebagai bahasa rasmi di Malaysia" #alam konteks Malaysia, bahasa rasmi bererti
perlaksanaan bahasa melayu sebagai $ahana pembinaan negara dalam semua urusan
terutamanya urusan pentadbiran negara"
Bahasa rasmi merupakan bahasa yang dipilih untuk tujuan urusan seharian negara
dan %ungsinya pula dapat memenuhi beberapa kegiatan pada peringkat kenegaraan
seperti ;
a, 5ebagai bahasa lisan para pega$ai kerajaan se$aktu mereka menjalankan
tugas rasmi negara
b, 5ebagai media pelbagai urusan surat menyurat dalaman dan antara jabatan
kerajaan"
c, Penulisan dokumen dan semua rekod kerajaan"
d, 5ebagai media untuk menulis semula undang'undang negara dan
peraturan negara"
e, #igunakan dalam penulisan semua jenis borang'borang rasmi negara"
5ebagai bahasa rasmi, bahasa Melayu ditetapkan menjadi $ahana komunikasi
dalam bidang pentadbiran" Perkara 15D Perlembagaan Persekutuan menyatakan baha$a
bahasa rasmi digunakan untuk semua urusan rasmi di peringkat kerajaan persekutuan,
kerajaan negeri dan badan berkanun" #engan menghayati dan menghormati semangat
perlembagaan itu, maka setiap perlaksanaan dasar kerajaan $ajib menggunakan bahasa
Melayu dalam semua urusan rasmi"
Aalau bagaimanapun, )kta Bahasa Kebangsaan 19=7 memperuntukkan baha$a
selepas 1 5eptember 19=7, bahasa kebangsaan hendaklah digunakan bagi maksud'
maksud rasmi kecuali, dalam beberapa kes tertentu seperti undang'undang yang sedia
ditulis dalam bahasa !nggeris, hubungan diplomatik dan sebagainya" #engan
menekankan bahasa Melayu dalam semua urusan rasmi telah mengukuhkan
kedudukannya sebagai bahasa rasmi"
Pengiktira%an yang sama seperti bahasa rasmi juga diberikan kepada bahasa minoriti
contohnya bahasa Mandarin dan Tamil" 2amun pemilihan bahasa Melayu sebagai bahasa
rasmi jelas termaktub dalam ;
+i, Perlembagaan Persekutuan, perkara 15D 8asal 1 +a, dan %asal :
+ii, )kta Bahasa Kebangsaan 19=:E19=7 5eksyen D dan 5eksyen ="
Bahasa Kebangsaan
Konsep bahasa kebangsaan ialah bahasa yang melambangkan identiti dan kedaulatan
negara untuk tujuan perpaduan dan memperlihatkan lambang sesuatu bahasa atau negara"
!anya juga digunakan untuk tujuan politik dan komunikasi rasmi" 8ungsi utama bahasa
kebangsaan secara khusus adalah untuk menyerlahkan lambang inspirasi dan semangat
kebangsaan serta kemerdekaan" Terdapat banyak lagi %ungsi bahasa kebangsaan yang
mempunyai peranannya yang tersendiri" )ntaranya ialah ;
a, Menyatukan rakyat dan menegakkan persatuan antara kaum'kaum yang mendiami
negara ini"
b, Menggalakkkan pertubuhan satu corak kebudayaan yang meliputi semua aliran
kebudayaan yang terdapat di dalamnya"
c, Me$ujudkan satu budaya, satu bangsa iaitu pembentukan budaya kebangsaan selaras
dengan keinginan dan hasrat membentuk satu bangsa Malaysia yang mempunyai
identiti keperibadian yang dapat dibanggakan dan penuh dengan kesetiaan kepada
negara"
d, 5ebagai alat komunikasi dan pendapat, bahasa harus dika$al supaya dapat memberi
man%aat kepada manusia sebagai alat perpaduan kaum"
Pada :1 6gos, Persekutuan Tanah Melayu telah mencapai kemerdekaan" 5ebagai
sebuah negara yang merdeka, ianya haruslah mempunyai satu bahasa kebangsaan
untuk menjadi dasar bagi satu indenti%ikasi nasional" 7usteru itu, Perkara 15D
Perlembagaan Perseketuan telah memperuntukan bahasa Melayu dijadikan bahasa
kebangsaan dan langsung sebagai bahasa rasmi negara Malaysia"
Perkara 15D Perlembagaan Persekutuan telah meperuntukkan bahasa Melayu dijadikan
bahasa kebangsaan dan bahasa rasmi negara ini" Perenggan tersebut berbunyi ;
Bahasa Kebangsaan ialah bahasa Melayu dan hendaklah ditulis dalam apa'apa
tulisan seperti yang diperuntukan dalam undang'undang oleh parlimen"
Aalau apa pun peruntukan 8asal +!, selama tempoh 19 tahun , selepas hari
merdeka dan selepas daripada itu sehingga selainnya diperuntukan oleh parlimen,
bahasa !nggeris boleh digunakan dalam kedua'dua majlis parlimen, dalam #e$an
2egeri dan segala maksud rasmi yang lain"
Aalau apa pun peruntukan 8asal +!, selama tempoh sepuluh tahun selepas hari
merdeka dan selepas daripada itu sehingga lainnya diperuntukan oleh parlimen,
naskah yang sahih ;
a, Bagi segala rang undang'undang yang hendak dikemukakan atau pindaan'
pindaan mengenainya yang hendak dicadangkan dalam mana'mana majlis
parlimen"
#)2
b, Bagi segala akta parlimen dan segala perundangan kecil yang dikeluarkan
oleh kerajaan persekutuan hendaklah dalam bahasa !nggeris"
(ntuk memenuhi hasrat ini, pada peringkat a$al bahasa kebangsaan telah diperkenalkan
sebagai satu mata pelajaran di sekolah'sekolah" 5etelah kedudukan bahasa Melayu mantap
dan menjadi keperluan untuk memperkukuhkan perpaduan dan memupuk keperibadian
masyarakat maka istilah IBahasa MalaysiaJ pula digunakan" 5elepas peristi$a 1: Mei, istilah
bahasa Malaysia digunakan secara meluas untuk memba$a erti hak ataupun kepunyaan rakyat
Malaysia namun, tara%nya sebagai bahasa kebangsaan tetap tidak pernah berubah dan terus
kekal dalam perlembagaan negara"
Terdapat perbe4aan antara bahasa kebangsaan dengan bahasa rasmi" )da bahasa rasmi
yang juga diiktira% melalui perundangan dan menjadi bahasa yang lebih dominan dan paling
ketara digunakan dalam sebuah negara berbanding bahasa kebangsaan negara itu sendiri" &al
ini bermakna bahasa kebangsaan negara itu hanya tinggal sebagai lambang sahaja"
Bahasa 6lmu
#e%inisi bahasa ilmu ialah satu saluran untuk menyampaikan sesuatu perkara
berkaitan penemuan atau satu hasil kajian dan menyampaikan ilmu pengetahuan sehingga
tahap tertinggi" 8ungsi bahasa ilmu ialah untuk menyesuaikan penemuan'penemuan baru
dari lingkungan lain ke lingkungan tertentu dan menerangkan keadaan khas di dalam
lingkungan yang baru yang menimbulkan masalah dan memerlukan penelitian" Penemuan'
penemuan baru dalam bentuk tulisan dari bahasa asing dapat di%ahami oleh pembacanya,
tanpa menimbulkan keraguan pena%siran dalam bahasa Melayu disamping memudahkan
kerjasama pelbagai kaum bagi memajukan bidang ilmu" &al ini, bermakna tidak lagi berada
pada tahap yang rendah, sebaiknya dicerna sebagai bahasa elit dan bahasa cerdik pandai
yang bertanggungja$ab untuk membina pemikiran dan pembagunan negara"
(ntuk mencapai tara% sebagai bahasa ilmu, bahasa Melayu perlu mempunyai dua ciri,
iaitu keintelektualan bahasa dan kesempurnaan bahasa"
a) Keintelektualan Bahasa
Keintelektualan bahasa dicapai melalui perkembangan perbendaharaan
kata dan struktur bahasa"
b) Kesempurnaan Bahasa
Kesempurnaan bahasa boleh dicapai melalui kestabilan, kelenturan,
kepelbagaian, keberkesanan dan keindahannya"
#alam sumber lain, Kementerian Pelajaran Malaysia juga menyokong bahasa Melayu
diangkat dan diiktira% sebagai bahasa ilmu"
!Peranan Bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu dan uga asas perpaduan terus diberi
penekanan dalam Pelan 6nduk Pembangunan Pendidikan @??A-@?(? yang dilan+arkan
oleh Kementerian Pelaaran Malaysia 0KPM1. 6ni diperlihatkan dalam fokus Kementerian
Pelaaran Malaysia 0KPM1 melalui teras kedua pelan ini iaitu membina Negara Bangsa&.
http/44$$$.tranungkite.net
Bahasa Melayu telah digunakan sebagai bahasa ilmu sejajar dengan peranannya sebagai
pendukung perkembangan ilmu dan sekali gus telah menjadi bahasa yang penting dan utama
dalam bidang keilmuan moden pada hari ini" 5ebagai bahasa ilmu, bahasa Melayu harus dapat
berperanan sebagai bahasa pengantar ilmu pengetahuan moden dalam bidang sains dan
teknologi"
Bahasa Pengantar
#e%inisi bahasa pengantar ialah, bahasa yang telah ditetapkan oleh sesebuah negara
sebagai bahasa yang digunakan untuk sistem pendidikannya seperti bahasa Melayu di sekolah'
sekolah kebangsaan, bahasa 0ina di sekolah rendah jenis kebangsaan 0ina, dan bahasa Tamil
di sekolah jenis kebangsaan Tamil"
5emasa era pemerintahan British, penggunaan bahasa Melayu dalam sistem pendidikan
amat terhad" &al ini kerana, bahasa Melayu hanya digunakan sebagai bahasa pengantar di
sekolah'sekolah Melayu sehingga darjah ?, di Maktab Perguruan 5ultan !dris dan di Maktab
Perguruan Perempuan Melaka" Pada tahun 195= Penyata a4ak mula dilaksanakan" Perkara ini
merupakan asas kepada pembentukan #asar Pelajaran Kebangsaan"#asar ini menyarankan;
Tuaan "asar Pelaaran di dalam negeri ini ialah bermaksud hendak menyatukan budak-
budak daripada semua bangsa di dalam negeri ini dengan memakai satu peraturan
pelaaran yang meliputi semua bangsa dengan menggunakan Bahasa Kebangsaan
sebagai bahasa pengantar yang besar. Balaupun perkara ini tidak dapat dilaksanakan
dengan serta-merta melainkan hendak diperbuat dengan beransur-ansur.
#asar ini dijalankan bagi me$ujudkan sebuah masyarakat yang bersatu padu melalui
sistem persekolahan yang menjadikan bahasa Melayu sebagai bahsa pengantar yang utama"
Penyata ini kemudiannya disemak oleh sebuah ja$atankuasa yang diketuai oleh )bdul ahman
Talib yang menjadi Menteri Pelajaran pada ketika itu" 7a$atankuasa ini mengeluarkan 1aporan
ahman Talib 19=9" )ntara cadangan yang melibatkan kedudukan dan peranan bahasa Melayu
ialah;
a, Pelajaran rendah dalam bahasa kebangsaan dimajukan dengan
mengadakan pelajaran menerusi bahasa kebangsaan di sekolah yang
dahulunya sekolah rendah kerajaan dengan syarat ada guru yang sesuai,
dan semua sekolah rendah bantuan akan diubah menjadi sekolah
kebangsaan ataupun jenis kebangsaan dengan mengadakan guru yang
mendapat latihan yang sesuai"
b, Bantuan separuh kepada sekolah menengah 0ina dimansuhkan mulai
bulan 7anuari 19=9" Aalau bagaimanapun, sekolah ini boleh menerima
bantuan penuh sekiranya bahasa pengantar diubah kepada bahasa
Melayu atau bahasa !nggeris"
c, 5emua peperiksaan a$am di sekolah menengah dijalankan dalam
bahasa'bahsa rasmi negara sahaja"
d, Menambah bilangan guru'guru terlatih untuk sekolah menengah
kebangsaan dan guru'guru khas bahasa kebangsaan untuk sekolah
menengah rendah jenis kebangsaan dan sekolah menengah jenis
kebangsaan"
e, Mengusulkan supaya langkah'langkah selanjutnya diambil bagi
mengukuhkan kedudukan bahasa kebangsaan dalam sistem pendidikan
Malaya" #alam hal ini, tiap'tiap calon di$ajibkan lulus dalam
kebangsaan, bagi peperiksaan masuk sekolah menengah" 1ulus bahasa
kebangsaan juga di$ajibkan bagi peperiksaan 5ijil endah Pelajaran
sejak tahun 19=D"
Bermula tahun 19=>, bahasa pengantar yang asalnya bahasa !nggeris telah dialihkan
kepada bahasa Melayu" 5ecara umumnya, perlaksanaan bahasa Melayu sebagai bahasa
pengantar adalah seperti berikut;
M 195> @ bahasa Melayu mula digunakan sebagai bahasa pengantar di
sekolah menengah"
M 1979 @ bahasa Melayu menjadi bahasa pengantar bagi semua mata
pelajaran kecuali bahasa !nggeris dan bahasa ibunda"
M 197: @ semua mata pelajaran aliran sastera di sekolah menengah
menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar"
M 197: @ hampir semua kursus yang dikendalikan oleh maktab perguruan
menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar"
M 1975 @ semua 5ekolah 7enis Kebangsaan !nggeris menggunakan bahasa
Melayu sebagai bahasa pengantar sepenuhnya"
M 19>9 @ semua sekolah menengah menggunakan bahasa Melayu sebagai
bahasa pengantar sepenuhnya di tingkatan 1 hingga ?"
M 19>7 @ penggunaan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar di uni-ersiti
tempatan"
M 1979 ' (ni-ersiti Kebangsaan Malaysia telah ditubuhkan dengan
menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar yang tunggal"
Pada tahun 19>:, Kurikulum Bersepadu 5ekolah endah +KB5, telah dilaksanakan
secara sepenuhnya di sekolah'sekolah" Perkara ini menitikberatkan penguasaan kemahiran asas
mmembaca, menulis dan mengira menggunakan bahasa Melayu, di samping memberikan
pendidikan untuk membina sahsiah diri serta memupuk kemahiran ber%ikir" )similasi ilmu
diteruskan lagi dalam Kurikulum Bersepadu 5ekolah Menenggah +KB5M, yang dilaksanakan
pada tahun 19>> melalui pembelajaran pelbagai disiplin ilmu dengan bahasa pengantarnya ialah
bahasa Melayu" Matlamat dan objekti% 5ukatan Pelajaran Bahasa Melayu KB5M yang bermutu
bersandarkan ketepatan tatabahasa, kecekapan berbahasa dan kepekaan terhadap -ariasi
bahasa Melayu dalam pelbagai situasi, sistem bahasa dan gaya bahasa indah serta unsur dan
nilai budaya yang tinggi" Tumpuan dan penekanan adalah untuk membimbing pelajar ke arah
memupuk semangat ke$arganegaraan dan mengamalkan nilai'nilai murni Malaysia yang
uni-ersal"
)ntara perubahan yang disarankan dalam Penyata ahman Talib dan dilaksanakan
diperingkat sekolah rendah adalah tentang nama sekolah" 2ama 5ekolah Kebangsaan
harus digunakan bagi mengantikan nama 5ekolah (mum" Penyata ahman Talib juga
telah mencadangkan supaya semua 5ekolah 7enis Kebangsaan menggunakan bahasa
Melayu sebagai bahasa pengantar" &al ini menunjukkan baha$a, Penyata ahman Talib
berhasrat untuk mengubah corak pendidikan di sekolah rendah"
Mulai tahun 1957, dua jenis sukatan telah digunakan, iaitu 5ukatan Pelajaran
Bahasa Melayu untuk sekolah kebangsaan, menengah kebangsaan dan pelajar Melayu di
sekolah menengah jenis kebangsaan" Keduanya, 5ukatan Pelajaran Bahasa Kebangsaan
adalah untuk sekolah kebangsaan dan jenis kebangsaan yang bahasa pengantarnya ialah
bahasa !nggeris, 0ina,dan Tamil serta sekolah menengah yang bahasa pengantar ialah
bahasa !nggeris" 5atu sukatan pelajaran yang baharu untuk sekolah rendah telah
digunakan untuk kedua'dua sekolah, iaitu sekolah kebangsaan dan jenis kebangsaan
!nggeris pada tahun 1979 dan di sekolah jenis kebangsaan 0ina dan Tamil pada tahun
1971" #engan itu, hanya ada satu sahaja sukatan pelajaran di sekolah rendah"
Peringkat Sekolah Rendah
Peringkat Sekolah Rendah
5atu langkah a$al telah dijalankan dalam usaha untuk menubuhkan sekolah
menengah kebangsaan, iaitu menubuhkan sekolah yang bahasa pengantarnya ialah
bahasa Melayu dengan menggunakan kemudahan'kemudahan di sekolah menengah
aliran !nggeris yang sedia ada" Pada tahun 195>, 15: buah kelas seperti itu telah
ditubuhkan di sekolah'sekolah menengah !nggeris" Pada tahun berikutnya, beberapa
buah sekolah menengah aliran Melayu telah Berjaya didirikan, antaranya ;
a, 5ekolah Menengah )lam 5hah ditubuhkan pada tahun 1959, yang dikhususkan
untuk murid'murid lelaki sahaja"
b, 5ekolah Menengah )bdul ahman Talib ditubuhkan pada tahun 19=?, bagi murid'
murid pantai timur 5emenanjung Malaysia"
c, 5ekolah Menengah Kolam )ir pada tahun 19=>, khas untuk murid'murid
perempuan"
(ntuk menjayakan syor'syor yang terkandung dalam Penyata a4ak 195= dan
Penyata ahman Talib 19=9, )kta Pelajaran 19=1 telah membahagikan sekolah
menengah kepada dua jenis, iaitu sekolah menengah kebangsaan dan sekolah menengah
jenis kebangsaan" #i sekolah menengah kebangsaan, bahasa kebangsaan dijadikan
bahasa pengantar" Bahasa !nggeris $ajib dipelajari, di samping bahasa ibunda diajar atas
permintaan ibu bapa"
Banyak perubahan turut dialami oleh sekolah jenis kebangsaan !nggeris sebagai
mana yang dialami oleh sekolah rendah kebangsaan !nggeris" Bahasa pengantar !nggeris
di sekolah jenis ini mula ditukarkan secara beransur'ansur kepada bahasa Melayu"
Kemuncak perubahan ini berlaku pada tahun tahun 19>D apabila 5ekolah Menengah
7enis Kebangsaan !nggeris bertukar sepenuhnya menjadi 5ekolah Menengah
Kebangsaan"
5ebuah maktab khas dicadangkan agar ditubuhkan bagi guru'guru yang akan
mengajar bahasa" Pada tahun 1957, beberapa buah pusat latihan perguruan telah dibina
Peringkat Sekolah Menengah
Peringkat Sekolah Menengah
Peringkat Maktab Perguruan
Peringkat Maktab Perguruan
di beberapa bandar besar di semenanjung Malaysia" #alam Penyata a4ak, Maktab
Perguruan Bahasa telah mendapat perhatian khusus" Maktab ini ditubuhkan dengan
tujuan untuk meninggikan tara% bahasa Melayu" Matlamat maktab ini ialah;
i, Melatih guru'guru yang akan mengajar bahasa kebangsaan"
ii, Menjalankan penyiasatan dan penyelidikan ke atas bahasa'bahasa yang
digunakan di 5emenanjung Malaysia serta menyelidik cara pengajarannya"
(ntuk melaksanakan perakuan dalam Penyata a4ak dan Penyata ahman Talib,
bahasa Melayu telah diajar di semua maktab perguruan dan pusat latihan harian" #i
Maktab Kirkby dan Brins%ord di *ngland, bahasa Melayu telah pun dijadikan satu mata
pelajaran" Mata pelajaran di maktab itu terbahagi kepada dua, iaitu Bahasa Melayu dan
Bahasa Kebangsaan" Bahasa Kebangsaan merupakan mata pelajaran asas sahaja dan
$ajib dipelajari oleh guru'guru pelatih yang kebanyakannya terdiri daripada guru bukan
Melayu"
Tara% mata pelajaran bahasa Melayu lebih tinggi daripada Bahasa Kebangsaan"
#alam mata pelajaran Bahasa Melayu ini, unsur'unsur kebudayaan dan kesusasteraan
Melayu diajarkan" Pada tahun 1979, kelulusan dengan kepujian dalam Bahasa Melayu D
peperiksaan 5ijil Pelajaran Malaysia +5PM, telah dijadikan salah satu syarat untuk
memasuki maktab dan pusat latihan perguruan di negara ini"
(ni-ersiti Malaya ialah institusi pengajian tinggi tempatan yang pertama
menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar" 2amun peranan bahasa Melayu
tersebut hanya tertumpu kepada kursus yang dita$arkan oleh 7abatan Pengajian Bahasa
Melayu sahaja"
#i (ni-ersiti Malaya ada tiga kategori pengajaran bahasa Melayu menurut keperluan
%akulti yang berlainan, iaitu;
a, 8akulti *konomi, (ndang'undang, Pergigian, dan Kejurura$atan, bahasa
Melayu telah dijadikan syarat $ajib lulus untuk penganugerahan ija4ah"
Peringkat Pengaian Tinggi
Peringkat Pengaian Tinggi
b, 8akulti 5ains, 5astera dan 5ains 5osial, bahasa Melayu merupakan kursus
akademik yang di$ajibkan untuk semua pelajar"
c, 8akulti Perubatan dan Pendidikan, bahasa Melayu merupakan kursus
akademik yang di$ajibkan untuk semua pelajar"
#i (ni-ersiti Pertanian Malaysia +sekarang (ni-ersiti Putra Malaysia,, bahasa
Melayu telah diajar sebagai satu kursus $ajib dan dijadikan syarat untuk penganugerahan
ija4ah dan diploma" Pada tahun 19>D, 8akulti Pengajian Pendidikan telah ditubuhkan dan
salah satu kursus yang dita$arkan ialah Pengajaran Bahasa Melayu 5ebagai Bahasa
Pertama +PBMP, di peringkat ija4ah pertama dan sarjana"
#i (ni-ersiti 5ains Malaysia pula, bahasa Melayu yang diajarkan meliputi aspek
ke%asihan dan peristilahan" Kursus yang dita$arkan adalah $ajib untuk semua pelajar
dan kelulusan bagi tiap'tiap peringkat adalah $ajib untuk penganugerahan ija4ah" Pada
tahun 19>:, semua kursus sains serta perlaksanaan pengajaran dan peperiksaan
menggunakan bahasa Melayu"
#i (ni-ersiti Teknologi Malaysia, bahasa Melayu dimasukkan dalam kursus
Pendidikan (mum yang diberi nama Kemampuan Bahasa" Pelajar di$ajibkan lulus kertas
ini, disamping kursus iktisas masing'masing"
Kemuncak perjuangan menjadikan sistem pelajaran kebangsaan menggunakan
bahasa Melayu apabila tertubuhnya (ni-ersiti Kebangsaan Malaysia" Tujuan penubuhan
uni-ersiti ini antara lain adalah untuk meningkatkan tara% bahasa Melayu kepada status
bahasa pengantar di pusat'pusat pengajian tinggi di negara ini, terutama dalam bidang
sains dan perubatan"
Bahasa Perpaduan
Bahasa perpaduan ialah satu alat yang digunakan bagi menyatupadukan antara satu kaum
dengan kaum yang lain" Bahasa Melayu mempunyai syarat'syarat untuk memenuhi keperluan
menjadi bahasa kebangsaan serta melambangkan kesatuan dan perpaduan negara, iaitu
menjadi asas kebudayaan kebangsaan dan menyatupadukan rakyat" &al ini kerana, Malaysia
mempunyai pola kepelbagaian bahasa berdasarkan rakyatnya yang majmuk"
Pemimpin politik mempunyai kuasa serta berpengaruh untuk mencorakkan masa depan
bahasa Melayu dan terus memartabatkannya sebagai bahasa perpaduan" Mereka harus
mempunyai politi+al $ill untuk menjamin bahasa Melayu terus ber%ungsi dan mampu mencapai
keseimbangan yang rasional serta menguntungkan unsur'unsur antarabangsa dengan
kebangsaan"
Bahasa berperanan sebagai alat menyatupadukan bangsa dan ianya tidak dapat
dipertikaikan lagi" 5ebagai contohnya,di !ndia bahasa !nggeris dijadikan bahasa rasmi setelah
berlaku pertikaian bilamana kaum Tamil telah menentang usaha'usaha untuk menjadikan bahasa
&indi sebagai bahasa rasmi" Bahasa Melayu menjadi bahasa pergaulan atau bahasa
perhubungan di antara suku'suku bangsa di seluruh nusantara" &al ini kerana, bahasa Melayu
bukan setakat digunakan sebagai lingua fran+a malah ianya merupakan bahasa yang digunakan
untuk menimba ilmu pengetahuan tinggi sejajar dengan bahasa'bahasa lain di dunia"
Perlembagaan Malaysia telah meletakkan asas yang penting bagi Bahasa Melayu sebagai
bahasa rasmi negara yang bukan sahaja digunakan sebagai bahasa perpaduan rakyat tetapi
juga dipakai dalam urusan rasmi negara" #e$an bahasa dan pustaka negara kita berusaha
menanamkan kesabaran di kalangan rakyat dalam menjunjung bahasa iaitu bahasa Melayu
yang dapat dijadikan alat menyatupadukan %ikiran, usaha dan %ahaman dalam memperjuangkan
kepentingan'kepentingan negara yang sedang giat membangun serta menyatupadukan rakyat
Malaysia"
0.0 LAMPIRAN
1.0 RUJUKAN
2.0 REFLEKSI
10.0 KESIMPULAN