H. ADJIM
ARIJADI
DRAMATIK PERSONAL
1.Saudagar Malik
2 Aluh Ipis
3. Utuh Ilui
4. Ali
5. Upi
6. Saudagar Jalil
7. Aluh Bungas
8. Mak Comblang
9. Anang
10. Siti
11. Orang Orang
Reprodaksi Naskah :
YAYASAN SANGGAR BUDAYA
KALIMANTAN SELATAN
: Saya rasa cukup aman. Ini peti duit ! Apa itu duit ? Samunyaan
urang tau diduit, tapi kada samunyaan urang tahu apa artinya
duit. Samunyaan urang tahu gasan apa duit. Tapi kada
samunyaan urang tahu, kaya apa mancari duit. Apakah gasan
bayar SPP, gasan sangu sakulah, gasan manukar buku, manukar
pakaian saragam, wan gasan bapacaran, itu pakai duit? Bujur
pakai duit, samunyaan pakai duit. Tapi darimana datangnya
duit ? Ayu datang mana duit itu.. Siapa tahu ?........ Pas kada
tasalah lagi, duit itu pakulih..ma.minta kalawan
ku.witaaaaaan. Bagus ! Itu kada bacari sorang ngarannya. Lalu
nang katuju kalawan morfin, ganja, sabu, inex, pil koplo,
narkoba, duitnya dapat dari mana ? Ayo
BUNYI
SAUDAGAR
ALI
SAUDAGAR
: Mana Upi ?
ALI
SAUDAGAR
ALI
: Hari ini ulun dapat duit Lima Juta . Ini dipakulih dari hasil
tagihan bunga pinjaman duit para pedagang dipasar iwak. Ini
duitnya.
SAUDAGAR
: Upi ?
UPI
SAUDAGAR
SAUDAGAR
: Apa lagi ! Ayu jangan cuba cuba handak tahu andakan duit unda.
Sana, bajauh.
Ali
SAUDAGAR
: Uyuhlah?
ALI
SAUDAGAR
: Bagus. Itu artinya bujur tabukti nyawa bajalan. Bagus. Nyawa pang
Pi ?
UPI
SAUDAGAR
UPI
SAUDAGAR
: Hah, banyaknya.
Duit nang mana nang nyawa bayarakan, kuranglah duit nang
sapuluh juta nanginih.
UPI
SAUDAGAR
: Jadi ?
UPI
: Bahutang tupang ?
SAUDAGAR
ALI
: Ai.
UPI
: Imbah pang.
SAUDAGAR
UPI
SAUDAGAR
: Bungul. Si Ali nang manggah mukuh aja kada sing matian, apa
lagi nyawa nang ulu ilir baojek, malah nyaman.
UPI
: Kada ini sual bayar ojek. Cuba lihati pian. Ojeknya mahadangi,
kasihan urang.
SAUDAGAR
ALI
UPI
SAUDAGAR
UPI
: Parlu dabayari.
SAUDAGAR
UPI
SAUDAGAR
: Ali, Upi ? Tugas nyawa badua managih hutang. Nang tahutang itu
urang urang kalawan unda. Duit sudah unda tarima, Klop. Nah,
ulih nyawa nang tahutang, bayari ulih nyawa saurang.
UPI
SAUDAGAR
ALI
SAUDAGAR
ALUH IPIS
UTUH ILUI
: ( MENYUSUL, MASUK )
UPI
ALI
: Engken Barajut !
ALUH IPIS
UTUH ILUI
: Ulun padahakan.
ALI
: Asytagfirullah.
UPI
ALUH IPIS
UTUH ILUI
: Baik, baik, baik. Ulun handak batakun, pian sariklah wan abah ulun
?
ALI
UTUH ILUI
UPI
UTUH ILUI
UPI
ALUH IPIS
: U jadi kada sariklah kalawan abah ulun, nang engken barajut itu.
UTUH ILUI
UPI
ALI
UTUH ILUI
ALUH IPIS
ALI
UPI
UTUH ILUI
: Jangan macam macam. Mun pati duit abah ulun, ulun cuntan.
Kada ulun badua nang di tuduh sidin. Musti pian badua nang cagar
di laporakan ka pulisi.
UPI
ALI
UTUH ILUI
ALUH IPIS
ALI
ALUH IPIS
UPI
: Kami handak mancuntan duit abah nyawa sudah lawas. Tapi abah
nyawa hingga maancam unda, sadikit sadikit Pulisi. Sadikit
sadikit panjara !
ALI
UPI
: Biar haja. Magun magun di tangkap Pulisi jua, lebih baik jadi
maling bujuran.
UTUH ILUI
: Nang kaya ini, sual Pulisi urusan gampang. Pulisi manusia jua,
sama kaya kita. Siapa nang kada katuju kalawan duit.
UPI
ALI
UPI
: Akur !
UTUH ILUI
: Ulun badua parlu duit. Pian badua parlu jua. Tapi hadang dahulu,
ulun umpat batakun. Apa bujur, abah ulun manugasakan pian
badua mancari judu kami badua ?
SAUDAGAR
ia kalu Tuh ? Ia kalu Luh ? Nyawa jua, sama ! ( PADA ALI DAN
UPI ). ( TIBA TIBA TERIAK ). Malimg ! Rampok !
ALUH IPIS
UTUH ILUI
: Apalagi rampok.
SAUDAGAR
: Tapi unda lihat mata si Ali wan mata si Upi kaya maya maling !
ALI
ALUH IPIS
SAUDAGAR
UPI
ALI
SAUDAGAR
ALI
UPI
UTUH ILUI
ALUH IPIS
UTUH ILUI
: Bujurlah bah ?
SAUDAGAR
: Pas kabalujuran. Anu Ali, Upi, nyawa badua bajauh dahulu. Kena
nyawa badua ada gilirannya.
: Aluh Ipis, Utuh Ilui, sini baparak abah.. duduk. Utuh Ilui, nyawa
ini sudah bujang bakulat. Nyawa jua Aluh Ipis, sudah kada
kakanakan lagi, kanapa nyawa masih mangananak basam saman,
baluncat babirangkang dimka halaman. Nyawa itu sudah burasan.
Sudah maurak bulu. Jadi nyawa badua unda paksa kawin.
ALUH IPIS
SAUDAGAR
UTUH ILUI
SAUDAGAR
: Apa artinya ?
UTUH ILUI
SAUDAGAR
ALUH IPIS
SAUDAGAR
ALUH IPIS DAN UTUH ILUI MASUK MEMANGGIL ALI DAN UPI. TERNYATA ALI
DAN UPI TIDAK ADA.
UTUH ILUI
: ( MUNCUL KEMBALI )
Paman Ali wan paman Upinya kadadaan.
SAUDAGAR
: Nang kaya apa ka Anang. Ulun dipaksa kawin ulih abah ulun
kalawan urang tuha nang kamatian bini.
ALUH BUNGAS
UTUH ILUI
ALUH BUNGAS
ANANG
: Mun aku kada nang mamaksa pang. Cuma abahku sudah dapat
judu wan babinian anak urang sugih.
UTUH ILUI
ALUH BUNGAS
ALUH IPIS
ALI
UPI
: Dan nyawa Tuh Ilui, sudah unda cariakan jua bakal bini nyawa.
ALUH IPIS
ALI
: Unda kada mau tahu, amun nyawa manulak laki laki pilihan unda
nang sudah abah nyawa satujui, sama haja wan mambari supan
unda wan abah nyawa.
ALUH IPIS
: Tapi kada pantas kalu ulun lawan laki laki nang pian cariakan.
ALI
UPI
UTUH ILUI
: Tapi kenapa pain juduakan ulun kalawan acil acil nang kilum ?
UPI
: Biar kilum kada bagigi, tapi baisi intan babotol. Tangan mahibak
galang amas. Handak hidup nyaman atawa kahada ?
ALUH BUNGAS
ALUH IPIS
UPI
: Pui, pina musti handak larian. Kadada urang kawin lari mun kada
wan duit.
ANANG
UTUH ILUI
ALI
ALUH BUNGAS
: Umbah kaya apa. Mun ulun kada di bawa lari baik ulun bunuh diri.
ALI
UTUH ILUI
ALI
ANANG
ALUH IPIS
ANANG
UPI
ANANG
ALUH IPIS
UPI
UTUH ILUI
UPI
UTUH ILUI
UPI
UTUH ILUI
: Apa ? Jadi pian hakun mambantu kami ? Paman Ali panh akur
hajalah ?
UPI
UTUH ILUI
: Alhamdulillah.
UPI
SAUDAGAR
ALI
SAUDAGAR
ALI
SAUDAGAR
: Nyawa pang Pi ?
UPI
SAUDAGAR
UPI
SAUDAGAR
SAUDAGAR
MAK COMBLANG : Selamat siang Tuan Juragan. Selamat siang tuan tuan.
SAUDAGAR
SAUDAGAR
MAK COMBLANG : Tapa, apa jongos jongos tuan ini memang tuan tugasakan untuk
mandangarnya ?
SAUDAGAR
ALI
: Naaa, ia-am. Maka Juragan jua nang manyuruh ulun duduk disini.
SAUDAGAR
UPI
SAUDAGAR
UPI
SAUDAGAR
ALI
SAUDAGAR
ALI
: Anu, pandangar ulun. Pian tu, biar tuha tapi masih kuat aja.
SAUDAGAR
ALI
MAK COMBLANG : Tuan ini handak mandangarakan kabar ulun atau handak
bamamai ?
SAUDAGAR
SAUDAGAR
: Dalapan balas ?
MAK COMBLANG : Hitungan umur bisa aja tuha. Tapi dilihat kagagahan tuan nangkaya
baumur dua puluhan.
SAUDAGAR
( UPI DAN ALI TIBA TIBA MUNCUL, LALU BICARA KEPADA PENONTON.
TIDAK DILIHAT SAUDAGAR )
UPI
ALI
SAUDAGAR
MAK COMBLANG : Hadang dahulu, pian ini bujur bujurkah handak babini.
SAUDAGAR
: Alhamdulillah.
MAK COMBLANG : Mobil, saparangkat alat kamar guring, tapih baju, galang amas wan
kalung berlian.
SAUDAGAR
: Mobil wan rumah gedung, itu unda satuju, pakakas guring, itu
patut, tapi galang amas wan kalung barlian unda kada parlu.
: Kada kabaratan.
SAUDAGAR
MAK COMBLANG : Hadang dahulu. Apa nang pian maksud , tuha tuha payu aja di
jual ?
SAUDAGAR
: Aluh Bungas. Cocok. Lah, jangan kada ingat. Hari ahad. Ayuha
nyawa, bulik haja dahulu.
: Itu soal gampang. Biar unda kada dijulungi tanda jadi, kada apa
apa. Nang panting unda handak malihat si Aluh Bungas nang
bamuha bungas. yuha, nyawa bulik aja.
: Aaah, macam macam. Mancari akan bini aja minta ganti rugi.
Sudah sana. Kaina nyawa harus umpat mairingi. Hei Jum, abah
umanya Aluh Bungas itu bujur bujur sugih kalu ?
ALI DAN UPI MUNCUL, TAPI SAUDAGAR SUDAH TIDAK ADA. MATA ALI DAN
UPI TERTUJU KE ARAH PERGINYA SAUDAGAR. UTUH ILUI DAN ALUH IPIS
MUNCUL SECARA DIAM DIAM, ALI DAN UPI DIBUATNYA KAGET. ALI DAN
UPI TERIAK KAGET, SEMENTARA UTUH ILUI DAN ALUH IPIS GELAK
TERTAWA.
SAUDAGAR
( ON STAGE )
ALI, UPI, UTUH ILUI DAN ALUH IPIS CEPAT SEMBUNYI. SUASANA HENING
DAN TEGANG.
SAUDAGAR
SATU SATU, KEPALA ALI, UPI, UTUH ILUI, DAN ALUH IPIS NONGOL.
SETELAH SEPAKAT DAN PADA MENGANGGUK MEREKA MUNCUL LALU
BERBISIK. SEMUA PADA AKUR. UTUH ILUI DAN ALUH IPIS BERSEMBUNYI,
TINGGAL ALI DAN UPI.
ALI
UPI
ALI
UPI
: Juragan.
SAUDAGAR
ALI
UPI
SAUDAGAR
UPI
SAUDAGAR
UPI
: Anu. Jar ulun hati hati awan duit, disini banyak maling.
SAUDAGAR
ALI
SAUDAGAR
SAUDAGAR
: Bajumlah 9 ikung.
UPI
SAUDAGAR
ALI
UPI
: Mayumbalih sapi.
SAUDAGAR
UPI
SAUDAGAR
ALI
SAUDAGAR
UPI
SAUDAGAR
ALI
SAUDAGAR
UPI
SAUDAGAR
: Tetap daging.
UPI
: Berapa kilu ?
SAUDAGAR
: ( SERENTAK ) Sa ons ?
SAUDAGAR
: Cukup sa ons.
UPI
: Di ulah nangapa ?
SAUDAGAR
UPI
: Bumbunya pang ?
SAUDAGAR
ALI
SAUDAGAR
ALI
SAUDAGAR
UTUH ILUI
ALI
ALUH IPIS
ALI
: Luh Ipis, ikam disini haja wan Paman Upi. Mun ada abah bari
tanda.
UTUH ILUI DAN PAMAN ALI MENUJU TEMPAT SIMPANAN PETI DUIT.
WAKTU BERLALU.
DIRUANG TENGAH RUMAH SAUDAGAR MALIK.
ALI DAN UPI SIBUK MENATA RUANGAN. MEJA, KURSI DAN SEDIKIT HIASAN
KERTAS WARNA. MUNCUL SAUDAGAR MALIK DENGAN SETELAN JAS KUNO
BERDASI TAPI PAKAI SARUNG. HATINYA SENANG DENGAN PEKERJAAN ALI
DAN UPI. TIBA TIBA TERDENGAR RIBUT RIBUT. TERNYATA UTUH ILUI
DAN ALUH IPIS DENGAN KELAKUAN SEPERTI ANAK KUCING BASIMBAN.
SAUDAGAR
ALUH IPIS
UTUH ILUI
SAUDAGAR
ALUH IPIS
: Pian itu kanapa pina aksi banar. Pian handak babini juakah bah ?
SAUDAGAR
: Babaju, jar abah. Kanapa pina macal banar. Handak minta pasung
wan sasunduk lawangkah ?
ALUH IPIS
: Inggih, inggih !
: Waalaikum salam. Ayu Tuh Ilui lakas ganti baju. Ali, Upi,
siapakan makanan. ( UTUH ILUI DAN ALUH IPIS MASUK DI
IKUTI ALI & UPI ) Masuk !
: Alhamdulillah. ( SALAMAN ).
JALIL
SAUDAGAR
: Dan ini ?
JALIL
ANANG
: Ulun Anang.
JALIL
: Waalaikimussalam. Masuk !
ACIL SITI
SAUDAGAR
: Dua milyard ?
ACIL SITI
: Hiih. Satahunnya.
SAUDAGAR
ACIL SITI
JALIL
ACIL SITI
: Baojek.
SAUDAGAR
: Urang nang kaya ikam ini yang aku cari. Tahi di arti duit.
ACIL SITI
: Tapi nang cagar jadi laki ulun mana ? Lain pian kalu ?
SAUDAGAR
ACIL SITI
: Ulun gin kada sudi jua balaki tuha, Lintuk. Mana bakal laki ulun ?
Piankah kuitannya ?
SAUDAGAR
: Aku abahnya.
ACIL SITI
: Oh, bakal mintuhaku. Ampun baribu ampun, ulun talalu lantih. Oh,
mintuhaku ( MEMELUK ).
SAUDAGAR
UTUH ILUI
SAUDAGAR
ACIL SITI
UTUH ILUI
: ( MENGHINDAR ).
SAUDAGAR
UTUH ILUI
ACIL SITI
: Nang anum jua nang aku katujui. Mintuha, mun kawa hari ni jua
ulun badua dinikahakan. Panghulunya sudah dikiaulah ?
SAUDAGAR
: Sabar, sabar !
JALIL
ALUH IPIS
: ( MUNCUL ).
JALIL
SAUDAGAR
: Sabar, sabar !
JALIL
Oh....... adindaku.
ALUH IPIS
SAUDAGAR
ALUH BUNGAS
SAUDAGAR
MAK COMBLANG : Inya rasa manggatar jar, pian pina aksi banar jar.
SAUDAGAR
SAUDAGAR
UPI
UTUH ILUI
: Ulun satuju kalu Paman Ali wan Paman Upi nang maatur
duduknya.
ALI
UPI
: Utuh Ilui, nyawa duduk dulu di sini. Juragan Malik cagar jadi
mintuha Juragan Jalil. Baik, baik duduk batatai disini.
ALI
: Kada bisa. Abahnya Anang nang bangaran Juragan Jalil labih baik
duduk kalawan anak sidin. Ayu Anang duduk batatai abah ikam.
ANANG
: ( MENURUT SAJA ).
ALI
ALUH IPIS
JALIL
UPI
: Kaya apa kalu Utuh Ilui duduk digapit oleh uma tirinya kalawan
abahnya Juragan Malik.
SAUDAGAR
UTUH ILUI
ACIL SITI
: Unda pang duduk dimana ? Unda kada handak duduk tapisah wan
bakal laki unda. ( MEMAKSA DUDUK DI SELA SELA
ANTAR UTUH ILUI DENGAN JURAGAN MALIK ).
SAUDAGAR
ACIL SITI
: Na, ini nang pas ngarannya. Ka Ilui, ini ading. Ading sayang
kalawan Ka Ilui.
ALUH BUNGAS
SAUDAGAR
: Kada bisa ! Calon uma duduk bakajal kalawan calon anak. Ilui
( MENARIK TANGAN UTUH ILUI MENYURUH PINDAH ).
Nyawa salah duduk. Sana pindah kasubalah bakal bini nyawa.
UTUH ILUI
SAUDAGAR
ACIL SITI
UTUH ILUI
SAUDAGAR
: Bangsat !
JALIL
: Bangsat jua ! Hie... Nang, Itu bakal uma anum yawa. Jangan pina
pusut mamusuti. Kasini ding ( MERAYU ALUH IPIS ).
ALUH IPIS
JALIL
: Anang !
SAUDAGAR
: Ilui !
SAUDAGAR
UTUH ILUI
JALIL
ANANG
ALUH IPIS
UTUH ILUI
: Dan ulun kada salah kalu, bila si Aluh Bungas ulun pilih di bini
ulun ?
SAUDAGAR
JALIL
SAUDAGAR
: Ini gara gara si bangsat nang badua ini. ( KEPADA ALI DAN
UPI ).
ALI
: Ai, kanapa salah ulun ? Tugas ulun mancari judu anak pian. Tapi
imbah anak pian batamu wan judunya, ternyata inya kada sudi
balaki babini tuha.
SAUDAGAR
MAK COMBLANG : Hadang dahulu, pian sudah maakurikah jujuran nang diminta
uitan bakal bini pian ?
SAUDAGAR
ALUH BUNGAS
SAUDAGAR
UTUH ILUI
ALUH BUNGAS
SAUDAGAR
UTUH ILUI
SAUDAGAR
UTUH ILUI
: Ulun tahu didalam pati duit ini kada Cuma duit isinya.
Didalamnya parhiasan amas intan paninggalan arwah uma ada
disini.
SAUDAGAR
UTUH ILUI
SAUDAGAR
: Perampok. Sudah bini unda dirampok, harta unda pulang. Ali, Upi
kiau pulisi. Perampok !? ( TERIAK, LUMPUH ).
UTUH ILUI, ALUH IPIS, ANANG, ALUH BUNGAS MENYATU JADI SATU.
JALIL
MAK COMBLANG : Kada usah bangalih ngalih, mun pian handak jua babini , awan
ulun nai ( MENDAMPINGI JURAGAN JALIL ).
SAUDAGAR
: Juragan, diri pian sudah tuha, liang kubur sudah parak. Basadar
sadar diri sampian.
SAUDAGAR
UPI
ACIL SITI
ALI
UPI
: Juragan, Acil Siti ini, urang sugih. Kontrakan ruko aja mandua
puluh milyard satahun.
ACIL SITI
ALI
ACIL SITI
SAUDAGAR
SAUDAGAR
: Tapak sa ai.
UPI
SEMUA
PENUTUP
: Musik gembira.
Reproduksi Naskah :
Saduran Bebas dari :
Kelompok Studi Seni
LAvarenya Molliere.
Sanggar Budaya Banjarmasin
Tik : Brien.