Anda di halaman 1dari 53

DAFTAR ISI

1. Pick Up Kijang
2. Pick Up Carry
3. Angkot Carry
4. Angkot Kijang
5. MB (Truk, p = 0, 1.2)
6. MB (Truk, p = n di blkg S1, 1.2)
7. MB (Truk, p = n di depan S1, 1.2)
8. MB (Truk Tronton, p = n di depan S1, 1.22)
9. MB (Truk Gandeng, 1.2 + 2.2)
10. Bus 1.2
11. Taksi Sedan
12. Double Cabin
13. Tanki 1.2
14. Double Tanki, 1.2,,,,,,,,,,,,,,,,,,tinggal nyalin
15. Tanki Gandengan
16. Mobil Derek Tipe Trapesium 1.2
17. Truk Molen 1.2
18. Dump Truk
19. MB (Truk Tronton Twin Steering, 1.1.22)
20. MB (Truk Tempel, 1.22 22),,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,kurang

1.Pick Up Kijang

Mencari R1
M terhadap R2 = 0
S1 . a G (a p) L (a q) S2 . 0 + R1 . a R2 . 0
S1 . a G (a p) L (a q) + R1 . a
R1 . a
R1

=0
= 0
= S1 . a + G (a p) + L (a q)
S1 . a + G (ap) + L (aq)
=
a

R1 =

S1 .a
a

G (ap)
a

R1 = S1 + G.
Mencari R2
M terhadap R1 = 0
S2 . a + L . q + G . p S1 . 0 R2 . a R1. 0
S2 . a + L . q + G . p R2 . a
R2 . a
R2

+
)

L (aq)
a

+ L.

= 0
= 0
= S2 . a + L . q + G . p
S2 . a + L .q + G . p
=
a

R2 =

S2 . a
a

L. q
a

R2 = S2 + L.

G. p
a

+ G.

Contoh soal :
Diketahui: Sebuah mobil Pick Up Kijang dengan ketentuan sebagai berikut :
JBB
S1
S2
a
q

a.
b.
c.

: 1995 kg
: 700 kg
: 550 kg
: 275 cm
: 270 cm

G
P
Ban, S1
S2

Ditanya:
Daya angkut
Muatan Sumbu Terberat ( MST )
Isi Buku Uji

Jawab :
Berat Kendaraan (BK)
BK = S1 + S2
= 700 + 550
= 1250 kg
a.

L = JBB (BK + G)
= 1995 ( 1250 + 180 )
= 565 kg
Daya Angkut (DA) = L + G
= 565 + 180
= 745 kg

b. Muatan Sumbu Terberat ( MST )


R1 = S1 + G.

+ L.

27550

= 700 +180. 275 + 565.


= 700 + 147,27 + 10,27
= 857,54 kg
R2 = S2 + L.

275270
275

+ G.

= 550 + 565. 270 275 + 180. 50 275


= 550 + 554,73 + 32,73
= 1137,43 kg (MST)

:
:
:
:

3 x 60 kg
50 cm
2 x 550-13.8PR
2 x 550-13.8PR

Cek Kemampuan Ban


550-13.8PR = @ 610 kg tiap ban
S1 = 2 x 610 kg = 1230 kg
S2 = 2 x 610 kg = 1230 kg
c. Isi Buku Uji
a. JBB
b. S1
c. S2
d. BK
e. L
f. G
g. JBI
h. MST
i. Ban S1
S2
j. Kelas Jalan

= 1995 kg
= 700 kg
= 550 kg
= 1250 kg
= 565 kg
= 180 kg
= 1995 kg
= 1137 kg
= 2 x 550-13.8PR
= 2 x 550-13.8PR
= III C

2. Pick Up Carry

Mencari R1
M terhadap R2 = 0
S1 . a G . a L (a q) S2 . 0 + R1 . a R2 . 0
S1 . a G . a L (a q) + R1 . a
R1 . a
R1

= 0
= 0
= S1 . a + G + L (a q)
S1 . a + G . a + L (aq)
=
a

R1 =

S1 .a
a

G. a
a

R1 = S1 + G + L.
Mencari R2
M terhadap R1 = 0
S2 . a + L . q + G . 0 S1 . 0 R2 . a R1. 0
S2 . a + L . q R2 . a
R2 . a
R2

L (aq)
a

= 0
= 0
= S2 . a + L . q
S2 .a + L .q
=
a

R2 =

S2 . a
a

L. q
a

R2 = S2 + L.

Contoh soal :
Diketahui: Sebuah mobil Pick Up Carry dengan ketentuan sebagai berikut :
JBB
S1
S2
a
q

a.
b.
c.

: 1945 kg
: 450 kg
: 350 kg
: 198 cm
: 170 cm

G
P
Ban, S1
S2

Ditanya:
Daya angkut
Muatan Sumbu Terberat ( MST )
Isi Buku Uji

Jawab :
Berat Kendaraan (BK)
BK = S1 + S2
= 450 + 350
= 800 kg
a.

L = JBB (BK + G)
= 1945 (800 + 180)
= 965 kg
Daya Angkut (DA) = L + G
= 965 + 180
= 1145 kg

b. Muatan Sumbu Terberat ( MST )


R1 = S1 + G + L.

= 450 + 180 + 965.


= 766,46 kg

)
198170
198

R2 = S2 + L.
= 350 + 965. 170 198
= 1178,54 kg

:
:
:
:

3 x 60 kg
0
2 x 550-13.6PR
2 x 550-13.6PR

Cek Kemampuan Ban


550-13.6PR = @ 520 kg tiap ban
S1 = 2 x 610 kg = 1040 kg
S2 = 2 x 610 kg = 1040 kg

S2 melebihi kekuatan Ban, maka R2 menggunakan kekuatan ban (R2 = 1040 kg)
MST = 1040 kg

1040
L
L

R2 = S2 + L.
= 350 + L. 170 198
= 198 170 . (1040 350)
= 803,65 kg
R1 = S1 + G + L.

= 450 + 180 + 804.


= 743,70 kg

198170
198

JBI = R1 + R2
= 1040 + 744
= 1784 kg

c. Isi Buku Uji


a. JBB
b. S1
c. S2
d. BK
e. L
f. G
g. JBI
h. MST
i. Ban S1
j.
S2
k. Kelas Jalan

= 1945 kg
= 450 kg
= 350 kg
= 800 kg
= 804 kg
= 180 kg
= 1784 kg
= 1040 kg
= 2 x 550-13.6PR
= 2 x 550-13.6PR
= III C

3. Angkot Kijang

Mencari R1
M terhadap R2 = 0
S1 . a L (a q) S2 . 0 + R1 . a R2 . 0
S1 . a L (a q) + R1 . a
R1 . a
R1

= 0
= 0
= S1 . a + L (a q)
S1 . a + L (aq)
=
a

R1 =

S1 .a
a

L (aq)
a

R1 = S1 + L.

Mencari R2
M terhadap R1 = 0
S2 . a + L . q S1 . 0 R2 . a R1. 0
S2 . a + L . q R2 . a
R2 . a
R2

= 0
= 0
= S2 . a + L . q
S2 . a + L . q
=
a

R2 =

S2 . a
a

L. q
a

R2 = S2 + L.
Mencari L
L = 70 X 10
Keterangan:

70 adalah 60 kg berat orang rata-rata + 10 kg barang bawaan penumpang


X adalah jumlah tempat duduk penumpang + pengemudi

Contoh soal :
Diketahui: Sebuah mobil angkot Carry dengan ketentuan sebagai berikut :
JBB
S1
S2
a
q

a.
b.
c.

: 1980 kg
: 525 kg
: 600 kg
: 255 cm
: 210 cm

Ditanya:
Daya angkut
Muatan Sumbu Terberat ( MST )
Isi Buku Uji

Jawab:
Berat Kendaraan (BK)
BK = S1 + S2
= 525 + 600
= 1125 kg
a.

= 70 X 10
= 70 (12) 10
= 830 kg

Orang = 12 x 60 = 720 kg
Barang = 11 x 10 = 110 kg
b. Muatan Sumbu Terberat ( MST )
R1 = S1 + L.

= 525 + 830.
= 671,47 kg

)
255210
255

R2 = S2 + L.
= 600 + 830. 210 255
= 1283,53 kg (MST)

G
Ban, S1
S2

: 12 orang
: 2 x 550-14.6PR
: 2 x 550-14.6PR

Cek Kemampuan Ban


550-14.6PR = @ 730 kg tiap ban
S1 = 2 x 730 kg = 1460 kg
S2 = 2 x 730 kg = 1460 kg
c. Isi Buku Uji
a. JBB
b. S1
c. S2
d. BK
e. L
f. G
g. JBI
h. MST
i. Ban S1
S2
j. Kelas Jalan

= 1980 kg
= 525 kg
= 600 kg
= 1125 kg
= 110 kg
= 720 kg
= 1955 kg
= 1284 kg
= 2 x 550-14.6PR
= 2 x 550-14.6PR
= III C

4. Angkot Carry

Mencari R1
M terhadap R2 = 0
S1 . a L (a q) S2 . 0 + R1 . a R2 . 0
S1 . a L (a q) + R1 . a
R1 . a
R1

= 0
= 0
= S1 . a + L (a q)
S1 . a + L (aq)
=
a

R1 =

S1 .a
a

L (aq)
a

R1 = S1 + L.

Mencari R2
M terhadap R1 = 0
S2 . a + L . q S1 . 0 R2 . a R1. 0
S2 . a + L . q R2 . a
R2 . a
R2

= 0
= 0
= S2 . a + L . q
S2 . a + L . q
=
a

R2 =

S2 . a
a

L. q
a

R2 = S2 + L.
Mencari L
L = 70 X 10
Keterangan:
70 adalah 60 kg berat orang rata-rata + 10 kg barang bawaan penumpang
X adalah jumlah tempat duduk penumpang + pengemudi

Contoh soal :
Diketahui: Sebuah mobil angkot Carry dengan ketentuan sebagai berikut :
JBB
S1
S2
a
q

a.
b.
c.

: 1760 kg
: 500 kg
: 450 kg
: 197 cm
: 180 cm

Ditanya:
Daya angkut
Muatan Sumbu Terberat ( MST )
Isi Buku Uji

Jawab:
Berat Kendaraan (BK)
BK = S1 + S2
= 500 + 450
= 950 kg
a.

= 70 X 10
= 70 (11) 10
= 760 kg

Orang = 11 x 60 = 660 kg
Barang = 10 x 10 = 100 kg
b. Muatan Sumbu Terberat ( MST )
R1 = S1 + L.

= 500 + 760.
= 565,58 kg

)
197180
197

R2 = S2 + L.
= 450 + 760. 180 197
= 1144,42 kg (MST)

G
Ban, S1
S2

: 11 orang
: 2 x 550-13.8PR
: 2 x 550-13.8PR

Cek Kemampuan Ban


550-13.8PR = @ 610 kg tiap ban
S1 = 2 x 610 kg = 1230 kg
S2 = 2 x 610 kg = 1230 kg
c. Isi Buku Uji
a. JBB
b. S1
c. S2
d. BK
e. L
f. G
g. JBI
h. MST
i. Ban S1
S2
j. Kelas Jalan

= 1760 kg
= 500 kg
= 450 kg
= 950 kg
= 100 kg
= 660 kg
= 1710 kg
= 1144 kg
= 2 x 550-13.8PR
= 2 x 550-13.8PR
= III C

5. Mobil Barang (Truk Kecil) konfigurasi 1.2


(p = 0)

Mencari R1
M terhadap R2 = 0
S1 . a G . a L (a q) S2 . 0 + R1 . a R2 . 0
S1 . a G . a L (a q) + R1 . a
R1 . a
R1

= 0
= 0
= S1 . a + G .a + L (a q)
S1 . a + G . a + L (aq)
=
a

R1 =

S1 .a
a

G. a
a

L (aq)
a

R1 = S1 + G + L.
Mencari R2
M terhadap R1 = 0
S2 . a + L . q + G . 0 S1 . 0 R2 . a R1. 0
S2 . a + L . q R2 . a
R2 . a
R2

= 0
= 0
= S2 . a + L . q
S2 .a + L .q
=
a

R2 =

S2 . a
a

L. q
a

R2 = S2 + L.

Contoh soal :
Diketahui: Sebuah mobil barang (Truk) dengan ketentuan sebagai berikut:
JBB
S1
S2
a
q

a.
b.
c.

: 7000 kg
: 1400 kg
: 1650 kg
: 335 cm
: 275 cm

G
p
Ban, S1
S2

Ditanya:
Daya angkut
Muatan Sumbu Terberat ( MST )
Isi Buku Uji

Jawab:
Berat Kendaraan (BK)
BK = S1 + S2
= 1400 + 1650
= 3050 kg
a.

L = JBB ( BK + G )
= 7000 ( 3050 + 180 )
= 3770 kg
Daya Angkut ( DA ) = L + G
= 3770 + 180
= 3950 kg

b. Muatan Sumbu Terberat ( MST )


R1 = S1 + G + L.

= 1400 + 180 + 3770.


= 2255,22 kg
R2 = S2 + L.
= 1650 + 3770.275 335
= 4744,78 kg

275
335

:
:
:
:

3 x 60 kg
0
2 x 700-15.12PR
4 x 700-15.12PR

Cek Kemampuan Ban


700-15.12PR = @ 1175 kg tiap ban
S1 = 2 x 1175 kg = 2350 kg
S2 = 4 x 1175 kg = 4700 kg
S2 melebihi kekuatan Ban, maka R2 menggunakan kekuatan ban (R2 = 4700 kg)
MST = 4700 kg
R2 = S2 + L.
4700
L
L

= 1650 + L. 275 335


= 335
. (4700 1650)
275

= 3715,45 kg

R1 = S1 + G + L.

= 1400 + 180 + 3715.


= 2105,35 kg

198170
198

JBI = R1 + R2
= 2105 + 4700
= 6805 kg
Analisis Kelas Jalan
Mobil Barang konfigurasi sumbu 1.2 dengan JBB 7000 kg dan MST kurang dari 8000 kg
masuk dalam kelas jalan III C
c. Isi Buku Uji
a. JBB
b. S1
c. S2
d. BK
e. L
f. G
g. JBI
h. MST
i. Ban S1
S2
j. Kelas Jalan

= 7000 kg
= 1400 kg
= 1650 kg
= 3050 kg
= 3715 kg
= 180 kg
= 6805 kg
= 4700 kg
= 2 x 700-15.12PR
= 4 x 700-15.12PR
= III C

6. Mobil Barang (Truk Sedang) konfigurasi 1.2


(p di belakang S1)

Mencari R1
M terhadap R2 = 0
S1 . a G (a p) L (a q) S2 . 0 + R1 . a R2 . 0
S1 . a G (a p) L (a q) + R1 . a
R1 . a
R1

= 0
= 0
= S1 . a + G (a p) + L (a q)
S1 . a + G(a p) + L (a q)
=
a

R1 =

S1 .a
a

G (a p)
a

R1 = S1 + G
Mencari R2
M terhadap R1 = 0
S2 . a + L . q + G . p S1 . 0 R2 . a R1. 0
S2 . a + L . q + G . p R2 . a
R2 . a
R2

+
)

L (aq)
a

+ L.

= 0
= 0
= S2 . a + L . q + G . p
S2 .a + L .q + G . p
=
a

R2 =

S2 . a
a

L. q
a

R2 = S2 + L.

G. p
a

+ G.

Contoh soal:
Diketahui: Sebuah mobil barang (Truk Sedang) dengan ketentuan sebagai berikut:
JBB
S1
S2
a
q

a.
b.
c.

: 14050 kg
: 2750 kg
: 2900 kg
:
430 cm
:
350 cm

G
p
Ban, S1
S2

Ditanya:
Daya angkut
Muatan Sumbu Terberat ( MST )
Isi Buku Uji

Jawab:
Berat Kendaraan (BK)
BK = S1 + S2
= 2750 + 2900
= 5650 kg
a.

L = JBB ( BK + G )
= 14050 (5650 + 180 )
= 8220 kg
Daya Angkut ( DA ) = L + G
= 8220 + 180
= 8400 kg

b. Muatan Sumbu Terberat ( MST )


R1 = S1 + G.

= 2750 + 180.
= 4427,90 kg
R2 = S2 + G.

+ L.

(430 75)
430

+ 8220.

430 350
430

+ L.

= 2900 + 180. 75 430+ 8220.350 430


= 9622,10 kg

:
:
:
:

3 x 60 kg
75 cm
2 x 900-20.14PR
4 x 900-20.14PR

Cek Kemampuan Ban


900-20.14PR = @ 2500 kg tiap ban
S1 = 2 x 2500 kg = 5000 kg
S2 = 4 x 2500 kg = 10000 kg
Analisis Kelas Jalan
Mobil Barang konfigurasi sumbu 1.2 dengan JBB 14000 kg dan MST maksimal 8000 kg
masuk dalam kelas jalan III B.

8000
L
L

R2 = S2 + G.

+ L.

= 2900 + 180. 75 430+ L .350 430


= 430 350 . (8000 2900 31 )
= 6227,63 kg

c. Isi Buku Uji


a. JBB
b. S1
c. S2
d. BK
e. L
f. G
g. JBI
h. MST
i. Ban S1
S2
j. Kelas Jalan

= 14050 kg
= 2750 kg
= 2900 kg
= 5650 kg
= 6228 kg
= 180 kg
= 12058 kg
= 8000 kg
= 2 x 900-20.14PR
= 4 x 900-20.14PR
= III B

7. Mobil Barang (Truk Sedang) konfigurasi 1.2


(p di depan S1)

Mencari R1
M terhadap R2 = 0
S1 . a G (a + p) L (a q) S2 . 0 + R1 . a R2 . 0
S1 . a G (a + p) L (a q) + R1 . a
R1 . a
R1

= 0
= 0
= S1 . a + G (a + p) + L (a q)
S1 . a + G(a + p) + L (a q)
=
a

R1 =

S1 .a
a

G (a + p)
a

R1 = S1 + G

+
)

L (a q)
a

+ L.

Mencari R2
M terhadap R1 = 0
S2 . a + L . q G . p S1 . 0 R2 . a R1. 0 = 0
S2 . a + L . q G . p R2 . a = 0
R2 . a = S2 . a + L . q G . p
R2 =
R2 =

S2 .a + L .q G . p
a
S2 . a
L. q G. p
+
a
a
a

R2 = S2 G.

+ L.

Contoh soal:
Diketahui: Sebuah mobil barang (Truk) dengan ketentuan sebagai berikut:
JBB
S1
S2
a
q

a.
b.
c.

: 14000 kg
: 2800 kg
: 2950 kg
:
450 cm
:
350 cm

G
p
Ban, S1
S2

Ditanya:
Daya angkut
Muatan Sumbu Terberat ( MST )
Isi Buku Uji

Jawab:
Berat Kendaraan (BK)
BK = S1 + S2
= 2800 + 2950
= 5750 kg
a.

L = JBB ( BK + G )
= 14000 (5750 + 180 )
= 8070 kg
Daya Angkut ( DA ) = L + G
= 8070 + 180
= 8250 kg

b. Muatan Sumbu Terberat ( MST )


R1 = S1 + G.

= 2800 + 180.
= 4785,33 kg
R2 = S2 G.

+ L.

(450 + 30)
450

+ 8070.

450 350

+ L.

= 2950 180. 30
= 9214,67 kg

450+

8070.350 450

:
:
:
:

3 x 60 kg
30 cm
2 x 900-20.14PR
4 x 900-20.14PR

Cek Kemampuan Ban


900-20.14PR = @ 2500 kg tiap ban
S1 = 2 x 2500 kg = 5000 kg
S2 = 4 x 2500 kg = 10000 kg
Analisis Kelas Jalan
Mobil Barang konfigurasi sumbu 1.2 dengan JBB 14000 kg dan MST maksimal 8000 kg
masuk dalam kelas jalan III B.

8000
L
L

R2 = S2 G.

+ L.

= 2950 180. 30 450+ L .350 450


= 450 350 . (8000 2950 12)
= 6477,43 kg

c. Isi Buku Uji


a. JBB
b. S1
c. S2
d. BK
e. L
f. G
g. JBI
h. MST
i. Ban S1
S2
j. Kelas Jalan

= 14000 kg
= 2800 kg
= 2950 kg
= 5750 kg
= 6477 kg
= 180 kg
= 6577 kg
= 8000 kg
= 2 x 900-20.14PR
= 4 x 900-20.14PR
= III B

8. Mobil Barang (Truk Tronton) konfigurasi 1.22

Mencari R1
M terhadap R2 = 0
S1 . a G (a + p) L (a q) S2 . 0 S3 . 0 + R1 . a R2 . 0 R3 . 0
= 0
S1 . a G (a + p) L (a q) + R1 . a = 0
R1 . a = S1 . a + G (a + p) + L (a q)
S1 . a + G (a + p) + L (a q)
R1 =
a
R1 =

S1 .a
a

G (a + p)
a

R1 = S1 + G.
Mencari R2
M terhadap R1 = 0
S1 . 0 + S2 . a + S3 . a + R1. 0 R2 . a R3 . a + L . q G . p
S2 . a + S3 . a + L . q G . p R2 . a R3 . a
R2 . a + R3 . a
R2 . a + R2 . a
a (R2 + R2)
R2 = R3
2.R2. a
S2 = S3
R2

=
=
=
=
=
=
=

R2 =

+
)

L (a q)
a

+ L.

0
0
S2 . a + S3 . a + L . q G . p
S2 . a + S2 . a + L . q G . p
a (S2 + S2) + L . q G . p
2.S2 . a + L . q G . p

2S2 . a + L . q G . p
2a
2S2 . a
L. q G. p
+
2a
2a
2a

R2 = S2 + L.

2 + G.

Mencari R3
Sama dengan R2
R3 = S3 + L.

2 + G.

Contoh soal :
Diketahui: Sebuah mobil barang (Truk Tronton) dengan ketentuan sebagai berikut :
JBB
: 21000 kg
S1
: 2600 kg
S2
: 2400 kg
S3
: 2300 kg
a
:
450 cm
q
:
410 cm
Ditanya:
a. Daya angkut
b. Muatan Sumbu Terberat ( MST )
c. Isi Buku Uji

G
p
Ban, S1
S2
S3

Jawab:
Berat Kendaraan (BK)
BK = S1 + S2 + S3
= 2600 + 2400 + 2300
= 7300 kg
a.

L = JBB ( BK + G )
= 21000 (7300 + 180)
= 13520 kg
Daya Angkut ( DA ) = L + G
= 13520 + 180
= 13700 kg

b. Muatan Sumbu Terberat ( MST )


R1 = S1 + G.

+L

450+60

= 2600 + 180. 450 + 13520.


= 2600 + 204 + 1201,78
= 4005,78 kg

450 410
450

:
:
:
:
:

3 x 60 kg
60 cm
2 x 900-20.14PR
4 x 900-20.14PR
4 x 900-20.14PR

R2 = S2 + L

2 + G.

= 2400 + 13520. 410 2.450 + 180. 60 2. 450


= 2400 + 6159,11 + 12
= 8571,11 kg

R3 = S3 + L

2 + G.

= 2300 + 13520. 410 2.450 + 180. 60 2. 450


= 2300 + 6159,11 + 12
= 8471,11 kg
Cek Kemampuan Ban
900-20.14PR = @ 2500 kg tiap ban
S1 = 2 x 2500 kg = 5000 kg
S2 = 4 x 2500 kg = 10000 kg

MST melebihi ketentuan teknis maksimal untuk Truk Tronton yaitu <7500 kg, maka MST
yang digunakan adalah 7500 kg

R2 = S2 + L
7500
L

2 + G.

= 2400 + L. 410 2.450 + 180. 60 2. 450


= 2. 450 410. (7500 2400 12)
= 11169 kg

R3 = S3 + L

2 + G.

= 2300 + 11169. 410


= 2300 + 5088 + 12
= 7400 kg

R1 = S1 + G.

+L

450+60

2
2.450

+ 180. 60

2. 450

= 2600 + 180. 450 + 11169.


= 2600 + 204 + 992,8
= 3796,8 kg

450 410
450

Analisis Kelas Jalan


Mobil Barang konfigurasi sumbu 1.22 dengan JBB 21000 kg dan MST maksimal 7500 kg
masuk dalam kelas jalan III B.

c. Isi Buku Uji


a. JBB
b. S1
c. S2
d. S3
e. BK
f. L
g. G
h. JBI
i. MST
j. Ban S1
S2
S3
k. Kelas Jalan

= 24500 kg
= 2600 kg
= 2300 kg
= 2300 kg
= 7200 kg
= 11169 kg
= 180 kg
= 18549 kg
= 7500 kg
= 2 x 900-20.14PR
= 4 x 900-20.14PR
= 4 x 900-20.14PR
= III B

9. Mobil Barang (Truk Gandeng) konfigurasi 1.2 + 22


(p = 0)

Mencari R1
M terhadap R2 = 0
S1 . a G . a L (a q) S2 . 0 + R1 . a R2 . 0
S1 . a G . a L (a q) + R1 . a
R1 . a
R1

= 0
= 0
= S1 . a + G .a + L (a q)
S1 . a + G . a + L (aq)
=
a

R1 =

S1 .a
a

G. a
a

L (aq)
a

R1 = S1 + G + L.
Mencari R2
M terhadap R1 = 0
S2 . a + L . q + G . 0 S1 . 0 R2 . a R1. 0
S2 . a + L . q R2 . a
R2 . a
R2

= 0
= 0
= S2 . a + L . q
S2 .a + L .q
=
a

R2 =

S2 . a
a

L. q
a

R2 = S2 + L.

Mencari R3
M terhadap R4 = 0
-S3 . a1 + R3 . a1 L1 (a1 q1) S4 . 0 R4 . 0 = 0
-S3 . a1 + R3 . a1 L1 (a1 q1) = 0
R3 . a1 = S3 . a1 + L1 (a1 q1)
R3 =
R3 =

S3 . a1 + L1 (a1 q1)
a1
S3 . a1
L1 (a1 q1)
+
a1
a1

R3 = S3 + L1.

( 1 1)
1

Mencari R4
M terhadap R3 = 0
S4 . a1 R4 . a1 + L1 . q1 S3 . 0 + R3 . 0
S4 . a1 R4 . a1 + L1 . q1
R4 . a1
R4

= 0
= 0
= S4 . a1 + L1 . q1
S4 . a1 + L1 . q1)
=
a1

R4 =

S4 . a1
a1

L1 .q1)
a1

R4 = S4+ L1. 1 1

Contoh soal:
Diketahui: Sebuah mobil barang (Truk Gandeng) dengan ketentuan sebagai berikut:
Kendaraan Penarik:
JBB
S1
S2
a
q

: 14000 kg
: 2600 kg
: 2300 kg
:
500 cm
:
400 cm

G
p
Ban, S1
S2

:
:
:
:

3 x 60 kg
0
2 x 900-20.14PR
4 x 900-20.14PR

Ban, S3
S4

: 4 x 900-20.14PR
: 4 x 900-20.14PR

Kereta Gandeng:
JBB
S3
S4
a1
q1

a.
b.
c.

: 14000 kg
: 2150 kg
: 1850 kg
:
450 cm
:
200 cm

Ditanya:
Daya angkut
Muatan Sumbu Terberat ( MST )
Isi Buku Uji

Jawab:
Kendaraan Penarik (KP):
Berat Kendaraan (BK)

BKKP = S1 + S2
= 2600 + 2300
= 4900 kg

LKP = JBB (BK + G)


= 14000 (4900 + 180)
= 8920 kg

Daya Angkut (DAKP) = LKP + G


= 8920 + 180
= 9100 kg

Muatan Sumbu Terberat ( MST )

R1 = S1 + G + L.

= 2600 + 180 + 8920.


= 4564 kg

400
500

R2 = S2 + L.
= 2300 + 8920.400 500
= 9436 kg.................................. [Melebihi Kelas Jalan]

S2 melebihi kelas jalan, maka R2 menggunakan MST pada kelas jalan III A (R2 = 8000 kg)

8000
L
LKP

R2 = S2 + L.
= 2300 + L. 400 500
= 500 400 . (8000 2300)
= 7125 kg

R1 = S1 + G + L.

= 2600 + 180 + 7125.


= 4205 kg

500400
500

JBIPenarik = R1 + R2
= 4205 + 8000
= 12205 kg

Kereta Gandeng (KG):


Berat Kendaraan (BK)

BKKG = S3 + S4
= 2150 + 1850
= 4000 kg

LKG = JBBKG BKKG


= 14000 4000
= 10000 kg

R3 = S3 + L1.

( 1 1)
1

= 2150 + 10000.
= 7705,56 kg
R4 = S4+ L1.

= 1850 + 10000. 200


= 6294,44 kg

450

JBKIawal = JBIPenarik + JBIKG


= 12205 + 14000
= 26205 kg..............................[ Melebihi JBKI ]
JBKIaman
JBIKG

= JBIPenarik + JBIKG
= JBKIaman JBIPenarik
= 22000 12205
= 9795 kg

DAKG

= JBIKG BKKG
= 9795 4000
= 5795 kg ( LKG )

R3 = S3 + L1.

( 1 1)
1

= 2150 + 5795.
= 5369,44 kg
R4 = S4+ L1.

(450200)
450

= 1850 + 5795 . 200


= 4425,56 kg

450

Analisis Kelas Jalan


Mobil Barang konfigurasi sumbu 1.2 + 2.2 dengan JBKB 28000 kg dan MST maksimal 8000
kg masuk dalam kelas jalan III A.
Cek Kemampuan Ban
900-20.14PR = @ 2500 kg tiap ban
S1 = 2 x 2500 kg = 5000 kg
S2 = 4 x 2500 kg = 10000 kg
S3 = 4 x 2500 kg = 10000 kg
S4 = 4 x 2500 kg = 10000 kg
a. Isi Buku Uji
Kendaraan Penarik:
a. JBB
= 14000 kg
b. S1
= 2600 kg
c. S2
= 2300 kg
d. BK
= 4900 kg
e. L
= 7125 kg
f. G
= 180 kg
g. JBI
= 12205 kg
h. MST
= 8000 kg
i. Ban S1
= 2 x 900-20.14PR
S2
= 4 x 900-20.14PR
j. Kelas Jalan = III A


a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.

Kereta Gandeng:
JBB
= 14000 kg
S3
= 2150 kg
S4
= 1850 kg
BK
= 4000 kg
L
= 5795 kg
JBI
= 9795 kg
MST
= 5369 kg
Ban S1
= 2 x 900-20.14PR
S2
= 4 x 900-20.14PR
Kelas Jalan = III A

10. Bus

Mencari R1
M terhadap R2 = 0
S1 . a L (a q) S2 . 0 + R1 . a R2 . 0
S1 . a L (a q) + R1 . a
R1 . a
R1

= 0
= 0
= S1 . a + L (a q)
S1 . a + L (aq)
=
a

R1 =

S1 .a
a

L (aq)
a

R1 = S1 + L.

Mencari R2
M terhadap R1 = 0
S2 . a + L . q S1 . 0 R2 . a R1. 0
S2 . a + L . q R2 . a
R2 . a
R2

= 0
= 0
= S2 . a + L . q
S2 . a + L . q
=
a

R2 =

S2 . a
a

L. q
a

R2 = S2 + L.
Mencari L
L = 70 X 10
Keterangan:
70 adalah 60 kg berat orang rata-rata + 10 kg barang bawaan penumpang
X adalah jumlah tempat duduk penumpang + pengemudi

Contoh soal :
Diketahui: Sebuah mobil Bus dengan ketentuan sebagai berikut :
JBB
S1
S2
a
q

a.
b.
c.

: 15000 kg
: 3580 kg
: 6150 kg
:
620 cm
:
365 cm

Ditanya:
Daya angkut
Muatan Sumbu Terberat ( MST )
Isi Buku Uji

Jawab:
Berat Kendaraan (BK)
BK = S1 + S2
= 3580 + 6150
= 9730 kg
a.

= 70 X 10
= 70 (45) 10
= 3140 kg

Orang = 45 x 60 = 2700 kg
Barang = 44 x 10 = 440 kg
b. Muatan Sumbu Terberat ( MST )
R1 = S1 + L.

= 3580 + 3140.
= 4871,45 kg

620 365
620

R2 = S2 + L.
= 6150 + 3140. 365 620
= 7998,55 kg (MST)

G
Ban, S1
S2

: 45 orang
: 2 x 900-20.14PR
: 4 x 900-20.14PR

Cek Kemampuan Ban


900-20.14PR = @ 2500 kg tiap ban
S1 = 2 x 2500 kg = 5000 kg
S2 = 4 x 2500 kg = 10000 kg
Analisis Kelas Jalan
Mobil Bus konfigurasi sumbu 1.2 dengan JBB 15000 kg dan MST maksimal 7999 kg masuk
dalam kelas jalan III B.
c. Isi Buku Uji
a. JBB
b. S1
c. S2
d. BK
e. L
f. G
g. JBI
h. MST
i. Ban S1
S2
j. Kelas Jalan

= 15000 kg
= 3580 kg
= 6150 kg
= 9730 kg
= 440 kg
= 2700 kg
= 12870 kg
= 7999 kg
= 2 x 900-20.14PR
= 4 x 900-20.14PR
= III B

11. Taksi Sedan

Mencari R1
M terhadap R2 = 0
S1 . a L (a q) S2 . 0 + R1 . a R2 . 0
S1 . a L (a q) + R1 . a
R1 . a
R1

= 0
= 0
= S1 . a + L (a q)
S1 . a + L (aq)
=
a

R1 =

S1 .a
a

L (aq)
a

R1 = S1 + L.

Mencari R2
M terhadap R1 = 0
S2 . a + L . q S1 . 0 R2 . a R1. 0
S2 . a + L . q R2 . a
R2 . a
R2

= 0
= 0
= S2 . a + L . q
S2 . a + L . q
=
a

R2 =

S2 . a
a

L. q
a

R2 = S2 + L.
Mencari L
L = 70 X 10
Keterangan:
70 adalah 60 kg berat orang rata-rata + 10 kg barang bawaan penumpang
X adalah jumlah tempat duduk penumpang + pengemudi

Contoh soal :
Diketahui: Sebuah mobil Taksi Sedan dengan ketentuan sebagai berikut :
JBB
S1
S2
a
q

a.
b.
c.

: 1550 kg
: 550 kg
: 350 kg
: 250 cm
: 160 cm

Ditanya:
Daya angkut
Muatan Sumbu Terberat ( MST )
Isi Buku Uji

Jawab:
Berat Kendaraan (BK)
BK = S1 + S2
= 550 + 350
= 900 kg
a.

= 70 X 10
= 70 (5) 10
= 340 kg

Orang = 5 x 60 = 300 kg
Barang = 4 x 10 = 40 kg
b. Muatan Sumbu Terberat ( MST )
R1 = S1 + L.

= 550 + 340.
= 672,4 kg

250160
250

R2 = S2 + L.
=350 + 340. 160 250
= 567,6 kg (MST)

G
Ban, S1
S2

: 5 orang
: 2 x 550-13.6PR
: 2 x 550-13.6PR

Cek Kemampuan Ban


550-13.8PR = @ 610 kg tiap ban
S1 = 2 x 610 kg = 1230 kg
S2 = 2 x 610 kg = 1230 kg
c. Isi Buku Uji
a. JBB
b. S1
c. S2
d. BK
e. L
f. G
g. JBI
h. MST
i. Ban S1
S2
j. Kelas Jalan

= 1550 kg
= 550 kg
= 350 kg
= 900 kg
= 40 kg
= 300 kg
= 1240 kg
= 672 kg
= 2 x 550-13.6PR
= 2 x 550-13.6PR
= III C

12. Double Cabin

Mencari R1
M terhadap R2 = 0
S1 . a G (a p) + L (q a) S2 . 0 + R1 . a R2 . 0 = 0
S1 . a G (a p) + L (q a) + R1 . a = 0
R1 . a = S1 . a + G (a p) L (q a)
R1 =
R1 =

S1 . a + G (ap) L (aq)
a
S1 .a
G (ap) L (aq)
+
a
a
a

R1 = S1 + G .

Mencari R2
M terhadap R1 = 0
S2 . a + L . q + G . p S1 . 0 R2 . a R1. 0
S2 . a + L . q + G . p R2 . a
R2 . a
R2

L.

= 0
= 0
= S2 . a + L . q + G . p
S2 . a + L .q + G . p
=
a

R2 =

S2 . a
a

L. q
a

R2 = S2 + L.

G. p
a

+ G.

Contoh soal :
Diketahui: Sebuah mobil Double Cabin dengan ketentuan sebagai berikut :
JBB
S1
S2
a
q

a.
b.
c.

: 2600 kg
: 875 kg
: 545 kg
: 290 cm
: 330 cm

G
p
Ban, S1
S2

Ditanya:
Daya angkut
Muatan Sumbu Terberat ( MST )
Isi Buku Uji

Jawab:
Berat Kendaraan (BK)
BK = S1 + S2
= 875 + 545
= 1420 kg
a.

L = JBB (BK + G)
= 2600 (1420 + 300)
= 880 kg

b. Muatan Sumbu Terberat ( MST )

R1 = S1 + G .

L.

(290150)

= 875 + 300 . 290 880 .


= 875 + 144,8 121,38
= 898,4 kg
R2 = S2 + L.

+ G.

= 545 + 880. 330 290 + 300 .


= 545 + 1001,4 + 155,2
= 1701,6 kg

(330290)
290

:
:
:
:

5 orang (300 kg)


150 cm
2 x 235 / 70R / 15
2 x 235 / 70R / 15

Cek Kemampuan Ban


235 / 70R / 15= @ 860 kg tiap ban
S1 = 2 x 860 kg = 1720 kg
S2 = 2 x 860 kg = 1720 kg
c. Isi Buku Uji
a. JBB
b. S1
c. S2
d. BK
e. L
f. G
g. JBI
h. MST
i. Ban S1
S2
j. Kelas Jalan

= 2600 kg
= 875 kg
= 545 kg
= 1420 kg
= 880 kg
= 300 kg
= 2600 kg
= 1702 kg
= 2 x 235 / 70R / 15
= 2 x 235 / 70R / 15
= III C

13. Tanki

Mencari R1
M terhadap R2 = 0
S1 . a G . a L (a q) S2 . 0 + R1 . a R2 . 0
S1 . a G . a L (a q) + R1 . a
R1 . a
R1

= 0
= 0
= S1 . a + G + L (a q)
S1 . a + G . a + L (aq)
=
a

R1 =

S1 .a
a

G. a
a

R1 = S1 + G + L.
Mencari R2
M terhadap R1 = 0
S2 . a + L . q + G . 0 S1 . 0 R2 . a R1. 0
S2 . a + L . q R2 . a
R2 . a
R2

L (aq)
a

= 0
= 0
= S2 . a + L . q
S2 .a + L .q
=
a

R2 =

S2 . a
a

L. q
a

R2 = S2 + L.

Contoh soal :
Diketahui: Sebuah mobil Tanki pengangkut suatu bahan cair dengan ketentuan sebagai
berikut :
JBB
S1
S2
a
q

a.
b.
c.

: 8000 kg
: 1250 kg
: 1400 kg
: 350 cm
: 275 cm

G
p
Ban, S1
S2
BJ

Ditanya:
Daya angkut
Muatan Sumbu Terberat ( MST )
Isi Buku Uji

Jawab :
Berat Kendaraan (BK)
BK = S1 + S2
= 1250 + 1400
= 2650 kg
a. 500 L = Vol . BJcair
= 6000L x 0,74kg/L
= 4440 kg
b. Muatan Sumbu Terberat ( MST )

R1 = S1 + G + L.

= 1250 + 180 + 4440.


= 1250 + 180 + 951
= 2381 kg

350275
350

R2 = S2 + L.
= 1400 + 4440. 275 350
= 1400 + 3489
= 4889 kg

:
:
:
:
:

3 x 60 kg
0
2 x 750-16.12PR
2 x 750-16.12PR
0,74 kg/dm3

Cek Kemampuan Ban


750-16.12PR = @ 1355 kg tiap ban
S1 = 2 x 1355 kg = 2710 kg
S2 = 4 x 1355 kg = 5420 kg

JBI = R1 + R2
= 2381 + 4889
= 7270 kg

c. Isi Buku Uji


a. JBB
b. S1
c. S2
d. BK
e. L
f. G
g. JBI
h. MST
i. Ban S1
S2
j. Kelas Jalan

= 8000 kg
= 1250 kg
= 1400 kg
= 2650 kg
= 4440 kg
= 180 kg
= 7270 kg
= 4889 kg
= 2 x 750-16.12PR
= 4 x 750-16.12PR
= III C

Double Tanki

14. Tanki Gandeng


Mencari R1
M terhadap R2 = 0
S1 . a G . a L (a q) S2 . 0 + R1 . a R2 . 0
S1 . a G . a L (a q) + R1 . a
R1 . a
R1

= 0
= 0
= S1 . a + G .a + L (a q)
S1 . a + G . a + L (aq)
=
a

R1 =

S1 .a
a

G. a
a

L (aq)
a

R1 = S1 + G + L.
Mencari R2
M terhadap R1 = 0
S2 . a + L . q + G . 0 S1 . 0 R2 . a R1. 0
S2 . a + L . q R2 . a
R2 . a
R2

= 0
= 0
= S2 . a + L . q
S2 .a + L .q
=
a

R2 =

S2 . a
a

L. q
a

R2 = S2 + L.
Mencari R3
M terhadap R4 = 0
-S3 . a1 + R3 . a1 L1 (a1 q1) S4 . 0 R4 . 0 = 0
-S3 . a1 + R3 . a1 L1 (a1 q1) = 0
R3 . a1 = S3 . a1 + L1 (a1 q1)
R3 =
R3 =

S3 . a1 + L1 (a1 q1)
a1
S3 . a1
L1 (a1 q1)
+
a1
a1

R3 = S3 + L1.

( 1 1)
1

Mencari R4
M terhadap R3 = 0
S4 . a1 R4 . a1 + L1 . q1 S3 . 0 + R3 . 0
S4 . a1 R4 . a1 + L1 . q1
R4 . a1
R4

= 0
= 0
= S4 . a1 + L1 . q1
S4 . a1 + L1 . q1)
=
a1

R4 =

S4 . a1
a1

L1 .q1)
a1

R4 = S4+ L1. 1 1

Contoh soal:
Diketahui: Sebuah mobil Tanki Gandeng pengangkut Solar (BJ = 0,82 kg/L) dengan
ketentuan sebagai berikut:
Kendaraan Penarik:
JBB
S1
S2
a
q

: 17000 kg
: 3750 kg
: 3500 kg
:
450 cm
:
350 cm

G
p
Ban, S1
S2
Volume

:
:
:
:
:

3 x 60 kg
0
2 x 1000-20.16PR
4 x 1000-20.16PR
10000 L

Ban, S3
S4

: 4 x 1000-20.16PR
: 4 x 1000-20.16PR

Kereta Gandeng:
JBB
S3
S4
a1
q1

a.
b.
c.

: 17000 kg
: 1800 kg
: 2000 kg
:
400 cm
:
200 cm

Ditanya:
Daya angkut
Muatan Sumbu Terberat ( MST )
Isi Buku Uji

Jawab:
Kendaraan Penarik (KP):
Berat Kendaraan (BK)

BKKP = S1 + S2
= 3750 + 3500
= 7250 kg

500 L = Vol . BJcair


= 10000 L x 0,82 kg/L
= 8200 kg

Muatan Sumbu Terberat ( MST )

R1 = S1 + G + L.

)
350
450

= 3750 + 180 + 8200.


= 3750 + 180 + 1822
= 5752 kg

R2 = S2 + L. 1

= 3500 + 8200.350 450


= 3500 + 6378
= 9878 kg

JBIPenarik = R1 + R2
= 5752 + 9878
= 15630 kg

Kereta Gandeng (KG):


Berat Kendaraan (BK)

BKKG = S3 + S4
= 1800 + 2000
= 3800 kg

L = Vol . BJcair
500
= 10000 L x 0,82 kg/L
= 8200 kg

R3 = S3 + L1.

( 2 2)
2

= 1800 + 8200.
= 1800 + 4100
= 5900 kg

R4 = S4+ L1.

= 2000 + 8200. 200


= 2000 + 4100
= 6100 kg

a. Daya Angkut
b. MST

400

= 8200 kg (10000 L)
= 9878 kg pada S2

Analisis Kelas Jalan


Mobil Tanki Gandeng konfigurasi sumbu 1.2 + 2.2 dengan JBKB 34000 kg dan MST
maksimal 10000 kg masuk dalam kelas jalan II.
Cek Kemampuan Ban
1000-20.16PR = @ 3000 kg tiap ban
S1 = 2 x 3000 kg = 6000 kg
S2 = 4 x 3000 kg = 12000 kg
S3 = 4 x 3000 kg = 12000 kg
S4 = 4 x 3000 kg = 12000 kg
c. Isi Buku Uji
Kendaraan Penarik:
a. JBB
= 17000 kg
b. S1
= 3750 kg
c. S2
= 3500 kg
d. BK
= 7250 kg
e. L
= 8200 kg
f. G
= 180 kg
g. JBI
= 15630 kg
h. MST
= 9878 kg
i. Ban S1
= 2 x 1000-20.16PR
S2
= 4 x 1000-20.16PR
j. Kelas Jalan = II

a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.

Kereta Gandeng:
JBB
= 17000 kg
S3
= 2150 kg
S4
= 1850 kg
BK
= 4000 kg
L
= 8200 kg
JBI
= 12200 kg
MST
= 6100 kg
Ban S1
= 2 x 1000-20.16PR
S2
= 4 x 1000-20.16PR
Kelas Jalan = II

15. Truk Tempel Konfigurasi 1.22 22

Mencari STP
STP = ( S1K S2K) + ( S2K S2R) + (S3K S3R)

Mencari L
L = JBKB (S1K + S2K + S3K + STP + S4K + S5K + G)

Mencari RTP
RTP = STP + L .

( )

Mencari R1
M terhadap R2 = 0
S1k . a G . a RTP (a r) S2k . 0 S3k . 0 + R1r . a R2r . 0 R3r . 0

= 0

S1k . a G . a RTP (a r) + R1r . a = 0


R1r . a = S1k . a + G . a + RTP (a r)

R1r =

S1k . a + G . a + RTP (a r)
a

R1r =

S1k .a
a

G. a
a

RTP (a r)
a

R1r = S1k + G + RTP.

Mencari R2
M terhadap R1 = 0
S1k . 0 + S2k . a + S3k . a + R1r. 0 R2r . a R3r . a + RTP . r = 0
S2k . a + S3k . a + RTP . r R2r . a R3r . a = 0
R2r . a + R3r . a = S2k . a + S3k . a + RTP . r
R2r . a + R2r . a = S2k . a + S2k . a + RTP . r
a (R2r + R2r) = a (S2k + S2k) + RTP . r
R2r = R3r
S2k = S3k

2.R2. a = 2.S2k . a + RTP . r


R2r =

2S2k . a + RTP . r
2a

R2r =

2S2 . a
2a

L. q
2a

R2r = S2k + RTP .

Mencari R3
Sama dengan R2
R3r = S3k + RTP . 2

G. p
2a

Mencari R4
M terhadap RTP = 0
STP . 0 + S4k . b + S5k . b + RTP. 0 R4r . b R5r . b + L . q = 0
S4k . b + S5k . b R4r . b R5r . b = 0
R4r . b + R5r . b = S4k . b + S5k . b + L . q
R4r . b + R4r . b = S4k . b + S4k . b + L . q
b . (R4r + R4r) = b . (S4k + S4k)r + L . q
R4r = R5r
S4k = S5k

2.R4r. b = 2.S4k . b + L . q
R4r =

2S4k . b + L . q
2b

R4r =

2S4k . b
2b

L. q
2b

R4r = S4k + L .

Mencari R5
Sama dengan R4
R5r = S5k + L .

Contoh Soal:
JBKB
JBBP
JBBKT
S1k
S2k
S3k
S4k
S5k
r
a
q
b
G
p
Ban

:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:

42000 kg
24000 kg
18000 kg
3500 kg
1750 kg
1750 kg
2000 kg
2000 kg
280 cm
325 cm
525 cm
640 cm
180 kg
50 cm di depan S1
1000-20.16PR
@ 3000 kg / ban

Setelah dirangkaikan:
S1r
:
S2r
:
S3r
:
S4r
:
S5r
:

3900 kg
2100 kg
2100 kg
2000 kg
2000 kg

Anda mungkin juga menyukai