CHIUNG HUEI YEE

SCE 3093

PISMP SN JUN 2014

Amali 1: Haba Peneutralan

Tujuan: Menentukan haba peneutralan bagi tindak balas
1) Asid hidroklorik dan natrium hidroksida
2) Asid sulfurik dan natrium hidroksida
3) Asid nitrik dan kalium hidroksida
Teori:
Semua bahan kimia mempunyai ikatan di antara atom ataupun di antara
molekul

yang wujud di dalamnya. Pembinaan dan pemecahan ikatan-ikatan ini

memerlukan tenaga. Tenaga didefinisi sebagai sesuatu yang berkemampuan untuk

melakukan kerja, tidak boleh dicipta mahupun dimusnahkan tetapi boleh diubah
daripada satu bentuk kepada bentuk yang lain. Tenaga yang terkandung

dalam

bahan kimia dipanggil tenaga kimia. Tindak balas kimia biasanya disertai akan
dengan perubahan tenaga. Perubahan haba akan wujud apabila suhu bahan kimia
berubah setelah bertindak balas.
Konsep perubahan tenaga haba ini disebabkan oleh pemecahan ikatan lama
dan pembentukan ikatan baru. Pembentukan ikatan baru merupakan tindak balas
eksotermik manakala pemecahan ikatan lama merupakan tindak balas endotermik.
Apabila suatu tindak balas eksotermik berlaku, secara keseluruhannya tenaga haba
akan dibebaskan. Ini menunjukkan bahawa jumlah tenaga yang dibebaskan semasa
pembentukan ikatan kimia melebihi jumlah tenaga haba yang diserap semasa
berlaku pemecahan ikatan kimia. Jika tindak balas endotermik yang berlaku, tenaga
haba akan diserap.
Hipotesis:

Jika bilangan mol ion hidroksida dalam alkali kuat adalah sama maka haba
peneutralan monoprotik atau diprotik dengan alkali kuat adalah sama.bagi
campuran asid

Pemboleh ubah:
Dimanipulasikan : Jenis asid
1

CHIUNG HUEI YEE

SCE 3093

Bergerak balas

: Haba peneutralan

Dimalarkan

: Jenis cawan

PISMP SN JUN 2014

Bahan:
EC1, 2.0 mol dm-3 larutan asid hidroklorik.
EC2, 2.0 mol dm-3 larutan asid sulfurik.
EC3, 2.0 mol dm-3 larutan akuas natrium hidroksida.
EC4, 2.0 mol dm-3 larutan asid nitrik.
EC5, 2.0 mol dm-3 larutan akuas kalium hidroksida.

Radas:
Pipet 25 cm3, termometer 0C - 110C (0.2C), selinder penyukat 100 cm 3, cawan
plastik dan botol pencuci berisi air suling.

Prosedur:
1. 25.0cm3 EC1 dimasukkan ke dalam cawan plastik dengan menggunakan pipet.
Suhu EC1 ini direkodkan sebagai suhu awal campuran R dalam jadual di bawah.
2. 60 cm3 larutan EC3 ditambah ke dalam cawan plastik yang mengandungi larutan
EC1 dengan menggunakan selinder penyukat.
3. Campuran R dikacau berhati-hati dengan menggunakan termometer dan suhu
tertinggi yang dicapai direkodkan ke dalam jadual di bawah.
4. Campuran

dibuangkan

dan

dibersihkan

serta

cawan

dibilas

dengan

menggunakan air suling.

5. Prosedur-prosedur diulang semula dengan menggunakan:
i)

25.0 cm3 larutan EC2 menggantikan EC1 untuk membentuk campuran S.

ii)

25.0 cm3 larutan EC4 dan 60 cm3 EC5 untuk menggantikan EC1 dan EC3
masing-masingnya, bagi membentuk campuran T.

CHIUNG HUEI YEE

SCE 3093

PISMP SN JUN 2014

Keputusan:
Campuran R

Campuran S

Campuran T

EC1+EC3
36
28
8

EC2+EC3
42
26
16

EC4+EC5
34
26
8

Suhu tertinggi/ oC
Suhu awal/oC
Peningkatan suhu/ oC

Perbincangan:
1. Tuliskan

persamaan

ion

untuk

tindakbalas

yang

terlibat

dalam

campuran R, S dan T.
Campuran R
:
Persamaan ion :

HCl (ak) + NaOH (ak) NaCl (ak) + H 2O (ce)

Na+ + Cl- NaCl
H+ + OH- H2O

Campuran S
:
Persamaan ion :

H2SO4 (ak) + 2NaOH (ak) Na2SO4 (ak) + 2H2O (ce)

Na+ + SO4- NaSO4
2H+ + 2OH- 2H2O

Campuran T
:
Persamaan ion :

HNO3 (ak) + KOH (ak) KNO3 (ak) + H2O (ce)

K+ + NO3- KNO3
H+ + OH- H2O

2. Bandingkan nilai-nilai haba peneutralan yang anda perolehi bagi

(i) campuran R dan S,
(ii) campuran R dan T, dan
(iii) campuran S dan T.
Terangkan mengapa wujudnya perbezaan atau kesamaan antara keduadua nilai yang anda telah bandingkan.
Haba peneutralan Campuran R:
HCl (ak) + NaOH (ak) NaCl (ak) + H 2O (ce)

Haba peneutralan, H = Q/(bil

Bilangan mol HCl

mol NaOH

mol)
H = 2856J / 0.05
= 57120
= -57.12kJmol-1

Bilangan

CHIUNG HUEI YEE

SCE 3093

PISMP SN JUN 2014

mV
1000

mV
1000

(2.0)(25)
1000

(2.0)(60)
1000

= 0.05mol

= 0.12mol

Q = mc
= (25 + 60) (4.2)(8)
= 2856 J
Haba peneutralan Campuran S:
H2SO4 (ak) + 2NaOH (ak) Na2SO4 (ak) + 2H2O (ce)
Bilangan mol H2SO4

Bilangan mol NaOH

mV
1000
(2.0)(25)
1000

= 0.05mol

mV
1000

Haba peneutralan, H = Q/
(bil mol)
H = 5712J / 0.05
= 114.240
= -114.24kJmol-1

(2.0)(60)
1000

= 0.12mol

Q = mc
= (25 + 60) (4.2)(16)
= 5712J

Haba peneutralan Campuran T:

Haba peneutralan, H = Q/
HNO3 (ak) + KOH (ak) KNO3 (ak) + H2O (ce)

(bil mol)
H = 2856J / 0.05
= 57120
= -57.12kJmol-1

CHIUNG HUEI YEE

Bilangan mol HNO3

mV
1000

(2.0)(25)
1000

= 0.05mol

SCE 3093

PISMP SN JUN 2014

Bilangan mol KOH

mV
1000

(2.0)(60)
1000

= 0.12mol

Q = mc
= (25 + 60) (4.2)(8)
= 2856 J
i) Campuran R dan S
Haba peneutralan Campuran R adalah lebih rendah daripada haba peneutralan
Campuran S. Haba peneutralan Campuran R ialah -57.12 kJmol -1 manakala haba
peneutralan Campuran S ialah -114.24 kJmol -1. Hal ini demikian kerana
Campuran S di mana asid sulfurik, H2SO4 yang digunakan merupakan asid
diprotik menghasilkan 2 mol air, H2O selepas bertindak balas dengan natrium
hidroksida, NaOH yang merupakan alkali kuat. Sebaliknya, Campuran R di mana
asid hidroklorik, HCl yang digunakan merupakan asid monoprotik menghasilkan
1 mol air, H2O selepas bertindak balas dengan natrium hidroksida, NaOH yang
merupakan alkali kuat. Maka, haba peneutralan Campuran S adalah lebih rendah
daripada haba peneutralan Campuran S.
ii) Campuran R dan T
Kedua-dua campuran ini mempunyai haba peneutralan yang sama iaitu
sebanyak

-57.12kJmol -1. Keadaan ini adalah disebabkan

oleh asid hidroklorik, HCl dan asid nitrik, HNO3 yang digunakan merupakan asid
monobes menghasilkan 1 mol air, H 2O selepas bertindak balas dengan natrium
hidroksida, NaOH dan kalium hidroksida, KOH yang merupakan alkali kuat.
iii) Campuran S dan T

CHIUNG HUEI YEE

SCE 3093

PISMP SN JUN 2014

Haba peneutralan Campuran S ialah -114.24 kJmol -1 manakala haba peneutralan

Campuran T ialah -57.12 kJmol-1. Hal ini demikian kerana Campuran S di mana
asid sulfurik, H2SO4 yang digunakan merupakan asid diprotik menghasilkan 2 mol
air, H2O selepas bertindak balas dengan natrium hidroksida, NaOH yang
merupakan alkali kuat. Sebaliknya, Campuran T di mana asid nitrik, HNO 3 yang
digunakan merupakan asid monoprotik menghasilkan 1 mol air, H2O selepas
bertindak balas dengan kalium hidroksida, KOH yang merupakan alkali kuat.
Maka, haba peneutralan Campuran S adalah lebih tinggi daripada haba
peneutralan Campuran T.
3. Haba peneutralan bagi asid kuat dengan asid lemah ialah -57.3 kJ mol -1.
Cadangkan dua cara untuk menambahbaik prosedur-prosedur yang telah
diberikan agar nilai anggaran

-57.3 kJ mol-1 dapat diperolehi.

Cara yang pertamanya ialah larutan alkali kuat hendaklah dituang dengan cepat ke
dalam larutan asid kuat bagi mengelakkan suhu terbebas ke persekitaran. Selain
itu, cara yang seterusnya ialah campuran larutan di dalam cawan plastik perlu
sentiasa dikacau dengan berhati-hati sepanjang masa supaya suhu larutan adalah
sekata.

4. Adakah haba peneutalan antara asid kuat dengan alkali lemah menjadi
lebih besar atau lebih kecil daripada -57.3 kJ mol -1. Jelaskan.
Haba peneutralan akan menjadi lebih rendah daripada -57.3kJ mol-1. Asid kuat
mengion secara lengkap di dalam air, di mana kesemua ion hidrogen, H + akan
terion dan dapat dineutralkan oleh ion hidroksida, OH + tanpa menggunakan haba
daripada proses tindak balas peneutralan. Alkali lemah pula hanya mengion secara
separa di dalam air, di mana darjah penceraian yang rendah mengakibatkan hanya
sebilangan kecil ion hidroksida, OH + dihasilkan. Dengan ini, kebanyakkan molekul
alkali lemah masih wujud sebagai molekul tak terion. Maka, apabila asid kuat
bertindak balas dengan alkali lemah, haba peneutralan akan menjadi lebih rendah
daripada -57.3kJ mol-1.

CHIUNG HUEI YEE

SCE 3093

PISMP SN JUN 2014

Kesimpulan:
Hipotesis diterima. Jika bilangan mol ion hidroksida dalam alkali kuat adalah

sama maka haba peneutralan monoprotik atau diprotik dengan alkali kuat
adalah sama.bagi campuran asid. Apabila 1 mol asid hidroklorik dineutralkan
oleh 1 mol natrium hidroksida, haba peneutralan yang dibebaskan ialah 57.3kJ mol 1

, iaitu H= -57.3kJ mol-1. Apabila 1 mol asid nitrik dineutralkan oleh 1 mol kalium

hidroksida, haba peneutralan yang dibebaskan juga sama iaitu H= -57.3kJ mol -1.
Apabila 1 mol asid sulfurik dineutralkan oleh 1 mol natrium hidroksida, haba
peneutralan yang dibebaskan ialah 114.24 kJmol-1, iaitu H= -114.24 kJmol-1.