TRIGONOMETRI
Pengertian Sinus, Cosinus dan Tangen
Sin = r y Cos =
y r
x r y x
x Tan =
3. sec =
4. cosec =
5 . cotan =
6. tan 2 + 1 = sec 2
tan 2 + 1 = sec 2
sin 2 cos 2 1 + = 2 2 sin sin sin 2 sin 2 cos 2 1 + = 2 2 sin sin sin 2 1 + cot an 2 = cos ec 2 bukti
1. sin (A + B) = sin A cos B + cos A Sin B 2. sin (A - B) = sin A cos B - cos A Sin B 3. cos (A + B) = cos A cos B sin A Sin B 4. cos (A - B) = cos A cos B + sin A Sin B 5. tan (A + B) = tan A + tan B 1 tan A. tan B tan A tan B 1 + tan A. tan B
6. tan (A - B) =
1. sin 2A = 2 sin A cosA 2. cos 2A = cos 2 A - sin 2 A (ingat : sin 2 A + cos 2 A = 1 sin 2 A = 1 - cos 2 A cos 2 A = 1 - sin 2 A) kalau dimasukkan ke dalam rumus maka : = 1 2 sin 2 A cos 2 A - sin 2 A = (1- sin 2 A) - sin 2 A = 1 - sin 2 A - sin 2 A = 1 - 2 sin 2 A = 2 cos 2 A 1 dengan cara yang sama bias dibuktikan 3. tan 2A =
2 tan A 1 (tan A) 2
SMA - 3
Rumus Jumlah Fungsi : Perkalian jumlah/selisih
1. 2. 3. 4.
2 sin A cos B = sin (A+B) + sin (A-B) 2 cos A sin B = sin (A+B) sin (A-B) 2 cos A cos B= cos (A+B) + cos (A-B) -2sin A sin B = cos (A+B) cos(A-B)
perkalian
Jumlah/selisih
Sudut-sudut istimewa :
00 0 1 0
30 0 1 1 1 2 2 3 3 3
45 0 1 1 2
2 2
60 0 1 1 2 2 3 3
90 0 1 0 ~
2 1
Kuadrant I + + +
Kuadrant II 180 0 - + -
Kuadrant IV 360 0 - + -
SMA - 4
Rumus-rumus Sudut :
sin ( 180 0 - ) = sin cos ( 180 0 - ) = - cos tan ( 180 0 - ) = - tan cosec ( 180 0 - ) = cosec sec ( 180 0 - ) = - sec cotan ( 180 0 - ) = - cotan
Sudut 180 0 + dan (Kuadran ketiga)
sin ( 180 0 + ) = - sin cos ( 180 0 + ) = - cos tan ( 180 0 + ) = tan cosec ( 180 0 + ) = - cosec sec ( 180 0 + ) = - sec cotan ( 180 0 + ) = cotan
Sudut 360 0 - dan (Kuadran keempat)
sin ( 360 0 - ) = - sin cos ( 360 0 - ) = cos tan ( 360 0 - ) = - tan cosec ( 360 0 - ) = - cosec sec ( 360 0 - ) = sec cotan ( 360 0 - ) = - cotan
Sudut 360 0 + dan (Kuadran pertama)
sin ( 360 0 + ) = sin cos ( 360 0 + ) = cos tan ( 360 0 + ) = tan cosec ( 360 0 + ) = cosec sec ( 360 0 + ) = sec cotan ( 360 0 + ) = cotan
SMA - 5
Sudut - dan
sin (- ) = -sin cos (- ) = cos tan (- ) = -tan cosec (- ) = -cosec sec (- ) = sec cotan (- ) = -cotan
Sudut ( 90 0 - ) dan (Kuadran pertama)
sin ( 90 0 - ) = cos cos ( 90 0 - ) = sin tan ( 90 0 - ) = cotan cot ( 90 0 - ) = tan sec ( 90 0 - ) = cosec cosec ( 90 0 - ) = sec
Sudut ( 90 0 + ) dan (Kuadran kedua)
sin ( 90 0 + ) = cos cos ( 90 0 + ) = -sin tan ( 90 0 + ) = -cotan cot ( 90 0 + ) = =tan sec ( 90 0 + ) = -cosec cosec ( 90 0 + ) = sec
Sudut ( 270 0 - ) dan (Kuadran ketiga)
sin ( 270 0 - ) = -cos cos ( 270 0 - ) = -sin tan ( 270 0 - ) = cotan cot ( 270 0 - ) = tan sec ( 270 0 - ) = -cosec cosec ( 270 0 - ) = sec
Sudut ( 270 0 + ) dan (Kuadran keempat)
SMA - 6 cot ( 270 0 + ) = -tan sec ( 270 0 + ) = cosec cosec ( 270 0 + ) = -sec
sin (k. 360 0 + ) = sin cos (k. 360 0 + ) = cos tan (k. 360 0 + ) = tan cosec (k. 360 0 + ) = cosec sec (k. 360 0 + ) = sec cotan (k. 360 0 + ) = cotan dengan k bilangan bulat
Rumus umum penyelesaian persamaan trigonometri adalah : * sin x = sin , maka x1 = + k. 360 0 x 2 = ( 180 0 - ) + k. 360 0 * cos x = cos , maka x1, 2 = + k. 360 0 * tan x = tan , maka x = + k. 180 0
2. Pertidaksamaan
Pertidaksamaan-pertidaksamaan trigonometri seperti sin ax c, cos ax c dan sebagainya dapat diselesaiakan dengan menggunakan langkah-langkah umum pertidaksamaan seperti : - Diagram garis bilangan - Grafik fungsi trigonometri
SMA - 7
Aturan sinus dan cosinus
C b
A c
aturan sinus
Aturan cosinus
Luas Segitiga
Luas segitiga =
1. Jika y = k cos (x + n ) dengan k > 0 maka a. maksimum jika y = k dimana cos (x + n ) = 1 sehingga (x + n )= 0 b. minimum jika y = -k dimana cos (x + n ) = -1 sehingga (x + n )=
SMA - 8 2. Jika y = k sin (x + n ) dengan k > 0 maka a. maksimum jika y = k dimana sin (x + n ) = 1 sehingga (x + n )=