GEOGRAFI

Bertujuan membantu calon STPM yang gagal atau berprestasi lulus sebahagian ke arah meningkatkan pencapaian LULUS PENUH Disediakan oleh tenaga pengajar STPM berpengalaman di Negeri Johor Darul Takzim

PANEL PENGGUBAL:
1. 2. 3. 4. 5. EN. HARUN BIN OTHMAN SMK TUN HABAB, KOTA TINGGI HAJI ASIMAT BIN SARNAWI SMK TUN SARDON, BATU PAHAT HAJI ANUAR BIN EMBONG SMK LABIS, SEGAMAT PUAN ROSNAH BINTI KADIR SMK SULTAN IBRAHIM, KULAI PUAN VIVIAN TAY PIK CHERN SMK SULTAN IBRAHIM, KULAI

942/1

ALAM SEKITAR FIZIKAL TEMA : SISTEM GEOMORFOLOGI

NOTA RINGKAS TOPIK TUMPUAN. A) LEMBANGAN SALIRAN Pada penghujung topik ini, murid dapat : 1. Memberi makna lembangan saliran. 2. Dapat mengira kepadatan saliran. Konsep Lembangan Saliran Kepadatan Saliran Huraian Merupakan kawasan tadahan sesuatu sungai disempadani legeh. Formula : Jumlah panjang sungai Keluasan lembangan saliran *Kira jumlah panjang semua sungai atas peta topografi *Kira keluasan kawasan lembangan saliran gunakan kaedah petak

B) HAKISAN Pada penghujung topik ini, murid dapat : 1. Mentakrifkan makna hakisan dan membezakan hakisan permukaan dan hakisan dalam alur. 2. Menghuraikan jenis-jenis dan cara-cara hakisan serta bentuk muka bumi yang terhasil. 3. Menghuraikan faktor-faktor yang mempengaruhi tindakan hakisan dalam alur. Konsep/Tajuk Hakisan Huraian Proses penghausan atau pengukiran muka bumi dengan pemindahan keluar oleh agen-agen seperti air mengalir dan ombak. HAKISAN PERMUKAAN Hakisan Proses penghausan atau pengukiran muka bumi yang berlaku permukaan kerana pergerakan air di permukaan sebelum masuk ke dalam alur. JENIS 1. Percikan hujan Pencungkilan tanah di muka bumi yang disebabkan daya yang wujud dari titisan hujan. 2. Kepingan/Meluas 3. Galir 4. Galur Kepingan tanah yang terhakis di permukaan yang homogen oleh larian permukaan. Hakisan dari atas cerun ke bawah cerun dengan menghasilkan alur-alur yang kecil Hakisan dari atas cerun ke bawah cerun dengan menghasilkan alur-alur yang besar. 2

HAKISAN DALAM ALUR Konsep/Tajuk Huraian I. JENIS 1. Mendalam Hakisan oleh tindakan sungai ke dasar. 2. Melebar 3. Mengundur/ memanjang II. CARA 1. Hidraul 2. Geseran/lelasan 3. Lagaan 4. Larutan Hakisan oleh tindakan sungai ke tebing/sisi. Hakisan oleh tindakan sungai di hulu atau di bahagian hilir semasa kejatuhan aras laut/ proses balik muda. Kuasa pencungkilan tanah dalam alur oleh kuasa air mengalir itu sendiri tanpa bantuan beban. Hakisan terhadap tebing dan dasar secara dilelas oleh beban yang dibawa dalam sungai Hakisan yang berlaku antara beban yang dibawa oleh sungai apabila beban-beban itu berlaga antara satu sama lain. Hakisan dalam alur yang berlaku apabila tanah dalam alur itu terlarut apabila air sungai mengalir terutamanya di kawasan batu kapur atau kawasan tanah liat.

III. FAKTOR YANG MEMPENGARUHI HAKISAN 1. Halaju air Semakin deras /laju aliran air kadar hakisan meningkat. 2. Kecerunan 3. Bentuk alur / Geometri sungai 4. Jenis batuan 5. Bahan Muatan Semakin curam, halaju tinggi maka kadar hakisan meningkat . Sungai semakin lurus kadar hakisan meningkat. Bahagian cekung sungai , kadar hakisan meningkat. Batuan yang keras seperti batuan igneus sukar dihakis. Kawasan batuan kapur, kadar hakisan meningkat. Semakin banyak muatan dalam sungai kadar hakisan secara lelasan akan meningkat.

IV.BENTUK MUKA BUMI HASIL HAKISAN SUNGAI 1. Air terjun Air terjun terbentuk apabila aliran air yang berubah gradien secara tiba-tiba akibat daripada kadar hakisan yang berbeza dalam alur tersebut. 2.Jeram Bentuk muka bumi yang terhasil kerana hakisan di dasar terhadap batuan yang berbeza kekerasan secara menegak . Batuan keras yang tertonjol membentuk jeram di dasar sungai. Hakisan di dasar sungai melalui pusaran air terhadap batuan yang merekah atau lembut di dasar sungai.

3. Lubuk sungai

C) PENGANGKUTAN Pada penghujung topik ini murid boleh : 1. Memberi takrif proses pengangkutan secara umum. 2. Menerangkan cara-cara pengangkutan sungai 3. Menghuraikan faktor-faktor yang mempengaruhi proses pengangkutan sungai . Konsep/Tajuk Pengangkutan Huraian Pemindahan bahan-bahan terluluhawa/terhakis dari satu tempat ke tempat yang lain oleh agen seperti air mengalir,sungai dan ombak.

PENGANGKUTAN SUNGAI I. CARA PENGANGKUTAN SUNGAI 1. Golekan Bahan bahan yang bundar dan besar yang digerakkan di dasar sungai. 2. Loncatan/seltasi Butiran-butiran batuan yang kecil seperti batu lada dan pasir kasar yang dijulangkan oleh arus sungai sebelum jatuh semula akibat tarikan graviti dalam alur. Bahan-bahan mendak yang halus dan ringan seperti tanah liat dan kelodak digerakkan secara terampai-ampai dalam air. Bahan-bahan yang mempunyai ketumpatan yang rendah di angkut di permukaan air secara terapung-apung. Batuan yang bersifat larut dalam air seperti batu kapur dan garam batuan akan terlarut dalam sungai dan diangkut dalam bentuk larutan.

3. Ampaian 4. Apungan 5. Larutan

II. FAKTOR-FAKTOR MEMPENGARUHI PENGANGKUTAN SUNGAI 1. Isipadu Semakin banyak isipadu air semakin tinggi kadar pengangkutan sungai, contohnya semasa banjir. 2. Saiz bahan 3. Cerun 4. Halangan 5. Bentuk Alur Batuan yang berat dan besar akan digerakkan secara golekan, yang sederhana secara loncatan dan saiz halus secara ampaian. Semakin curam halaju tinggi dan kadar pengangkutan juga tinggi. Halangan seperti akar atau binaan di sepanjang sungai akan menyebabkan kadar pengangkutan sungai rendah. Alur berbentuk V, tumpuan tenaga yang kuat di dasar maka kadar pengangkutan secara loncatan tinggi, alur berbentuk U tumpuan tenaga berkurangan pengangkutan cara ampaian dan apungan banyak berlaku.

D) PEMENDAPAN 4

Pada penghujung topik ini murid boleh : 1. Memberi takrif proses pemendapan secara umum. 2. Menghuraikan faktor-faktor yang mempengaruhi proses pemendapan sungai serta bentuk muka bumi yang terhasil. Konsep/tajuk Pemendapan Huraian Proses yang berlaku apabila bahan - bahan muatan menjadi pegun, terlonggok dan tidak diangkut lagi oleh agen-agen seperti air mengalir, sungai dan ombak.

PEMENDAPAN SUNGAI I. FAKTOR-FAKTOR MEMPENGARUHI PEMENDAPAN SUNGAI 1. Isipadu Peningkatan isipadu air, kadar pemendapan juga meningkat di bahagian tebing sungai. 2. Bahan muatan 3. Kecerunan 4. Bentuk alur 5. Halangan Jumlah bahan muatan yang banyak - menyebabkan keupayaan mengangkut berkurangan dan kadar pemendapan meningkat. Semakin curam alur kadar pemendapan berkurangan, semakin landai alur kadar pemendapan akan meningkat. Kadar pemendapan tinggi di bahagian cembung sungai kerana kuasa mengangkut terhalang. Semakin banyak halangan seperti akar pokok atau binaan kadar pemendapan akan bertambah kerana proses pengangkutan terhalang.

II. BENTUK MUKA BUMI HASIL PEMENDAPAN SUNGAI 1. Dataran Banjir/ Bentuk muka bumi yang terhasil di tebing sungai akibat Mendap longgokan bahan-bahan yang termendap akibat limpahan air sungai di kedua-dua belah tebing sungai. 2. Tasik Ladam 3. Tetambak Terbentuk kerana pemendapan di bahagian likuan sungai yang terpenggal. Longgokan bahan-bahan yang lebih kasar di bahagian tebing sungai semasa limpahan sungai berlaku.

CONTOH CONTOH SOALAN HASIL TINDAKAN SUNGAI 5

1. a) Apakah yang dimaksudkan profil rentas sungai dan profil panjang sungai? PROFIL RENTAS Bentuk sungai yang dilihat dari tebing ke tebing sesebuah SUNGAI sungai dan dilihat dari pandang depan. PROFIL PANJANG SUNGAI Bentuk sungai yang dilihat dari hulu ke hilir sesebuah sungai dan dilihat dari pandang sisi.

[5]

b) Huraikan faktor yang mempengaruhi halaju sungai . Isi 1. Kecerunan 2. Halangan 3. Isipadu 4. Beban 5. Bentuk alur Huraian Semakin curam - halaju semakin tinggi. Halangan seperti tumbuhan atau binaan akan memperlahankan halaju. Hujan yang lebat meningkatkan isipadu dan halaju air meningkat. Jumlah beban yang banyak akan mengurangkan halaju air. Aliran sungai yang lurus meningkatkan halaju air

[10]

c) Jelaskan kesan proses pemendapan sungai terhadap aktiviti manusia. Kesan/bentuk 1.Dataran mendap 2. Tasik Ladam 3. Tetambak 4. Delta 5. Beting pasir Aktiviti Pertanian tanih alluvium subur. Akuakultur- buat kolam ikan . Akuakultur ternak ikan dalam sangkar. Rekreasi aktiviti air seperti kayak, memancing. Petempatan untuk mendirikan rumah bebas banjir. Pengangkutan bina jalan raya bebas banjir. Pertanian tanih alluvium subur - padi, kelapa. Perlombongan pasir

[10]

2. a) i) Apakah yang dimaksudkan dengan kepadatan saliran. 6

[3]

__________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ ii) Tunjukkan bagaimana kepadatan saliran dikira. __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ b) Mengapakah kepadatan saliran berbeza-beza antara satu lembangan dengan lembangan yang lain. Faktor/Isi 1. Hujan/Isipadu 2.Tanah rata/bukit bukau. 3. Litupan tumbuhan 4. Kekerasan batuan Huraian Hujan yang lebat meningkatkan pembentukan alur-alur sungai. Kepadatan sungai tinggi Kawasan yang berbukit bukau menghasilkan banyak alur-alur sungai menuruni cerun- kepadatan tinggi. Tanah pamah menghadkan pembentukan alur kepadatan rendah. Tumbuhan yang padat mengurangkan larian permukaan , meningkatkan resapan kepadatan rendah. Batuan yang keras sukar dihakis kepadatan rendah Batu yang telap air resapan tinggi - kepadatan rendah Batu yang lembut mudah terhakis kepadatan tinggi. [8] [4]

c) Jelaskan bagaimana aktiviti manusia boleh mengubah kepadatan saliran di sesuatu kawasan. [10] Aktiviti 1. Pertanian 2. Pembalakan 3. Perlombongan 4. Empangan 5. Kerja melurus sungai Huraian Pembinaan parit /terusan kepadatan meningkat Pendedahan permukaan bumi meningkatkan pembentukan alur kepadatan meningkat. Mewujudkan tasik/takungan air timbus sungai kepadatan menurun Alur sungai tenggelam kepadatan rendah Alur sungai menjadi pendek -kepadatan rendah.

3. Berdasarkan kajian yang dijalankan di mana-mana bahagian sungai : a) Terangkan tiga cara mengesan pencemaran di sungai tersebut. Isi Tempat 1. Pemerhatian 2. Pengukuran/ Ujian 3.Petunjuk biologi 4. Deria Warna air sungai -Kertas litmus pH kesan asid atau alkali -Kertas turas mengukur kelodak Kehadiran kehidupan air ikan Bau air Huraian

[3]

b) Namakan empat bahan yang mencemarkan sungai tersebut. 1. sisa organik najis, 2. sisa toksik- logam 3. bahan enap cemar kelodak,pasir ,liat 4. mikrorgnisma e-coli, f-coli 5. detergen-sabun pencuci c) Huraikan tiga punca yang menyebabkan pencemaran di tersebut. Isi 1. Sisa organik 2. Sisa toksik 3. Enap cemar 4. Mikoroganisma 5.Detergen/ bahan pencuci. Huraian/punca Punca dari kawasan pertanian, ladang ternakan dan sisa domestik. Kawasan industri pemprosesan- kilang baja, kilang cat Pembalakan, pertanian , perlombongan, pembinaan Kawasan pelupusan sampah dan domestic Aktiviti pencucian

[4]

[6]

d) Terangkan tiga kesan pencemaran sungai terhadap alam sekitar di kawasan tersebut. [6] Kesan 1. Bekalan air 2. Penangkapan ikan 3. Banjir 4. Ekosistem Akuatik Huraian

e) Cadangkan tiga langkah untuk mengurangkan kesan pencemaran sungai tersebut. [6] Langkah 1. Rawatan air 2. Kempen kesedaran 3. Denda Huraian

PINGGIR PANTAI 9

KONSEP 1.Pinggir pantai

HURAIAN Meliputi kawasan yang mengandungi pesisir pantai, perairan pinggir laut dan kawasan pesisir belakang yang mengalami pengaruh laut. Ia merupakan zon yang berada antara aras surut yang rendah dan aras pasang yang luar biasa dan juga ombak ribut. Cerun pantai yang mengandungi bahan yang telah dipindahkan dan tidak pula kengalami kehilangan bahan yang terlalu banyak iaitu apabila kadar hakisan dan kadar pemendapan hampir sama.

2. Profil Pantai Seimbang

PROSES PROSES DI PINGGIR PANTAI Pada penghujung topik ini, murid dapat : 1. Menghuraikan cara-cara hakisan pinggir pantai. 2. Menerangkan faktor-faktor yang mempengaruhi hakisan , pengangkutan dan pemendapan pinggir pantai 3. Menerangkan bentuk muka bumi yang terhasil akibat tindakan ombak. 4. Menghuraikan langkah-langkah untuk mengawal hakisan ombak A) HAKISAN PINGGIR PANTAI Konsep/Tajuk I. CARA 1. Hidraul 2. Geseran/lelasan 3. Lagaan 4. Larutan Huraian Pemampatan dan perlepasan tekanan udara terhadap dinding rekahan di tebing akibat damparan dan unduran ombak. Hakisan terhadap tebing dan dasar laut akibat dilelas oleh beban yang dibawa dalam laut. Hakisan yang berlaku antara beban yang dibawa oleh ombak apabila beban-beban itu berlaga antara satu sama lain. Hakisan yang berlaku apabila dinding tebing terlarut akibat terkena air laut. Misalnya kawasan batu kapur.

II. FAKTOR YANG MEMPENGARUHI HAKISAN 1. Jenis Ombak i. Ombak pembinasa - kadar hakisan tinggi - damparan yang kuat dan unduran yang kuat. - puncak ombak tinggi jarak ombak pendek. ii.Ombak pembina kadar hakisan rendah - damparan yang kuat tapi unduran yang rendah - puncak ombak rendah jarak ombak panjang 2. Jenis Arus i. Arus seret membawa bahan-bahan dari pinggir pantai ke luar melalui bahagian sebelah bawah air laut hakisan meningkat ii. Arus tempur membawa bahan-bahan dari pinggir pantai yang berteluk ke luar pantai hakisan meningkat. 10

iii. Arus pesisir pantai terbentuk oleh ombak yang datang ke pantai secara menyerong. Sebahagian daripada tenaga dan lajakan ombak akan berubah haluan dan menyusuri sepanjang pantai. melengkapkan proses hakisan. 3. Cerun pantai Pantai yang curam menyebabkan ombak pecah berhampiran dengan pesisiran pantai tenaga ombak tinggi hakisan meningkat. Batu yang keras seperti granit dan gabro tahan terhadap hakisan kadar hakisan rendah. Tumbuhan seperti bakau melindungi pantai mengurangkan hakisan.

4. Jenis batuan 5. Tumbuhan

III. BENTUK MUKA BUMI HASIL HAKISAN DI PINGGIR PANTAI 1. Tebing tinggi Terhasil apabila cerun di tepi pantai runtuh akibat tindakan hidraul pada rekahan di tebing. 2. Batu bonjol/ batu mandi 3 Teluk dan tanjung Gerbang laut yang telah runtuh dan dihakis berterusan oleh ombak meninggalkan batu bonjol/sisa/mandi yang mungkin dilihat semasa air surut. Terhasil apabila ombak menghakis pada daratan yang mempunyai kekerasan batuan yang berbeza. Batuan keras yang tahan terhadap hakisan akan menganjur ke laut membentuk tanjung dan batuan lembut yang terhakis akan membentuk satu lekukan menjadi teluk.

IV. LANGKAH-LANGKAH MENGAWAL HAKISAN PINGGIR PANTAI 1. Tembok batu Timbunan batu di tebing pinggir pantai untuk mengelakkan ombak memecah pada tebing pantai. 2. Tembok pemecah Ombak 3. Pembinaan groin Dibina di luar pantai untuk memecahkan ombak mengurangkan kelajuan ombak sebelum sampai ke pantai. dan

Menyekat pergerakan arus pesisir dari membawa bahan mendak yang telah dihakis oleh ombak dari diangkut ke tempat-tempat lain. Pokok bakau ditanam untuk mengurangkan kuasa ombak dan melindungi pantai. Mengenakan denda yang berat kepada mereka yang menjalankan pembalakan secara haram terhadap pokok bakau.

4. Tumbuhan 5. Undang-undang

B) PENGANGKUTAN 11

I. CARA PENGANGKUTAN OMBAK 1. Golekan Bahan bahan yang bundar dan besar yang digerakkan di dasar laut oleh ombak 2. Hanyutan pesisir Pergerakan bahan-bahan seperti pasir, batu kelikir selari dengan pantai pantai. 3. Ampaian Bahan-bahan mendak yang halus dan ringan seperti tanah liat dan kelodak digerakkan secara terampai-ampai dalam laut. 4. Seretan Bahan-bahan diseret di bahagian bawah laut dari atas pantai ke luar pantai oleh arus seret. II. FAKTOR-FAKTOR MEMPENGARUHI PENGANGKUTAN OMBAK 1. Tenaga arus Arus yang kuat mampu mengangkut bahan-bahan ke tempat yang lebih jauh. 2. Saiz bahan 3. Orientasi pantai 4. Halangan 5. Tenaga ombak Semakin berat dan besar bahan yang diangkut pengangkutan menjadi lemah. kadar

Pantai yang terdedah kepada ombak akan menggalakkan proses pengangkutan Pokok bakau dan binaan groin akan menghalang proses pengangkutan. Ombak pecah menyeret bahan-bahan ke arah pantai dan unduran ombak menarik balik setengah daripada bahan tersebut. Ombak yang serong mengangkut bahan di sepanjang pantai Jika tenaga ombak hilang, proses pengangkutan terhenti.

C) PEMENDAPAN DI PINGGIR PANTAI I FAKTOR-FAKTOR MEMPENGARUHI PEMENDAPAN PINGGIR PANTAI 1. Tenaga ombak Ombak pembina akan menggalakkan proses pemendapan. 2. Bahan muatan 3. Angin 4. Orientasi pantai 5. Halangan Bahan muatan dari daratan dan laut akan meningkatkan proses pemendapan. Menggalakkan pemendapan bahan-bahan di bahagian belakang pinggir pantai contohnya dune. Pantai yang landai dan terlindung akan menggalakkan proses pemendapan.

Pokok dan binaan seperti groin dan tembok pemecah ombak menggalakkan pemendapan di bahagian belakang halangan. II. BENTUK MUKA BUMI HASIL PEMENDAPAN PINGGIR PANTAI 1. Pantai Longgokan bahan-bahan peroi seperti pasir, kelodak yang terdapat memanjang antara takat air surut paling rendah dan takat yang paling tinggi dicapai ombak ribut. 2. Anak tanjung Satu beting pasir dengan pangkalnya bersambung di daratan dan 12

hujungnya menganjur ke laut. Ia terhasil melalui lanjutan hanyutan pesisir. 3. Beting luar pantai Beting luar pantai (off-shore) terbentuk selari dengan garisan pantai . Terbentuk melalui tindakan ombak yang menyeret bahanbahan dari laut ke arah pantai. Bahan-bahan tersebut dimendapkan di zon ombak pecah.

CONTOH-CONTOH SOALAN TINDAKAN OMBAK. 1. a) Terangkan secara ringkas arus pesisir pantai. ________________________________________________________________ ________________________________________________________________ b) Jelaskan mengapa berlakunya perubahan terhadap garis pantai di sesuatu kawasan. Faktor 1. Tenaga ombak 2. Tenaga arus 3. Halangan 4. Angin 5. Orientasi pantai Jika pantai itu terlindung garis pantai lebih stabil iaitu tidak banyak perubahan. Jika pantai itu terdedah garis pantai sentiasa berubah kerana pantai terdedah kepada tindakan ombak. Huraian [5]

[10]

c) Cadangkan langkah-langkah yang boleh diambil untuk mengurangkan kesan hakisan ombak. [10] Langkah 1. Tembok batu 2. Groin 3. Tumbuhan 4. Tembok pemecah Ombak 5. Undang-undang Huraian

13

2. a) Apakah yang dimaksudkan ombak pecah?

[5]

Ombak pecah berlaku apabila ombak memasuki kawasan air cetek. Dasar alunan ombak mencecah dasar pantai menyebabkan puncak ombak itu pecah kerana daya geseran di dasarnya.. b) Terangkan tiga bentuk muka bumi hasil proses pemendapan ombak. Bentuk 1. Pantai 2. Beting 3. Anak tanjung Proses [10]

c) Huraikan aktiviti yang mencemarkan kawasan pinggir pantai. Aktiviti 1. Pengambilan pasir pantai 2. Pengangkutan 3. Pelancongan 4. Pembinaan/ Penambakan 5. Perikanan/ Akuakultur Huraian

[10]

SOALAN GEOMORFOLOGI 14

SOALAN TAMBAHAN : 1. a) Jelaskan secara ringkas jenis-jenis sistem gunung lipat di dunia. Jenis Gunung lipat tua kalidonia

[5]

Huraian Terbentuk lebih 350juta tahun dahulu. Meliputi kawasan di benua Eropah barat. Gunung lipat tua hercynia Terbentuk lebih 270 juta tahun dahulu. Meliputi kawasan tanah tinggi Appalachian ,banjaran pemisah Australia. Gunung lipat muda alps- Terbentuk lebih 35juta tahun dahulu . Meliputi kawasan himalaya sekitar mediterannean, banjaran himalaya, banjaran besar Malaysia. Gunung lipat muda Terbentuk lebih kurang 35 juta tahun dahulu. Meliputi lingkaran pasifik kawasan dari Amerika Selatan sehingga ke Alaska sehingga ke Jepun dan Filipina b) Terangkan proses pembentukan lipatan kerak bumi. [10]

Tajuk Huraian Punca tenaga arus Arus perolakan dalam mantel akan menghasilkan daya perolakan lapisan mantel mampatan dan daya tarikan ke dalam bumi apabila sel-sel perolakan bertemu dan bergerak ke bawah. Daya ini akan memampatkan kerak bumi sehingga menghasilkan kedutan. . Pertembungan antara plat Pertembungan antara plat benua akan menyebabkan salah benua. satu plat termusnah dan satu lagi akan terjulang ke atas membentuk kawasan gunung lipat. Contohnya apabila plat India bertembung dengan plat Eurasia membentuk banjaran Himalaya. c) Huraikan kepentingan tanah tinggi terhadap alam sekitar. [10]

ALAM SEKITAR FIZIKAL Punca aliran air/sungai Tanah tinggi merupakan legeh yang menjadi punca bagi sistem saliran. Juga memisahkan satu lembangan saliran dengan satu lembangan saliran yang lain. Suhu Pertambahan ketinggian akan menyebabkan penurunan suhu di sesuatu kawasan . Oleh itu di kawasan tanah tinggi suhunya rendah. Kawasan tanah tinggi akan mempengaruhi jenis dan taburan tumbuhan mengikut ketinggian. Tanah tinggi meningkatkan proses pergerakan jisim terutama di kawasan yang gondol kerana kawasan tanah tinggi merupakan kawasan yang bercerun. / Kawasan tanah tinggi akan menghalang tiupan angin dengan ini melambatkan kelajuan angin. Kawasan tanah tinggi yang 15

Kepelbagaian tumbuhan Proses Geomorfologi

Halangan lindungan

angin

menghadap angin lembap akan menyebabkan hujan bukit dan mewujudkan kawasan lindungan hujan. ALAM SEKITAR MANUSIA Pertanian Kawasan tanah tinggi sesuai untuk tanaman hawa sederhana seperti sayuran, buah-buahan dan teh. Contoh : Cameron Highland Pelancongan Kawasan tanah tinggi mempunyai suhu yang nyaman akan menarik pelancong. Contoh : Genting Highland , Gunung Kinabalu.

Tadahan air /empangan/ Kawasan tanah tinggi sesuai dijadikan kawasan tadahan air KHE dan empangan yang boleh menjana hidroelektrik seperti Empangan Kenyir. Sempadan politik Kawasan tanah tinggi juga boleh dijadikan sempadan politik yang memisahkan sesuatu negeri atau negara. Contoh : Banjaran Himalaya memisahkan Tibet dengan Nepal. Tanah tinggi sesuai dibina stesen pemancar dan rumah api. Contoh di puncak Gunung Ledang. [5]

Komunikasi

2. a) Apakah yang dimaksudkan luluhawa dalaman. Luluhawa dalaman ialah penguraian batuan oleh tindakan kimia secara insitu di bawah permukaan bumi. Ia bertindak secara mendalam. Ia dominan di kawasan tropika lembap dan menghasilkan regolit yang tebal.

b) Huraikan faktor yang mempengaruhi kadar luluhawa dalaman di sesuatu kawasan [10] FAKTOR HURAIAN Hujan Semakin banyak hujan yang diterima kadar luluhawa dalaman meningkat. Jumlah hujan yang banyak menggalakkan tindakan kimia .Contoh di kawasan tropika lembap yang hujannya melebihi 2000mm sepanjang tahun menghasilkan regolit yang tebal. Tumbuhan Semakin banyak tumbuhan kadar luluhawa dalaman meningkat. Reputan tumbuhan membantu dalam menguraikan batuan melalui tindakan asid biotic (proses chelasi). Tumbuhan juga menggalakkan susupan air ke dalam tanah. Semakin landai sesuatu permukaan semakin tinggi kadar luluhawa dalaman. Kerana cerun yang landai akan meningkatkan kadar penyusupan air .

Kecerunan

Jenis batuan

Batuan yang mengandungi mineral yang mudah terluluhawa seperti besi dan feldspar kadar luluhawa dalaman tinggi. 16

Kestabilan tektonik

Semakin kurang gangguan tektonik di sesuatu kawasan semakin tinggi kadar luluhawa dalaman. Tindakan luluhawa ke dalam tidak terganggu dan bahan regolit yang terhasil tidak dipindah keluar. Ini akan menghasilkan regolit yang tebal. [10]

c) Huraikan pengaruh luluhawa terhadap kehidupan manusia. ISI Pertanian Pelancongan Sumber mineral Perindustrian Pembinaan

HURAIAN Tindakan luluhawa menghasilkan regolit . Ini memudahkan aktiviti bercuck tanam. Tindakan luluhawa menghasil pandang darat kars (gua batu kapur) yang menarik . Ini boleh menarik pelancong. Tindakan luluhawa menghasilkan mineral seperti garam batu, timah alluvium menggalakkan aktiviti perlombongan. Tindakan luluhawa menghasilkan bahan mentah untuk industri seperti tanah liat untuk membuat seramik dan batu bata. Tindakan luluhawa menghasilkan bahan binaan seperti pasir . Ketebalan regolit yang terhasil menentukan kedalaman pemasangan cerucuk dalam pembinaan.

942/1

ALAM SEKITAR FIZIKAL TEMA : SISTEM ATMOSFERA 17

NOTA RINGKAS TOPIK TUMPUAN Pada penghujung topik ini, murid dapat : 1. 2. 3. 4. Menjelaskan konsep atmosfera,sturktur dan kandungan atmosfera. Menghuraikan konsep imbangan bahangan . Menjelaskan fakor-faktor yang mempengaruhi taburan suhu mendatar. Menghuraikan konsep-konsep kelembapan udara dan proses-proses dalam kelembapan udara. 5. Membincangkan pengaruh cuaca dan iklim terhadap aktiviti manusia. 6. Menjelaskan fenomena perubahan iklim. A) KONSEP ATMOSFERA KONSEP .Atmosfera HURAIAN Atmosfera ialah satu lapisan nipis gas tanpa bau, warna dan rasa yang berada di atas permukaan bumi disebabkan oleh tarikan daya graviti bumi.

B) STRUKTUR ATMOSFERA Struktur Termosfera/ionosfera Ciri Suhu meningkat mengikut ketinggian sehingga 1000C.Lapisan paling bawah dipenuhi dengan gas nitrogen dan molekul oksigen. Berlaku pemisahan electron bercas negative daripada atom oksigen dan molekul nitrogen. Penting untuk telekomunikasi. Ketinggian sehingga 80 km, suhu berkurangan mengikut ketinggian sehingga -90C. Di kawasan ini wujud awan noktilusen. Bahan meteor mula terbakar di sini Ketinggian sehingga 50 km, suhu bertambah secara perlahan-lahan mengikut ketinggian. Lapisan ini sangat kering, tidak mengandungi awan atau cuaca. Mengandungi gas ozon.Kebanyakkan bahan meteor memasuki lapisan ini. Ketebalan kira-kira 8 km, meliputi 25 % daripada jisim bumi. Pengurangan suhu 6.5C bagi setiap 1000m.Kawasan terdapatnya perubahan iklim dan cuaca.

Mesosfera

Stratosfera

Troposfera

C) KANDUNGAN ATMOSFERA KANDUNGAN 1. Gas kekal HURAIAN Gas yang tetap di atmosfera seperti 18 KESAN

Nitrogen ( 78.09%), Oksigen (20.95%) dan Argon (0.93%). 2. Gas berubah Gas yang kandungannya tidak tetap di atmosfera. Contohnya : a.Karbon dioksida : sentiasa bertambah i. memasuki atmosfera melalui tindakan organisma hidupan lautan dan daratan. ii. peningkatan penggunaan bahan api fosil oleh manusia b.Ozon : sentiasa berkurangan - melalui kitar fotokimia iaitu melibatkan percantuman semula dengan atom oksigen menyebabkan kehilangan bersih oksigen ganjil. O3 + O = 2O2 c.Klorofluorokarbon (CFC) : sentiasa bertambah i. punca: bahan-bahan aerosol, bahan penyejuk (freom) , bahan pencuci dan penyaman udara ii.terlerai dan membebaskan klorin yang juga terlibat dalam pemusnahan lapisan ozon. d.Nitrogen Oksida (NOX) sentiasa bertambah i. mekanisme biologi di lautan dan juga dalam tanah. ii. pembakaran industri, kenderaan, biojisim, dan penggunaan baja kimia. e.Sulfur dioksida (SO2) sentiasa bertambah pembakaran arang batu dan minyak serta peleburan tembaga. Dikenali sebagai bahan aerosol termasuk Mengakibatkan habuk, asap, zarah garam, zarah tanah, fenomena jerebu dan habuk galian daripada pembakaran kering, karbon dan habuk gunung berapi. Penambahan dan pengurangan kumpulan gas ini akan mempengaruhi : i. pencemaran udara ii.peningkatan gas rumah hijau iii .hujan asid iv. penipisan lapisan ozon v. pemanasan global

3. Juzuk bukan gas

D) PERANAN ATMOSFERA Isi Biologi Huraian Oksigen - penyokong kepada semua kehidupan di permukaan bumi. 19

Mencorakkan kontur permukaan bumi

Kejadian cuaca seperti angin, hujan dan larian air. Tindakan unsur-unsur cuaca ini telah mewujudkan pelbagai bentuk permukaan bumi yang sentiasa berubah tanpa mengira masa dan tempat. Perlombongan logam dan simpanan bijih dikaitkan dengan pengumpulan bahan logam melalui tindakan kimia air hujan ke dalam batuan. Pedagang pada zaman dahulu menggunakan kapal layar yang memerlukan tiupan angin. Atmosfera bumi sentiasa mengalami perubahan secara berterusan. Manusia perlu menyesuaikan diri dengan setiap perubahan yang ekstrem agar tidak mengalami kesan perubahan tersebut.

Kekayaan semula jadi

Perdagangan / rekreasi Membentuk dan menpengaruhi cuaca

UNSUR-UNSUR CUACA DAN IKLIM A) IMBANGAN BAHANGAN. KONSEP Imbangan bahangan HURAIAN Jumlah bahangan yang diterima oleh bumi daripada matahari 20

melalui gelombang-gelombang pendek sama dengan jumlah bahangan yang dibebaskan oleh bumi melalui gelombanggelombang panjang. B) FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI TABURAN SUHU MENDATAR FAKTOR 1.Tumbuhan semulajadi 2. Awan 3. Arus lautan HURAIAN Kawasan yang banyak tumbuhan - suhu lebih rendah. Mengurangkan bahangan matahari yang sampai ke permukaan bumi. Kawasan yang banyak dilitupi awan suhu lebih rendah. Awan akan membalikkan dan menyerap sebahagian bahangan matahari. Arus lautan mempunyai kebolehan memindahkan haba jenis arus akan mempengaruhi suhu pinggir pantai. Contohnya Arus Telukan membawa haba daripada kawasan tropika ke kawasan sederhana. Albedo permukaan bumi menentukan jumlan bahangan yang diserap oleh bumi. Albedo yang tinggi akan menyebabkan suhu di kawasan itu rendah. Kawasan yang tinggi akan mengalami suhu yang semakin rendah.

4.Perbezaan permukaan bumi 5.Ketinggian

C) LEMBAPAN ATMOSFERA KONSEP 1.Lembapan atmosfera 2.Kelembapan mutlak 3. Kelembapan tentu 4. Kelembapan bandingan HURAIAN Kandungan wap air yang terdapat di atmosfera. Jumlah wap air dalam sesuatu isipadu air. (g/m3) Jisim wap air bagi setiap kilogram udara. Nisbah jumlah wap air yang sebenar terdapat di udara berbanding dengan jumlah wap air yang boleh ditampung oleh udara tersebut pada suhu yang tertentu.

D) PROSES-PROSES LEMBAPAN ATMOSFERA PROSES 1.Sejatan HURAIAN Proses cecair atau ais bertukar menjadi wap air. Ia adalah proses yang berlaku secara berterusan daripada permukaan air, tanah dan salji. 21

2. Pepeluhan/ Transpirasi 3. Sejatpeluhan

Air yang hilang daripada permukaan tanaman dan tumbuhan. Ia berlaku apabila tekanan wap dalam sel daun adalah lebih besar daripada tekanan wap atmosfera. Air yang hilang ke atmosfera melalui pepeluhan tumbuhan dan sejatan dari tumbuhan dan tanah.

E) FAKTOR YANG MEMPENGARUHI SEJATAN FAKTOR 1. Tekanan wap 2. Suhu permukaan 3. Angin 4. Kandungan air 5. Luas permukaan sejat HURAIAN Tekanan wap yang tinggi di atmosfera akan menyebabkan kadar sejatan menjadi rendah. Suhu permukaan sejat yang tinggi akan meningkat kadar sejatan . Angin yang kencang meningkatkan sejatan. dapat membaurkan wap air dan

Kadar sejatan lebih tinggi bagi air bersih berbanding dengan air masin. Sejatan lebih mudah berlaku di permukaan air yang terdedah berbanding permukaan air yang terlindung.

F) FENOMENA PERUBAHAN CUACA DAN IKLIM I. PEMANASAN GLOBAL KONSEP/ISI HURAIAN Konsep Pemanasan atmosfera bumi yang menyebabkan peningkatan suhu global kesan daripada aktiviti manusia. II. MEKANISME KEJADIAN 22

1. Kesan rumah Hijau

Peningkatan gas-gas rumah hijau seperi CO2, Metana telah menyebabkan bahangan bumi terperangkap dan dibalikkan semula ke permukaan bumi. Gas rumah hijau ini membenarkan bahangan matahari masuk ke atmosfera bumi tetapi menghalang bahangan bumi keluar ke ruang angkasa. Penipisan dan kebocoran lapisan ozon telah menyebabkan lebih banyak bahangan (UV) matahari sampai ke permukaan bumi.

2. Penipisan lapisan ozon

III. PUNCA/FAKTOR 1. Penyahutanan Penyahutanan menyebabkan ketidakseimbangan antara gas CO2 dengan O2. Kehilangan tumbuhan menyebabkan proses fotosintesis yang menyerap CO2 terhenti. 2. Pembakaran Terbuka 3. Pembakaran Bahan api 4. Perindustrian Pembakaran terbuka membebaskan partikel dan gas rumah hijau ke atmosfera dan bertindak menghalang bahangan bumi. Pembakaran bahan api fosil seperti arang batu dan minyak untuk penjanaan kuasa akan membebaskan gas rumah hijau seperti CO2, NO2,SO2. Pembebasan gas CFC dalam industri penyejukan (Freon), bahan pencuci, aerosol akan menghakis lapisan ozon. Industri peleburan seperti tembaga akan membebaskan gas SO2. Pereputan sisa tanaman dan najis haiwan membebaskan gas metana.

5. Pereputan organik

IV.KESAN PEMANASAN GLOBAL TERHADAP ALAM SEKITAR FIZIKAL 1. Suhu meningkat Penerimaan gelombang suria dan gelombang bumi yang lebih banyak telah menyebabkan suhu dunia meningkat. 2. Pencairan ais 3.Proses hakisan meningkat 4. Perubahan unsur iklim 5. Gangguan ekosistem Suhu yang lebih tinggi telah menyebabkan pencairan ais dan meningkatkan aras laut.Banyak kawasan rendah tenggelam. Pencairan ais gunung meningkatkan hakisan dalam alur . Kenaikan aras laut menyebabkan hakisan ombak juga meningkat. Peningkatan fenomena ribut, taufan, banjir dan kemarau. Peningkatan suhu menyebabkan kehidupan organisma terganggu maka menyebabkan kemusnahan sesuatu ekosistem. Contohnya plakton dan terumbu karang.

V.KESAN PEMANASAN GLOBAL TERHADAP ALAM SEKITAR MANUSIA 1. Penyakit/kematian Suhu yang tinggi menyebabkan penyakit seperti strok haba, dehidrasi, kanser kulit dan penyakit pernafasan. 2. Ekonomi 3. Kebuluran Menjejaskan pengeluaran / produktiviti sektor ekonomi seperti pertanian , pelancongan, perikanan dll. Pengeluaran sumber makanan yang berkurangan menyebabkan 23

malnutrisi dan kebuluran. VI. LANGKAH MENGURANGKAN KESAN PEMANASAN GLOBAL 1. Sumber Mengurangkan penggunaan bahan api fosil dan menggunakan alternatif sumber alternatif seperti tenaga suria, angin, ombak dan hidro. 2. Menggunakan bahan yang mesra alam 3. Perundangan 4. Kerjasama antarabangsa 5. Kempen/ pendidikan Mengurangkan penggunaan bahan yang berasaskan aerosol dan menggantikan dengan bahan yang berasaskan air dalam industri. Menguatkuasakan undang-undang seperti akta kualiti alam sekeliling 1974 . Mewujudkan kerjasama antara negara-negara dalam menangani masalah pemanasan global seperti Protokol Montreal 1987 dan Deklarasi Langkawi. Mendidik rakyat melalui media massa seperti kempen kesedaran misalnya Kempen Kitar Semula.

SOALAN ATMOSFERA. 1. a) Apakah yang dimaksudkan dengan atmosfera? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ b) Terangkan mekanisme yang menyebabkan berlakunya peningkatan suhu dunia. [10] 24 [5]

Kesan rumah Hijau

Penipisan lapisan Ozon

c) Jelaskan kepentingan atmosfera terhadap alam sekitar. Isi Biologi Mencorakkan kontur permukaan bumi Kekayaan semula jadi Perdagangan / rekreasi Membentuk dan menpengaruhi cuaca Huraian

[10]

2. a) Terangkan dengan ringkas kandungan atmosfera. ISI Gas tetap Gas berubah HURAIAN

[5]

25

Juzuk bukan gas

b) Mengapakah kerap berlaku hujan asid di bandar-bandar besar? ISI Penjana kuasa Perindustrian

[10]

HURAIAN Penggunaan arang batu sebagai bahan bakar untuk menjana kuasa elektrik membebaskan gas sulfur dioksida. Industri pemerosesan seperti baja kimia dan racun serangga akan membebaskan gas nitrogen dan sulfur dioksida. Pembebasan asap kenderaan yang banyak membebaskan gas karbon monoksida. Aktiviti pelupusan sampah dan pembakaran sampah terbuka akan membebaskan gas pencemar ke atmosfera. Bangunan yang tinggi dan padat menghalang pengaliran udara menyebabkan gas-gas pencemar terkumpul di atmosfera bandar. [10]

Asap kenderaan Pembakaran terbuka Struktur bandar

c) Huraikan kesan hujan asid terhadap alam sekitar. ISI Pencemaran air Pencemaran tanah Kemusnahan hidupan Akuatik

HURAIAN Hujan asid mencemarkan sumber air seperti air tasik dan air sungai. Hujan asid menyebabkan tanah menjadi menyebabkan kesuburan tanah menurun. berasid

Hujan asid meneybabkan air berasid dan mengancam kehidupan akuatik seperti ikan, katak . Jika nilai pH kurang daripada 3 semua jenis organisma akuatik akan pupus.

Kemusnahan tumbuhan

Hujan asid akan memusnahkan tumbuhan dengan melarutresap potasium, kalsium dan magnesium daripada daun-daun pokok Hujan asid boleh menyebabkan penyakit kulit. Cat bangunan luntur.

Kehidupan manusia

3. a) Apakah yang dimaksudkan dengan Imbangan Bahangan? 26

[5]

________________________________________________________________ ________________________________________________________________ ________________________________________________________________ Jadual : Taburan Bahangan di Pemukaan Bumi (Wm2) Tarikh 21 Mac 22 Dis 90 U 0 0
o

70 U 153 0

50 U 287 88

Garis lintang 30 U 0o 30oS 387 447 387 233 421 520

o

50oS 287 528

70oS 153 540

90oS 0 40

b) Berdasarkan jadual di atas, lukiskan graf garis yang dapat menunjukkan taburan bahangan mengikut kedudukan garis lintang. [10] Contoh jawapan : Taburan bahangan mengikut kedudukan garis lintang.
1000 800 Wm2 600 400 200 0 90oU 70oU 50oU 30oU 0o 30oS 50oS 70oS 90oS Garis lintang 22 Dis 21 Mac

c) Jelaskan mengapa taburan suhu berbeza-berbeza dari satu kawasan dengan kawasan yang lain. [10] Tumbuhan semulajadi Awan

27

Arus lautan

Perbezaan permukaan bumi

Ketinggian

942/2

ALAM SEKITAR MANUSIA TEMA : PENDUDUK

Piramid Penduduk Pada akhir topik ini murid dapat: 1. Membina graf piramid penduduk 28

2. Menghuraikan ciri-ciri piramid penduduk 3. Menjelaskan kesan piramid terhadap sosioekonomi Graf Bar Piramid: Struktur Umur dan Jantina Penduduk Malaysia bagi Tahun 1997. Kumpulan Umur (Tahun) 70> 60-79 50-59 40-49 30-39 20-29 10-19 0-9
3000 2500 2000 1500 1000 500 0 0 500 1000 1500 2500 3000 2000 Bilangan ('000) orang

Lelaki

Perempuan

Skala: 1 sm mewakili 500 000 orang Petunjuk: Lelaki Perempuan

Perkara-perkara yang perlu ada dalam menghasilkan graf 1. Tajuk . Rujuk dari soalan selepas perkataan menunjukkan. ( Perlu ada perkara, negara, tahun) 2. Petunjuk mesti ada. 3. Pilih skala yang sesuai 4. Plotkan graf dengan tepat dan kemas a) Ciri-ciri Piramid Progresif ( Contoh: Malaysia dan negara Asia Tenggara kecuali Singapura) 29

Ciri-ciri 1. Tapak yang lebar 2. Puncak mulai lebar 3. Komposisi umur 4. Ciri Jantina -

Huraian Kadar kelahiran tinggi disebabkan perubatan moden; program perancangan keluarga kurang berkesan; amalan perkahwinan usia muda, halangan adat dan agama. Kadar kematian merosot perubatan moden dapat mencegah penyakit merbahaya dan kematian bayi. Jangka hayat penduduk tua semakin tinggi (lebih 60 tahun) Perubatan moden membantu meningkatkan taraf kesihatan. Amalan pemakanan yang seimbang. Kumpulan umur muda ( 1-20 tahun ) adalah ramai ini menyebabkan nisbah tanggungan kumpulan dewasa tinggi. Kumpulan umur muda jantina lelaki lebih ramai daripada perempuan. Kumpulan umur tua - jantina perempuan lebih ramai daripada lelaki. Jangka hayat perempuan

b) Kesan Piramid Progresif Kepada Malaysia Kesan 1. Pertumbuhan penduduk yang pesat 2. Pertambahan perbelanjaan kerajaan 3. Peluang pekerjaan 4. Memperluaskan pasaran domestik 5. Warga tua meningkat Huraian Aset/jumlah tenaga buruh lebih ramai pada masa hadapan apabila kumpulan muda menjadi dewasa Kumpulan umur produktif membantu memesatkan pertumbuhan ekonomi Kerajaan perlu menyediakan kemudahan asas kepada penduduk seperti pendidikan, kesihatan, rekreasi. Pekerjaan perlu ditambah untuk mengelakkan masalah pengangguran Penduduk yang banyak menyediakan pasaran bagi barangan keluaran tempatan Penyediaan rumah kebajikan perlu ditambah Bayaran pencen meningkat Penyediaan perubatan percuma perlu diadakan

Pertumbuhan Penduduk Pada akhir topik ini murid dapat: 1. Mengira kadar pertumbuhan penduduk 2. Menghuraikan faktor yang mempengaruhi pertumbuhan penduduk 3. Menjelaskan sebab-sebab penurunan kadar kelahiran
a) Penghitungan kadar pertumbuhan penduduk. Kadar pertumbuhan penduduk = % kadar kelahiran %kadar kematian Kadar kelahiran = Bilangan kelahiran X 1000 Jumlah Penduduk(JP)

30

Peratus Kadar Kelahiran = Kadar Kelahiran X 100% 1000 Kadar kematian = Bilangan kematian X 1000 Jumlah Penduduk Peratus Kadar Kematian = Kadar Kematian X 100% 1000 Kadar migrasi bersih = Migrasi bersih/JP = Imigrasi masuk Emigrasi keluar/JP X 100% b) Faktor mempengaruhi pertumbuhan penduduk

Isi
1. Peningkatan kadar kelahiran dan pengurangan kadar kematian 2. Aras kesuburan (fertiliti ) yang tinggi

Huraian
Disebabkan: - Kemajuan taraf kesihatan - Kemajuan teknologi perubatan - Dapat mengawal penyakit berbahaya seperti kanser - Dapat mengurangkan kadar kematian bayi - Meningkatkan jangka hayat penduduk Kumpulan umur muda ramai ( 15-44 tahun ) Amalan perkahwinan pada usia muda membolehkan ramai anak Berlaku di negara sedang membangun seperti Indonesia Taraf pendidikan rendah menyebabkan maklumat yang hendak disampaikan tidak dapat difahami. Halangan agama dan adat ini menyebabkan kadar kelahiran meningkat Kejayaan era Revolusi Hijau pada tahun 60-an telah dapat menampung pertambahan penduduk yang pesat dan mengatasi krisis makanan dan kebuluran Lebihan makanan di sesebuah negara di eksport ke negara lain yang mengalami kekurangan makanan. Tamat perang dunia kedua, menyebabkan pengurangan kadar kematian secara besar-besaran Polisi kerajaan ke arah pertambahan penduduk dan kemajuan ekonomi negara Perpindahan penduduk melibatkan migrasi dalaman dan migrasi antarabangsa meningkatkan pertambahan penduduk.

3. Kegagalan program kawalan penduduk (Perancangan keluarga) 4. Pertambahan pengeluaran sumber makanan

5. Kestabilan politik dan dasar kerajaan/ governan 6. Migrasi

c) Kadar kelahiran Sebab-sebab penurunan kadar kelahiran

Isi
1. Penggunaan/amalan perancangan keluarga 2. Tahap pendidikan semakin meningkat 3. Umur perkahwinan -

Huraian
Pengambilan pil perancang, penggunaan IUD, penggunaan kondom, dan mengikat saluran peranakan Kesedaran penerimaan program perancang keluarga dapat berjalan dengan lancar ke atas mereka yang berpendidikan. Perkahwinan pada usia lewat menyebabkan lambat

31

semakin meningkat 4. Golongan wanita Bekerjaya meningkat 5. Dasar Kerajaan mengehadkan kadar kelahiran 6. Kos sara hidup semakin meningkat 7. Pemodenan nilai gaya hidup -

mendapat anak . Aras kesuburan penduduk juga semakin rendah Wanita yang bekerja lebih mementingkan kerjaya dan tidak mahu anak yang ramai Singapura: 2 orang anak satu keluarga ( sehingga tahun 80-an ) China: 1 keluarga 1 anak Bilangan ahli keluarga terpaksa dikecilkan bagi mengurangkan kos sara hidup yang semakin tinggi untuk membesarkan anak. Kehidupan yang semakin moden biasanya bilangan keluarga adalah kecil dan tiada berkeinginan mempunyai ahli keluarga besar

d) Kesan pertambahan penduduk terhadap sumber alam. Isi 1. Tekanan terhadap sumber alam 2. Kepupusan dan kehabisan sumber alam Huraian Sumber tanah semakin terhad Harga tanah semakin meningkat akibat persaingan guna tanah dalam pelbagai sektor seperti perindustrian, pembinaan, pertanian dan utiliti Sumber hutan, air, flora dan fauna semakin pupus Sumber mineral dan bahan api fosil semakin berkurangan seperti emas, bijih timah, petroleum, gas asli dan arang batu. Berlaku pencemaran kepada sumber air, udara dan darat yang akan menjejaskan kesihatan manusia Sumber berasaskan pertanian, penternakan dan perikanan semakin berkurangan akhirnya memberi kesan kepada manusia sumber alam seperti galian, bahan api, perhutanan, perikanan akan dapat diuruskan dengan cekap dan berkesan.

3. Berlakunya pencemaran sumber alam 4. Kekurangan sumber makanan 5. Memajukan sumber yang berpotensi

Akses kendiri. Penduduk

1 Jadual 1 menunjukkan struktur umur dan jantina penduduk Malaysia pada tahun 1997. Jadual 1: Struktur umur dan jantina penduduk Malaysia, 1997. Kumpulan umur Lelaki (000) Perempuan (000)

32

0-9 10-19 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70 dan lebih

2612 2357 2017 1653 1168 684 386 206

2455 2225 1876 1584 1111 656 414 261

a) Berdasarkan jadual 1, lukiskan rajah sesuai untuk menggambarkan struktur umur dan jantina penduduk Malaysia bagi tahun 1997. [10] Piramid penduduk 1 (a) Namakan lima negara di Asia Tenggara yang mengalami ciri kependudukan piramid progresif [5] i)____________________________ ii)____________________________ iii)____________________________ iv)____________________________ v)____________________________

(b) Jelaskan lima ciri kependudukan yang terdapat dalam rajah piramid progresif. [10] Ciri-ciri Huraian

33

(c) Huraikan lima kesan ciri kependudukan tersebut terhadap sosioekonomi penduduk [10] Kesan Huraian

Pertumbuhan penduduk (a) Huraikan lima faktor yang mempengaruhi pertumbuhan penduduk di Malaysia [10] Isi Huraian

34

(b) Jelaskan lima sebab mengapa kadar kelahiran di sesebuah negara Asia Pasifik semakin menurun. [10] Isi Huraian

(c) Huraikan lima impak pertambahan penduduk terhadap sumber alam Isi Huraian

[10]

35

Migrasi Penduduk

Pada akhir topik ini murid dapat: 1. Menghuraikan pola migrasi dalaman 2. Menerangkan faktor yang mempengaruhi migrasi dalaman 3. Menghuraikan kesan migrasi dalaman kepada kawasan asal dan kawasan destinasi
a) Migrasi Dalaman i. Pola migrasi dalaman di Malaysia Arah Aliran Migrasi 1. Migrasi Desa ke Bandar 2. Migrasi Desa ke Desa 3. Migrasi Bandar ke Desa Huraian migrasi ke bandar besar / utama terutama golongan muda untuk mendapatkan peluang pekerjaan atau melanjutkan pelajaran. Di samping itu banyak kemudahan sosial yang disediakan seperti pusat hiburan. Berlaku faktor tolakan di desa yang serba kekurangan Berlaku dari kampung tradisional ke Tanah Rancangan FELDA di bawah Program PembangunanWilayah Biasanya berlaku kepada golongan pesara yang pulang ke kampung setelah tamat perkhidmatan dan berlaku pertukaran tempat kerja Berlaku akibat pertukaran tempat kerja dari bandar kecil ke bandar besar atau sebaliknya

4. Migrasi Bandar ke Bandar ii. Komposisi aliran Isi 1. Kumpulan umur muda paling aktif 2. Lelaki lebih banyak berhijrah berbanding wanita

Huraian Berlaku kepada tenaga kerja muda: 15 45 tahun umur 1- 14 tahun biasanya berhijrah mengikut keluarga Disebabkan lelaki lebih daya mobiliti/pergerakkan berbanding wanita untuk mencari peluang pekerjaan. Peratus wanita berhijrah rendah kerana halangan budaya dan adat.

36

3. Taraf pendidikan

Taraf pendidikan yang tinggi membolehkan penduduk lebih banyak bergerak untuk mendapatkan peluang pekerjaan dalam pelbagai sektor.

b) Faktor yang mempengaruhi migrasi dalaman Isi 1. Faktor ekonomi Huraian Terdapat banyak peluang pekerjaan di kawasan destinasi seperti dalam sektor perkilangan, pembinaan, perkhidmatan, pelancongan dan pertanian. 3. Faktor bencana alam 4. Faktor dasar kerajaan Melanjutkan pelajaran dan pendidikan ke IPTA dan IPTS Mendapatkan kemudahan perubatan yang lebih baik Mengunjungi pusat hiburan Adanya kemudahan pengangkutan yang cekap seperti teksi / bas / LRT Tarikan tali persaudaraan / rakan/ perkahwinan Berlakunya Banjir / Kemarau / Gempa bumi Kerajaan telah memperkenalkan Dasar Pembangunan Wilayah / Rancangan Petempatan Desa contoh Felda, Kejora, Ketengah, Dara dll.

2. Faktor sosial

c) Kesan Migrasi i. Kesan terhadap kawasan asal Kesan 1. Kekurangan tenaga buruh 2. Saiz pasaran terhad Huraian Sukar memajukan sumber alam kerana kekurangan tenaga kerja muda di kawasan asal Jumlah penduduk yang tinggal terhad/ sedikit mengecilkan pasaran barangan 37

3. Berlaku tanah terbiar

Tanah tidak diusahakan kerana golongan muda berhijrah, ini menyebabkan tanah tidak dapat diusahakan secara ekonomik. Kawasan asal dihuni oleh golongan tua yang tidak produktif atau tidak mampu bekerja. Tekanan terhadap sumber alam berkurangan kerana bilangan penduduk yang semakin sedikit ini menyebabkan sumber tidak diterokai secara maksimum.

4. Penduduk tua yang tinggal /ramai 5. Berlaku lebihan sumber

ii. Kesan terhadap kawasan destinasi (di tuju) Kesan Huraian 1. Berlaku tekanan - Sumber tanah semakin terhad disebabkan terhadap sumber persaingan guna tanah oleh pelbagai sektor aktiviti ekonomi. - Sumber dieksploitasi seperti hutan, mineral dan 2. Kepupusan sumber lain-lain akan berkurangan dan akhirnya berlaku kepupusan 3. Pencemaran alam sekitar 4. Kekurangan tempat tinggal 5. Kesesakan Kualiti sumber air , udara dan darat akan merosot akibat pencemaran yang dihasilkan oleh pelbagai sektor ekonomi. Kekurangan rumah kos rendah terutama bagi golongan yang berpendapatan rendah menyebabkan kewujudan kawasan setinggan Pertambahan penduduk dan kenderaan menyebabkan kesesakan penduduk dan lalu lintas yang teruk. Berlaku peningkatan kes jenayah seperti mencuri, merompak, ragut, rogol. Peningkatan kes penyakit berjangkit seperti AIDS. Sumber dapat dibangunkan untuk pembangunan negara kerana sumber tenaga buruh yang banyak.

6. Masalah sosial dan penyakit 7. Menggalakkan pembangunan sumber Akses kendiri. Migrasi

a) Nyatakan empat arah aliran migrasi dalaman di malaysia i)___________________________________________________________ ii)___________________________________________________________ 38

[4]

iii)___________________________________________________________ iv)___________________________________________________________ b) Huraikan tiga komposisi aliran migrasi yang berlaku di Malaysia Isi Huraian [6]

c) Jelaskan empat faktor yang mempengaruhi migrasi dalaman di Malaysia Isi Huraian

[8]

d) Huraikan lima kesan migrasi dalaman kepada kawasan asal Isi Huraian

[10]

39

e) Terangkan lima kesan migrasi dalaman kepada kawasan destinasi Isi Huraian

[10]

942/2

ALAM SEKITAR MANUSIA TEMA : PEMBANGUNAN EKONOMI DAN IMPAK ALAM SEKITAR

Pada akhir topik ini murid dapat: 1. 2. 3. 4. Membezakan sektor-sektor ekonomi Menghuraikan ciri-ciri sektor ekonomi Menerangkan sumbangan sektor ekonomi kepada pembangunan negara Menerangkan impak pembangunan ekonomi terhadap alam sekitar 40

5. Menghuraikan langkah menguruskan impak pembangunan ekonomi terhadap alam sekitar a) Sektor-sektor ekonomi Primer
Sektor ekonomi: Pertanian Perikanan Perhutanan Perlombongan

Sekunder
Sektor ekonomi: Pemprosesan Pembuatan Pembinaan

Tertier
Sektor ekonomi: Pelancongan Pengangkutan Perdagangan dan Perniagaan Perkhidmatan Awam dan Swasta Utiliti (elektrik, air dan gas) Komunikasi dan teknologi maklumat

b) Ciri-ciri utama setiap sektor Sektor Ciri 1.Taburan/Lokasi Primer Pertanian Kebun kecil lokasinya berselerak di kawasan pedalaman Ladang lokasinya di Rancangan Pembangunan Wilayah dan estet swasta Sekunder Perindustrian Berkelompok: Seperti aglomerasi industri dan estet perindustrian Berselerak: Seperti industri pemprosesan getah dan kelapa sawit atau industri berasaskan sumber yang lain Kecil seperti IKS dan industri desa Besar seperti pembuatan kereta, penapisan petroleum Tertier Pelancongan Tarikan fizikal seperti pantai, gua, pulau, bentuk muka bumi, iklim Tarikan budaya seperti makanan, masyarakat majmuk, tempat bersejarah, pusat beli belah

2. Skala kecil atau skala besar

Kebun kecil skalanya kurang 40 hektar di Malaysia Ladang skalanya melebihi 40 hektar di Malaysia

Kecil seperti penginapan Chelet dan homestay (merasai hidup cara kampung) Besar seperti Hotel

3. Orientasi pengeluaran

Kebun kecil untuk sara diri Ladang untuk pasaran domestik dan eksport

Tempatan: menghasilkan barang makanan, tekstil Eksport: menghasilkan elektronik, automobil, minyak sawit, air-cond

Dikunjungi oleh pelancong tempatan dan pelancong asing.

41

4. Penggunaan modal

Kebun kecil menggunakan modal ahli keluarga atau modal tempatan Ladang menggunakan modal besar atau pelaburan asing

Modal asing melibatkan industri berteknologi tinggi dan barangan elektronik Modal tempatan seperti Industri Kecil dan Sederhana (IKS) dan industri desa Tenaga buruh sedikit dan mahir kerana banyak menggunakan teknologi moden. Tenaga buruh ramai seperti kilang elektronik. Melibatkan penggunaan tenaga buruh mahir atau tidak mahir Teknologi mudah atau rendah seperti IKS dan industri desa Teknologi tinggi seperti dalam industri automobil

Modal tempatan: Homestay, chalet

Modal Asing: Hotel mewah, pusat peranginan

5. Buruh

Kebun kecil menggunakan buruh ahli keluarga dan buruh upah dalam kuantiti kecil Ladang menggunakan buruh yang ramai melibatkan buruh tempatan dan asing yang mendapat gaji bulanan

Menggunakan tenaga kerja tempatan atau kerja asing Jenis pekerjaan seperti pengurus, pekerja hotel, pemandu pelancong

6. Teknologi

Kebun kecil biasanya teknologi moden terhad hanya menggunakan peralatan separa moden Ladang biasanya menggunakan teknologi dan peralatan moden

Teknologi tinggi untuk membina hotel dan kemudahan prasarana

c) Sumbangan atau kepentingan sektor ekonomi Isi 1. Meningkatkan pendapatan negara -

Huraian

Eksport barangan menghasilkan pertukaran wang asing. Ekonomi negara akan menjadi lebih kukuh melalui peningkatan pendapatan negara Pertumbuhan pesat ekonomi akan meningkatkan KDNK serta memperbaiki imbangan perdagangan

42

2. Menyediakan peluang pekerjaan 3. Memperkembangkan teknologi dan R&D

Pelbagai peluang pekerjaan dapat mengurangkan kadar pengangguran seterusnya meningkatkan taraf hidup penduduk dan kadar kemiskinan Aktiviti ekonomi akan menggalakkan pemindahan teknologi asing. Seterusnya usaha sama dan penyelidikan dapat ditingkatkan. Memperkembangkan sektor ekonomi yang berkaitan seperti sektor perkhidmatan, sektor telekomunikasi dan sektor tenaga Sektor sekunder dan tertier akan membantu perkembangan sektor pertanian, perhutanan, perikanan dan perlombongan.

4. Memperkembang sektor ekonomi yang lain (Kesan pengganda) 5. Memperkembangkan aktiviti primer

6. Pencetus pembandaran dan kehidupan moden 7. Teras program pembangunan negara

- Perkembangan sektor ekonomi akan mewujudan bandar baru seterusnya mewujudkan gaya hidup moden masyarakat - Perkembangan sektor ekonomi akan menjadi pemangkin program pembangunan desa dan bandar

d) Impak pembangunan ekonomi terhadap alam sekitar Isi Huraian 1. Kemerosotan dan kepupusan sumber 2. Pencemaran alam sekitar Berlaku kemerosotan terhadap sumber hutan, air , perikanan Berlaku dalam sektor perlombongan seperti bijih timah, emas, petroleum dan sebagainya. Berlakunya pencemaran seperti: pencemaran udara - pencemaran sampah pencemaran air - pencemaran tanih pencemaran bau - pencemaran sisa toksik pencemaran bunyi Kemerosotan kualiti alam sekitar melibatkan: peningkatan suhu setempat hakisan, tanah runtuh dan tanah tandus banjir dan kemarau ancaman kepupusan kepelbagaian biologi, kemushahan habitat dan rantaian makanan

3. Kemerosotan kualiti alam sekitar

e) Langkah menguruskan impak pembangunan ekonomi terhadap alam sekitar i. Langkah perundangan Isi 1. Kuatkuasa Akta / Gubal Akta 2. Akta-akta lain atau ordinan, peraturan Huraian Meguatkuasakan Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 untuk mengawal dan mengatasi pencemaran alam sekitar Contohnya akta perhutanan negara, akta galian, akta petroleum, akta air dan lain-lain

43

3. Laporan Kesan Alam Sekitat (EIA)

Projek pembangunan mega atau di lereng bukit perlu mendapatkan kelulusan untuk membangunkan kawasan yang berisiko tinggi contoh pembinaan empangan, petempatan di tanah tinggi, pengairan, pelancongan Melalui penubuhan Jabatan Alam Sekitar (JAS), Pihak Berkuasa Tempatan (PBT), dan agensi atau jabatan yang berkaitan melalui pemantauan yang berkesan. Menguatkuasaan hukuman seperti kompaun, denda, penjara , tarik lesen dan disita terhadap pesalah

4. Agensi pelaksana

5. Penguatkuasaan hukuman

ii. Langkah bukan perundangan Isi A. Amalan pengurusan 1. Mengawal pencemaran udara Huraian Seperti: - menempatkan industri mengikut zon dan jenis - mengawal pelepasan asap melalui sistem penapisan - meninggikan serombong - mengurangkan penggunakan bahan bakar petroleum dan arang batu ( bahan api fosil) - beralih kepada sumber gantian - mengawal penggunaan kenderaan yang masuk ke bandar - menggalakkan pengkongsian kereta/kenderaan - menggalakkan penggunaan petroleum tanpa plumbum - mengelakkan aktiviti pembakaran terbuka - menjalankan aktiviti tebang reput dalam sektor pertanian Seperti: - merawat semula air yang tercemar - menyediakan sistem perangkap sampah - merawat sisa seperti sisa kumbahan, buangan industri sebelum dialirkan ke sungai atau tasik - menyediakan kolam takungan sisa yang berkesan - mengawal aktiviti pembangunan di kawasan tadahan air - mengawal aktiviti pembalakan - mengwujudkan kawasan rezab tadahan air Seperti: - menjalankan program penghutanan semula - melaksanakan rawatan silvilkultur - melaksanakan kaedah penebangan memilih - mengharamkan penebangan pokok balak yang dikenalpasti hampir pupus - beralih kepada sumber pengganti seperti simen, fiber, besi dan aluminium Seperti: - pembinaan benteng konkrit, tembok penahan, sangkar dawai batu - penanaman tutup bumi seperti rumput dan pokok kekacang - membina alur kecil sebagai laluan air - mengehadkan pemotongan cerun kurang daripada 450 - membina teres - menanam pokok pelindung - menggunakan sungkupan

2. Mengawal kualiti air

3. Mengawal kemusnahan hutan

4. Mengawal hakisan tanih / kelodak

B. Kempen kesedaran

44

dan pendidikan 5. Pendidikan Alam Sekitar 6. Kempen kesedaran Pendidikan diadakan di peringkat sekolah, maktab, dan universiti Mengadakan kempen kepada masyarakat dan pengusaha tentang kepentingan menjaga alam sekitar Peranan badan bukan kerajaan (NGO) seperti Sahabat Alam Malaysia, Persatuan Pencinta Alam, dan sebagainya dalam menyedarkan masyarakat akan kepentingan menjaga alam sekitar.

Akses kendiri.

Tema Kegiatan Ekonomi dan Impak Alam Sekitar a) Senaraikan contoh bagi setiap sektor-sektor ekonomi berikut: Primer Sekunder Tertier [10]

b) Huraikan lima ciri utama sektor pertanian di Malaysia Isi Huraian

[10]

45

c) Huraikan lima sumbangan sektor perindustrian kepada sosioekonomi Malaysia [10] Isi Huraian

d) Terangkan lima impak pembangunan ekonomi terhadap alam sekitar Isi Huraian

[10]

46

e) Huraikan empat langkah perundangan yang boleh diambil untuk mengatasi masalah alam sekitar fizikal [8] Isi Huraian

f) Huraikan enam langkah bukan perundangan yang boleh diambil untuk mengatasi masalah alam sekitar fizikal [12] Isi Huraian

47

48