Alya
H.
7H/20
Basa Jawa tuladha tembung
Saroja
Saroja berarti rangkap, sedangkan tembung saroja berarti kata
rangkap. Maksudnya dua kata yang artinya sama atau
hampir sama dipakai secara bersamaan. Misalnya Mugi
pepanggihan ing ri kalenggahan siang punika tansah pinanggih
rahayu wilujeng nir ing sambekala.Semoga pertemuan pada
siang hari ini, akan menemui keselamatan, tidak ada
halangan. Kata rahayu dan wilujeng dalam kalimat tersebut
memiliki arti yang sama yaitu selamat, beruntung, dan
dipakai secara bersamaan dalam satu kalimat.
Pengertian Tembung Saroja Menurut Ahli
Menurut (Padmosoekatjo, 1953: 24). Tembung Saroja arti
harafiahnya ialah kata ganda, iaitu dua kata yang sama atau
hampir sama maknanya yang lazimnya digunakan secara
bersamaan. Misalnya kata wadya bala. Kata wadya = kawan, bala
= kawan. Kemudian dua kata ini dipakai secara bersamaan
menjadi kata wadya bala. Tembung saroja secara
am bermakna sesuatu yang lumayan atau berlebih-lebihan.
Misalnya tembung saroja bodho muda. Kata bodho = bodoh,
muda = bodoh. Jika digabung menjadi bodo muda yang bererti
sangat bodoh atau lumayan bodoh.
Garba:
Pengertian Tembung Garba - Kata garba memiliki arti
rangkaian. Tembung garba berarti kata-kata yang dirangkai
menjadi satu atau kata yang tersusun dari dua kata atau lebih
yang disatukan.Tembung garba sering disebut dengan sandi.
Tembung garba biasa dijumpai dalam karya sastra yang
berbentuk tembang.
B
1. (m)baling lirng = nglirik mripat
02. bau suku = abdi/batur
03. bau tngn = wong kang dipercy
04. bning atine = sumh
05. (m)buang sangkal = ngilangi/mbuang apes
C
01. cagak lk = camilan supaya btah mlk
02. cagak urip = kanggo nyukupi kbutuhan urip
03. cancut taliwnd = tandang gaw
E
01.
02.
03.
04.
G
01.
02.
03.
04.
05.
I
01. idu gni = omongan tansah klakon
02. ilat mati = ora bisa ngrasakak
03. ilang klilip = ilang mungsuh
K
01.
02.
03.
04.
05.
L
01. lamb tips = criwis/akh omong
02.
03.
04.
05.
M
01.
02.
03.
04.
05.
N
01.
02.
03.
04.
05.
O
01.
02.
03.
04.
05.
P
01.
02.
03.
04.
05.
padhang
padhang
padhang
padhang
padhang
R
01. rai gdhg = ora duw isn
02. (ng)rngg prj = njg negr
03. (ng)rengg salir = dandan/macak
T
01.
02.
03.
04.
05.
U
01.
02.
03.
04.
05.
W
01.
02.
03.
04.
05.
Kerata Basa:
KERETA BASA
Kereta basa utawa jarwa dhosok yaiku negesi tembung
Plutan:
Tuladha liyane:
01. para dadi pra
02. kiyat dadi kyat
03. suwara dadi swara
04. murih dadi mrih
05. weruh dadi wruh
06. sari dadi sri
07. suwarga dadi swarga
08. sarana dadi srana
09. dicuwowo dadi dicwowo
10. suwasa dadi swasa
11. kuluban dadi kluban
12. gumerit dadi gumrit
13. kuwalon dadi kwalon
14. deres dadi dres
15. kuwasa dadi kwasa
16. serat dadi srat
17. purihen dadi prihen
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
Yogyaswara:
Tembung yogya swara yaiku tembung loro sing meh padha
pangucape, mung beda wanda pungkasan, duwe teges lanang
wadon. 1. Tuladha
1. hapsara-hapsari
2. bathara-bathari
3. dewa-dewi
4. gandarwa-gandarwi
5. kedhana-kedhini
6. pemudha-pemudhi
7. putra-putri
8. raseksa-raseksi
9. widadara-widadari
10. yaksa-yaksi
2.
3.
1. Bebasan
Bebasan yaiku unen-unen kang gumathok, ajeg panganggone,
ngemu rasa pepindhan, dene sing dipindhanake pakarti utawa
kaanan wong.
Tuladha :
a.
b.
c.
2. 3. Paribasan
Paribasan yaiku unen-unen kang gumathok, ajeg panganggone,
lan tegese wantah.
Tuladha :
a.
b.
Gayuk-gayuk tuna.
Tegese : samubarang kang dikarepake ora bisa keturutan.
c.
3.
3. Saloka
Saloka yaiku unen-unen kang gumathok, ngemu surasa
pepindhan, dene pepindhan mau tumrap wong lan kaanan utawa
pakartine.
Tuladha
a.
b.
c.
Sedhekep ngawe-awe.
Tegese : wis ninggalake tumindak ala, nanging ing batin isih
kepengin nglakoni tumindak ala maneh.