12. Angkang boru, isteri abang. Kakak yang boru tulang kita.
13. Anggi, adik kita (lk), adik (pr) boru tulang kita.
14. Anggi doli, suami dari anggiboru. Adik (lk) sudah kawin.
24. Bere, semua anak (lk + prp) dari kakak atau adik prp kita.
35. Damang, sebutan kasih sayang dari anak kepada ayah mereka.
44. Dongan sahuta, kekerabatan akrab karena tinggal dalam satu huta.
45. Dongansapadan, dianggap semarga karena diikat oleh padan/janji.
49. Haha doli, abang dari urutan struktur, dapat juga tidak semarga lagi.
61. Ho, kau, terhadap satu orang tertentu, tutur bawah kita.
64. Ito, iboto, kakak atau adik perempuan kita, serupa marga.
65. Ito, tutur sapa awal dari lk terhadap prp atau sebaliknya.
73. Inanta soripada, kaum ibu yang lebih dihormati dalam acara.
74. Inanguda, isteri dari adik ayah. Ada juga inanguda marpariban.
76. Inangbaju, semua adik prp dari ibu kita, belum kawin.
78. Indik-indik, cucu dari cucu prp kita. Sudah amat jarang ada.
80. Lae, tutur sapa anak laki-laki tulang dengan kita (lk).
82. Lae, suami dari kakak atau adik kita sendiri (lk)
86. Namboru, kakak atau adik ayah kita. Sudah kawin atau belum.
106. Pariban, anak perempuan yang sudah kawin, dari pariban mertua perempuan.
108. Pamarai, abang atau adik dari suhut utama, orang kedua.
Raja Isumbaon
|
+-Tuan Sori+-Tn Sorbadijulu-+-Simbolon+-Tinambunan
| Mangaraja | (Datu Ronggur) | |
| | (Nai Ambaton) | +-Tumanggor
||||
| | | +-Turutan
||||
| | | +-Pinayungan
||||
| | | +-Maharaja
||||
| | | +-Nahampun
|||
| | +-Tamba+-Sidabutar
||||
| | | +-Sidabalok
||||
| | | +-Siadari
||||
| | | +-Sijabat
|||
| | +-Munte+-Sitanggang+-Bau
|||||
| | | | +-Lipan
|||||
| | | | +-Upar
|||||
| | | | +-Silo+-Manihuruk-+-Sidauruk
|||||
| | | | +-Turnip
|||||
| | | | +-Sitio
||||
| | | +-Sigalingging-+-Op Sinalsal
||||
| | | +-Dt Ronggur
||||
| | | +-Juara Gaja
|||
| | +-Saragi+-Saing
|||
| | +-Simalango
|||
| | +-Simarmata
|||
| | +-Nadeak
|||
| | +-Sidabungke
|||
| | +-Rumahorbo
|||
| | +-Sitio
|||
| | +-Napitu
||
| +-Tn Sorbadijae+-Mangatur+-Sirait
| | (Rj Mangarerak)| |
| | (Nai Rasaon) | +-Sitorus+-Pane
|||||
| | | | +-Dori
|||||
| | | | +-Boltok
||||
| | | +-Butarbutar+-Simananduk
||||
| | | +-Sitagorat
||||
| | | +-Simananti
|||
| | +-Mangarerak-+-Manurung
||
| +-Sorba di Banua-+#Sibagot +-Tn Sihumbil+-<Tampubolon+-Mataniari
| (Nai Suanon) | ni Pohan | |
| /br Borbor | | +-Niapul
| /br Sibasopaet | | |
| | | +-Siboro
|||
| #tubu ni boru | +-Tn Dibangarna-+-Panjaitan+-Sidogor
| Borbor | | | |
| | | | +-Siponot
||||
| | | +-Silitonga
||||
| | | +-Siagian
||||
| | | +-Sianipar
|||
| | +-Tn Somanimbil-+-Siahaan
||||
| | | +-Simanjuntak+#Parsuratan
| | | | #tubu ni br |
| | | | Hasibuan +*Mardaup
| | | | *tubu ni br |
| | | | Sihotang +*Sitombuk
| | | | (Sobosihon |
| | | | br Sihotang)+*Hutabulu
||||
| | | +-Hutagaol
|||
| | +-Sonak Malela+-Simangunsong
|||
| | +-Marpaung
|||
| | +-Napitupulu
|||
| | +-Pardede
||
| +#Sipaettua+-Pangulu-+-Hutahaean
| | | Ponggok |
| | | Naiborngin +-Aruan
||||
| | | +-Hutajulu
|||
| | +-Sipartano+-Sibarani
| | | Naiborngin |
| | | +-Sibuea-+-Dt Sabungan
| | | | ni Aji
||||
| | | +-Op Rj Sihat
|||
| | +-Puraja+-Pangaribuan
| | Laguboti |
| | +-Hutapea
| | (sian Laguboti)
||
| +#Silahi+-Sihaloho
| | Sabungan |
| | +-Situngkir+-Sibagasan+-Sinupangkar
|||||
| | | | +-Sipayung
||||
| | | +-Sipakpahan
||||
| | | +-Sipangkar
|||
| | +-Sondiraja+-Rumasondi-+-Rumabolon
|||||
| | | | +-Rj Parmahan
|||||
| | | | +-Doloksaribu
|||||
| | | | +-Sinurat
|||||
| | | | +-Nadapdap
|||||
| | | | +-Naiborhu
||||
| | | +-Rumasingap
|||
| | +-Sinabutar
|||
| | +-Sinabariba
|||
| | +-Sidebang
|||
| | +-Pintubatu
|||
| | +-Tambunan+-Tambun Mulia
|||
| | +-Tambun Saribu
|||
| | +-Tambun Marbun
||
| +#Siraja Oloan-+^Naibaho
| | /br Limbong |
| | /br Pasaribu +^Sihotang+-Pardabuan
||||
| | ^tubu ni br | +-Sorganimusu
| | Limbong | |
| | | +-Torbandolok
||||
| | | +-Sirandos
||||
| | | +-Simarsoit
||||
| | | +-Rj Tunggal
| | | | Hasugian
||||
| | | +-Orang Kaya Tua
| | | Hasugian
|||
| | tubu ni br +Bakara
| | Pasaribu |
| | +Sinambela-+-Rj Pareme
| | |/br Situmo |
| | | rang +-Tn Nabolas
||||
| | | +-Rj Bona nionan-+-Singa Mangaraja
| | | /br Pasaribu (Rj.Manghuntal)
|||
| | +Sihite-+-Panderaja
||||
| | | +-Siguru Tohuk
||||
| | | +-Siguru Leang
|||
| | +Manullang-+-Lumbanri
|||
| | +-Lumban Naungkap
|||
| | +-Lumban Dalam
||
| +#Siraja-+-Maha+-Sembiring Meliala
| | Hutalima |
| | +-Sambo
|||
| | +-Pardosi
||
| *tubu ni boru +*Toga Sobu-+-Sitompul
| Sibasopaet | |
| | +-Hasibuan+-Rj Manjalo
|||
| | +-Gr Mangaloksa
||||
| | | +-Hutabarat
||||
| | | +-Panggabean
|||||
| | | | +-Lumban Ratus
|||||
| | | | +-Simorangkir
|||||
| | | | +-Lumban Siagian
||||
| | | +-Hutagalung
||||
| | | +-Hutatoruan
||||
| | | +-Lumban Tobing
||||
| | | +-Hutapea
| | | (sian Tarutung)
|||
| | +-Gr Hinobaan
|||
| | +-Rj Manjalang
|||
| | +-Gr Maniti
||
| +*Toga Sumba+-Sihombing-+-Silaban
||||
| | | +-Lumbantoruan
||||
| | | +-Nababan
||||
| | | +-Hutasoit
|||
| | +-Simamora+-Purba
|||
| | +-Manalu
|||
| | +-Debataraja
|||
| | +-Tn Sumerhan
||
| +*Toga+-Marbun-+-Lumbanbatu
| Naipospos | |
| | +-Banjarnahor
|||
| | +-Lumbangaol
||
| +-Sipoholon-+-Sibagariang
||
| +-Hutauruk
||
| +-Simanungkalit
||
| +-Situmeang
|
+-Siraja Asiasi
| (Tunggul Niuji)
|
+-Sangkar
Somalidang
Songon naung tangkas taboto jala nunga hea ra taulaohon di tonga-tonga ni keluarganta, molo
adong ulaon na-Mangain Boru manang Mangain Anak nahombar ma i tu naadong nahurang jala
sipatureon di ruhut ni adat Dalihan Natolu, di ruhut ni ulaon habatakon. Ala so halak Batak hian
dope tutu nasida (anak manang boru nanaeng siainon i), jadi porlu pahantuson hadirion nasida
marhite na mamampehon sada marga na adong di halak Batak tu nasida.
Ulaon mangain anak manang boru na sian luar suku Batak, manang na so adong margana gabe
dibahen marmarga halak batak, somal do taida i ma di na naeng marulaon adat. Isarana, di tingki
na naeng pamuli boru, pangolihon anak, manang di na naeng manggarar adat na gok (sulang-
sulang pahompu) sian sada keluarga naung hot ripe, alai sada sian nasida (ama manang ina)
ndang halak Batak.
Asa mardalan adat-paradaton tutu, jolo pahantuson manang patureon ma angka nahurang, i ma
mamampehon margana. Alana, di hita halak Batak, molo marulaon adat-paradaton, hombar ma i
tu pandohan na mandok: Asa dos nangkokna dos nang tuatna. Molo hita manjalo adat, laos hita
do manggarar adat i.
Nian adong taida muse ualaon na-Mangain Anak manang Boru di tingki si hametmetonna,
tarsongon adopsi. Boi ma i ala so adong dope tubu dakdanak di keluarga i, manang sude holan
anak manang boru, dohot angka alasan na asing. Na naeng dohonon di son, adong tujuan,
motivasi, dohot angka harapan di ulaon na-Mangain, i ma asa boi manjalo adat dohot manggarar
adat na hombar tu kebutuhan manang kepentingan ni angka ulaon. Boi dohonon, ulaon mangain i
ma mambahen sada marga tu sada-sada halak na sian luar suku Batak asa gabe halak Batak
ibana, jala masuk gabe bagian masyarakat naniihot ni ruhut-ruhut partuturon Dalihan Natolu.
Nunga hira didodo jala dilumbahon ompunta na parjolo angka rumang dohot ruhut ni adat angka
na taulahon di tingki on. Molo pandohan Mampe Marga manang Paampuhon Marga, jot-jot do ra
tabege di bona pasogit. Hira dos do lapatan ni ulaon i dohot mangain, nang pe asing rumang
dohot ruhut-na. Molo mangain marga hira boi do hita sude mangulahon i. Alai molo
napaampuhon marga tertentu, maol-mura do i ulahononhon. Alana, prosesna mansai ganjang,
tarlumobi taringot di persetujuan dohot angka mambahen dos ni roha ni na paampuhon marga i
dohot di na mangampu; lapatanna antara hak dohot kewajiban dohot angka na asing. Alai, sipata
adong do niida sada-sada halak na Mampe Marga mangulahon horja sadari.
Molo tung pe angka rumang dohot ruhut ni adat-paradaton i adong variasi manang sipata taida
asing diulahon di sada luat tu luat na asing, alai ianggo tujuanna hira sarupa do i. Alana, songon
hata na mandok, asing dolok asing do duhutna, asing huta (luat) asing do nang uhumna (adatna).
Molo di tano parserahaoan, lumobi di Jakarta dohot nahumaliangna, sai songon formalitas na ma
taida ulaon mangain anak manang boru na masa di hita halak Batak Toba, sipata gait manang
gere idaon, gabe hira so adong be tanggung jawab ni namarulaon molo dung sae ulaon mangain,
lumobi dung sae ulaon pesta unjuk. Ala ni i do ra sipata adong deba dongan na mandok holan
ulaon na mangamai ma jolo molo adong sada-sada ulaon na hombar tu si songon i.
Ndang adong nian naskah na tarsurat taringot adat-paradaton diwarishon ompunta na parjolo i tu
hita, jala memang hukum adat pe ndang adong na disurathon. Alana, kebiasaan manang tradisi
do i na sai tong-tong diulahon di sada-sada luat, khususnya hita na sian Batak Toba dohot na
humaliangna. Jala sipata tahe jot-jot do sian hita menerjemahkan (mangalapati) hata ni natua-tua
na mandok:
Eme na masak digagat ursa, i ma na masa i ma taula
Aek godang ma aek tu laut, angka dos ni roha ma si bahen na saut.
Nauli jala sintong ma tutu pandohan i, jala relevan do pe i tu angka ulaon adat paradaton di
tingki on. Alai, tasesuaihon ma nian pandohan i tu angka situasi dohot kondisi ni hasuhuton na
naeng marulaon, jala hombar ma tabahen tu kebutuhan paradaton i. Alana, adat do na met-met,
adat do nang na balga asalma hot di ruhut-ruhutna.
Na naeng sitangkasanta di son songon manambai angka naung taboto, lumobi di ulaon Mangain
Boru manang Mangain Anak, tapatupa ma ulaon i hombar tu ruhut Dalihan Natolu, asa arga jala
tapelihara adat paradatonta i, asa adong warishononta tu angka ianakhonta muse.
Ia amanta RO Sembiring inanta i Br. Tarigan naeng pangolihon anak nasida, Setia Sembiring SH,
tu sahalak boru sian Jawa Tengah, ima boru ni Amanta Kol. Prabowo inanta i Sri Rejeki. Didok
si Setia Sembiring, ndang tarsirang be ibana sian hamletna si Tuty jala ingkon i na ma gabe
parsinondukna. Dioloi keluarga Sembiring ma pangidoan ni anak nasida i, alai didok asa sabar
jolo ibana paima sae dihatai angka nahombar tu ruhut paradaton mardomu tu pangidoanna i.
Alana, tangkas do diboto nasida na saleleng na on jolma paradat do amanta i dohot keluargana di
tonga-tonga ni masyarakat nasida.
Na naeng dohonon di son, marga ni amanta Prabowo do dibahen nasida, songoni dohot marga ni
inanta i. Direncanahon ma ulaon mangain, jala dipatupa nasida ma i marhite-hite adat paradaton
na masa di Tanah Karo. Dibahen nasida ma amanta Prabowo i gabe marga Ginting, jala inanta i
dibahen gabe boru Perangin-angin.
Mardomu tu pangidoan ni anak nasida i, ndang si boru nanaeng topotonna i diain nasida gabe
boru Karo, alai ama dohot inang ni si boru do diain nasida. Jala ulaon mangain i dipatupa nasida
do secara khusus jala marsintuhu, adong do di si janji (ikrar), hata (pernyataan) ni na niain i na
olo jala rade nasida mangulahon adat paradaton Batak Karo.
Gabe ma jala horas. Molo dung dos roha, i ma si bahen na horas. Asing dolok asing do duhutna,
asing huta asing do nang adatna.
Alai porlu naeng dohonon, ulaon na mangain na pinatorang di ginjang i gabe sada si parhusor-
husoron di bagasan roha (wacana) ma i di hita Batak Toba. Secara logika, ulaon i lebih pas jala
hona didok roha. Alana, ama dohot inang ni si boru na naeng parumaen i do diain nasida gabe
halak Karo. Tontu mansai bangga jala las do roha nasida di penghargaan si songon i, jala gabe
sada tanda holong ni roha ni keluarga ni baoa i do i di boru nasida.
Nanaeng dohonon muse, asa mulak ma tu dos ni roha, sian angka panghataion dohot holong na
mangolu di angka na naeng martutur, tangkas ditariashon dung marmarga Batak Karo nasida,
nasiap jala rade mangulahon adat Batak Karo songon bukti holong ni roha nasida di boru dohot
helana i. Sahali nari molo gabe sada pemikiran manang wacana pe i di hita Batak Toba, porlu do
ra didok roha kajionta si songon on.
Asa mulak ma hita tu rumang dohot ruhut ni na-Mangain nasomal jala masa taulahon di tano
parserahan on. Molo so apala tarbahen pe patoranghon secara sistematis ala memang ulaon si
songon on godang do variasina jala hombar tu situasi dohot kondisi ni hasuhuton, nipatorang di
son gabe songon sada cerita pendek asa ummura nian antusanta.
A. Mangain Boru
Di mulana i mansai sogo do roha ni amanta St. Ir. B Purba dung diboto anakna, Poltak Purba SH
mardongan dohot si Sri Yolanda, boru sian Jawa Tengah. Lumobi muse inangna, Boru Tobing,
sai holan na muruk jala marsak dung diboto anakna si Poltak mansai jonok mardongan tu si Sri
Yolanda. Nian mula ni pardonganon nasida sian gareja Oikomene jala halak kristen na botul do
keluarga nasida be.
Hata si Poltak tu amang dohot inangna, ingkon si Sri nama gabe ripe (istri) di ibana, jala
pardonganon nasida pe nunga leleng, songon i nunga hira adong persetujuan ni keluarga ni
parboru. Dipatorang si Poltak ma hatorangan mansai ganjang tu natua-tuana i, lumobi taringot
holong dohot do ni roha nasida nadua. Ala ni i mombun ma tutu roha ni amana. Alai, ianggo
inangna Boru Tobing sai diondolhon dope asa marboru Batak nian si Poltak, jala muse mansai
uli-uli do paribanna angka boru Tobing.
Pendek cerita, dapot ma sada kesimpulan di nasida. Dioloi natua-tua i ma anakna i marboru
Jawa. Mansai uli tutu rupa ni nanaeng parumaen nasida i jala karejona pe denggan, songon i
amang dohot inangna nunga denggan kedudukan nasida di kantor. Alai didok St. Purba ma tu
anakna i ingkon bahenon do adat nagok di perkawinan nasida, alana jolma paradat do nasida jala
nunga godang dongan tubu mananda nasida dohot angka tutur di Jakarta on. Didok ma tu si
Poltak, asa bahenon nasida marga ni nanaeng parumaen i marhite ulaon Mangain Boru.
Mardomu tu ulaon Mangain Boru i, taida ma jolo partuturon manang partubu ni keluarga i.
Amanta St. Purba, tubu ni boru Siagian. Nanialapna, boru Tobing, tubu ni boru Hutapea. Ama ni
St. Purba tubu ni boru Simanjuntak, jala ompung doli ni St. Purba ditubuhon boru Silitonga.
Sian horong ni hula-hula dohot tulang nasida (dang dohot tulang rorobot marga Hutapea), sarupa
boi do laho manjangkon dohot mangain si Sri Yolanda gabe boru nasida. Alai, ise ma sian horong
ni hula-hula dohot tulang i na gabe ama ni na naeng parumaen i, saguru tu lomo ni St. Purba
dohot inanta i do i, dohot catatan denggan do tutu parsaoran nasida tu hula-hula dohot sude
tulangna i. Songon i muse, nunga adong hian panghataion dohot natua-tua ni si boru na naeng
parumaen i jala ditolopi nasida na naeng bahenonna boru na i mar-marga Batak.
Mardomu tu si, dipapungu amanta St. Purba ma angka haha-anggina sahat tu ompu na
martinodohon. Dipatorang ma di si pangidoan anak nasida dohot ulaon na naeng mangain marga
ni calon parumaen nasida. Jala laos dipangido ma disi pandapot sian angka haha-anggina dohot
boruna.
Nian, nunga hira adong dos roha ni St. Purba dohot inantai, asa gabe boru Simanjuntak ma nian
na naeng parumaen i, dohot alasan songon PATIO BABA NI MUAL tu Bona Tulang (bona
hula) tu marga Simanjuntak. Didok nasida, Molo tu hula-hula marga Tobing dohot tulang marga
Siagian, denggan situtu do parsaorannami sahat tu tingki on.
Jadi, hira na manunduti jala penghormatan ma i tu ompung doli dohot ompung boru nasida.
Ditolopi nasida ma pangidoan ni keluarga St. Purba i asa gabe boru Simanjuntak bahenon calon
parumaen i. Naung pinatorang di ginjang, ima songon tahap awal. Tatorushon ma muse tu teknis
ni angka ulaon na hombar tu si.
Borhat ma (utusan) nasida mandapothon Raja Simanjuntak laho patolhashon pangidoan nasida i.
Tangkas do tutu dijangkon Raja Simanjuntak pangidoan i jala ditontuhon ma andigan muse
nasida ro laho pahantushon pangidoan nasida i. Alana, ingkon tangkas do botoon ni dongan tubu
ni Simanjuntak dohot boruna, taringot tu pangidoan ni St. Purba i, asa hira na marhori-hori
dingding do mulana.
Di ari naung ditontuhon ro ma tutu keluarga St. Purba dohot dongan tubu, boru, nang ibebere
laho mandapothon keluarga Simanjuntak. Diboan nasida ma sipanganon na marsaudara jala
tangkas ma i tutu dipasahat. Raja Simanjuntak pe dipasahat do dekke tu pamoruonna (bere) na,
keluarga Purba i.
Dialusi Raja Simanjuntak ma pangidoan ni berena i. Jala dung hira masitariparan hata dohot
angka pandapot sian angka dongan tubu, boru dohot bere-ibeberena, dioloi jala digabehon Raja
Simanjuntak ma pangidoan i, jala tangkas ma i tutu dihatahon.
Dung i sahat ma tu namarhata sigabe-gabe. Laos ditutup ma muse dohot ende puji-pujian nang
tangiang.
Tugas dohot pelaksanaan ulaon mangain Sri Yolanda gabe boru Siman-juntak, gabe hira
tanggung jawab ni Raja Simanjuntak dohot dongan tubuna nama i. Songon i dohot napasahathon
gokhon dohot jaou-jou tu angka tuturna, hula-hula, tulang, dongan sahuta, dohot angka na asing.
Hira so adong be di ulaon i tanggung jawab teknis ni St. Purba. Alai, songon somalna (jala dos ni
roha do i) biaya ni ulaon i, sian St. Purba do.
Di ari naung ditontuhon songon na di undangan naung mardalan tu angka tutur paboahon
napatupaon nasida ulaon Mangain Boru marpungu ma angka tutur, songon i si Sri Yolanda dohot
natua-tuana, keluargana pe godang do na ro tu ulaon i.
Andorang so dimulai dope ulaon mangain i, tangkas do dijalo Raja Simanjuntak haroro di hula-
hulana dohot tulangna. Ala di gedung do dipatupa ulaon i laos marmusik do dibahen manjalo
hula-hula dohot tulangna i.
Dipasahat paidua ni suhut Raja Simanjuntak ma pamuhai (pengantar), hata huhuasi, dohot
konsep ni ulaon i, i ma:
Parjolo : Nasida ma parjolo, termasuk ma angka haha-anggina, mangupa-upa boru na naniain na
i.
Paduahon : Pasahaton ma tingki tu horong ni hula-hula dohot tulang molo tung adong
sipasahaton nasida tu ibeberena na sorang mangodang i.
Patoluhon : Marsipanganon ma. Alai, jumolo ma Raja Simanjuntak pasangaphon hula-hula laho
pasahaton tudu-tudu ni sipanganon, jala songon i molo tung adong si pasahaton ni hula-hula
(dengke). Molo tung adong horong ni tulang pasahat dengke, laos mangihut ma i.
Hira songon i ma konsep dasar ulaon Mangain. Molo dung dioloi jala digabehon angka tutur,
lumobi sian hula-hula dohot tulang, mardalan ma ulaon i di bagasan dame dohot sonang ni roha.
Songon naung tinaringotan parjolo, asa tarida tujuan dohot makna ni ulaon Mangain i, dipatupa
ma panghataion nahombar tu ulaon i (andorang so pasahathon upa-upa), i ma:
Parjolo : Hata huhuasi, pengantar sian Raja Simanjuntak, suhut nalaho mangain Boru i.
Patoluhon: Pernyataan sian Sri Yolanda mandok na olo ibana gabe boru Simanjuntak, ndang ala
napinaksa, tekanan dohot angka na asing. Di tingki mandok hata i boi do ibana diajari manang
dituntun.
Paopathon: Mandok hata sian Natua-tua ni Simanjuntak, wakil ni dongan tubu mandok naung
gabe boru Simanjuntak si Sri Yolanda, jala dijangkon nasida ibada gabe boru nasida.
Dung sidung mangan dibagi ma parjambaran juhut songon angka na somal taulahon. Sai jumolo
do ro hata sian sian hula-hula na mandok, Nunga tangkas dipasahat hamu pamoruonnami tudu-
tudu ni sipanganon.
Alai, molo tung pe angka na mangalap hata, masipasangapan, asa dibereng angka tingki. Sahat
ma angka jambar juhut i tu hasahatanna, molo sian angka dos ni roha.
Ulaon na mangihut muse i ma marhata sigabe-gabe dohot hata pasu-pasu. Dung dipasahat angka
hula-hula dohot horong ni tulang hata sigabe-gabe, hata pasu-pasu tu boruna (suhut), mangampu
ma hasuhuton dohot angka pa-moruon nasida, songon i dongan sahuta (molo adong). Porlu di
son ingoton tangkas: pasahaton ni na mangain i (Raja Simanjuntak) do piso-piso manang
pasituak natonggi tu sude hula-hulana dohot angka tulang na ro tu ulaon i. Taringot tu teknis ni
na pasahathon, boi do i dipasahat andorang so mangampu dope nasida. Jala na naeng dohonon
muse, taringot tu bilangan-na manang godangna, saguru tu na ni onjar ni roha ni hasuhuton do i.
Alai, ris ma nian dibagi tu hula-hula, tulang dohot angka uduran nasida na ro tu ulaon i.
Molo dung sude mardalan, ndang adong be nahurang manang na lipe, ditutup ma ulaon i di
bagasan ende dohot tangiang. Gabe ma jala horas hita saluhutna tumpahon ni Tuhanta Debata.
Taringot tu ulaon angka na mangihut, i ma ala na naeng hot ripe si songon on, mardalan ma muse
rumang dohot ruhut ni paradaton pamulihon boru songon na somal taulahon. Jala songon
hatorangan tambahan di hita, molo di ulaon si songon on, ulaon taruhon jual na ma. Paranak
(Raja Purba) ma na paradehon amak. Jala songon tuhor (sinamot) ni boru i muse didok na ma i
surung-surung. Alai, molo angka adat na gok, i ma suhi ni ampang na opat dohot todoan, hot
do i mardalan songon na somal.
B. Mangain Anak
Mangain anak na nidok di son i ma mangain manang paampuhon marga tu sahalak doli-doli sian
luar suku Batak ala naeng marhot ripe ibana dohot sada boru ni halak Batak.
Nunga godang sian hita Batak mangulahon si songon i, alai adong do muse niida holan na
mangamai (ndang pola dibaen marga ni baoa i) asalma mardalan ruhut ni adat-paradaton tu
pengantin. Alai, asa hantus jala denggan muse ruhut ni partuturan nasida, lumobi tu angka
pinomparna nasida muse, porlu do adong identitas (marga) na jelas, jala asa unang mago nian
adat na hombar tu ruhut ni Dalihan Natolu di ulaon nasida.
Di tano parserahan on, jot-jot ndang tarpasiding natua-tua be angka pardonganon ni boruna tu
halak na asing di luar suku Batak. Molo sahapor-seaon dope dongan nasida i, ndang pola godang
nian masalah, asalma rade natua-tua i manjalo. Alai, molo mardongan (marsangkap hot ripe)
boru i tu sada baoa na asing agamana, on do na gabe mambahen jut roha ni natua-tua.
Songon naung pinatorang di na Mangain Boru, adong ma tutu na hu-rang jala pahantuson i ma
ala so adong hian marga ni na naeng parumaen i, songon i do nang na naeng sipahantuson di na
Mangain Anak. Mardomu tu si, taihuthon ma jolo contoh na mangihut.
Ia amanta Bonar Butar butar dohot inanta i Boru Sihombing Lumban Toruan, boru buha baju
nasida dr. Tiurma Butar butar. Di dok boru na i nunga leleng ibana mardongan jala dang tarsirang
be sian Ir. Broto Suryo Sungko-no sian Malang, Jawa Timur. Laos dipangido asa mardongan
saripe nasida.
Halak paradat do keluarga Butar-butar i, songon i nang inanta i tung ringgas do mangadopi
angka ulaon adat, lambok jala boru hasian do nasida di tonga-tonga ni hula-hulana. Di tonga-
tonga ni dongan tubu, Butar-butar, sipaimaon do amanta i, na manat mardongan tubu, jala na sai
elek marboru, laos burju mardongan sahuta. Songon i di ulaon huria, tung na burju do nasida.
Ala pandohan jala pangidoan ni boruna buha bajuna i ingkon marhaso-hotan tu dongana na so
halak Batak i, sai marpingkir i ma amanta Butar butar dohot inanta i. Alai dos ma roha nasida,
didok ma tu boruna i: Molo naingkon si Broto na ma laho calon suami di ho Inang, ingkon
bahenon ma margana marhite ulaon Mangain Anak. Asa, di pernikahanmuna haduan mardalan
adat paradaton ni hita halak Batak, asa sangap hita di tonga-tonga ni tuturta, jala sangap nasida
tabahen. Jadi, molo olo do si Broto dohot keluargana mampe marga, setuju ma hami di
pangidoanmi.
>Na naeng dohonon di son, ingkon adong do angka panghataion na terbuka, transparan, di angka
na naeng martutur, nang so halak Batak na naeng tondong i.
Ala hurang ni keterbukaan, jot-jot taida di tano na masa parserahan on sada boru Batak muli tu
halak Jawa, Manado, manang Ambon, ndang pola marhite-hite adat (holan sian Gareja/Huria).
Dung hot ripe nasida, gabe di anak nang di boru, alai laos mago ma sian angka ulaon paradaton.
Ia apala lae ni amanta i adong do dua i ma, St. Tigor Tampubolon/br Butar butar dohot Lodewick
Siregar/br Butar-butar. Adong do muse apala amangbo-runa, i ma St. Nelson Siahaan/br Butar
butar, Samuel Sibuea/br Butar butar, dohot Posman Hutagaol/br Butar-butar.
NB: Molo na laho Mangain Anak, sian marga ni pamoruon do bahenon gabe marga ni calon
helana i. Dos do peluang ni angka laena dohot amangboruna i laho mangain calon hela i. Ise ma
na naeng gabe ama pangain, saguru tu pamillit ni keluarga Butar butar ma i.
Angka boru na burju do pamoruon nasida i. Alai, nunga dos roha ni amanta Bonar Butar butar
dohot inanta i, sian marga ni amangboruna ma dibahen na laho marga ni calon hela i, i ma amang
boru St. Nelson Siahaan.
Rumang dohot ruhut ni na-Mangain Boru asing do pangalahona tu ula-on Mangain Anak. Di na
Mangain Boru, sian marga ni hula-hula manang tu-lang do dibahen marga ni boru i. Jadi gabe
boru tulang ni anak na naeng ma-ngoli i ma boru na diain (calon parumen) i. Alai di na-Mangain
Anak, ingkon marga ni pamoruon do bahenon marga ni anak i. Jadi gabe anak ni namboru ni
boru i ma anak na dianin (calon hela) i.
Di tingki na naeng mangain boru (calon parumaen), tangkas do dida-pothon paranak hula-hula
(manang tulang)-na jala diboan sipanganon laho pasahathon pangidoanna. Alai, molo di na naeng
mangain anak, pamoruon na naeng mangain i do dijou parboru tu bagasna.
Nunga dos be tutu roha ni amanta Bonar Butar butar dohot inanta i, jala nunga hira dipaboa
rencana ulaon parsaripeon ni boruna, Ir. Tiruma dohot Ir. Broto na sian Malang i, tu angka haha-
anggina. Dipatupa nasida ma parpunguan ripe-ripe. Dijou nasida ma tangkas angka laena dohot
amangboruna.
Ditariashon amanta Bonar Butar butar ma pangidoanna asa rade nian nasida laho manjangkon na
naeng helana i gabe anak nasida muse, lumobi tu amangboru dohot namboruna, keluarga St.
Siahaan. Jala tangkas do dihata-hon di si, naung sian dos ni roha nasida jala pangidoan ni boruna,
si Tiurma, molo apala tung dipangido nasida amangboruna, St. Siahaan, songon hapeahan na
laho manjangkon anak calon helana i.
Tangkas do tutu dioloi angka laena dohot amangboruna i pangidoan ni amanta Bonar Butar butar.
Didok nasida, nunga tung mansai denggan i, jala ndang pasombuon nasida tulang manang
tunggane na i (keluarga Bonar Butar butar) molo tung pe so apala anak nasida na mangalap
(menikahi) maen nasida (si Tiurma). Jala malambok pusu do nasida molo boi do anak nasida
gabe gabe dongan saripe ni dr. Tiurma, nang pe sian ulaon Mangain Anak.
Gabe ma jala horas. Aek godang tu aek laut, dos ni roha do sibahen na saut.
Catatan:
Ala nunga rade amanta St. Siahaan dohot inanta i laho manjangkon Ir. Broto gabe anak marhite
ulaon Mangain Anak muse, jala songon i di haradeon ni keluarga Ir. Broto, nasida na ma
manghatai, pahantushon na naeng ulaon i. Hira ndang adong be pola tanggung jawab ni amanta
Bonar Butar butar di na patupahon ulaon i (asing ni biaya ni ulaon i). Alai sian dos ni roha ma
saluhutna i. Jala laos dumenggan do molo boi sian keluarga ni na nanaeng anakna i (Ir. Broto)
mananggung biayai ni ulaon Mangain i songon patuduhon holong ni rohana tu calon istrina (dr.
Tiurma).
Keluarga St. Siahaan mambahen sada parpunguan na metmet. Tangkas do dijou angka dongan
tubu na marhaha-anggi, boru, dohot pariban. Di pa-tolhas ma di si naung dijalo jala rade nasida
manjangkon Ir. Broto gabe anakna marhite na-Mangain. Hombar tu si dipangido ma panuturion
hom-bar tu ulaon i., lumobi asa laos nasida ma na langsung mangulahon ulaon Mangain, songon
i di panjaloon nasida muse tu angka horong ni hula-hula.
Mansai godang do tutu pandapot dohot saran di si. Adong na mandok songon on, songon an,
adong muse mandok sulit do i, ala porlu persetujuan sian haha anggi na adong di bona pasogit,
dohot angka na asing. Alai dapot ma sada sintuhu ni panghataion di parpunguan nasida i:
Patupaon nasida ma ulaon Mangain Anak tanggal ., bulan X, di tempat Y, jala tangkas didok
nasida asa digokhon dohot dijou-jou, marhite-hite undangan, angka hula-hula dohot tulang.
Jumpa ma ari ulaon i. Nunga marpungu angka na mardongan tubu dohot angka tutur. Andorang
so dimulai acara, tangkas ma dijalo nasida hula-hula dohot horong ni angka tulang. Dipasahat
paidua ni suhut ma hata huhuasi dohot konsep ni ulaon Mangain Anak i. Ianggo teknis ni acara di
na Mangain Anak hira dos do i dohot na-Mangain Boru, i ma sai jumolo do dipangido nasida
panuturion sian angka tutur, lumobi sian horong ni hula-hula dohot tulang. Molo dung dos roha
nasida, diulahon nasida ma ulaon i:
Songon tambahan muse, molo ulaon na mangihut hira sarupa do tu ulaon na somal. Jala ulaon
pesta unjuk dibahen ma alap jual, pihak parboru ma paradehon dohot patupahon angka na
hombar tu si.Na naeng dohonon muse di son, adong do ulaon Mangain Anak na hira maol
diantusi, manang adong sungkun-sungkun ni angka dongan na hira maol alusan.
Piga-piga sian sungkun-sungkun i hira songon on ma:
PENGERTIAN MARGA
Marga (marga) adalah nama persekutuan dari orang-orang bersaudara, sedarah, seketurunan
menurut garis bapak, yang mempunyai tanah sebagai milik bersama di tanah asal atau tanah
leluhur. Misalnya : Lambok Marbun. Lambok adalah nama kecil atau nama pribadi, sedangkan
Marbun adalah nama warisan yang telah diterimanya sejak ia masih dalam kandungan ibunya,
yaitu nama kesatuan atau persekutuan keluarga besar Marbun.
Dasar pembentukan marga adalah keluarga, yaitu suami, istri, dan putra-putri yang merupakan
kesatuan yang akrab, yang menikmati kehidupan bersama, yaitu kebahagiaan, kesukaran,
pemilikan benda, serta pertanggungjawaban kelanjutan hidup keturunan. Untuk melestarikan
ikatan keluarga dan kekeluargaan, diadakan ruhut (peraturan) sebagai berikut :
Fungsi marga adalah sebagai landasan pokok dalam masyarakat Batak, mengenai seluruh jenis
hubungan antara pribadi dengan pribadi, pribadi dengan golongan, golongan dengan golongan ,
dan lain-lain. Misalnya, dalam adat pergaulan sehari-hari, dalam adat parsabutuhaon,
parhulahulaon, dan parboruon (hubungan kekerabatan dalam masyarakat Dalihan Natolu), adat
hukum, milik, kesusilaan, pemerintahan, dan sebagainya.
Tujuan marga adalah membina kekompakan dan solidaritas sesama anggota marga sebagai
keturunan dari satu leluhur. Walau pun keturunan suatu leluhur pada suatu ketika mungkin akan
terbagi atas marga-marga cabang, namun sebagai keluarga besar, marga-marga cabang tersebut
akan selalu mengingat kesatuannya dalam marga pokoknya. Dengan adanya keutuhan marga,
maka kehidupan sistem kekerabatan Dalihan Natolu akan tetap lestari.
ADA MARGA PARNA AMPE 71 KALAU ADA YANG KURANG ATAU LEBIH
MARI KITA KOREKSI
MARGA MARGA POMPARAN NI RAJA NAI AMBATON ( PARNA )
1 BANCIN ( SIGALINGGING )
2 BANUREA ( SIGALINGGING )
3 BOANGMENALU ( SIGALINGGING)
4 BRAMPU ( SIGALINGGING )
5 BRASA ( SIGALINGGING )
6 BRINGIN ( SIGALINGGING )
7 DALIMUNTHE
8 GAJAH ( SIGALINGGING )
9 GARINGGING ( SIGALINGGING )
10 GINTING BAHO
11 GINTING BERAS
12 GINTING CAPA
13 GINTING GURUPUTIH
14 GINTING JADIBATA
15 GINTING JAWAK
16 GINTING MANIK
17 GINTING MUNTHE
18 GINTING PASE
20 GINTING SINISUKA
22 GINTING SUGIHEN
23 GINTING TUMANGGER
24 HARO
25 KOMBIH (SIGALINGGING )
26 MAHARAJA
27 MANIK KECUPAK (SIGALINGGING)
28 MUNTE
29 NADEAK
30 NAHAMPUN
31 NAPITU
32 PASI
33 PINAYUNGAN (SIGALINGGING ? )
34 RUMAHORBO
35 SAING
36 SARAAN (SIGALINGGING )
37 SARAGIH DAJAWAK
38 SARAGIH DAMUNTE
39 SARAGIH DASALAK
40 SARAGIH SUMBAYAK
41 SIADARI
42 SIALLAGAN
43 SIAMBATON
44 SIDABALOK
45 SIDABUNGKE
46 SIDABUTAR
47 SIDAURUK
48 SIGALINGGING
49 SIJABAT
50 SIMALANGO
51 SIMANIHURUK
52 SIMARMATA
53 SIMBOLON ALTONG
54 SIMBOLON HAPOTAN
55 SIMBOLON PANDE
56 SIMBOLON PANIHAI
58 SIMBOLON SUHUT NIHUTA
59 SIMBOLON TUAN
60 SITANGGANG BAU
61 SITANGGANG GUSAR
62 SITANGGANG LIPAN
63 SITANGGANG SILO
64 SITANGGANG UPAR PAR RANGIN NA 8 ( SIGALINGGING )
65 SITIO
66 TAMBA
68 TINAMBUNAN
69 TUMANGGOR
70 TURNIP
71 TURUTEN
__________________