BAB VIII
INTEGRAL
dY
f ' ( X ) dY = f’(X) dx , jika dikembalikan ke fungsi aslinya dapat
dX
ditulis : Y = ò f’(X) dx
Integral terbagi dua, yaitu Integral Tidak Tentu (Indefinite
Integral) dan Integral Tertentu (Definite Integral).
ò c dx = cx + k Jika c = 1 maka ò 1 dx = x + k
Contoh :
∫ 5 dx = 5x + k
∫ -3 dx = -3x + k
x n 1
ò x dx k
n
n 1
Contoh :
∫ x dx = ½ x2 + k
x3
∫ x2 dx = +k
3
∫ x1/3 dx = ¾ x4/3
82
Bab 8 - Integral
ò c f(x) dx = c ò f(x) dx
Contoh : ∫ (4x – 2) dx = ∫ 4x dx - ∫ 2 dx
= (2x2 + k1) – (2x + k2)
= 2x2 – 2x + K
a cx
ò k
cx
a dx
Dan c ln a
e cx
ò e dx k
cx
Contoh :
42x
∫ 42x dx = k
2 ln 4
33 x
∫ e3x dx = k
3
6. Integral Fungsi Logaritma
Dan
ò ln cx dx = x ln (cx) – x + k
Contoh :
ò log 5x dx = x log (5x) – x log e + k
ò ln 3x dx = x ln (3x) – x + k
83
Bab 8 - Integral
ò 1/x dx = ò x-1 dx = ln x + k
d (u.v ) dv du
u v u dv + v du
dx dx dx
u.v = ò u dv + ò v du
ò u dv = u.v - ò v du
Contoh :
Carilah ò x (1+x)3 dx
Misalkan u = x, maka u’ = 1, dan v’ = (1 + x)3 maka :
v= ò (1+x)3 dx = ¼ (1 + x)4
Jadi dengan kaidah integrasi : ò u dv = u.v - ò v du
ò x (1+x)3 dx = ¼ x(1 + x)4 - ò ¼ (1 + x)4 dx
= ¼ x(1 + x)4 - ò ½ (1 + x)5 + k
84
Bab 8 - Integral
b
y ò f ( x) dx
a
atau
Luas area ò
a
Dalil I
Integral tertentu suatu fungsi, f(x), antara dua batas (misalnya a dan
b) sama dengan integral tak tentu dari fungsi tersebut diambil batas
atas dikurang oleh nilai integral tak tentu yang sama untuk batas
bawah.
b a
f ( x) ò f ' ( x)dx [ f ( x)] f (b) f (a )
a b
Dalil II
Integral tertentu dari jumlah dua fungsi, sama dengan jumlah
integral-integral tertentu kedua fungsi dengan batas-batas yang
sama.
b b b
òx
2
Contoh : Carilah dx
3
Pemecahan :
85
Bab 8 - Integral
5 5
x3
ò3 x dx = 3 = (1/3 (5)3) – (1/3 (3)3) = 125/3 – 9 = 32,67
2
86