Anda di halaman 1dari 9

TKS 4007

Matematika III

Fungsi Khusus
(Pertemuan XXIII)

Dr. AZ
Jurusan Teknik Sipil
Fakultas Teknik
Universitas Brawijaya

Pendahuluan
• Fungsi Gamma dan Beta merupakan fungsi-fungsi istimewa
yang sering muncul dalam pemecahan persamaan differensial,
proses fisika, perpindahan panas, gesekan sumber bunyi,
rambatan gelombang, potensial gaya, persamaan gelombang,
mekanika kuantum, dan lainnya.
• Fungsi Gamma dan Beta merupakan fungsi dalam bentuk
pernyataan integral dan mudah untuk dipelajari.
• Kedua fungsi ini biasanya dibahas secara rinci dalam fungsi
bilangan kompleks (di sini hanya dibahas secara definisi dan
sifat-sifat sederhana yang dimiliki fungsi tersebut).

1
Fungsi Gamma
Didefinisikan dalam bentuk :
∞ 𝐛
𝐧−𝟏 −𝐱
𝚪 𝐧 = 𝐱 𝐞 𝐝𝐱 = 𝐥𝐢𝐦 𝐱 𝐧−𝟏 𝐞−𝐱 𝐝𝐱
𝐛→∞
𝟎 𝟎
 konvergen untuk n > 0
Hasil integral menyatakan bahwa 𝚪 𝐧 = 𝐧 − 𝟏 !
𝚪 𝐧 disebut juga fungsi factorial atau perkalian berlanjut
dengan n = 1, 2, 3, ….

Fungsi Gamma (lanjutan)


Contoh :
∞ b

Γ 1 = x1−1 e−x dx = lim x1−1 e−x dx


b→∞
0 0
b

= lim e−x dx
b→∞
0
b
= lim −e−x
b→∞ 0
= lim −e−b + e0 = 1
b→∞

2
Fungsi Gamma (lanjutan)
Rumus rekursi dari fungsi Gamma :
𝚪 𝐧 + 𝟏 = 𝐧𝚪 𝐧
dimana 𝚪 𝟏 = 𝟏
Contoh :
1. Γ 2 = 1 + 1 = 1Γ 1 = 1
2. Γ 3 = 2 + 1 = 2Γ 1 = 2
3. Γ 3/2 = 1/2 + 1 = 1/2Γ 1 = 1/2

Fungsi Gamma (lanjutan)


Bila n bilangan bulat positif :
𝚪 𝐧 + 𝟏 = 𝐧!
dimana 𝚪 𝟏 = 𝟏
Contoh :
1. Γ 2 = 1 + 1 = 1! = 1
2. Γ 3 = 2 + 1 = 2! = 2
3. Γ 4 = 3 + 1 = 3! = 6

3
Fungsi Gamma (lanjutan)
Bila n bilangan pecahan positif :
𝚪 𝐧 = 𝐧 − 𝟏 . 𝐧 − 𝟐 . ⋯ . 𝛂𝚪 𝛂
dimana 𝟎 < 𝛂 < 𝟏
Contoh :
1. Γ 3/2 = (1/2)Γ 1/2
2.Γ 7/3 = (4/3)(1/3)Γ 1/3
3.Γ 7/2 = (5/2)(3/2)(1/2)Γ 1/2

Fungsi Gamma (lanjutan)


Bila n bilangan pecahan negatif :
𝚪 𝐧+𝟏
𝚪 𝐧 =
𝐧
atau
𝚪 𝐧+𝐦
𝚪 𝐧 =
𝐧 𝐧−𝟏 .⋯

m bilangan

4
Fungsi Gamma (lanjutan)
Beberapa hubungan dalam fungsi Gamma :
• 𝚪 𝟏/𝟐 = 𝛑
• 𝚪 𝐧 = 𝐧−𝟏 !
𝚪(𝐧+𝟏)
• 𝚪 𝐧 =
𝐧
𝛑
• 𝚪 𝐧 𝚪(𝟏 − 𝐧) =
𝐬𝐢𝐧 𝐧𝛑

Fungsi Gamma (lanjutan)


Tabel Nilai fungsi Gamma :

5
Fungsi Gamma (lanjutan)
Contoh :
Γ −3/2+1 Γ −1/2 Γ −1/2+1
1. Γ −3/2 = = = (−3/2)(−1/2)
−3/2 −3/2
Γ 1/2 Γ 1/2 4Γ 1/2
= (−3/2)(−1/2) = =
(3/4) 3
Γ −5/2+1 Γ −3/2 Γ −3/2+1
2. Γ −5/2 = = = (−5/2)(−3/2)
−5/2 −5/2
Γ −1/2 Γ −1/2+1
= =
(−5/2)(−3/2) (−5/2)(−3/2)(−1/2)
Γ 1/2 8Γ 1/2
= (−15/8) = − 15

Fungsi Gamma (lanjutan)


∞ 6 −2x
3. Hitung 0
x e dx
Jawab :
Misal 2x = y  dx =1/2dy
jika x = 0, maka y = 0
jika x = , maka y = 
∞ 6 −2x ∞ 1 6 −y 1 ∞ 1
0
x e dx = ( y) e 2 dy = 0 (2)7 𝑦 6 e−y dy
0 2
1 ∞ 1 ∞
= (2)7 0 𝑦 6 e−y dy = (2)7 0 𝑦 7−1 e−y dy
1 7 6! 45
= 2
Γ 7 = 27 = 8

6
Fungsi Gamma (lanjutan)
Latihan :
∞ 3
1. Γ 5/2 7. Hitung 0 y e−y dx , dengan
2. Γ −1/2 substitusi y3 = x.
Γ 5/2 1 dx
3. 8. Hitung , dengan
Γ 1/2
0 − ln x
Γ −1/2
4. substitusi –ln x = u.
Γ 1/2
Γ 3 Γ 2,5
5. Γ 5,5
6Γ 8/3
6. 5Γ 2/3

Fungsi Beta
Didefinisikan dalam bentuk :
𝟏

𝚩 𝐦, 𝐧 = 𝐱 𝐦−𝟏 (𝟏 − 𝐱)𝐧−𝟏 𝐝𝐱
𝟎
 konvergen untuk m > 0 dan n > 0
Sifat :
𝚩 𝐦, 𝐧 = 𝚩 𝐦, 𝐧

7
Fungsi Beta (lanjutan)
Bukti :
𝟏

𝚩 𝐦, 𝐧 = 𝐱 𝐦−𝟏 (𝟏 − 𝐱)𝐧−𝟏 𝐝𝐱
𝟎
𝟏

= (𝟏 − 𝐲)𝐦−𝟏 (𝐲)𝐧−𝟏 𝐝𝐱
𝟎
𝟏

= 𝐲 𝐧−𝟏 (𝟏 − 𝐲)𝐦−𝟏 𝐝𝐱 = 𝚩 𝐧, 𝐦
𝟎
Terbukti!

Fungsi Beta (lanjutan)


Hubungan fungsi Beta dan fungsi Gamma :
𝚪 𝐦 𝚪 𝐧
𝚩 𝐦, 𝐧 =
𝚪 𝐦+𝐧
Contoh :
Γ(3)Γ(5) Γ(3)Γ(5)
1. Β 3,5 = = Γ(8)
Γ(3+5)
2! 4! 48 1
= 7! = 5040 = 105
1 4 1
2. 0
x (1 − x)3 dx = 0 x 5−1 (1 − x)4−1 dx
Γ(5)Γ(4) 4! 3! 144 1
= Β 5,4 = Γ(5+4) = 8! = 40320 = 280

8
Fungsi Beta (lanjutan)
Latihan :
1. Β 3/2, 2
2. Β 1/3, 2/3
2 x2
3. 0 2−x
dx
1 2
4. 0
x 1 − x 3 dx

Terima kasih
dan
Semoga Lancar Studinya!

Anda mungkin juga menyukai