SUMINTEN EDAN

Ing jaman mbiyen, Kanjeng Bupati Trenggalek Raden Noto

Kusumo kagungan putra asmane Raden Mas Subrata. priantun bagus,
pinter, tur kagungan sipat andhap asor.

Wilayah Trenggalek dumunung ing sisih kulon, katentreman

rakyat diganggu marang para begal sing biasa muncul ana ing alas
Ponorogo, akeh rakyat sing wadul njaluk tetulung marang Adipati
Suramenggala.

BABAK 1

Perusuh : Senajan wukir rata ing bantala, senajan baskara sirna ing ndonya, ora
bakal ana sing bisa nandingi. (karo ngguyu)

Suramenggala : He Perusuh! Sakdurunge malaikat izrail nemoni aku, aku isih bisa
ngalahne sepiro-piro kakuwatanmu.

Perusuh : Sapa kowe?

Suramenggala : Aku Warok Suramenggala, saka Kadipaten Trenggalek. Wong kang

bakal ngalahne awakmu.

Perusuh : Apa?? Wani-wanine kowe ngancem aku. Ayo dibuktekne sopo wong
seng luweh sekti.

(Perusuh lan Suramenggala banjur perang, ngadu kesektiane.Suwi

anggone perang, akhire Suramenggala iso ngalahne Perusuh)

Suramenggala : He Perusuh! Saiki kowe ngerti sapa wong sing luwih kuwat. Kowe ora
bakal tak pateni, nanging kowe kudu ngalih saka Kadipaten Trenggalek
iki. Lek kowe ra pengen mati, ojo wani-wanio mbalik rene lan gawe
rusuh ning Kadipaten iki.
 Amarga Suramenggala wis bisa ngalahne Perusuh, Prabu Nata
Kusuma menehi titah marang patihe supaya nggawa Suramenggala
ngadhep Prabu Nata Kusuma.

BABAK 2

Suramenggala : Hormat kula, Prabu Nata Kusuma. Wonten punapa Raden ngutus
kulawonten mriki?

Prabu Nata Kusuma : Apa kowe sing jenenge Suramenggala?

Suramenggala : Inggih Raden.

Prabu Nata Kusuma : Amarga Kowe bisa ngalahne Perusuh, saiki kowe takangkat Patih ing
Kadipaten iki.

Suramenggala : Hormat kula, Raden. Nuwun pangapunten sakderengipun, pripun

menawi panjenengan paring putra panjenenganSubrata saged nyuwitani
putri kula Suminten?

Prabu Nata Kusuma : Menawa kui panjalukanmu, bakal tak kabulne kepinginanmu sing
penting Kadipaten iki wis aman lan tentrem saka karusuhan.

Suramenggala : Matur Suwun Raden.

BABAK 3
 Suminten seneng ra ketulungan sakwise ngerti crita saka bapake,
yen deweke bakal dirabi putra Prabu Nata Kusuma, Subrata sing jarene
bagus rupane lan apik budine. Suminten wis ora sabar arep ketemu
Subrata.

Sakwise nunggu pirang-pirang dino, Subrata nyambangi Suminten

ana ing omahe Suminten. Subrata lan Suminten guyonan.

Subrata : Ni, kepriye kabare?

Suminten : Alhamdulillah, apik-apik wae kang mas. Sampean pripun?

Subrata : Sek koyo mbiyen.

Suminten : Koyo mbiyen? Koyo mbiyen pripun kang mas? kula taksih ngertos
sampean sakniki.

Subrata : Kowe ki ra ngerti aku? Aku Subrata wong kene omahe kono, putra
Prabu Nata Kusuma nata bata lima ambruk sedaya.

Suminten : ooo... mekaten?

(krikk.. krikk.. krik.. krik..)

Suramenggala mlebu banjur ngakon Suminten nggawe unjukan kanggo Subrata.

Suramenggala : Piye to nduk, kok ora digawekne unjukan tamune.

Suminten : Inggih, ngapunten pak, kang mas.... (sempat metu gek mbalik neh) Oh
inggih, unjukane napa nggeh?

Suramenggala : Kopi wae. Sampean napa mas?

Subrata : Peresan banyu godong ijo saka Kasultanan cirebon kang digodog karo
banyu anget.

Suminten : Napa niku kang mas?

Subrata : Teh Anget.

Suminten : Oh, Inggih. Kula damelaken rumiyen. (ngalih)

Suramenggala : Ngapunten menawi panjenengan mboten kita sambut kanthi apik. Nggih
namung ngeten niki keluargane wong ndeso, mung pas-pasan.

Subrata : Ora ngapa Warok Suramenggala.

Suramenggala lan Subrata nerusake anggone omongan ngenani

kepriye ta Kadipaten Trenggalek, lan uga ngomongne putrine, Suminten.

BABAK 4

Suminten lan Subrata tansayaakrab, malah Suminten ngroso

kasmaran marang Subrata. Mangerteni apa kang kedaden marang putrine,
Suramenggala ngrasa yen putrine mokal anggone bisa dadi garwane
Subrata. Wes bola bali bapake Suminten, Warok Suramenggala ndhawuhi
Suminten yen apa kang dadi kekarepane Suminten mokal kelakon.
Nyadhari kahanan kulawarga sing beda. Suminten sing saka wong biasa
bakal angel nyanding karo Subratasing anake Raden Kadipaten
Trenggalek. Nanging piye maneh, perasaan ora kena diapusi lan dipekso.
Suminten tetep mendem rasa demene marang Subrata.

Suramenggala : Nduk, cah ayu. Kepriye sejatine isi atimu?. Apa isih ana kirane secuil
rasa tresna kang manggon ing atimu ?

Suminten : Duh, rama sejatosipun kula tresna kalian Mas Brata.

Dospundi rama ?

Suramenggala : Ngger, mangertio yen kulawargane awake dhewe

bedho adoh karo
 kaluwargane Raden Mas Subrata.

Suminten : Duh rama, kula sampun remen sanget kalian Mas Brata. Kula mboten
Saget ngicali raos tresna kula marang Mas Brata. (Suminten ora kuwawa
Anggone ngempet tangise).

Ibune Suminten : Sabar nduk, kuatna atimu yen pancen Raden Mas Brata kui jodhomu
bakal dadi bojomu.

Suminten : Inggeh Biyung. Kula nggadhahi pangajap ingkang ageng mugi-

mugi mas Broto saged dados jodho kula.

Ibune Suminten : dadio kasunyatan apa kang dadi kekarepanmu, nduk.

(backsound : kelangan )

BABAK 5

Sawentara wektu sakwise kedadean iku, kulawarga Raden Subroto

nduweni rencana bakal nglamar Suminten. Semono uga, kulawargane
Suminten wis nyiapake lamaran kanthi sae.Ananging, sawijining prastawa
kang ora dikarepake kedaden.

Patih : (Tok, tok, tok.) Kulanuwun.

Ibune Suminten : Mangga (karo mbukak lawang). Sinten nggih?

Patih : Nuwun sewu, kula minangka patih Kadipaten Trenggalek angsal

kapitadosan saking Raden Mas Subrata supados ngaturaken layang
menika kagem Warok Suramenggala.

Suminten : Sinten biyung? Punapa Raden Mas Subrata ingkang

rawuh?

Ibune Suminten : Dudu nduk, iki patih saka Kadipaten Trenggalek ngaturake layang saka
Raden Subrata.
(Ujug-ujug Warok Suramenggala nyaut layang kang dicekel garwane, lan banjur diwaca)

Suramenggala : APA??! Wani-wanine Subrata mlenjani janjine.

Suminten : Punapa Rama? Napa ingkang dipunaturaken Raden Mas Subrata wonten
layang menika?

(Banjur Warok Suramenggala maosake layang kasebut,

laaaaaaan...................)

Suminten : NAPA ?????! mboten mungkin rama, mboten,

mboteeeeeeeeeeeeeeen !

(Suminten ora sadar/semaput).

Suramenggala : Suminten !!! Suminten !!!

Ibune Suminten : Nduuuk !!! aja ngono, sadaro nduk. (Ibune Suminten nangis)

Sabanjure iku, sawetara wektu Suminten durung sadar. Suwasana kang

kebak karaharjan, saklebatan dadi kebak kawirangan.

Sawise 3 jam anggone ora sadar, Suminten sadar lan ujug-ujug ilang akal
sehate.

Suminten : Mas Brotooooo, Mas Broto kan ??? Iya Mas Broto
iku.... Rama, rama

ana Mas Broto.

Suramenggala : Nduuuk, iku dudu Broto, nduk sadaro aja nambahi

wirange ramamu.

Ibune Suminten : Nduk, sadar nduk. Iku rama mu, dudu Subrata. Iki biyung nduk.
(khawatir)

Suminten : (ngguya-ngguyu, banjur nangis)

 BABAK 6

Sawetara iku, ing panggonan liya Suminten ketemu kanca-

kancane, ijah, sari, lan wati.
(kanca-kancane padha ngrumpi)
Suminten : Opo suminten suminten?
Sari : BTW, hei min piye kabare? Ajake keri-keri iki kok ndak tau ngetok?
Ning ndi wae kowe?
Suminten : Aku? (ngguya-ngguyu) Dadi, awakmu ndak ngerti lak aku bakal rabi
karo mas Broto?
Wati : Wis ngene-ngene, ayo mulih ae min selak digoleki biyungmu bedhug-
bedhug ngene iki pangggah ngethek ae.
Suminten : Mulih? Mulih ning ndi? (ngguya-ngguyu)
Ijah : Ramamu yo nggoleki mau. Ayo mulih.
Suminten : Ogah aku.
(ujug-ujug suminten eruh kaya Subrata)
Mas Broto.. Doh Gusti, mas broto. (banjur marani salah siji pamirsa, lan
paraga Mas Broto lungguh ning sandinge pamirsa iku mau)
(kanca-kancane padha omong-omongan)
Ijah : Min, nyapo kowe mrono, iku dudu Raden Subrata.
Wati : Aduh, min ojo nggawe masalah neh to min.
Sari : BTW, wati, ijah tandangono Suminten. Aku tak ngaturi Warok
Suramenggala. (banjur marani Warok Suramenggala)
Ijah : Min, ayo mulih wae. Ojo ngisin ngisini. Wis yo.
Suminten : Ogah, aku pengen karo Mas Broto ning kene.
Ijah : Wati, tandangi wat.
Wati : Duh Gusti min, iki dudu Mas Broto. Deloken to, ndak ana mirip-miripe
karo Raden Subrata.
Suminten : Iki ki Mas Broto. Diomongi panggah ngeyel wae
Ijah : He, min. Tak dudoi, iki ki ndak enek miripe karo Raden Subrata.
Deloken iku. Raden Subraata ki kaya ngono kuwi (karo nunjuk paraga
Subrata sing lungguh ning sandhinge pamirsa mau)
Suminten : (karo mikir) Oh iyo. Awakmu dudu Subrata.
(Akhire Warok Suramenggala marani Suminten, banjur digawa mulih)
Warok Suramenggala : Min, min. Rene, ayo mulih, digoleki biyungmu kae lo.
BABAK 6
Ing papan liya, cempluk lan biyunge lagi budhal menyang pasar
saperlu blanja kaperluan sabendino. Ananging, ana perusuh sing
ngganggu.
Perusuh : He mbok, wenehno barang-barangmu iku!
Ibuke Cempluk : Ogah, wani pira?
Perusuh : Weh, wani-wani ne kowe ngomong ngono?
(nggetak Ibuke cempluk)
(Ibuke cempluk banjur nguncalne keranjang blanja, lan perusuh langsung
nyekel Cempluk)
Perusuh : Saumpama kowe ora menehne barang-barangmu, anakmu sing dadi
jaminane.
Cempluk : Biyung, kula mboten purun biyung.
Ibuke Cempluk : Ojo ojo!
(perusuh lan ibuke Cempluk rebutan cempluk)
Ujug-ujug Raden Subrata teka.
Raden Subrata : He perusuh! Wani-wanine kowe kasar karo wong wedok. Yen wani
kene, lawan aku!
Perusuh : Hahaha... Sopo kowe? Ora usah melu-melu
urusanku bocah cilik!
Raden Subrata : Opo jaremu?!
 (Wong loro banjur tukaran, lan akhire Raden Subrata bisa ngalahne
perusuh kuwi mau)
Raden Subrata : Pripun mbok? Panjenengan mboten punapa-punapa?
Ibuke cempluk : Ora le, matur suwun wis nulung aku lan anakku.
Raden Subrata : Inggih mbok, sami-sami.
Kepriye sampeyan ? Ora apa-apa ta?
Cempluk : Mboten Raden.
Ibuke cempluk : Lho? Raden?
Cempluk : Inggih biyung. Menika Raden Subrata, putranipun Prabu Nata Kusuma.
Raden Subrata : Inggih mbok.
Cempluk : Sembahsuwun Raden, menawi mboten wonten panjenengan kula kalih
biyung mboten mangertos pripun nasibe.
Raden Subrata : Ora apa-apa. Menawa aku oleh weruh asmane sampeyan, asmane
sampeyan sapa?
Cempluk : Kula cempluk Raden.
Raden Subrata : Wiwit saiki, simbok lan Cempluk kudu ngati-ati. Menawa sawayah-
wayah butuh pitulunganku, aku siap.
Cempluk : Sepindhah maleh kula ngaturaken agunging panuwun
dhumateng panjenengan Raden.
Ibune Cempluk : Semono uga aku le. Mbokmenawa kersa, dakaturi pinarak ana omahku,
dakkenalake marang Ramane Cempluk, kepriye ?
Raden Subrata : Saumpama ramanipun duka pripun ?
Ibune Cempluk : Ora. Ora bakalan duka menawa weruh priya bagus lan nduweni budi
pakerti kang luhur kaya Raden.
Raden Subrata : Menawi ngaten, kula purun. Mangga !
( Cempluk, simboke, lan Raden Subrata banjur tumuju menyang omahe Cempluk.)
Cempluk, Simboke, lan Raden Subrata wis teka.
Ibune Cempluk : Kula nuwun.
Warok Siman : (mbukak lawang sinambi nyawang sapa sing teka)... oooo, saka ngendi
mbokne? Lho, sapa priya bagus iki ?
Ibune Cempluk : Iki asmane Raden Subrata. Piyambake wis menehi pitulungan marang
aku lan Cempluk. Yen ora ana Raden Subrata, ora weruh kepriye nasibku
lan Cempluk.
Warok Siman : Saka ngendi asalmu wong bagus ?
Raden Subrata : Kula saking kadipaten Trenggalek, rama kula asmanipun Prabu
Natakusuma.
Warok Siman : Berarti sampeyan Putrane Bupati Trenggalek ?
Raden Subrata : inggih rama.
Warok Siman : ya wis, daktinggal ana mburi dhisik. Ayo mbokne !
Subrata lan Cempluk omong-omongan. Ora disadhari saya suwe anggone
omong-omongan, akhire Cempluk keturon ana pundhake Subrata, semono
uga Subrata keturon. Banjur ramane Suminten weruh yen Subrata
angggone cidro amarga wanita kuwi.
Warok Suramenggala : oooooo,,, tibake anane Brata cidro amaga wanita iki. .... (
nyawang kahanan sakiwa tengene sepi, banjur Warok Suramenggala
nyikep lan nggendong Cempluk menyang alas)

Banjur Subrata tangi saka turune. Dheweke bingung, ana ngendi Cempluk saiki.

Raden Subrata : Cempluk-cempluk..... (kaget mangerteni Cempluk ora ana ing

sandhinge)

Raden Subrata banjur nggoleki Cempluk, pas teka ana ing sawijining alas
dheweke weruh Warok Suramenggala arep mateni Cempluk. Tanpa mikir
dawa, Raden Subrata enggal nulungi Cempluk.
Raden Subrata : Apa sing arep kok lakokne marang
Cempluk?
Warok Suramenggala : dudu urusanmu, bocah wadon iki sing wis nyebabake anakku edan.
 Aku ora trima (arep mateni Cempluk).

Raden Subrata banjur nulungi Cempluk lan nglawan Warok

Suramenggala. Ora disadhari Sari liwat ana sangarepe wong mau, lan
ngmong marang Suminten yen ana Subtrata. Suminten teka.
Sari : loh ana apa iki kok rame-rame? Lah iku bukane Raden Subroto lan
Ramane Suminten. Aku kudu ngandhani Suminten iki...

Sawise Sari ngadhani Suminten, Suminten lan Sari nyusul ing alas mau.

Suminten : Mas Brata ........

Sari : Kowe arep menyang ngendi min?

Suminten : Aku arep marani mas Brataku...

Ing omahe Cempluk, Ramane Cempluk, Warok Siman bingung anggone

nggoleki anake sing mau lungguh ing njobo omah karo Subrata. Banjur
Warok Siman tumuju menyang alas kanggo nggoleki anake, Cempluk.
Nalika wis teka ing alas, Warok Siman weruh yen Cempluk ana ing kono.
Banjur marani anake lan.....
Warok Siman : ana apa iki? Apa kang wis kedaden ana ing kene?
Warok Suramenggala : He.. Warok Siman, iki anakmu to?
Warok Siman : iyo, nyapo anakku bisa ana ing kene?
Warok Suramenggala : anakmu iki sing nyebabake anakku edan. saiki anakmu kudu tanggung
jawab.

Warok Siman : Anakku salah apa?

Warok Suramenggala : Wani-wanine ngrebut Subrata. Yen kowe weruh, Suminten anggone
tresna marang Subrata dibelani edan, apa mentala yen kudu weruh
anakmu edan ?

Lagi gayeng-gayenge anggone crita ngenani Suminten, mara-mara......

Suminten : Iki pokoke Mas Brataku.....

Cempluk : Mas Brataku !

Suminten : hahahaa ..... Ora bisa ! iki Mas Brataku.....

Welas anggone weruh kahanane Suminten kaya mengkono, Warok Siman

kang nduweni kekuwatan bisa nambani wong edan, tanpa mikir dawa
sanalika Suminten dijapani langsung waras saka edane.
Suminten : Rama, kula wonte pundi ?
Warok Suramenggala : Nduuuk, kowe ana ing alas....
Suminten : lhooo, Mas Brata.....
Raden Subrata : Iya Suminten, iki aku...
Warok Siman : saiki kepriye tanggung jawabmu marang bocah
wadon loro iki ?
Raden Subrata : kula sampun tresna kaliyan Cempluk.
Suminten : kula nggih tresna kaliyan panjenengan Mas
Brata....
Cempluk : kula inggih tresna sanget kaliyan panjenengan.
Raden Subrata : iya Cempluk semono uga aku Cempluk....
Warok Suramenggala : ora bisa... kowe kudu adil.... !
Raden Subrata : yen mengono, dakrabine Suminten lan Cempluk. Suminten
minangka bojo kaping pisan lan Cempluk bojo kaping pindho.

Akhire wong katelu iku urip bebarengan kanthi guyub rukun.