(x + 6)2 + (y – 3)2 – 36 – 9 + 13 = 0
(x + 6)2 + (y – 3)2 = 32
Persamaan garis singgung lingkaran melalui titik
(–2, –1) adalah:
(x + 6) (–2 + 6) + (y – 3) (–1 – 3) = 32
(x + 6) . 4 + (y – 3)(–4) = 32
4x + 24 – 4y + 12 = 32
4x – 4y + 36 – 32 = 0
4x – 4y + 4 = 0
x – y + 1 = 0
3 −5
1 3 −5
Jadi, nilai maksimum f(x, y) = 7x + 6y adalah 102. P–1 = −1 2 = −1 2
6−5
Jawaban: C
1 1 −4 1 −4
Q–1 = =
15. Diketahui : Bahan yang tersedia, 5 − 4 −1 5 −1 5
gula = 4 kg = 4.000 g 3 −5 1 −4 8 −37
tepung = 9 kg = 9.000 g P–1 . Q–1 = −1 2 −1 5 = −3 14
gula = 20 g det. P–1 Q–1 = 8 . 14 – (–3)(–37) = 112 – 111 = 1
kue jenis A
tepung = 60 g
gula = 20 g Cara Joko Gledek
kue jenis B 1 1
tepung = 40 g det. P–1 Q–1 = det P–1 det Q–1 = det P × det Q
kue A = Rp 4.000,00/buah
Harga jual 1 1 1 1
kue B = Rp 3.000,00/buah = 2.3 –1.5 × 5.1–1.4 = 1 × 1 = 1
Ditanya : Pendapatan maksimum
Jawab: Jawaban: B
Misalkan banyaknya kue A B Persediaan
A = x dan banyaknya kue gula 18. Diketahui : a = 2t i – j + 3 k
20 20 4.000
B=y tepung 60 40 9.000 b = –t i + 2 j – 5 k
Model matematikanya adalah: c = 3t i + t j + k
20x + 20y ≤ 4.000 ⇔ x + y ≤ 200 (a + b )⊥ c
60x + 40y ≤ 9.000 ⇔ 3x + 2y ≤ 450 Ditanya : Nilai 2t
x ≥ 0, y ≥ 0 Jawab:
f(x, y) = 4.000x + 3.000y a + b = (2t i – j + 3 k ) + (–t i + 2 j – 5 k )
= t i + j – 2 k
Karena ( a + b ) ⊥ c , maka ( a + b ) . c = 0
( a + b ) . c = t . 3t + 1. t + (–2) 1 = 0
3t2 + t – 2 = 0
(3t – 2)(t + 1) = 0
2
x + y = 200 × 2 2x + 2y = 400 t = 3 atau t = –1
3x + 2y = 450 × 1 3x + 2y = 450 – 4
–––––––––––– 2t = 3 atau 2t = –2
–x = –50
x = 50 ⇒ y = 150 Jawaban: A
HO = AH 2 – AO 2 α dan β lancip
Ditanya : sin (α – β)
= (8 2 )2 – (4 2 )2 Jawab:
= 128 – 32 Cara 1
1
= 96 = 4 6 tan α = 1 ⇒ sin α = cos α = 2 2
tan β = 3 ⇒ sin β = 1 10
1
Jadi, jarak titik H dan garis AC adalah 4 6 cm. 10
Jawaban: C 3
cos β= 10
26. Diketahui : Kubus ABCD.EFGH, 10
panjang rusuknya 6 cm.
∠(AG, ABCD) = α sin (α – β) = sin α cos β – cos α sin β
3
10 – 2 2 . 1 10
Ditanya : sin α 1 1
= 2 2 .
10 10
Jawab:
Perhatikan gambar di bawah! = 3 20 – 1 20 = 2 20
20 20 20
= 4 5 = 1 5
20 5
Cara 2
tan α – tan β
tan (α – β) =
1 + tan α . tan β
1
1– 3
2
3 1
= = = 2
AG = 6 3 (diagonal ruang) 1+ 1. 13 4
3
AC = 6 2 (diagonal sisi)
1
CG 6 1 1 Jadi, sin (α – β) = = 1 5
sin α = AG = = = 3 3 5 5
6 3 3 Jawaban: B
Jawaban: C
29. Cara 1
27. Diketahui : ΔMAB, AB = 300 cm cos 50° + cos 40° cos (90° – 40°) + cos 40°
∠MAB = ∠A = 60o sin 50° + sin 40°
= sin (90° – 40°) + sin 40°
∠ABM = ∠B = 75o sin 40° + cos 40°
Ditanya : AM = cos 40° + sin 40° = 1
Jawab: Cara 2
cos 50° + cos 40° 2 cos 12 (50° + 40°) cos 12 (50° − 40°)
sin 50° + sin 40°
= 2sin 12 (50° + 40°) cos 12 (50° − 40°)
∠M = 180o – (∠A + ∠B) 2cos 45° cos5° 2( 1 2)
= 180o – (60o + 75) = 2sin 45° cos5° = 12 =1
2( 2 2)
= 180o – 135o
Jawaban: A
= 45o
Dengan aturan sinus diperoleh hubungan: 30. cos 2xo + 7 sin xo – 4 = 0
AB AM 300 AM (1 – 2 sin2 xo) + 7 sin xo – 4 = 0
= sin B ⇒ =
sin M sin 45o sin 75o –2 sin2 xo + 7 sin xo – 3 = 0
sin 75° = sin (30o + 45o) (–2 sin xo + 1)(sin xo – 3) = 0
= sin 30o cos 45o + cos 30o sin 45o –2 sin xo + 1 = 0, sin x – 3 = 0 tidak berlaku
= 2 . 2
1 1
2 + 1 3 . 1 2 sin xo = 1
2 2 2
1 1 1 3 xo = {30o, 150o}
= 2 2 ( 2 + 2 )
Jawaban: E
300 AM 3
Dengan demikian, = sin 75° x – 4x x( x – 2)( x + 2)
sin 45o 31. lim = lim = lim x( x + 2)
x→2 x–2 x→2 x–2 x→2
= 2(2 + 2) = 8
Jawaban: C
UN MATEMATIKA SMA/MA IPA 2008 5
sin x
32. Diketahui : y = sin x + cos x ∫
36. cos 2 x sin x dx
Ditanya : y´ misal A = cos x
Jawab: dA
= – sin x ⇔ dA = – sin x dx
Misalkan u = sin x v = sin x + cos x dx
u´ = cos x v´ = cos x – sin x ∫ cos
2
x sin x dx = − ∫ A2 dA = – 1 A3 + C
3
y´ =
u ' v – uv '
=
cos x (sin x + cos x) – sin x (cos x – sin x) = – 1 cos3 x + C
3
v 2
(sin x + cos x) 2 Jawaban: B
cos x sin x + cos 2 x – sin x cos x + sin 2 x 37. Diketahui : Daerah yang dibatasi y = –x + 4x, 2
=
(sin x + cos x) 2 sumbu X, x = 1, dan x = 3
1 Ditanya : Luas daerah itu
=
(sin x + cos x) 2 Jawab:
Jawaban: B
3 3
x2 + 3 L = ∫ (− x 2 + 4 x)dx = – 1 x3 + 2 x 2
33. Diketahui : f(x) = 2 x +1 1
3 1
Ditanya : Nilai dari f(0) + 2 f ´(0) = (– 1 . 27 + 2 . 9) – (– 1 + 2)
3 3
Jawab: 1 5 1
= (–9 + 18) – (– + 2) = 9 – 3 = 7 3
Misalkan u = x2 + 3 v = 2x + 1 3
u´ = 2x v´ = 2 Jadi, luasnya adalah 7 1 satuan luas.
3
sehingga: Jawaban: D
u′v – uv′ 2 x(2 x +1) – ( x 2 + 3).2
f '(x) = 2
= 38. Diketahui : Daerah yang dibatasi kurva x – y2 + 1 = 0,
v (2 x +1) 2 –1 ≤ x ≤ 4 dan sumbu X diputar 360°
4 x2 + 2 x – 2 x2 − 6 2 x2 + 2 x – 6 mengelilingi sumbu X
= =
(2 x +1) 2 (2 x +1) 2 Ditanya : Volume benda putar
Dengan demikian Jawab:
0+3 x – y2 + 1 = 0
f(0) = 0 + 1 = 3 y2 = x + 1
4 4
0 + 0–6
V = π y dx = π ∫ ( x + 1) dx = π 1 x 2 + x
∫
f’(0) = = –6 2
(0 + 1) 2 2
−1 −1
f(0) + 2 f´(0) = 3 + 2(–6) = 3 – 12 = –9 1 1
Jawaban: B = π{( 2 42 + 4) – ( 2 (–1)2 + (–1)}
1 1
34. Diketahui : V = 4 m3 = π(12 + 2 ) = 12 2 π
x2 . y = 4 1
Jadi, volume benda putarnya adalah 12 2 π satuan volume.
4
y = 2
Jawaban: D
x
39. Kuartil ke-i ditentukan dengan
i.n
Luas permukaan kotak = x + 4x . y rumus: −F
Qi = TB + 4
2
4 16 p
L(x) = x2 + 4x . = x2 + x = x2 + 16x–1 f
x2
L´(x) = 2x – 16x–2 = 0 TB = Tepi bawah kelas kuartil ke-i
0 = 2x – 16x–2 n = jumlah data
16 F = frekuensi kumulatif sebelum kelas kuartil ke-i
2x =
x2 f = frekuensi kelas kuartil ke-i
2x3 = 16 p = lebar kelas
4 4 Ditanya : kuartil atas (Q3)
x3 = 8 ⇔ x = 2 ; y = = 4 =1
x2 Dari data pada soal diketahui:
Jadi, panjang = 2 m, lebar = 2 m, tinggi = 1 m. n = 40
Jawaban: B i.n
= 3 . 40 = 30
4 4 4 4
–3 –1 4 4
35. ∫x
2 dx = ∫ 2x 2 dx = – 4 x 2 ]=– 4 ] Jadi kelas kuartilnya kelas ke-5
1
x 11
x1 TB = 69,5, F = 4 + 6 + 8 + 10 = 28
4 4 f = 8 dan p = 5
= – – – = –2 + 4 = 2
2 1
Jawaban: D 30 – 28 10
Q3 = 69,5 + . 5 = 69,5 + 8
8
= 69,5 + 1,25 = 70,75
Jadi, kuartil atasnya adalah 70,75.
Jawaban: D
Cara 1
Misalkan:
A = kejadian muncul jumlah mata dadu 9
B = kejadian muncul jumlah mata dadu 11